Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Bekistingen: Aandachtspunten voor ontwerp,
ondersteuningsconstructies en planning
Bekistingen: Aandachtspunten voor ontwerp,
ondersteuningsconstructies en planning
KVIV Studiedag
« Bekistingen » 21/06/2011
KVIV Studiedag
« Bekistingen » 21/06/2011
ir. Niki Cauberg, WTCB
Technologisch Adviseur
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Inleiding: basisaspectenInleiding: basisaspecten
BekistingsontwerpBekistingsontwerp
OndersteuningsconstructiesOndersteuningsconstructies
Planning werkenPlanning werken
SamenvattingSamenvatting
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
SysteembekistingenSysteembekistingen
Speciale bekistingenSpeciale bekistingen
Traditionele bekistingTraditionele bekisting
Overzicht bekistingstypes:
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Traditionele (hout)bekisting:• Beperkte repetitie
• Lage materiaalkost
• Arbeidsintensief
• Kleinere belastingen
Traditionele (hout)bekisting:• Beperkte repetitie
• Lage materiaalkost
• Arbeidsintensief
• Kleinere belastingen
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Voorbeeld planning
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Systeembekistingen:• Grotere repetitie
• Stalen of aluminium frame
• Hogere belastingen
• Compleet systeem
Systeembekistingen:• Grotere repetitie
• Stalen of aluminium frame
• Hogere belastingen
• Compleet systeem
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Enkelzijdige bekistingBekistingspaneel
Verankering
Steunpunt
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Speciale bekistingen:• Maatwerk (staal, EPS, …)
• Grote repetitie
• Veelal voor kolommen
• Niet flexibel
• ev. verloren bekisting
Speciale bekistingen:• Maatwerk (staal, EPS, …)
• Grote repetitie
• Veelal voor kolommen
• Niet flexibel
• ev. verloren bekisting
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Randbekisting voor 1 werfRandbekisting voor 1 werf
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Glijbekisting (Schiphol, 3
weken)
Glijbekisting (Schiphol, 3
weken)
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011 12
Verloren bekistingen
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Beplatingsmaterialen:• Hout: nerf, behandeling, beperkt herbruik, eenvoudig bewerken
• Multiplex: meerlagig + coating, meest gebruikt, nagels, herstellen, …
• Metaal: staal, beperkte doorbuiging, repetitie, glad oppervlak, …
• Kunststof: meer repetitie, eenvoudig herstellen, …
Beplatingsmaterialen:• Hout: nerf, behandeling, beperkt herbruik, eenvoudig bewerken
• Multiplex: meerlagig + coating, meest gebruikt, nagels, herstellen, …
• Metaal: staal, beperkte doorbuiging, repetitie, glad oppervlak, …
• Kunststof: meer repetitie, eenvoudig herstellen, …
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Aspecten die de bekistingskeuze bepalen:
Modulaire systeembekisting veelal uitgangspunt, afwijking ifv:
� Repetitie: vorm en grootte van het werk
� Beschikbare bouwtijd
� Flexibiliteit: noodzaak van aanpassingen op de werf
� Eisen voor het betonoppervlak « zichtbeton »
� Beschikbaarheid bouwkraan
� Technische eisen zoals doorbuiging
� Ervaring van de werfleider
� ….
Meest economische keuze die aan alle randvoorwaarden voldoet
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Minimale hoeveelheid bekisting:
� Minder bekisting= meer repetitie (maar meer cyclussen)
= minder basisinvestering
= minder opslag
� Afhankelijk van
• bezetting bekistingsploeg (afstemverliezen van arbeid en materieel)
• hoeveelheid te storten beton + stortnaden
• cyclus bekistingen en bouwtijd/planning
� Repetitie opzoeken, : door bvb. loskoppeling van niet-repeterende delen zoals liftkernen, trappenschachten, ...
-> zie ook « keuzemodel voor wandbekistingen van Stubeco », vergelijking tussen verschillende soorten bekistingstypes
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Inleiding: basisaspectenInleiding: basisaspecten
BekistingsontwerpBekistingsontwerp
OndersteuningsconstructiesOndersteuningsconstructies
Planning werkenPlanning werken
SamenvattingSamenvatting
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
� Normatieve aspecten voor bekistingen:
NBN EN 13670-1 - Uitvoering van betonconstructies
(o.a. algemene aspecten bekistingen + nabehandeling)
• prEN 15113-1 – Verticaal bekistingssysteem voor beton - Deel 1: Prestatie, ontwerp en beoordeling (oa. belastingen)
• NBN EN 12811-1 – Tijdelijke bouwplaatsuitrusting – Steigers –
Prestatie-eisen en algemeen ontwerp (ook delen 2 en 3)
• NBN EN 12812 – Ondersteuningsconstructies
– Prestatie-eisen en algemeen ontwerp en berekening
• NBN EN 12813 – Tijdelijke werkplaatsuitrusting
• Randbeveiliging: o.a. NBN EN 13374 en NBN EN 12810-1)
• Specifieke productnormen en Eurocodes voor
stabiliteit
Normen
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Overzicht belastingen
� Horizontale krachten
– Bekistingsdruk
– Windbelasting
– Occasionele belasting (1%)
� Verticale krachten
– Eigengewicht + beton
– Veranderlijke belastingen
– Opdrijven
� Stabiliteit
– Knik en kip
+ Veiligheidsfactoren voor materiaal en belastingen!
Eurocodes + NBN EN 12812
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Bekistingsdruk� Wanden, verschillende modellen: CIRIA-rapport, DIN 18218
Betonhoogte [m]
Hydrostatische betondruk
Vereenvoudigde ontwerpdrukcurve
Hoogvloeibare betonsoorten (ZVB)
Drukopbouw in de praktijk
Bekistingsdruk [kN/m²]Pmax
Hydrostatische drukhoogte
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Consistentie van het beton
49 kN/m²
BekistingsdrukDiagrammen ter bepaling van de hydrostatische drukhoogte
Stortsnelheid [m/uur]
Hydrostatische betondruk Pmax [kN/m²]
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Bekistingsdruk� Wanden, verschillende modellen: CIRIA, DIN 18218
Invloedsparameters:
• bekistingshoogte
• stijgsnelheid van het beton
• consistentie van het beton
• bindingstijd
• temperatuur (lucht en beton)
• trillingsenergie
• hulpstoffen
• volumieke massa van het beton
• wapeningspercentage
• (stijfheid bekisting)
• (porositeit contactvlak)
• ...
• Wandeffect
Pmax
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Bekistingsdruk
8 m hoogte
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Opdrijven bekistingen
Vertikale belasting
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Vertikale belasting
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Invloed fasering
Bekisting voorzien op bepaalde belasting en fasering:� Ongewenste effecten wanneer daar van wordt afgeweken
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Praktische aandachtspunten� Stortmogelijkheden bekisting behouden
• Dichte wapening• Plaats voor stortslang (valhoogte beton beperken)• Trillen: voldoende ruimte + hoogte bekisting
Detaillering
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Aandachtspunten voor het ontwerp (van zichtbeton)
� Voegen en stortnaden: locatie en afwerking
� Gekoppeld aan stortschema en betonvolume’s
� Detaillering centerpengaten en bekistingspanelen
Detaillering
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Inleiding: basisaspectenInleiding: basisaspecten
BekistingsontwerpBekistingsontwerp
OndersteuningsconstructiesOndersteuningsconstructies
Planning werkenPlanning werken
SamenvattingSamenvatting
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Fundering op staal
� Draagkracht grond = nodige oppervlakte (0.05 N/mm²)
� Grondoppervlakte deels bruikbaar
� Verbetering (bovenlaag verwijderen, stabiliseren, ...)
Fundering = draagkrachtig?
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Stempels
� (schroef)stempels met schroefmof of stelring
� Steigers en torens (knikgevaar, zware belastingen)
-> Maximale belasting aangegeven ifv. totale lengte en buitenbuis
� Duw- of trekschoren
� Foutief afschoren
Stempels juist gebruiken:
Goed
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Draagkracht (D)vanaf bepaalde lengte vooral afhankelijk van knik
F F
lc = 2l lc = l/2 lc = l
F
Schoren van stempels
= verkorten van de kniklengte.
Knik vermijden
2cl
cteD ≈
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Specifieke aandachtspunten:
• Vertikale afdracht van krachten
• Excentrische belasting
• Horizontale kracht, 1 à 2 % van de vertikale kracht (NBN EN 12812)
V
Rekening houden met horizontale krachten:
H
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Kippen van (lange) profielenKnik- en kipstabiliteit van profielen: centrisch belasten
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Doorbuiging ifv materiaalMateriaalkarakteristieken
Belasting = 5kN/m
Moment = 22.5 kNm (max)
Materiaalspanningen = M.z/I
Doorbuiging = σ/E
MateriaalkarakteristiekenType balk
staal
aluminium
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Door- en herstempelen
Zelfdragend
28-daagse sterkte
28-daagse sterkte
28-daagse sterkte
Te stortenTe storten vloerplaat
Zelfdragend
28-daagse sterkte
28-daagse sterkte
28-daagse sterkte
Gewicht vloerplaat + bekisting over te dragen naar een lagergelegen verdieping
(of > capaciteit 1 vloer)
Mogelijkheden:- Bekisting laten staan- Ondersteuning laten staan- Herstempelen
1
2
3
4
5
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Door- en herstempelen
Zelfdragend
28-daagse sterkte
28-daagse sterkte
28-daagse sterkte
Te storten
Stempels 100%
Doorstempelen
Stempels 200%
Vloer 200%
Te storten
Zelfdragend
28-daagse sterkte
1
2
3
4
5
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Door- en herstempelen
Zelfdragend
28-daagse sterkte
28-daagse sterkte
28-daagse sterkte
Te storten
Herstempelen *
Vloer 100%
Stempels 100%
Stempels 100%
Stempels 100%
Doorstempelen
Stempels 200%
Vloer 200%
Te storten
Zelfdragend
28-daagse sterkte
* Exacte getallen afhankelijk van de stijfheid van de vloeren -> in detail te berekenen
1
2
3
4
5
Stempels lossen en terug
aandraaien)
Stempels lossen en terug
aandraaien)
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Doorstempelen via valkopSysteemopbouw: verschillende mogelijkheden
Valkopsystemen: eenvoudig doorstempelen en herstempelen
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Systeemopbouw: verschillende mogelijkheden
Valkopsystemen: hergebruik bekistingspanelen, stempels blijven (gedeeltelijk) staan
Doorstempelen via valkop
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Inleiding: basisaspectenInleiding: basisaspecten
BekistingsontwerpBekistingsontwerp
OndersteuningsconstructiesOndersteuningsconstructies
Planning werkenPlanning werken
SamenvattingSamenvatting
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Planning
� Start?: Opdeling van het werk
� Planning opmaken in functie van meerdere parameters:
� Bouwtijd <-> Cyclussen
� Uitvoeringstijd (plaatsing, wapenen, betonstorten, ontkisten)
� Hoeveelheid bekisting, roulatie, personeelsbezetting
� Ontkistingstijd
� Hoeveelheid te storten beton + stortnaden
� Beschikbaarheid kraan
� Technische beperkingen
� …
Opzoeken repetitie
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Loonkosten: analyseren per deeltaak
� maken bekistingsonderdelen
� transport op werf
� stellen
� ontkisten
� schoonmaken
Materiaalkosten
� Afschrijving (vaste kosten, inzet, …)
� transport en prefab buiten werf
� huur
Samen terugrekenen naar kost/m²
Planning: beschikbare tijd bepaalt vaak minimale hoeveelheid bekisting
Rendement begroten
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
� Uitvoeringstijd: Resultaat van een specifieke situatie
� Wand met lengte ±70 m, hoogte 3 m, breedte 20 cm.
-> 200 m² realiseren (per zijde)
Plaatsing bekisting en wapening
Storten
Verhardingstijd
Ontkisten
Planning en rendement
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Planning en rendement
Bekisten + wapenen
Storten
Verharding
Ontkisten
Scenario A. Bekisting voor 100 m², 2 x repeteren
Storten
Verharding
Ontkisten
Scenario B. Bekisting voor 50 m², 4 x repeterenBekisten + wapenen
Stor-ten
Verharding
Ont-kisten
Stor-ten
Verharding
Ont-kisten
Stor-ten
Verharding
Ont-kisten
Stor-ten
Verharding
Ont-kisten
Scenario C. Bekisting voor 100 m², 4 x repeteren
Stor-ten
Verharding
Ont-kisten
Stor-ten
Verharding
Ont-kisten
Stor-ten
Verharding
Ont-kisten
Stor-ten
Verharding
Ont-kisten
Bekisten + wapenen
Bekisten + wapenen
Bekisten + wapenen
Bekisten + wapenen
Bekisten + wapenen
Bekisten + wapenen
Bekisten + wapenen
Bekisten + wapenen
• Normale investering, normale ploegen• Normale uitvoeringstermijn• 2 stortnaden
• Beperkte investering, minder personeel• Langere uitvoeringstermijn• 4 stortnaden
• Beperktere investering, meer personeel• Kortste uitvoeringstermijn• 4 stortnaden
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Voorbeeld planning
Hogeschool Artevelde Gent
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Voorbeeld planning
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Voorbeeld planning
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
1
2
3
4
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Voorbeeld planning
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Voorbeeld planning
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
12 3
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Herbruik en repetitie voor rubberen matten
Plaatsing paneel per paneel uitgetekend
Herbruik en repetitie voor rubberen matten
Plaatsing paneel per paneel uitgetekend
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011 57
Beton- en omgevingstemperatuur bepalen de evolutie van de druksterkte: « maturiteit » of « rijpheid »
Gemiddelde temperatuur (°C) van het beton over 24 uur
Rijpheidscoëfficiënt k
≥ 20
15
10
5
0
-5
1
0,8
0,6
0,45
0,3
0,15
Ontkisten = plannen
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Dagen Zomer Rijpheid Winter Rijpheid
12345678910
20202020202020202020
12345678910
0000000000
0.30.60.91.21.51.82.12.42.73.0
Ontkisten = plannen
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Zomer <-> winter
Ontkisten = plannen
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Inleiding: basisaspectenInleiding: basisaspecten
BekistingsontwerpBekistingsontwerp
OndersteuningsconstructiesOndersteuningsconstructies
Planning werkenPlanning werken
SamenvattingSamenvatting
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
� Basisaspecten:� Veel bekistingstypes
� Keuze ifv. repetitie, fasering, personeelsbezetting, …
� Ontwerpaspecten:� Eurocodes
� Bekistingsdrukken
� Detaillering bekisting
� Ondersteuning:� Elk onderdeel van de bekisting juist dimensioneren
� Doorstempelen en herstempelen
� Planning:� Verschillende mogelijkheden tot optimalisatie (repetitie!)
Samenvatting
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
KVIV Studiedag « Bekistingen » 21/06/2011
Hartelijk dank
voor uw aandacht
Hartelijk dank
voor uw aandacht
Vragen?Vragen?
ir. Niki Cauberg, WTCB
Technologisch Adviseur