Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani zaich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.
Redaktor prowadzący: Barbara Gancarz-WójcickaProjekt okładki: Jan Paluch
Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock.
Wydawnictwo HELIONul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICEtel. 32 231 22 19, 32 230 98 63e-mail: [email protected]: http://onepress.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Drogi Czytelniku!Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adreshttp://onepress.pl/user/opinie?magsl2Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
ISBN: 978-83-283-4030-5
Copyright © Helion 2018
Printed in Poland.
• Kup książkę• Poleć książkę • Oceń książkę
• Księgarnia internetowa• Lubię to! » Nasza społeczność
Spis tre ci
Wst p 7
Rozdzia 1. Przejd do konkretów 11
Magia szczegó u 13
Kolekcjonuj nazwy 16
Nadawaj imiona 19
Porównuj 22
A co z abstrakcj ? 23
Rozdzia 2. O yw tekst 27
Jaki czasownik jest dynamiczny? 29
Wampir energetyczny nr 1: Nominalizacja 31
Wampir energetyczny nr 2: Strona bierna 36
Wampir energetyczny nr 3: Czasowniki modalne 41
Wampir energetyczny nr 4: Mie i by 43
Rozdzia 3. Lekcja Iana Fleminga 49
Rozdzia 4. Eksponuj to, co wa ne 59
Utnij niepotrzebn ko cówk 63
Nie komentuj tego, co napisa e 63
Roz up zdanie na dwie cz ci 64
Przejd od informacji starej do nowej 65
A jak rozpocz zdanie? 65
U ó wyrazy w zdaniu 66
Poleć książkęKup książkę
4 | M A G I A S Ó W . J A K P I S A T E K S T Y , K T Ó R E P O R W T U M Y
Rozdzia 5. Zaciekawiaj od pierwszego zdania 73
Wrzu czytelnika w wir wydarze 74
Zacznij od czego niezwyk ego 75
Wprowad intryguj cego bohatera 76
Oddaj g os bohaterowi 77
Wybierz znacz cy szczegó 78
Zmu czytelnika do refleksji 79
Rozdzia 6. Pozb d si s ów- mieci 81
Tiki 82
Skamieliny 83
Papugi 85
Koturny 86
Urz dasy 89
Snoby 90
Tasiemce 91
Usypiacze 92
Podróbki 94
Gadu y 94
Tchórze 96
Zuchwalcy 96
Instrukcje 97
Sobki 97
Anonimy 98
Zrz dy 98
Gmatwaniny 100
Rozdzia 7. Lekcja Ernesta Hemingwaya 103
Rozdzia 8. Uwolnij si od kl twy wiedzy 111
Co zak adasz, pisz c tekst? 112
Trzymaj si tematu 113
Zwolnij 117
Wyja niaj obrazowo 119
Podaj przyk ad 120
Ale czy specjali ci si nie obra ? 122
Poleć książkęKup książkę
S P I S T R E C I | 5
Rozdzia 9. Wykorzystaj moc interpunkcji 125
By stopniowa 125
By uwydatnia 126
By ukry 127
By zaciekawi 128
By ostrzec 129
Rozdzia 10. Nie bój si d ugiego zdania 131
Po cz zdania 133
Wyliczaj 135
Powtarzaj 137
Podsumuj 141
Wtr caj 142
Rozdzia 11. Opowiedz histori 145
Pocz tek (sytuacja) 149
rodek (komplikacja) 156
Koniec (rozwi zanie) 162
Rozdzia 12. Lekcja braci Grimm 167
Rozdzia 13. Pokazuj, nie opisuj 175
Nie wyr czaj czytelnika 175
Mniej znaczy wi cej 178
Zmu bohatera do dzia ania 179
Zadbaj o towarzystwo dla bohatera 180
Walcz o czytelnika 181
Rozdzia 14. Graj na emocjach 183
Pisz sercem 183
Porywaj ce opowie ci 186
Poruszaj ce reklamy 192
Rozdzia 15. Buduj napi cie 197
Zawieszenie akcji 200
Strzelba Czechowa 203
Zwrot akcji 210
Poleć książkęKup książkę
6 | M A G I A S Ó W . J A K P I S A T E K S T Y , K T Ó R E P O R W T U M Y
Rozdzia 16. Lekcja Agathy Christie 217
Rozdzia 17. Odwa si pisa dialogi 231
Naturalne, czyli jakie? 231
Co wy apywa ? 232
Powiedzia , krzykn czy wycedzi ? 236
Mowa cia a 238
I znowu mniej znaczy wi cej 240
Rozdzia 18. Maluj s owami 243
Kolor 243
wiat o i cie 246
Kadr 248
Rozdzia 19. Pobudzaj zmys y 251
Zapach 252
D wi k 253
Smak 255
Dotyk 256
A teraz wszystko wymieszaj 257
Rozdzia 20. Lekcja Vincenta van Gogha 259
Rozdzia 21. Przemów w asnym g osem 267
Zako czenie 273
Lista dynamicznych czasowników 279
Bibliografia 285
Blogi 287
Poleć książkęKup książkę
Rozdzia 5.
Zaciekawiaj od pierwszego zdania
„Podobno w przemówieniu pierwsze zdanie jest zawsze najtrudniejsze.
A wi c mam je ju poza sob ” — tak Wis awa Szymborska w swym
odczycie noblowskim za artowa a z najwi kszej zmory pisarzy i mów-
ców: pierwszego zdania. Jednak kto w tej chwili zmaga si z pierwszym
zdaniem swojego tekstu, temu nie jest do miechu.
Pierwsze zdanie jest jak obietnica. Przekonujesz czytelnika, eby
przewróci kartk lub przewin stron . Robisz wszystko, eby Ci
zaufa .
Pierwsze zdanie jest jak flirt. Uwodzisz czytelnika, kusisz go,
zabawiasz. Byleby tylko zwróci na Ciebie uwag .
Pierwsze zdanie jest jak atak. Zadajesz mocny cios, który natych-
miast wci nie czytelnika w fotel. Walczysz, cho Twoj jedyn broni
s s owa.
Stephen King przyznaje, e nad pierwszym zdaniem ka dej ze
swoich powie ci móg by pracowa w niesko czono . Mocne i obra-
zowe pierwsze zdanie Mrocznej Wie y brzmi: M czyzna w czerni
ucieka przez pustyni , cigany przez rewolwerowca. King napisa
te s owa, gdy studiowa na drugim roku college’u. Dopiero dwana cie
lat pó niej opublikowa powie , która by a rozwini ciem tego w a-
nie zdania.
W czasach, gdy na stronie internetowej o uwag czytelnika walcz
obrazy, filmy i reklamy, pierwsze zdanie tekstu jest wa niejsze ni
kiedykolwiek wcze niej. Specjali ci od funkcjonalno ci stron interne-
towych badaj tras , jak ga ka oczna podró uje po ekranie
Poleć książkęKup książkę
7 4 | M A G I A S Ó W . J A K P I S A T E K S T Y , K T Ó R E P O R W T U M Y
(ang. eyetracking), i na tej podstawie tworz mapy cieplne, z których
wynika, e najwi kszym zainteresowaniem internauty cieszy si lewa
cz ekranu i górna partia tekstu. Korzystamy z ekranów o ró -
nych wymiarach i kszta tach, dlatego nie sposób przewidzie , które
s owo w jakim miejscu si wy wietli. A nawet gdyby to by o mo liwe,
to przecie taka skrupulatno kr powa aby swobod autora. Jest
jednak par miejsc, o których wiadomo, e znajd si blisko lewej
strony, niezale nie od tego, na jakim ekranie tekst zostanie wy wietlony.
S to pierwsze s owa tytu u, lidu i ka dego akapitu. Pierwsze
s owo tytu u jest wa niejsze od drugiego, pierwsze zdanie pierwszego
akapitu jest wa niejsze od kolejnego, a w nim najwa niejszych jest
pierwszych kilka s ów.
Pisz c do internetu, musimy wi c pami ta o zasadzie odwró-
conej piramidy, zgodnie z któr najwa niejsze informacje
nale y umieszcza na pocz tku, tak by odbiorca móg natych-
miast si zorientowa , o czym jest tekst i czy chce go czyta . Gdy ju
z apiemy czytelnika na haczyk, stopniowo przechodzimy do coraz
bardziej szczegó owych informacji i w tków pobocznych. Odwrotnie
ni u Hitchcocka, tekst powinien zaczyna si od trz sienia ziemi,
a potem napi cie powinno spada .
Oto kilka skutecznych i sprawdzonych przez s ynnych autorów
sposobów, które pomog Ci rozprawi si z pierwszym zdaniem:
Wrzu czytelnika w wir wydarze
Opowie nie ma pocz tku ani ko ca. Wybiera si arbitralnie
jaki punkt swego do wiadczenia, z którego spogl da mo na
wstecz lub te naprzód tymi s owami rozpoczyna si powie
Grahama Greene’a.
Poleć książkęKup książkę
Z A C I E K A W I A J O D P I E R W S Z E G O Z D A N I A | 7 5
Zacznij tekst w momencie, kiedy woda w garnku wrze, a nie gdy
dopiero odkr casz kurek. Zadaj sobie pytania: Co si w tej chwili
dzieje? Co si zmieni o? Twój czytelnik b dzie po yka kolejne strony,
by dowiedzie si , co si stanie dalej albo co si sta o wcze niej.
Oto kilka s ynnych pierwszych zda napisanych wedle tej metody:
Kto musia zrobi doniesienie na Józefa K., bo mimo e nic z ego
nie pope ni , zosta pewnego ranka po prostu aresztowany.
— Franz Kafka, Proces
Dzisiaj umar a mama.
— Albert Camus, Obcy
By to dzie , w którym wybuch a moja babcia.
Iain M. Banks, Ulica Czarnych Ptaków
To by a mi o od pierwszego wejrzenia.
— Joseph Heller, Paragraf 22
Szeryf z Lucasem Beauchamp zajecha przed wi zienie w samo
po udnie w niedziel , cho ju od sobotniego wieczora wszyscy
w mie cie (a prawd mówi c i w ca ym okr gu) wiedzieli, e
Lucas zabi bia ego.
William Faulkner, Intruz
Zacznij od czego niezwyk ego
Czytelnik chce, by autor rzuci mu wyzwanie, by go zadziwi , przerazi ,
oczarowa . Zabierz wi c czytelnika do niezwyk ego wiata, w którym
nic nie dzieje si tak jak powinno, i spraw, by zachodzi w g ow , o co
chodzi. Jak to zrobi ? Uczmy si od mistrzów:
W pewnej dziurze w ziemi mieszka sobie hobbit.
J.R.R. Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem
Poleć książkęKup książkę
7 6 | M A G I A S Ó W . J A K P I S A T E K S T Y , K T Ó R E P O R W T U M Y
Wiele lat pó niej, stoj c naprzeciw plutonu egzekucyjnego, pu -
kownik Aureliano Buendía mia przypomnie sobie to dalekie
popo udnie, kiedy ojciec zabra go z sob do obozu Cyganów,
eby mu pokaza lód.
— Gabriel García Márquez, Sto lat samotno ci
Wszystkie dzieci — poza jednym — dorastaj .
— J.M. Barrie, Piotru Pan i Wendy
By — bowiem jego p e nie pozostawia a adnych w tpliwo ci, acz-
kolwiek ówczesna moda wcale jej nie podkre la a — w trakcie szlach-
towania g owy Maura, która ko ysa a si zwieszona z krokwi.
— Virginia Woolf, Orlando
Przyjemnie by o pali .
— Ray Bradbury, Farenheit 451
Wprowad intryguj cego bohatera
Udowodnij czytelnikowi, e Twój bohater zas uguje na to zaszczytne
miano. Poka , e warto za nim pój :
Jestem niewidzialnym cz owiekiem.
— Ralph Ellison, Niewidzialny cz owiek
By starym cz owiekiem, który owi ryby w Golfstromie, p ywa-
j c samotnie odzi , i oto ju od osiemdziesi ciu czterech dni nie
schwyta ani jednej.
— Ernest Hemingway, Stary cz owiek i morze
Scarlett O’Hara nie by a pi kna, ale m czy ni, zadurzeni w niej
tak jak dwaj m odzi Tarletonowie, rzadko zdawali sobie z tego
spraw .
— Margaret Mitchell, Przemin o z wiatrem
Poleć książkęKup książkę
Z A C I E K A W I A J O D P I E R W S Z E G O Z D A N I A | 7 7
Oddaj g os bohaterowi
Narratorem w Twojej opowie ci jest jeden z bohaterów? Niech
w pierwszym zdaniu przemówi do czytelnika tak, by ten chcia go dalej
s ucha . Nawet je li zamierza sobie pogrywa z czytelnikiem, ni-
czym narrator powie ci Buszuj cy w zbo u:
Je eli rzeczywi cie gotowi jeste cie pos ucha tej historii, to
pewnie najpierw chcieliby cie si dowiedzie , gdzie si urodzi em,
jak sp dzi em zasmarkane dzieci stwo, czym si zajmowali moi
rodzice, co porabiali, zanim przyszed em na wiat, no i wszystkie
tym podobne bzdury w gu cie Dawida Copperfielda, ale ja wcale
nie mam ochoty wdawa si w takie gadki, od razu wol was
szczerze uprzedzi .
Co ciekawe, skrytykowany przez Salingera Dawid Copperfield
rozpoczyna si bardzo intryguj cym pierwszym zdaniem, które brzmi:
Czy sam zostan bohaterem niniejszej powie ci, czy miejsce moje
zajmie kto inny, rozstrzygn nast pne stronice. Jednak ju drugie
zdanie opowiada o tym, przed czym ostrzega Salinger, a mianowicie:
W ka dym razie zaczynam od pocz tku, to jest od chwili mego
urodzenia.
A oto kilka innych pierwszych zda , w których ujawnia si nietu-
zinkowy narrator:
Sta em si tym, kim teraz jestem, kiedy mia em dwana cie lat,
pewnego mro nego, pochmurnego dnia zimn roku 1975.
— Khaled Hosseini, Ch opiec z latawcem
Nie b d ukrywa : jestem pensjonariuszem zak adu dla nerwowo
chorych, mój piel gniarz obserwuje mnie, bodaj ani na chwil
nie spuszcza z oka; w drzwiach bowiem jest judasz, a okno
Poleć książkęKup książkę
7 8 | M A G I A S Ó W . J A K P I S A T E K S T Y , K T Ó R E P O R W T U M Y
piel gniarza ma w sobie ów br z, który mnie, niebieskookiego,
nie potrafi przejrze .
— Günter Grass, Blaszany b benek
Gdy by em m odszy i wra liwszy, ojciec mój da mi pewn rad ,
nad któr do dzi cz sto si zastanawiam.
— Francis Scott Fitzgerald, Wielki Gatsby
Ja, Tyberiusz Klaudiusz Druzus Neron Germanik, i tak dalej, który
tak niedawno znany by em przyjacio om, krewnym, znajomym
jako Klaudiusz Idiota, Klaudiusz J ka a, Klau-Klau-Klaudiusz,
a w najlepszym razie jako „biedny stryjaszek Klodzio”, przyst -
puj do spisania dziwnej historii mojego ycia.
— Robert Graves, Ja, Klaudiusz
Wybierz znacz cy szczegó
Wi kszo autorów rozpoczyna opowie w rodku akcji, wi c mo e
warto pój pod pr d? Namaluj obraz przed oczyma czytelnika, a do-
piero pó niej opowiedz, co si dzieje. Tylko nie ka mu czeka zbyt
d ugo. Wybierz znacz cy szczegó , taki jak ryksza lub palma.
Niebo nad portem mia o barw ekranu monitora nastrojonego
na nieistniej cy kana .
— William Gibson, Neuromancer
Ogary posz y w las.
— Stefan eromski, Popio y
ni o mi si tej nocy, e znów by am w Manderley.
— Daphne DuMaurier, Rebecca
Poleć książkęKup książkę
Z A C I E K A W I A J O D P I E R W S Z E G O Z D A N I A | 7 9
Bia e grzebienie piany zdobi y jasnozielone grzebienie kot uj cych
si fal, a spod zieleni wyziera granat.
— Torsten Krol, Biali bogowie.
Podnosi si znad grz dki w zapuszczonym ogrodzie — postano-
wi a go stopniowo uporz dkowa — i spogl da przed siebie
w przestrze .
— Michael Ontaatje, Angielski pacjent
Zmu czytelnika do refleksji
Opowie o dwóch miastach Charlesa Dickensa rozpoczyna si tak:
By a to najlepsza i najgorsza z epok, wiek rozumu i wiek szale -
stwa, czas wiary i czas zw tpienia, okres wiat a i okres mroków,
wiosna pi knych nadziei i zima rozpaczy. Wszystko by o przed
nami i nic nie mieli my przed sob . D yli my prosto w stron
nieba i kroczyli my prosto w kierunku odwrotnym. Mówi c
zwi le, by y to lata tak bardzo podobne do obecnych, e niektórzy
z najha a liwszych znawców owej ery widz w niej dobro i z o
takie samo jak dzisiaj, tylko w nieporównanie wy szym stopniu.
W oryginale ca y ten fragment to jedno zdanie wspania e,
wysmakowane, monumentalne zdanie. Dzi , w czasach zwi z ych
komunikatów tak rozbudowana refleksja na pocz tku tekstu by aby
ryzykowna, jednak wci dobrze jest rozpocz od zaskakuj cej my li.
Czytelnik zacznie si zastanawia : Co znacz te s owa? Co z nich
wynika? I b dzie czyta dalej. Nie wierzysz? Przekonaj si sam. Czy
chcia by czyta teksty, które rozpoczynaj si tak:
Wszystkie szcz liwe rodziny s do siebie podobne, ka da nie-
szcz liwa rodzina jest nieszcz liwa na swój sposób.
— Lew To stoj, Anna Karenina
Poleć książkęKup książkę
8 0 | M A G I A S Ó W . J A K P I S A T E K S T Y , K T Ó R E P O R W T U M Y
Jest prawd powszechnie znan , e samotnemu a bogatemu
m czy nie brak do szcz cia tylko ony.
— Jane Austen, Duma i uprzedzenie
Sekret wart jest tyle, ile warci s ludzie, przed którymi powinni-
my go strzec.
— Carlos Ruiz Zafón, Cie wiatru (rozpocz cie rozdzia u)
Czas nie jest lini , lecz wymiarem, tak jak wymiary przestrzeni.
— Margaret Atwood, Kocie oko
Oczywi cie, zdarzaj si wietne ekspozycje, które rozpoczynaj
si na przyk ad od dialogu. Je li uwa asz, e w Twoim pierwszym
zdaniu zadzia a to, co zwykle si nie sprawdza, spróbuj. Wszystkie triki
dozwolone. Zadziw swoich czytelników, rozbaw ich, zaszokuj, ale
nigdy nie pozostaw oboj tnymi. Bo wtedy ju do Ciebie nie wróc .
I najwa niejsze: Nie utknij na pocz tku jak Joseph Grand,
bohater D umy Camusa. Ten skromny i pracowity urz dnik marzy
o napisaniu powie ci, która zachwyci wszystkich. Dopiero na o u
mierci pokaza doktorowi Rieux swe dzie o: pi dziesi t stron notat-
nika zapisanych… jednym tylko zdaniem, za to setki razy przerabia-
nym, skracanym lub wyd u anym. Pierwsza wersja brzmia a: Wci
obok siebie maj, amazonka i aleje Lasku w coraz to innym uk adzie,
ostatnia za : W pi kny poranek majowy smuk a amazonka, siedz c
na wspania ej kasztance, jecha a w ród kwiatów alejami Lasku.
Z historii Josepha Granda p ynie dla Ciebie taka oto nauka: póki
piszesz pierwsz wersj tekstu, nie skupiaj si na pierwszym zdaniu.
I tak pó niej je skasujesz lub przeniesiesz w inne miejsce. Pierwsza
linijka prawdopodobnie b dzie ostatni , nad któr b dziesz pracowa .
Ostatecznie to przecie tylko jedno zdanie. Wis awa Szymborska kon-
tynuowa a swój noblowski odczyt: „Ale czuj , e i nast pne zdania
b d trudne, trzecie, szóste, dziesi te, a do ostatniego…”.
Poleć książkęKup książkę