WYNIKI BADAŃ DOTYCZĄCYCH STRUKTURY POWIERZCHNI
ORAZ PLONOWANIA ZIEMNIAKA W POLSCE W 2017 ROKU Raport z badań prowadzonych przez IHAR – PIB Oddział w Jadwisinie we współpracy z
Ośrodkami Doradztwa Rolniczego we wszystkich województwach kraju
Badania nad plonowaniem ziemniaka prowadzone przez IHAR – PIB we współpracy
z Ośrodkami Doradztwa Rolniczego objęły wszystkie 16 województw w kraju, w 242
powiatach i 577 gminach. W badaniach dotyczących plonowania ziemniaka uczestniczyły
gospodarstwa rolne o całkowitej powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha uprawiające
ziemniaki. Wielkość gospodarstw objętych badaniami była bardzo zróżnicowana pod
względem wielkości, powierzchni uprawy ziemniaka oraz stosowanego poziomu
agrotechnicznego w produkcji tego gatunku. Liczba gospodarstw w poszczególnych
województwach była bardzo różna i zależna od możliwości techniczno-organizacyjnych
prowadzenia badań przez specjalistów ODR. Wydaje się, że prowadzenie badań dotyczących
plonowania ziemniaka na blisko 5 tys. plantacjach, daje podstawy do wiarygodności i
reprezentatywności wyników dla całego kraju.
Badaniami w całym kraju dotyczącymi produkcji ziemniaka objęto gospodarstwa rolne
w liczbie 2268, których powierzchnia użytków rolnych wynosiła ponad 83 tys. ha, a średnia
wielkość gospodarstwa wynosiła 36,70 ha. Były to znacznie większe gospodarstwa niż
średnio w kraju. Udział ziemniaka w strukturze krajowych zasiewów wynosił w tych
gospodarstwach blisko 11% i minimalnie obniżył się w stosunku do 2016 roku. W tabelach
poniżej zestawiono dane za 2017 rok. Uzyskane wyniki wskazują, że udział ziemniaka w
strukturze zasiewów w poszczególnych województwach był na stałym poziomie lub zmieniał
się w stosunku do 2016 roku. W ośmiu województwach udział ziemniaka w zasiewach
zwiększył się. Były to województwa: dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, łódzkie,
małopolskie, podlaskie, świętokrzyskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie. Uznając
reprezentatywność badanej grupy gospodarstw można wnioskować, że areał uprawy
ziemniaka nieco zwiększył się w kraju w stosunku do ubiegłorocznego stanu.
Tabela 1. Zakres badań dotyczących plonowania i struktury upraw ziemniaka prowadzonych przez
IHAR-PIB Oddział w Jadwisinie w 2017 roku
Województwo Liczba
powiatów Liczba gmin
Liczba plantacji
pomiarowych ziemniaka
dolnośląskie 22 62 606
kujawsko-pomorskie 19 64 536
lubelskie 20 49 299
lubuskie 11 36 173
łódzkie 19 38 436
małopolskie 9 32 166
mazowieckie 30 40 417
opolskie 5 7 77
podkarpackie 10 15 84
podlaskie 13 20 128
pomorskie 11 22 120
śląskie 16 40 224
świętokrzyskie 11 24 220
warmińsko-mazurskie 18 63 608
wielkopolskie 19 46 720
zachodniopomorskie 9 19 147
POLSKA 242 577 4961
Tabela 2. Charakterystyka gospodarstw rolnych objętych badaniami dotyczącymi udziału
ziemniaka w zasiewach i plonowaniu w 2017 roku.
Województwa
Zakres wielkości gospodarstw
(ha UR)
Zakres powierzchni
uprawianych w gospodarstwie
ziemniaków (ha)
min. max. min. max.
Dolnośląskie 1,57 1900,00 0,05 310,00
Kujawsko-pomorskie 2,00 400,00 0,15 80,00
Lubelskie 4,50 85,00 0,10 32,00
Lubuskie 3,15 493,90 0,10 62,00
Łódzkie 3,00 106,00 0,10 26,50
Małopolskie 1,25 43,00 0,05 9,83
Mazowieckie 3,03 151,00 0,10 110,00
Opolskie 10,30 11023,00 0,60 890,00
Podkarpackie 2,60 170,00 0,05 95,00
Podlaskie 2,40 100,00 0,10 17,60
Pomorskie 6,00 754,00 0,10 90,00
Śląskie 0,60 230,00 0,06 38,00
Świętokrzyskie 4,02 70,00 0,10 13,00
Warmińsko-mazurskie 1,20 460,00 0,05 60,80
Wielkopolskie 3,00 140,00 0,50 70,00
Zachodniopomorskie 6,00 1150,00 0,22 280,00
Tabela 3. Charakterystyka gospodarstw rolnych objętych badaniami dotyczącymi skali
uprawy i plonowania ziemniaka w 2017 roku.
Województwo
Liczba
gospo-
darstw
Powierzchnia
użytków
(ha)
Powierzchnia
uprawy
ziemniaka
(ha)
Średnia
wielkość
gospo-
darstwa
% udział
ziemniaka
w
strukturze
zasiewów
Polska 2268 83227,12 9092,78 36,70 10,93
Dolnośląskie 297 12077,02 994,64 40,66 8,24
Kujawsko-pomorskie 168 6173,63 1005,79 36,75 16,29
Lubelskie 111 2846,1 329,74 25,64 11,59
Lubuskie 82 4176,45 448,68 50,93 10,74
Łódzkie 162 3105,33 475,67 19,17 15,32
Małopolskie 74 550,8 63,44 7,44 11,52
Mazowieckie 240 4452,26 654,97 18,55 14,71
Opolskie 28 14729,67 1354,69 526,06 9,20
Podkarpackie 40 1122,01 224,34 28,05 19,99
Podlaskie 80 1837,7 173,39 22,97 9,44
Pomorskie 54 2393,41 282,46 44,32 11,80
Śląskie 109 3000,12 313,88 27,52 10,46
Świętokrzyskie 84 1501,6 142,96 17,88 9,52
Warmińsko-mazurskie 384 13097,63 763,11 34,11 5,83
Wielkopolskie 296 7634,83 1050,45 25,79 13,76
Brak jest danych ogólnokrajowych dotyczących struktury produkcji ziemniaka w Polsce
w 2017 roku. Poniżej zestawiono dane z roku 2016. Z przedstawionych w tabeli danych
wynika, że na ogólną liczbę 378 tys. krajowych gospodarstw uprawiających ziemniaki, ponad
327 tys. (87%) to producenci o bardzo małej skali produkcji do 1 ha, a powierzchnia w tych
gospodarstwach stanowi około 35% ogółu krajowej powierzchni ziemniaków. Tylko około 50
tys. gospodarstw posiada plantacje wielkości powyżej 1ha, ale łączna powierzchnia krajowa
w tej grupie wynosi aż około 217 tys. ha.
Tabela 4. Struktura liczebności gospodarstw i struktura powierzchni krajowej uprawy
ziemniaka w 2016 roku (dane GUS i obliczenia własne autora)
Grupy obszarowe pow.
uprawy ziemniaka
Liczba gospodarstw
uprawiających ziemniaki
Powierzchnia uprawy
ziemniaka ogółem (ha)
Ogółem 378295 300737
Do 1ha 327797 83151
w tym:
0,01-0,20 ha
0,21-1,00 ha
135899
191898
14722
68429
Powyżej 1ha 50498 217585
w tym:
1-2 ha
2-5 ha
5-10 ha
10-50 ha
50-500 ha
Pow.500 ha
22115
18487
5997
3475
419
5
27168
54600
39015
58166
34954
3682
WYNIKI BADAŃ DOTYCZĄCYCH PLONOWANIA ZIEMNIAKA WG
WOJEWÓDZTW I OGÓŁEM W KRAJU
Warunki klimatyczne w kraju w 2017 roku
Pod względem klimatycznym sezon wegetacji 2017 roku nie był optymalnym dla
prawidłowej kumulacji plonu ziemniaka. Bardzo duże zróżnicowanie przebiegu opadów
atmosferycznych na terenie Polski wpłynęło na wysokość uzyskiwanych plonów ziemniaka
oraz na jakość uzyskanych bulw. Generalnie był to mokry sezon, chociaż były i okresy
posuchy. Znaczne opady w okresie kumulacji plonu wpłynęły korzystnie na wielkość bulw i
wysokość plonu.
Wiosna bieżącego roku nie była łatwa dla większości polskich rolników podczas
zakładania plantacji ziemniaków. Tylko producentom ziemniaków jadalnych na wczesny
zbiór w tradycyjnych już regionach kraju (łódzkie, dolnośląskie, mazowieckie) łaskawa
okazała się pogoda i już w końcu marca lub na początku kwietnia można było zakładać
plantacje. Gorzej było już z sadzeniem na plantacjach z przeznaczeniem na jesienny zbiór.
Tylko na glebach lżejszych i to tylko w niektórych regionach udało się w optymalnym
terminie zasadzić ziemniaki do końca kwietnia. W wielu regionach kraju szczególnie na
zwięźlejszych glebach wystąpiły podtopienia pól, które nie pozwalały na zakładanie plantacji
w optymalnym terminie lub w ogóle było to niemożliwe. Sadzenie przedłużało się nawet do II
połowy maja.
W niektórych regionach wystąpiła w czerwcu i lipcu lekka susza (Lubelszczyzna,
Świętokrzyskie, Łódzkie). W końcu czerwca na większym obszarze kraju wystąpiła susza.
Ten fakt spowodował utrudnienia w wiązaniu bulw, a więc plenność roślin została
ograniczona.
W lipcu, sierpniu i we wrześniu wystąpiło bardzo silne zróżnicowanie opadów między
regionami kraju, a nawet w wymiarze lokalnym. Dla odmian średnio-wczesnych i
późniejszych, których uprawia się w kraju najwięcej, wysokie opady na glebach lżejszych
sprzyjały wysokiemu plonowaniu. Nigdzie nie odnotowano suszy, ale w bardzo wielu
miejscach opady były bardzo wysokie powodując podtopienia plantacji ziemniaków.
Dotyczyło to szczególnie gleb cięższych. Duża ilość opadów w okresie wegetacji
spowodowała na plantacjach słabiej chronionych silne występowanie zarazy ziemniaka
niszczącej w bardzo dużym stopniu powierzchnię asymilacyjną roślin. Na plantacjach
podtopionych nie można było wykonać zabiegów ochronnych. Najbardziej ucierpiały
plantacje słabo chronione.
Z końcem września i w październiku opady w większości regionów kraju były jeszcze
większe i wystąpiły trudności ze zbiorem ziemniaków. Na podtopione plantacje trudno było
wjechać kombajnem i tak jest do chwili obecnej. Wielu rolników czeka jeszcze na
obeschnięcie pól, by zebrać ziemniaki. Gdy wystąpią przymrozki będzie dramat, a przecież
jest już połowa listopada.
Trudno oszacować, jaki procent plantacji obecnie nie będzie zebrany, ale są to
najprawdopodobniej tysiące ha. Jeśli w dalszym ciągu zbiór nie będzie możliwy, to należy
ostateczne zbiory obniżyć o około 3-4%, czyli o około 350 tys. ton. Największej skali
podtopienia plantacji ziemniaków dotyczą północno-zachodniej jak i centralnej części kraju.
Lokalnie w wielu regionach na glebach ciężkich także nie dokończono jeszcze zbiorów
ziemniaka.
Intensywne opady deszczu w wielu regionach kraju spowodowały na wielu
plantacjach, szczególnie na glebach lżejszych rozmycie redlin i w konsekwencji zazielenienie
bulw. Na wielu odmianach zaobserwowano spękania bulw lub pustowatość miąższu bulw
największych. Zbyt wilgotna gleba spowodowała gnicie bulw. Można szacować, że udział
plonu handlowego w plonie ogólnym nie przekroczy 70% w produkcji ziemniaka jadalnego.
Gdy mokre bulwy podczas zbioru trafią do miejsc składowania i przechowywania będą gnić
dalej. Dlatego tylko aktywna wentylacja i osuszanie bulw w początkowym okresie
przechowywania w nowoczesnych przechowalniach daje szanse na uratowanie zbiorów w
tym roku. Niestety takich przechowalń mamy w kraju zbyt mało.
Określenie poziomu plonowania ziemniaka wg grup wczesności
w województwach Poziom plonowania według grup wczesności odmian ziemniaka w 2017 roku według
nadesłanych meldunków z powiatów był bardzo zróżnicowany w obrębie każdego
województwa tak jak między poszczególnymi województwami w kraju. W tabelach poniżej
zestawiono plony ziemniaka we wszystkich 16 województwach. Podane dane pochodzą z
wykonanych pomiarów biometrycznych i oszacowania plonów po zbiorach bulw z plantacji
ziemniaka. Liczebność punktów pomiarowych w poszczególnych województwach była
zróżnicowana. Z wielu województw nadeszły meldunki indywidualne z powiatów i gmin i na
tej podstawie wykonano w IHAR – PIB zestawienie zbiorcze. Z innych województw
przekazano już zbiorcze wyniki dla całego obszaru działania. Poniżej w tabelach zilustrowano
plonowanie ziemniaka w czterech grupach wczesności oraz wyliczono średnią dla
poszczególnych powiatów.
Tabela 5.(1-16) Plonowanie ziemniaków w poszczególnych województwach w kraju w
grupach wczesności odmian w 2017 roku.
Dolnośląskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
bolesławiecki 21 25,00 15 30,00 11 29,30 6 23,80 53 27,03
dzierżoniowski 1 31,00 1 25,00 3 30,70 1 29,00 6 28,93
głogowski 3 41,30 1 40,00 2 50,00 3 42,50 9 43,45
górowski 4 31,00 3 30,00 3 26,70 1 32,00 11 29,93
jaworski 10 34,00 12 33,00 6 31,30 5 32,00 33 32,58
jeleniogórski 1 35,00 7 32,40 5 25,00 9 30,90 22 30,83
kłodzki 3 16,90 7 18,90 2 19,50 6 20,00 18 18,83
lubański 10 19,40 10 27,70 10 27,20 7 29,50 37 25,95
lubiński 4 45,00 2 35,00 6 40,00
lwówecki 22 21,60 16 24,90 12 25,90 14 25,30 64 24,43
milicki 2 31,00 10 26,50 3 34,00 3 38,30 18 32,45
oławski 4 31,80 9 34,50 11 35,60 3 38,70 27 35,15
oleśnicki 5 22,80 5 29,40 3 36,20 1 38,00 14 31,60
strzeliński 3 42,00 10 39,80 3 35,00 2 55,00 18 42,95
świdnicki 4 32,50 10 23,40 1 45,00 2 30,00 17 32,73
trzebnicki 1 35,00 4 34,00 5 34,50
wałbrzyski 18 31,20 14 37,30 6 30,90 7 30,70 45 32,53
wołowski 2 41,50 3 32,70 3 37,70 1 35,00 9 36,73
wrocławski 15 30,50 16 32,00 6 40,20 9 42,90 46 36,40
ząbkowicki 9 23,50 21 24,50 10 29,50 11 26,50 51 26,00
zgorzelecki 10 17,00 12 20,44 9 22,30 28 25,50 59 21,31
złotoryjski 6 26,50 18 37,10 8 36,80 6 41,20 38 35,40
Suma pkt. pomiarowych 154 208 119 125 606
śr. dla woj. 29,55 30,84 32,56 33,34 31,6 31,57
Kujawsko-pomorskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
aleksandrowski 13 44,00 7 48,50 19 33,20 4 28,30 43 38,50
brodnicki 3 27,50 3 31,70 4 37,50 5 34,00 15 32,68
bydgoski 7 24,70 4 34,30 2 30,00 4 34,50 17 30,88
chełmiński 7 22,30 11 31,30 12 36,30 9 37,30 39 31,80
golubsko-dobrzyński 2 26,50 4 29,30 9 27,00 9 37,30 24 30,03
grudziądzki 6 30,50 29 34,10 14 35,30 9 37,30 58 34,30
inowrocławski 3 31,00 1 35,00 2 32,50 1 32,00 7 32,63
lipnowski 16 24,40 14 26,70 28 25,90 4 30,00 62 26,75
mogileński 1 25,00 1 30,00 22 35,90 13 32,40 37 30,83
nakielski 7 27,90 13 43,30 1 40,00 21 37,07
radziejowski 2 37,30 3 32,00 6 41,20 1 40,00 12 37,63
rypiński 2 32,00 2 36,50 1 38,00 8 40,90 13 36,85
sępoliński 2 21,50 1 19,00 4 22,50 1 22,50 8 21,38
świecki 7 29,10 14 31,40 4 32,50 2 37,00 27 32,50
toruński 3 54,50 8 53,50 2 57,50 3 57,50 16 55,75
tucholski 5 33,40 7 28,50 8 40,70 4 28,80 24 32,85
wąbrzeski 25 28,10 25 31,60 18 37,90 12 36,10 80 33,43
włocławski 8 19,10 11 23,40 14 21,20 4 24,30 37 22,00
żniński 9 41,90 5 39,60 14 40,75
Suma pkt. pomiarowych 119 145 191 99 554
Śr. dla woj. 29,93 32,75 35,28 35,25 33,30
Lubelskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
bialski 6 23,00 6 24,10 18 31,80 9 31,90 39 27,70
biłgorajski 1 25,00 3 41,50 1 45,00 5 37,17
chełmski 3 17,00 3 17,70 2 17,00 3 18,70 11 17,60
hrubieszowski 5 27,00 9 37,80 3 36,70 1 32,00 18 33,38
janowski 6 29,00 6 36,70 6 38,00 2 41,00 20 36,18
krasnostawski 5 30,40 16 30,40 4 32,50 3 30,50 28 30,95
kraśnicki 1 21,30 3 26,00 1 21,50 5 22,93
lubartowski 4 24,30 3 32,70 4 22,00 11 26,33
lubelski 1 30,00 8 29,30 1 30,00 10 29,77
łukowski 3 33,50 2 38,00 8 32,40 1 29,00 14 33,23
łęczycki 5 23,60 4 25,30 6 25,80 5 22,80 20 24,38
opolski 2 25,00 4 35,00 1 28,00 7 29,33
parczewski 1 20,00 1 18,00 7 26,30 2 20,00 11 21,08
puławski 2 56,80 3 50,70 1 42,00 1 34,00 7 45,88
radzyński 2 22,00 4 25,70 4 26,80 1 27,00 11 25,38
rycki 2 22,00 2 22,00 4 22,00
świdnicki 7 25,50 7 31,80 2 31,50 3 31,70 19 30,13
tomaszowski 5 13,00 9 32,80 14 22,90
włodawski 7 15,30 5 22,50 10 26,00 9 32,00 31 23,95
zamojski 7 17,50 7 20,50 14 19,00
Suma pkt. pomiarowych 73 105 79 42 299
śr. dla woj. 25,22 29,93 29,30 29,79 28,56
Lubuskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
gorzowski 8 26,70 8 38,60 4 45,00 20 36,77
krośnieński 5 16,50 4 25,50 3 31,50 12 24,50
międzyrzecki 5 47,00 1 50,00 3 40,00 2 45,00 11 45,50
nowosolski 4 31,70 7 39,50 7 36,50 4 29,30 22 34,25
słubicki 2 57,00 5 47,00 3 60,30 2 53,00 12 54,33
strzelecko-drezdeński 4 20,50 6 26,00 7 28,30 17 24,93
sulęciński 7 25,50 5 26,70 4 30,00 2 29,00 18 27,80
świebodziński 3 45,00 3 43,00 3 36,00 2 44,00 11 42,00
zielonogórski 1 35,00 3 37,30 4 36,15
żagański 7 28,70 2 29,50 9 33,10 3 32,70 21 31,00
żarski 5 31,20 11 28,50 7 32,60 2 31,00 25 30,83
Suma pkt. pomiarowych 51 49 49 24 173
Śr. dla woj. 33,16 36,56 37,10 36,54 35,84
Łódzkie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
bełchatowski 3 23,00 2 15,00 5 19,00
brzeziński 3 28,80 10 33,40 1 40,00 1 25,00 15 31,80
kutnowski 3 20,00 1 22,00 8 29,00 3 32,80 15 25,95
łaski 3 32,70 5 30,80 8 31,75
łęczycki 9 33,30 7 24,80 5 33,60 6 38,00 27 32,43
łowicki 9 33,00 9 32,00 15 34,80 3 34,00 36 33,45
łódzki 1 43,00 2 22,50 1 29,00 1 30,00 5 31,13
opoczyński 2 21,00 2 20,00 4 21,00 1 19,00 9 20,25
piotrowski 1 28,00 2 19,50 1 22,00 2 21,00 6 22,63
poddębicki 13 42,00 9 34,40 12 37,10 1 50,00 35 40,88
radomszczański 5 19,50 4 17,30 2 17,00 2 18,00 13 17,95
rawski 4 30,50 4 27,00 8 31,00 5 37,00 21 31,38
sieradzki 7 40,00 7 42,00 5 45,00 5 48,00 24 43,75
skierniewicki 9 38,00 6 42,80 14 44,80 3 47,50 32 43,28
tomaszowski 13 26,90 19 27,50 30 29,10 10 24,00 72 26,88
wieluński 10 24,60 8 41,80 4 48,00 3 42,00 25 39,10
wieruszowski 21 35,50 15 33,70 26 32,50 12 32,40 74 33,53
zduńskowolski 2 29,50 2 34,00 2 29,50 1 28,00 7 30,25
zgierski 2 34,00 2 38,00 3 36,00 7 36,00
Suma pkt. pomiarowych 117 117 143 59 436
Śr. dla woj. 31,13 29,82 31,91 32,92 31,44
Małopolskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
gorlicki 17 26,00 7 24,50 8 29,50 2 20,00 34 25,00
krakowski 2 30,00 4 35,00 6 32,50
limanowski 4 16,30 4 23,00 9 21,30 1 18,00 18 19,65
myślenicki 10 20,00 5 25,00 15 22,50
nowosądecki 27 29,10 3 21,30 10 36,70 3 17,30 26,10
nowotarski 2 19,50 8 24,40 6 20,40 16 21,43
olkuski 2 31,50 5 32,70 3 31,50 10 31,90
oświęcimski 3 16,70 2 24,00 2 26,00 7 22,23
wadowicki 2 29,00 8 31,50 7 34,70 31,73
Suma pkt. pomiarowych 69 46 38 13 166
Śr. dla woj. 24,23 26,82 27,57 22,50 25,28
Mazowieckie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
białobrzeski, grójecki,
kozienicki, lipski,
piaseczyński, przysuski,
radomski, szydłowiecki,
zwoleński
41 28,10 34 23,60 72 26,00 7 28,30 154 26,50
ciechanowski, mławski, płoński, pułtuski
1 25,00 6 29,30 13 30,80 3 29,30 23 28,60
garwoliński, miński, siedlecki, węgrowski, wołomiński
9 24,20 4 26,00 21 25,10 3 37,20 37 28,13
gostyniński 7 28,80 5 28,80 10 26,40 5 22,10 27 26,53
grodziski, pruszkowski 2 25,00 1 32,00 10 28,20 1 39,00 14 31,05
makowski, ostrołęcki, przasnyski, wyszkowski
6 28,30 3 34,30 15 35,00 6 37,20 30 33,70
płocki 2 31,50 6 23,00 11 30,20 12 31,70 31 29,10
sierpecki 13 19,60 11 19,20 17 20,10 12 21,40 53 20,08
sochaczewski 4 30,80 2 45,00 8 35,70 14 37,17
warszawski-zachodni 3 35,00 1 35,00 12 31,50 16 33,83
żyrardowski 1 17,00 12 24,80 5 26,00 18 22,60
Suma pkt. pomiarowych 89 73 201 54 417
Śr. dla woj. 26,66 29,62 28,53 30,24 28,76
Opolskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
brzeski 6 33,50 6 34,30 4 34,00 3 31,00 19 33,20
głubczycki 2 27,50 9 36,00 1 37,00 2 42,00 14 35,63
krapkowicki 2 25,50 13 40,00 3 37,50 1 32,00 19 33,75
kluczborski 3 41,70 6 40,30 2 39,00 40,33
namysłowski 2 30,50 6 34,50 6 40,80 14 35,27
Suma pkt. pomiarowych 15 40 16 6 77
Śr. dla woj. 31,74 37,02 37,66 35,00 35,36
Podkarpackie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
dębicki 1 40,00 1 40,00
jarosławski 2 17,00 2 17,00
kolbuszowski 3 24,00 7 27,30 2 25,00 1 30,00 13 26,58
krośnieński 1 25,00 2 26,50 1 22,00 1 24,00 5 24,38
leżajski 3 40,00 9 48,30 12 44,15
łańcucki 3 16,00 4 20,50 6 22,30 3 23,30 16 20,53
mielecki 1 18,50 1 21,00 1 23,50 1 30,50 4 23,38
przeworski 3 27,70 6 28,00 2 27,50 3 27,50 14 27,68
ropczycko-sędziszowski 4 33,50 3 38,00 3 38,50 2 40,00 12 37,50
rzeszowski 1 34,80 3 34,30 1 41,40 5 36,83
Suma pkt. pomiarowych 22 26 24 12 84
Śr. dla woj. 27,65 27,94 29,59 30,96 29,03
Podlaskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
białostocki 2 18,00 2 20,30 2 19,00 2 18,50 8 18,95
bielski 3 12,90 4 18,50 5 18,00 12 16,47
grajewski 1 26,00 1 28,00 1 29,00 1 32,00 4 28,75
hajnowski 1 15,00 1 22,00 3 17,00 1 20,00 6 18,50
kolneński 1 21,00 1 22,00 3 33,30 5 25,43
łomżyński 1 31,00 1 34,00 3 49,00 7 42,20 12 39,05
moniecki 2 30,00 3 33,30 3 27,70 8 30,33
sejneński 3 15,50 1 18,60 4 19,00 2 19,30 10 18,10
siemiatycki 2 23,10 2 24,50 3 24,40 2 26,80 9 24,70
sokólski 1 25,00 1 35,50 6 37,50 12 43,10 20 35,28
suwalski 1 19,00 2 21,00 1 24,00 4 21,33
wysokomazowiecki 3 23,30 5 30,00 5 33,00 5 39,20 18 31,38
zambrowski 3 16,00 5 24,70 4 30,70 12 23,80
Suma pkt. pomiarowych 24 21 43 40 128
Śr. dla woj. 21,22 26,47 26,25 29,92 25,96
Pomorskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
bytowski 3 49,70 6 34,30 4 42,70 2 45,00 15 42,93
chojnicki 3 31,70 3 35,00 1 28,00 7 31,57
człuchowski 3 19,00 2 27,00 5 23,00
kartuski 2 30,50 2 28,50 4 29,50
kościerski 4 56,80 9 52,60 7 51,90 2 13,50 22 43,70
nowodworski 1 27,00 1 27,00
pucki 3 12,20 6 19,50 2 22,30 1 25,40 12 19,85
słupski 1 25,00 7 34,10 10 43,30 3 28,30 21 32,68
starogardzki 8 38,70 5 46,50 4 40,00 17 41,73
sztumski 2 20,00 3 38,00 4 43,30 3 38,00 12 34,83
tczewski 1 40,00 3 45,00 4 42,50
Suma pkt. pomiarowych 31 46 32 11 120
Śr. dla woj. 31,87 36,05 38,79 30,04 34,19
Śląskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
bielski, cieszyński,
pszczyński, żywiecki 9 26,70 38 32,20 14 34,80 19 37,00 80 32,68
będziński, bieruńsko-
lędziński, gliwicki,
mikołowski, raciborski,
rybnicki, tarnowski,
wodzisławski
23 25,30 61 32,00 9 31,30 9 27,50 102 29,03
częstochowski, kłobucki,
lubliniecki, myszkowski 5 30,40 19 34,10 10 26,40 8 24,00 42 28,73
Suma pkt. pomiarowych 37 118 33 36 224
Śr. dla woj. 27,47 32,77 30,83 29,50 30,14
Świętokrzyskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
buski 5 14,50 8 18,30 2 22,50 15 18,43
jędrzejowski 4 20,00 5 26,50 6 31,00 1 34,00 16 27,88
kazimierski 6 24,50 8 27,80 14 26,15
kielecki 12 28,30 16 26,50 19 29,40 5 31,70 52 28,98
konecki
3 30,00 3 28,50
6 44,85
opatowski 3 24,90 3 31,50 3 33,30 3 34,50 12 24,63
ostrowiecki 5 15,00 17 24,30 11 24,70 2 32,00 35 24,00
pińczowski 4 15,00 6 18,30 2 19,00 2 20,00 14 18,08
sandomierski 3 23,40 5 32,50 3 37,60 11 31,17
starachowicki 4 20,30 7 21,00 6 21,80 2 23,50 19 21,65
włoszczowski 3 19,80 9 25,00 8 23,80 6 22,30 26 22,73
Suma pkt. pomiarowych 49 87 63 21 220
Śr. dla woj. 20,57 25,61 27,16 28,29 25,41
Warmińsko-mazurskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
giżycki 8 26,50 2 33,00 8 28,00 18 29,17
lidzbarski 1 18,00 7 22,67 2 37,00 10 25,89
kętrzyński 6 21,75 14 23,11 23 25,00 3 31,67 46 25,38
iławski 11 37,10 12 38,00 9 40,59 10 42,72 42 39,60
gołdapski 4 14,50 3 16,50 3 17,75 2 20,00 12 17,19
elbląski 2 32,50 2 32,50
działdowski 2 33,50 3 37,00 5 30,00 8 39,50 18 35,00
branicki 2 20,00 6 22,00 8 21,00
bartoszycki 1 25,00 1 30,00 6 37,42 1 47,00 9 34,86
ełcki 2 23,50 1 22,00 7 26,50 10 24,00
olsztyński 20 32,44 57 30,95 151 31,68 8 33,25 236 32,08
węgorzewski 3 28,50 3 28,00 2 30,00 3 33,00 11 29,88
ostródzki 2 23,50 5 38,25 9 40,00 1 35,00 17 34,19
piski 2 24,00 5 30,33 8 30,60 3 23,00 18 26,98
olecki 1 22,00 3 18,67 8 17,38 12 19,35
nowomiejski 6 42,50 13 40,00 54 37,43 25 38,71 98 39,66
nidzicki 3 38,33 3 45,00 27 36,61 6 40,67 39 40,15
mrągowski 1 25,00 1 25,00 2 25,00
Suma pkt. pomiarowych 72 130 333 73 608
Śr. dla woj. 27,41 29,90 29,60 34,35 30,31
Wielkopolskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
chodzieski 8 36,20 9 40,30 6 42,60 23 39,70
jarociński 5 24,80 9 33,30 3 39,00 5 36,70 22 33,45
kaliski 5 26,50 5 25,70 5 27,70 3 27,50 18 26,85
kępiński 5 21,70 9 26,30 5 22,00 2 35,00 21 26,25
koniński 20 26,50 17 31,70 25 28,00 19 35,30 81 30,38
kościański 7 21,30 9 25,70 5 28,50 2 26,00 23 25,38
międzychodzki 8 37,00 11 38,40 5 38,10 2 35,30 26 37,20
nowotomyski 7 18,30 7 17,30 7 17,00 3 17,00 24 17,40
obornicki 3 24,50 6 27,70 2 31,00 7 33,20 18 29,10
ostrowski 23 37,00 14 32,30 11 36,80 2 38,00 50 36,03
ostrzeszowski 4 25,70 13 33,00 7 38,40 2 38,50 26 33,90
pilski 10 26,30 10 30,50 19 34,00 14 33,00 53 30,95
pleszewski 73 29,50 18 31,00 5 32,40 11 28,80 107 30,43
rawicki 1 23,20 1 25,00 1 27,00 1 26,00 4 25,30
słupecki 3 32,00 2 40,00 22 37,70 6 39,30 33 37,25
szamotulski 15 31,00 16 31,80 25 36,40 23 37,40 79 34,15
średzki 15 24,00 9 24,00 12 27,00 4 28,50 40 25,88
śremski 16 41,80 26 47,20 15 39,00 4 21,50 61 37,38
wrzesiński 1 35,00 1 40,00 8 35,40 1 33,00 11 35,85
Suma pkt. pomiarowych 229 192 188 111 720
Śr. dla woj. 28,31 31,04 31,55 31,37 30,57
Zachodniopomorskie
Powiat
Plon t/ha odmian ziemniaka wg grup wczesności Suma
pkt w
powiecie
Średni
plon w
powiecie
t/ha
b. wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze
pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha pkt. t/ha
białogardzki 4 23,50 9 31,00 5 25,30 5 28,00 23 26,95
kołobrzeski 1 23,00 4 34,25 1 36,00 1 50,00 7 35,81
świdwiński 7 22,86 14 27,25 15 30,93 14 31,57 50 28,15
gryfiński 3 26,00 2 24,00 4 31,25 9 27,08
myśliborski 3 16,50 3 18,00 3 20,50 4 25,67 13 20,17
szczecinecki 4 30,50 2 22,00 6 26,25
koszaliński 2 27,50 7 27,30 1 28,00 1 27,00 11 27,45
policki 2 7,50 3 11,67 4 12,30 1 5,50 10 9,24
łobeski 2 32,50 7 35,70 9 35,70 18 34,63
Suma pkt. pomiarowych 22 48 38 39 147
Śr. dla woj. 20,98 26,27 26,34 29,34 25,73
Plonowanie ziemniaka w 2017 roku w Polsce
W oparciu o wyniki badan monitoringowych przeprowadzonych przez IHAR – PIB
Oddział w Jadwisinie we współpracy z 16 Ośrodkami Doradztwa Rolniczego średni krajowy
plon ziemniaków w 2017 roku wyniósł w Polsce 30,0 t/ha, a w poszczególnych
województwach kształtował się od 25,0 do 35t/ha. Po uwzględnieniu strat plonu
wynikających z podtopień plantacji, braku możliwości zbioru części pól oraz z tytuły
masowego gnicia bulw w redlinach, plony średnio-krajowe należy oszacować na około 29,0
t/ha
Tabela 6. Poziom plonowania ziemniaków według grup wczesności odmian w 2017 roku
w Polsce wg województw (średnie ważone)
Województwo
Plon ziemniaków wg grup w czesności Średni plon
w województwach (t/ha) w woj.
b.
wczesne wczesne śr. wczesne późniejsze t/ha t/ha
*
dolnośląskie 29,5 30,8 32,6 33,3 31,6 30,3
kujawsko-pomorskie 29,9 32,8 35,3 35,0 33,4 32,0
lubelskie 25,2 29,9 29,3 29,8 28,8 27,7
lubuskie 33,2 36,6 37,1 36,5 36,1 34,6
łódzkie 31,1 29,8 31,9 32,9 31,3 30,0
małopolskie 24,2 26,8 27,6 22,5 25,7 24,2
mazowieckie 26,7 29,6 28,5 30,2 28,8 27,6
opolskie 31,7 37,0 37,7 35,0 35,8 34,3
podkarpackie 27,7 27,9 29,6 31,0 29,0 27,8
podlaskie 21,2 26,5 26,3 29,9 26,1 25,0
pomorskie 31,9 36,1 38,8 30,0 34,9 33,1
śląskie 27,5 32,8 30,8 29,5 30,5 28,9
świętokrzyskie 20,6 25,6 27,2 28,3 25,8 25,0
warmińsko-mazurskie 27,4 29,9 29,6 34,3 30,2 28,6
wielkopolskie 28,3 31,0 31,6 31,4 30,7 30,0
zachodnio-pomorskie 21,0 26,3 26,3 29,3 25,8 25,0
POLSKA 27,6 30,2 31,1 30,9 30,0 29,0 * plon uwzględniający straty w zbiorach (wymoknięcia plantacji, gnicie bulw, itp.
Uprawiane odmiany ziemniaka
W stosunku do 2016 roku nie nastąpiły w 2017 roku istotne zmiany w popularności
uprawianych odmian w kraju. Zmieniła się za to kolejność popularności w poszczególnych
województwach oraz zaistnienie w uprawie nowych odmian z katalogu CCA UE.
Tabela 7. Zestawy najpopularniejszych 10 odmian ziemniaka uprawianych w poszczególnych
województwach w 2017 roku
Województwo 10 najpopularniejszych odmian uprawianych w województwach
Dolnośląskie Vineta, Jelly, Denar, Lord, Satina, Bryza, Tajfun, Bellarosa, Irys,
Mondeo
Kujawsko-pomorskie Denar, Vineta, Lord, Satina, Tajfun, Lilly, Glada, Michalina, Gala,
Gwiazda
Lubelskie Vineta, Bellarosa, Lord, Denar, Irga, Tajfun, Aster, Albatros, Jelly,
Zuzanna
Lubuskie Vineta, Denar, Lord, Satina, Tajfun, Vineta, Jelly, Lilly, Owacja,
Gala
Łódzkie Denar, Lord, Vineta, Tajfun, Irga, Satina, Bryza, Bellarosa,
Michalina, Owacja
Małopolskie Lord, Denar, Vineta, Bellarosa, Satina, Miłek, Agria, Belmonda,
Tajfun, Colomba
Mazowieckie Irga, Lord, Tajfun, Vineta, Denar, Bryza, Satina, Owacja, Irys,
Bellarosa
Opolskie Vineta, Gala, Innovator, Denar, Bellarosa, Omega, Verdi, Jelly, Elfe,
Lady Claire
Podkarpackie Bellarosa, Denar, Tajfun, Jelly, Lord, Vineta, Satina, Owacja,
Labella, Lilly
Podlaskie Irga, Irys, Vineta, Bzura, Kuba, Tajfun, Catania, Lord, Zuzanna,
Dominator
Pomorskie Vineta, Lord, Denar, Satina, Owacja, Gala, Gwiazda, Tajfun, Bryza,
Innovator
Śląskie Vineta, Bellarosa, Jelly, Gala, Tajfun, Lord, Denar, Bryza, Red Lady,
Anuschka
Świętokrzyskie Bellarosa, Denar, Lord, Tajfun, Owacja, Satina, Vineta, Jelly, Irga,
Cyprian
Warmińsko-mazurskie Irga, Vineta, Irys, Bryza, Lord, Denar, Cekin, Satina, Tajfun,
Zuzanna
Wielkopolskie Denar, Lord, Satina, Tajfun, Bryza, Arielle, Owacja, Jelly, Riviera,
Albatros
Zachodniopomorskie Tajfun, Denar, Bryza, Lord, Owacja, Syrena, Bellarosa, Harpun,
Satina, Kuras
Powierzchnia uprawy ziemniaka
W stosunku do roku ubiegłego nastąpił minimalny wzrost powierzchni uprawy
ziemniaka w 2017 roku. Tendencja ta była do przewidzenia, ponieważ ostatni sezon
w produkcji ziemniaka był bardzo korzystny dla producentów ziemniaka, co objawiało się
wysokim popytem oraz dość wysokimi cenami rynkowymi ziemniaka jadalnego w całym
sezonie 2016 roku. Także duże zainteresowanie rolników produkcją ziemniaka skrobiowego
mogło przyczynić się do dalszego wzrostu powierzchni uprawy. W konkluzji można
prognozować, że powierzchnia uprawy ziemniaka w gospodarstwach rolnych w 2017 roku
wynosi prawdopodobnie około 320 tys. ha. Do tej powierzchni należy doliczyć powierzchnię
uprawy ziemniaka w ogrodach przydomowych w ilości około 10 tys. ha, a więc powierzchnia
uprawy ziemniaka ogółem w kraju wyniosła w 2017 roku 330 tys. ha. Wzrost powierzchni
uprawy ziemniaków dotyczy jednak tylko gospodarstw specjalizujących się w uprawie tego
gatunku na większych areałach, jako surowca dla potrzeb przetwórstwa spożywczego,
przemysłu skrobiowego oraz dla hurtowni ziemniaków jadalnych konfekcjonowanych.
Gospodarstwa o niskim stopniu urynkowienia uprawiające ziemniaki na mniejszych
plantacjach systematycznie ograniczają ich areał.
Tabela 8. Powierzchnia uprawy w gospodarstwach rolnych oraz udział w zasiewach
ziemniaków w Polsce w latach 2015-2017 według województw
Województwo
2015 2016 2017*
Pow.
uprawy
(tys. ha)
%
zasiewów
Pow.
uprawy
(tys. ha)
% pow.
zasiewów
Pow.
uprawy
(tys. ha)
% pow.
zasiewów
Polska 292,5 2,7 300,7 2,8 320,0 3,0
Dolnośląskie
Kujawsko-pom.
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko-maz.
Wielkopolskie
Zachodniopom.
20,7
17,1
21,3
5,0
35,9
24,9
35,7
6,9
20,6
11,5
17,7
7,6
15,0
9,4
31,5
11,7
2,7
1,8
1,9
1,8
4,7
8,0
2,8
1,5
6,4
1,8
3,0
2,9
4,6
1,5
2,1
1,8
27,9
19,5
20,3
4,6
34,6
22,3
35,0
9,2
22,3
8,4
19,1
8,1
13,6
8,3
32,9
14,8
3,8
2,1
1,9
1,6
4,6
7,4
2,9
2,0
7,2
1,2
3,3
3,1
4,2
1,2
2,3
2,3
29,4
20,8
21,4
5,3
35,9
22,6
36,8
10,3
22,7
9,9
21.5
8,8
14,1
9,7
34,6
16,2
4,0
2,3
2,0
1,8
4,8
7,5
3,0
2,2
7,4
1,4
3,8
3,4
4,4
1,5
2,4
2,5
Dane GUS i* prognoza IHAR-PIB Oddział Jadwisin
Zbiory ziemniaka
W 2016 roku, z uwagi na względnie korzystne warunki klimatyczne w okresie
wegetacji, plony, a tym samym i zbiory ziemniaka wyniosły 8,6 mln ton, a uwzględniając
ogrody przydomowe blisko 9 mln ton. W 2017 roku z tytułu jeszcze wyższych plonów na
poziomie 290dt/ha, zbiory wyniosły około 9,5 mln ton. Do wzrostu zbiorów przyczynił się
także wzrost powierzchni uprawy oraz postępująca profesjonalizacja produkcji ziemniaków.
Najwyższe zbiory ziemniaków przekraczające 1mln ton odnotowano w województwach:
łódzkim, mazowieckim i wielkopolskim. Województwami o najmniejszych zbiorach
ziemniaków (poniżej 300 tys. ton) były województwa: lubuskie, śląskie i warmińsko-
mazurskie.
Zebrany plon ogólny ziemniaków zawsze zawiera pewną część bulw z wadami, które
dyskwalifikują go, jako plon handlowy przy produkcji ziemniaków jadalnych i jako surowiec
w przetwórstwie spożywczym i jest on uznany, jako plon odpadowy. Są to bulwy drobne,
zgniłe, zdeformowane, zazielenione, z widocznymi chorobami skórki oraz z wadami wyglądu
miąższu. Badania IHAR-PIB wykazują, że udział plonu handlowego w plonie ogólnym
ziemniaków zawiera się w przedziale 60-70% w zależności od systemu uprawy i warunków
pogodowych. Jest to bardzo istotny wskaźnik jakości zebranego plonu i jednocześnie bardzo
pomocny w bilansowaniu zagospodarowania zbiorów ziemniaków na poszczególne kierunki
użytkowania, a także na szacowanie wielkości plonu odpadowego wykorzystywanego na
paszę lub w gorzelnictwie. W bieżącym sezonie najwięcej jest bulw zgniłych, a także bulw
zielonych, spękanych i zdeformowanych. Zadecydowały o tym warunki pogodowe, a
szczególnie intensywne opady i podtopienia plantacji.
Tabela 9. Powierzchnia uprawy, plony i zbiory ziemniaka w gospodarstwach rolnych w
Polsce w latach 2016-2017 roku według województw
Województwo
2016 2017*
Powierz-
chnia
(tys. ha)
Plony
(dt/ha)
Zbiory
(tys. ton)
Powierz-
chnia
(tys. ha)
Plony
(dt/ha)
Zbiory
(tys. ton)
Polska 300,7 287 8624,0 330,0 290 9570,0
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko-mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
27,9
19,5
20,3
4,6
34,6
22,3
35,0
9,2
22,3
8,4
19,1
8,1
13,6
8,3
32,9
14,8
275
310
300
318
300
236
289
358
252
221
304
285
258
260
294
340
767,0
604,5
607,8
147,4
1040,1
524,4
1011,7
328,8
563,0
184,9
579,3
229,8
350,6
215,8
968,0
501,7
29,4
20,8
21,4
5,3
35,9
22,6
36,8
10,3
22,7
9,9
21,5
8,8
14,1
9,7
34,6
16,2
316
334
288
361
313
257
288
358
290
261
349
305
258
302
307
257
929,0
694,7
616,3
191,3
1123,7
580,8
1059,8
368,7
658,3
258,4
750,4
268,4
363,8
292,9
1062,2
416,3
Źródło: Dane GUS oraz * szacunki i obliczenia IHAR-PIB.
Tabela 10. Udział plonu handlowego w plonie ogólnym [%] w różnych systemach uprawy
ziemniaków
Lata
Systemy uprawy ziemniaków
konwencjonalne certyfikowane
intensywny ekstensywny integrowany ekologiczny
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
88,5
72,3
55,1
80,8
70,0
72,0
78,0
82,8
79,1
83,3
71,5
87,5
78,6
69,8
73,1
66,6
33,7
61,0
54,9
53,5
62,0
57,8
67,8
54,5
68,2
65,1
55,3
60,3
93,3
75,4
35,5
56,9
47,1
63,9
79,5
81,7
75,3
79,9
76,0
73,1
64,5
73,2
70,5
70,5
34,5
57,1
75,3
76,4
82,4
75,6
82,1
70,0
83,5
68,9
61,3
65,9
Średnio 76,3 59,6 69,7 69,6
Źródło: Dane IHAR-PIB.
Bilans zagospodarowania zbiorów ziemniaka
Wykorzystując bilanse zagospodarowania zbiorów ziemniaka z lat poprzednich
sporządzane przez IERiGŻ -PIB, opracowano w raporcie prognozę bilansu na zakończony
sezon 2016/17 i na rozpoczynający się sezon 2017/18. Z danych wynika, że w bieżącym
sezonie z powodu dużego urodzaju ziemniaków w stosunku do lat minionych, ale niskiej
jakości i trwałości przechowalniczej bulw będzie całkowicie odmienna sytuacja rynkowa.
Trudniej będzie eksportować ziemniaki, za to wzrośnie wykorzystanie ziemniaka w
przemyśle ziemniaczanym.
Tabela 11. Bilans ziemniaków (tys. ton) w latach 2011 -2017
Wyszczególnienie 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18*
Zbiory 9362 9042 7290 7689 6314 8624 9570
Import 138 94 206 134 164 100 202
Razem do dyspozycji 9500 9136 7496 7823 6478 8724 9772
Zużycie
w gospodarstwach 4699 4102 2921 3090 2020 3365 4222
- sadzenie 933 875 695 750 768 825 820
- spasanie 2436 1897 1026 1150 102 1500 2200
-samozaopatrzenie 1330 1330 1200 1190 1150 1140 1140
Sprzedaż razem 3981 4284 3975 4133 4088 4480 4650
- na konsumpcję 2345 2280 2100 2050 2000 2000 2000
- na zaopatrzenie
przemysłu* 1611 1935 1834 2061 2072 2410 2600
- na eksport 25 69 41 22 16 70 50
Ubytki i straty 820 750 600 600 370 779 962
* ziemniaki zużyte przez przemysł, bez względu na przeznaczenie
Źródło: Dane GUS, *prognoza IHAR-PIB.
Podsumowanie
Zaprezentowane w opracowaniu dane stanowią obszerny materiał analityczny dotyczący
poziomu plonowania ziemniaka w Polsce w 2017 roku na tle lat poprzednich, opis szeregu
czynników determinujących poziom krajowego plonowania ziemniaka (warunki klimatyczne,
systemy produkcji stosowane technologie uprawy, znaczenie czynnika odmianowego), a także
dane dotyczące udziału ziemniaka w strukturze zasiewów i następujące w tym zakresie
zmiany. Opracowanie może posłużyć do udoskonalenia sporządzania bilansu
zagospodarowania zbiorów ziemniaka i prognozowania zmian w powierzchni jego uprawy
oraz charakterystyki gospodarstw uprawiających ten gatunek rolniczy. Do najważniejszych
konkluzji wynikających z opracowania należą:
Plonowanie ziemniaka w 2017 roku było determinowane bardzo wieloma czynnikami, a do
ważniejszych należały: warunki klimatyczne, w tym wielkość i rozkład opadów na
obszarze kraju oraz bardzo zróżnicowana w stosowaniu agrotechnika na plantacjach
w poszczególnych gospodarstwach, a także stopień urynkowienia produkcji.
Warunki klimatyczne w 2017 roku były generalnie korzystne dla plonowania ziemniaka w
większości rejonów kraju, ale w niektórych częściach Polski występował nadmiar opadów
co na glebach zwięźlejszych powodowało w wielu regionach podtopienia plantacji
ziemniaka, a nawet trudności w prowadzeniu zbiorów ziemniaka. Na wschodzie kraju w
czerwcu zarysował się deficyt opadów.
Poziom plonowania w 2017 roku jest najwyższy w historii kraju i wynosi według badań
300dt/ha. Stwierdzono jednocześnie wysokie różnice w plonach ziemniaka pomiędzy
poszczególnymi województwami.
Zbiory ziemniaka w 2017 roku ze względu na korzystne warunki klimatyczne oraz z
powodu istotnego wzrostu powierzchni uprawy oszacowano na około 9,6 mln ton. Taki
poziom zbiorów w pełni zabezpiecza potrzeby różnych kierunków wykorzystania
ziemniaka.
Jakość tegorocznych zbiorów ziemniaka jest bardzo niska. Niska jest zawartość suchej
masy i skrobi w bulwach trafiających do przemysłu przetwórczego i krochmalniczego.
Bardzo niska jest także trwałość przechowalnicza zbiorów co może spowodować wyższe
straty podczas przechowywania. Duża część nie będzie nadawała się do obrotu
rynkowego.
Wysokie zbiory ziemniaków w wielu krajach Europy spowodują ograniczenia w eksporcie
polskiego ziemniaka.
Ciągłe opady deszczu u końca września i w październiku oraz w listopadzie
spowodowały, że pewna ilość plantacji (3-4%) nie została dotychczas zebrana.
Reasumując należy stwierdzić, że rok 2017 był generalnie korzystny dla plonowania, a
poprawiająca się struktura uprawy ziemniaka także sprzyja wzrostowi plonowania. Zachodzi
natomiast coraz szybsza koncentracja produkcji ziemniaków w specjalistycznych
gospodarstwach produkujących surowiec dla konfekcjonowania, dla przetwórstwa
spożywczego i dla krochmalnictwa.
Do tej pory GUS tylko wstępnie określił plonowania ziemniaka w kraju na poziomie
289 dt/ha. GUS określił także wynikowe zbiory ziemniaka w Polsce 2016 roku na 9,5 mln
ton przy powierzchni uprawy tego gatunku wynoszącej 330 tys. ha. Są to wyniki tylko
nieznacznie niższe od uzyskanych w naszych badaniach. W decydujący sposób na wyniki
te wpłynęły badania, które wspólnie z Państwem po raz kolejny wykonaliśmy w 2017
roku.
Opracował
dr Wojciech Nowacki