Xarxa de Referència en Economia Aplicada. XREAP
Simposi en innovació empresarialUniversitat de Barcelona
1 juliol 2008Maria Callejón
The World Competitiveness Scoreboard 2006
Fuente: IMD World Competitiveness Yearbook 2006
AÑOIndicador
EE UU
UE-15
UE-25
España
2005Gasto en I+D sobre PIB (%)
2,67 1,91 1,85 1,12
% sector empresarial
70,0%
63,9%
63,8%
54,5%
% sector público
12,4%
12,6%
13,0%
17,0%
% educación superior
13,5%
22,0%
22,2%
28,6%
% otros 4,1%
1,0%
1,1% 0,0%
Eurostat
Gasto en I+D ejecutado por cada tipo de agente
4
5
Manual de Oslo 2005: nueva definición de innovación:
Las actividades innovadoras incluyen todos los pasos científicos, tecnológicos, organizativos, financieros y comerciales que conducen a la implementación de innovaciones.
La clave del éxito empresarial está más vinculada a mejoras en la organización, el
análisis y gestión, que a la pura inversión en I+D.
Definición de innovación: Manual de Oslo (2005)
Una innovación consiste en la implementación con éxito de un producto o proceso nuevo o significativamente mejorado en la empresa o en el mercado, así como cambios organizativos o de marketing.
Innovación empresarial organizativa
La explotación comercial de cualquier avance debe apoyarse en cambios organizativos
• Identificación de nuevos mercados y necesidades
• Adaptación al cliente • Externalización de tareas• Marketing• Diseño• Seguridad
¡También posible en sectores maduros!
Ejemplos:PronoviasCamperZaraTousIkeaCalzado técnico y deportivo
5. Innovación
Capacidad de innovar
La palabra clave es innovación, pero la capacidad de innovar de las empresas se encuentra estrechamente vinculada a otras variables básicas:
– capacidad humana, capital humano, formación, conocimientos
– Esfuerzo, incentivos – recursos físicos, financieros e inmateriales– entorno regulatorio– entorno empresarial: redes, clusters, servicios
avanzados
Distribución de las empresas europeas y españolas por tamaño en 2003 según número de empresas,
número de empleados y facturación :
Fuente: Com. Europea (2006) Statistics in Focus. Industry, Trade and Services
Nº empresas Nº empleados Facturación UE-25 España UE-25 España UE-25 España Micro (1-9) 91,5 92,2 29,8 38,6 19,4 25,3 Pequeña (10-49) 7,3 6,9 20,8 25,8 19,3 24,2 Mediana (50-249) 1,1 0,8 16,5 14,7 19,2 19,2 Grande (250+) 0,2 0,1 32,9 20,9 41,9 31,3
ESTRUCTURA EMPRESARIAL
En porcentajes
TAMAÑO EMPRESARIAL COMO LIMITACIÓN
11
Distribución del valor añadido bruto a precios básicos de manufacturas según el nivel tecnológico. Año 2001. (%)
Intensidad tecnológica del sector ESP GER FRA ITA RU
ALTA 5,7 7,2 10,7 6,6 12,9 Productos farmacéuticos 2,7 2,2 3,8 3,3 3,2
Maq. De oficina y material informático 0,8 0,9 1,0 0,3 2,4 Aparatos de radio, TV, comunicaciones 1,5 2,8 3,2 1,8 4,3
Construcción aeronáutica y espacial 0,7 1,3 2,8 1,1 3,0 MEDIA-ALTA 27,8 45,6 31,9 28,4 30,2
Química (no farmacéutica) 6,3 7,5 7,6 4,9 7,4 Maquinaria y equipo mecánico 6,7 14,6 7,7 12,5 8,8 Maquinaria y equipo eléctrico 3,6 7,7 4,3 4,4 3,6
Instrumentos ópticos, Médicos y de precisión 1,2 3,8 3,2 2,1 3,1 Vehículos de motor 9,4 11,6 8,6 3,5 7,0
Otro material de transporte 0,6 0,4 0,5 1,0 0,3 MEDIA-BAJA 33,8 26,0 29,3 30,7 25,0
Coquerías, refino petróleo y comb. nucleares 3,1 1,3 3,0 1,1 1,5 Caucho y plásticos 4,6 4,8 4,6 3,9 5,0
Otros productos minerales no metálicos 7,8 3,8 4,7 6,9 3,5 Minerales metálicos 4,2 3,9 3,2 3,0 3,2
Productos metálicos, exc. Maquin. y equipo 8,5 9,0 9,4 10,3 6,8 Construcción y reparación naval 0,8 0,3 0,9 0,6 1,0
Manufacturas diversas 4,7 3,0 3,5 4,9 4,0 BAJA 32,7 21,2 28,1 34,3 31,9
Alimentación, bebidas, tabaco 14,0 9,1 14,4 10,1 13,6 Textil, confección, cuero 7,4 2,3 4,3 14,5 4,8 Madera, corcho, papel 2,6 2,0 1,7 2,7 1,2
Papel, artículos de papel e impresión 8,7 7,9 7,7 7,0 12,2 TOTAL MANUFACTURAS 100 100 100 100 100
Fuente: Perez F (2004); datos de OCDE-Stan
Fuente: Arnold E (1997) Developing Company Technological Capabilities
14
Políticas específicas para cada tipo (datos UE-15)
InformaciónFormación y EducaciónMétodos basados en el Conocimiento-Gestión-Innovación-Motivación•Manuales•Ideas de competidores
•Premios y Concursos•Investigación colectiva•Cooperación•Transferencia de conocimiento y tecnológia•Bases de datos sobre resultados I+D•Proyectos Piloto•Bonos para innovación
•6PM: CRAFT•Actividades de I+D con Universidades e Institutos de Investigación•Solicitud de Patentes•Medidas de Apoyo•Apoyo al trabajo de desarrollo de acercamiento a los mercados
•6PM: Proyectos Integrados•Actividades de I+D con Universidades e Institutos de Investigación•Actividades de I+D de alto nivel en el extranjero•Contratación de personal cualificado
PYME básica sin actividadeso casi sin actividades de I+D
Empresas que adoptan tecnología (adaptandotecnologías existentes-PYME poco innovadoras
Líderes en el uso de la tecnología (que desarrollan o combinan tecnologíasexistentes de forma innovadora
Pioneros Tecnológicos (actividades de investigación de alto nivel)
70%
20%
< 10%
< 3%
Fuente: EURAB Report on SMEs and ERA, 2004
15
16
17
18
19
Programa Jóvenes Empresas Innovadoras (JEI)
Beneficiarios: Pequeñas Empresas con menos de 8 años desde creación. 35% del personal en actividades de I+D y 15% de gastos totales en media de los últimos tres años.
Condición adicional: Presentación de un Plan (PIDE) plurianual (4 años) de I+D.
Intensidad de la ayuda: Máximo de hasta 150.000 euros anuales durante 4 años. Total ayuda no mayor que la suma del 50% del gasto en I fundamental o industrial + 35% del gasto en desarrollo experimental.
Gastos subvencionables: Costes Personal I+D (Investigadores, Técnicos y Personal Auxiliar). Costes de Instrumental y Equipamiento. Costes terrenos y locales necesarios para desarrollo PIDE. Costes servicios asesoramiento y patentes (límite 70% costes
subvencionables totales).Valoración Solicitudes:
Calidad y viabilidad técnica y económica PIDE (30 puntos). Grado de innovación tecnológica (25 puntos). Referencia para áreas prioritarias del Plan Nacional I+D 2008-2011
(15 puntos). Participación organismos I+D en actividades previstas en PIDE (15
puntos). Contribución PIDE a la transferencia tecnológica (15puntos).
20
Programa Jóvenes Empresas Innovadoras (JEI)
Ventajas de este instrumento:
Estimula entrada de nuevas empresas en sectores emergentes de rápido avance tecnológico.
Impulsa crecimiento de empleo altamente cualificado.
Impulsa consolidación de nuevas empresas que generen nuevos nichos de mercado.
Favorece aprovechamiento de mercados internacionales con demanda de rápido crecimiento.
21
Factores que favorecen la alta consolidación de empresas jóvenes
Fuente: Cámaras de Comercio (2005) Factores para consolidar una empresa
• Nacer con un mayor tamaño inicial• La existencia de un socio mayoritario o único.• La presencia de mujeres como socias fundadoras.• Mayor capital humano de los socios• Menor edad media de los socios en el momento de crear la empresa, y
mayor experiencia en gestión• Haber constituido la empresa por motivos distintos a salir del desempleo• Tener acceso a recursos ajenos a la empresa• Localizarse en centros de actividad económica alta • Recibir ayudas públicas
ENCAJE DE LOS CENTROS TECNOLÓGICOS EN EL SISTEMA DE INNOVACIÓN Y SU FINANCIACIÓN
Investigación básica
Investigación orientada
Investigación aplicada
Desarrollo tecnológico
Otras actividades para la innovación: diseño, formación, asesoría
Organismos investigación. Ej: CSIC
Universidades y organismos públicos
de investigación orientada y aplicada
Centros Tecnológicos
Otras entidades de apoyo a la innovación
Mer
cad
o: f
inan
ciac
ión
pri
vad
a
Fin
anci
ació
n p
úb
lica
0
100
23
24
25
26
CREACIÓN DE TECNOLOGÍA
EMP. DIRIGIDA AL MERCADO Y
DESARROLLO DE PRODUCTO
PRIMERA COMERCIALIZACIÓN
Cash Flow
Tasa de descuento
Tiempo
Primeros inversores
clásicos Financiación pública
Emprendedor capital semilla
business angels
Capital riesgo
Participaciones accionariales
SECTOR PÚBLICO SECTOR PRIVADO
Cash Flow
Valle de la muerte
El valle de la muerte empresarial
Fuente: Murphy L, Edwards P (2004)
Políticas de innovación y competitividad
• Contexto institucional social estable• Circunvalar grupos de interés• Desarrollar incentivos positivos y negativos• Apertura a mercados
• Programas específicamente diseñados a tipologías de proyectos y de agentes.