Download - Yenidoğanda enteral beslenme(fazlası için )
Yrd.Doç.Dr. Ayşegül İŞLERAkdeniz Üniversitesi Antalya Sağlık Yüksekokulu
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği AD.
Enteral Beslenme Nedir?
Enteral Beslenmede Bebeğe Verilecek Besinler Nelerdir?
Enteral Beslenme Yöntemleri Nelerdir?
Minimal Enteral Beslenme (Trofik Beslenme) Nedir?
Enteral Beslenmede Hemşirelik Yaklaşımı Nasıl Olmalıdır?
Enteral ve/veya Parenteral yolla sağlanır.
sindirim sisteminin hiç kullanılamadığı durumlarda beslenme desteği
Oral beslenme ile gereksinimlerin yeterli olarak karşılanamadığı ya da
TPN’ ye tercih edilen, son yıllarda önemi kanıtlanmış bir nütrisyonel tedavi uygulamasıdır.
daha fizyolojik, ekonomik, güvenli ve kolay uygulanabilir olması nedeniyle
Enteral beslenme;
TPN santral venöz kateter ile uygulandığında
yaklaşık %5 oranında görülen ağır
komplikasyon riski, enteral beslenme
uygulamasında görülmemektedir.
1. Kendi Annesinin Sütü
2. Zenginleştirilmiş Anne Sütü
3. Donör Sütü (Pastörize edilmiş)
4. Enteral Diyet Formulaları
Kolay sindirilen,
üstün immünolojik ve
NEK’ten koruyucu,
kognitif fonksiyonları artırıcı
etkilerinin yanı sıra
anne-bebek bağının kurulabilmesi
amacıyla tüm bebekler için anne
sütü, en ideal besindir.
Kendi Annesinin Sütü
Prematüre bebekler kendi annelerinin sütleri ile daha hızlı
büyürler.
AS. özellikle ilk iki hafta hatta 1 ay süresince kolostral
özelliğini sürdürür ve
daha çok kalori, yağ, protein ve sodyumun yanı sıra
yüksek düzeyde Ig A içerir.
Yüksek yağ içeriği sayesinde, sınırlı mide kapasitesi olan
yenidoğana daha az hacimde, daha fazla kalori verilebilir.
Kendi Annesinin Sütü
Sadece anne sütü ile beslenen
çok düşük doğum tartılı
bebekler;
osteopeni,
hipoalbüminemi,
yavaş tartı alımı açısından risk
altındadır.
Anne sütünü zenginleştirmek amacıyla;
glikoz polimerleri
protein
sodyum
kalsiyum
fosfor
çinko
magnezyum
A,C,E,K vitaminleri eklenmelidir.
Güçlendirilmiş anne sütü alan bebeklerde daha hızlıbüyüme ve daha fazla kalsiyum ve fosfor retansiyonuolur.
Eklemelerin bebek taburcu edilinceye veya memedenemme başlayıncaya kadar yapılması önerilmekle birlikte6-9 aya kadar suplemente edilmiş anne sütü alan bebeklerçok daha iyi gelişme ve kemik mineralizasyonugösterirler.
Formulalar yaş gruplarına göre tasarlanmıştır.
Prematüre mamaları bebeklerin özel
ihtiyaçlarını karşılamak için tasarlanmışlardır;
Daha fazla kalori, daha yüksek protein,
vitamin ve mineral konsantrasyonu
içermektedir.
Prematüre mamalarının kalori içeriği 65-80 kcal/kg
olarak değişmektedir.
Bebek 2.5 kg olunca standart formulaya geçilirse de hızlı
büyümeleri nedeni ile prematüre bebeklerde standart
formulalardan daha yüksek protein ve enerji içeren bir
geçiş maması daha yararlı olabilir ve 9. aya kadar
kullanılabilir.
bebeğin besin ve sıvı gereksinimleri,
yaşı,
aktivite düzeyi,
kronik bir hastalığının varlığı,
gastrointestinal fonksiyonu,
besin inteloransı ve alerji vb. durumlar göz önünde
bulundurulmalı
Formulaların bileşimleri dengeli olmalı,
bebeğin gereksinimlerini karşılamalı,
Uzun süre kullanıldığında metabolik
bozukluk yaratmamalı,
beslenme eksikliği geliştirmemeli
İçerik, günlük gereksinimlere uygun olmalı:
Günlük enerjinin %15-20’i protein,
%25-30’u yağ,
%50-60’ı karbonhidrattan sağlanmalı
Formulalar iyi tolere edilebilmeli,
Sindirim sistemine yük oluşturmamalı
Enteral beslenmede kullanılan ticari formüllerin hastane mutfağında
hazırlanan besinlere üstünlükleri vardır.
Enteral verilmek amacıyla blender ile hazırlanan besinler genellikle
dengeli karışımlar değildir;
Kalsiyum içerikleri yüksek, esansiyel amino asit oranları, vitamin,
özellikle tiyamin ve askorbik asit içerikleri düşüktür.
Bu besinler uygulandığında ishal ile sık karşılaşılır, uzun süreli
kullanımda beslenme eksikliği bulguları gelişir.
Ticari formüllerin geliştirilmesi ile bu sakıncalar önemli ölçüde
ortadan kaldırılmıştır.
Her bebek,
gestasyonel yaşı,
klinik durumu ve
sağlık personelinin deneyimi göz önüne
alınarak ayrı ayrı değerlendirilmeli
Enteral Beslenme Yöntemleri
Oral
Kap ile
Gavaj
Ora/Nazogastrik Transpilorik Trofik
>34. gestasyon haftası,
Solunum: <60/dk
emme ve yutma refleksinin koordine
olması,
klinik tablonun stabil olması,
apne,
hipotermi,
olmaması gerekir.
Yenidoğanda sindirim işlevini kolaylaştırır,
Beslenmesini düzenlenmesine yardım eder.
Ebeveynlerin katılımı ile yenidoğanın sosyal gelişimini sağlar.
Sistematik değerlendirme
Bebek tolere ettikçe besin miktarı yavaş yavaş artırılır.
Beslenme sırasında yenidoğan besinleri aspire etmemeli,
desatüre olmamalı ve apne-bradikardi gelişmemelidir.
Besleme sırasında yakından izlenmeli
Beslenme sonrası bebek sağ yan ve baş hafif yüksek
olarak yatırılmalıdır.
alamadıkları miktar, gavajla tamamlanır.
zaman zaman emerek beslenmeye alıştırılır ve
32-34. haftalarda klinik durumlarına göre
Ora Gastrik/Nazogastrik gavaj
güvenli bir yoldur.
oral beslenmeyi engelleyen durumlarda
solunum hızı yüksek (60-80/dk) veya
<34. gestasyon hafta,
Gavajla besleme;
Enteral beslenme nazogastrik sonda ile ya da özelliklesolunum sıkıntısı olan bebeklerde oragastrik sonda ileyapılır.
NG yol tespit açısından daha emindir.
Tüpün sık çıkarılıp takılması mukoza zedelenmesineneden olur ve uygulama yenidoğan için stres vericidir.
NG sondanın yerleştirilmesi sırasında solunum ile ilgilisorunların oluştuğu, tüpün yerleştirilmesi ile dakikadakisolunum sayısında ve tidal volümde düşme, oksijensaturasyonunda azalma oluşabileceği belirtilmektedir.
Yumuşak,
fleksibl,
küçük delikli poliüretan veya
silikon-elastomer sondalar tercihedilmeli
İki-üç günde bir değiştirilmesigereken polivinilklorid sondalarkısa süreli enteral beslenmedeuygundur .
Gavaj ile besleme sırasında
yalancı emzik vermenin
yararlı olduğunu gösteren
çalışmalar vardır.
Nonnütritif emme, 33. gebelik
haftasından sonra matür,
ritmik bir patern kazanır.
Azalmış enerji harcaması nedeni ile artmış kilo alımı.
Bu etkinin nedeni, bebeği sakinleştirmesi, stresi
azaltması, aktiviteyi azaltması ve oksijenlenmeyi
artırmasıdır.
Emme refleksinin matürasyonunun hızlanması ve emerek
beslemeye geçiş zamanının hızlanmasıdır.
Gavajlabeslenme
bolus şeklinde (aralıklı ) sürekli perfüzyon
şeklinde (damla damla)
Bolus şeklinde beslemede;
Besinler 2-3 saatte bir verilir.
Yer çekimi ile 20-25 dk. verilir.
Böylece gastrointestinal yola basınç önlenir ve
midede biriken gazın çıkmasına yardımcı olunur.
Beslenme sırasında, besin
intoleransı ve
komplikasyonlar açısından
(oksijen desaturasyonu,
kusma, bradikardi, apne vb)
gözlenmelidir.
Yüksek enerjili besinler daha iyi tolereedilir.
Sıvı ve kalori yönetimi en doğru şekildekontrol edilir.
Besin öğelerinin utilizasyonu artar.
Metabolik komplikasyonlar azalır.
Bu nedenle sürekli perfüzyon şeklindebeslenme en güvenilir yoldur.
Özellikle enflamatuar
bağırsak hastalıkları, kısa
bağırsak sendromu ve
radyasyon enteritinde bu
yol seçilmelidir.
Sürekli gavajla beslemede; besinler 4 saatlik olarak aseptik koşullarda hazırlanmalı,
uygun infüzyon pompası ile verilmeli
Küçük ve ekonomik olması nedeniyle enjektör şeklindeki infüzyon pompaları kullanılabilir.
İnfüzyon pompasının sondası her 4 saatte bir değiştirilmeli
Pompanın hızı yenidoğana uygun ayarlanır.
Saatlik verilecek miktar kaydedilir.
Beslenmeye intölerans geliştiğini gösteren hiçbir belirti yoksa beslenmeye devam edilir.
Karında distansiyon varsa yenidoğanda ajitasyon durumu artar.
Karın çevresi ölçümü yapılır ve önceki ölçümlerle karşılaştırılarak değerlendirilir.
Bağırsak sesleri dinlenir.
Bağırsak seslerinde artma besine intölerans belirtisidir.
Çok küçük bebeklerin bile gavajla besleme sırasında kanguru
bakımı yapılarak emzirmenin erken başlatılabilmesi
mümkündür.
Prematürite veya acil sorunlar nedeniyle
memeden emmenin mümkün olmadığı ilk
günlerde elektrikli pompa ile her iki göğüs
eş zamanlı olarak günde 6-10 kez sağılır.
Sağmaya başlamadan önce ılık elle masaj,
ılık nemli ped uygulaması, galaktogoglar
önerilebilir.
Ememeyen bebeğe süt tercihen sağılır
sağılmaz sonda ile verilir.
Gavajla beslemede yenidoğan hemşiresi her beslenme öncesi rezidü
kontrolü yapmalıdır.
Küçük miktarlardaki rezidü geri verilir ve bir
sonraki öğünden o miktar azaltılır.
Rezidü miktarı verilenin ½’sinden fazla ise beslenme
atlanır.
Israr eden rezidü NEK yönünden uyarıcıdır.
Kuşkulu NEK’tebeslenmeye 3 gün ara
verilir.
Beslenme sonrası bebeğin
gazı çıkarılır
Baş 30º olacak şekilde yatırılır.
Yalancı emzik ile
oral beslemeye
erken geçiş
sağlanır
Sondadan steril su geçirilir
ve uç kısmı
kapatılır.
Az miktarda besin sürekli olarak duedonum veya jejenuma verilir.
Besinler, pilor sfinkterinin ilerisine verildiği için aspirasyonriski azdır.
GÖR, nazal CPAP’lı yenidoğanlarda aspirasyon riski yüksek olduğundan önerilmektedir.
Ancak mide enzimleri sindirim işlemine katılamadığından sık dışkılama sonucunda yağ ve potasyum kaybı fazladır.
>30. gebelik haftasında denenebilir.
Bebeğin uyanık ve emmeye istekli olduğu
dönemde bir elle başı alttan desteklenir,
diğer elle fincan içindeki süt dudağına
değdirilerek dili ile alması sağlanır.
Dezavantajı; ağız kenarına taşan süt
kaybı ve süt ağıza boşaltılırsa aspirasyon
riskidir.
Avantajları Enerji harcanımı azaltılır.
Nazo-oragastrik beslenme süresi azalır.
Oral tecrübe kazanılır;
yutma, soluk alma koordinasyonu gavaj
ile beslemeye göre daha çabuk gelişir.
Lingual lipaz devreye gireceğinden yağ
sindirimi daha iyi olur.
Minimal EnteralBesleme
(Trofik Besleme)
Düşük kalori ve küçük miktardaki
enteralbeslenmedir.
Uzun süren TPN, kolestatik sarılık, raşitizm ve sepsis
riski
Bu nedenle TPN ile beraber normal gastrointestinal
yapı ve bütünlük için doğumdan hemen sonra,
küçük miktarlarda (2-8 ml/gün) trofik beslenmeye
başlanmalıdır.
Preterm bebek için uzun süreli avantajları var.
Trofik besleme ile parenteralbeslenme aynı anda uygulanmaktadır.
Parenteral besleme besin gereksinimlerini karşılamak için yapılır,
Trofik besleme besin gereksinimlerini karşılamaz ancak küçük miktarda besin
verilerek bağırsakların gelişimsel fonksiyonu sağlanır.
Daha erken tam enteral beslenme,
Daha az beslenme intoleransı,
Daha hızlı kilo alımı,
Daha az fototerapi gereksinimi,
Daha az metabolik kemik hastalığı,
Daha erken anne memesine geçiş bildirilmiştir.
NEK insidansında artış gösterilememiştir.
Mishra S, et al (2008). Minimal enteral nutrition. AIIMs-NICU Protocols. www.newbornwhocc.org
Enteral besleme sırasında bağırsak sesleri dinlenmeli,
dışkılama sıklığı izlenmeli ve
karın çevresi ölçülerek enteralbeslemeye devam edilip edilmeyeceğine karar verilmelidir.
Sabrınız için teşekkürler…