Zapis pionowy w rekordach bibliograficznych katalogu
online BPB
Elżbieta MickiewiczBiblioteka Politechniki Białostockiej
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 2
W jaki sposób dostosować klasyfikację UKD do systemu komputerowego, żeby spełniała swoją rolę jako narzędzie wyszukiwawcze
Problem do rozwiązania :
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 3
Dostosowanie zapisu symboli UKD do wymagań
formatu USMARC
Problem do rozwiązania:
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 4
Problem do rozwiązania:
Jedynym polem umożliwiającym wprowadzenie symbolu UKD w formacie USMARC było pole 080
(wówczas niepowtarzalne)
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 5
Rozwiązanie problemu: 2 wyjścia : scharakteryzowanie treściowo
dokumentów tylko jednym symbolem UKD (co spowodowałoby niepełną i niedokładną charakterystykę treści dokumentu)
dodanie do formularza katalogowania takiego pola, aby każdy z symboli był wprowadzony do kartoteki w postaci odrębnych zapisów
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 6
Rozwiązanie problemu: Każdy symbol elementarny stanowiłby
wejście do systemu (symbole UKD byłyby traktowane jako samodzielne klucze wyszukiwawcze, co zapewniłoby większą liczbę wejść do systemu).
Obok możliwości wyszukiwania za pomocą kryteriów formalnych (np.: autor, tytuł, itp.), pojawiłaby się również możliwość wyszukiwania za pomocą symboli UKD.
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 7
Kartoteka UKD z pola 080
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 8
P o le U K D : 624.131 P o le U K D : 678 P o le U K D : 005.746(06)
P o le 08 0 : 624.131:678]:005.745(06)
Pole 080 - zapis poziomy
Pole UKD - zapis pionowy czyli rozdzielenie symboli prostych, złożonych i rozwiniętych
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 9
Zmienne pole UKD Same symbole cyfrowe niewiele wniosłyby do
wyszukiwania, ponieważ trzeba je znać. Dlatego też:
- w jednym polu należałoby wpisać symbol UKD w całości, czyli:
i symbol cyfrowy i jego odpowiednik słowny. Miało to być jedno pole ale o dwóch
podpolach. Wprowadzono więc do formularza katalogowania pole zmienne, powtarzalne o nazwie "UKD".
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 10
Struktura pola „UKD” w USMARC
$$a – zapis symbolu UKD$$b – zapis odpowiednika słownegoNp.:$$a 510.6$$b Logika matematyczna
Obecnie w MARC21 podpole „b” zmieniło się na podpole „h”
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 11
Zapis poziomy i zapis pionowy symboli UKD
080 573.6:577.3:66.01/.09+62
UKD 573.6 Biologia stosowana UKD 577.3 Fizyczne i fizykochemiczne podstawy
życia UKD 66.01/.09 Inżynieria chemiczna. Technologia
chemicznaUKD 62 Inżynieria. Technika w ogólności
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 12
KHW UKD
Na podstawie pola UKD powstała kartoteka haseł wzorcowych UKD.
Pole UKD odwzorowywało zawartość pola 153 w khw UKD
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 13
Zapis poziomy a zapis pionowy
Początkowo zagadnienie zapisu pionowego dotyczyło tylko pola UKD,
pole 080 pozostało w formie zapisu poziomego, zachowującego hierarchię zdania UKD. Zapis taki istniał wiele lat ponieważ istniało drugie pole - pole UKD, które powiązane było z kartoteką haseł wzorcowych UKD i z tego pola ważne było każde wejście do kartoteki.
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 14
Zapis pionowy i poziomy
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 15
Zapis poziomy pola 080 i pionowy pola UKD
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 16
Zapis poziomy a pionowy
W katalogu online BPB widzianym przez czytelnika, w poszczególnych rekordach bibliograficznych, istnieje zapis i poziomy i pionowy ale nie jednocześnie w jednym rekordzie. Zależy to od formatu wyświetlania danych. W formacie standardowym wyświetla się zapis pionowy (z pola UKD) a w formacie karty katalogowej - poziomy (z pola 080). Sukcesywnie zmieniamy zapis obu pól na pionowy
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 17
Format standardowy – zapis pionowy
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 18
Format karty katalogowej – zapis poziomy
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 19
Zapis pionowy pola 080
Zmiana zapisu pola 080 nastąpiła w momencie dużych zmian w UKD, po opublikowaniu Tablic UKD P058.
Bez problemu można było zmienić tylko pole UKD (zamienić stary symbol na nowy), natomiast w polu 080 zmiana mogła dotyczyć tylko pierwszego symbolu.
Po zastosowaniu zapisu pionowego mogliśmy dokonać reklasyfikacji każdego symbolu w rekordzie.
Obecnie zapis pionowy stosowany jest w obu polach UKD w rekordach bibliograficznych
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 20
Wzorce zapisu pionowego Znałyśmy przykłady kartotek UKD w
Hajfie (Technion Libraries ) i NEBISIE (The Network of Libraries and Information Centers in Switzerland). Tam po raz pierwszy zetknęłyśmy się z zapisem pionowym i kartotekami wzorcowymi UKD. Znaczyło to dla nas tyle, że takie rozwiązania są możliwe i są biblioteki, które stosują zapis pionowy i utrzymują khw do UKD.
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 21
Zapis pionowy w BPB
Zapis pionowy w rekordach bibliograficznych BPB powstawał intuicyjnie (dzielone symbole z pola 080)
Nie jest zgodny z zapisem pionowym symboli, prezentowanym w tablicach UKD P058
ponieważ:
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 22
Zapis pionowy BPB
- przeplatają się w zapisie kolumnowym symbole proste ze złożonymi i rozwiniętymi i nie ma znaczenia czy symbolem pierwszym jest symbol złożony, prosty czy rozwinięty
- na pierwszym miejscu znajduje się symbol zagadnienia najważniejszego znaczeniowo dla danego dokumentu, potem kolejne a na końcu poddziały wspólne miejsca i formy, jeżeli w charakterystyce dokumentu występują.
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 23
Symbole UKD w zapisie pionowym
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 24
Symbole UKD w zapisie pionowym - zgodne z brzmieniem w tablicach
(zwłaszcza odpowiedniki słowne) - szczegółowe (symbole rozwinięte lub
złożone) by zaistniało jak najprostsze i najbardziej zrozumiałe hasło indeksowe (czytelne)
- metodyka tworzenia symboli i ich zapisu w rekordzie bibliograficznym zgodna z metodyką podaną w tablicach UKD
- brak uproszczeń symboli, żeby nie tworzyć dużych zbiorów do przeszukiwania
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 25
Symbole UKD w zapisie pionowym
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 26
Symbole UKD w zapisie pionowym - symbole proste stanowiące
zawsze osobny klucz wyszukiwawczy
- symbole rozwinięte stanowiące osobny klucz wyszukiwawczy
- symbole złożone tylko wtedy, gdy nierozdzielne pojęcie nie może być wyrażone w inny sposób - tzw. symbole jednolite
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 27
Symbole UKD w zapisie pionowym
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 28
Symbole UKD w zapisie pionowym
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 29
Symbole proste UKD
- symbole z tablic głównych - symbole poddziałów
wspólnych formy - symbole poddziałów
wspólnych miejsca
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 30
Symbole proste UKD
621.921.34 Diament (jako ścierniwo) 620.179.152.1 Defektoskopia rentgenowska 691.175.746.222 Polistyren (styropian) jako materiał
budowlany 004.934.5 Synteza mowy
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 31
Symbole proste UKD
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 32
Symbole rozwinięte UKD
- symbol główny z dodatkiem poddziałów analitycznych i syntetycznych
- symbol główny z dodatkiem poddziałów wspólnych formy, miejsca, czasu, języka, narodowości i grupy etnicznej, poddziałów z -0
- symbol główny z dodatkiem podziału alfabetycznego A/Z
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 33
Symbole rozwinięte UKD
691.175.746.222-41 Płyty z polistyrenu (styropianowe) 66.074.332 Wydzielanie dwutlenku węgla 669.15’28-194 Stale molibdenowe 62-1/-8-049.32-049.35 Naprawa, reperacja maszyn. Konserwacja.
Obsługa techniczna
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 34
Symbole rozwinięte UKD
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 35
Symbole rozwinięte UKD
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 36
Symbole złożone, tzw. symbole jednolite
- symbole proste lub rozwinięte połączone kreską ukośną "/" - są to przede wszystkim symbole przejęte z tablic UKD, same nie tworzymy tego typu symboli złożonych
- symbole proste lub rozwinięte połączone znakiem "+"
- symbole proste lub rozwinięte połączone znakiem ":" dwukropka
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 37
Symbole złożone UKD 691.31:691.144]-415 Płyta gipsowo-kartonowa 692.81:691.175.743.22-423 Drzwi z kształtowników z PCW (polichlorku
winylu) 692.82:691.175.743.22-423 Okna z kształtowników z PCW (polichlorku
winylu) Tablice UKD P058 691 Materiały i
elementy budowlane (tylko jeden symbol)
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 38
Symbole złożone UKD
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 39
Symbole złożone UKD
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 40
Symbole złożone UKD
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 41
Poddziały wspólne UKD
Poddziały wspólne formy i miejsca występują także w zapisie pionowym jako samodzielne symbole proste lub rozwinięte i stanowią dodatkowy klucz wyszukiwawczy w kartotece UKD
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 42
Poddziały wspólne formy
(043) Prace dyplomowe. Rozprawy doktorskie. Dysertacje
(043.2) Prace dyplomowe. Prace magisterskie, akademickie
(043.3) Dysertacje. Rozprawy doktorskie
(043.5) Rozprawy habilitacyjne
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 43
Poddziały wspólne formy (07) Wydawnictwa dydaktyczne.
Podręczniki Wydzielono aż 14 symboli
szczegółowych z poddziałów wspólnych (07)
np.:(078.7) Case studies. Studium
przypadku(079) Materiały dotyczące konkursów,
egzaminów, testów
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 44
Poddziały wspólne formy
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 45
Poddziały wspólne formy
(08) Dzieła zbiorowe. Wybór pism. Miscellanea (w danej dziedzinie)
Wydzielono aż 27 symboli szczegółowych z poddziałów wspólnych (08)
np..
(083.5) Tablice danych technicznych. Tablice matematyczne. Tablice rachunkowe. Tablice oprocentowania
(084.41) Tablice statystyczne. Dane statystyczne (085) Publikacje przedsiębiorstw i firm. Literatura
firmowa (085.2) Katalogi handlowe. Katalogi przemysłowe
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 46
Poddziały wspólne formy
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 47
Poddziały wspólne miejsca
Symbole poddziałów wspólnych miejsca (1/9) oprócz tego, że dopisywane są do symboli głównych, tworząc symbole jednolite, stanowią też samodzielne wejście do kartoteki, zajmują oddzielne pole w zapisie pionowym. Umożliwia to wyszukiwanie zawężone do konkretnego miejsca
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 48
Poddziały wspólne miejsca
Symbole poddziałów wspólnych miejsca mogą być symbolami prostymi ale także mieć formę symbolu rozwiniętego.
Np.: (234.372.3) Karpaty (4-191.2-11) Europa Środkowo-Wschodnia (438.46) Województwo wielkopolskie (44) Francja (7/8=134) Ameryka Łacińska
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 49
Poddziały wspólne miejsca
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 50
Poddziały wspólne miejsca
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 51
Poddziały wspólne miejsca
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 52
Poddziały wspólne UKD Symbole poddziałów wspólnych rasy, narodowości i
grupy etnicznej są stosowane sporadycznie i nie występują samodzielnie, tylko z symbolem głównym
Symbole poddziałów wspólnych czasu nie występują samodzielnie
Symbole poddziałów wspólnych -0... nie występują samodzielnie
Symbole poddziałów wspólnych języka nie występują samodzielnie
Podział alfabetyczny A/Z występuje jako uzupełnienie symbolu UKD bezpośrednio po symbolu w symbolu rozwiniętym
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 53
Poddziały wspólne UKD w symbolu rozwiniętym
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 54
Poddziały wspólne UKD
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 55
Podział alfabetyczny A/Z w symbolu rozwiniętym
Podział alfabetyczny A/Z występuje jako uzupełnienie symbolu UKD bezpośrednio po symbolu, w symbolu rozwiniętym.
Ma on u nas znaczenie szczególne, występuje w wielu miejscach: jako nazwy programów, nazwy organizacji, stowarzyszeń, nazwy własne osób, miejsc itp..
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 56
Podział alfabetyczny A/Z
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 57
Podział alfabetyczny A/Z
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 58
Podział alfabetyczny A/Z
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 59
Podział alfabetyczny A/Z
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 60
Dział Ogólny 0
W dziale 0 sporadycznie stosujemy poddziały wspólne miejsca (1…/9…)
Nie stosujemy poddziałów wspólnych rasy, narodowości i grupy etnicznej (=…), poddziałów wspólnych czasu
Przy wybranych symbolach stosujemy poddziały z kreską -02, -04, -05.
Stosujemy wybrane poddziały wspólne formy Stosujemy podział alfabetyczny A/Z
szczególnie przy nazwach programów komputerowych, języków, systemów operacyjnych itp.
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 61
Podział alfabetyczny A/Z w symbolu rozwiniętym
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 62
Dział Ogólny 0
W dziale tym stosujemy symbole rozwinięte i złożone i często też zapisujemy je jako symbole jednolite, np.
004.3’144:621.314 Zasilacze do komputerów
005.912:82-86 Listy handlowe 069.02:7 Muzea sztuki
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 63
1 Filozofia. Psychologia 2 Religia. Teologia
Działy najsłabiej reprezentowane w katalogu BPB
W dziale 1 Filozofia najwięcej zastosowano podziału alfabetycznego A/Z, np..:
1Husserl Husserl, Edmund (filozof ; 1859-1938)
Dział 2 Religia posiada własne symbole analityczne i tylko takie są stosowane
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 64
3 Nauki społeczne. Prawo. Administracja
W dziale 3 stosujemy poddziały wspólne:
miejsca (1/9), z kreską -02; -04; -05, formy
Poddziały wspólne rasy, narodowości, grupy etnicznej (=…) i poddziały wspólne czasu nie występują
Podział alfabetyczny A/Z jest także stosowany w dziale nauk społecznych
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 65
338 Sytuacja gospodarcza. Polityka gospodarcza
W dziale 338 najwięcej jest i poddziałów wspólnych różnego rodzaju i symboli rozwiniętych a także złożonych, tzw. jednolitych. Np..:
338.43-048.26 Restrukturyzacja rolnictwa. Transformacja rolnictwa
338.488.3:339.378.2 Centra handlowe jako usługa turystyczna
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 66
5 Matematyka i nauki przyrodnicze
W dziale 5 nie stosujemy poddziałów wspólnych:
- rasy, narodowości, grupy etnicznej (=…)
- czasu "…” W dziale 5 stosujemy poddziały
wspólne formy, miejsca i podziału alfabetycznego A/Z.
Sporadycznie stosujemy poddziały „-0” i poddziały z apostrofem „ ’ ” (syntetyczne)
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 67
Poddziały z apostrofem
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 68
502/504 Nauka o środowisku
Bardziej szczegółowy podział i łączenie w symbole złożone, symbole rozwinięte dotyczy działu 502/504 Nauka o środowisku. Występują tutaj przede wszystkim poddziały wspólne miejsca, dużo jest symboli rozwiniętych i złożonych, jednolitych
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 69
502/504 Nauka o środowisku
502.3:502.175 Monitoring atmosfery 502.51:502.175 Monitoring hydrosfery
502.51(28) Środowisko wód powierzchniowych
502.51(282) Środowisko rzeczne 502.51(282.02)Środowisko wód
podziemnych 502.51(282.3) Bagna. Błota 502.51(285) Jeziora, zbiorniki i stawy
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 70
6 Nauki stosowane. Medycyna. Nauki techniczne. Rolnictwo
W dziale 6 nie stosujemy poddziałów wspólnych:
miejsca (1…/9…) rasy, narodowości, grupy etnicznej (=…) czasu "…” W dziale 6 stosowane są poddziały wspólne z kreską -02; -04; -05. poddziały wspólne formy. Jest to najbardziej rozbudowany dział w
katalogu BPB
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 71
6 Nauki stosowane. Medycyna. Nauki techniczne. Rolnictwo
W dziale 6 stosujemy najwięcej symboli rozwiniętych i złożonych. Z racji profilu księgozbioru w zdecydowanej większości technicznego, niezbędna jest duża szczegółowość symboli. Zdarza się jednak, że symbol rozwinięty musi być przydzielony do kilu pól w zapisie pionowym po to, żeby było jak najwięcej wejść do systemu.
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 72
621.436-047.43-049.7 Eksploatacja i diagnostyka silników wysokoprężnych
Obecnie dzieli się na: 621.436 Silniki wysokoprężne 62-1/-8-047.43 Diagnostyka maszyn 62-1/-8-049.7 Wykorzystanie,
eksploatacja maszyn
6 Nauki stosowane. Medycyna. Nauki techniczne. Rolnictwo
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 73
6 Nauki stosowane. Medycyna. Nauki techniczne. Rolnictwo
659.1:004.738.5 Reklama internetowa 669.15’26-194 Stale chromowe 669.15’28-194 Stale molibdenowe 691.175.664-404.9 Pianka poliuretanowa 691.421-478 Cegła ceramiczna dziurawka.
Pustaki 692.535:691.175.743 Posadzki z
polichlorku winylu (PCW) 699.814.32 Drzwi ogniochronne
(przeciwpożarowe)
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 74
7 Sztuka. Rozrywki. Sport
W dziale 7 stosujemy poddziały wspólne: miejsca (1…/9…) rasy, narodowości, grupy etnicznej (=…) formy (0…) podziału alfabetycznego A/Z W dziale 7 nie stosujemy poddziałów
wspólnych z kreską -02, -04.
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 75
7 Sztuka. Rozrywki. Sport
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 76
7 Sztuka. Rozrywki. Sport
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 77
7 Sztuka. Rozrywki. Sport
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 78
72 Architektura
W dziale 72 stosowane są symbole rozwinięte i złożone, zapisywane jako jednolite, np.,:
72.023:691.11 Zastosowanie architektoniczne drewna
725.42:634.8.047 Winnice 727.944 Rozgłośnie radiowe i
budynki studiów (dźwięk, wizja)
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 79
7 Sztuka. Rozrywki. Sport
Sztuka 7.036.7 Ekspresjonizm - dotyczy wszystkich dziedzin sztuki
poza architekturą 72.036.7 Architektura
ekspresjonistyczna - dotyczy tylko architektury
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 80
7 Sztuka. Rozrywki. Sport 75.036/.038(73)"19"(091)(084.1) Malarstwo
amerykańskie XX wieku – zapis poziomy
Zapis pionowy: 75 Malarstwo 7.036 Sztuka nowoczesna do ekspresjonizmu. Realizm.
Naturalizm. Funkcjonalizm. Ekspresjonizm 7.037 Okres między ekspresjonizmem a
abstrakcjonizmem. Fowizm. Kubizm. Futuryzm. Dadaizm. Surrealizm
7.038 Sztuka abstrakcyjna 7.03(73)(091) Historia sztuki Stanów Zjednoczonych
AP (084.1) Przedstawienia obrazowe. Ilustracje. Albumy
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 81
8 Językoznawstwo. Nauka o literaturze. Literatura
W dziale 8 najbardziej rozbudowane symbole dotyczą poszczególnych języków, natomiast symbole złożone słowników językowych przekładowych traktowane są jako symbole jednolite
811.112.2'373.72 Idiomy niemieckie 811.133.1:811.162.1]'374.822
Słowniki francusko-polskie
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 82
9 Archeologia. Prehistoria. Geografia. Biografie. HistoriaW dziale 9 stosujemy : poddziały wspólne miejsca (1…/9…),
rasy, narodowości, grupy etnicznej (=…), poddziały wspólne czasu "…” (daty roczne dla wojen, bitew, wydarzeń, ruchów społecznych) i formy.
Szczególne znaczenie ma w tym dziale podział alfabetyczny A/Z, stosowany przeważnie w dziale 91 Geografia.
Mają też miejsce symbole rozwinięte i złożone.
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 83
913(4/9) Geografia poszczególnych krajów świata
nowożytnego
Symbole jednolite911.3:338.43 Geografia rolnictwa913(1-751.2):502.5 Parki narodowe913(438.11-751.2)Kampinoski:502.5
Kampinoski Park Narodowy913(438.13)(036) Przewodniki
turystyczno-krajoznawcze po województwie świętokrzyskim
913(7/8=134.2/.3) Geografia Ameryki Łacińskiej
10 czerwca Warsztaty UKD BN 2011 84
94 Historia powszechna94(100)"1939/1945"::341.322.5
Przestępstwa i zbrodnie związane z II wojną światową
94(438):314.15-026.49 Historia emigracji polskiej
94(438)"1830/1831„ Powstanie listopadowe w Królestwie Polskim
94(520):008 Historia kultury Japonii