![Page 1: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/1.jpg)
Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja
inne zmysły
Weronika Wolańska
![Page 2: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/2.jpg)
Czucie• czucie eksteroceptywne (powierzchniowe),
np. czucie dotyku, czy smaku, odbierane przez receptory skórne
• czucie teleceptywne (odległych bodźców), np. widzenie czy słyszenie
• czucie proprioceptywne (głębokie), sygnały z proprioreceptorów znajdujących się w mięśniach, ścięgnach i błędniku
• czucie interoceptywne (trzewne), sygnały z interoreceptorów w narządach wewnętrznych i naczyniach krwionośnych
Czucie głębokie jest często mało precyzyjne (protopatyczne).Integracja informacji odbywa się na głównie w pniu mózgu i ośrodkach podkorowych. Czucie powierzchniowe i teleceptywne pozwala na precyzyjne różnicowanie bodźców, a precyzyjna analiza informacji odbywa się dodatkowo w korze mózgu.
![Page 3: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/3.jpg)
Czucie powierzchnioweTrzy rodzaje czucia skóry:1.ucisku lub dotyku2.temperatury (ciepło, zimno)3.bólu
Skóra człowieka – narząd czucia – największy narząd w organizmie, pełni także rolę powłoki ochronnej
![Page 4: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/4.jpg)
Czucie powierzchnioweReceptory dotyku są mechanoreceptorami
Mechanoreceptory toniczne umożliwiają czytanie znaków alfabetu Braille’a. Alfabet Braille’a, odległość pomiędzy punktami wynosi 2,3mm.
Detekcja ruchu przedmiotu – wrażliwe na niskoczęstotliwościowe wibracje Ciałka Meissnera.
Ciałka Pacciniego – czucie powierzchni
Wolne zakończenia nerwowe – łaskotanie, swędzenie
odkształcenie skóry mniejsze niż 0,001mm może powodować powstanie wrażenia dotyku.
![Page 5: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/5.jpg)
ReceptoryReceptor Rodzaj czucia Adaptacja
Wolne zakończenia nerwowe Temperatura, ból, ucisk, dotyk
Receptor toniczny (wolna adaptacja)
Ciałka Paciniego Dotyk, wibracje 250-300 Hz
Receptor fazowy(szybka adaptacja)
Krążki Merkela Dotyk, nacisk Receptor toniczny
Ciałka Meissnera Dotyk, wibracje 30-40 Hz
Receptor fazowy
Zakończenia Ruffiniego Dotyk, nacisk Receptor toniczny
Koszyczki okołomieszkowe Lekki dotyk, wibracje 30-40 Hz
Receptor fazowy
![Page 6: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/6.jpg)
Receptory
![Page 7: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/7.jpg)
Mapa somatosensoryczna
![Page 8: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/8.jpg)
System dotykowej substytucji wzroku
Metoda Tadoma
•http://www.youtube.com/watch?v=U_QMS-hzRMs
White, Saunders, Scadden, Bach-y-Rita, Collins, 1970
![Page 9: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/9.jpg)
Stereognozja dotykowaUmiejętność postrzegania trójwymiarowych kształtów przez dotyk i manipulowanie dłońmi.
Dermoleksja to zdolność do rozpoznawania kształtów (np. znaków) kreślonych na skórze np. palcem.
Astereognozja to niezdolność do rozpoznania przedmiotów za pomocą dotyku.
Agnozja to niezdolność lub zaburzenie rozpoznania lub identyfikacji informacji zmysłowej.
![Page 10: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/10.jpg)
Temperatura• Receptory nieregularnie
rozmieszczone, więcej receptorów ciepła (3-10 razy więcej)
• Temperatura zera fizjologicznego = 33°C
• Strefa neutralna ±4 °C
• Receptory zimna: 12-35°C, szczyt aktywności: 25°C
• Receptory ciepła: 25-50°C
Poniżej 12 i powyżej 50°C aktywacja receptorów bólowych
![Page 11: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/11.jpg)
BólNocyreceptor – aktywowany przez każdy bodziec mogący doprowadzić do uszkodzenia ciała i wywołania nieprzyjemnych wrażeń.
Związek między bólem a uszkodzeniem ciała waha się od braku bólu przy rozległym uszkodzeniu do bardzo silnego bólu przy minimalnym urazie lub jego braku.
Maksymalny w danej sytuacji, w innych warunkach uznany za przeciętny.
![Page 12: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/12.jpg)
BólBól fizjologiczny – wywołany zadziałaniem bodźca mechanicznego lub termicznego na skórę, uderzeniem w kość, naprężeniem więzadła okołostawowego lub nadmiernym naciągnięciem torebki stawowej. Informuje o zagrożeniu uszkodzenia tkanki.
Ból patologiczny – towarzyszy uszkodzeniu tkanki przez proces chorobowy.
![Page 13: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/13.jpg)
Hiperalgezja – nadmierne odczuwanie bólu Allodynia – odczuwanie jako bólowych takich bodźców, które normalnie nie sprawiają bólu, lecz wywołują czucie dotyku lub ciepłaAsymbolia bólu – brak reakcji psychicznych na ból (brak cierpienia)Kauzalgia – stały ból piekący Analgezja wrodzona – niezdolność do odczuwania bólu
Patologie
![Page 14: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/14.jpg)
Zmierzyć bólKwestionariusz McGill, opracowany w 1975roku.
![Page 15: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/15.jpg)
Ośrodkowy system tłumienia bólu
• Istota szara okołowodociągowa śródmózgowia
• Jądro okołomotorowe podwzgórza
• Zespół jąder zlokalizowany w brzuszno-przyśrodkowej części rdzenia przedłużonego (jądro wielkie szwu i jądro przyolbrzymiokomórkowe)
• Kora przedniego zakrętu obręczy
Akupunktura – elektropunktura
Endorfiny
![Page 16: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/16.jpg)
Czucie głębokie. Propriocepcja.
1. Czucie mięśniowe2. Czucie kinestetyczne3. czucie ciężaru, oporu i siły
przeciwstawiającej się ruchom
![Page 17: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/17.jpg)
Zmysły chemiczne. SMAK
Chemiczna analiza składu pokarmu.
5 podstawowych rodzajów smaku:
słodkigorzkikwaśnysłonyumami
http://www.edoctoronline.com/medical-atlas.asp?c=4&id=21951
![Page 18: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/18.jpg)
Zmysły chemiczne. WĘCH
Bodźce węchowe mają znaczenie informujące, rozpoznawcze, przyciągające i odpychające.
Merkaptan: 1:50 18
Człowiek: 40 milionów komórek węchowych
Zjawisko „czubka nosa”
![Page 19: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/19.jpg)
Zmysły chemiczne. WĘCH
![Page 20: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/20.jpg)
Zaburzenia węchu• Anosmia - brak wrażeń węchowych• Hyposmia - zmniejszona wrażliwość węchowa• Dysosmia - ogólne zmiany percepcji węchowej:a. Cacosmia, Parosmia - normalne zapachy wydają się
odrażająceb. Heterosmia - zanik rozróżniania niektórych zapachów• Hyperosmia - zwiększona wrażliwość na niektóre lub
wszystkie zapachy• Ageuzja, hypogeuzja, dysgeuzja, i hypergeuzja to brak,
redukcja, zniekształcenie i zwiększona wrażliwość smakowa
![Page 21: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/21.jpg)
SynestezjaSilne kojarzenie bodźców zmysłowych o różnych modalnościach.
Zjawisko rzadkie, dla 2 modalności 1:25 000.
Hipotezy: 1.Synestezje jako silne sprzężenie kory sensorycznej różnych modalności.2.Synestezje jako postrzeganie podkorowe przed określeniem, z którego wrażeń na zmysły.
![Page 22: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/22.jpg)
TESTKażdy ma synestezje
![Page 23: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/23.jpg)
Zmysł magnetyczny
Białka hCRY1 i hCRY2
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3128388/
![Page 24: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/24.jpg)
EcholokacjaDaniel Kish
![Page 25: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/25.jpg)
Percepcja upływu czasuZaburzenia:
1.Wstrzymanie procesów chronologizacyjnych2.Przyspieszenie 3.Opóźnienie
![Page 26: Zmysły chemiczne czucie i propriocepcja inne zmysły](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813401550346895d9af7ab/html5/thumbnails/26.jpg)
Bibliografia
• R.L.Gregory, A.M.Colman, Czucie i percepcja, Zysk i S-ka, Poznań 1995
• B. Sadowski, Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012
• http://www.is.umk.pl/~duch/Wyklady/KogP/05-zmysly.htm
• http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3128388/