dr. ali Şeriati - İnsanın dört zindanı

8/19/2019 Dr. Ali Şeriati - İnsanın Dört Zindanı

http://slidepdf.com/reader/full/dr-ali-seriati-insanin-doert-zindani 1/80

İNSAI DÔRT ZİND



Dr. Ali Şeriai (1933-1977), İranı toplumbmci ve s!m düşünü-rü Paris'e okora yaka sonra İan'a döndü Kado, unvanve servei deQl, musaz'aflar uQruna kendin adama olunu seç

i Tuuklandı ve "serbes brakdkan sonra da düşünmeyi vekonuşmayı sürdürdü Kısa süren haya; düşüne konuşma, yazma ve yol göserme ie dou geçi İan gençği Üzendeki ekienden ahasz olan yöneim daha önce de denenmş bi düzene başvurdu: Ali Şeriaiye yrdşna çkş ni vrdi (Mays 197)Bu çkşndan bir ay sona Londrada "ecel ie lmesi sağlana-ak, gili ellere şehi edidi (819 Hairan 197. Şehadei onubüsbüün simgeeşir ve ekisini güçenddi Edei kiapçık,Şeriainin br konuşmasının mendr

işaret

ISBN 975-350018



işaet yaynlrı: 35

çevi eserler 21

özgün adı

çhr zndn- nsan de ve Gefanngnsse

des Men'schen/nsn 1981Bonn

tashh

şaret

kapak

yazev

dzg

mav atbaa

baskı

güüş ofset

clt

tuğ cltei

1 baskı/ hazr 1984

2 baskı/ temmuz 198

3. baskı/ ocak 1990

4 bas/ ağustos 992

baskı /mart 1997

ISBN 97-3008-1

şaet yayınlaı

ankaa cad107/63

3441O cağaloğlustnbul

tel19 17 28



İNSAIDÖRT ZİDA

R ALİ ŞRİATİ

Çee e

rof r Hüsyn Hm

işaet yayınrıİ 99



UU

B p, s r ömre k rr esr şr D ert 933 1r şms ersr. Km,

öeteere p ers e ööüe tm er Frs ee

pmtr ptn ee heme tr eemtr

r. rt eserer p etc öe erere mse br mps çvrer e lştr Be böe r m r , öreem.

Bö r eser öe şmr ss m terrr l br seçee tb me etrmes e trblr

m ç ere h şmebrşeer söeme er hüm erme

rm A, b e srst srsee e

5



dh fzl düşüeye öeleceii my

B çevi hee vesle ls iy veümidi ile yz ve y İsdehid edie Müdis Lüfi l ihf ediliş

Pr r Hsy Heİb M



İNSAI DÖRT ZDAI*

Hanımar bler aziz öencilr

Sizler b ele ie ktlaıktan na öerie balamad şn arzetmek iterim

Beni b geek knşmam alşımş an-ama bir ku�a matan ç bir tarmın br avın i ramn nlaı acakr.Knılar üerinde faza dra e azlaaçıkama yapazın ylnız b avn teanaçzgern beeyeceim. Bazı noktaardaayrntara nme e, aece aın aa yaçklanabimi \"e aynlnabei çn geekl ölçde kaacaktır Knmam bt-tkten nra da b av e krama şkn e

trlü or teredü e eeştrlernz çin h-zrnza bnacaım r kez daha neenbeirtem k, b knşmam br knnn üzerne arınt e çözümeme bir araşmade b kramın nlş olarak kaacaktır

* Bu konuşma E 1970de Abaôan"da, Pero Fa-

kltes öğrenclei önünde apımıştır (Almancaçerde veren açıama Bu aa alayan irüarek gün muhtemeen Berat Kandil) o le yapldığndan dnleyle kutlanmaktdı.

7



lgi çkiidr kiüç kz Abdn' gdimv burd knuştum. Knumlrmn knusdğrudn insn ilişkin srnl zrind y-unşt çğunuk Bu hsus sdfi dğil-dir. İnsn ynn n yk srunu bizzins srunudur Hyt n ölçd ydnlnrs ydnnsn yryzünn gçlklri n ölçü-

kllşrs klylşsn insn n dnli n- n lurs lsun sunlr n dni çözlrs çzs bu ölçd d nsn srunublrsizlşmk v gidrk trjk byutlrktdr Bili rlğ il hr gn ski-s rnl dh k sunun Yb vrilbil-kr Gllm «nsn ndr? srusu d

gnl mkt v gigid runlşkr Niki bu bunl Bt bizdn dh byk byulrd bizdn dh rkn v-rldğ öryruz. Ord «i kim ouğu byoru! trdis bzdn dh zlslkdir br öç bizi dnlrmz tilyk butlr vrş bulunk

dr Dk luyr ki Çğdş nsn için tl srun insn kndisidir. er in? İn-nn bilinçli dğru v ntk bir tnmnlmdkç hiç bir srn çözlmz mmkünidi.

Bir fkl ğiti v öğrtim knusun-

d yptğm bir knşmd) şunu çklmy çşmşt Bugn trtşlmkt n ç



t

şil eitim ve ö

eti öreilerinn Ümü çıkmaz girmiştir.Ç

şil elsefi temele dayaE � düny

�

ğ

m �eLT

-

{ist m)

hiç biri baarılola

:gmıardı

Her bri 1g

ı

Ç

b

ü

k

r

l

tü

k

R

.

I

!

Ş

�

d

_

a

_ _ _

f

.

_

y

-

't rliiös rm

ir. durum u eiime öğretim düenerindei bi

r }ruj'Ş

_

�

kikli-

ind

_

d

J

usuta

_

kaaklnır: Günümüz dünyas� büyk öreticileri e eğitimve öreti düzrinin krucular; insan eitim e

öğ timnin ı

la

u öntemlerineçm d_

_

c

�

iaınJ

!

ii

onu

_

çöz-meirer.

İanı ne omas gerktini ne oduğ

Y

!O

b d f

i

e

-

Ç1K

v

z d anlaIş

i _ ns gr;eğilşı

c-

sie şmaı

sek kültrü,

�it e- �_ ğre

. tim ahlkı ve top

lum_şal j l

il rJ dü

z�1

:olundaki btünç

abalarıp

ız

_

QŞ.

adr ve bo-şa iii. Bllike de aşı y

�

öneerini, bğbakn ve bitibilimni çad min en üst düzeinde bien, elmdikiği an türünü düşünmeyip çinde buun-du oumun hani ürüne ihiya 9uug önnde utmaya ir bağa benzerz eeke de bün insan e toluu düelmesen herkes için öe ir bezem apla

ilir nsan sorunu çözmedn öne ieri eaşarılı ir eitim öğeim düeyine armaı



iknzdı eyüzündeki u düzeneinden hibiinin kiz ve Syzden üü diğe idelee kd innn ne duunu öyeyi çıdn ve innn kendiyın k izeei geeken nve z çn hn duğunu b dh dğuu bu çizgiye eieenönce baı ı iknzd ükek düzee büük uyk i ey ikd öğei düzeneinden çk dh öce neü i nn uk iediiiz ie k

� beieŞu hde h

ş

n öce ino e n

�

Jn

QUnu

czjlmdi.

e unun eei budu, ie n dine b k iei ı ie din d ieyi ie nun kı ie ieici iegeici dn izeeyi e u diediiiz biçi ne u un önce u un heiiz için çözüeidi

[Meef en yd i kez d geigeeeyeceği kein ei y buygeiyu ve he zn ik d kyu Bundn ku geeene fıky Bu huu geecek y ky e ink y dineyici nei de değii uyMeef u i bk öeiciein kdeidi

ki öğei düzeninde edeeede öenciöeciini kendi eçedi Şidiki düzende ikif d iiini eçiş dedi ki düzen



içind öncinin sçi ötici öncisinikndi öisin gö smk smk illi sn şmy ulşıd Bugün şlgıçilgiini vi sn ulşmzd yıln d s- dini öncinin gidi yin yni iönci uluunun gliini k şnşlmmZ gkiin göüyuz Bu sld skli lk şlgç klyuz Bi ö

mnin öncisin « İki yıldı yn snıfklmy nm usun?» ddii nlılıncin cvı «Sn un ki yimiş ydı n snfın Böylc u düzn iindci h şlngıç ymkl klıy v snc lşmy] 2)

Buünkü knuşmmn knusu yin «insn»hkkd< lckı ünkü yukıd _limgii ugün insn h zmkindn k hÜldü Ondkuzucu yüzyıl snlındn indIduumuz yiminci yüzyıl kd fylsf dşnülin çu h yz snçl insn knusu üzind çk dumuşldıHinin isn knusund i si, i şms vy i kum göüü vd Bu sl insn I1ndok çmzd}lık v güvnsizlik içinddi

Bnim svmn zimin özü şdu sdö lyıcınn cin kisinddi "insndö zindnın utsıdı Bu dö zlyc -



cü kisid özüü kuc özd s i gçek lm l s k dödd uuk ögü ld edims ld

S çklms ç öc u Dölyc duuu i gki İki

ci lk s u dö zidd di dyie u dö zly gücü kisid s kuulii? Bud d öc: İs ddimizdyi ksdiyuz? Bu suu gözü u k gkiy ükü ck «i öz mlms ili «u is d zidusd» diyliz. Şimdi u z m su-

yum: Dslmd Ku üzid m clm yp i söyldi Kud «is ilişki iki szük d Bucl üüd söz dildid k sözcük kullkd. Bu sözcükld iis «ş»dii

«is»d Kmi zm «ş» kull « . şu mislukum 3 ki z

m d «is» di « . klisu c y d « hulklsu z» 5

«Bş» «s» klimsi sdki kşudu: «Bş» ddiid ksdil kl- glişim süc suud yüzü gmşuu ugü d yşmk l u ü-d üç mily iy şimdi d yyüzüd ymd uduu k ykl cl lk «İ



s» dedide ise dış üstü ve icesi geçek ş ki öze i tı- vd ve t tit e göüüş ve ete (ee giez Ş

ad

i ns» kv vd si dii

�

lo

ji

!

t

�

o

l

a

]

_

i

n

S

(

_dğeri ise şaırın

z�r

de

konu tğ .

eyls

fun söz söylediği,

: in

_

_l d iğ L san.

İk t ü tü ieyei sd k zyoi di ve uh (sk-) özeei k k sı kzey güeyid t did dsz hes kskzee ei öze cı tüd

t tee k dys ie t eczcık ti teşhs t i ve hi şşt kt «is kci ie is kde k ( e geedi ve eke ee» t he ie e i öçüdes» kde usı y ç

Deek y k «s dedzde ş üç iy ey yeyzde d eye kte ks tı steiyz tü t ye«ee»de kt eye tü de i ded. He ey öçüde ve deeceye kd s işti Ş hde ş tı şış yz: B tüü tü de «e

1



er» la e tümü de ieri ölçü ve ranıdabeşer» la bireleri rasıa öleleri ardıri «insan lak» vea «sa imek» aşamsında sün vea daha aşağıdaki dereelere ulaşabilmişlerdir Deme ki «beşer» değşim veelişi sürei içde «isa lma»a dğu adım

atmaktadır.Br r kr . Ba kr

s b oakr wr) 7 İnsanın «be-şer»den ve btün diğer abiat lglarndan farkı havan olsun, bitki vea asz esnelerosun farkı şuradadr: Dğanın bütün diğer

örünüşleri bier imek»tir. Yalnıza insan uarıda belirtilen özel anla ile bir lmak»tırNe deektir bu? Mesel akarınaı termitözönüne alırsak; beş min l önesindenakarnca uvası izlerine Arikada rastlan.Görüüz ki bugün nasılsa dönemde de aşaış biçiin e uvasını an biimde düzen

leekte ve kumata idi. Şu halde aarıncaimek» nusu lan bir varlıkt. Var lduğuher dönemde bulunduğu her erde ve türününh birei, durağan ve değişmez_ br varığa sahtir Her zaman belirli ve değişmez bir aımı vardır Dağ, ldız, su havan at aslan,kuş ve beşer» de böle. İnsaı değişmez bir

tanımı vardır: İki aağı üzerinde ürüen birvarlık söz onusudur. Deşez tanımını fanteziarzında laa bir azar Meri gezeeie

14



gen r üyük lgnn lnen ktanaelrtmekter egn arak eryüen Merhe gen u lgn, Merh'e nerek aeler-e amakta ken r akültee verleek rkneran lanı görür. Merh gnernn r eryüüne yaptklar n eer ve ünya anar hakkna knuaakr Dünyaan gelenu gn e knerana katlr. Merh geegenlgnernen rn kürüye çktna ve öyle knutuuna tank ur Evet nunaDünya hayat luunu ler üren lgnlern görüer rulan Sn aratrmalar hayat nan çk er aamaa ulunan varlıkarn raa var luklarn göter. Bunlar-an r tür eer anı tamaktır Sn

u vlk hakkına hnne r taavvur lem çn u eer»n nteğ e yekymam eette anak öet arak öyleyer k k e ört tutmğ an rkrya ene Beer ye anırn u nlr Dünya yüüne yanan u yna garve h r geegener tpluuğun ener l

ayn me harekete eerlr B anlar-a öel r rrn ölürme» e varr.Zmn ur rryle hç aantı lmayanuak nktalran harekete geen e rrnh tanmyan u anılran üyük tpluluklar r taarım üen heyean ve ürtü le ku-anır ve n eree ern lah ve üt düeyde nanımla yl üerler lern uralarn

15



ve aeer brakırar krşıkı af baararsora kyasıa savaşırar Öce ecek sağa-ak ç bua tyaçar oduuu aıord Fak or örd k brbe şaşas çabaa v ııa ödror, rddakakp evere döorar. Sora br e çkp öe dyr ye br toplu dee

kı kşkrtıor ye başka br topuua çarr Kıac be» adı a bu caıtr ede eet ete ve ör edu br th vr t doarı brbrer öde açaı uğua arcrr stek brbrere krşı erçekte br k dur da greke ora bk çapta

yığa ödreer baar Hç br de drd-ğ yee k ç değe bu ebepe bbr-er ödyorar de eser başkayoarda ağarar Biriirlri boa vura, ııa ödreerde ve brbreeer akp kard o bar öese br uru e öbree ar k b

as rusa b duru oduğuu b aya-dk. Sor deaar der koarar Yecekere gece şdde br hsa traaıdak tutakar toparar Fakat bu ço ateceer hoş kokuu ve tatı eveer, eryde be çok e btk ve ççeker toprarsa da bu şkde eee bu da b vr-

ıı dekerde brd ebeb b aaadk ahete dd oadıarı bu

16



aıa y yyeceer, et e ürüer eeürür ateş yaar e apara dodrr türen en e ü ad} baharar aar aatrar, aarar onra yerer. Adndn daataanır, dotodan, ydn mdeerndenten raçara çıamaı d Dotoa b ebepe onarn opn ayı

e ço aaan şerd haıa dünada beer» tünün h:L aanda ço ri itm e yyzüne er dyd eemen omş bnman aın l ll ardır şmde adar çbr h b de!ere ttş dir. >

arpı e ar omaına arşn beşer»nb tür tanmamaında erçe ardr Bşertahn uduunuzda görürünüz BeşerBudalaırı Ta Beşer Bn Tarhndena zenn ve daha lg ed. Her zanle lmuştur e buün de led u mda beşe doanın b menbdr, deş

me br tanmı ardr Tanm, eyüünde ebn yı e oraya ça br mamnda bgün adar demş dedr Saha deşmş yiycklri ğşmş, ana ü e e od b mştır Va e bedebr amn baında oan Cen eçmşte o

da ar omar n

n bü mparaorar bünü yar ep çere bü tat denernn büü e üçü ne

1



mer başda oa mseerde hç ama hçfarı deerdr ar sadece şuradadr: Öe doaımı bu öçde dedr buk uyar de çde em de örme-dde er açıkça, «Ölüry gdider. Kouşma yaa söyeme e ktaba uydu-rup erekçe buma yötemer eşmş ere-mşr yoka boucuu (ak yaa adamödrme başkası ödrp arı youu yamaama ek oduu b amış, e dahada çeşr şe bu aada «sa» deşme tamı a «beşer»dr

Faka b «beşer»e sre uaşm a

basıda omamı ve «oma» ç raşmamereke yce erçek aamıda sa» sese (dea öeer arak ede etmemereke yce öekerde baretr bde maya, fak oması eree öeerde brttir.- D luor i şri aacı ülüa omkır. Terar edem sa oma»

erşdde br «me» (se, re de durumua varıdıı östere duraa br aşamadedr Hayır sa süre «oma» (erdeode srecdedr sosua doru süre veebed br eşm süec çdedr (9)

«İ ah v lh r 10

yee sa fesees o rdır 11}İlh r s ı öl ö

1



lner Buraa «ley» eles ü�erne ur

duumuz konuyu bellemektedr nsann Tan-r'ya erşebldn mesel Hc Tnrıyaerşt ler süren Tasavvu örüşünen ayrılyouz asav rüşü Tanrı'ya erşeblmey kabul ettne öre Tanrı'ya duraan bryer tanmş u nsan a oraya erne Tanrı vlığında durmuş emektr. Buna karşılık«eyh «Üna oru Ona yönelk» demekt.«na del «O'na» del «Ona doğru» «Onaynelş! O kmr anrı! «Tanr'ya oru» neemektr anrı eğşez ve duaan belrlbr yere elr k nsan oraya erşne buerşme areketnn sonu olsun ve oraa ur

sun Tanrı sonsuzlktur ebedyettr mutlaktrDemek oluyor k nsanın anrıya yönelk yol-uluu (areket) ebe ve sürekl duruşu olmayan sonsuz tekmüle (elşm ve ounlaşım) ve sonsuz Aşkn'a (transenens mteal) �·uuktur Bu «olmak» (sen şoden) ve n •san omak süren ade eder. _

Bu nsanın ü öellğ vardr: Oması ere

ken ve olma sürene rmes ereken bu nsanın ü özellğ varır: lk olarak bll ö var-lığnn blnne olan br vrlıktr. İkn olarak s y varır. ünü olarak yıcı

özelğ varır(2) İnsann bütün erözellkler bu ü özellkten kanaklanr.u hade mzen ebr öz benğnn bln



ine varabidiği öüd, gereten e yape aşasna uadği öde sonra ouşayanı ve doğada uunayanı eyana geedğz öüde «nan» oiiştr öyee oası gereen insann özeeri aanış ve aydnaış odu i de nanı bu

� ouşu sürei üznde eeye eener t-

nımaıyız i ona betaf edere öz aretz yaratıııa dayanan ve bze özü (fıt-ri ve zati) hireiz (öüüzü ve sefrzounaa, geşe ve nana sürei n

de sürdürebie

Dör zorı gü insanı öz binde

see yetenğnden ve yaratııı neğidenıoyatadr erte ş üesi annıtır üşünüyoru dee i varı»u üe aı zada re şühesnde gösteri Önce herşeyden şüphe etş onra«Fakat şüe eeke oşu şüphe

•eee eek } r k ühe eor,

ale be !» deiştr onra da «üşünüor ek k » ües üzerne büyü öğretisin teendirişt

ni söz Gdedr 1) usyorudee i varı!» Üünü z de Aer Causnündür 1: aşadırıyoru, de

!» u üünü daha doğrudur ında vaouşun b öüt de doğrdr Dşünen -

0



düşüü Duyumsaya vad duumsa şaa sya ee de vad başad Faat buaa üç tü me» (se be s ousudu ve sa öü üç vaouşu e üstüü baş ayum, eme vamd

dem Ceete oduu ve başadmadsüece adam e mee (b d Fa-t sa Cet'te ve Ceet' üetme yö ayat çde sya ede ve o meyvey yede soa (a uü ve başama meyves vaat ee Cet de ey çatma veayvaaa yaaş üet eet oa o Ce

ee a ( oaa vaadede Ceet dem dedd Ceet aşt Sonra Yeryüzü'ne e ve uaş ça-ba savaşma ve eşmeeş çde d hayatsee ödev yüe Aa ve baba, e-dee başad çocu eve adda ed ayat soumuu daedse amş deme u oudadoua Sate' 19) dasseme testasyam» (vaouşçuu ü oaavam çevsd Y sa ed mş eed U _ b v_�

», taba (doaçde ed yaam soumuu üste

mşt De büü aada bu bamdaad Hayvaa ada ee çüeeaht e buaa üdüüe Kee e



aşama biçieini seçemeze. Öznn bilinine vaan Cennee hatta Tannn iadesinebaşaldan inan evende aalmş eni birval An inan na ibade ve itaa ilei ine bu ibadet ve iaa nun tafndansçi uşa eişebili

B şl�çt

ei blnç b l laa ib de

t den

nan

b detf

eğsfr Başaldma bilLnce uaşan

so a

eden inaniaati � ie - -

iş iadi bi iaa. u halde inan, aiaçinde sçebln v

lıktı.

Camunn başadu le) benliğime egemen d-en dğaa luma aş aalanum vebişei ad eine başa bi·şe eçebili

m deei de an anlama gei Bunu aanvalan inand. Bna aşl Deaendşnum deek i va vea Gide'inD deme i vam özlei,va la ime) anlaala bie insanma imei inanl aşamana eişiş bunma) hen antlamş değildi20)

,

İnan endi bilinine ahi bi vltru anlamda ki Btn dğada anz bu valköz beniğinin bilinine vaabilmişti Benli bi-inin ann şöle aabilii Kdi itiii (kyfiyt v yaratılışıı, özyapım, E r'i tliği v öz-yapı kdii vr

radaki ilişkii iti v ii algılaı idrk).



nsa bu ü eelde ne denl blnenseo ölüde nsan oabl

İn oaa nsan sçbn aıt Yan nan doğada e doğaa a üzende ee-en oa düzene a atta eden e uta e zounuluaına doğa eesn-

lene üdüene a adaen e nedoğann onu zoadğ, ne eden e fzo-lojsnn seesn eedğ e seel.u, nsan oa süenn en üstün aaasd

, Tan'a özü ed. 21 Dğe a-ana nde aatp eten üdüe-

n etsnde oaa uaa een aıta -bd. Koun tüünde da b ez ns sebel beesn öneeez, dönede n-sel üdüsüne a de oaaz, eneeeezu döneden sona da nse soununu taae unutu Cnsel ste ounda e aanı, atı u husus ounun bünesnde

Doğa'dan zounu oaa een b özeltaatılından ste e eesne elne ua-, atışası eene atışı

İnsana ene anz Doğa'a a değend doğasına add alğına bünesne -ısına) da aaldabl Kendn see w

oua üdüsüe aı eee ntaa aıabl endn oua, end endn e aşaını özete üdüsüne aıı oaa öze

2



daanışlara grşr özn br dşe uğruna veya aşkarı uğruna feda eder O enypşr ve kedn refaı yaaayı yee-e ve gynp kuşanayı ve ke e-ey aıra bn doğa özellklerne aykırıolaak az edebeek ve başkaldraeek du

rudadr erde ve aken dzenl (zad) r aa relr u da yaz nanın e-ee br vark olduğunu göerr nu eğnden aşan eeye ağran bn eeplere karşı

Ün oarak an yaalk özell

o varlıkr En kk şekerden en b-k anay ve ze analar rnlerne kadarnann yaralşıda bulunan bu yaralıöze nan fıraında a) yaaık kudrenn bere ve yanaıdır (Teel) Yanz nandr k be der şar ve kuraru ebeple bazı aılaalar nan ae ya-

paen ayvandır» şeklndedr e var k nanyanz ale yapalen değl und daa öeyegeelen br yapıı kuruudur

İnan aplığ şu anadadr Gerekner Doğa'da uunayan şeyer de eyee ölde gelşşr u da nan»ın ouşu

ğunu göeren br elrdr İnan evrendelunan onun n yeerl kaldığı ree doğabr hayvandır Doğnın ed n gnl oa

24



ak aıradığı besini araaka yeinir ğalereksnerde farkı ereksnilerii nu uğraş aba ve eyee yöeğii ve ereksindiğ şeyi Dğada buaadığnı ördüğü nkada eşi sinde kediside öne eenayada ayrış deekr öyee bu isaaba iknarı büününde daa öeye ee

ek r naşa ve eşi öseriş urİkar ve ereks dyuşarı addi aba (dğa) ve yraııığı ese beşe e eşee kaamışır u kadaia yaık ve ek başnaık aşaasa e-deer'in söyediği b 2 ulaşş ur İns ked ürüü Dğa'da adğı «bur

ı} adığ un yaraış ve yapısn dğerayvaarda farkı duğuu duyusdığıDğda buuayan baı üküer (ideaer u kedsie eker sedğ ad«yaık» (ekbaşnak) aşaasına erşir aaada irişeeği şerden brisi yaraıı iş-ere e aaıdr ne küüke baar: Da

a kay isemekedr uayı iseekedirne r ki dğa na kaa veriş değidir Öne erdve yapar ve daa kabir öyeeae yapa işie irişş ur ve ei uakuay eieri iderek buun bi saayi eserlerie kadar varır

Sanayi Dğayı hüü aına alak eyeaı yaraııı irişleri üüü öy



ee insan Doğada olan aka kolaya elde edeediği nesneeri yaralk özeiğinin ona sağladğ iknlarla elde ederek daha byk başalara ulaşr Peol torak alndadr akaDoğann ona erdiğ iknlala erlden yaraanaaaktad. Yahu lan bikden, Do-

ğada buunduğu şekl ile yaralanaaakta-d. Petol sanayii veya ta eknikei onaDoğann veredği yeni inlar sağlar.

kn ve başka bir rden insan yaalğ da ard. u sana yaalğdr ve buaanda atk insan alet yaan hayand» a-

n yetesz kalr uada insan ruhundaki ila bi eeli sz konusdur l sntlr sna beeriler gibi insann yaralk yeeneği-nn Doğada beliresi otaya kasdr eel anay alanndaki etkinlkler insan yneDoğada olana ulaşan yara insan ekinikleidir una karşlk gze sanalar alannda

ise insn ihiya duyduğu eylerle karşaşaktadr ki aslnda bunlar Doğada yoktu Şuhalde gzel sanalar sanayi ötesi bi aaliyeiade eder ve bu eyle ve girişilei ie insanDoğay özle duyu istedği ne var ki Doğada olayan ey ile süsleyi bezeiş zennleş-triş lu öylee insan Doğada araşrdğ

eksikliği ve uhunun ve geeksiniinin geişisrei boyuna Doğada sezdii noksan kendiana yara ile giderir eai eder De

26



ouo i ü atar Doada i iiuluas eeke eeli uaya eyioaya aşak üee Doa iş südüülsdir Souç oa uucuu apı-c i aatı ian uhuun üçücü o-uuu aatc aıa ii oa ia iin iii

Soua şu ta ua S ouu ia ai i oai i hgü aha ii çü ia oa üc gi aaa u u ii i opua ütü aaııa topua iiii n aa gtii

ii an ü otu ü tii at. u t c iini,Ei nii i iişiiiiic aa ni üü Ei u-uaa i ii ouuu Ei i aca ian n aı u ic ahipti) gü o iği,

üücüü ai a gü aata aa-a aatıcı nitiğii

ouo i bu ünü iinci iş gü aatcı a iaı in güüo i u üç niti taa at i igii-i aı atının iii ahip ia ahibi

üi muta!) uucu aatcır iuta anaa g aatıc a n

2



Yadan Şu hald sö onuu o ü i sai «insan» da bu açıdan ansa öii admaad Tansal ni» dyimini« olaca llah'a · oa oulmas an amna gc ld lama ismiyoumDm idim ud nsan üün Do' anf oan o al i Tan'nn y sa

an ndi an yibii, bö-c gm olunama yoluna gmi ou ahalau balailah 23, «Ala'n ah-la ahaann dmi i, nsann y-yün Alah'n hsi oduğunu gösi«nan»; dğ! 24) llahn halis olmaa >, mamunun hs lu ou

adndan onun giinn adndan glm 25) nsan s n aa allandaay oaa öl b al olu i baaldabi sçbili bilnçnbi doaya a ya ynğin uanab. ün bnlTan mua ola aa nsan nd ns-b addd çbili ô md u

linç sn aac dö oay cün dö indann bass alndd bu çl insan öbnliğin biincn amaan yaam çsndi sçi ynğini ul-lanadan yac ynndn yalan-mad aloymaada Ms ıı - büyük tjsi br: B öü

s ksi bio ybi ijir (tü ötir) bi is is

28



b lç ve uynlk erelmete, e p•l glşme ve güle oln ens özüü tmktdrl. B ü t i trj snd N uyr d dr şr d uuyrl

A'd Abdudr l dd br

m rdr Cyr nmş mühdAbdudr uddr (27) N bd byğ br şdr Cg Frcd (8) İ Fm = ğl dld r ouşm ymş u ouşmd İm öğt İl c rçd horm ürd duruydu O

ör b r d byğ ğörüür yş yşr. Mşy 29) dr, bd uuuş (c rbcğ ş , ö holuğ () ürüüyordu Kwmd or b r r rüm ddm : «-Süü ttğ İa ftm(k) yl hk drdÇ rt rd yldi tü ı d t lrk s v hAc or kl olr l ykr klğ t «Yü Tı hf» ld t de s Y T' l eye r yrğ ltdr Y bm n, r d öbğn b

29



ne eeblen seçeben aatııı eteneğnulanablen b vaı lmaa çağıılmatadıBu deooj m nsanı aşağılıy hu ysa le ve mant butlaına ağmen snun-da yne nsanı haaan feda eden çağda de-olojle m?

Madde (mateyalzm özdeçl nsanın yapısnı ve özünü maddenn yapısı ve özün-den bl Daha başangıçta aptığı tanımla, o'numaddeden olmala snılı gelşmnn çeçevesçne hapsede nsan sadee madde apısındanlan b vaıan başa b şey değlse, maddeyapısında lanın boyutaınan öteye geş-mesne mn yotu Bu da nsanın geşmsüecnn madd lgu ve göüüşe çndeadde yapısından omanın byutaı çnde, sı-nıanması ve engeenmes demet

Doğacılı natuazm d nsanı hacayanfeda eden b başa göüştü onsezn üz-yı dan ndouzncu yüzyı başına ada duça yaygınaşmıştı. Dğacılı şu göüştedAsan Tabat» adı anı, faat özblnnesahp omayan b valıtı nsan da bu anve bnçsz doğanın (tabat b üünüdü İn-san sonadan ouşmuş b vlıtı ve nu mey-dana geten doğa'dı. Ben özgü sem uyumsysam, seçyosam, bşey yapıyosa dğabenm avaışımı seçm ve aatılı yete

0



neğimi yapmış ise ben de öyesine yapıo seçiyor kavrıyorum. Şu halde insan özgürüğüdoğa'ın onun yatıış ve yeteneğine bağışladığı öçüdeki imknlarla sınıanmştı Böy-ee isan; bu görüş içide tabiat (doğa) görün-gülerinden (phenem phenomne) biri olarakele alnmaktadr Doğada gelişmiş ve diğerle

inden daha azla gelişmiş görüngülrde ayrılır görüş de «ben»i, istediğimi düşünebilenistedğimi seçebilen ve yapıpkabilen bi var-lık olarak feda etmektedir

Heidegge Kiekegaard(30 ve Sartreınvarlşçluk akımına geline Kierkegaard

dışında b feyesol tanıtanımaz olmala-ına rame, Sartre isanın bütün doğa'dakivarlardan ayı bir yapıya ve yaradlşa saipldn niin söylemektedir Sartr Tanrıyave meaizike inanmazken aynı zamanda insa-n bün dğa'daki varlklarda başka oarakkabl etmektedir Ylnıza tabiat varıklarn

dan başka olarak kalmayp ayrıa tabiat varlk-larna karşt olarak kabl emekedir Diyor kiDğadai btün varlıkların öne özleri (soseinwesen, essene, mahiyet), sonra voluşları, var-lıkları (dosein, existee vüt) belirlenmiş,oluşmuştr İnsan ise öne varlk kazanır, son-ra özü, mahiyeti beireni Niçin böyle söylü-

yor Çünkü kendi deyişi ile Tanıyı kabletmediğimze göre insanı ister istemez madde

31



lnn tbii v ddi oğ şimkzound Böc in nsnı fd tmişhcmş insn' kış ououz insn imki( bdn fd tmiş ououz St isttmz şö bi km v: Bütün vd mhii vknn öncdi nsnd in vouş mhittn önc i Şumd i noz n mk isdiğinisd diim <1- Snd dickti Sd di di soduğunuzd,« Sn t şö ş dt vbi kğ v th ni d şö . » dicv vkti Bunu ödiğind sdnn mhiti üzind konumş ou n ki nd hnüz vk kznmş ğidiSon k, nd v tht i ndi m kouu öc o v snmhiin ki ndnin knsi hnüz v knmş dğidi k knm üzdi

Fkt innd duum fkd. kn vğ mdn i Şu nd v on b nd Hnz i dği k vd vd ? iği son bincki odn Son bnk Nitii ndi kndinin biimi cğn bı

Şu hd ön n oduk biinn v sn vk kznn ğ vıkn in o

32



a ia e oduğ ne oacağ iinmede öe va azan e va i edi şeiiz hamunu oadan itediği ii içimeyecee vuaca şeini ve yap eieyecei iadei vad eme oo i maietiniendii vağnda ona eie hade dğa veya Tan vağm i vemiti aat

maiyetimizi endimiz ve endi iademi ieeiemeii Çn aten öe iadeive eçim yeteeğni iandan aa inan andan amş oz ona da eeyini yitmiş ou ate einde oaa şadnamaad un eme andğ ii maddecii veya doac şeii teme aa

nan taşaşmş ve da çeçevee içie hapetmiş ouz. K br rd drdğ bl dr ;s r ( ) r b brsç or.

Vahdeti Vücdça tmtanca ant-hite) da m tanc tite) i ideaizm ücüü) deme omaa ağmen naa mataa Tümtanc vadeti v-udç) öüş ih ce 31) ie ite amda Ceiyye amna menu a imee taandn da eimenmişti atait düce Hit Feeeinde az taavv aada ve yine aoi meheinde ye aa za'nn ve vağn geetidiği i

33



de hekes aş ahiein adesi-n haın ve şein önceden belileiş vealnına azışı nsan dnaa geldiğinde la-hi adenin belilediğ şen dşnda başka bşe apaaz ve başka bi şe de oaaz Bn-dan da insan kendinden önce va on bi ceeonla eda edii�i Hz(32 şöle de

se ze hz eddGer ede e e rzst horde g!

Ezel kse palaşıaı; biz okl-ğzda apklaına göe / Azıcık da -zaa gn değil die szlanp akına!

Yani sana « Eendi böle i isesn şöle i?» die sesenedile Tanı biz didiğigibi aa eze sad Şimdi e nasıöe işe biden sl oacna dai izin

anaı e s balmaı aşka bişai b enine göe deiod ib dne se b iinc öneinden doğ-

dee «T zy del dyesz y Ç ceb söz onsd.Ceb sıda ne apılabili ki? Haa ii-az na ola a anlş iiaz ee aaı nn iiaz gbi «Ben iiaedio» di «Kie?» die soola«Tanıa ı?» Taı kabl ediosn

oksa? «Ha» dio «Öle se i az ediosn?» die soola « Bilinçsiz bi doğa



arsa bi de bilinsi ara olumuşu e geişişi demetir.» tiraı ime senin anıca sorumu bir işye br sorumluu aam-na arşı itira ediebiir sen rende bu srumuuu ab etmiyorsun i Bu durumdaasıl itira edebrsn (33 Bunun üerine daha anamsıa bir şeyer söylüyor: tra

ediyorum» Soruyorlar Niçin e ime arşı»Dyor «Hiç imseye!» ani haaya yumrusalayan birine benyr. Snra diyor i İt-ra eyorum çüü itira etmeem imkn-sı ta etmeden yapamam!»

İa meşyyet» (iahi iradenn erşeyi yö

etmes) insanın irade ve seçim hiç söonusuomasın hümünü yürütüyorsa (34 insansorumu» eidir Ve sorumlu omayan nsanda insan der

nounu yüyı madeili (materyalm ve nra (oaı) grüşenegemen ou çadı Ortaça se ırstynn vaett etermnst (ebri grüşün ameşyyet aayşınn egemen oduu ça .Sn mae ve doaıa ayanan e-termnt (ebr berlenim güş otaya -tı Hırsyanın etermnst görüşü yernebaşa br determnm geçrdi. Ortaçada

se mensuparı «ber b insaar Tanrın diled gbi enie ögü radem omasınyaratıı» eren ondouunu yüyılda Tanr

35



erine abia ve madde ond Böece adecebize hümeden ve hiçbir özür aa anımaanüç aşağı dereede bir efendi ie değşirimiş,emel rüş an almş old Efendiz Tabi-a ve adde od ar Yirmnci üzlda iemaddeli ümüe eeriz ve akaır Blim-e aıdan bi daana da blaz oğclı

(araiz ie oneiznci üzıa ai bir örüş olrak eaen üü ile ıımış blnord

nanı özbiliçli ve eçme eeneği olan bivarl oarak adan üç başa öğei de vardr i, b üç öğeinin en enii «iyooji»

(dirimbilimc, ondan önce eleni soji(opmbilimc ondan önce eleni de hiso

ri (arihelcil dr. (35

Hiti (arihecili şu anamdadr nan; innığın üm bireei ere ve herben arihn medana erdiği bir dodr.al? Her brey aihinin ereiriği bçimdeolmştr. Bei ş özelleri var ie eçişimde başlançn büne adar üregelenTarih doa iedi ran Tarihi lam Tarihive Şii Tarihi birbiri ile örülüp donmşbenim eçmişimn arihini medana ermiş,b üza adar emiş ve b arihin onn-da dünya'a leve büüüp eişe Beüünü arihimin bana verdiği özeiere ahip

36



lmş İn İlm Th oc drck yr Büyük Frnı İhll RönnO y ük Bı yı yr aJ m şk lm şk üşc v yrım şk hk v ş o Şh » l o «» k yrı h hpolkl k ı omşlr Ş h

y m öklrm Trıh ml lly o ş o m lmkmş v Th m ş ol Ş h ı lm? m m? Hı Th m Şm F koşyom v Fı m koşm şm m o

yo v or. m Thm m m l rh ok ok k k v l koşyor mk İlmk mk T m m kkm kmm yok B

v oyor şo lşyok T p ı lşyo. _m myor oyo rhm Trh vyor yok mş l

İkc r olyıcı (cr) yoloj

(plmmclk)r B ö oc(oplm) ya oylo (opmlm)n m

37



belreyi oduğunu kabu eden görütü Sosyoloizm Doğanın etkisin br dereeye adaarihin etkisin de br açıdan kabu der Derk; «bütün bu etkenern bir ölçüde etks lmala birlikte, geekten be»i ortaya getirenbenim üzerimde egemen oan toplumsa çevev topumsa düzendir»

en eğer cmert isem, ya da çok gayetlve kahraman isem, «feodalite» (derebeylik) dü-zeni ine b·üyüp olgunlaştığı çindir Paragözün biri isem buruvazi (ketsoylu düzen)çnde douğm iindir Ata bnp pala sala-yan bir em aşiet (boy) düze çinde yaşadığımn doaıdır aşka türlü isem başka tür

bir düzen iinde olduumda dolayıdır op-lumsal ilşier üretim lişkileri, mülkiet düeni ve üem araarını topumdai konumubütünü le sınısa lişkiler ve toluma egemenon iim benim toplumumu oluştumaka vebireyin benliğin onun dışında beirleyen etkenler durumuna olarak bu benii de oluştur

maktadırlar

Demek k ben ktü olmuş isem, bende kötüüğü yaatan veya seen toplumsal çevrediri olmuş isem bende iylik durumunu yaratanve ben buna ağıran yine tpumsal çevedirbenm işm değildir Sosyoloizm (tolumbilm

ilk)de birey (fet yoktur İnsan seçebien b



«ben» oaak va a He bie opmon otaya gtidii gibidi Ş hade b «kisee» isan» deidi çünkü atk seçi yeteekei yokt İnsan «ben» «benii» diye-bien. �b bu ş kt doys le stiiebien seçeyebii oasna kaşn seçenkimsei aşaa sk aşaasıdı

evlev(3) de ki

İ g in koe a an koeo ei ey sane!

n yapyı bn yapay de-yiin va ya / İşte b itiyan seçe ye

eneğinn vağna deidi güei

va ki Sosyooj b daksaa ekaasğn opda bey'e yansdğıgşdedi pmsa ve topbimse etkneden baıa seni şn seçeye çağııkenbaı die ekene de başka bi şeyi seçeye

oa anda iki ayı bük tosa ekeni bss ında odğn çin aksaa ekaasa düşesin iye ki baz kseedinda veya dinsi a konsnda kaasd-a Hangisini eçei geektiğini düünüyo-a Ssyoojiin güşünü savnana dee kib kaasık nsanın dini veya dinsiiği seç

e iknna saip şndan dei şndan ieigei: a topsa etkene sei dinda o

39



manı, Ba'a geen toma zenmze g

ren ve ene e bna baz kener se ennen zak bnma rlr emek oyork sen b ekenler ene oynaksın n eçysen nmsal ekenlern ene snksaaıı nslğ seçysen şan gelen e

keln gelenekse ekenere snk ağlaığ nlal. Ş hae sen olmsa enn be

le g elne onak gbs Sonç oa se ve en ye şey yokr (7)

n ayıı gç «ojz» (rmbmc B görş e byoojy eme aan gö

r an k ve aşlaşmış maeryam(mae) kalıplarınan br öçe yksemeye aşr B a göseryr k yrmn yzyı blgner arı oon onekn veonyen yyılların k ve ar anımı çndensanı ele amıyorlar ve anayı anlalanrmyar Byoojzm, nsann fyook (beense

e ojk (rhsal) özelker bnnn eme belrley olğn er srer B öeer bn çok gelşmş ve karmaşık br ok çne nsan oşrr ve er brey byoo(rmbm kanar çne e b kanara

göre yaşar

Byolozmn zeynn em maeryazmen hem natrazmen sn ol oğrr 1nsan a oğam eya maenn aa

40



bi göüngüsüde eome d üsü umd N i is ie öilili

ögü hü bi l ol dmd«en dediğmde be ie bilinçs e edibiooji öellileime bğml bi dme om. lde ben om u göü öei imslein nlseee olduğnu ilei süe.

3eme olo i ll göseeni bu i

e p o b i bede ğlğn iii.eeen e öme dnn bi msee deminne olmm geeme b d on midesinin iidi. Kendi is beğini ii ol-p boloji pnn biçimi böle geemii. Een bie e e iilile nmm ende değildi

Güosun i boljm odouü ögü göüede l ol insnço üse bi düede ele ldğn ilei sümesne ğme in mçldğ «Aah'ın h-lkı ie hkn» e blgç öelliei

beiiğmi isn dsmdöece söüü eğimi dö ndn e

le oldğ çnm olo çeii öğeile opluluğuu dö olc güç o ölee bilii

İl ol ie sibi bii e ycis il olc gücü Doğm bss

41



tındadır, b zorn tsaıdı Ntr Tabiat temline özelikle yaslmaktadır e olkçaöemli bir ölüe de gerçeklik pay ardır

İkinci zorlaycı güç Trn kdr. Tarih Felseesi na b temele dayanmakadr

Emersona «arih nedir» diye sorlnca« Nedi Tarih omayan ki diye karılık ermitir. Varlan heey Trihin ürünüdür Taihi temel belirleyici sayan görüe göre beimniteliimin yaracısı insan larak enliğnöü mahiyeti enim Tihimir arihm beim eme madna göre e e kend eimde

değilimÜüüsü Syljz plm temel

e s elireyici ka ee ireyi yasyanplmn ey ltrğn ileri süren görütü.

Aslna e ne Natralizi, ne syljizmi ne e Histrimi tümüye yadsrmüünü e kal ediyrm Ack benm kablediim anlmar san ki as on anlatmak isiyrm alk seeilir semeyeteneği e imn ardr. arlık kendi geliim e gnlama süreci iinde gerekten debir dan e ir akıma dal e mai birlm ir görüngü ir bakma Tarihin iimeiği bir görüngü, bir bakıma çere e topl

4



munun bmledğ br görngdr Br boaşret) den nde boy dzen yaşama b-m reyle ernde ruhsal ve dnselöeer meydana getreblr boy denndeyaan bu yama bmn seş değldr hmse bnu sememtr, öel br tolum veretm den onlar se se adrda otura gebr durumuda mştr retm d-enle bunu geretrmt. Tab şartlar dabr baa touğu avlğa oyulmaarnaa olmaarna ormanda yaamalarna yol a-mtr a da ye bu şalar ba bylarn başa lller nmaarn sonunda tarm aa-masa grmelen bu aaada da erle d

n gmer, ve entlere yerlene deat elnn, ernn gelene alve ruyatarnn değsn sağlar u değmseme olmu değd Ürem den bm-nn brye esden doaydr. an «br»green de oğann onu oluturduğ gbgretn de Tarn onu bmemete olduğu

gbdr evres değen breyde de dlr our 0 Hal dene mee uranve o by br sanatr oan Tehran anatrarndan brs anatyordu Ceaevndemamlara al doumalğ öğretmeye ağ-rldm u olaa y dat edn nsan üe-rnde dş etener ne denl etl ldular

ve nsann e den eme yan oldunugöseryr) en şunu er m: B mse

43



ye geeten if v snca h dona-sını öğettiği ve o iyi i sant oabiiğitie onn bağşlansnı affını istyeceim si e bl eecesini Ştımı bl ttil Kenileine öeticili ettiğim işie ğnll ğ sl işleiş olnlaı ve «ö

t tı yelili göleinen belliyi şte b imele lı domsnı öğeteye bşlı H osna gölein ve pm lının it etesi geen e nceliğienei iyi tnı ve ay e bibiiyleyş iin geei ince ev ve yg lının if ve snatc nşlaınai gelli btn bnı tnmya bşlyo e sonaoyo ytıcııını taıyoaı tbnl o eece inceltiyo ve y vei-yo i eli n ömeten ve ölmetene ln am stl ğştıtn bi sesna s bi geli anıyo öyle i ii man bi a otp ben şii öneinİn 41) şiile oya başlığıma ynı

amın göyşlı yvaşa sleye bşlıy.

O a atı e set bi yş e ltif olbiliyo. Dee i ış eteneb atığı ona viş ensp olğ toplsal e eni faı olndn bye olş

Şii vsi eğişince yni evesi a etafti otaya ıamış ol Ne b letaft

4



doyısıe onu aı övmemi ne de ktıkııye summı ereki Bu sosyooiz-di ve bi öüde doudur d

Fkt benim söyemek istediğim uur Sosyooizmi, Mteryimi, Nturimi eytiseciik kmnı (istorzm bütünü ieydsımk ve oın tm etken ok ieisüüğü eyein i bir etkisi omdğını ieisürmek istemiyrum. Aksie bu etkieri kıtmk ve oğrumk isiyorum Fkt sözümudur ki insn, ouum (eden, oden süreciiinde, bu zorycı üein bskısndn kutuur kurtubiir

eğin, oğrynın, kim'i teme eeoduğu örüü ondkuzuncu yüzy topumbiimnde büyük bi önem kznm idi İbn dun (42 a er topumun, doğ cğysnıeektirdiği bir yyı biimine sip oduğunu syüyou Yn d değidi Fkt buün, ins eimde ieediği öüe bu zoyıcı üerin bskısındn kendisini kutriir.Bu zoryıcı üein vrğnı ysmk istemiyorum burı i etkisi omminsn bütün trise süreci boyuc istediyse setyse ve e düzenediye öye ymı demek de istemiorum nızc söyemek

istiyoum ki hyn tr rk nn r Ssyozn Nurzn'in Hstozn

4



iii İn la üci idv aşaalı aak akıd vöü l

Pekl Naturalizmdenndisini nasıkuraracaktır Bunu diğererinden daa açık a

rak kavrayabiliriz Çnk Natualizden ku-tuma çaında buunuyouz Doğa'nm bizi zeriizdeki bakıarından birisi su ve ava yluile akta idi Çölde yaşyorduk çöln avaıve suyu bizi bağlyor, bakı atında utuyorduDeniz kenarında başka koşullar içinde başkatrl olabiird Bun gibi doğuda başka ve

batda başka Dağlık yerlerin oşuarı ile ovave çöl kouları arl idi ve arklı durumayaratıyordu Fakat bugn anayi ve çağdaş uygark, inanı er gn oğa gçlerinn ve görngernin noen zorlac baksındanve kendilerini zora abul etire etkierindenidere daa ço rtaata Bugn rika çö ve arana yaşayan inan, doğal koşurn eerişizliğie karşın kendi yaşaı içinbaşka koşar azrayabili ağdaş ölereuyun kenter kurabir Kuzey erikada yaşayan biri merikaı ibi yaşayablir u dagöteriyor ki inanın coğrai duruun veya ge

nel anlamı ile Doğanın (Tabiat) bakndankurtuması mmkndr İnsann etkisi alındabulunduğu gerden br yeçekii gcdrerçekim bizim için o kadar doğa ki bz

46



ekimi gvdemi iişkin bir şe sanırdukSanyorduk aırıımı doaısı ie er üerinde duruyoru Aırı da ümüü bir ge-rei biiyorduk Fkat bugn havaanma imknıı ç ör r l sılaa uvar kada koayca yıkıdnı grmüş buunuyoruYer eimi gücünün ekii duvar her a biradaha yıkyor ve ark eskisi gibi bu gücün tut-sağı omaktan kurtuuyoru kim'in etkieiğitarm üretiminin de baskısndan kurtuuyoru.Bu duvarar birbiri adndan ıkıdka ve geişim ve uygarık eedike, bi de bu oayıcıgüerin bakısıdan o üde kurtuabimişouou

Yanca rmak kıyında, orman yresindeve bna bener ererde, su ve diğer aşamakuaı bunduu takie yşayabien buoşulla uluağıa öl isa ug otu

il it ouğu i çöld i saai

uygağ kurabiiyor. oğann bu oycı gcnü ve oğa'ya akim kaunar, bu tbi ve

oayıc kaunarın isana eini biek vekavrama you ie buarı imein you biimdir iim oa'ı tanıma veya biim, insna,biimin nderiği ve yaraıcı güc sayesindetekooji meydaa geirme knn saamıştr Teknooinin (uyguayımbiim yanca irdevi vardr İnsa ğann baskısndan kur-

tarma Tekooi ve Teknik'e fe) hücumar47



yöeimeke, sana kıydığı ve isanı hara-ğı, isa'ı rpp bodğ ri srmekedir Doğrdr da! Aak, yie b eik iaakş a sağyaiir İsa, ıdası, iyeeğii baı sağayaimek ii e o oii saa aşm ii b ik or, ik ask ii;

oğa or e assı Teki reimiykseyor ve o b r aşmaaı sres ooi saae ir saae idreyerek or saa ör kaş yor e var ki b isa k kooji deyie karşekike yoks isada daa faa aşmk zouda oduğunu göüora, bu aai

ei oays i e, rjai (esoy e oas ier i kemi, saayi rie öe ereek kamamaka e ara a isa siemi oaak reimi arrmaboyrğa koşmakadır

ae Tekik, biimin yarmı ie isa

, o aksı aa a, ee ve aiaaar ora koa ekeee krarair.

Ta ora ası krabir İsaTar a a by bir ide ereke oak oğ, Taribiimi ve Ta

eseei ie arii akışıı, ari'i akışıa eeme a kaarı kavrayaieeğii,arihi e i eke od ve b

4



e a be saaı apııa ade, duu apısda e b e oduuu bebse, c da oa ah zndanıda end uama oun buab. Goz san bu aaaa açoe un sad ve ada Lamead, le opa ano a a sec bad baç aa buaaaada e ve b sa eardlarnda bırakmıardr. Tarih aşamalara uy-

gun olmak gerekse idi geçmeleri gereken aşaa

ad sasa eçep Ta bce sapod çde e o opda aan aa bndan ve b aann teiğini hangi tarih gerein ürünü oldun ble

bidikleri kavraabildkerı öçüde bu Tplum,

arihi deerminizmin üçüncü aamasından bir ç

raa ie dördünü e beini aamaarı gei

mekizin alını aşamaa na�ı geçebili(43) Bu

emns beec sebepso snn snada kk ee k b deen o Tom aa se abumaa e b opma b deeneeğnce an aaaa vaca d buaaaa ee oda d.

a aı bounca v e zaman puma be de e b a a eeeaaa b em sem�e. Ne va iada sa a bce aab Ta

49



rih'i tanabildiği Tarihi akşn karaabiii üde kendisini Tarihin bu deerministakşından kurtarabiir Ve bu aşamalar bakmndan da seim apabiir Bu nedenle günümüz düasnda öe toplumar görüoruz ki,göçeb bolar hane aşamaktaken Kölelikaşamasndaken Tari'e karş görünen bir dev

im ie anszn kendlerini ieri ve burjuvainn ötesinde y aan b aşamaya uaştırab-

yoa. Bu Taihe kaşı bi başkaldıma dmek

tir Bu Tarihn deerminizminden Tariin determinizmini tanarak Tari'in akşn ve Ta-rih'i determinist asaarn kavraarak kurtulmak ve toplumu da kurarmak demektir

Üüncüsü Topumiimin (sooloji) zrac gücü bssdr. G�mişe ine tank ouoruz ki her brey opumunn geretirdiği öl-üde geliiordu. Fat bugün bunun aksineTopbiimin eiştiği ve agnaşğ ölçüd topumsa işiln v snfal ilşkilerin

kavanğ ölçüd, Yönim (Hkmet) v Si-yat Fsesi'nn anaşmas ölçsnde bi

ren toplumsal bilince varmas ölçsünde Jas·'in(45 eişi ile Toplumun ürünü olan nsanlar oplum'u biçimeme duumuna gelmektedirler emişte ir o toplumunu derebylik topumunu ya ge kalmş bi köy

toplumunu gzemediğinizde bu toplum birelerii kendi netim düzenler i üzer

50



inanlaı v gnkli zind n kk bikş dymadıklaını v sasn kşklanmalaıimknıın blnmaığıı gdnz Bnaıbi, dğişmz silinip gimz yza), zonl v şy gm va v s gibi gloara bl l Bi dini yanlışş ad bi di sbii bli ş byin vya

başa bylin (Pnsin dzni v hkkdoğ dildi, ş ad başkaldıılabili, şaoa giilbili, başa t yaşaabili»; bgibi dşl asa zihnlin doğmazdı. (4)

n tpm dznlinin dktğ kalpa iind koşanıp bimlnmiş idi v b

kaıpla iind dşnyoladı. Fakat bgnnsı bii b şkild dinin sbi v yin biii oaa yadsybii 4) n

m'n by sdğ v iği n v gl biii. N va ki ağdaş insa kndisisi gmn olmş ban din v oplmsdzn aşısında sim yni saipi

Yadsyabili v sbili bnimsybili, şk dyabili im dznli sını iişkiliail v topllk ayalıaı bnlaın tmbiinli ağdaş nsan arşısında arık skisi gibigül dğildi Bzlp yıklması bdi dğişz gm ksal gkn inm gkl aak dğil insanın zind dşnbiği kaa vbilği bnimsyip sbilği vyaadsıyabilği gng nomn) laa

51



l lnmadı öou i biy y bşka bi im ymk dşime dzelmk dm ypma biimli i) başkalaşıı din deişimekel Bn buna dş inın özgülün a veyo üün zinan olan Topum zindannda

uulaak elde edebildiini gsemekedi.He geen gn de daha fazl eld dbileeduuma geedi İnsan endisine gemenoan olusal den baından olumsal bilim-le düzenei inelem ve opumsl dzenleikaşılşıma syesinde kuulabili ve kuu-abilmişi. Göüyouz ki nü zindndan da

insan bilim sayesinde, oplumsal savaşımın yön-emleini bileek kuulbili Tenoloji nasıDoa ile savşmın iadesi ise ideoloji de o-lums düzenlele savşmn oplumbiim ı ie elde eden e onda emellenen Teknolojisi (Uyguayımbilim) demek Özelesekinsn ilk zindandan, «D zindaından bilin-

ini iade ve yaaını Doyı anımaklayni bilimle kuabili ve ee edebili. İkinzindn olan Hstoz zindanndn Tih Felseini ve Taihsel deeminizin nl ynlendiiebleeini kavamakla Tih biimi iekuubii. Ün zindanda «Ssljzden, T Dzn zindanındn da bieyle

yine bilim ie uulabili ve kendi oplumsdüzenleinin kuuusu olabilile

52



Dördüncü , znda e öüü,nsan bu zndada tutsla en cz d-mundd u zndan Kdidi 8) Şaş-laca şeyd k arin aş bynca nsanönce anan üç zndandan urtuuşunu daa ile öçde saayabmş lmasna bgün bu üçzoryc gcn bassndan r çdanden

da zla uumuş buunmasna bu üç zoraycya r zmannden azla egeme olmasna rşn dördnc zorayc gç yan nds, nd nd krşsnd d r dnmdnda ço ata Tenooy sap buunmddoa bmer bmed Toplumbm e Tar ssn arammş buundu dnm

dn da ço çesz aczdr. Çadş nsnn burdnc zorba gcn usa durumunda ş, nc çnc zndanardn uruluşunu da yrrs nmsz maar.9Çmzd oa, ar opum zndnndanurun sn nlms e bolu dysunun bunmna dmdr. çn Çn özgr d drdncü zndnn utsadr. nce

ç ndandan urtulmas muszu d başlamaadr. r Yarn dd gb br zorlac gcün snrlar çnd uyuya dan nsançn yy byou! bunam ezyet e zme your Çünü br grşdbunma Gegem çadaş nsn _yc nusunda er zamannde aza güç

abdr e ar kt

5



de hr zamakide z biekedir B zdada kurtumuş oması gerke Doğaya egee veya ked tomua egeme oa iaedi zdaı çde çareiz ve tutsaktır Ni daıda çkayor ek Bu zdadartuak zord çükü Zordur ük ü öce zda em varığımı çeeeye dört

dvarı vardı ve be orda utsakt Tutsak oduu cde dm erçeki gücüüvaığı ve uçaayacağı byordum Buude d hata göçee od döemerde e u bc vard. Irak kearıdaoduğunu u had t açlaeçe gerekt yörede yaca orma

buuduuu şu ade yazgı avcıık oduuu yrd u orycı güçer geşteduusuordu. Ne var k u ddücü z-da duvaaı çevemi kuatıyor. Bu zi·da kdim birk ayum Bu sepebu zda ce varma ve ou tama b dğerede de güçtür Zdaa tutsağıremektedr Hasaık ve hast reektedr Bu seepe u sayrııkta saaak çetdr(50)

Başa br güç d uadad: Doa' zidaıda, Trih'i daıdaTopsa Kuraara Eg Dzi zida-da kurubiir Faka azk ki kdi zida-

da bii i kraz Çk bigi k

54



disi e tttı (51 mn n, rğn mdr Kndm dndğnd, nndnd m nn r n odğn mmd Ö n odğ n n nn, nd o nc md oğ Top T ndnn oşm m ond m on m oş dşd d o nm o nd H Adn Admn şnşdn dğn doğd -d mdd şşn o o- nm An mdd şm d nn nc c d o oğ ş o oş d dn şd ond dn dn .Em oş H 5 n d no ş om dş Hnd Çn ğ n m ) >53 ş nd dd şm dm d. n jo dnnd n n

mdd şş d d d dn ş d om

55



nsan onaa eşeediğ ece nladdi isek ve özlelene eğe ve eşnce de boşluk ve anlszlığa dşe İnsan lks öze öylesne yce oaldı ki bi noaya bağı kan ksa bu lk duş ledua le nuçlan ve duş da anasızlıkve bluk bunalmna ilei (54 Doğaldı

kendi zou çnde usak olan nsan Dğayaegen bie yine de slal b aczd Jease(55) dy ki: yaza, bn aşağ sil pedn tnğ ana gl� faa çnde densz b de dlysy aı çekenb ede öyksnn kan ak anltd O bugn Fns'nn bu ezdee

bdğn söye. k bugn ns değ d nsn e zannden da çae k sl kuan lnlaa gako şezde

Hlndda Redad(56 kenn by eydnn asında çk ig ekici bi

yke vdı Heyke n anck bnekelei bbnden ayılıt Mesel bynazıcık yan eğ, dseği kolunn yann dğdz ve blekei de böyle! Öye k Meydannoasnda duan bu eykele zakan bakığnızda afif b yel esee bu eykel ykııdökl diye içnz yn ysa eykel aa on

ulmu Heykelaş kinc Dna Savaşndan ona inan ielee iseş a

56



ka heykel çğda isaı sgesdi ezaade daha gü ky gb faa ezamade ok avoaağı asas ide Bç böyled? ç zdada ktşa mdye değ sap oadğı byk b gvem aca ye a adam, bada eh(a bombaama gcde od, bada

kamak b ake Ayese eya sz bcasz Uaya yöep gdeb dmda b b bg d hde baa b yedeaa yz t 7 zam yapca oayaece ve baa a çalaca öçe zayıfaecet Köe Aa bazı yöele hez va o itdm Ço ge

a ve bzm aı vah baz Afa kabe bdaı bögede ap baa byde satt am Faat e özee gdm e Ba esdeCambdge Kmbi eezde (58 Sobe (59 meezde d . Kaa zaadavaş kab nsnın sadı di,

stün nan bninn pazaa çkaldınıgödü Atıma maasa çeç vd; Se e veys O Ne veyo deiyod. a e Sovyelede zeyAmead Avpada öem aa byü seayedalı gede Beyefed fa sıfta oa öed Ne vesi

ba? Bz m Beyefedi? Obe bi eveii Od dğe ılı Bi seli

57



ir d otomoi vrırız Ücs B bid src (şoför) vririm Sözkos oa kişid ir o pr kr r ptro kkrrsızd kmi sçs k Sod çok vr irii sr iç Çkü sk sr irisdr. K tmsi ricrı çırı

yü tm vrimk st kms işopm o zdıd krrik isdr yt sı Topm zıd çık-rck idog y topimcdr yd isı Tr zdıd çıkrck ff t kdisdr gm kdi kdi öçüd od görüyor üd d kö dm gmr. r köisıı ögür kım K d ç ckid krmş os ögr ddrş ı rddır dödüü dsı kd oı rsıd s irprçs g. Big is kd dışd o

zdrd krts i, kd rı kdırıp ögü om.

Göüunuz k bu znan kuuuş bm yu e mümn el d zdd s krmı Aşk i60. Tsfrf şkı y g dr mrıı

kstmyorm. Br d şşı şk z-drdır (1 Aşkı şu anma kuanım:Mur b gç Hepç ve pün aklane b gç gerekr k benm özbenme

58



İns Bene, Ftrt eerne Ben»e r g ptlam opas men e rş r evrm opsun osa u ş ysl e lmuyor te ana arş aşarma opa! De m dödczd em ç açam duumudad İç-e ama geçmem, uumaym Ns ç ae e Nç mk uaa çde çaa ve doa au oaya ça e dödc zdd uuums 62) u aa ma you e çözeceksoua aa ded Pareo 63) eme e ouyu açoum Peo'ya ge ç sou vd Po sm a� (quesoud Yaaymz ymz , d

mz ay gydmz gys yz ce gmem e yammz d-memz, ummz e ceemez u m a ee. Be dva e e souçaa ua Baz dva se ma yd. «gq» Bp ve d dva g B

dva se e ma e de mszdsdece m dd aogque . Bua m yag aa meze. da gçde. yaçam gdem sesce edsde yaecemseepsouç e mas deme.Ac m zm sa ua daayce ve s ey ç mvede ed



biiçi ola ve opum aee a a akar B davraa mak araziçbir e ve hiçbi kal isteede pa b davala bu özelikleride ötürü ahk özüe de ugdur 64 Ak bei kediaam zerlerie kulmu oduu çkarlar ve ararlar bütü çkarlarm feda emee öelte hata aamm ve kedi «imek»ii (sei bde bakalar «imeki beimak olduum üLü rua eda etmee çarave bem olmlu cevapadrd tür

Be saa aa sölemiosa se de baa i haatda la sölemee dedr. Be

karlksz çek vermsam tbam sürsüve buda sora da çekerimi akit pa ere pasada kuaabieim dedr Bla heparar düüesie daaa ahk davralardr akl ve matk içide oagerler. Faka beala sölememek içi aa sölemior ve kei zararma da osa böle davraorsam hiç

bir kark da bekemorsam dru mahvolum pahasa da osa söüor ve hiçbi karlk beklemiorsam üselk hereimi triorsam ite burada bei görüoruz «saotaa çk msudur bu agi isa?çideki orkç dördücü zidada da krulabile ve ima ve ak üei alda isaoma öüe dou adm amaa balaa i

iezshe deha ahibi büü bi ee

60



so ağda bee ds vdbd (66 aka genç ezsh gkb b adad ak zod kabagç zesası kablnde sözle vadı Bnla gençk gndan le gelen sözed Önsolaına doğ kada yk ve nezake dolaşk sevg ve nsa sevgs sahbyd k şaşıa

ak b davanşa bulnd Mehae azfadesd az ve zayıf ksele yok eek geek nek skoa böyle yayola çalşaaz duua gelen yaşılaı ka ve bzçnde öleye bakıla b da doğud byaşlıla aık e değl sıf ke oduklaına göe anık oaı beaaf eeze

zn ve.» deş oa aynı Nezshe skakangeekn devlş ve çka düşüş b aabagöd. Aabaı aa ve saka kaas halnehç aada he e ahasna ousa osnaı kaldıaya v yo]a düeye çalışıyodu.Aı aıasıza kaçyo kaçı dabe alıd dlaya çaşan a aı ykn ek

syle eka çuka düşyodu yaı kışı D göen Nezse çok sneeekaabaıdan böye davaaasıı a e Öne yüke nd soa aı kaldıl d Aabaı aldıad. ese de çabk slene bkse oaak aabaın yakasına sadı ve aakaçı vasıa saade eeyeeğn söyed Aabaı da bn zee Nezsheye vuaya oyd ığı b eke eyeson eve

61



dke se soa e yo aı Boayı diee hekes şii bizi duysaka odğuz gibi ide eiik uyga vağı seze Sizi hebiiizi «Beieiki kii vadı: Biicsi iezschei bu oaydaki h gzeiği ve ahk h ve uyg yce

iği kedisii bi hayva koa uğua fedaeii sıasda bi ciayee bi faciaya aha- edeeyii kasda heyeca dya İicisi b aksz ve aaca oaya bi dahiibi beygi ğa esie ge Faka badaaaca bi ey ok B ak bi davaışveya aıksz bi daa değii Maık dı

ı aık değedie esidedi Ahkve ak da byedie İhiyaaıda biiigideek ii bi sei yapa bi seei iibiii seve y da geeksieeiide biiigidei diye yu o sevgi ie baı i-a sağa düücesiye biie sevgi gseisek geek sdece bi lşvr yapız de

eki Ak ise heeyi bi aa ğa veek ve kaığıda hi biey iseeeki Bbyk bi seidi e seii? Bi k ve-ya bakaaıı yaaas bi k geek-eşesi ii kedie seiş

Bu düc aaada isa keii fedaede Baka hib ie oaya k zegiaa bi szc e «iys (67 aaasaaşı «ys ye b şa i b aaa

62



da sa bakası kedie üsü tablir ed feda edebilr Caıı meaati şöretiimtuğuu huzuu geiri bir ğuda feda edelr

ayca ele geçremeye b korku dördücü zdada sa aş ücü le krua

br Ak ak ve atığ ötesde biz kedimze bakadrmaya kedizi (efsi emmre) yadsımaya çağırr ereğde bir ülkü veybaşkası uğua edrlk etmeye çaırır Buisa olma süreci e üst aaasıdr

Szlin z z kılıcı, yaacı, bi-

linçli insan; Dğa, Taih Tlum dzni indanandan bii i kutuu Dödünü indandan is din i kutuu,(8) aşk i kutu-lu ahakishnann (9 ddi gbi Biz in-sanla insan ma dv v sumluuğu i biişbiliği andına çağılıyız. sıl bi ahd and?Öy bi and ki bu and il insa Tanı v ak,

başa bi yaaı v başka bi insan içi ky-ua. Budu insnın sumluuğu.

63



DİPNOTIÇvn Tad Eet

1 Sipahi Danş (Bilm Odusu) Yüsk Okulu'ndaEğtm ve Öğetmde Değişmez Standartlar(Eimdei Faça metnde velen açklama.

2 Komanın ayaç içndeki ölmü knu le doğ·dan doğruya igii madğından Almaca çevie yot Farsça"dn hae ksaltaak çevidm

(3) Fsset, 6 : De ki ben sadece sizin bi bir insaım » Kran- Kerm"de «ee» kelmesiiklaıldğ dğer aetle çi Mucm lMehrese başvuabilr.

( ) Bz. İs l(5) Bz Nisa, 2Ş. nsan sözcünü geçt dier

ee içn Mcem uMüfehese şlabi. eyyid Ali br Keş"ni Kamsi uanadı eeide b sözcğ an- imde 65

kz etiği ve «an sözcnn Kua· Keme «Cesed zahi ve set zahi aamıdadeğl btın yaadış, istiad saet ve dda ile» doğrudan nsan kastedildğ yerle uaıldığı belrtimektedir Hayani yönüe an zaıf, anö aceleci dar görşl, avgaı, dan, kibili sabr ı, tamah ve s olail aat nsanlık cevher, iman, idrak terbiyeve aı yönünden de, sy larak ce ir vaıktır ve çok eelidir (Bu ertebei gerçektende kazanaili Çaas e: Lse ilsni ill

64



se) Ci dı eie kr g sd sorumu İ e mii Busebeple de R Suesii 3 eide s» ve «ci», «r ve deeli şe» lrk ie-ediliir. Kmus Ku c 12). Beşer»e geli i ı ede e ee» mddeside verl çklm ge, «de =dmzieei edemei eml� ı olu ukl siddlı eekle z dd

«i» dei d g kedildiide«ee de dldı. Slkeki l ie«beer», dier Ylrd rk lrk «krk ol kl ile kl ol l»Bu çkllr Şeiii «is ve «beşe eimer sd zeii rkı dolkdr.

) Tkçede « mk iii glk dide pek -dd «sei» e Wede»; «bde e «o

de iileii lm kıı eiride beekçemekedi Bu sebee «is kimiidebmk demişir Bu sor çeiidemmk ede «İsa ime ve s mk» deeceki.

• ) «Bşer» aa «İnan ma aam bi seç de ede

8 Şeriii söz eii bu ib e zrbiliorum F Abe Scweize'de bezer

bir kediir sı dols be kbileri biibiii l ldddu b Arikl kbie mesuu ce bez- emek iç lddkerii sır Bezlıdlei rıı eediklei eie bu mçsz şet kşsıd deee düşeNek zz Abe Schweie «us MeinemLeben d Deke» dıı ı ırdb ır eme an u sır zr (Yş

65



bir vahşi), Avrupalrn dürdükerii yemeusuda omadıkaa göre sade gaddarıar oaısıe ödürüeri aaatide id.»(Stutg bası, . 4

9 Merhu Muhammed İkbai bu koudaki göü de aıdır «Şeriai bir akıma İkba"i bırktığı ere ocuuğu srdüre İkbai grüşeri eiştire amamaa ir öçüde de

dzete ir üüdür. Şerai de aı şekie ir haef umaıdır İka İra geçeriehita ede ir şiiride det Şeriai akımıı haer veriord: cM-ed mer k zenri gola

m bşkee Ddeem en1 ndan1

şum• Tusaka zicirii kırmaa ir er geior - Zidaııı uvarıdai maada görd uu; Zeur Acem) Şeriati okuduğuuz

ouşmasıda eşeri isaa doğ oa geişim ouuğuda tusağ oaieceği dört zidada kurtarmaa çaışıor ki İkai i deşi u akımda da dkkat çekidirHerhade Şeriai' a hakıdaki göer içere v İ B ve İka) adı serieide çermei ve Şeriati ie İkai göüerkarşıaıaı oaak iceemeidr. Yapıaaçok şe ardı aat ide e pusud keeçok kara aıcı e üü tevirc vardır Bu acgerçek re apak isteer de aramsarığa düşümektedir

10) K. Kerim 2/156a bakıız Oar kedierieir musiet uğradığda şüphesiz ' ve O dönüüleriz, ddier

(11 Dşüce yöemi er erecede caadırc

maki ikeeri ğr grüşü e ağaz geime iideki bir oum evreide yış ubiir o er e iarr (ogr

6



kurya tekraran sözer hane gbir.B ay de u şeke kuanlmışı Şeaninb ıs notu eki de yanış nama ve yoaa yo açabeeen, Amna çevirye amamışı)

12) Mede cyaaı» (eee) öz kulanmışı Amaa çeve de spesdemek Muak anamda yaaı yanızHak oan Aa' Faka Af ve •İgb yaız ek oa Aaa özgü aakanması geeken sme ışna A'nbaı sıaaa şkin e nsb ve ia anama ie nsan le hakkında da kaıabe Kaaame Ka·ı emde 3/14 ve375e «H» kemes oğ aak izabyan Aa; «Hak» sm Zana ssemeke bke yaama sb ve zai

afm e sa n de kuamasa müsae bmuşu Tükede Yaaa FasaacAea saee Aa aka yama eye saa aanıda oğ b a aaas gseme dka eeek sa eemee d kaab.

Kş, Kams- Kada K'aı em ak yaama) em büe ya

ğa asaa n kağ aka Mae Ses 10 aee Hz İsa as)n a ze yap eemde ve ykaa zkeğm m Ses 11 yee eebekea asen ky) oduğ bbaen s e çn e kuaıdğı beYe Kueş san eyeme sz kons oanyamann yie Aa yaamış ğ e

me maee memee demek duu uak a yaaıın yanız Aa lduunu = ytan var en yerinde a e

7



irir Esase u ala le Alaha aka Ya-raıc lmadı yine Kur'a·ı Keri'de beirilitir ( Faı Bu eliker ikka edildken sonra Kuan Keri'de dahi gerçek veküli am ile Alla'a mahu olan «halkınian emeri hakkıa da klanılasına üsade buuluke ükdek aratk ilinden tüiş yaaıcılık öeliği gi erm

ein, sanat aaiyeei için kulanılmasında sa·kna yk sanrım Anak Alaın yaaışalaında bu kelime ir ana izfe edleküfr demektir

1 Ren Desares 196 · 160: Fransız eylesu.Meinde anılan mehur üesin Latincesi «CO

gito ego sumdur

14 Andr Gide 1869

1951 : ransz yzar ve düünür.

1 Fransı zr ve dşünüü 19 1960

1 ada kastedilen bir ür varoluçu elsee ·

lmnda aşkaldıma lduuu, anarşik bir ayakanma ve kışkıtmnın söz konusu omadığınsöylemeye be gerek lmaak gerekirse de bzde males belrtmeye gerek ardır

17 arsça mende, buraa yer alan bir ipnoud az çerelerdk yanı «meek anlayı veelikle peymer ve «im» isan kavamı dıında tamame meak ir aland sa·yarak insaın bu önder masn adea iksı kılma snucun: vaan anayş eletriek·edi Almanca çevirie u dpnou yoktur Adem(as Cennete iken meek değl ancak bir ba·

kıma melek gi» olduundan men ayraç içinde gii» kelimesini k!dim

1 Meru Şeriatin u gibi oruma üzerindedüşünmeli ve kaa Kra Kerime a

68



dokumaı, ya Ku'a Kmi ylaaına iin vimiş an «muahha» b ağdag bi nak mdkça abüd acdmeid. Şia büü ba i burada söydğd ibat duğu kab dB kşmad a, ik b ku ü·d d v Şi gşdi biddği kt tahm dyN a ki v capa kşa i bkt yaymm dğd. Adm id bu ct aht cti fak mhtmd ükü C g am k gz bğ a dkt N a k Adem' hayatna mı aşaldrığ kada k dğd. İb kktma da hba katd Adm k a a k pgbd d ym md. ya at

b dki gşi d M İkba göşiaa c bzk babf kşta yab. Dğk t.

J Pu Sa F fy 1 05 980 .Vuşuk akm mş ci.

20) Ba İm düşüü bttk gb İ tm hd kim d ö «a-arma», ydma c hta başka bütü

t v aka if d b baka kamş a gö vak, gcv yaacı dği baa d «L. . i bşa cak Şa d bğ gbi buaak üc başamş a mş maBda a İlah aşama aşak gk «Llh . çerçvs çne ln aalıann İsJ ü ğe An· unu aah anın aaa ge.Adm (a) bii ü uyaa, bi aa-



nı ce eyleme gş Ou Cente buluu aşa enü bu nlaa san olma sec harekete geçiilmemişt Bu süeci dem yeye ayak bastıtan son vede gib seçlmşee oa b esul çi değ dem'in uyağı ve «İsa haine getmeye çalışıı ilk beşer nes ç ilk kez bala<ığnı ve bue kada a he beşer ç ay

yrı öz konusu olduunu sanıyom Arıca tantanıaz varşulardan farklı olarak; İsladüşüncesi, ya « » değ y ·d Ygt ve apa r. Nevar beer nsa olma srecine imeyekenis kara ve bu sre harekete geçiedkçe, Kta ve Hadsn arlığını ona yaralmaz (Leys ll·nsan ll m se e 39).

Çemleden brdğ oldraan k sen /Kr l orda durrsa edi dolsı değ. unus Ere

Kll rad sibi olan ah Doğaa al ·sana «ezde b halife yaratacağ raenin souu oaak czi ade fmir

Martin Heidege (1 889 - 17 : Alman Varluş·çu feylesofu

23) Bu me vayein kayağı metde verilme·mştr. Şu anda be e bulamaım. Hads olmadığını sanıyoum

(24) Kuranı Kerm 2/30a akıız Allah, meleklee yeüne b «halfe» kılaağnı buyumştur. e bk n 165 Fatı 9

(25 Kura·ı Kerm 65 /6 7/16'ya bkz etn·dek göüş bi bakıma bu ayetlei yomu g·bidi Allaın haifeli kabul etmeyen üstlemeye «beşer», maymua akslıını kabul etmiş olu ve mamuaş

7



Da etnek nam bşaana nsana mahsus ah ue bnmünezzeh ve müstanii.

27 Em Abuai 1831847 ıa aasına Cezar emiğne buunmuş, ömügec ansızarkrş bamsızk savaş önen üstenmşbaşar eemern rağen 1847e Fas"a esdüşerek 1883 na sürgünde eat emş

8 Coe e rane 1530 ana Pars"te Fanços 1 taanan uan e ünvesite -şna rumuş omka berabe her blm anna öğrem apan i umdr

9) İa radenin cz' iraye hçbi aan anma-arak hrşe önetiş.

30 ören Kereaard ( 18 13 188 ) Danmaaı fesof e aha Resm hrisana arşı veene özgü varçu feseesne gn bi

hrisiank anna sahpt. Şeriai Cebr İah termn anmata e

araç çnde Fransızca podence arşın\ermkedr. Fesef erimr Sözüğü K Aars bas nara 199; cebre azıc-k faazm» ermern e anm oaa verCbri rme ark iaaa anamı edeermizm m kanr

(3 He Şemsüdn Muhamm Hz ( 136 1390) rk hme zee e D Batdatanınn İran şair

33) Canuse neien sou sorunun öneiğ şnn keni manı ve üşünce sraı çne Even aratan Aaha biz üşün vekapamz ne raz okur Saece ·» öntebr b sruna üzene aha e

ter ve tamn ei b sahb oma çn üebiz.

71



3) «L cebre e e emr beyn-eemre»(İmamı Sdk a.s İnaa irade erimiştirbu sebeble de seçiminden sormudu Ancakerkese verien imknar eşi omadığ ve seçilensçeneğin sonuları am oarak meydana geirebmk de başkaarınn seimleri ve ebeeüi irade ile snırı ve kayıtl oduğu için emutak determinim cbr, beirlenimcilik ned tei (insana sınırs bir istediğini yapma

udrei eridiini savunan göüş) göşü amolarak doğrudu: «beem bynelemre»

(5 «tor trih anaın; Histoz arhin eel belirleyii olduğu göüş anamnadır. Meindeki not.

36) Tükiyede «Ml e tannan büük şarve ari Celeddini Rum ( 13 . yy)

(37) Tie'de Sooloj"nin kuruu saylan Zia

Gökal ( 187 1924) sen - b oku biz ar! ısaı ier iseez hatlanor38 Bu ei b konu dld Esen ber halk

kültü (folor) v alk innland bu bisözler sölenmştir (Mt ek ot) . Şiainn de r yer blirtti gb bn bu göüşe·rn tüü ile dou olayşlar ileinde hiçirgek ayı olmadğ anlam•na d gelez. Bzdede rzuulu Şeh İbrahm Hakkınn ( yz

yıl) bu konuda bir eseri vadr(39) Rp W E 183 - 8 Amerikalı

elesof ve şair. İdealist bir feyleso olaak anndığnda belki de tinde naedlen söü,eme felsees ie ilgii deidir

40 Türk ana babadan manada doan e oradaeişen Trk gelende gözlenen deşiklikergibi. Ayrıa çerenin v oplum ekierinn

irey üzeindeki önemi konusu bn Haldun 33 406 )' a kadar geri göürlebiir

72



4 arçaa aa yat v «tiat iyt iğ on tln ran ni

42 Dah ön an nğ A m Bg32 4: 332' Tna oğm 46

Kar ölmüü Dya Trhn yazğ Mkms lri ürü üülr To-lml Taihn annlan aaa v

ylnz olaya raaal ytniaçan g r Uygarlarn o çüü üzn rüğ üül at ölmr çaa aha ora Arazalarn ç Oal ii çrl üzrd ibn i om özll 2. yüzya toilim ahnin lgç Syliinin oğr ri b

ana yönm ba aç çağ göznn -tn önr

43 Vi a - zt j Ta l b h Mmm blZb A: a ço z an yl yoln azn «ah! l alğlu.

4 alar h nzari Th

o a, Thory o tag: ot.Ton onom gni gelnksetopl, ön oşulla a nmi, onoolg önm y yğn tüti öny aaan rbni y önn anan ra Pro D Ö Ozan-aa Tl Tolmm Tri Sözlüğ 3bam Aara 94 Şa hrhl hnüz

valayan ön aaa alt aaaanöz ttir.

45 Kri J 3 Aman ylo4 ç omam a N a çon

73



Şani betği nteie m Faat Bann dş zeer en le aTojide çok eri tmi topuma zlemlenirse, öyal zndan duvarlann henü nekad ağlam oldğu anlaşlr. Ne var i bun-

dan urtulak imkns değldir Kuran erim bu nedene «l l düünmeye ağrmka ve Baamıda aa gelnekerimidenöyle ödk sözünü kau emeekedr

8 e bu seepledr ki en üyük ğreici e öndr Rsi Ere SA Bü chad - üüihad ayrımın ypmışır.

«Aceb n ns ke ici Ms nAch ines ke bmri to bmrr·stDniş endhe dl kef enhe'Ah an nkdi

_giran-ye ke dae i>

hae kbal)İkal Ba b nlene nded le 'de

(mea pey şöyle de: Hz I"ı nsanüsüne sahp oa değ, sen ndeki hstn (B insanı'nı) ekindn dha köüle olsına şaşılı Bli yğdın, gölü eindnerdn. aık o aırdn deeri rğa!

0 Krn Ker şe u anlada Şf» olara

indiilr (sra 82). Sd»d l şe ynedödünü zndan» ade er. Bu anldaKran Kerim dördünü indan»an uruluşylunu gösern i kaynağdır Yunus, 75

1 Çk e arasndan Yunusun sözeni analıİHm l l / İlm d bl /S d z Y c tıuran Kerimin «Kap üklenener enzet

esi de burada hranabii52) Hppi ABD'de türeyp başka ükeer de aan

7



enç enb. Maec tüke ünnen ken kta nn beltSge ekt (Ççek oca). ak baaan a aey k okaklaa aan aklaan, oa eee tan bak

(53) Nraa : Hıan utulan ok eebenken eneben kşnn alece üt m

e baak Bln çözüüp ok olaı Kaıaınn kalk ve heşen tekk ne çzü tlak hzu aşaa

(54) Rez hay cy? Cz e eş eybr kulzü ee eget b c Şe k z- ev Dean niyfd cu c Goft e-c e bte ez haye

Ö fer eş bene-c Ez ne büla b- ahe eT e be çe egz hü h»

M kb)

(Hayatn ı aıyoun? Onu ancak çabalaaka buluun Iaın uynaeze nleş ay Aşklaa üek yaışvdğin aaış ee ean yaaaıın

çn ençy Baa kaşay aaa, bnhayalen ço ço üey» en akayhae aaan gözyaş çn en b ö aatt Feala gltana ahe kagaşaı opar nefen ükennceye ek hÜ hy braka!

(55 Bu az hakka blg ok(56 Hoann k büyük ken. 2 Düna Saa

şıa nel haa göüş ve nen onlpkrşt

75



( Tm rkç tmen imsine sygçmştir n iylik pr birimi

(8 mbridge ford ie brlkte İngiternin nönemli ünivrsite keni

(9) Pris niversitesi ·merkei(60) B ermn seimeinde e muhemeen kblin

tksi göüebr(6) «Ybnılşmy yo çarlr(2) İbalde de aşk ve kıl karşılaşırsına ve Şe

ii blriği gbi kın bu konudki yeteszğ beirtlesne çok rsır eğnyuarıda da değindimz ve Pea ak'ye l Peyam şirine b"ıabi r NşiFrenk Pem

(3) Vird Pareto ( 8 23 ) İsçrei ylestopmbmi ve ikisı

6 Bz. a Deh Suresi (6 Fridrih Neshe (890 Aman eyleso(66) she'nin bu eni ögüy deer olup olma

d kuund bir yrı varmıyoum. Sdee,M kbi e Niezshe l igendğini blrmele yeiiyoum B� onuda Cvidmeinasına ve A. Sehimmelin Türkç çeviisine Akr 98 s 0 d) vurabi İkbalin debu feso hkıdk kire Bı Hırisyndşüüree on daha olumu Şeritie oan daha ılmıdır Şeiai herhade Ntzshennöünn son dönem hakkınd benim ş ndbimedğm blgiere shptir. Nietzshe baısözleri ise nak «vera klemnst hükmünün kpsmın gireek kabidendir Sonuiyi olduğnu mrım

(6) ysr Aapç) Farsçad «bez emek ömer

e birie sunmk r bkasın kendine sünklıp ou yrrı kend yrı stün tmakbirini özüne krşı kyımk en hia

76



duğu şe bşksn bğşmk nlm geFereng d Osmnl Türkçsnde de Esrgemep vermek be tmk tçtan mü-t edeek surete vermek döküp sçmk nlm verlmştr ük Lügt H �d) .S r , tr ntb nlmnvedkten so ert ve esps veme n Arpçd rdn sölr s Tük) Şu de s söü Ap

olmkl brkte e engn anl Fsdulnlş le bulur Br inç n bu nncn geektrdğ fedkrl göü kpmve ç br şk beklemeden mk nlmnger

(68) Şu lde Aşk km İsl» çnde ve s> mertebesnn e öe üsen göönelnrk belrenr.

69 S Rdhh (1888 · 1975 Hd flsefes vedn felsefes üne çml e t le krşştml le tnnş Hnd flesof.

77



ÜÇÜNCÜ BAIA ONÖ

Z

Merh Şria k ç za öygıla yalı blglere alaırmalarznn» Şu hal isaı asla b

la ç za>ı yk ek zaı arı Bua blçszlk blgszlk sersemllmşlkzaıır rhu Şra ör zaı se saı «kns» değlr Buraa

za larak fae e ke efs fürur Sapırıı çglr e ğlmer zaıı Allaha bakası öeeapmar tçlkr Br sa ayı zaaa k zaa baaaaa göre;ky aa alalr hal getmek ç öyleelrz sa öyargıla ve alı blgle

me e armaları sa ke, br efs ls ası le saprılm kö eğlmleraır k lar a mahk ayağıa praga gr

Zaa çmaı baarmış alar aakaıa pragayı a çıarmaıırlar ks zaa çkmış maı yaramaz b z ragı ağrlığıı zbı r

78



Resli Ekre SA sadee id dvarlar kmak iab ve kme öğemekçi değil a amada b raglar da rmak içi geiştir Agll bk ra er

iab ve ikme ida duvarl -kar aadai aglar ise k Resl

kre S.A sevgisi eve krr ksaasResli Ekre SA kar ·Prgaar krl-dğ aaçk gördüke r İ sevgi olda lerleebiliri

idada ragam sürükleerek çkmkve «emle ragalar skime iemorakİsalk Öder' çok seei

Gölmüe soram Sevior mu Ceva değil başkas seviorm ise, dlnarasd demektir semek değil eüübilla ere edorm ise Madbi agürhda dmektir Aa ss Tl tbrı i şşka aşk s! /Tk bud rkn a a

Fas DedePrag dad d beerdir d

içde raas aşar ka da daragal şama

idada da ragada da klş ekçaresi vardr uha SA

doladraalm alarda a

alBuaa arşz şu ru or Bz

79



nnk Ön'n .A) nş n vböc nu çk m ömk ç bnl bll öla, Mhu Ş'n m l «K;> hl ukm. Dh ç· n , lb m ç knkl ol çn bk ki ğ a vuum üükn b l ğlnm. hkbn «ğ lh çv .

Z u km n v ğm ğl. bl bu üç m

n, knkln . R Ek A , bu knlk re N knlŞu hl n «kk» m Işk ln nn ku.

Pnn b n kğ Gö v n u bğlk -

. Şu h bdn kulmn «u» mş nn mk Alhö R m A. buc b «ğc» ğ ay n v- hb» lk, u Jün km v kmki n kb mc u

k ü ü ü l l

dr. ali Şeriati - İnsanın dört zindanı

Documents