dr. burhan nalbantoğlu devlet hastanesi acil servis hizmetlerinin

Sağlık Bakanlığı

Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Acil Servis Hizmetlerinin Yönetimi

1983

SA YY AIŞT1978

1983

SA YY AIŞT1978

1983

SA YY AIŞT1978

Kuzey Kıbrıs Türk CumhuriyetiSayıştay Başkanlığı

SAYIŞTAY BAŞKANLIĞIDENETİM RAPORU

VET 2/2013

27 Haziran, 2013

KKTC Sayıştayı, kamu gelir ve giderlerini

denetleyen ve sonucu bir raporla

Cumhuriyet Meclisine ve Bakanlar

Kuruluna bildiren Anayasal bir organdır.

Sayıştay Başkanı Osman Korahan

Sayıştayın en üst amiri olup,toplam

63 personelden ve kurumun

genel çalışmasından sorumludur.

Sayıştay, 8/1978 sayılı Sayıştay Yasası

uyarınca, mali denetim yapmaya yetkili

olduğu alanlarda hesap verme

sorumluluğu çerçevesinde kamu

kaynaklarının verimli, etkin ve tutumlu

kullanılıp kullanılmadığını denetlemekte

ve sonucu bir raporla Cumhuriyet

Meclisine sunmaktadır.

Kuzey Kıbrıs Türk CumhuriyetiSayıştay Başkanlığı

Sağlık Bakanlığı

Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Acil Servis Hizmetlerinin Yönetimi

1983

SA YY AIŞT1978

Kıdemli DenetçiTülay EREN

DenetçilerPembe ARICAİpek KEREMSelen EFE

Bu rapor, 18/1978 sayılı Sayıştay Yasası'nın 3(9). maddesi uyarınca hazırlanmıştır.

27 Haziran, 2013

Raporu Hazırlayan Denetim Ekibi

Bu rapora Sayıştay Başkanlığının www.sayistay.gov.ct.tradresinden ulaşılabilir.

“Kamu kaynaklarının

gözcüsü ve koruyucusu olmak”

Vizyonumuz

ÖZETGiriş

Acil Servis Hizmetlerinin Yönetimi 5

6 Acil Servis Hizmetlerinin Yönetimi

9 Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Acil Servis faaliyetleri için ne kadar

kaynak kullanıldığı bilinmemektedir.

Yıllar itibari ile acil servis için kullanılan kaynakların bilinmesi durumunda;

yapılacak planlamaların rasyonel olması, toplam hasta başvuru sayılarında

meydana gelen artış/azalış ile acil servisin ilaç, tıbbi sarf malzemeleri ve cihaz

maliyetinin karşılaştırılması ve sonuç olarak kaynak israfını engelleyen önlemlerin

alınması sağlanabilecektir.

10 Sağlık Kurumları Ücretler Tarifesi Tüzüğü'nde Acil Servise başvuran

hastalardan kategorilerine göre ne kadar ücret alınacağı belirlenmiş olmasına

rağmen, bu ücretler Bakanlığın farklı dönemlerdeki farklı yaklaşımlarına göre

tahsil edilmekte veya hiç tahsil edilmemektedir.

Gerçekleştirilen tahsilatlarda standart bir uygulamanın olmaması, devletin gelir

kaybı yanında sağlık hizmeti alan hastalar arasında adaletsizliğe neden

olmaktadır.

11 Aralık 2012 verilerine göre günlük toplam hasta sayısının % 55'i 15.00-24.00

saatleri arasında yoğunlaşmakta ve bu saatler arasında 1 saatte muayene

edilen hasta sayısı 6 ile 25 arasında değişmektedir. 15.00-24.00 saatleri arasında

iki doktorun görev yaptığı dikkate alındığında, bir hasta için ayrılabilecek

muayene süresi 4,8 dakika ile 20 dakika arasında değişmektedir. Yine aynı

saatlerde bir doktor görev yaptığında ise bu süreler yarıya düşmektedir.

Genel olarak hafta içi 16.00-08.00 saatleri arasında ve hafta sonları, acil servis

deneyimi az olan doktorların görev yapmaları ve yoğun saatlerde hastalara

ayrılan süreler dikkate alındığında, Sağlık Bakanlığının risk değerlendirmesini

içermeyen bir personel politikasının olduğu görülmektedir.

12 Bakanlık ve Hastane Yönetiminin gerçek acil hasta sayısı ile acil servisin

yoğunluğunun belirlenmesi için herhangi bir çalışması mevcut değildir. Bu

çalışmaların mevcut olmaması, planlama yapabilmek için gerekli verilere sahip

olunmamasına, acil servis hizmetleri ile birlikte tüm sağlık sisteminin rasyonel

olarak değerlendirilememesine neden olmaktadır.


Sayıştay Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen ankette hasta/hasta yakınlarının

yaklaşık % 70'i Acil Servis hizmetlerini tercih etme nedeni olarak polikliniklerin sınırlı

sayıda hastaya hizmet vermesi ile oluşan uzun kuyrukları göstermiştir.

13 Dr.B.N.Devlet Hastanesinde Acil Servis personelinin sürekli gelişimine yönelik

herhangi bir eğitim programı mevcut değildir.

Personelin düzenli olarak eğitilmesini amaçlayan bir eğitim programının

düzenlenmesi, personelin acil tıp bilgi ve becerilerini geliştirmelerine ve hizmet

kalitesinin yükselmesine katkı koyacaktır.

14 Sağlık Bakanlığı; Acil Servis personeli, acil servis hizmetleri için başvuruda

bulunan hastalar, sağlık hizmetleri ile ilgili sivil toplum örgütlerinin görüşlerinin

alınması için yeterli çalışma yapmamaktadır.

Acil Servis personeli, hastalar ve sivil toplum örgütlerinin farklı beklentilerinin

dikkate alınarak yapılan önerilerin değerlendirilmesi Acil Servis hizmet kalitesinin

artırılmasına katkı sağlayacaktır.

İzleme ve değerlendirme

15 Sağlık Bakanlığı bünyesi içerisinde izleme, değerlendirme ve elde edilen

sonuçlara göre önerilerde bulunma görevi, Sağlık Hizmetleri Danışma Kuruluna

verilmiştir. Ancak ayda bir kez toplanacağı belirtilen Sağlık Hizmetleri Danışma

Kurulunun 5 Mart 2009 tarihli toplantısı dışında 2012 yılı sonuna kadar herhangi

bir toplantısı mevcut değildir.

Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerin ve temel sağlık birimlerinin sunduğu

hizmetlerin daha etkin bir biçimde sürdürülmesini sağlamak amacı ile Hastane

Konseyinin oluşturulacağı öngörülmüştür. Ancak ayda en az bir kez

toplanacağı belirlenen Hastane Konseyinin herhangi bir toplantısı veya

çalışması tespit edilememiştir.


Sağlık Bakanlığı bünyesinde oluşturulan Danışma Kurulu ve Hastane Konseyinin

düzenli toplanamaması izleme ve değerlendirmenin yeterli düzeyde

yapılamamasına neden olmaktadır.

Görevi kamu hastanelerindeki idari, tedavi ve sağlık hizmetleri ile eğitim, öğretim

ve koordinasyon hususlarında gerekli kararları almak olarak belirlenen Hastane

Yönetim Kurulunun gerçekleştirdiği toplantılara ait tutanaklarda ise, acil servis

hizmetlerinin iyileştirilmesine yönelik kararlar mevcut olmakla birlikte, alınan

kararların kısmen uygulandığı görülmüştür.

Acil Servisin donanımı ve destek birimleri

16 Bakanlık ve Hastane yönetimi, Acil Servisin kullandığı ilaç ve tıbbi sarf

malzemelerine ilişkin bilgiye sahip değildir. Acil Servisten gelen ilaç ve tıbbi sarf

malzemeleri talepleri, herhangi bir değerlendirmeye tabi tutulmaksızın

karşılanmaktadır.

Bu uygulama, ihtiyaca göre talep olup olmadığının sorgulanmamasına neden

olmaktadır.

17 Literatürde belirtilen ve acil servisin mimari yapısında olması gereken hususlar

dikkate alındığında;

Ambulans ve ayaktan hasta girişleri için ayrı giriş kapısının,

Engelliler için lavabo ve tuvaletin,

Çocuk acil bölümünün,

Arena bölümünde havalandırmanın mevcut olmadığı görülmüştür.

18 Otomasyon sistemi, işlemlerin esnek ve kontrol edilebilir olmasını

sağlamakta, Acil Servisin işleyişini, servisle ve hastayla ilgili birçok bilgiye erişimi

kolaylaştırmaktadır. Ancak Bakanlığın kurulması için yüksek meblağlı

harcamalar yaptığı, kurulumu zaman alan bu sistem, eğitim almalarına rağmen

ilgili personel tarafından kısmen kullanılmakta, bakanlık ise sistemin çalışan

bölümlerinin kullanımını zorunlu hale getirecek önlemleri almamaktadır.


ÖNERİLER


5 Acil Serviste görev yapan doktorların sayı ve uzmanlık alanlarını, iş yükü analizleri

yaparak ve riskleri dikkate alarak değerlendirmelidir.

6 Acil Servise yapılan başvuruların sadece acil durumlarda olması için halk

bilinçlendirilmeli, Acil Servis hizmetlerinin tercih edilme nedenlerini değerlendirerek sağlık

sorunlarının basamak sistemi içindeki diğer sağlık birimlerinde de çözümlenebileceği bir sağlık

sisteminin oluşturulması konusunda çalışmalar yapmalıdır.

Acil Servisin gözlemlenmesi ve değerlendirilmesi yanında, Acil Servis kalabalıklığının

ölçülmesine yönelik kısa ve uzun vadeli stratejiler geliştirilmesi amacıyla Acil Servis

kalabalıklığının Bakanlığın belirleyeceği bilimsel metodlar kullanılarak ölçülmesi

gerekmektedir.

7 Acil Serviste çalışan personelin sorumluluklarını bilmeleri, yeni teknolojiler, ilaçlar ve

sistemler hakkında kendilerini geliştirmeleri için sürekli olarak hizmet içi ve/veya diğer şekillerde

eğitilmesini sağlayacak önlemleri almalı ve verilen eğitimlerden sonra personelin gösterdiği

gelişimi takip edip eğitimlerin ne derece kullanıldığını izlemelidir.

8 Doktorlar, hastalar, çalışanlar ve sivil toplum örgütleri ile iletişim kurmalı, farklı

beklentileri dikkate almalı ve Acil Servis hizmet kalitesinin artırılmasına yönelik önerileri

değerlendirmelidir.

9 Acil Servisin mimari yapısının daha iyi hizmet verebilecek şekilde yeniden

düzenlenmesini sağlamalıdır.

10 Acil Servisin gün içinde ne kadar hastaya hizmet verdiğini, hasta yoğunluğunun hangi

saatler arasında yaşandığını, hastaların bekleme ve gözlem sürelerini, konsültan hekimin

servise ne kadar sürede ulaştığını, doktor, sağlık personeli ve danışma personel sayısının acil

servis şartlarında yeterli olup olmadığını, laboratuar sonuçlarının ne kadar sürede

tamamlandığını, en çok hangi tür vakalar için Acil Servise başvurulduğunu, stokların nasıl

kullanıldığını, başvuran hastaların geçmişte yaşadığı rahatsızlıkları, kullandığı ilaçları, ne gibi

tetkiklerden geçtiğini ve hangi sıklıkla servise başvurduğunu takip edebilmek için otomasyon

sisteminin ilgili personel tarafından etkin bir şekilde kullanılmasını ve verilerin güncel ve

güvenilir bir şekilde sisteme aktarılmasını sağlamalıdır.


BÖLÜM 1

Sağlık Bakanlığının Bütçe Giderleri

Nüfus Sayısı(1) Toplam Nüfusun 2006-2011 Dönemindeki Değişimi (%)

Kişi Başına Düşen Harcama Miktarı (USD)(2)

2011 204.408.300,- 288.752 425

2010 194.559.362,- 286.973 449

2009 191.612.529,- 283.755 434

2008 179.309.505,- 274.453 502

2007 182.911.273,- 268.011 521

2006 138.903.979,- 257.513 376

Tablo-1

11,2

Kaynak: 2006 ve 2011 Mali Yılları Bütçe Kesin Hesap Raporları ve Devlet Planlama Örgütünün

yayımladığı veriler

Not:1. 2006 ve 2011 yılları nüfus sayıları 'De jure olarak alınmıştır. 2007, 2008, 2009 ve 2010 yılları nüfus sayıları ise DPÖ tarafından hesaplanan yıl ortası nüfus (projeksiyon) sayılarıdır.

2. KKTC Merkez Bankası yıllık ortalama döviz satış kurları esas alınmıştır.

KKTC'de acil sağlık hizmetlerinin genel durumu

1Denetim sürecinde Sağlık Bakanlığı'nın Sağlık Fonundan 2010, 2011 ve 2012 yıllarında gerçekleştirdiği harcamalar

talep edilmiş ancak 2012 yılı harcamaları tarafımıza sunulmuştur. 2012 yılında Sağlık Bakanlığı'nın Sağlık Fonundan

gerçekleştirdiği harcama miktarı 9.659.508.-TL'dir.



HASTA / KAZAZEDE

112 KOMUTA MERKEZİ (1)

İSTASYON -AMBULANS (2) OLAY YERİNE VARIŞ VE MÜDAHALE

YERİNDE TEDAVİ (3) ACİL SERVİS VE TEDAVİ (4)

1.4 İlk basamak tedavi hizmetleri Temel Sağlık Hizmetleri Dairesine bağlı birimler

tarafından, ikinci basamak tedavi hizmetleri ise Yataklı Tedavi Kurumları

Dairesine bağlı olan Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi, Gazimağusa

Devlet Hastanesi, Dr. Akçiçek Devlet Hastanesi ve Cengiz Topel Devlet 2

Hastanesi tarafından verilmektedir . Acil Servisler anılan devlet hastanelerinin bir

bölümü olarak faaliyet göstermektedir.

1.5 K.K.T.C. Sağlık Bakanlığı Yataklı Tedavi Kurumları Dairesine bağlı olan Devlet

Hastaneleri polikliniklerine, Acil Servislere ve Temel Sağlık Hizmetleri Dairesine

bağlı birimlere yapılan toplam başvuru sayıları Tablo-2'de verilmiştir.

2Mevzuatta 'İlk Basamak Tedavi Hizmeti, kişilerin hastalığını tedavi için ilk başvurduğu yerde hekim

tarafından verilen tıbbi bakım hizmetini anlatır', 'İkinci Basamak Tedavi Hizmeti, hastane uzmanları tarafından verilen ayakta veya yatılı tedavi hizmetini anlatır.' şeklindedir.

Poliklinik Hizmetlerine Başvuru Sayısı

Acil Servis Hizmetlerine Başvuru Sayısı

Temel Sağlık Hizmetlerine Başvuru Sayısı

Toplam Başvuru Sayısı

2011 367.380 186.085 125.728 584.526

2010 309.331 203.214 124.351 573.447

2009 306.331 182.675 117.265 606.292

2008 309.408 182.444 114.440 606.271

2007 265.966 187.434 120.047 636.896

2006 285.620 180.631 118.275 679.193

Kaynak: Sağlık Bakanlığı

Tablo-2


Tablo-2'de görüldüğü üzere,

2006-2011 döneminde toplam başvuru sayısı içerisinde; poliklinik

hizmetleri için başvuran hastaların oranı yaklaşık % 50, acil servis hizmeti

için başvuran hastaların oranı yaklaşık % 30, temel sağlık hizmeti için

başvuran hastaların oranı ise yaklaşık % 20'dir.

Acil servis hizmetleri için yapılan başvuruların, poliklinik hizmetleri için

yapılan başvurulara oranı 2006 yılında yaklaşık % 60 iken, 2011 yılında bu

oran yaklaşık % 50 olarak gerçekleşmiştir.

Karşılaştırma yapmak amacı ile yapılan araştırmada, bu oranın 2011 yılında 3

İngiltere'de yaklaşık % 30 olduğu bilgisi edinilmiştir .

1.6 2006-2011 döneminde Acil Servis hizmetlerine en fazla başvuru Dr.B.N.

Devlet Hastanesine yapılmıştır. Tablo-3'de Acil Servis hizmetleri için başvuran

hasta sayıları hastane bazında verilmektedir.

3http://www.ons.gov.uk


Tablo-3

2011 2010 2009 2008 2007 2006

Dr.B.N. Devlet Hastanesi-Lefkoşa 76.914 85.081 81.661 78.610 79.513 77.640

Gazimağusa Devlet Hastanesi 40.283 46.022 33.476 45.966 47.267 42.091

Dr. Akçiçek Hastanesi-Girne 49.996 51.894 49.481 37.795 38.497 40.531

Cengiz Topel Hastanesi-Yeşilyurt 18.892 20.217 18.057 20.073 22.157 19.769

Toplam 186.085 203.214 182.675 185.736 187.434 180.631

Kaynak: Sağlık Bakanlığı

BÖLÜM 2

Acil Servise ilişkin yasal düzenleme, alt prosedürler, Acil Servisin işleyişi ile ilgili süreçlerin tanımlanması


Dr.B.N. Devlet Hastanesi yönetimi tarafından düzenlenen belgeler ve yılları ise

aşağıda belirtilmektedir.

1995 yılında Acil Servis Çalışma Protokolü,

1997 yılında Acil Servis Çalışma Protokolü,

2005 yılında Konsültasyon Protokolü,

2009 yılında Acil Hekim Görev ve Sorumlulukları.

Yayınlanan bu belgelerde genel kurallar getirilmiş, doktorlar dışında diğer sağlık

çalışanlarının görev tanımları, görevlerine ilişkin yetki ve sorumluluklar ile iş akış

süreçleri düzenlenmemiştir.

2.3 Ayrıca,

Acil Servise gelen hastaların tanı ve tedavisinde klinik değerlendirmelerin

yanında tanıyı destekleyici yöntemlere ilişkin tıbbi standartlar

oluşturulmamış, hangi durumlarda hangi tetkik yöntemlerinin öncelikle

kullanılacağına ilişkin yol gösterici rehberler hazırlanmamıştır.

Triaj sisteminin yazılı olarak tanımlanmış prosedürü mevcut değildir. Triaj

bölümünde Koç Üniversitesi-Sunerc tarafından Acil Servis personeline

verilen 'Acil Servis Organizasyonu ve Triaj' konulu 2 saatlik seminerde

personele verilen eğitim notları içerisinde yer alan 'triaj skalası'

kullanılmaktadır.

Acil Serviste bulunması gereken ilaç, tıbbi sarf malzemesi, cihaz ve teknik

donanıma ilişkin standartlar, ilaçların güvenlik (kritik) stok seviyeleri ile

depolamaya ilişkin standartlar oluşturulmamıştır.

Tıbbi cihazların bakım ve onarımına ait prosedürler belirlenmemiştir.

Zehirlenme vakalarının yönetim süreci tanımlanmış değildir.

Acil Servise konsültan doktor çağırma ve konsültan doktorun Acil Servise

geliş saatleri belli prosedürlerle belirlenmemiştir.


2.5 Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi Acil Servisi'nin incelenmesi sonucunda,

Tablo-4'de verilen belgelerin düzenlenmiş olduğu görülmüştür.

HASTA GELİŞ ŞEKLİ

ŞAHSİ BAŞVURU 112 AMBULANS SERVİSİ

KAYIT VE ÖN DEĞERLENDİRME

(TRİAJ)MUAYENE ODASI

-AYAKTAN TEDAVİ

GÖZLEM BÖLÜMÜTETKİK VE

KONSÜLTASYON

RESÜSİTASYONODASI-TETKİK VEKONSÜLTASYON ÇIKIŞ

MORG AMELİYATHANE YOĞUN BAKIM SERVİS YATIŞ


Tablo-4'de verilen ve Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi Acil Servis işleyiş

prosedürlerine ilişkin belgeler ayrıntılı olarak incelendiğinde; Acil Servis kabul

kriterlerinin, hastanın kaydının, hastanın değerlendirilmesine ilişkin kuralların ve

hastanın Acil Servise giriş-çıkış sürecindeki uyulması gereken diğer prosedürlerin

belirlendiği görülmüştür.

Tablo-4


Acil Servis İşleyiş Prosedürü

Hasta Kabul Talimatı

Hasta Transfer Prosedürü

Acil Servis Triaj Talimatı

Hasta Taşıma ve Kaldırma

Protokolü

Vardiya Teslim Protokolü

Konsültasyon Prosedürü

Zehirlenmelerde Tanı ve Tedavi

Prosedürü

Aydınlatılmış Hasta Onam

Prosedürü

Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi tarafından düzenlenmiş olan belgeler

BÖLÜM 3

3.2 Dr.B.N.Devlet Hastanesi Acil Servis faaliyetlerinin planlanmasına esas teşkil

edecek olan istatistiki veriler sürekli ve belirli standartlara bağlı olarak

tutulmamaktadır. Sağlık Bakanlığı, 2006-2011 döneminde Dr.B.N.Devlet

Hastanesi Acil Servisine yapılan toplam başvuru sayısı dışında temel sağlık

istatistiklerinden biri olan vaka çeşitleri ve sayılarına ilişkin bilgilere sahip değildir.


Acil Servis hizmetlerinin planlanması ve ilgili

taraflarla paylaşım

Yıllık/dönemsel planlar

Acil Servisin potansiyelinin takip edilmesi, sorunların saptanması, servise ilişkin

durum değerlendirmelerinin ve planlamanın yapılması yukarıda verilen istatistiki

verilerin elde edilmesine bağlıdır.

Bu bağlamda;

Bakanlığın vaka çeşitleri ve kullanılan ilaç ve tıbbi sarf malzemesi

verilerine sahip olması durumunda ihtiyaç doğrultusunda talep olup

olmadığı sorgulanabilecek ve kaynaklar iyi yönetilebilecek,

Toplam başvuru sayısı ve vaka çeşitlerindeki artış/azalış verilerine sahip

olunması durumunda gelecek dönemde temin edilmesi gereken ilaç ve

tıbbi sarf malzemeleri belirlenebilecek,


Kaynak: Hastane Yönetimi

Tablo-5

Tablo-5 incelendiğinde,

Vakaların kayıt altına alınmasında uluslararası geçerli bilimsel bir ölçüt

kullanılmadığı görülmektedir.

Hastane Yönetimi tarafından sunulan belgelerde 'Diğer; kulak ağrısı,

miyalji, diş ağrısı, dismenor, belağrısı, küçük yanıklar, konversiyon, gebelik

ve diğerleri’ olarak belirtilmiştir. Literatürde, düzenlenen tabloların 'Diğer'


olarak ifade edilen kısmın toplam içerisindeki oranının maximum

% 10 olabileceği belirtilmektedir.Ancak Tablo-5'de yer alan 'Diğer' başlığı

altındaki başvuruların, Ağustos ve Eylül aylarında toplam hasta başvuru

sayısının % 32'sini, Ekim ayında % 41'ini, Kasım ayında % 39'unu, Aralık

ayında ise % 36'sını oluşturduğu görülmektedir. Toplam başvuru sayısının

oldukça önemli bir kısmını teşkil eden ve hangi vaka çeşitlerinden

oluştuğu tam olarak belirtilmeyen 'Diğer' bölümündeki mevcut bilgileri

dikkate alarak planlama yapmak mümkün görülmemektedir. Örneğin,

'Diğer' içerisinde yer alan kulak ağrısı sayısının bilinmemesi bu hastalığın

tedavisinde kullanılacak ilaçların planlanmamasına neden olacaktır.

Çocuk ve tutuklu olarak belirtilen bölümlerde ne tür hastalık veya sağlık

sorunu olduğu belli değildir.

KKTC Sağlık Bakanlığına bağlı diğer hastanelerin acil servis hizmet verileri

incelendiğinde ise vaka çeşitleri ve sayılarına ilişkin veriler mevcut olmakla

birlikte, verilerin kaydedilmesinde uluslararası standartların uygulanmadığı

görülmüştür. Diğer hastaneler ile birlikte Dr.B.N. Devlet Hastanesi ve Bakanlık

arasındaki veri iletişiminde standart bir terminoloji mevcut değildir.

3.4 Dr.B.N. Devlet Hastanesinin olağanüstü durumlar için Acil Durum Eylem

Planı (Afet Planı) bulunmamaktadır. Bu nedenle,

Diğer kurumlarla işbirliği,

Afet anında Acil Servis personeli ve gerekli ekipmanın yapılanması,

Sorumlular,

Hizmet ve çalışma esasları,

Eğitim ve tatbikat programları,

Hastane binasının zarar görmesi durumunda, hastanenin nerede ve nasıl

hizmet vereceği, hasta ve yaralıların nasıl ve nereye tahliye edileceği

belirlenmemiştir.


4Yurtdışı örnekler incelendiğinde, incelenen hastanelerin acil durum eylem

planlarının (afet planı) mevcut olduğu, bu planlarda; komuta

sistemleri(sorumlular), tahliye-kurtarma-müdahale, lojistik destek, haberleşme ve

tatbikat hususlarının düzenlendiği görülmüştür.

Bütçe planlaması

3.5 Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerin bütçeleri bulunmamaktadır. Yataklı

Tedavi Kurumları Dairesi Yasası'nın hizmet şemasında hastanelerin yıllık mali

bütçelerinin kimler tarafından hazırlanacağı belirtilmiş olmasına rağmen

Bakanlığın hastanelere ait bütçelerin düzenlenmesi için herhangi bir çalışmasının

olmadığı ve yapılan harcamaların Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi bütçe

kalemleri altında yer aldığı görülmüştür.

3.6 Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerin yıllık harcama miktarları

bilinmemektedir. Hastane bazında gerçekleştirilen harcama miktarlarının

bilinmemesinin nedenleri sorgulandığında; bilgisayar sisteminde ilgili gider

kalemleri altında hastane bazında ayrımı sağlayan bir kodlamanın mevcut

olmadığı, bu nedenle hastanelerin genel bütçe ödeneklerinden gerçekleştirilen

harcamalarının yıllık toplam tutarlarının tam ve net olarak görülemediği

anlaşılmıştır. Hastanelerin aylık/yıllık harcama tutarlarına ulaşabilmek için

harcama belgeleri bazında çalışma yapmak gerekmektedir.

3.7 Sağlık Bakanlığı tarafından diğer servislerle birlikte Acil Servis faaliyetleri için

Sağlık Bakanlığı bütçesinden ne kadar kaynak kullanıldığı bilinmemekte ve

mevcut sistemden dolayı bu verilere ulaşmak mümkün olamamaktadır. Bu

nedenle bilgisayar kayıtlarından Acil Servis faaliyetleri için gerçekleştirilen

toplam harcama miktarına ulaşılamamıştır. Bilgisayar kayıtlarından sonuç elde

edilememesi üzerine diğer bilgi/belgelerden sonuç elde edebilmek için

aşağıdaki çalışmalar gerçekleştirilmiştir.

4 Bursa Devlet Hastanesi-Türkiye Central State Hospital-ABD


Dr.B.N. Devlet Hastanesinin Sağlık Fonundan gerçekleştirdiği toplam harcama

miktarı ise 2012 yılında 108.773,05 TL'dir. Harcamaların servis/birim bazında

kaydedilmemesi nedeniyle, Dr.B.N. Devlet Hastanesinin Acil Servis hizmetleri için

Sağlık Fonundan gerçekleştirdiği harcama miktarına ulaşmak ise mümkün

olmamıştır.

3.8 Acil Servis hizmetleri karşılığında hastalardan tahsil edilecek miktarlar Sağlık

Kurumları Ücretler Tarifesi Tüzüğü'nde düzenlenmiştir. Anılan tüzüğe bağlı olarak

Acil Serviste 2009-2012 döneminde gerçekleştirilen tahsilat miktarları Dr.B.N.

Devlet Hastanesi Muhasebe Bölümünden talep edilmiş ve hasta sayıları

Tablo-6

Dönem

Hemşire İlaç ve Tıbbi Sarf Malzemesi

Donatım Bakım-Onarım Giderleri

1.970.000,- 392.520,- 82.365,-(2) 38.105,-(3)

Harcamalar (TL)(1)

2011-2012


Tablo-7

2012 2011 2010 2009

Toplam Tahsilat (TL) 10.530 10.503 62.213 34.240

Hasta Başvuru Sayısı (*) 76.914 85.081 81.661

Kaynak: Dr.B.N.Devlet Hastanesi

Tablo-7 incelendiğinde, hasta başvuru sayılarında çok belirgin bir farklılık

olmamasına rağmen, 2009 yılına göre 2010 yılı tahsilatının % 99 arttığı, 2011 ve

2012 yıllarında ise toplam tahsilat miktarlarının oldukça düşük olduğu

görülmektedir. Hastane Yönetimi ile yapılan görüşmede, zaman zaman ücret

ödeyemeyeceğini beyan eden hastalardan, zaman zaman ise acil servise

başvuran tüm hastalardan ücret alınmadığı, bunun nedeninin ise Bakanlığın

politikasında meydana gelen değişikliklerden kaynaklandığı ifade edilmiştir.

Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen ve Bakanlar Kurulu tarafından kabul

edilen Sağlık Kurumları Ücretler Tarifesi Tüzüğü'ne uyulmamakta, anılan tüzükte

acil servise başvuran hastalardan alınacak ücretler belirlenmiş olmasına

rağmen, bu ücretler Bakanlığın farklı dönemlerdeki farklı yaklaşımlarına göre

tahsil edilmekte veya hiç tahsil edilmemektedir.

Personel planlaması

Doktorların çalışma düzeni

3.9 Acil Serviste görev yapan doktorların genel olarak hafta içi ve haftasonu

çalışma düzenleri Tablo-8'de verilmektedir.


da katılarak yapılan çalışma sonucunda Tablo-7'deki veriler elde edilmiştir. Aylar

itibari ile tahsilat miktarları Ek-3'de verilmektedir.

(*) 2012 yılına ait hasta başvuru sayısı henüz yayınlanmamıştır.

Hafta içi

Acil Tıp Uzmanı/Acil Doktoru 08.00-20.00

Diğer Servis Uzman Doktoru (1) 20.00-08.00

Asistan Doktor (1) 08.00-16.00


Hafta Sonu





Tablo-8


Aralık 2012 nöbet çizelgesi incelendiğinde, Acil Serviste nöbet tutan diğer servis

doktorlarının uzmanlık alanlarının;

Dahiliye,

Ortopedi ve Travmatoloji,

Çocuk Sağlığı Hastalıkları,

Deri ve Zührevi Hastalıkları,

Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları,

Anestezi ve Reanimasyon,

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı,

Nöroşirurji,

Nöroloji, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon,

Kardiyoloji ve Göğüs Hastalıkları olduğu görülmüştür. Yukarıda uzmanlık

alanları sayılan doktorların Acil Serviste nöbet tuttukları gün sayısı

haftada 1 ile 4 gün arasında değişmektedir.

Acil Serviste görev yapan doktorların çalışma düzenleri dikkate alınarak, Aralık

2012'de hafta içi ve hafta sonunda doktorların muayene ettikleri hasta sayıları

ve hastalara ayrılan süreye ilişkin tarafımızdan bir çalışma gerçekleştirilmiştir.

Hastanenin diğer servislerinde çalışan doktorlar ile asistanların çalıştıkları

servislerin çalışma düzenlerine bağlı olarak Acil Serviste de nöbet

tuttukları, gelen vakalara göre diğer uzman doktorların görüşüne ihtiyaç

duyulduğu zamanlarda ise bu doktorların konsültan için Acil Servise

çağrıldıkları görülmektedir.


Genel olarak hafta içi 16.00-08.00 saatleri arasında ve hafta sonları yukarıda

uzmanlık alanları verilen ve acil servis deneyimi az olan doktorların görev

yapmaları, yoğun saatlerde hastalara ayrılan süreler ve bu yoğun saatlerde

genellikle acil tıp uzmanının görev yapmadığı dikkate alındığında, Sağlık

Bakanlığının personel politikasının risk değerlendirmesini içermediği

görülmektedir. Oysa, acil servis hizmetlerinde amaç hastanın en hızlı, kaliteli ve

doğru tıbbi bakıma ulaşmasıdır. Bu da ancak konusunda deneyim ve bilgi

sahibi acil servis doktorları ile gerçekleşebilir. İnsan hayatı ve sağlığının bazen

saniyeler içinde alınan kararlara bağlı olduğu acil serviste acil hasta bakımı

konusunda yeterli eğitimi ve deneyimi olmayan sağlık personelinin

görevlendirilmesinin, acil servise başvuran hastaların beklentilerini ne kadar

karşılayacağı Bakanlık tarafından yeterince sorgulanmamaktadır.


5Çalışmamızda asistanlar dikkate alınmamıştır.

nedenleri sorulduğunda, acil tıp uzmanlığının zor bir alan olması ve cazip

koşullara sahip olmaması nedeniyle doktorlar tarafından tercih edilmediği yanıtı

alınmıştır.

Hemşirelerin çalışma düzeni

3.11 Acil Servisin hemşire kadrosu ayrı olarak düzenlenmemiştir. Denetim

tarihimiz itibari ile 20 hemşirenin Acil Serviste görev yaptığı görülmüştür.

Hemşireler zaman zaman ya kendi istekleri ile ya da idari kararlarla başka

servis/hastanede görev yapmaktadır. 2012 yılı içerisinde, uzun yıllar Acil Servis

tecrübesi olan 8 hemşire Acil Servisten alınmış, yerlerine ise yeni işe alınan ve 6

Acil Servis tecrübesi olmayan 7 hemşire görevlendirilmiştir.

6 Bir hemşire görevden ayrılmıştır.

Acil Servisin hasta yoğunluğunun değerlendirilmesi ve planlanması

3.12 Bazı uzmanlık alanlarında görev yapan doktorlar ile bazı tıbbi cihazların

diğer hastaneler ve sağlık ocaklarında bulunmaması nedeniyle Dr.B.N.Devlet

Hastanesine diğer hastanelerden hasta transferi gerçekleştirilmektedir. Denetim

sürecinde diğer hastanelerden ve sağlık ocaklarından yapılan hasta

transferlerinin sayıları 112 Servisinden talep edilmiş ve yapılan çalışma

sonucunda 2011 yılı verileri hazırlanmıştır. Hazırlanan veriler Tablo-9'da

görülmektedir.

Tablo-9

Dr. Akçiçek Hastanesi Girne

Gazimağusa Devlet Hastanesi

Cengiz Topel Hastanesi Yeşilyurt

Sağlık Ocakları Toplam

706 538 201 855 2.300

Kaynak:112 Servisi

Diğer hastanelerden ve sağlık ocaklarından yapılan hasta transferleri


2011 Yılı

2011 yılında Dr.B.N.Devlet Hastanesi Acil Servisine yapılan başvuru sayısının 76.914

olduğu dikkate alındığında, diğer hastanelerden yapılan transferlerin toplam

başvuru sayısının % 3'nü oluşturduğu ve bu oranın Acil Servisin kalabalıklığına aşırı

bir yük getirici etkisinin olmadığı görülmektedir.

3.13 Bakanlık, Hastane Yönetimi ve Acil Servis personeli ile gerçekleştirilen

görüşmelerde, Acil Servisin kalabalık olduğu algısının mevcut olduğu ve bu

algının 'gerçek acil hasta sayısının, toplam acil hasta sayısının yaklaşık % 20-25'ni

oluşturduğu' vurgulanmıştır. Sağlık Bakanlığı ve Hastane Yönetimine, Acil Servis

kalabalığının ölçülmesi için çalışmaları olup olmadığı sorulmuş ve herhangi bir

çalışmaları olmadığı yanıtı alınmıştır.

Acil servislerin yoğunlukları çeşitli metodlarla (kalabalık ölçüm metodları)

ölçülmektedir. Bu metodlardan biri 'Nedocs' metodudur. Bu metoda göre;

Acil servis yatak sayısı,

Acil serviste mevcut hasta sayısının acil servis yatak sayısına oranı,

Acil serviste hastane yatağı açılmasını bekleyen hasta sayısının hastane

yatak sayısına oranı,

Mekanik ventilatör kullanan acil servis hasta sayısı,

Acil serviste yatış için bekleyen hastalardan en uzun bekleyenin

bekleme süresi,

Acil servis yatağına alınan en son hastanın bekleme odasında geçirdiği

süre,

Hastane toplam yatak sayısı alınarak yapılan hesaplamalar sonucunda;

0-50 puan-sakin, 51-100 puan-meşgul, 101-140 puan-kalabalık, 141-180

puan-ciddi kalabalık, 181 ve üstü- tehlikeli oranda kalabalık olarak kabul

edilmektedir.


Yukarıda verilen metod ya da Sağlık Bakanlığının belirleyeceği başka bir

metodun kullanılması sonucu elde edilecek veriler, Acil Servisin gözlemlenmesi

ve değerlendirilmesine imkan tanıyarak, Acil Servis kalabalıklığının önlenmesine

yönelik kısa ve uzun vadeli stratejiler geliştirilmesi için kullanılabilir.

Acil servis kalabalıklığının ölçülmesi yanında, acil servise başvuran hastaların

aciliyet derecelerine ilişkin veriler de planlama açısından önemli verilerdir. Bu

konunun veriler üzerinden değerlendirilmesine katkıda bulunmak amacıyla

Ağustos, Eylül ve Ekim 2012 aylarını kapsayan ve ayaktan tedavi edilen-gözlem

altına alınan-diğer servislere sevk edilen hasta sayılarına ilişkin tarafımızca

Tablo-10'da görülen çalışma gerçekleştirilmiştir.

Tablo-10

1-31 Ekim

% 1-30 Eylül

% 1-31 Ağustos

%

Toplam hasta başvuru sayısı 7.435 6.853

Ayaktan tedavi edilen hasta sayısı 5.537 75 76 5.060 74

Gözleme alınan hasta sayısı 1.495 20 18 1.401 20

Servislere sevk edilen hasta sayısı 402 5 6 389 6

Ex Sayısı 1 3

Başvuru sayısı ve oranları

Kaynak: Hastane Yönetiminden alınan 'Toplam hasta başvuru sayısı' ile tarafımızca muayene - gözlem defterleri - başhemşire defterleri üzerinde yapılan çalışma sonucu elde edilen veriler kullanılarak oluşturulmuştur.

Tablo-10'da yer alan veriler yanında, acil servise başvuran kişilerin ne kadarının

gerçek acil servis hastası olduğunun tam olarak tespit edilebilmesi için, acil

servise başvuran kişilerin önem sıralamasının yapıldığı triaj sisteminden elde

edilen hasta sıralamasına ait verilerin kullanılması mümkündür. Bu veriler

kullanılarak acil servise başvuran kişilerin ne kadarının acil servis hastası ne

kadarının diğer sağlık birimlerinden tedavi alabilecek hasta olduğu

değerlendirmesini yapmak mümkün olmasına rağmen Bakanlık tarafından

herhangi bir çalışmanın yapılmadığı görülmüştür. Bu çalışmaların yapılması

durumunda diğer sağlık kurumlarından hizmet alabilecek hasta grubunun acil

servis kalabalıklığına yaptığı etki bulunabilecek ve bu durumu düzelten ve tüm

sağlık sistemini içine alan bir planlanma yapılabilecektir.


113.830 113.744

140.837 141.087134.060

165.529

77.640 79.513 78.610 81.66185.081

76.914

25.215 26.481 24.320 24.653 27.784 26.720

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

160.000

180.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Sağlık Ocağı Hizmetlerine Başvuru

3.15 Sayıştay Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen ve 894 hasta ve hasta

yakınının katıldığı ‘Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Acil Servisinde

Sunulan Hizmetlerden Yararlanan Hastaların Hizmet Kalitesi ile İlgili Algılarının 7

Ölçülmesi’ anketinde Acil Servis hizmetlerini tercih etme nedeni sorulmuş ve 882

hasta veya hasta yakınının yaklaşık % 70'i bu soruya 'polikliniklerin sınırlı sayıda

hastaya hizmet vermesi ile oluşan uzun kuyruklar' yanıtını vermiştir.


7Girne Amerikan Üniversitesi ile hizmet alımı şeklinde gerçekleştirilen ankette, ikamet edilen ilçe sorusuna yanıt

veren 887 hastadan, % 77,6'sı Lefkoşa, % 8,8'i Girne, % 8'i Gazi Mağusa, % 4,2'si Güzelyurt ve % 1,4'ü İskele yanıtını

vermiştir. Anket sonucuna göre Acil Servise gelen hastaların büyük çoğunluğu Lefkoşa ilçesinde ikamet

etmektedir.

70%

12%

8%

5%

2%3%

Polikliniklerin sınırlı sayıda hastaya hizmet vermesi ile oluşan uzun kuyruklar

Mesai saati dışında muayene olabilme

Ücretsiz olması

Diğer birimlerde tahlil yaptırmada ve sonuçların takibinde yaşanan sıkıntılar

En kısa sürede sağlık hizmeti alma isteği

Diğer


265

3914

103

1-3 ay önce 4-6 ay önce 7-9 ay önce

Personelin eğitimi

3.17 Acil servisin, tüm enerjisini ve bilgisini bu konuya yöneltmiş ve uzmanlaşmış

bir ekiple yürütülmesi gereken ayrı bir disiplini oluşturduğu, en ufak aksaklığın

bedelinin hastanın hayatı veya sakatlığı ile ödendiği yerler olduğu literatürde

vurgulanmaktadır. Bu nedenle, burada çalışan kişilerin yapacakları işe ilişkin

sorumluluklarının bilincinde olmaları, çalışma ortamını tanımaları, bilgi ve

becerilerini korumaları ve yeni teknolojiler, ilaçlar ve sistemler hakkında

kendilerini geliştirmeleri için sürekli olarak hizmet içi ve/veya diğer şekillerde

eğitilmeleri gerekmektedir. Ayrıca, sürekli tıp eğitimi (sürekli mesleki gelişim),

sağlığın geliştirilmesi için önemli bir stratejik araç ve sağlık hizmetinin niteliğinin

arttırılması için bir ön şart olarak belirtilmektedir.

İngiltere'de bulunan General Medicine Counsil tarafından yapılan ‘Continuing

Professional Development-The International Perspective’ araştırmasında, sürekli

mesleki gelişim ile ilgili farklı ülkelerde farklı uygulamalar mevcut olduğu

belirtilmektedir.

Bu araştırmada;

Temmuz 2010'da Avusturya'da, Mayıs 2011'de İrlanda'da sürekli mesleki

gelişim programlarına katılmanın doktorlar için zorunlu hale getirildiği,

Kanada'nın bazı bölgelerinde sürekli mesleki gelişimin zorunlu hale

getirildiği,

Belçika ve İspanya'da doktorların sürekli mesleki gelişim programlarına

katılmalarının gönüllülük esasına dayandığı ancak, birçok ülkede

gönüllülük esasından zorunluluk esasına geçişin olduğu ve sürekli

mesleki gelişim ile ilgili düzenleyici kurumlar oluşturularak standartların

geliştirildiği sonuçlarına ulaşılmıştır.


Tablo-11

Eğitimin Adı ve Yılı

Eğitimi Alan Hemşire Sayısı

Geçerlilik Süresi

Kardiyo Pulmoner Resüsitasyon (CPR) Kursu-2005

First Aid(Refreshing)-2005

Paramedic Second Level-2005

Basic First Aid-2005 (1)

Basic First Aid-2005 (2)

Paramedic-2006

Acil Bakım Hemşireliği Kursu-2007 (1)

Acil Bakım Hemşireliği Kursu-2007 (2)

Fiziksel Değerlendirme Tanılama Kursu-2007 (*)

Temel Acil Tıp Eğitimi Kursu-2007

Acil Bakım Hemşireliği Kursu-2008

Temel Yaşam Desteği(CPR)Kursu -2008

Sporcu Sağlık Görevlisi Yetiştirme Kursu-2009

Oryantasyon Programı-2010

İlkyardım Kursu-2010

Sporcu Yaralanmaları ve Müdahaleleri

Kardiyo Pulmoner Resüsitasyon (CPR) Kursu-2011

Acil Sağlık Hizm.Dünü Bugünü Geleceği-2011

Acil Servis Organizasyonu ve Triyaj Semineri-2011

Ulusal Acil Tıp Kongresi-2011 (*)

Enfeksiyon Kontrol Kursu-2011

2 Yıl

3 Yıl

3 Yıl

3 Yıl

3 Yıl

3 Yıl

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

5 Yıl-

-

-

1

1

1

1

1

3

4

1

2

1

1

1

1

1

1

1

3

1

1

3

3

(*) Kendi imkanları ile.

Kaynak: Sağlık Bakanlığı, Dr. B.N. Devlet Hastanesinin ilgili birimlerinden ve hemşirelerden alınan eğitim belgeleri ile oluşturulmuştur.

3.19 Acil Servis personeline Koç Üniversitesi Sunerc tarafından verilen Acil Servis

Organizasyonu ve Triaj konulu 2 saatlik bir seminer dışında ilgili personel triaj

eğitimi almamıştır.

Paydaşlar

3.20 Sağlık Bakanlığı; personel, acil servis hizmetleri için başvuruda bulunan

hastalar ve sağlık hizmetleri ile ilgili sivil toplum örgütlerinin görüşlerinin alınması

için yeterli çalışma yapmamaktadır.


7

1

Acil serviste görev yapan personelin beklentilerini, amaçlarını,

davranışlarını ve bu davranışların kurum üzerindeki etkilerini belirlemeye

yönelik bir çalışma mevcut değildir.

Acil servise başvuran hasta ve hasta yakınlarının acil serviste sunulan

hizmetten duydukları memnuniyeti ölçmeye yönelik herhangi bir anket

çalışması mevcut değildir.

Bakanlık, Hastane Yönetimi, sivil toplum örgütleri ve akademisyenlerin

katılımıyla 11 Aralık 2006 ve 16 Mayıs 2007 tarihlerinde gerçekleştirilen iki

toplantı dışında, Acil Servis hizmetleri konusunda herhangi bir toplantı

düzenlememiştir.

11 Aralık 2006 tarihli toplantı;

Bakanlığın yönetiminde, Hastane Yönetimi ve Ankara Üniversitesi Hastanesi Başhekimi

ile Kalite Sorumlusunun da katıldığı toplantıda;

Acil Servisin sürekli bir kadrosunun bulunması ve personelin özlük haklarının

iyileştirilerek Acil Servisin cazip hale getirilmesi,

Triaj eğitimi dahil sürekli eğitim verilmesi,

Tıbbi kayıtların eksiksiz olarak yapılması,

Aktif olarak çalışmayan dahiliye uzmanlarına eğitim verilerek acil doktoru

olmalarının sağlanabileceği,

Poliklinik hizmetlerinin düzenlenmesi ile Acil Servise gelen hastaların sayısının

azaltılacağı hususları belirtilmiştir.


16 Mayıs 2007 tarihli toplantı;

Bakanlığın yönetiminde, Hastane Yönetimi, Tıp-İş Başkanı, Hemşireler Birliği Başkanı,

Sağlık-Sen Başkanı ve K.T.Amme Memurları Sendikası temsilcisinin katıldığı toplantıda;

Acil Servis doktor ve personel sayısının yetersiz olduğu, uzun nöbet saatlerinin

olduğu,

Acil Servise durumu acil olmayan hastaların da yönlendirildiği,

Hastanın acil olup olmadığının muayene edilmeden karar verilemediği,

Triaj hemşiresinin önemi,

Tıbbi kayıtların eksik olduğu,

Çağırılan on-call uzmanların gelmediği,

Personelin görev tanımlarının, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi, iş akış

şemalarının düzenlenmesi gerektiği,

Karşılama ekibinin yetersiz olduğu hususları ifade edilmiş ve önerilerde

bulunulmuştur.

2006 - 2007 yıllarında yukarıda da bahsedildiği üzere Acil Servisin sorunları

bilinmesine rağmen, 2012 yıl sonu itibari ile hala aynı sorunların devam ettiği ve

bu sorunların ortadan kaldırılması için gerçekleştirilen çalışmaların sınırlı olduğu

görülmüştür.


BÖLÜM 4

İzleme ve değerlendirme


Ancak, anılan yasada ayda en az 1 defa toplanacağı belirtilen Hastane

Konseyinin kuruluşundan 2012 yılı sonuna kadar toplanmadığı ve herhangi bir

çalışması olmadığı Sağlık Bakanlığı yetkilileri tarafından ifade edilmiştir. Hastane

Konseyinin, Sağlık Bakanlığının sunduğu diğer hizmetler yanında acil servisin

sunduğu hizmetlerin daha iyi yönetilmesine, hizmet sunum kalitesinin

yükseltilmesine ve halkın sağlık gereksinimlerinin karşılanmasına yönelik

çalışmalara ve işbirliğine yönelik düzenlemelere katkı sağlayan herhangi bir

toplantısının ve faaliyetinin sözkonusu olmadığı görülmektedir.


Yukarıda verildiği kararların alındığı görülmekle birlikte, denetim sürecimizde

alınan kararların uygulanmasına ilişkin herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır.

BÖLÜM 5

Acil Servisin donanımı ve destek birimleri

İlaç, tıbbi sarf malzemesi ve cihazlar

5.1 Temel işlevleri tedavi ve tıbbi bakım fonksiyonlarını yerine getirmek olan

Devlet Hastanelerinde ilaç ve tıbbi malzeme kullanımı ve yönetimi büyük önem

taşımaktadır. İlaç, tıbbi sarf malzemesi ve cihazların Acil Servis merkezli

incelenmesi sonucunda elde edilen bulgular aşağıdadır.

Bakanlık ve Hastane Yönetimi, Acil Servisin geçmiş dönemlerde kullandığı

ilaç ve tıbbi sarf malzemelerine ilişkin bilgiye sahip değildir. Hastanenin

diğer servislerinde olduğu gibi Acil Servisten gelen tıbbi sarf malzemeleri

ve ilaç talepleri, hiçbir değerlendirmeye tabi tutulmaksızın ve önceki

yıllarda kullanılan miktarlar, vaka sayıları ve çeşitlerinde yıllar itibari ile

meydana gelen değişimler dikkate alınmaksızın karşılanmaktadır. Bu

uygulama, ihtiyaca göre talep olup olmadığının sorgulanmamasına

neden olmaktadır.

Acil Serviste ilaçların son kullanım tarihlerine ait herhangi bir kayıt ile

ilaçların yerleştirme planı mevcut değildir. Malzeme takip işlemleri ve

yerleştirmeler kişisel tecrübelere dayalı olarak, güvenlik (kritik) stok

seviyelerinin takibi ise hemşireler tarafından kendi aralarında

haberleşerek yapılmaktadır.

Tıbbi cihazların ömürlerini, bakım periyotlarını, gerçekleştirilen onarımlarını

gösteren kayıtlar mevcut değildir. Bu kayıtların mevcut olmaması

cihazların geçmişteki durumlarının takibini güçleştirmekte ve cihazların

onarım giderlerinin ekonomik olma sınırını aşıp aşmadığının

değerlendirilememesine neden olmaktadır. Tıbbi ve teknik cihazların

bakım ve onarımı düzenli olarak yapılmamakta, problem oluştuğu zaman

bakım ve onarım yapılmaktadır.


Bakanlık ve Hastane Yönetiminin katıldığı 4 Ağustos 2010 tarihli Bakım Onarım

Toplantısında; tıbbi cihazların bozulması durumunda kime, nasıl bildirileceği

konusunda akış şemasının bulunmadığı, bakım-onarım taleplerinin

değerlendirilmesinin kayıt altına alınması gerektiği ifade edilmiş olmasına

rağmen herhangi bir gelişme sağlanmadığı tespit edilmiştir.

5.2 Sağlık Bakanlığının tıbbi cihaz, ilaç ve tıbbi malzeme ile tıbbi gereç alım

giderleri 2009, 2010 ve 2011 yılları itibari ile Tablo-12'de verilmektedir.

Giderler (TL)

Gider Türleri 2011 2010 2009

İlaç ve Tıbbi Malzeme Alımları 29.401.649,- 31.210.340,- 25.417.254,-

Tıbbi Cihaz Alımı 149.535,- 354.781,- 192.490,-

Tıbbi GereçAlımları 208.271,- 148.150,- 168.760,-

Acil Servisin mimari yapısı

5.3 Mimari yapı acil servis örgütlenmesinde önemli unsurlardan biridir. Acil

servisin iyi bir mimari yapıya sahip olması, acil servis hizmetlerinin verimliliğinin

artırılmasından, çalışanlarının güvenliğine kadar pek çok alanda etkili

olmaktadır. Dr.B.N. Devlet Hastanesi Acil Servisinde 2011 yılında yeni bir

yapılanmaya gidilerek arena tarzında bir mimari düzenleme getirilmekle birlikte,

genel kabul görmüş acil servis mimari yapılarına göre aşağıda sıralanan

eksikliklerin mevcut olduğu tespit edilmiştir. Mevcut mimari yapıya ait çalışma

Ek-4'de verilmektedir.

Ambulans ve ayaktan hasta girişleri için ayrı giriş kapısı mevcut

değildir.

Engelliler için lavabo ve tuvalet mevcut değildir.

Acil Serviste ayrı çocuk acil bölümü düzenlenmemiştir. Bakanlık ve

hastane yönetimi Acil Servise başvuran çocuk hasta sayılarına ilişkin

düzenli tutulan verilere sahip değildir. Bu veriler hastane yönetiminden

Kaynak: 2011, 2010 ve 2009 yılları Mali Yılı Bütçeleri Kesin Hesap Raporları

Tablo-12


talep edilmiş ve talebimiz üzerine gerçekleştirilen çalışma raporumuzun

3.3 bölümünde yer alan Tablo-5'de verilmiştir. Anılan tabloda çocuk acil

hasta başvuru sayısının, toplam hasta başvuru sayısı içindeki oranı

Ağustos ayında % 3,9 iken, Aralık ayında % 12,9'a çıktığı görülmektedir.

Genel durumu çok kötü olan, çoklu travma tanısı ile getirilen hastalar

resüsitasyon odasına alınmaktadır. Literatürde kötü durumdaki

hastaların durumu ve yapılan müdahalelerin, diğer hastalar tarafından

görülmesinin engellenmesi gerektiği belirtilmektedir. Acil Serviste mevcut

resüsitasyon odası Acil Servisin hasta girişinde yer almaktadır.

Resüsitasyon odasının Acil Servisin ambulans girişine yakın olması avantaj

olmakla beraber, solunumu duran veya genel durumu çok kötü olan

hastaların alındığı bu odadaki müdahaleler zaman zaman diğer hastalar

tarafından görülebilmektedir.

Acil Servis arena bölümünde havalandırma mevcut değildir.

Acil Servis girişinin diğer servislere giriş için de kullanılması yoğunluğa

neden olmaktadır.

Otomasyon sistemi

5.4 Günümüzde sağlık hizmeti sunan kurumlar, verileri daha bilinçli şekilde

kullanarak değerlendirmek, hizmet alanını genişletmek, verimliliği artırmak,

maliyetleri düşürmek, kaynakların daha iyi yönetilmesini sağlamak, hastaya

zamanında ve yeterince ilgi göstermek ve hastayı yorucu formalitelerden uzak

tutmak amacıyla bilgi teknolojilerinden ve otomasyon sistemlerinden

faydalanmaktadırlar. Otomasyon sistemi hasta ve hastalıklara ilişkin verilerin ve

hasta ile ilgili dokümanların saklanmasını kolaylaştırmakta, sağlık çalışanlarının

otomasyon sistemi aracılığıyla hastalar ile ilgili olarak doğru ve kesintisiz bilgi

edinmelerini sağlamakta, ayrıca sağlık alanına ait çeşitli bilgilerin

kaydedilmesine olanak verdiğinden zengin veri kaynaklarını oluşturmaktadır.


5.5 Sağlık alanında otomasyon ile ilgili çalışmalara 2004 yılında Dr.B.N. Devlet

Hastanesi poliklinik servislerinde başlanmış ve çıkılan ihaleler sonucu aşağıda

verilen sözleşmeler imzalanmıştır.

2004 yılında Poliklinik Bilgi Sistemleri, Yerel Ağ Kurulumu, Yazılımı ve

Donanımı,

2004 yılında Poliklinik Bilgi İşlem Sistemleri, Yazılım PBİS Lisansları, Veritabanı

Lisansları(Oracle), Win 2003 Server Lisans Dahil İş Yapımı,

2005 yılında Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi ve Ek Binalarının

Data, Ups Alt Yapısı ve Tüm Bağlantılarının Yapılması.

Anılan ihalelere ilişkin bilgiler ve gerçekleştirilen ödemeler Tablo-13'de yer

almaktadır.

Tablo-13

Kaynak: Sağlık Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı

Müteahit Firma

İhale Bedeli (TL) (KDV dahil)

Toplam Ödeme (TL) (KDV dahil)

Polikilinik Bilgi Sistemleri Yerel Ağ Kurulumu Yazılımı ve Donanımı

Polikilinik Bilgi İşlemSistemleri, Yazılım PBİSLisansları, VeritabanıLisansları (Oracle), Win2003 Server LisansDahil İş Yapımı

Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi ve Ek Binalarının Data, UpsAlt Yapı ve Tüm BağlantılarınınYapılması

Toplam Ödeme Miktarı

Ebim Ltd.

Comtech Tic. Ltd.Kıbrıs Sentez Bilgisayar Ltd.Analiz System (Özgü) Ltd.Konsorsiyumu

Egemen Haber AraştırmaBasın Yayın Şti.

178.435,50

107.525,00

212.801,58

106.922,04(1)

107.525,00

212.801,58

427.248,62


Dr.B.N.Devlet Hastanesi polikliniklerinde otomasyon sisteminin kurulumunun

tamamlanmasından sonra, Sağlık Bakanlığına bağlı tüm hastanelerin, sağlık

merkezlerinin ve ilgili dairelerin bir çatı altında toplanmasını amaçlayan

otomasyon projesi için 2009 yılında ihaleye çıkılmış ve ihaleyi kazanan

konsorsiyum ile sözleşme imzalanmıştır. Anılan ihaleye ilişkin bilgiler Tablo-14'de

yer almaktadır.

Sözleşme Tarihi

Müteahhit Firma

İhale Bedeli (USD)(KDV Hariç)

Toplam Ödeme (USD) (KDV Dahil)

Toplam Ödeme (TL) (KDV Dahil)

Bilgi Yön. Sistem. Yazılım Geliştirme,Uyg. Don. Altyapı ve Kurulum Hizmetleri Projesi

06.03.2009

03.08.2009 (Ek Sözleşme)

01.03.2010 (Ek Sözleşme)

Comtech Ltd., Kıbrıs Sentez Bilgi Ltd. ve Analiz System Ltd. Konsorsiyumu

1.356.744,- 774.555,32 1.347.571,35

Tablo-14

Anılan ihalenin süresi 2 Ekim 2009 olarak belirlenmiş olmasına rağmen çeşitli

nedenler yüzünden süre cezasız olarak iki kez uzatılmış ve ihalenin tamamlanma

tarihi 15 Şubat 2011 olarak belirlenmiştir. Bu süre zarfında, iki ek sözleşme

imzalanmış ve gerçekleştirilen işler karşılığında konsorsiyuma toplam 1.347.571,35

TL ödenmiştir. İhale süresi üçüncü kez uzatılarak, 31 Aralık 2011 olarak

belirlenmiştir. Ancak Bakanlık ve konsorsiyum arasındaki anlaşmazlık nedeniyle

konu 7 Şubat 2013 tarihinde mahkemeye taşınmıştır.

2004 yılında poliklinik servisleri ile başlayan, 2009 yılında kapsamı genişletilen ve

toplam maliyeti 1.774.819,97 TL olan otomasyon sistemi projesi, geçen uzun

yıllara ve yapılan önemli miktardaki harcamalara rağmen kısmen çalışan ve

henüz tamamlanmamış bir projedir.

5.6 Otomasyon sisteminin Acil Serviste kullanımı incelendiğinde; bölümlerin

kullanıma hazır olmasına ve personele eğitim verilmesine rağmen sistemin

yeterince kullanılmadığı görülmüştür. Sistemde mümkün olmasına rağmen;


Ayaktan tedavi edilen/gözleme alınan hastalara ait giriş-çıkış saatleri,

Hastaya konulan teşhis,

Hastayı muayene eden doktorun/doktorların isimleri,

Doktor/doktorlar tarafından verilen talimatlar,

Laboratuar tahlil talepleri,

Gerçekleştirilen tetkikler,

Diğer servislere yatırılacak hastalara ait bilgiler sisteme girilmemektedir.

Bunun yanında, yine sistem üzerinden konsültan doktorun çağırılması mümkün

olmasına rağmen sistem kullanılmamakta ve konsültan doktorun müdahalesini

gerektiren vakalarda ilgili doktor 'Konsültasyon İstek Formu' ile Acil Servise

çağırılmaktadır.

Yukarıda sayılan verilerin sisteme girilmemesi; hastanın geçmişte yaşadığı

rahatsızlıklara, kullandığı ilaçlara, ne gibi tetkiklerden geçtiğine, hangi sıklıkla

hastaneye başvurduğuna, hastaların bekleme ve gözlem sürelerine, sevk edilen

hasta sayılarına, konsültan doktorun servise ne kadar sürede ulaştığına,

laboratuar sonuçlarının ne kadar sürede tamamlandığına, en çok hangi tür

vakalar için Acil Servise başvurulduğuna ilişkin verilerin toplu olarak

değerlendirilmemesine neden olmaktadır. Dolayısıyla, Acil Servisin işleyişi ve

hastaların aldığı hizmet ile ilgili önemli kalite göstergeleri değerlendirilememekte

ve ileriye dönük planlama yapılamamaktadır.

5.7 Acil Servis Danışma Bölümünde, başvuruda bulunan hastalara ait ilk

kayıtlar sisteme eksik girilmektedir. Tarafımızca gerçekleştirilen çalışmada,

Ağustos, Eylül ve Ekim 2012 aylarında kayıt modülüne kaydedilen hasta sayısı ile

Acil Serviste muayene edilen hastaların kayıtlarının yapıldığı defter

kayıtlarındaki hasta sayıları karşılaştırılmış ve hastalara ait bilgilerin Ağustos

ayında % 15'inin, Eylül ayında % 25'inin, Ekim ayında ise % 27'sinin sisteme

kaydedilmediği tespit edilmiştir. Bu verilere dayanılarak yapılacak bir planlama

ve değerlendirme doğru olmayan sonuçlara neden olacaktır.


5.8 Otomasyon sisteminin 'Eczane' ve 'Envanter' modülleri

işlevselleştirilmemiştir. Bu durum ilaç ve tıbbi sarf malzemelerinin giriş ve çıkış

kayıtlarının sisteme aktarılamamasına ve Acil Servise sevk edilen ilaçların

takibinin otomasyon üzerinden yapılamamasına neden olmaktadır. Dolayısıyla

depoya giren ve acil servise sevk edilen ilaç ve malzemelerin takibi

güçleşmektedir.

5.9 Bakanlık ile Hastane Yönetimi arasında, güncel ve doğru bilgi akışını

sağlayacak ağ mevcut olmakla birlikte bu ağ kullanılmamaktadır. Acil Servise

ait bilgiler, Bakanlığa otomasyon sistemi dışındaki iletişim kanallarıyla

aktarılmaktadır. Böylece Bakanlığın hastanenin diğer birimleri ve acil servis ile

ilgili bilgileri elde edebilmesi zaman almaktadır.

Otomasyon sistemi, her işlemin esnek ve kontrol edilebilir olmasını sağlayan, acil

servisin işleyişini servisle ve hastayla ilgili birçok bilgiye erişimi kolaylaştıran bir

sistemdir. Ancak Bakanlığın kurulması için önemli harcamalar yaptığı sistem

eğitim almalarına rağmen ilgili personel tarafından kısmen kullanılmakta,

bakanlık ise sistemin çalışan bölümlerinin kullanımını zorunlu hale getirecek

önlemleri almamaktadır.


Ek-1

Denetimin Yöntemi


Görüşmeler

Döküman İnceleme

Yerinde İnceleme

Literatür Taraması

Gözlem

Anket Çalışması

Tanımlar

Ek-2


Tablo-13

Aylar 2009 2010 2011 2012

Ocak 2.544 1.390 2.798 -

Şubat 2.217 9.266 3.852 -

Mart 1.868 1.537 3.663 5.361

Nisan 1.843 1.795 190 2.549

Mayıs 2.012 1.209 - 1.103

Haziran 3.338 2.435 - 882

Temmuz 4.857 12.401 - 300

Ağustos 6.960 11.140 - -

Eylül 2.754 6.984 - -

Ekim 2.727 4.133 - -

Kasım 1.590 5.974 - -

Aralık 1.530 3.949 - 335

Toplam Tahsilat(TL) 34.240 62.213 10.503 10.530

Hasta Başvuru Sayısı 81.661 85.081 76.914 (*)

Ek-3

Tahsilat Miktarları

(*) 2012 yılına ait hasta başvuru sayısı henüz yayımlanmamıştır.


3- Mimari Plan

Kahve ve

makinası

H

İ

)

8

10

9

Santral

Ek-4

Mimari Plan


Ek-5

Kaynaklar


Garafik DüzenlemeNurperi Özgener - Sayıştay Başkanlığı

Sayıştay BaşkanlığıSayıştay YoluLe�oşaKKTC

Tel: +903922284128 +903922284544 +903926100000

Fax: +903922275046

Email: [email protected]

Web sitesi: www.sayistay.gov.ct.tr

dr. burhan nalbantoğlu devlet hastanesi acil servis hizmetlerinin

Documents