Protokół fakultatywny do Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami – mechanizm skargi indywidualnej i postępowania wyjaśniającego Konferencja „Prawo polskie a Konwencja ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami – główne wyzwania”, Poznań 24 października 2012 r.

Dr Katarzyna Sękowska-KozłowskaPoznańskie Centrum Praw Człowieka INP PAN

PF KPON - informacje ogólne Data uchwalenia: 13 grudnia 2006 r. Data wejścia w życie: 3 maja 2008 r. Liczba państw-stron: 74 Liczba sygnatariuszy: 91 Wraz z wejściem w życie PF KPON, Komitet

do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych stał się kolejnym organem traktatowym, który uzyskał kompetencję do badania skarg indywidualnych i prowadzenia postępowania wyjaśniającego

Komitet ds. Praw Osób Niepełnosprawnych Niezależny organ ekspercki powołany do

monitorowania przestrzegania KPON przez państwa-strony

18 członków Główne kompetencje:

- badanie sprawozdań państw- rozpatrywanie skarg indywidualnych- prowadzenie dochodzenia

Skarga indywidualna

Forma skargi (zawiadomienia): na piśmie lub w innej formie, która

umożliwia dostarczenie kopii pozwanemu państwu

Język: angielski, francuski, rosyjski lub hiszpański

skarga nie może być anonimowa

Skarga indywidualna

Warunki dopuszczalności skargi.Właściwość ratione personae: Legitymacja czynna: skargę może wnieść

osoba lub grupa osób twierdzących, że są ofiarami naruszenia Konwencji

Możliwość wniesienia skargi w imieniu osoby trzeciej – wymóg złożenia pisemnego upoważnienia lub uzasadnienia dlaczego domniemana ofiara nie może udzielić upoważnienia

Skarga indywidualna

Właściwość ratione personae - cd Czy istnieje możliwość złożenia skargi

przez NGOs? Ważne: brak zdolności do czynności

prawnych na gruncie prawa krajowego nie stanowi przeszkody do wniesienia skargi do Komitetu

Legitymacja bierna: pozwane państwo musi być stroną KPON oraz PF KPON

Skarga indywidualna

Właściwość ratione materiae: PF KPON nie ogranicza prawa do

wniesienia skargi do określonej grupy praw zawartych w Konwencji

Czy państwa mogą ograniczyć w drodze zastrzeżeń zakres kognicji Komitetu?

Akcesoryjny charakter niektórych postanowień

Skarga indywidualna

Właściwość ratione temporis: Przedmiotem skargi nie mogą być fakty,

które miały miejsce przed wejściem w życie PF KPON, chyba że miały miejsce wcześniej i trwały również po tej dacie.

Właściwość ratione loci: Skarga może zostać złożona przez

jednostki podległe jurysdykcji pozwanego państwa-strony

Skarga indywidualna

Wymóg wyczerpania krajowych środków ochrony prawnej:

Istnieje możliwość zwolnienia z tego wymogu jeśli dochodzi do przewlekłości postępowania krajowego lub jest mało prawdopodobne, że przyniesie ono skuteczną pomoc

Skarga indywidualna

Pozostałe warunki dopuszczalności: Zakaz ne bis in idem Skarga nie może stanowić nadużycia

prawa do skargi lub być niezgodna z postanowieniami Konwencji

Skarga jest wyraźnie bezpodstawna lub niewystarczająco uzasadniona

PF KPON nie wyznacza terminu do wniesienia skargi

Skarga indywidualna

Procedura rozpatrywania skargi: Rejestracja Zakomunikowanie pozwanemu państwu,

odpowiedzi stron Możliwość zwrócenia się do państwa o

pilne zastosowanie środków tymczasowych Decyzja o dopuszczalności Decyzja co do istoty Follow-up

Dochodzenie

Procedura uruchamiana w przypadku poważnych lub systematycznych naruszeń praw zawartych w Konwencji

Procedura podejmowana na skutek otrzymania przez Komitet „wiarygodnej informacji”

Zasada współpracy z państwem-stroną oraz poufności

Możliwość złożenia wizyty na terytorium państwa

Efekt końcowy: raport +zalecenia

Uwagi końcowe

Zastrzeżenia do PF KPON Prognozy na przyszłość Perspektywa przystąpienia do PF KPON

przez Polskę

Dziękuję za uwagę

kasiaseko@interia.pl