Dr. Özlem ALKAN Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Adana Dr.Turgut Noyan Uygulama ve Araştırma Merkezi Radyoloji Anabilim Dalı

18 Kasım 2017

İSTANBUL

NORMAL BEYİN GELİŞİMİ VE MYELİNİZASYONU

Beyin Gelişimi

Sulkasyon

Gyrasyon

Myelinizasyon

• Germinal matrix (ventriküler zone)

• Periventriküler zone

• Intermediate zone

• Subplate

• Kortikal plate

20- 28 hafta Serebral kortikal Gelişim

30.haftadan sonra progresif gerileme Doğumdan sonraki birkaç aya kadar kaudotalamik çentikte izlenebilir

Germinal Matriksin Gerilemesi

Korpus Kallozum 20. hafta

20 hafta

22-25 hafta

26-28 hafta

29-34 hafta

Myelinizasyon

Nukleus

Dendrit

akson

Nöron gövdesi

Myelin kılıf

Akson nöron gövdesinden gelen impulsları diğer nöronlara iletir Aksonlar myelin kılıfla çevrelenir Myelin impuls iletim hızını artırır SSS…Oligodendrositler Periferik sinir sistemi… Schwann hücreleri

Myelin

Protein-lipid-protein-lipid-

protein (5 tabaka)

%70-80 lipid

%20-30 protein

Su içeriği düşüktür (%40)

Gri/Beyaz Cevher

Substantia Alba (beyaz cevher) Aksonların yoğun olduğu bölge Nöron gövdesi yok Nöroglial hücreler (astrosit, oligodendrosit)

Substantia Grisea (gri cevher) Nöron gövdeleri Dendrit

Gri cevher myelin çok az İntrakortikal ve intranukleer fiberlerin etrafında Talamus/globus pallidus +

Myelinizasyon-Histolojik çalışmalar

Myelinizasyon fetal dönemde başlar

İlk myelinizasyon işaretleri 4.ayda başlar

İlk myelinizasyon… anterior motor köklerde

posterior köklerde

Radyolojiye yansıması daha geç olur

Myelinizasyon-Histolojik çalışmalar

Fetal 5.ay Fetal 6. ay Fetal 7.ay Fetal 7.ay Fetal 8.ay

Spinal kord dorsal kolumna Medial lemnisküs

Statoakustik sistem Lateral lemnisküs

İnferior olivar nukleus İnferior serebellar pedinkül Sup serebellar pedinkül Medial longitudinal fasikül

Optik kiazma Optik trakt İnternal kapsül posterior bacağı Perisantral korona radiata

Kortikospinal traktus Orta serebellar pedinkül

Normal Myelinizasyonu Bilmek Neden Önemli?

Beyin myelinizasyonu motor, duysal ve kognitif

gelişimle paralellik gösterir

Beyin normal mi? Anormal mi?

Demyelinizasyon, dismyelinizasyon var mı?

Erişkin Beyin MR

T2A T1A

Beyaz cevher ;hipointens Beyaz cevher ;hiperintens

Myelinizasyonu Tamamlamamış Beyin MR

Myelinize beyaz cevher /myelinize olmamış beyaz cevher /gri cevher T1A ve T2A farklı zamanlarda myelinizasyon Myelinizasyon süreci

T2A T1A

Tersine Dönme

• 1 ay T1A • Adult T1A

Yenidoğan beyni erişkinin tersidir YD beyninde su içeriği yüksek Myelin membrandaki protonlar daha az mobil, su içeriği az, myelin içeriği fazla

Tersine dönme

1 ay T2A Adult T2A

Myelinizasyon Hangi Sekansları Kullanalım?

• T1 ağırlıklı görüntüleme; İlk 6 ay SE GRE • T2 ağırlıklı görüntüleme; 6-18 ay SE T2A Ağır T2A •

Myelinizasyon

Histolojik süreçle MR uyumlu değil MR myelinin küçük miktarlarına duyarlı

değil Myelinizasyon farklı bölgelerde farklı

zamanlarda başlar Derece derece myelinizasyon olur

Myelinizasyon

İlk 2 yılda myelinizasyon hızla ilerler

2 yıldan sonra yavaşlar

3 yaşta beyaz cevher sinyal değişikliği tamamlanır

Mental Maturite

S. F. Gilbert Developmental Biology 8th Ed.

T1 A Kolesterol/galoktoserebrozid ↑

T1 relaksasyon süresinde kısalma

T1A görüntülerde hiperintens

İlk 6 ay T1A

Az miktarda myeline

daha duyarlı

T2A Aksonal ve ekstraseluler su azalma

T2 relaksasyonda azalma

T2A Hipointens

6 -18 ay T2A

Posterior fossada

myelinizasyon değerlendirmede

T2A üstün

Myelinizasyon- Genel Kurallar

Yaşamın erken döneminde kullanılan

fonksiyonel sistemlerde myelinizasyon hızlı

Vestibuler

Akustik

Dokunma duyusu

Proprioseptif duyu

Myelinizasyon- Genel Kurallar

Periferik sinir sistemi> santral sinir sistemi

Spinal kord>beyin

Duysal>motor

Primer fonksiyon alanları>assosiasyon alanları

Myelinizasyon- Genel Kurallar

Önce görme ,işitme duysal bölgeleri….sonra

motor

Proksimal …distalden (optik traktus> optik

radiatio)

Projeksiyon traktları> assosiasyon traktları

Myelinizasyon Genel kurallar Dorsalden…..ventrale

Kaudal…..kraniyale

Santral…..perifere

Posterior… anterior

Myelinizasyon Genel kurallar

Dorsalden…..ventrale

Kaudal…..kraniyale

Santral…..perifere

Posterior… anterior

Myelinizasyon Genel kurallar Dorsalden…..ventrale

Kaudal…..kraniyale

Santral…..perifere

Posterior… anterior

Myelinizasyon Genel kurallar

Dorsalden…..ventrale

Kaudal…..kraniyale

Santral…..perifere

Posterior… anterior

25- 30. Gestasyonel hafta,T2A

25.Hafta 28. hafta 29. hafta

30. hafta 29.hafta 30. hafta

29.Hafta 29. hafta 27. hafta Consell et al,AJNR 2002

31-32 hafta

40 Hafta, Term YD

Premature/Myelinizasyon

Düzeltilmiş yaş

2 ayda hızlı gelişim

2. aydan sonra düzeltilmiş yaş kullanılmayabilir

YD /Posterior Fossa T1A Hiperintens

Dorsal beyin sapı

Sup serebellar pedinkül decussatio

Subtalamik nukleus

Dorsal beyin sapı

YD /Supratentorial bölge T1A Hiperintens

Kapsula interna posterior

bacağı Ventral talamus

Korona radiata

perirolandik

YD /Posterior Fossa T2A Hipointens

Superior serebellar

pedinkül decussatio

Dorsal beyin sapı

İnferior kollikulus

YD /Supratentoriyal bölge T2A Hipointens

Ventrolat talamus

İnternal kapsül post

Perirolandik gyrus (doğumdan hemen sonra)

3. ay- Posterior Fossa - T1A

3 ayda serebellum adult görünümüne ulaşır Ventral pons 3-6 ay

Serebellar Myelinizasyon İlk 2 hafta- T2A

Serebellar Myelinizasyon 2. ay-T2A

Serebellar Myelinizasyon 4. ay- T2A

Serebellar Myelinizasyon >4. ay-T2A

Serebellar Myelinizasyon 18. ay- T2A

Erişkin serebellum görünümü

İnternal Kapsül,T1A

YD 3. ay

Posteriordan anteriora doğru myelinize olur

7.ay

İnternal Kapsül,T2A

YD 12. ay

Korpus Kallozum,T1A Spleniyum > Genu

T1A T2A

Genu 4-6 ay 5-8 ay

Spleniyum 3-4 ay 4-6 ay

4.ay 7. ay

Korpus Kallozum,T2A posterior..anterior

T1A T2A

Genu 4-6 ay 5-8 ay

Spleniyum 3-4 ay 4-6 ay

6. Ay 9. ay

Supratentoriyal Beyaz Cevher

Calcarin (optik),postsantral (duysal),

presantral (propriokinestetik); erken

myelinizasyon

Posteriordan anteriora

Oksipital >frontal >temporal

Derin beyaz cevher> subkortikal beyaz cevher

Beyaz cevher T1A

1.ay 3.ay 7.ay 12. ay

7. ay 12. ay 24 ay

Beyaz cevher T2A

Beyaz cevher T2A

17 aylık 24 aylık

FLAIR/Myelinizasyon

Trifazik sinyal değişikliği izlenir

Başlangıçta beyaz cevher hipointens

İlk birkaç ayda hiperintens

Yaşamın 2. yılında hipointens

Myelinizasyon takibinde FLAIR kullanılamaz

FLAIR /5. hafta

T1A T2A FLAIR

FLAIR /8. ay

T1A T2A FLAIR

FLAIR/ 3 yaş

T1A T2A FLAIR

Difüzyon MR /Myelinizasyon/ Premature

Prematurelerde difüzyon etkisi belirgin

Beyaz cevher gri cevhere göre hipointens

Difüzyon MR /Myelinizasyon

Perirolandik bölge hafif hiper

Beyaz cevher izointens

Term YD

Difüzyon MR /Myelinizasyon/9. ay

Beyaz cevher gri cevhere göre hipointens

Difüzyon MR /Myelinizasyon/18 ay

Uniform hipointens beyaz cevher

ADC /Myelinizasyon

Myelinize olmamış beyaz cevherde su miktarı fazla

DAG: T2 etkisi daha belirgin

ADC;Difüzyon miktarıyla orantılı, T2 etkisi yok

ADC haritaları DAG’den daha kıymetli

ADC /Myelinizasyon/YD

Gri cevher hipo, beyaz cevher hiper kontrast çok belirgin

İnternal kapsül posterior bacağı myelinize (hipointens)

ADC /Myelinizasyon /3 ay

Mature oldukça gri ve beyaz cevher kontrastı azalır

ADC /Myelinizasyon/9 ay

Gri beyaz cevher izointens

ADC /Myelinizasyon/2 yaş

Beyaz cevher hafifçe hipo

DTI Myelinizasyon

Kantitatif değerlendirme

Doğumda major beyaz cevher traktlarının çoğu DTI görülebilir

Beyaz cevher traktusları myelinize oldukça anizotropi miktarları artar

Terminal zon

TERMİNAL ZON PERİVENTRİKÜLER LÖKOMALAZİ

Lokalizasyon Atriyum sup/dorsali Atriyum inf/lat

Sinyal FLAIR/ T2A izo, hafif sinyal ↑

FLAIR/ T2A Yüksek sinyal

Sınırları Silik sınırlı Keskin sınırlı

Homojen,heterojen homojen

Ventrikül duvarları düzgün irregüler

Korpus kallozum N KK incelme

Epandimal yüzeye uzanım Uzanmaz, arada normal beyaz cevher

Epandimal yüzeye uzanır

Terminal zon ayırıcı tanı

PVL

M. Rutherford et al. Early Human Development (2010)

Term YD Hipoksik iskemik ensefalopati

Hafif orta şiddetli Normal

7 yaş

Hipomyelinizasyon

Hipermyelinizasyon Sturge-Weber Sendromu

Etkilenen hemisferde myelinizasyonda ilerleme

Geç Başlangıçlı GM2

Gangliosidoziz

Myelinizasyon Eve götürülecekler

İlk 6 ay T1 A

6-18 ay T2A

T1A hiperintens

T2A hipointens

Doğumda Myelinize Alanlar

T1A Hiperintens • Dorsal beyin sapı • Sup serebellar pedinkül

decussatio • Optik traktus • İnternal kapsül post bacağı • Ventral talamus • Santral korona radiata • Perirolandik gyrus

T2A Hipointens • Vermis • Dorsal beyin sapı • İnternal kapsül post bacağı • Ventral talamus • Perirolandik gyrus

Myelinizasyonda Genel kurallar

Dorsalden…..ventrale

Kaudal…..kraniyale

Santral…..perifere

Posterior… anterior

Myelinizasyon Eve götürülecekler

TEŞEKKÜRLER