drugs en druggebruik

5/24/2018 Drugs en Druggebruik

1/57

Drugs

&

Druggebruik

FEDERALEOVERHEIDSDIENSTBINNENLANDSE ZAKEN, ALGEMENEDIRECTIE VEILIGHEIDS- ENPREVENTIEBELEID

HET VASTSECRETARIAAT VOORPREVENTIEBELEID


2/57


3/57

Drugs

&

Druggebruik

FEDERALEOVERHEIDSDIENSTBINNENLANDSE ZAKEN, ALGEMENEDIRECTIE VEILIGHEIDS- ENPREVENTIEBELEID

HET VASTSECRETARIAAT VOORPREVENTIEBELEID


4/57

De drugproblematiek is een zeer complexe problematiek met enerzijds tal van oorzaken en anderzijds verschei-

dene gevolgen op allerlei leefdomeinen. Druggebruik, en zeker drugafhankelijkheid, kan leiden tot heel wat ingrij-

pende individuele en sociale gevolgen. Niet alleen op gezondheidsniveau, maar ook op het vlak van (on)welzijn en

criminaliteit zijn de problemen ons welbekend.

Problematisch druggebruik kan verschillende oorzaken hebben. Naast de socio-economische kansarmoede liggen

een aantal kenmerken van onze hedendaagse maatschappij aan de basis van mogelijk druggebruik en drugmis-

bruik. Denken we hierbij maar aan de toenemende prestatiedruk, stress en emotionele isolering.

De complexiteit van het drugprobleem brengt een integrale aanpak van dit fenomeen met zich mee waarbij zowel

de vraag naar drugs als het aanbod van drugs bestreden worden.

Vanuit dit oogpunt kan de rol van de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken zich niet beperken tot een

repressief beleid en de strijd tegen de drughandel. Het is inderdaad noodzakelijk dat naast het repressieve luik even-

eens op het niveau van de preventie wordt gewerkt, zoals bijvoorbeeld de onthaal- en crisiscentra die door de

Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken worden gefinancierd. Deze centra geven aan gemarginaliseerde

druggebruikers namelijk de mogelijkheid om uit het criminogene straatmilieu te ontsnappen. Dankzij een psycho-

logische en administratieve eerstelijnshulp bieden deze centra aan druggebruikers de kans zich te richten naar

medische structuren die hen toelaten hun afhankelijkheid te behandelen.

Een effectieve preventie begint echter met precieze en objectieve informatie over het fenomeen dat men tracht aan

te pakken.

Elke dag worden zowel jongeren als hun ouders of leerkrachten geconfronteerd met druggebruik en weten ze niet

altijd even goed wat hiermee aan te vangen. Dit geldt eveneens voor de personen die tijdens de uitoefening van hun

job in contact met drugs en druggebruikers komen, zowel politiemensen als sociale werkers.

Van de in 1995 door het Vast Secretariaat voor het Preventiebeleid (VSP) uitgebrachte brochure "Druggebruik"

werden ongeveer 200.000 exemplaren verspreid. Door het succes van deze brochure en de constante vraag, zijn alle

exemplaren ondertussen verdeeld. Om deze reden heb ik besloten een nieuwe brochure uit te brengen, die net als

de vorige bedoeld is om al de personen die worden geconfronteerd met druggebruik te helpen door objectieve infor-

matie te verschaffen over de verschillende soorten drugs, over het gebruik ervan, over de risico's en over de hou-

ding die je als betrokkene het best kan aannemen.

Ik ben ervan overtuigd dat deze brochure en de nodige objectieve kennis van de verschillende aspecten van drugs

en druggebruik kunnen bijdragen tot een juiste en adequate benadering van het gehele drugfenomeen.

De Minister van Binnenlandse Zaken

5

VOORWOORD


5/57

Uit enqutes die bij jongeren en scholieren werden afgenomen blijkt dat men op een steeds jongere leeftijd met

drugs begint te experimenteren. Bovendien wordt vastgesteld dat polydruggebruik, het gelijktijdig gebruiken van

verschillende soorten legale en illegale drugs, steeds meer toeneemt.

Uit een onderzoek van de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD), die in de eerste helft van

1999 bijna 48.000 leerlingen bevroeg, blijkt dat 8 % van de jongeren minstens n keer per week drugs gebruikt.

Het gaat vooral om cannabis. Nog eens bijna 12 % gebruikt occasioneel - minder dan n keer per week - drugs.

We kunnen dus stellen dat voor een aantal jongeren het druggebruik een realiteit is. Meestal gaat het om recreatief

gebruik of tijdelijk gebruik dat deel uitmaakt van het proces naar volwassenheid. Toch zijn er steeds risico's ver-

bonden aan al dan niet recreatief gebruik. Sommige jongeren geraken lichamelijk of geestelijk verslaafd en wor-

den geconfronteerd met de minder aangename kanten van het gebruik.

In deze context is het niet zinvol een onderscheid te maken tussen zogenaamde soft en hard drugs. Elk product -of het nu cannabis, alcohol of cocane is - kan namelijk op een softe of harde manier gebruikt worden. Het spreekt

voor zich dat regelmatig gebruik meer risico's met zich meebrengt.

Het drugprobleem vereist aangepaste antwoorden. Daarbij is het belangrijk dat zowel de vraag als het aanbod naar

drugs tegelijkertijd worden aangepakt.

Het aanbod van drugs aanpakken, houdt in dat de politie adequaat optreedt en acties uitvoert om de drughandel aan

te pakken en om het drugtoerisme te bestrijden.

De productie van essentile elementen voor de aanmaak van drugs heeft ook te maken met de armoedeverhouding

op wereldschaal.

In bepaalde derdewereldlanden, bijvoorbeeld in Latijns-Amerika, brengt de cocaplantkweek tien keer meer op dan

andere teelten en zorgt het voor redelijke lonen voor de boeren. De strijd tegen de drughandelaars is van fun-

damenteel belang, maar mag niet ten koste zijn van inkomstenalternatieven voor de boeren die bijvoorbeeld coca-

planten of papaver kweken.

Om de vraag naar drugs zo efficint mogelijk tegen te gaan moet men zijn belangrijkste troeven inzake preventie

uitspelen. Jongeren kunnen reeds van bij een prille leeftijd bewust gemaakt worden door lessenpakketten die inspe-

len op thema's zoals puberteit, zelfvertrouwen, omgaan met gevoelens, leren beslissen en risico's inschatten, etc...

en die vooral gericht zijn naar het versterken van sociale vaardigheden.

Ouders en leerkrachten zijn voor de meeste jongeren zeer bepalende figuren. Hun eigen attitudes zijn daarbij van

doorslaggevend belang. Belangrijk hierbij is ook dat ouders grenzen stellen. Het begrip 'grens' wordt vaak ten

onrechte op een negatieve manier in verband gebracht met straf, zedenpreek en altijd "neen" zeggen.

7

INLEIDING


6/57

Toch kunnen jongeren zonder grenzen hun zelfstandigheid, eigenwaarde en gevoel van emotionele en sociale ver-

bondenheid niet ontplooien. Grenzen zijn nodig, ze zijn er niet als straf en mogen ook niet uitsluitend autoritair

worden opgelegd. Er moet een evenwicht bestaan tussen de mate waarin een jongere verantwoordelijkheid, zelf-

standigheid aankan en de mate dat de ouders controle houden. Grenzen moeten dan ook voortdurend worden bij-gesteld, aangepast aan de mate van verantwoordelijkheid van de jongere.

Heel wat ouders, leerkrachten of jeugdwerkers worden geconfronteerd met druggebruik en weten niet goed wat

hiermee aan te vangen. Over drugs en druggebruik bestaan er bovendien een heleboel clichs en taboes die een

open debat en een objectieve benadering van deze problematiek in de weg staan.

Het gelanceerde debat betreffende de nieuwe aanpak van het cannabisgebruik zal in geen geval de voortzetting

benvloeden van een sterk preventiebeleid. Het betreft hier immers een onmisbaar element voor een beleid van risi-

covermindering, van algemene bezorgdheid en van criminaliteitspreventie.

Deze brochure wil de lezers helpen door op een zo objectief mogelijke manier informatie te verschaffen over de

verschillende soorten drugs, over het gebruik ervan, over de risico's die daarmee gepaard gaan en over de houding

die je als ouder of opvoeder het best kan aannemen. Het is de bedoeling dat deze brochure meer inzicht verschaft

in de problematiek zodat de betrokken personen een houvast hebben om hier op een adequate manier mee om te

gaan.

Ook voor personen die tijdens de uitoefening van hun job in aanraking kunnen komen met druggebruik of de gevol-

gen ervan, wil deze brochure antwoorden bieden op allerlei vragen.

Ik denk hierbij bijvoorbeeld aan politiemensen, welzijns- en preventiewerkers, huisartsen, apothekers, verpleeg-

kundigen en penitentiaire beambten.

Ik hoop dat dit werkmiddel hen van nut zal zijn en dat wij gebruik zullen kunnen maken van hun opmerkingen en

voorstellen om dit huidig document voortdurend te actualiseren.

De Vaste Secretaris voor het Preventiebeleid

Yves VAN de VLOET

8


7/57

Voorwoord p 5

Inleiding p 7

Productinformatie p 11

1. Bewustzijnsverlagende middelen p 11

1.1 Alcohol p 11

1.2 Slaap- en kalmeringsmiddelen p 12

1.3 Opiaten p 14

1.4 Snuifmiddelen p 18

2. Stimulantia p 19

2.1 Cocane en crack p 19

2.2 Speed en andere amfetamineachtigen p 22

3. Hallucinogenen p 25

3.1 Cannabis sativa p 25

3.2 Psychedelica: LSD, psilocybine en mescaline p 28

4. Hallucinogene amfetamines p 31

5. Smartdrugs, smartproducts en ecodrugs p 33

Waarom gebruikt iemand drugs? p 35

Signalen, verloop en risico's van druggebruik p 37

Welke houding kan je best aannemen p 40

als ouder of opvoeder?

Belangrijkste instanties bevoegd inzake p 43

drugverslaving

Regelgeving in Belgi p 46

Cordinatie van de activiteiten van de p 50

Gemeenschappen en de Gewesten inzake

drugs: het Belgische Focal Point en de

Sub-focal Points

De Medisch-Sociale Opvangcentra p 51

Adressen van de projecten in het kader p 53

van het federale drugplan en het luik

drugs in de veiligheids- en preventiecontracten

9

INHOUD


8/57

1.1 Alcohol

Algemeen

Alcohol ontstaat door gisting van natuurlijke suikers

die in granen en fruit zitten (druiven, appels, bes-

sen, ...). Pure alcohol (ethylalcohol of ethanol) is een

heldere, kleurloze en vrijwel smaakloze vloeistof.

Alcoholhoudende dranken worden aan de hand van

het alcoholgehalte meestal in drie groepen ingedeeld:

de bieren (gem. 5 %), de wijnen (gem. 11 %) en de

sterke dranken (gem. 35 %) waarbij "%" het aantal

graden voorstelt. Sterke dranken hebben een hoog

alcoholgehalte omdat ze na het gisten nog n of

meerdere keren gedistilleerd worden.

Werking en effecten

Alcohol heeft een algemeen

verdovend en kalmerend

effect. De effecten van alco-

holgebruik hangen af van de

hoeveelheid die wordt

gedronken, van de lichaams-

bouw, van het geslacht en

van de ervaring van de

gebruiker. Daarnaast spelen

ook de stemming en de

omstandigheden waarin

wordt gebruikt een belang-

rijke rol.

Bij n of enkele glazen werkt alcohol opwekkend:

men bekomt een algemeen gevoel van welbehagen

en ontspanning en het zelfvertrouwen groeit. Bij een

grotere inname is er sprake van een vermindering van

het cordinatie-, reactie- en beoordelingsvermogen

zodat eenvoudige handelingen (bv. iets vastnemen)

plots niet meer zo vlot verlopen. De opgewektestemming kan daarbij omslaan in een neerslachtige

en zelfs agressieve stemming. Bij nog grotere innamewordt het stuurcentrum van de automatische spierbe-

wegingen verdoofd zodat zien, lopen en praten heel

moeizaam worden. Hoe meer alcohol in het lichaam,

hoe groter de verdovende werking. Uiteindelijk kan

de gebruiker bewusteloos of in coma raken, soms

met dodelijke afloop.

Afhankelijkheid

Het lichaam went aan alcohol. Alcoholgebruik wordt

gekenmerkt door zowel psychische als lichamelijke

afhankelijkheid. Natuurlijk raak je niet zomaar afhan-

kelijk van alcohol, wie nu en dan eens een pin-

tje of iets sterkers drinkt, hoeft zich geen zorgen te

maken. Mensen die echter drinken om angsten kwijt

te raken, om in een andere

sfeer te raken of om bepaal-

de problemen te vergeten,

lopen wel een risico. Om

het gewenste effect te

voelen moeten ze steeds

meer drinken want het

lichaam went aan de alco-

hol. Als deze personen

geen alcohol in hun

lichaam hebben, treden er

onthoudingsverschijnselen

op zoals slapeloosheid,

transpireren, misselijkheid,

beven en angstgevoelens.

In ergere gevallen kan er ook sprake zijn van para-

noia, epilepsie en delirium tremens.

Bij een delirium tremens heeft men hoge koorts en

ziet men dingen die er niet zijn (hallucinaties). Om

deze onthoudingsverschijnselen te bestrijden wordt

er opnieuw gedronken en al snel belandt men in een

straatje zonder einde. De problemen die men trachtteweg te werken door te drinken, blijken niet opgelost,

11

PRODUCTINFORMATIE

1. Bewustzijnsverlagende middelen (psycholeptica)


9/5712

integendeel: men raakt nog meer in de problemen.

Sommige personen blijken trouwens om erfelijke

redenen meer kans te hebben om verslaafd te worden

aan alcohol dan anderen.Personen met een drankprobleem zijn ook psychisch

afhankelijk, wat wil zeggen dat ze hunkeren naar

alcohol en dat hun hele denken en doen er door wordt

bepaald. Meestal schamen deze mensen zich voor

hun probleem en dit uit zich o.a. in het stiekem drin-

ken, het verbergen van de flessen drank, het gebrui-

ken van mondspray en zeker in het ontkennen van

hun probleem.

Risico's

Wie matig alcohol gebruikt (wijn bij het eten, een

pintje op caf, ...) zal geen lichamelijke of psychi-

sche risico's lopen. Nochtans moeten ook matige

gebruikers in bepaalde situaties uitkijken. Bij het

nemen van medicatie, bij zwangerschap en bij deel-

name aan het verkeer bijvoorbeeld kan alcohol desas-

treuze gevolgen hebben.

Bij overmatig gebruik zijn er lichamelijke, psychi-

sche en sociale gevolgen.

De lichamelijke risico's betreffen voornamelijk de

organen. Door overmatig alcoholgebruik kan een

leververvetting ontstaan (dit zelfs na enkele dagen

flink drinken). Bij langdurig alcoholgebruik kan de

lever ontstoken raken (alcoholhepatitis) en bij zware

drinkers kan er levercirrose optreden. Levercirrose

herstelt zich niet meer en is dodelijk. Langdurig,

overmatig alcoholgebruik kan tevens ernstige schade

toebrengen aan de hersenen en het zenuwstelsel met

vroegtijdige dementie als gevolg. Ook de pancreas,

de maag, het hart en de spieren kunnen beschadigd

worden.

Daarnaast hebben alcoholici vaak tevens een vitami-

negebrek, veroorzaakt door slechte voeding.

Op psychisch vlak kunnen zich de volgende proble-

men voordoen: vermindering van de emotionele en

gedragscontrole (o.a. agressiviteit), angst, jaloers-heid, achtervolgingswanen, depressies, ...

Tenslotte kan overmatig alcoholgebruik leiden tot

moeilijkheden op familiaal vlak, maar ook sociale,

financile en eventueel juridische problemen zijn niet

ondenkbaar.

Goed om weten

Zijn meisjes sneller dronken dan jongens?

Hoe meer lichaamsvocht iemand heeft, hoe meer de

alcohol verdund wordt. Vrouwen hebben gemiddeld

minder lichaamsvocht dan mannen en zitten daarom

meestal sneller aan een hoger percentage alcohol. Let

wel, er zijn natuurlijk uitzonderingen op deze regel.

Word je van een kop koffie sneller nuchter?

Neen, evenmin als van een koude douche of een

hapje eten. De lever heeft ongeveer anderhalf uur

nodig om een glas alcohol af te breken en dit gebeurt

steeds op hetzelfde tempo. De afbraak van alcohol in

ons lichaam kan dus niet versneld worden.

1.2 Slaap- en kalmeringsmiddelen

(benzodiazepines)

Algemeen

Slaap- en kalmeringsmiddelen worden door artsen

voorgeschreven om slaapproblemen en gevoelens

van onrust, spanning of angst tegen te gaan. Deze

geneesmiddelen hebben een algemeen kalmerend

effect. Om verwarring te voorkomen wordt het

begrip 'tranquillizers' beter niet gebruikt. De meeste

kalmeringsmiddelen die momenteel worden voor-

geschreven, behoren tot de groep van de benzodiaze-

pines (benzo's). Enkele bekende merknamen zijn

Valium, Librium, Rohypnol, Seresta, Temesta,

Mogadon en Dalmadorm. Vr de komst van de ben-

zo's omstreeks 1965 werden voornamelijk barbitura-

ten (zoals Bellanox, Gardenal of Vesparax) enmeprobamaat (zoals Pertranquil) gebruikt als slaap-


10/57

of kalmeringsmiddel. Deze oudere producten bleken

ernstig lichamelijk verslavend te zijn en bij ongecon-

troleerd gebruik of in combinatie met alcohol was

een fatale overdosis geen uitzondering. Nietteminzijn barbituraten nog steeds verkrijgbaar op de lega-

le markt. Benzodiazepines zijn weliswaar veiliger

dan de oudere barbituraten, maar toch mogen de ver-

slavende eigenschappen ervan niet onderschat wor-

den. Het grote gevaar van benzodiazepines is de

combinatie met andere producten. Indien een

benzodiazepinepreparaat tegelijk met een ander

bewustzijnsverlagend middel (alcohol, barbituraten,

opiaten, ...) wordt ingenomen, kan het resultaat dode-lijk zijn.

In vergelijking met de meeste andere landen is het

gemiddeld gebruik van benzodiazepines en andere

slaap- en kalmeringsmiddelen in Belgi per inwoner

zeer hoog. De grootste gebruikersgroep zijn voorna-

melijk (oudere) vrouwen.

Omwille van het roeseffect

dat ze kunnen veroorzaken,

worden benzo's ook in het

illegale drugmilieu verhan-

deld en gebruikt. Het meest

misbruikte en tevens

gevaarlijkste middel is het

snelwerkende flunitraze-

pam, beter bekend onder de

merknaam Rohypnol. Dit

middel kan bij druggebrui-

kers zorgen voor extreme

agressiviteit en totale black-

outs (zeker in combinatie met herone).

Benzodiazepines en de andere slaap- en kalmerings-

middelen worden in de vorm van tabletten, pillen of

capsules via de mond ingenomen. Uitzonderlijk

wordt het product genjecteerd.

Werking en effecten

Benzodiazepines en barbituraten werken remmend

op de hersenactiviteit. De verschillende soorten ver-schillen in sterkte en werkingsduur. Sommige wer-

ken kalmerend, andere slaapverwekkend. De effecten

hangen af van het soort middel, de dosering, de tijd

van inname, de duur van gebruik en van de persoon

zelf.

De effecten na gebruik van benzo's zijn o.a. vermin-

dering van angst en nervositeit maar ook verminde-

ring van concentratie- en reactievermogen. Bij lang-

durig gebruik (meer dan 2 weken) kunnen hoofdpijn,duizeligheid, onverschilligheid en depressieve

gevoelens optreden. Verdere bijverschijnselen zijn:

vermoeidheid, geheugenverlies, een leeg gevoel,

geen zin meer in seks, prikkelbaarheid, wazig zien en

spiermoeheid. Vreemd genoeg kunnen ook slape-

loosheid en angst, net die

gevoelens die door het pro-

duct werden verdoezeld, bij

langdurig gebruik terug

optreden. Overmatig en lang-

durig gebruik kan lei-

den tot stuipen en waanbeel-

den. Wie langdurig gebruikt

zal uiteindelijk geen positie-

ve gevoelens (geluk, liefde,

...) meer kunnen beleven en

zich nergens meer voor inte-

resseren zodat het leven er

leeg en kleurloos uitziet.

Een besluit nemen om te stoppen met gebruiken

wordt dan heel moeilijk.

Afhankelijkheid

Gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen wordt

gekenmerkt door lichamelijke en geestelijke afhan-

kelijkheid, zeker bij barbituraten treedt lichamelijke

afhankelijkheid snel op. Het lichaam went vlug aankalmeringsmiddelen, na ongeveer twee weken zijn

13


11/57

reeds hogere dosissen nodig om hetzelfde effect te

bereiken. Er treden onthoudingsverschijnselen op

indien na langdurig gebruik plotseling gestopt wordt.

De meest courante onthoudingsverschijnselen zijnonrustgevoelens, slapeloosheid, zweten en beven,

m.a.w. vaak verschijnselen waartegen het middel in

eerste instantie genomen werd. Wie langdurig een

kalmeringsmiddel gebruikt, zal zich zonder pilletje

angstig en onzeker voelen. Bij onderbreking van

langdurig gebruik worden de ontwenningsklachten

zowel geestelijk als lichamelijk gevoeld. Daardoor is

de neiging om opnieuw te gebruiken groot.

Risico's

Het lichaam heeft veel tijd nodig om de werkzame

stof af te breken, sommige benzo's werken tot 60 uur

of langer. Door deze lange werkingstijd hoopt zich

steeds meer werkzame stof in het lichaam op zodat er

vervelende bijverschijnselen optreden. Enkele van

deze bijverschijnselen zijn hoofdpijn, vermoeidheid,

duizeligheid, prikkelbaarheid, somberheid, geheu-

genverlies, spiermoeheid en een leeg gevoel.

Het risico op geestelijke afhankelijkheid is groot

omdat de gebruiker zich vaak niet realiseert dat de

problemen die aan de basis kunnen liggen van een

verslaving, door het gebruik juist worden onderdrukt.

Het gebruik van benzo's of barbituraten bij zwanger-

schap en borstvoeding kan tot aangeboren afwijkin-

gen leiden. Er kunnen namelijk ademhalingsproble-

men, slappe spieren, voedingsproblemen en onthou-

dingsverschijnselen ontstaan.

Plotseling stoppen kan risico's met zich meebrengen,

het is aan te raden geleidelijk aan te stoppen, onder

toezicht van een arts of een deskundige.

Aangezien kalmeringsmiddelen voor sufheid en ver-

zwakking van de concentratie zorgen, is deelname

aan het verkeer zeer gevaarlijk.

De combinatie van benzo's met andere (verdovende)

producten kan heel gevaarlijk zijn. Als een kalme-

ringsmiddel nog niet uitgewerkt is (en sommige wer-ken 60 uur of langer), kan bijvoorbeeld een onschul-

dig pintje heel hard aankomen.

Bij barbituraten (zoals Bellanox of Vesparax) is het

risico op overdosering met dodelijke afloop zeer

groot.

Goed om weten

Worden kalmeringsmiddelen voornamelijk door

ouderen gebruikt?

Kalmeringsmiddelen worden inderdaad vooral door

oudere personen gebruikt en ook meer door vrouwen.

Nochtans worden ze vanwege hun roeseffect ook

gebruikt in het drugmilieu (polytoxicomanie), voorna-

melijk de snelwerkende benzo's zoals Rohypnol.

Wat bij een overdosis?

Bij een overdosis slaap- of kalmeringsmiddelen moet

de persoon in een rustige omgeving worden geplaatst

en bij bewustzijn worden gehouden. Contacteer

bovendien steeds een dokter of een medische urgen-

tiedienst.

1.3 Opiaten

Algemeen

"Opiaten" is de verzamelnaam voor opium en alle

producten die hieruit worden verkregen. Enkele

bekende opiaten zijn opium zelf, herone, morfine en

codene. Ruwe opium is een natuurlijk product,

afkomstig uit het opgedroogde melksap van de vrucht

van de papaver somniferum. Opium wordt reeds eeu-

wenlang gebruikt omwille van de psychoactieve

eigenschappen. Uit ruwe opium kan morfine worden

gesoleerd. Morfine wordt, vanwege het zwaar pijn-

stillend en verdovend effect, voornamelijk voor

medische doeleinden gebruikt. Het meest bekende en

beruchte opiaat is echter herone (diacetylmorfine).

Herone wordt gemaakt op basis van morfine en werdin 1898 (door Bayer) voor het eerst op de markt

14


12/57

gebracht in hoestdranken. Pas in het begin van de

twintigste eeuw werd men zich bewust van de zwaar

verslavende eigenschappen van herone en nam het

medisch gebruik af, hoewel tijdens de Vietnamoorlogop vrij grote schaal herone gebruikt werd als pijn-

stiller bij medische ingrepen. Intussen was dit middel

reeds op de drugmarkt terechtgekomen en nog steeds

zorgt herone voor heel wat leed bij verslaafden en

hun omgeving. Herone ziet eruit als een korrelig

poeder met soms een witte (= zuiver), maar meestal

een grijze of bruine kleur en met een scherpe azijn-

geur. De illegale productieplaatsen bevinden zich

voornamelijk in de 'Gouden Croissant' (Pakistan,

Afghanistan, Iran en Turkije) en in mindere mate in

de 'Gouden Driehoek' (Laos, Thailand en Birma) en

Colombi. Methadon is een analgeticum en heeft

hetzelfde werkingsmechanisme als morfine en hero-

ne. Omdat methadon voor heronomanen een aantal

voordelen heeft in vergelijking met herone (langere

werkingsduur, orale toediening, geen roes, ...) wordt

deze stof gebruikt hetzij voor afbouw, hetzij als ver-

vangmiddel voor mensen verslaafd aan herone.

Methadon is echter ook zeer verslavend en voor niet-

verslaafden even gevaarlijk als morfine en herone.

Codene is een opiaat dat in verschillende hoestsi-

ropen terug te vinden is. Palfium, gebruikt als pijn-

stiller en vier keer sterker dan herone, is niet meer

op de Belgische markt verkrijgbaar.

Manieren van heronegebruik

Herone is een straatdrug en wordt nooit zuiver aan

gebruikers verkocht. De herone die gebruikers van

handelaars kopen, is vermengd met allerlei andere

stoffen waarvan sommige gevaarlijk kunnen zijn (bv.

suikers, zetmelen, cafene, paracetamol, talk, plaas-

ter, cement, strychnine, ...). De in Belgi meest

gebruikte straatnamen voor herone zijn 'smack',

'bruin' of 'hero'. Herone kan worden genjecteerd,

gechineesd, gesnoven of gerookt.

Bij injectie ('shotten') wordt het poeder opgelost in

water en een zuur (bv. citroensap of azijn) en verhit

(meestal op een lepel). De opgeloste heronevloeistof

wordt opgetrokken in een injectiespuit en dan recht-

streeks in de bloedbaan gespoten. Door deze recht-streekse injectie loopt de heroneconcentratie in de

hersenen sneller en hoger op met als gevolg een ster-

ker euforisch gevoel (flash-gevoel) dan bij het chine-

zen van herone.

Bij chinezen wordt de herone op een stukje alumi-

niumfolie gelegd en langs onder verhit. De vrijge-

komen heronedampen worden dan door een kokertje

genhaleerd en komen zo via de longen in het bloed

terecht.

Heronepoeder kan tevens worden gesnoven of ge-

rookt vermengd met tabak.

Herone wordt per dosis meestal verkocht in bolletjes

of paxons (gevouwen papiertjes). De prijs voor 1

gram ligt momenteel tussen de 14,87 en 39,66 .

De prijs is een indicator van de beschikbaarheid van

het product op de markt. Zo kostte een gram herone

tien jaar geleden in Belgi nog ongeveer tussen de

123,95 en 148,74.

Werking en effecten

Opiaten hebben een sterk pijnstillend en verdovend

effect. Onmiddellijk na inname van herone treedt de

zgn. 'flash' op, een gevoel van enkele seconden dat

kan worden vergeleken met een superorgasme over

het hele lichaam. Indien de herone samen met coca-

ne wordt genjecteerd (een zgn. speedball), is deze

'flash' nog intenser. Na de 'flash' volgt een roes met

een gevoel van rust, euforie en onverschilligheid.

Gemiddeld duurt deze roes 4 tot 6 uur, afhankelijk

van de dosis, de zuiverheid en de wijze van gebruik.

Tijdens de roes ontstaat er een vertraging van de

hartslag en de ademhaling, een verlaging van de

lichaamstemperatuur, een vernauwing van de pupil-

len (echter niet altijd) en een vertraging van de

spraaksnelheid en bewegingen. Tevens krijgt de

gebruiker een euforisch gevoel van warmte, gebor-genheid en welbevinden De kracht en de snel-

15


13/57

heid waarmee psychische en fysische afhankelijk-

heid optreden na herhaaldelijk gebruik van opiaten

zoals herone, is opvallend en veel meer uitgesproken

dan bij andere illegale psychoactieve middelen. Naeen tijdje is het lichaam zo gewend aan de herone

dat men enkel nog gebruikt om de onthoudingsver-

schijnselen te doen verdwijnen. De verslaafde ervaart

geen flash of euforisch gevoel, maar gebruikt alleen

om zich niet ziek te voelen.

Afhankelijkheid

Opiatengebruik kenmerkt

zich door een sterke psy-

chische en lichamelijke

afhankelijkheid. Het

lichaam vertoont snel

tolerantie waardoor er

steeds een hogere dosis

nodig is om hetzelfde

effect te krijgen (tolerantie

treedt sneller op bij injec-

teren dan bij chinezen). In

vergelijking met de meeste

andere illegale producten

raakt men lichamelijk heel

snel afhankelijk van herone. Puur recreatief of expe-

rimenterend gebruik zoals met marihuana of ecstasy

komt bij opiaten praktisch niet voor. Indien men na

de eerste kennismaking niet onmiddellijk afhaakt, is

het gevaar voor afhankelijkheid zeer groot. Bij onder-

breking van het gebruik treden onthoudingsver-

schijnselen op. Men voelt zich dan enorm ziek met

als kenmerken een lopende neus, tranende ogen,

transpiratie, misselijkheid, braakneigingen, buik-

krampen, diarree, spieren gewrichtspijnen, angst,

rusteloosheid en slapeloosheid. Andere fysische

gevolgen van opiatenonthouding zijn: hoge polsslag

(meer dan 100 slagen per minuut), kippevel, ver-

stoorde motoriek (o.a. hevige armbewegingen) en

wijde pupillen. Deze afkickverschijnselen worden'cold turkey' genoemd. Enkel door terug te gebrui-

ken of door toediening van methadon (of afkick-

producten zoals clonidine en buprenorfine) zullen

deze ontberingsverschijnselen verdwijnen. Indien de

heronomaan niet aan z'n drug geraakt en evenminaan methadon, zal hij zoeken naar andere producten

die de pijnen kunnen minderen. Hiervoor worden

voornamelijk benzodiazepines zoals Valium,

Lexotan of zeker het snelwerkende Rohypnol

gebruikt. Naast slaap- en kalmeringsmiddelen wor-

den ook alcohol, cocane of amfetamines regelmatig

gecombineerd met herone. Vanuit hulpverlenings-

oogpunt is deze politoxicomanie een extra problema-

tische factor omdat het moei-

lijk is controle te krijgen over

het gebruik van n van de

gebruikte producten zonder

het andere te stoppen of te

beperken (zie ook het hoofd-

stuk over polytoxicomanie).

Reeds 4 tot 6 uur na de laatste

inname van herone treden de

psychische en lichamelijke

pijn en ongemakken op, zodat

vijf- tot zesmaal per dag de

toediening van een minstens

gelijke dosis noodzakelijk is

om min of meer normaal te kunnen functioneren.

Indien wordt gestopt met het gebruik, zullen de

afkickverschijnselen ('cold turkey') drie tot vijf

dagen duren. De leefwijze van een heroneverslaafde

wordt uitsluitend gekenmerkt door het zoeken naar

en het gebruiken van herone. Basisbehoeften zoals

eten, slapen en hygine zijn slechts bijkomstig met

als gevolg dat het fysisch en psychisch gestel wordt

gedestabiliseerd. Personen die afhankelijk zijn van

herone kenmerken zich door hun bleke huid en hun

ongezond en ondervoed voorkomen. Ze hebben

tevens veel minder weerstand dan een doorsnee per-

soon zodat ze enorm vatbaar zijn voor allerlei ziek-

tes. Naast de sterke lichamelijke afhankelijkheid is

ook de psychische afhankelijkheid bij heronomanenopmerkelijk ingrijpend. Na regelmatig gebruik is de

16


14/57

hunker naar het product (de zgn. 'craving') alles-

overheersend. De hele leefwereld van de verslaafde

staat in het teken van z'n drug, hij kan geestelijk niet

meer zonder en dit uit zich in dwangmatig drugzoe-kend gedrag. Als gevolg van de ernstige lichamelijke

en geestelijke afhankelijkheid die bij opiatengebruik

optreden, komen de meeste gebruikers terecht in een

neerwaartse spiraal. Men verliest z'n vrienden en de

nieuwe vriendenkring is beperkt tot dealers, verslaaf-

den en andere mensen uit het drugmilieu. Deze relaties

zijn puur instrumenteel en staan hoofdzakelijk in het

teken van het verkrijgen van drugs. De kostprijs van

regelmatig druggebruik en zeker het onderhouden vaneen verslaving put de financile mogelijkheden van de

gebruiker in kwestie uit. Dikwijls moet men criminele

feiten plegen om z'n drug te kunnen financieren zodat

de kans op een interventie vanuit justitie of politie ver-

groot. Contacten met familie, werk of school vertroe-

belen of verdwijnen helemaal en men wordt dagelijks

geconfronteerd met de gevolgen van de verslaving. De

farmacologische effecten van herone en de andere

gebruikte producten bemoeilijken trouwens een gere-

geld sociaal en professioneel leven. Door intraveneus

gebruik en het verminderen van de weerstand krijgt

men allerlei fysieke kwalen waarvan sommige, zoals

besmetting door het HIV-virus of hepatitis B en C,

levensbedreigende complicaties met zich meebrengen.

Door hun gebruik belanden heronomanen aan de rand

van de maatschappij: administratief zijn ze niet in

orde, de financile bronnen raken snel uitgeput, dik-

wijls zijn ze al meerdere malen met het gerecht in con-

tact gekomen en ook emotioneel zitten de meesten in

een diep dal. Het enige wat men uiteindelijk nog wil is

wegraken uit de miserie en terug een "clean" leven lei-

den. Maar dit blijkt niet zo evident en zelfs met pro-

fessionele hulp is het zeer moeilijk om terug clean te

worden.

Risico's

Opiatengebruikers lopen heel wat gezondheidsrisico's

als gevolg van hun druggebruik en in vergelijking metniet-gebruikers is de kans op sterfte groot. De meest

voorkomende doodsoorzaken zijn: overdosis, lever-

cirrose (door hepatitis B en C), zelfmoord, AIDS,

longontsteking en hart- en vaatziekten. De grote kans

op ernstige ziektes en sterfte is voor een belangrijk

deel te wijten aan het intraveneus druggebruik. Heel

wat microben en virussen, afkomstig van de gebruiker

zelf of van niet-steriele spuiten en naalden,

worden bij het injecteren in de bloedbaan gebracht.Door het gemeenschappelijk gebruik van spuiten en

naalden kunnen hepatitis B en C en het HIV-virus

worden overgebracht. Een overdosis kan het gevolg

zijn van een te hoge dosis die ineens wordt ingeno-

men, van inname van meerdere producten tegelijk (bij

polytoxicomanie) of van inname van een dosis waar-

van de zuiverheid wordt onderschat. De combinatie

van alcohol met herone of methadon bij hoge dose-

ring kan fataal zijn. Een overdosis opiaten kan leiden

tot de verstikkingsdood. Aangezien heronegebruik

pijnklachten onderdrukt, kan een beginnende ziekte

overgaan in een ernstige vorm zonder dat de gebruiker

hier iets van merkt. Bij vrouwelijke gebruikers kan de

menstruatie onregelmatig zijn of wegblijven zodat een

ongemerkte zwangerschap niet denkbeeldig is. Een

baby van een opiatengebruikster wordt afhankelijk

geboren en zal moeten afkicken. Bovendien bestaat er

een kans op ontwikkelingsstoornissen.

Goed om weten

Wat bij een overdosis?

Houd de gebruiker in kwestie wakker, desnoods met

schudden, slaan of koud water in het gezicht te gooi-

en. Raakt de persoon toch buiten kennis, maar ademt

hij nog, leg hem dan op zijn zij (veilig-

heidshouding) en hou de luchtwegen vrij zodat depersoon niet stikt in zijn eigen braaksel. Indien de

17


15/57

persoon niet meer ademt, leg hem dan op de rug en

pas mond-op-mondbeademing toe (als het kan met

een hulpmiddel om infecties te voorkomen). Bel

steeds een ambulance.

1.4 Snuifmiddelen

Algemeen

Het zijn de vluchtige bestanddelen van snuifmiddelen

of solventen die worden genhaleerd (= 'sniffing'). De

synthetische producten die hiervoor gehanteerd worden

zijn voornamelijk lijmen, verdunners, ontvlekkers,ether, benzine, gas uit aanstekers en dergelijke. Deze

vorm van druggebruik vindt men voornamelijk terug bij

jongeren, in het bijzonder bij de meest kwetsbare mar-

ginale jongeren waaronder zij die afkomstig zijn uit de

getto's.

Amylnitriet en butylnitriet, beter gekend onder de

naam 'poppers', maken eveneens deel uit van deze

categorie producten. Ook zij worden genhaleerd.

De toevlucht tot snuifmiddelen illustreert vaak het

druggebruik door de armen; denken we bijvoorbeeld

aan de sloppenwijken in Latijns-Amerika en Azi.

Manieren van gebruik

Snuifmiddelen worden ofwel rechtstreeks genha-

leerd ofwel wordt het product (soms met watten) in

een plastic zakje of verpakking gestoken en vervol-

gens als een soort masker op de neus of mond aan-

gedrukt en zo genhaleerd. Poppers worden verkocht

als een vloeistof die verdampt bij contact met lucht

en zo wordt genhaleerd.

Werking en effecten

De gebruiker ervaart na het inhaleren een licht eufo-

risch gevoel dat een dertigtal seconden aanhoudt.

Soms volgt hierna een soort dronkemanstoestand.

Door het inhaleren ontstaan irritaties van de ogen,neus en keel. Frequente gevolgen zijn hevige hoofd-

pijn, braakneigingen en desorintatie. Wie langdurig

of teveel inhaleert, kan het bewustzijn verliezen of in

coma raken.

Afhankelijkheid

Op termijn ontstaat er een bepaalde tolerantie, er

moet m.a.w. steeds meer van het product worden

genhaleerd om hetzelfde effect te bekomen. Soms

stelt men een lichte fysische en psychische afhanke-

lijkheid vast, zeker na langdurig gebruik.

Risico's

De gevaren van 'sniffing' worden enorm onderschat,

zelfs bij kleine hoeveelheden kan het blijvende scha-

de veroorzaken aan de hersenen of andere organen.

Er is een grote kans op hyperventilatie. Wie langdu-

rig of teveel inhaleert, loopt kans op ernstige licha-

melijke risico's: beschadiging van de hersenen, de

longen, de nieren, de lever, het beenmerg, het oog-

vlies, de zenuwfuncties en de luchtwegen.

Daarenboven kunnen er brandwonden ontstaan ter

hoogte van de neus en de mond of in de longen. De

gebruiker kan in coma geraken of zelfs plots overlij-

den door stoornissen van de hartslag of door verstik-

king.

18


16/57

2. Stimulantia

2.1 Cocane en crack

Algemeen

Cocane, naast cafene en nicotine het bekendste sti-

mulantium, is een extract van de ovale bladeren van

de cocaplant (Erythroxylon Coca), een struik die voorna-

melijk groeit in het

Andesgebergte in Zuid-

Amerika (Colombia, Peru,Bolivia, ...). Reeds tijdens

de Incabeschaving in Peru

waren de farmacologische

effecten van de cocaplant

gekend. Door op de coca-

bladeren te kauwen ver-

dwenen vermoeidheid en

honger zodat er langer kon

worden gewerkt. Vanwege

haar eigenschappen werd

cocane door de Inca's

beschouwd als een geschenk van de zonnegod. Ook

de oorspronkelijke Coca-Cola bevatte tot op het

einde van de negentiende eeuw cocane. Toen de

gevaren van cocaneverslaving tot de medische

wereld begonnen door te dringen, werd de stof uit het

Coca-Cola-recept verwijderd en vervangen door

meer cafene. Tijdens het oorspronkelijk gebruik van

cocane in Zuid-Amerika en Europa kwam misbruik

zelden voor. Met het beschikbaar komen van de zui-

ver chemische stof kwam hierin verandering. Nadat

cocabladeren met een oplosmiddel worden ver-

mengd, wordt aan de pasta die hieruit ontstaat een

zoutzuur toegevoegd. Na herhaaldelijk kristalliseren

ontstaat uiteindelijk de cocane. Cocane is een wit

tot geelwit kristalachtig poeder dat vlug samenklon-

tert (vergelijkbaar met sneeuw) en een bittere smaak

heeft. In de geneeskunst worden de uit cocane afge-leide stoffen (zoals procane of lidocane) gebruikt

voor plaatselijke verdoving. De grootste gevaren vancocanegebruik zijn de ernstige geestelijke afhanke-

lijkheid en de persoonlijkheidsveranderingen van de

gebruiker. Alleen gezuiverde cocane, zoals crack en

freebase (of 'gekookte coke'), kan worden gerookt.

Zowel bij crack als bij freebase is de werkzame stof

cocanebase. Crack ontstaat na opwarming van het

cocanepoeder met maag-

zout (of ammoniak) en

water. Het ziet eruit als klei-ne geelachtige kristallen.

Het proces om freebase

(gekookte coke) te maken, is

vergelijkbaar met dat van

crack, maar freebase is

gewoonlijk zuiverder.

Freebase en crack zijn door

hun zuiverheid veel riskanter

dan gewone cocane en wer-

ken psychisch enorm snel

verslavend.


Cocane wordt meestal gesnoven. Het poeder

('rauwe coke') wordt in een lijntje gelegd (meestal

op een glad voorwerp zoals een spiegeltje) en via een

kokertje (of rechtstreeks) opgesnoven.

De cocane komt dan in de bloedbaan via de neus-

slijmvliezen.

Cocane, opgelost in water, kan worden genjec-

teerd zodat het rechtstreeks in de bloedbaan terecht-

komt.

Als cocane gecombineerd met herone wordt inge-

spoten, spreekt men van een 'speedball'.

In de vorm van tabletten of pillen kan het product

worden geslikt (weinig frequent).

Enkel gezuiverde cocane (cocanebase) kan wor-den gerookt. Dit gebeurt door het verhitten van de

19


17/57

gezuiverde coke in een pijp en het inhaleren van de

vrijgekomen dampen (het zgn. 'freebasen'). Meestal

worden hiervoor speciale waterpijpen gebruikt die

kunnen gevuld worden met alcoholische dranken.Door de combinatie van de gezuiverde coke en alco-

hol, neemt het gevaar op een overdosis toe.

Bij chinezen wordt de gezuiverde cocane (freeba-

se of crack) verhit op een stukje aluminiumfolie en

de dampen genhaleerd via een kokertje.

Net zoals bij herone, is de aangekochte cocane

meestal versneden met andere producten (suikers,

strychnine, talk, ...). Cocane wordt meestal verkocht

in paxons (gevouwen papiertjes). De meest courante

straatnamen voor cocane zijn 'witte' en 'coke'. De

prijs, afhankelijk van de zuiverheid en van vraag en

aanbod, varieert tussen de 24,79 en 54,54 voor

n gram (goed voor een tiental keer snuiven). We

herhalen dat de prijs afhankelijk is van de beschik-

baarheid van het product op de markt. Eind jaren

tachtig kostte een gram cocane in Belgi nog tussen

de 148,74 en 247,89 Een dosis crack is goed-

koper dan een dosis cocane omdat men per trip

slechts 1/10 van een gram gebruikt (maar je hebt wel

veel sneller een nieuwe dosis nodig dan bij coke).

Freebase wordt ook wel 'gekookte coke' genoemd.

Crack, minder gebruikt in Belgi, noemt men daar-

entegen 'rock' of 'caillou' (Fr.).

Werking en effecten

Cocane is een sterk stimulerend middel met als

voornaamste effecten een verhoogde alertheid en

euforie, het onderdrukken van de eetlust en een plaat-

selijke verdoving. De effecten zijn afhankelijk van de

persoon zelf, van de dosis en van de manier van

gebruik. Bij het snuiven begint de werking na enige

minuten en dit houdt ongeveer n tot twee uur aan.

Bij injecteren werkt het product vrijwel onmiddellijk

maar slechts voor een tiental minuten. Bij roken of

chinezen werkt het onmiddellijk en hevig (een'flash'), de effecten duren dan enkele minuten.

Cocane stimuleert het centrale zenuwstelsel, ver-

snelt de hartslag en de ademhaling, vergroot de

pupillen (niet altijd), verhoogt de bloeddruk en ver-

groot de werking van de darmen en kringspieren (=omgekeerde effect van herone). Het uithoudings-

vermogen wordt vergroot, het hongergevoel en de

vermoeidheid verdwijnen en pijnprikkels worden

verdoofd. Afgezien van de verdovende effecten, is de

uitwerking van cocane praktisch dezelfde als die van

amfetamines (cfr. speed). Bij matig gebruik word je

opgewekt, spraakzamer en je denkt dat je elke situa-

tie aankunt. Het zelfvertrouwen en de zin in seks

nemen toe en je meent dat je helderder kunt denken,

maar dit is maar schijn. Bij vaker gebruik kun je snel

gerriteerd en rusteloos raken. Je wordt overmoedig,

egostisch en agressief. Personen die regelmatig

gebruiken, putten ongemerkt hun reserves uit met

oververmoeidheid, uitputting en depressiviteit als

gevolg. Zonder coke houdt de schijnwereld op en voelt

men zich zwak en onwennig. Regelmatige gebruikers

hebben dikwijls last van psychosen die te vergelijken

zijn met paranode schizofrenie. Men is achterdochtig,

men voelt zich steeds bedreigd of achtervolgd en deze

angsten leiden dikwijls tot agressief gedrag. Een

waanbeeld dat regelmatig bij cocane- en amfetamine-

psychosen voorkomt is het idee dat er beestjes op en

onder de huid kruipen met als gevolg dat men de huid

openkrabt.

Freebase en crack, dat wordt gerookt of gechineesd,

hebben praktisch dezelfde uitwerking als cocane,

maar dan veel sneller (na 5 seconden), heviger (een

sterke 'flash') en korter (uitgewerkt na 5 10 minu-

ten). Net zoals herone is crack enorm geestelijk en

lichamelijk verslavend. Deze twee producten zijn

dan ook waarschijnlijk de gevaarlijkste illegale mid-

delen en zorgen bij druggebruikers voor de meeste

ellende.

20


18/57

Afhankelijkheid

Cocanegebruik wordt gekenmerkt door een sterke

geestelijke afhankelijkheid.In principe wordt de gebruiker niet lichamelijk

afhankelijk en zijn er geen echte onthoudingsver-

schijnselen (dit kan wel bij veel en regelmatig

gebruik). Nochtans, als iemand een tijdje cocane

heeft gebruikt en dan stopt, is de kans op

neerslachtigheid, depressie en gevoelens van uitput-

ting groot. De neiging om opnieuw te gebruiken is

dan groot zodat er toch sprake is van enige lichame-

lijke afhankelijkheid.Langdurig gebruik gaat gepaard met hevige gevoe-

lens van angst en depressiviteit, dikwijls gekoppeld

aan slapeloosheid, achtervolgingswaanzin en visuele

of auditieve hallucinaties (dingen zien of horen die er

niet zijn).

De sterke geestelijke afhan-

kelijkheid is te wijten aan de

schijnwereld die het gebruik

van cocane schept. Met

cocane voelt men zich

immers opgewekt en ener-

giek en al snel wil men meer.

Als de gebruiker niet inziet

dat de gevoelens die cocane

oproepen slechts schijn zijn,

zal het voor hem of haar heel

moeilijk zijn om te stoppen

met het gebruik.

Cocane is een populaire

tweede drug bij heronegebruikers. Bij crack en free-

base liggen de zaken enigszins anders. De krachtige

en snelle werkingseffecten van crack leiden zeer vlug

tot een sterke geestelijke en lichamelijke afhankelijk-

heid, na n dosis kan iemand reeds afhankelijk wor-

den aan deze drug. Door de enorme hunkering (cra-

ving) naar hun drug, vertonen crackverslaafden

enorm agressief en crimineel gedrag. Aangezien het

product snel uitgewerkt is, hebben deze verslaafdentot 30 dosissen per dag nodig.

Risico's

Naast geestelijke afhankelijkheid brengt cocane ver-

schillende risico's met zich mee. Voor wie meer envaker gebruikt zijn de risico's groter. Mensen met

een zwak hart, een hoge bloeddruk, epilepsie of

suikerziekte lopen extra risico's.

Wie geregeld coke gebruikt, verliest z'n eetlust zodat

er een sterk conditie- en gewichtsverlies ontstaat.

Daarenboven neemt de weerstand tegen allerlei

infecties en ziektes af. Aangezien bij gebruik de ver-

moeidheidsgevoelens schijnbaar verdwijnen, put de

gebruiker z'n reserves uit wat leidt tot slapeloosheid,depressiviteit en uitputtingsverschijnselen. Dit is

zeker het geval bij de combinatie alcohol-cocane: de

kater komt later, maar dubbel zo hard. Om zich terug

goed te voelen wordt vaak opnieuw gebruikt en al

snel voelt men zich nutteloos en leeg zonder coke.

Bij regelmatig cokegebruik

word je snel gerriteerd en

agressief en dikwijls veran-

der je in een egostisch,

arrogant en koel iemand.

Dit kan leiden tot proble-

men en ruzies met de omge-

ving van de gebruiker

(familie, vrienden, school,

werk, ...).

Regelmatig gebruik van

cocane kan leiden tot ang-

sten en waanvoorstellingen.

De gebruiker wordt achter-

dochtig en voelt zich zonder reden bedreigd. Dit kan

omslaan in agressief of paranode gedrag en een

totaal verlies van contact met de realiteit.

Risico's bij snuiven zijn: ontsteking van het neus-

slijmvlies (heftige pijn in de neus), chronische ver-

koudheden, stekende hoofdpijn, geregeld bloeden uit

de neus en zelfs neustussenschotperforatie (een gat in

het neusbeen). Bij het injecteren kunnen spuitabces-

sen ontstaan of overdracht van het hepatitis- of HIV-virus. Roken of chinezen van gezuiverde cocane

21


19/57

(feebase of crack) is veel riskanter dan snuiven:

naast de snelle verslaving worden ook de longen aan-

getast en zijn er stoornissen van het hart- en vaatstel-

sel.Vanuit hulpverleningsoogpunt moet er rekening mee

worden gehouden dat bij ontwennen van cocane of

amfetamines de kans op zelfmoord stijgt door de

ernstige depressiviteit.

Goed om weten

Is seks beter met cocane?

Matig gebruik van cocane kan seksueel stimulerend

werken maar bij toenemend gebruik neemt dat effect

af en kan de zin in seks zelfs helemaal verdwijnen

Impotentie is mogelijk.

Word je van een lijntje coke zelfzekerder?

Sommigen gebruiken inderdaad coke (of speed)

omdat ze denken dat ze onder invloed sneller contac-

ten leggen en 'cool' overkomen. De schijnwereld die

zo wordt gecreerd is echter van korte duur want na

een tijdje geregeld te gebruiken, blijken juist de

tegenovergestelde gevoelens toe te nemen. Je voelt je

depri, vermoeid en het is moeilijk om sociale contac-

ten te leggen. Enkel door terug coke (of speed) te

nemen voel je je terug goed voor enkele uren. Je kunt

in feite niet meer zonder en door het geregeld gebruik

worden de niet zo leuke gevolgen zichtbaar. Je wordt

sneller vermoeid of ziek, je voelt je dikwijls 'down' en

je wordt angstig en wantrouwig (bv. achtervol-

gingswaanzin). Als iemand dus begint te gebruiken

om cool over te komen, bestaat de kans dat hij/zij

verandert in een wisselvallige, zielige 'loser'.

Eerste hulp bij overdosis

De persoon in een kalme, rustige omgeving

brengen en bij bewustzijn proberen te houden.Contacteer bovendien steeds een dokter of een

medische urgentiedienst.

2.2 Speed en andere amfetamineachtigen

Algemeen

Amfetamine, dexamfetamine en methamfetamine

zijn soorten wekamines, chemische stoffen die sti-

mulerend werken op het centrale zenuwstelsel. In

tegenstelling tot cocane werd amfetamine ontwik-

keld met een duidelijk therapeutisch doel, namelijk

verlichting van astma. Vr de komst van amfetami-

ne in 1935 werd hiervoor efedrine gebruikt. Tijdens

de Tweede Wereldoorlog werden door verschillende

legers aan hun soldaten amfetamines verstrekt

(Engeland, Verenigde Staten, Duitsland, Japan, ...)

om hun geestelijke alertheid te verhogen (na WO II

bleek 5 % van de Japanse bevolking tussen 16 en 25

afhankelijk van het middel). Tot in de jaren zestig

werd amfetamine als pep- en vermageringsmiddel

voorgeschreven (nog steeds zijn er echter een aantal

amfetaminebevattende vermageringsproducten op de

markt). Geleidelijk aan werden echter de schadelijke

gevolgen van onbeheerst gebruik zichtbaar en in

1970 werd amfetamine dan ook internationaal onder

wettelijke controle gebracht. Amfetamines worden

voornamelijk gebruikt om het uithoudingsvermogen

te verlengen en vermoeidheidsgevoelens te onder-

drukken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ze

voornamelijk gebruikt en misbruikt worden door per-

sonen die moeten (of willen) presteren, denk maar aan

het studentenmilieu (bv. Captagon of Catorid), het

sportmilieu (doping) of het uitgaansleven (een lijntje

'speed'). Sommige amfetamines zijn verkrijgbaar op

doktersvoorschrift, andere zijn enkel verkrijgbaar op

de illegale markt. Ook de legale amfetamines worden

echter op de zwarte markt verhandeld.

22


20/57


Amfetamines zijn verkrijgbaar als pillen, capsules of

poeder (dit poeder heeft een vuilwitte tot gele kleuren een amandelgeur). Het kan dus zowel worden

gelikt als gesnoven. Soms

wordt het poeder in een

sigarettenblaadje gewik-

keld en ingeslikt ('bomme-

tje'). Opgelost in een vloei-

stof kan 'speed' ook wor-

den genjecteerd. Er bestaat

eveneens een gekristal-liseerde vorm van amfeta-

mine, het zogenaamde

ice. Dit komt voor onder

de vorm van witte kristal-

len die ook wel 'Crystal

meth' worden genoemd.

Het onder deze vorm roken of inhaleren van amfeta-

mine is eerder zeldzaam in Belgi.

De populaire naam voor amfetamines is 'speed',

'uppers' of 'pep'.

Werking en effecten

De werking van amfetamines is vergelijkbaar met die

van cocane. Amfetamines geven energie en vergro-

ten het uithoudingsvermogen. De voornaamste effec-

ten zijn een verhoogde alertheid en euforie, een

onderdrukking van eetlust en vermoeidheid en een

stijging van de hartslag, de lichaamstemperatuur

(gevaar: oververhitting) en de bloeddruk. Het oppep-

pend effect hangt af van de dosis, de wijze van

gebruik en de gebruiker zelf. De werking van 'speed'

komt trager op gang dan bij cocane (bij injectie wer-

ken de twee producten echter onmiddellijk) en duurt

ook langer en minder hevig, nl. een achttal uur.

Amfetamines geven je het gevoel dat je je beter kunt

concentreren, maar in werkelijkheid is dit niet zo.

Hartkloppingen, duizeligheid en hoofdpijn komenregelmatig voor. Bij hogere dosissen of regelmatig

gebruik wordt je prikkelbaar, wisselvallig en wan-

trouwig. Je gedrag wordt oncontroleerbaar en kan

ontaarden in extreme agressiviteit. Bovendien ver-

liest je lichaam zijn weerstand (sneller ziek, slechtslapen en vermageren), krijg je een ongezond uiter-

lijk (slechte tanden, vale

huid, ingevallen gezicht en

glazige ogen) en bepaalde

tics (bv. tandenknarsen).

Langdurig speedgebruik

leidt dikwijls tot psychosen

zoals achtervolgingswaanzin

(paranoia) en visuele halluci-naties. Een waanbeeld dat

zowel bij cocane- als bij

amfetaminepsychosen soms

voorkomt is het gevoel dat er

beestjes onder de huid krui-

pen zodat deze wordt open-

gekrabd.

Afhankelijkheid

Amfetaminegebruik wordt gekenmerkt door een ster-

ke geestelijke afhankelijkheid. In principe word je van

amfetamines niet lichamelijk afhankelijk maar na

veel en regelmatig gebruik kunnen wel onthoudings-

verschijnselen optreden. Als je dan stopt met gebrui-

ken word je onrustig, depressief, vermoeid en prikkel-

baar. Ook tolerantie treedt op, wat wil zeggen dat je

steeds meer nodig hebt om hetzelfde te voelen. De

geestelijke afhankelijkheid kan zeer sterk zijn aange-

zien je na geregeld gebruik gaat denken dat je niet

meer kunt functioneren of plezier maken zonder

speed. Enkel door terug te gebruiken voel je je goed

in je vel. Als je niet gebruikt, voel je je zwak en depri.

Hierin schuilt dan ook een groot gevaar. Sommige

jongeren gebruiken speed omdat ze denken dat ze

onder invloed sneller contacten leggen en 'cool'

overkomen. Na zo een tijdje geregeld te gebruiken,

blijken echter juist de tegenovergestelde gevoelenstoe te nemen. Je voelt je depri, vermoeid en het is

23


21/57

moeilijk om sociale contacten te leggen. Enkel door

terug speed te nemen voel je je weer goed voor enke-

le uren. Je kunt in feite niet meer zonder en door het

geregeld gebruik worden de niet zo leuke gevolgenzichtbaar. Je wordt snel vermoeid of ziek, je voelt je

dikwijls 'down', je gaat er heel ongezond uitzien

(vale huid, ingevallen gezicht, slechte tanden, ...) je

wordt angstig, wantrouwig en soms zelfs psycho-

tisch. Als iemand dus begint te gebruiken om zelfze-

ker over te komen, bestaat de kans dat de persoon in

kwestie door het geregeld gebruik nog minder zelf-

zeker wordt dan vroeger, zodat hij/zij nog meer

begint te gebruiken ... zodat het uiteindelijk heelmoeilijk wordt om uit deze vicieuze cirkel te gera-

ken.

Risico's

Naast een ernstige geestelijke afhankelijkheid kan

amfetaminegebruik verschillende risico's met zich

mee brengen. Voor wie meer en vaker gebruikt zijn de

risico's groter. Voor mensen met een zwak hart, een

hoge bloeddruk, epilepsie of suikerziekte is het

gebruik van amfetamines gevaarlijk. Wie geregeld

speed (of coke) gebruikt, verliest z'n eetlust zodat er

een sterk conditie- en gewichtsverlies ontstaat.

Daarenboven neemt de weerstand tegen allerlei infec-

ties en ziektes af. Aangezien bij gebruik de

vermoeidheidsgevoelens schijnbaar verdwijnen, put

de gebruiker zijn reserves uit wat leidt tot slapeloos-

heid, depressiviteit en uitputtingsverschijnselen.

Door de verminderde weerstand en het tekort aan

voedingsstoffen kunnen nagels afbrokkelen en tan-

den worden beschadigd. Het risico op hartritmestoor-

nissen, hersenbloedingen of een hartinfarct wordt

bovendien vergroot. In het uitgaansleven kan speed

tot oververhitting leiden. Bij speedgebruik stijgt de

lichaamstemperatuur. In combinatie met urenlang

dansen, een warme omgeving en onvoldoende drin-

ken kan dit zeer gevaarlijk zijn en leiden tot overver-

hitting en uitdroging.De combinatie van speed met andere producten

(bv. alcohol) kan heel gevaarlijk zijn. Dikwijls

wordt speed gebruikt in de veronderstelling dat het

coke of XTC is. De effecten van speed zijn echter

heviger dan die van XTC en duren ook veel langerzodat de verrassing wel eens onaangenaam kan zijn.

Speedgebruik benvloedt bovendien het gedrag: de

gebruiker wordt prikkelbaar, depressief of agres-

sief. Regelmatig gebruik van amfetamines kan lei-

den tot ernstige angsten en waanvoorstellingen. De

gebruiker wordt achterdochtig en voelt zich zonder

reden bedreigd. Dit kan omslaan in agressief of

paranode gedrag en een totaal verlies van contact

met de realiteit.Het snuiven van speed kan het neus-

slijmvlies beschadigen. Injecteren geeft risico's op

ontstekingen of overdracht van hepatitis B of C of het

HIV-virus.

Vanuit hulpverleningsoogpunt moet er rekening mee

worden gehouden dat bij ontwennen van amfetami-

nes of cocane de kans op zelfmoord stijgt door de

ernstige depressiviteit.

Goed om weten

Krijg je van speed een mooi, slank figuur?

Amfetamines onderdrukken naast vermoeidheid ook

de honger met als gevolg dat speedgebruikers inder-

daad zullen vermageren. Maar een slank, gezond

lichaam krijg je van speed geenszins. Integendeel, je

pleegt als het ware roofbouw op je lichaam omdat je

het verplicht de reserves aan te spreken en dat zal na

een tijdje ook duidelijk zichtbaar worden. Een vale

huid en een ingevallen, ziekelijk gezicht met niets-

zeggende glazige ogen beantwoorden niet aan het

schoonheidsideaal maar zijn nochtans verschijnselen

die speedgebruik met zich meebrengt.

Word je van een lijntje speed of coke zelfzekerder?

Sommige jongeren gebruiken speed omdat ze denkendat ze onder invloed sneller contacten leggen en 'cool'

24


22/57

overkomen. Na zo een tijdje geregeld te gebruiken,

blijken echter juist de tegenovergestelde gevoelens

toe te nemen. Je voelt je depri, vermoeid en het is

moeilijk om sociale contacten te leggen. Enkel doorterug speed te nemen voel je je terug goed voor

enkele uren. Je kunt in feite niet meer zonder en door

het geregeld gebruik worden de niet zo leuke

gevolgen zichtbaar. Je wordt snel vermoeid of ziek,

je voelt je dikwijls 'down', je gaat er heel ongezond

uitzien (vale huid, ingevallen gezicht, slechte tan-

den, ...) en je wordt angstig en wantrouwig (achtervol-

gingswaanzin). Als je dus begint te gebruiken om

zelfzekerder over te komen, denk er dan aan dat dekans groot is dat je eindigt als een uitgeputte, angsti-

ge onhippe en zielige 'loser'.

Wat bij oververhitting?

In het uitgaansleven kan speed, net zoals XTC, tot

oververhitting (of hyperthermie) leiden. Door het

gebruik van speed (of XTC) stijgt de lichaamstempe-

ratuur. In combinatie met urenlang dansen (je voelt je

niet vermoeid), de warme omgeving (slecht geventi-

leerde discotheken) en onvoldoende drinken (water

of frisdrank) kan dit zeer gevaarlijk zijn en leiden tot

oververhitting en uitdroging. Afkoeling, rust en vol-

doende drinken (maar zeker geen alcohol) kunnen dit

vermijden.

3. Hallucinogenen

(psychodysleptica)

3.1 Cannabis sativa

Algemeen

Zowel hasj (shit) als marihuana ('weed' of 'wiet')

zijn afkomstig van de hennepplant of cannabis sativa.

Hennep wordt reeds eeuwenlang gebruikt om touw,

kleding en olie van te maken.De werkzame hallucinogene stof is THC (tetra-

hydro-cannabinol). THC zit voornamelijk in de

bloemtoppen van de vrouwelijke hennepplant.

Hoeveel THC cannabis bevat hangt af van het soort

zaad of van het klimaat waarin de plant verbouwdwordt: indien dit in een warm klimaat en op grote

hoogte (zoals in Libanon of Nepal) is, zal de concen-

tratie THC hoog zijn. Ook de in Nederland gekweek-

te cannabis ('neder-wiet') bevat een hoge concentra-

tie werkzame stof. Cannabis wordt voornamelijk

geteeld in Noord-Afrika, het Midden en Nabije

Oosten maar ook in plantages (serres) in westerse

landen. Het is de meest verspreide en gebruikte il-

legale drug.Hasj ('shit') ontstaat door de hars van de hennepplant

samen te persen tot plakken of blokjes waarvan de

kleur varieert van lichtbruin tot zwart. Marihuana

('wiet', 'grass' of 'pot') wordt verkregen door de

bloemtoppen van de vrouwelijke hennepplant te

drogen en (al dan niet samen met de bladeren) te ver-

kruimelen. Marihuana heeft een grijsgroene tot

groenbruine kleur en lijkt op een soort grove krui-

denthee of tabak. Het gebruik van hasjolie, een don-

kere vloeistof die een hoge concentratie THC bevat,

is bij ons eerder zeldzaam. Hasj en marihuana heb-

ben een karakteristieke (harsachtige) geur.

25


23/57


Cannabis wordt gewoonlijk gerookt. De marihuana

of hasj worden vermengd met tabak en gerold tot eenjoint . Het roken van een joint wordt 'blowen'

genoemd. Het kan ook puur worden gerookt in spe-

ciale pijpjes waaronder de waterpijp. Iets minder

courant is het eten van cannabis, al dan niet verwerkt

in een gerecht (bv. 'space cake'), of het drinken via

thee (aftreksel).

Werking en effecten

Het effect van cannabis hangt af van de concentratie

THC (de werkzame stof), van de hoeveelheid die

wordt gebruikt en van de omgeving en ervaring van

de gebruiker. Bij het roken van cannabis treden de

effecten na een tiental minuten op en voelt de gebrui-

ker zich gedurende twee vier uur 'high' of 'stoned'.

Indien cannabis wordt gegeten, treden de effecten

slechts na ongeveer een uur op en duren ze ook iets

langer. Marihuana en hasj versterken de gemoedstoe-

stand waarin iemand zich bevindt: als je je OK voelt,

wordt alles mooi en prettig maar als je je depri of

moe voelt, zal ook dit gevoel versterkt worden. Wie

zich niet goed in z'n vel voelt, gebruikt dus beter

geen cannabis.

Bij een gewone dosis ervaart de gebruiker een gevoel

van welbehagen. Een aanvankelijke rusteloosheid en

hilariteit worden gevolgd door een dromerige, zorge-

loze toestand van ontspanning waarin het gevoel voor

tijd en ruimte verandert. Geuren, smaken, beelden en

geluid worden intenser en prikkelen de fantasie. Zich

concentreren en logisch denken worden moeilijk en

er treden tevens (tijdelijke) geheugenstoornissen op.

Kenmerkend bij cannabisgebruik zijn de lachkicks

('de slappe lach') en vreetkicks (toename van de eet-

lust, voornamelijk zin in zoetigheid). De lichamelij-

ke reacties zijn meestal versnelling van de hartslag,

lichte duizeligheid en beverigheid, hongergevoel,

droge mond, rode ogen en verwijde pupillen. Bijhogere doseringen worden de effecten intenser en

kunnen er visuele of auditieve waanbeelden optre-

den. Net zoals bij LSD kan de gebruiker beginnen

'flippen' wat tot angst, paranoia en paniekreacties

kan leiden. Te hoge dosissen kunnen leiden tot hevi-ge misselijkheid en spierspasmen maar zijn nooit

dodelijk.

Afhankelijkheid

Lichamelijk is cannabis vrijwel niet verslavend,

alhoewel er toch enkele gevallen van lichamelijke

verslaving bekend zijn. Het gebruik van marihuana

of hasj gaat niet gepaard met tolerantie, m.a.w. je hebt

niet steeds meer nodig om hetzelfde resultaat te

bereiken. Meestal zullen er geen ontwenningsver-

schijnselen optreden wanneer met het gebruik wordt

gestopt. Alhoewel, wanneer na langdurig en frequent

gebruik plotseling wordt gestopt kunnen er misselijk-

heid, vermindering van de eetlust en rusteloosheid

optreden, dezelfde klachten als bij het stoppen met

roken. Cannabisgebruik kan wel leiden tot geestelij-

ke afhankelijkheid. Sommigen gaan steeds meer

gebruiken omdat ze vaker stoned of high willen zijn.

Het stoned geraken wordt z belangrijk dat men

andere zaken zoals hobby's of vrienden laat vallen.

Het hoeft geen betoog dat elke dag stoned rondlopen

niet echt bevorderlijk is voor een sociaal en min of

meer gestructureerd leven. Bij intensief gebruik ver-

groten daarenboven de risico's op longen hartaan-

doeningen. Dikwijls wordt cannabis gebruikt uit ver-

veling, om problemen te vergeten of door gebrek aan

toekomstperspectieven. In dit geval is de kans op

geestelijke verslaving zeer groot.

Risico's

Net zoals bij alcohol en tabak, loopt men bij canna-

bis meer risico op lichamelijke en/of geestelijke

schade naarmate men meer gebruikt.

Bij zwangerschap en borstvoeding is het gebruik van

hasj of wiet af te raden.Door de vermindering van het reactie- en het concen-

26


24/57

tratievermogen kan deelname aan het verkeer onder

invloed zeer gevaarlijk zijn.

Een te hoge dosis kan leiden tot neerslachtigheid en

hevige angstgevoelens. Je kunt als het ware beginnente 'flippen' met misselijkheid, duizeligheid en zelfs

bewustzijnsverlies als mogelijke gevolgen. De com-

binatie met alcohol maakt de kans op deze onpretti-

ge effecten nog groter. Ook iemand die zich niet goed

in zijn vel voelt, gebruikt beter niet.

Bij het roken van een joint komt er eens zoveel teer in

de longen als bij het roken van een gewone sigaret,

de kans op longkanker of andere longaandoeningen

is bij regelmatig gebruik dan ook niet onbestaande(ook het feit dat men rookt

zonder filter en de rook die-

per inhaleert, maakt die

kans groter). Een mogelijk

gevolg van intensief en

langdurig gebruik is een

verminderende vruchtbaar-

heid. Wanneer men stopt

met gebruik zal de vrucht-

baarheid echter hersteld

worden.

Bij frequent gebruik treden

tevens concentratiestoornis-

sen op en wordt het korte-

termijngeheugen aangetast.

Geestelijk kan er een matige afhankelijkheid ont-

staan en bij intensief gebruik is de kans op lusteloos-

heid (apathie) en sociaal isolement niet onbestaande.

De meeste gebruikers van cannabis stappen niet over

naar hardere drugs zoals cocane of herone, maar dit

belet niet dat cannabis voor sommige personen en in

sommige gevallen wel degelijk een opstapdrug kan

zijn.

Goed om weten

Kun je verslaafd raken aan cannabis?

Cannabis is, bij matig gebruik, lichamelijk vrijwel

niet verslavend. Als je langere tijd gebruikt en je

stopt, kan je wel lichamelijk een verschil merken,

maar je hebt nooit meer nodig om er iets van te voe-

len: er treedt geen tolerantie op. Cannabis kan wel lei-

den tot een geestelijke afhankelijkheid, vooral bij

intensief gebruik. Blowen wordt zo belangrijk dat je

er andere dingen voor laat vallen. Onthou ook dat

met het opsteken van een joint problemen niet wor-den opgelost.

Leidt het gebruik van zgn.

'soft drugs' tot verslaving aan

zgn. 'hard drugs'?

Ten eerste maak je het

onderscheid tussen soft en

hard drugs beter niet. Elk

middel kan soft of hard

gebruikt worden, veel

belangrijker zijn de frequen-

tie (hoe vaak?) en de intensi-

teit (hoe veel?) van het

gebruik. De stelling dat soft drugs leiden tot hard

drugs, wordt de stepping-stone-theorie genoemd.

Vanuit de wetenschappelijke wereld wordt deze

hypothese meestal verworpen. Men kan dus stellen

dat cannabisgebruikers voornamelijk bij dit ene pro-

duct blijven of enkel experimenteel gebruiken. Toch

klopt het dat heronomanen of andere verslaafden

meestal eerst een fase hebben doorlopen van canna-

bisgebruik, maar dit heeft weinig met het soort pro-

duct te maken. Dat iemand van cannabis naar een

zwaarder middel overstapt, is praktisch steeds te wij-

ten aan individuele problemen of sociale omstandig-

heden.

27


25/57

3.2 De psychedelica: LSD, psilocybine en

mescaline

Algemeen

Psychedelica veranderen de zintuiglijke waarnemin-

gen, veroorzaken hallucinaties en benvloeden de ik-

beleving. De psychedelica kunnen in 4 groepen wor-

den ingedeeld: LSD, mescaline, psylocibine en me-

thoxy-amfetaminen.

LSD of lysergzuur-dithylamide is ongetwijfeld de

bekendste substantie onder de psychedelica. Dit

product werd in 1938 ontdekt door A. Hofmann in

een laboratorium via extractie uit roggekoren en

had een therapeutisch doeleinde. Pas in 1943 ont-

dekte hij de hallucinogene eigenschappen ervan.

LSD was het eerste psychedelisch middel dat, voor-

namelijk via de hippiebeweging, in de westerse

wereld opgang maakte, alhoewel mescaline al veel

langer bekend was. Mescaline is een psychedelisch

middel dat wordt gewonnen uit de peyotecactus.

Reeds eeuwenlang maakt de mescaline bevattende

peyotecactus deel uit van religieuze handelingen van

Mexicaanse indianenstammen ('peyotisme').

De werking duurt een tiental uren maar is niet zo

hevig als die van LSD. Mescaline heeft tevens een

licht stimulerend effect dat vergelijkbaar is met dat

van ecstasy maar dan zwakker. Psilocybine en psilo-

cine zijn de werkzame stoffen van de zogenaamde

'magic mushrooms', waarvan de bekendste de

Psilocybe mexicana is. Net als de peyotecactus

speelt deze paddestoel een belangrijke rol in bepaal-

de religieuze rituelen in Centraal-Amerika. De wer-

king is te vergelijken met die van mescaline en duurt

vier tot zes uur. Naast deze psilocybe zijn er nog

andere paddestoelen die hallucinogenen bevatten,

waarvan sommigen ook in Belgi groeien (bv. kaal-

kopjes).

Methoxyamfetaminen is de verzamelnaam voor de

synthetische psychedelica die naast een psychede-

lische werking ook een amfetamineachtige (sti-mulerende) werking hebben.

Omwille van hun dubbele werking worden deze mid-

delen dikwijls bij de amfetamineachtigen ingedeeld

of als een aparte groep beschouwd. In deze brochure

worden deze middelen, waarvan MDMA (ecstasy) debekendste is, hallucinogene amfetamines genoemd

(zie volgend hoofdstuk).


LSD is reeds werkzaam bij een zeer kleine hoeveel-

heid (50 100 microgram). Meestal wordt het

gebruikt in de vorm van 'papertrips', stukjes papier

waarop vloeibare LSD is gedruppeld. Deze 'paper-

trips' lijken op minipostzegels en zijn te herkennen

aan de afbeeldingen die er meestal opstaan. Deze

afbeeldingen variren van tekeningen (bv. een aard-

bei of een halve maan) tot symbolen (Ying-Yang-

teken of Mantrateken) of stripfiguren (bv. Garfield of

Bart Simpson). Soms wordt LSD verkocht in de vorm

van kleine tabletjes. De meest gebruikte straatnamen

voor LSD zijn 'trips' of 'acid' (lokaal ook wel eens

'flippo's' of 'ijsjes').

Paddestoelen die psilocybine, psilocine of andere hal-

lucinogenen bevatten, worden gegeten of gedron-

ken (aftreksel).

De peyotecactus wordt meestal in schijven gesne-

den, gedroogd en daarna kan men er op kauwen. In

de westerse wereld komt gebruik van de peyotecac-

tus echter weinig voor.

Werking en effecten

Psychedelica versterken de emoties, veranderen de

beleving van tijd en ruimte en veroorzaken sterke,

voornamelijk visuele, hallucinaties. De gebruiker

begint als het ware te 'trippen'. Het effect en de

aard van de trip wordt bepaald door de dosis, het

soort middel en de stemming en omgeving van de

gebruiker.

LSD begint te werken een half uur tot een uur na inna-

me. Transpiratie, versnelling van de polsslag en dui-zeligheid treden dan op en het verloop van de trip

28


26/57

heeft een golfachtig karakter waarin de stemming

voortdurend varieert. De gebruiker voelt zich in een

droomwereld waarin hij zowel een grote verbonden-

heid met de omgeving als een diep inzicht in zichzelfervaart. Een erg opvallende perceptuele verandering

waar psychedelica toe in staat zijn, is synesthesie. Dit

is de samensmelting van verschillende zintuiglijke

waarnemingen: muziek wordt gezien, kleuren

gehoord, lucht gevoeld, ... Meestal beseft de gebrui-

ker dat de effecten die hij ervaart, afkomstig zijn van

het product dat werd ingenomen. Als dit besef ver-

dwijnt, verliest de gebruiker alle contact met de wer-

kelijkheid en ontstaat er een psychose. Dit kan zeer

angstaanjagend zijn en leiden tot paniekaanvallen

wat, zeker bij depressieve, onstabiele of angstige

personen, desastreuze gevolgen kan hebben. Als de

hallucinaties door bijvoorbeeld onverwachte gebeur-

tenissen als bedreigend en angstaanjagend worden

ervaren en de gebruiker begint te 'flippen', spreekt

men van een 'bad trip'.

Meestal duurt een trip 5 tot

10 uur (uitzonderlijk tot 20

uur). Het kan voorvallen dat

enkele dagen of zelfs weken

na de trip terug spontaan

hallucinaties optreden. Het

spreekt vanzelf dat deze

'flashbacks' in bepaalde situ-

aties (bv. tijdens deelname

aan het verkeer) zeer

gevaarlijk kunnen zijn.

De effecten van psilocybine en mescaline zijn verge-

lijkbaar met die van LSD maar dan milder.

Afhankelijkheid

De kans op lichamelijke of geestelijke afhankelijk-

heid is vrijwel te verwaarlozen. Het lichaam went zo

snel aan LSD dat het nemen van een dosis enkele

dagen na de vorige geen effect zal hebben. Pas na een

pauze van 3 4 dagen zal de gebruiker opnieuw kun-

nen trippen. Na een tweetal weken verdwijnt de tole-

rantie terug. Deze cyclische tolerantie zorgt

ervoor dat aflhankelijkheid van LSD heel uitzonder-

lijk is. Dit wil echter niet zeggen dat LSD en anderepsychedelica ongevaarlijk zijn.

Risico's

Ook al is de kans op afhankelijkheid klein, de risico's

die psychedelica met zich meebrengen zijn er niet

minder om.

Gebruik tijdens zwangerschap of borstvoeding is af te

raden. Ook deelname aan het verkeer tijdens de

trip, en zelfs enkele uren daarna, kan fatale gevolgen

hebben.

Personen die depressief, angstig of instabiel zijn of

die een psychotische aanleg hebben lopen extra risi-

co aangezien het gebruik ernstige psychische schade

kan teweegbrengen en de kans bestaat dat deze per-

sonen in de psychose blij-

ven steken. Om dezelfde

reden gebruik je beter ook

niet in een onprettige omge-

ving of wanneer je in een

slechte, agressieve of ang-

stige stemming bent. Ook

personen die in een slechte

conditie verkeren of astma,

hart-, lever- of nierkwalen

hebben, lopen extra risico.

Bij een 'bad trip' verandert de droomwereld in een

nachtmerrie. De situatie wordt dan angstaanjagend

wat meestal leidt tot paniekaanvallen. Als er dan nie-

mand is om je tot rust te brengen en je contact met de

realiteit te doen behouden, kunnen je reacties fataal

zijn. Daarbij komt dat de effecten van psychedelica,

en zeker van de zogenaamde natuurlijke tripmidde-

len (paddestoelen, ...), soms veel sterker zijn dan aan-

vankelijk gedacht en dus voor onaangename verras-

singen kunnen zorgen.

De 'flashbacks' die tot enkele weken of maanden na

29


27/57

de trip kunnen optreden, zijn enorm verwarrend en

komen meestal ongelegen (verkeer, gevaarlijk

werk, ...). Deze flashbacks duren meestal slechts

enkele seconden.De combinatie van LSD of paddo's met andere drugs,

medicatie of alcohol heeft onvoorspelbare effecten,

die niet altijd even prettig zijn.

Goed om weten

Wat is een 'bad trip'?

De hallucinaties (waanbeelden) die LSD met zichmeebrengt, worden bij een bad trip heel bedreigend

en angstaanjagend. Men komt niet terecht in een

droomwereld maar in een nachtmerrie waaraan geen

ontsnappen mogelijk is. De gebruiker begint als het

ware te 'flippen', verliest contact met de werkelijk-

heid en krijgt paniekaanvallen die kunnen leiden tot

gevaarlijke reacties. Iemand die een bad trip beleeft,

moet men in een rustige omgeving brengen en voort-

durend kalm toespreken totdat de trip is uitgewerkt.

Het is belangrijk dat hij/zij het contact met de wer-

kelijkheid niet verliest.

Wat is een 'flashback'?

Een onaangenaam fenomeen van LSD is de zoge-

naamde flashback. Bij een flashback beleeft degebruiker in een paar seconden een gedeelte van de

trip opnieuw, en dit zonder het product opnieuw te

gebruiken. Deze spontane hallucinatietoestand kan

enkele dagen tot zelfs enkele weken of maanden na

de trip optreden. Indien dit gebeurt tijdens bijvoor-

beeld deelname aan het verkeer, kunnen de gevolgen

fataal zijn.

30


28/57

Algemeen

Hallucinogene amfetamines, ook methoxy-amfeta-

minen genoemd, hebben een dubbele werking.

Enerzijds hebben ze een stimulerende, amfetamine-

achtige werking, anderzijds een bewustzijnsverande-

rende werking. Chemisch zijn deze stoffen nauw ver-

want aan het hallucinogeen mescaline en het stimule-

rende methamfetamine. De bekendste hallucinogene

amfetamine is MDMA (3,4-methyleendioxymethyl-

amfetamine), beter bekend onder de naam XTC.

Enkele aanverwanten zijn MDA, MDEA, DOM,

DOET en TMA. Bij het ene product overheerst het

stimulerend effect, bij de andere dan weer het halluci-

nogene effect. MDMA werd door de Duitse firma

Merck in 1914 als vermageringsmiddel voor het eerst

op de markt gebracht. Het middel verdween echter

nogal snel van de legale markt aangezien het niet echt

bleek te werken en tevens niet beoogde gedragsveran-

deringen teweegbracht. In de jaren '70 kwam MDMA

in de Verenigde Staten op de zwarte markt terecht en

eind jaren '80 werd het in Europa onder de naam XTC

populair in discotheken, eerst op het partyeiland Ibiza

en het Verenigd Koninkrijk, daarna ook in de rest van

Europa. Momenteel is XTC bekend als een "dans-

drug", gelieerd aan house, techno en de daarmee

samenhangende party's.


XTC heeft doorgaans de vorm van een pil, maar het

wordt ook gebruikt in de vorm van capsules en soms

in poedervorm. XTC-pillen zijn verkrijgbaar in aller-

lei kleuren en vormen en zijn vaak voorzien van een

afbeelding (Supermansymbool, een zon of andere

tekens). XTC-pillen bevatten zelden enkel MDMA,

meestal bevatten ze amfetamine, MDA of nog ande-

re chemische stoffen die ofwel grotere risico's metzich meebrengen bij gebruik of soms helemaal geen

effect teweegbrengen. Daarenboven kunnen ook dedosissen variren van pil tot pil zodat je nooit kunt

weten wat je slikt en hoe sterk de effecten zullen zijn.

Werking en effecten

Een halfuur tot een uur na inname begint XTC te wer-

ken. De werking duurt ongeveer 4 tot 6 uur, al naar-

gelang de dosis.

De voornaamste lichamelijke effecten zijn een ver-

hoging van de hartslag, de bloeddruk en de lichaams-

temperatuur (gevaar voor oververhitting). Andere

mogelijke gevolgen zijn: een droge mond, verwijde

pupillen, stijve kaken, misselijkheid, hartkloppingen,

slaapstoornissen en soms angst- of paniekgevoelens.

Verder geeft XTC meestal een euforisch en energiek

gevoel. De remmingen vallen weg en een sfeer van

vertrouwelijkheid (intimiteit) overheerst. De dagen na

het gebruik komt de vermoeidheid in versterkte mate

terug, dikwijls gepaard gaand met een leeg, somber

en soms zelfs angstig gevoel.

De stoffen MDEA en MDA worden dikwijls als XTC

verkocht. In vergelijking met MDMA werkt MDA

echter langer en MDEA meer stimulerend (oppep-

pend).

31

4. Hallucinogene amfetamines


29/57

Afhankelijkheid

XTC geeft geen ontwenningsverschijnselen, maar er

is wel steeds meer nodig om hetzelfde effect te erva-ren. Bij gebruik treden zowel bewustzijnsverande-

rende effecten als stimulerende effecten op. Na

gebruik van enkele pillen in een korte periode, treedt

het bewustzijnsveranderende effect niet meer op,

enkel het stimulerend gevoel zal versterken.

Geestelijke afhankelijkheid kan wel optreden.

Risico's

Het gebruiken van XTC is steeds riskant, je weet

namelijk nooit wat er exact in een pil zit en hoe groot

de dosis is. Hoe meer iemand XTC gebruikt, hoe gro-

ter de risico's. Voor mensen met astma, een zwak hart,

een hoge bloeddruk, epilepsie of suikerziekte kan het

gebruik van XTC (en amfetamines) gevaarlijk zijn.

Het kan eveneens depressies, psychoses of angstaan-

vallen versterken.

In combinatie met een warme omgeving en vocht-

verlies kan XTC-gebruik tot oververhitting leiden. De

spieren en enkele organen zoals nieren en lever krij-

gen dan te weinig vocht en dit kan levensgevaarlijk

zijn.

Tijdens zwangerschap en borstvoeding is gebruik af

te raden. Combinatie met alcohol, medicatie of ande-

re illegale middelen is riskant. Aangezien XTC het

cordinatievermogen aantast, is deelname aan het

verkeer allerminst een goed idee.

Onderzoek heeft uitgewezen dat gebruik van XTChoogstwaarschijnlijk leidt tot hersenbeschadiging.

Niet alleen de gemoedstoestand kan worden ben-

vloed (depressiviteit), maar ook het geheugen en het

vermogen om kennis op te doen kan worden aange-

tast. Iemand die geregeld gebruikt is bovendien snel-ler vatbaar voor infecties.

Goed om weten

Wat bij oververhitting?

In het uitgaansleven kan XTC, net als speed, tot over-

verhitting (hyperthermie) leiden. Door het gebruik

van XTC stijgt namelijk de lichaamstemperatuur. In

combinatie met urenlang dansen, de warme omge-ving en onvoldoende drinken kan dit zeer gevaarlijk

zijn en leiden tot oververhitting en uitdroging.

Afkoeling, rust en voldoende drinken (maar zeker

geen alcohol) kunnen dit vermijden.

32


30/57

Sinds de jaren '90 werd Belgi meer en meer gecon-fronteerd met het fenomeen van smartshops en eco-

winkels. De producten die daar verkrijgbaar zijn, wor-

den smartproducts en ecodrugs genoemd.

De term "smartdrugs" verwijst naar geneesmiddelen

die oorspronkelijk voor ziekten zoals dementie of

epilepsie werden (worden) voorgeschreven, maar die

door gezonde mensen voor andere doeleinden wor-

den gebruikt. Ook middelen zoals ketamine en lach-

gas worden soms onder deze noemer geplaatst. Dezeproducten worden niet in de smartshops verkocht. De

term "ecodrugs" wordt gebruikt voor plantaardige

producten met een bewustzijnsbenvloedende wer-

king. "Smartproducts" is de verzamelnaam voor mid-

delen die zijn samengesteld uit verschillende verbin-

dingen (o.a. ecodrugs). Hieronder vallen de energie-

drankjes (smartdrinks), voedingssupplementen en

producten waarin kruiden (extracten) zijn verwerkt.

Deze verschillende termen worden in de praktijk dik-

wijls door elkaar gebruikt. In ecowinkels en smart-

shops wordt meestal de volgende indeling gehan-

teerd: "Energizers", "Relaxing herbs", "Afrodisiaca"

en "Hallucinogene producten".

Energizers

Deze producten hebben een stimulerende en/of vita-

liserende werking. O

drugs en druggebruik

Documents