duangman palagrai et al. ปัจจัยที่มีความ ... · 2014-02-11 ·...
TRANSCRIPT
Factors Related to Diet Pills Usage in College Students Duangman Palagrai et al.
J Psychiatr Assoc ThailandVol. 58 No. 4 October - December 2013 311
วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย 2556; 58(4): 311-322
* บณฑตศกษาสาขาวชาจตวทยาคลนกคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดล* ทนวทยานพนธบณฑตศกษาคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดล** รองศาสตราจารยแพทยหญงภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล
มหาวทยาลยมหดล*** อาจารยภาควชาจตเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดล
ปจจยทมความสมพนธต อการใชยาลด
ความอวนในนกศกษาหญงในมหาวทยาลย
ดวงมาลย พละไกร วท.ม.*, สดสบาย จลกทพพะ พบ.**,
กนกวรรณ ลมศรเจรญ กศ.ม.***
บทคดยอ
วตถประสงคผใชยาลดความอวนในปจจบนมจ�านวนเพมมากขนดงนนการศกษานจงมงสนใจ
ปจจยทมความสมพนธกบการใชยาลดความอวนในนกศกษาหญงในมหาวทยาลย
วธการศกษา กลมตวอยางจ�านวน403รายอายระหวาง18-31ปทศกษาอยในมหาวทยาลย
ขอนแกนชนปท1-6ปการศกษา2554โดยใชแบบสอบถามประกอบดวยแบบสอบถามขอมล
ทวไปแบบวดดานรปลกษณในอดมคตแบบวดอทธพลเพอนแบบวดอทธพลสอแบบวดอทธพล
ครอบครวและแบบสอบถามเกยวกบทศนคตเกยวกบการใชยาลดความอวนโดยแบบสอบถาม
ทกชดมคาสมประสทธความเทยงอยระหวาง 0.85-0.94 วเคราะหขอมลโดยใชสถตพนฐาน
และการวเคราะหความถดถอยโลจสตกเชงพหแบบขนตอน
ผลการศกษา นกศกษาทเขารวมงานวจยมอายเฉลย 20.92 ป และมพฤตกรรมการใชยา
ลดความอวนคดเปนรอยละ 17.60 เมอวเคราะหความถดถอยโลจสตกเชงพหพบวา ปจจย
ทมความสมพนธกบการใชยาลดความอวนมากทสดตามล�าดบไดแก อทธพลครอบครวและ
selfdiscrepancyซงสามารถรวมกนอธบายความสมพนธกบการใชยาลดความอวนไดรอยละ60
นอกจากนจากการวเคราะหความถดถอยปจจยรายดานของแบบวดดานรปลกษณในอดมคต
พบวาสผวองคประกอบของใบหนาลกษณะของกลามเนอรปรางสดสวนน�าหนกทปรารถนา
ขนาดรอบอก และการท�างานประสานกนของรางกายสามารถท�านาย self discrepancy
ไดอยางมนยส�าคญทางสถตท0.05
สรป self discrepancy และอทธพลครอบครวมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชยาลด
ความอวน
ค�าส�าคญselfdiscrepancy,อทธพลครอบครวยาลดความอวน
ปจจยทมความสมพนธตอการใชยาลดความอวนในนกศกษาหญงในมหาวทยาลย ดวงมาลย พละไกร และคณะ
วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 58 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม 2556312
ABSTRACT
Objective :Nowadays, theamountsofdietpillusageare increased.Therefore thisstudyaims to
examinefactorsthatarerelatedtodietpillusageinfemaleundergraduatestudents.
Method :Thestudysamplewas403femaleundergraduatestudents,agedbetween18-31years,who
studiedinKhonKaenUniversity,1st-6thyearsintheacademicyear2011.Theresearchinstrument
wasaquestionnaireconsistedofsixdomains:personaldataquestionnaire, thebody image idea
questionnaire,anattitudetowarddietpillusagequestionnaire,peerinfluencescale,mediainfluence
scaleandfamilyinfluencescale.Allquestionnaireswereverifiedforcontentvaliditybythreeexperts.
TheinternalconsistencyofthequestionnaireswasanalyzedusingCronbach’salphacoefficient.The
reliabilitieswerebetween.85-.94.Dataanalysesuseddescriptivestatistics,regression,andbackward
stepwisebinarylogisticregression.
Result :Thestudyfoundthattheaverageageofundergraduateswas20.92years,71studentsused
dietpills,whichwas17.60percent.Theresultofthet-testfoundthatself-discrepancy,familyinfluence,
andpeerinfluencewerestatisticallysignificantatalevelof.05.Accordingtotheresultsofthebackward
stepwisebinarylogisticregression,thefactorsthatwereassociatedwithdietpillusageatthehighlevel
wereself-discrepancyandfamilyinfluence.Thesevariableswerestrongpredictorsofdietpillusage
at60percent.Moreover,eachquestionofthebodyimageideaquestionnairewasanalyzedbyusing
regression,foundthatskincomplexion,facialfeatures,muscletone,bodyproportion,weight,chest
size,andphysicalcoordinationpredictedtheself-discrepancyofoverallappearance.
Conclusion :selfdiscrepancyandfamilyInfluencewereassociatedandstrongpredictorstothediet
pillusage.
Keywords :self-discrepancy,familyinfluence,dietpill
Factors Related to Diet Pills Usage in
College Students
Duangman Palagrai M.Sc.*, Sudsabuy Chulakadubba M.D.**,
Kanokwan Limsricharoen M.Ed.**
J Psychiatr Assoc Thailand 2013; 58(4): 311-322* Graduatestudy,MasterofScienceProgrammeinClinicalPsychology,FacultyofMedicineSirirajHospital,
MahidolUniversity.
* Fundedby TheSirirajGraduate Thesis Scholarships, Faculty ofMedicineSirirajHospital,Mahidol
University.
** AssociateProfessor,DepartmentofPsychiatry,FacultyofMedicineSirirajHospital,MahidolUniversity.
*** Lecturer,DepartmentofPsychiatry,FacultyofMedicineSirirajHospital,MahidolUniversity.
Factors Related to Diet Pills Usage in College Students Duangman Palagrai et al.
J Psychiatr Assoc ThailandVol. 58 No. 4 October - December 2013 313
บทน�าความงามเปนสงทนยมกนในทกยคทกสมย
แมกาลเวลาท เปลยนแปลงน�ามาซงความงามท
แตกตางกนออกไป ในอดตหญงงามคอ หญงสาวทม
ลกษณะอดมสมบรณอวบอมแตตอมาความนยมของ
สงคมเรมมการเปลยนแปลงผหญงเรมออกมาท�างาน
นอกบานกนมากขน ท�าใหลกษณะความงามทเปนท
นยมเปลยนมาเปนผหญงทมลกษณะผอมเพรยว เพอ
ใหเกดความคลองตวมากขนจนถงยคปจจบนทคานยม
ความงามสามารถถายทอดไปสผคนในสงคมไดงายขน
ผานทางอทธพลของสอ ซงมงานวจยในไทยทไดศกษา
เรองนเชน การศกษาของ นนทกร สทธพลากล1 ซง
ศกษาในนกศกษามหาวทยาลยแลวพบวา สอมวลชน
มอทธพลตอการสรางภาพลกษณรางกายในอดมคต
คอรปรางผอมเพรยวกระแสคานยมความผอมนท�าให
วธการตางๆ เพอลดน�าหนกเปนทสนใจ ทงการลด
น�าหนกอยางถกวธเชนการออกก�าลงกายการควบคม
อาหารตลอดการใชยาลดน�าหนกทอยในการควบคม
ของแพทย จนไปถงการลดน�าหนกทใหผลรวดเรวและ
ไมค�านงถงความปลอดภยเชนการใชยาลดความอวน
ทมขายกนอยตามอนเตอรเนต ซงพบวามขายจ�านวน
มากโดยดไดจากสถตรานคาทขายยาลดความอวนทาง
อนเตอรเนตมถง 1,497,000 รายการ2 ซงการใชยาลด
ความอวนโดยไมมการควบคมสงผลตอผใชมากมาย
ไมวาจะเปนอาการเบองตน เชน เวยนศรษะอาเจยน
เหนอยงาย จนถงอาการขนรนแรงคอการเสยชวต3 ซง
มใหพบเหนตามหนาหนงสอพมพอยเปนระยะดงนน
ปรากฏการณดงกลาวจงเรมเปนปญหาโดยรวมทมผล
ตอสงคมในแงการสญเสยงบประมาณในการดแลผท
ไดรบผลกระทบและบคลากรทอยในชวงวยทสามารถ
ท�าประโยชนใหแกประเทศไดมากมาย ทางจตวทยา
จงเรมสนใจปรากฏการณนวาเพราะเหตปจจยใดทท�าให
คนเราตองหนไปใชยาลดน�าหนกในทางทไมเหมาะสม
แนวคดทฤษฎทไดรบความสนใจไดแกทฤษฎทเกยวกบ
การพฒนารปลกษณของบคคล (the development
ofbodyimage)4ซงbodyimageหรอรปลกษณของ
บคคลนนคอสงทแสดงออกมาใหเหนเดนชดเชนรปราง
สผมสผวลกษณะของเสนผมซงบคคลจะมทศนคตตอ
รปรางทตางกนออกไปโดยความตางนนอาจเกดไดจาก
กระบวนการขดเกลาทางสงคมวฒนธรรมประสบการณ
ระหวางบคคลลกษณะทางกายภาพและบคลกภาพ
สวนบคคลซงปจจยเหลานเปนสงทสมพนธกบการรบร
ภาพลกษณของตนเองและผอนนอกจากนยงมทฤษฎ
ทเชอวาการใชยาลดความอวนมความสมพนธกนกบ
self discrepancyหรอความแตกตางระหวางตวตนท
เปนจรงกบตวตนในอดมคตซงมนกจตวทยาหลายทาน
ทไดศกษาเกยวกบเรองน หนงในนนคอ Higgin5
มแนวคดวา เมอคนเรามองเหนความแตกตางระหวาง
ตวตนทเปนจรงกบตวตนในอดมคต(selfdiscrepancy)
จะท�าใหเกด self regulationprocessนนคอคนเรา
จะพยายามปรบปรงหรอเปลยนแปลงตนเองใหไดตาม
อดมคต ยงมองเหนความแตกตางมากเทาใดกจะยง
พยายามเปลยนแปลงตนเองมากเทานน ซงตอมาม
นกจตวทยาอกทานไดน�าทฤษฎนมาประยกตใชกบเรอง
ของรปลกษณโดยตรง โดยทฤษฎ self-discrepancy
ของ Cash6 นนเชอวา บคคลจะประเมนรปลกษณ
ของตนเองจากมมมองของตนเองและจากการรบร
สงแวดลอมภายนอก เชน เพอนครอบครว คนแปลก
หนา ซงจะท�าใหเกดสงทเรยกวา ชองวางระหวาง
รปลกษณทเปนจรงและรปลกษณในอดมคตขน โดย
ชองวางนจะหางเทาใดขนอยกบ 1) การรบรรปลกษณ
ของบคคลทตรงกบรปลกษณในอดมคต2)การใหความ
ส�าคญกบรปลกษณในอดมคตเหลานน และมแนวคด
ทคลายกบของHiggin5 ทวา หากคนเราเกดชองวาง
ระหวางรปลกษณทเปนจรงกบรปลกษณในอดมคต
มากเทาใดกจะยงพยายามเปลยนแปลงตนเองใหไปส
ปจจยทมความสมพนธตอการใชยาลดความอวนในนกศกษาหญงในมหาวทยาลย ดวงมาลย พละไกร และคณะ
วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 58 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม 2556314
อดมคตของตนมากเทานนนอกจากปจจยทไดกลาวไป
ขางตนแลวกยงมการศกษาทพบวามปจจยอนทมความ
สมพนธกบพฤตกรรมการใชยาลดความอวนดวย
เชนการศกษาของHelenceKeeryและคณะ7ทพบ
วาการทสอน�าเสนอภาพลกษณของความเปนหญงคอ
ผหญงทมลกษณะออนเยาว รปรางผอมบางมความ
สมพนธกนสงกบลกษณะทางอดมคตดานกายภาพ
ของผ หญง นอกจากนยงมปจจยอทธพลดานอนๆ
ทพบวามสวนเกยวของอยางเชนอทธพลของกลมเพอน
จากการศกษาของ Crandoll9 พบวา กลมเพอนนน
มความสมพนธสงกบพฤตกรรมการกนทผดปกตในกลม
เพศหญงหรอการศกษาของEmilyYoungและคณะ10
ทพบวา ตวท�านายทมประสทธภาพในการท�านายโรค
Bulimia nervosa ไดแก อทธพลจากกลมเพอนเปน
ส�าคญ ในขณะทสอจะกอใหเกดความรสกไมพอใจ
ในตวเองมากกวา แตไมมความสมพนธกบพฤตกรรม
การกนทผดปกต ขณะทอทธพลของครอบครวกไดรบ
ความสนใจและพบวามความสมพนธกบเรองรปลกษณ
เชนกน เชนจากการศกษาของAnnaและคณะ11 ซง
ศกษาในนกศกษามหาวทยาลยทเปนคนผวขาวและ
ผวด�าจ�านวน276รายพบวาทศนคตและพฤตกรรม
ของผปกครองมความสมพนธกบการใสใจในรปลกษณ
และน�าหนกรวมถงพฤตกรรมการกนทผดปกตนอกจาก
นในการศกษานยงสนใจศกษาปจจยอนๆทคาดวามผล
ตอพฤตกรรมการใชยาลดความอวนเชนคาBMI(Body
massindex)เพอดเปรยบเทยบระหวางกลมผทใชยาลด
ความอวนและไมใชยาลดความอวน รวมไปถงทศนคต
ทมตอการใชยาลดความอวนซงFestinger12ไดกลาว
ถงทศนคตวาเปนสงทบคคลนนคดและรสกอยางไรกบ
คนรอบขาง วตถหรอสงแวดลอมตลอดจนสถานการณ
ตางๆโดยทศนคตนนมรากฐานมาจากความเชอทอาจ
สงผลถงพฤตกรรม ในอนาคตได โดยการศกษาครงน
มงสนใจไปทนกศกษาหญงระดบมหาวทยาลยเนองจาก
เปนกลมวยทจะกลายเปนก�าลงส�าคญในการท�างาน
และพฒนาสงคมของเราตอไป
ดงนนการศกษาครงนจงมวตถประสงคเพอ
ศกษาปจจยทมความสมพนธตอการใชยาลดความ
อวนในนกศกษาหญงระดบปรญญาตร มหาวทยาลย
ขอนแกนจงหวดขอนแกนโดยปจจยภายในไดแกความ
ตางระหวางรปลกษณทแทจรงกบรปลกษณในอดมคต
(self-discrepancy)ทศนคตตอการใชยาลดความอวน
คาดชนมวลกายปจจยภายนอกไดแกปจจยทมาจาก
ครอบครวเพอนและสอ
วธการศกษากลมตวอยาง
กลมประชากรเปนนกศกษาหญงทก�าลงศกษา
อยในมหาวทยาลยขอนแกนชนปท1-6ในปการศกษา
2553จ�านวน403รายชวงอายระหวาง18-23ปโดย
มเฉลย 20.92ป โดยในกลมทไมใชยาลดความอวน
สวนใหญมอาย20ป(รอยละ19.40)และกลมใชยาลด
ความอวนสวนใหญมอาย22ป(รอยละ3.70)
ตวแปรทใชในการวจย
1. ตวแปรตน คอ ปจจยทมความสมพนธตอ
การใชยาลดความอวน
1.1 ปจจยภายในทมความสมพนธกบการใช
ยาลดความอวน
1.1.1ความตางระหวางรปลกษณทแท
จรงกบรปลกษณในอดมคต(self-discrepancy)
1.1.2ทศนคตของการใชยาลดความอวน
1.1.3คาดชนมวลกาย(BodyMassIndex)
1.2ปจจยภายนอกทมความสมพนธกบการใช
ยาลดความอวน
1.2.1ปจจยทมาจากครอบครว
1.2.2ปจจยทมาจากกลมเพอนและสอ
Factors Related to Diet Pills Usage in College Students Duangman Palagrai et al.
J Psychiatr Assoc ThailandVol. 58 No. 4 October - December 2013 315
2. ตวแปรตามคอพฤตกรรมการใชยาลดความ
อวนในนกศกษาหญงระดบปรญญาตรแบงเปน2กลม
คอ
2.1กลมทมพฤตกรรมการใชยาลดความอวน
2.2กลมทไมมพฤตกรรมการใชยาลดความอวน
เครองมอทใชในการศกษา
การศกษาครงนเปนการศกษาเชงพรรณนาโดย
ใชการเกบขอมลจากแบบสอบถาม ซงแบบสอบถาม
ประกอบไปดวย6สวนคอ
1.แบบบนทกขอมลสวนตว
2. แบบวดดานรปลกษณในอดมคต โดยแปล
จากแบบสอบถาม BIQ (the body image idea
quest ionaire) ของ Cash และ Synmanski6
โดยแบบสอบถามมจ�านวน 11 ขอ แตละขอจะแบง
ออกเปน 2 สวน คอ สวน ก เปนความคดเกยวกบ
รปลกษณในอดมคตและสวนขเปนการใหความส�าคญ
ตอรปลกษณในอดมคตนนๆแบบสอบถามBIQพฒนา
ขนโดยCashและSynmanski เปนแบบสอบถามทม
พนฐานจากทฤษฎself-discrepancytheoryของHiggin5
โดยดความสอดคลองและไมสอดคลองระหวางการรบร
รปลกษณของตนกบรปลกษณในอดมคตทตนตองการ
จะเปนความพงพอใจในรปลกษณขนอยกบ1)การรบร
รปลกษณของบคคลทตรงกบรปลกษณในอดมคต
2)ความส�าคญของอคมคตเหลานนทมตอตนเองและ
เมอเกดความไมสอดคลองขนจะท�าใหเกดความรสก
ไม พงพอใจในตนเองขนได ซ งผ วจยได ท�าการ
ขอลขสทธเพอแปลเปนภาษาไทยจากนนตรวจสอบดวย
ผเชยวชาญ3ทาน จากนนน�าทดลองกบกลมน�ารอง
จ�านวน30คนไดคาความนาเชอถอท 0.90
3.แบบวดอทธพลครอบครว(familyinfluence
scale)เปนแบบสอบถามเพอประเมนการรบรของบคคล
ทมตอครอบครวในเรองของรปลกษณ โดยแปลจาก
family influence scale ของYoung,McFatterและ
Clopton10
4. แบบวดอทธพลกลมเพอน (peer influence
scale)เปนแบบสอบถามเพอประเมนอทธพลของเพอน
ทมผลตอการคลอยตามของบคคล โดยแปลจากpeer
influencescaleของYoungและคณะ10
5. แบบวดอทธพลสอ(mediainfluencescale)
เปนแบบสอบถามอทธพลของสอโทรทศน ภาพยนตร
นตยสาร ทม เสนอรปลกษณทผอมเพรยวว าเป น
มาตรฐาน สวยงาม ทมตอการคลอยตามของบคคล
ของโดยแปลจากmediainfluencescaleของYoung
และคณะ10 ในสวนของแบบวดอทธพลของกลมเพอน
ครอบครวและสอพฒนาขนโดยYoungและคณะ10
โดยสรางจากแนวคดของ Stice14 จากนนผวจยไดท�า
การขอลขสทธเพอแปลเปนภาษาไทยจากนนตรวจสอบ
ดวยผเชยวชาญ3ทานจากนนน�าไปทดลองใชกบกลม
น�ารองจ�านวน30คนไดคาความนาเชอถอดงนแบบวด
อทธพลครอบครวมความนาเชอถอ.94แบบวดอทธพล
กลมเพอน.93แบบวดอทธพลสอ0.89
6. แบบวดทศนคตตอการใชยาลดความอวน
เปนแบบทดสอบทผวจยพฒนาขนจากแบบวดความ
เชอในการใชยาลดความอวนโดยพฒนาจากทฤษฎของ
Freeman15และทบทวนปจจยตางๆทมผลตอการตดสน
ใจใชยาลดความอวนจากปวณายกตานนท16จากนนให
ผเชยวชาญตรวจทานขอค�าถามน�าไปทดลองใชกบกลม
น�ารอง10คนเพอดความเขาใจดานภาษาจากนนน�าไป
ทดลองในกลมน�ารอง30คนไดคาความนาเชอถอ0.85
ปจจยทมความสมพนธตอการใชยาลดความอวนในนกศกษาหญงในมหาวทยาลย ดวงมาลย พละไกร และคณะ
วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 58 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม 2556316
การเกบรวบรวมขอมล
การเกบข อมลได ขออนญาตท�าวจยจาก
คณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย คณะ
แพทยศาสตรศรราชพยาบาล ไดรบการอนมตเลขท
685/2554 (EC2) วนท 11 มกราคม 2555 และ
ขออนญาตเกบขอมลในมหาวทยาลยขอนแกน จาก
คณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษยมหาวทยาลย
ขอนแกนหมายเลขโครงการHE 552082และไดรบ
การพจารณาวาเปนโครงการทเขาขายไมตองขอรบ
รองดานจรยธรรมการวจย ตามประกาศมหาวทยาลย
ขอนแกนฉบบท99/2550วนท20มนาคม2555
ในสวนของแบบสอบถามไดขออนญาตใช
แบบสอบถามthebody image ideaquestionnaire
(BIQ) แบบวดอทธพลครอบครว และแบบวดอทธพล
ของกลมเพอนและสอ จากเจาของลขสทธ จากนนน�า
มาแปลเปนภาษาไทยและใหผเชยวชาญดานภาษาไทย
และองกฤษแปลกลบเปนภาษาองกฤษและใหผทรง
คณวฒ 3ทานตรวจสอบจากนนน�าไปทดลองในกลม
น�ารองหาคาความเทยงแบบสอบถามทศนคตในการ
ใชลดความอวนสรางโดยอางองจากทฤษฎและงานวจย
ทเกยวของ ใหผทรงคณวฒตรวจสอบความสอดคลอง
จากนนน�าไปเกบขอมลในกลมน�ารองหาคาความเทยง
และตดขอค�าถามทไมเกยวของออกไป โดยเกบขอมล
แบบสมจากนกศกษาตามชมรมตางๆ โดยมเงอนไข
คอ เปนนกศกษาหญงอายระหวาง 18-31ป ทก�าลง
ศกษาอยในมหาวยาลยขอนแกนและเตมใจเขารวม
งานวจย จากนนรวบรวมขอมลและท�าการวเคราะห
ทางสถตดวยโปรแกรมส�าเรจรปStatistical Package
for the Social Sciences (SPSS) for windows
ในการค�านวณและวเคราะหคาสถตตางๆ
ผลการศกษากล มตวอยางอายเฉลย 20.92 ป (ร อยละ
19.35) ส วนใหญศกษาอย ในชนป ท 2 (ร อยละ
25.30) มากทสด รองลงมาเปนชนปท 4 (รอยละ
24.12) และชนปท 3 (รอยละ 22.60) ตามล�าดบ
ส วนใหญอย ในคณะวทยาศาสตร รองลงมาเปน
ศกษาศาสตร และวทยาการจดการ โดยจ�านวนผทใช
ยาลดความอวนคดเปนรอยละ17.60และไมใชยาลด
ความอวนคดเปนรอยละ 82.40 โดยสถานททซอ
มากทสด คอ รานขายยา คลนก กลมเพอนและจาก
อนเตอรเนตเหตผลสวนใหญทตดสนใจใชไดแกตดสนใจ
ดวยตนเอง จากสอ อยากทดลองและจากกลมเพอน
คาเฉลยดชนมวลกาย สวนใหญอยในเกณฑน�าหนก
ปกตและตามมาดวยน�าหนกนอย(ตารางท1)
Factors Related to Diet Pills Usage in College Students Duangman Palagrai et al.
J Psychiatr Assoc ThailandVol. 58 No. 4 October - December 2013 317
ในขณะทตารางท 2 จะแสดงใหเหนถง ปจจย
ทมความแตกตางระหวางกล มทมพฤตกรรมการใช
ยาลดความอ วนและไม ใช ยาลดความอ วนกคอ
ความแตกตางระหวางรปลกษณในอดมคตกบรปลกษณ
ทเปนจรง (self-discrepancy) อทธพลของครอบครว
และอทธพลของกลมเพอนอยางมนยส�าคญทางสถต
(p<0.05)
ตารางท 1 แสดงคาเฉลยดชนมวลกาย(bodymassindex)ของกลมตวอยาง(N=403)
คาดชนมวลกาย (BMI)
กลมทใชยาลดความอวน กลมทไมใชยาลดความอวน
จ�านวน
(N=71)
รอยละ จ�านวน
(N=332)
รอยละ
น�าหนกนอย(BMI<18.5) 12 16.91 102 30.72
น�าหนกปกต(18.5≤BMI<23) 48 67.61 198 59.64
น�าหนกเกน(23.0≤BMI<25) 7 9.86 12 3.61
โรคอวนระดบท1(25.0≤BMI<30) 3 4.22 14 4.22
โรคอวนระดบท2(BMI≥30) 1 1.40 6 1.81
ตารางท 2 แสดงคาเฉลยคาเบยงเบนมาตรฐานและคาt-testของปจจยตางๆระหวางกลมตวอยาง(N=403)
ปจจย
กลมทใชยาลด
ความอวน
กลมทไมใชยาลด
ความอวน t p-value
mean S.D. mean S.D.
ดชนมวลกาย 20.710 3.1619 19.969 3.25558 1.74 .081
Self-discrepancy 2.6031 1.4881 2.1199 1.46469 2.51 .012*
อทธพลครอบครว 2.5387 .84795 2.2575 .79632 2.67 .008*
อทธพลสอ 3.2254 .70987 3.0877 .71497 1.47 .141
อทธพลเพอน 3.5762 3.3445 3.3445 .62656 2.64 .008*
ทศนคตทมตอการใชยาลดความอวน 3.2629 .69473 3.2508 .67635 .136 .892
*p<0.05
ปจจยทมความสมพนธตอการใชยาลดความอวนในนกศกษาหญงในมหาวทยาลย ดวงมาลย พละไกร และคณะ
วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 58 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม 2556318
ตารางท 3 ตารางแสดงคาการวเคราะหความถดถอยโลจสตกเชงพหแบบขนตอน (binary logistic regression)
โดยน�าเขาสมการแบบbackwardstepwise:conditional
ปจจยทถกคดออกModel Log
Likelihood
Change in -2
Log Likelihooddf
Sig. of the
Change
1. อทธพลสอ -180.237 .041 1 .840
2. ทศนคตทมตอการใชยาลดความอวน -180.299 .125 1 .724
3. ดชนมวลกาย -180.854 1.109 1 .292
4. อทธพลเพอน -181.673 1.640 1 .200
5. Self-discrepancy -184.220 5.097 1 .024*
6. อทธพลครอบครว -184.566 5.789 1 .016*
และเมอน�ามาวเคราะหด วย ความถดถอย
โลจสตค (binary logistic regression) โดยใช
การคดเลอกเขาสมการแบบ backward stepwise:
conditional เรยงล�าดบตามการคดออกจากสมการ
(ตารางท 3) จะพบวา ตวแปรความตางระหวาง
รปลกษณทแทจรงกบรปลกษณในอดมคตและอทธพล
ของครอบครวมผลตอพฤตกรรมการใชยาลดความอวน
มากกวาปจจยอนๆ
และเมอหาระดบความสมพนธของปจจยทงสอง
ทมตอการใชยาลดความอวนจะพบวา ปจจยทงสอง
สามารถรวมกนอธบายความสมพนธกบการใชยาลด
ความอวนไดรอยละ 60 (ตารางท 4) จากนนจงได
วเคราะหความถดถอยปจจยรายดานของแบบวด
รปลกษณในอดมคต ( the body image idea
questionnaire) เพอหาลกษณะของรางกายทท�านาย
ถงความตางระหวางรปลกษณทแทจรงกบรปลกษณใน
อดมคตพบวาสผว องคประกอบของใบหนาลกษณะ
ของกลามเนอรปรางสดสวนน�าหนกทปรารถนาขนาด
รอบอกและการท�างานประสานกนของรางกายสามารถ
ท�านายความแตกตางของรปลกษณท เป นจรงกบ
รปลกษณในอดมคตไดโดยมความแตกตางอยางม
นยส�าคญทางสถตทระดบ0.05(ตารางท5)
ตารางท 4 ตารางสรป
-2 Log likelihood Cox & Snell R Square Nagelkerke R Square
modelsummary 360.433 .36 .60
Factors Related to Diet Pills Usage in College Students Duangman Palagrai et al.
J Psychiatr Assoc ThailandVol. 58 No. 4 October - December 2013 319
ตารางท 5 ตารางวเคราะหการถดถอยจากปจจยรายดานของแบบวดดานรปลกษณในอดมคต(thebodyimage
questionnaire)
องคประกอบทางกาย B S.E. t Sig.
1.สวนสง 0.075 0.039 1.943 0.053
2.สผว 0.150 0.036 4.100 0.000*
3.ลกษณะของเสนผม 0.027 0.032 0.869 0.385
4.องคประกอบของใบหนา 0.200 0.041 4.880 0.000*
5.ลกษณะกลามเนอ(กระฉบ,ตงฯ) 0.114 0.042 2.703 0.007*
6.รปรางสดสวน 0.202 0.051 3.948 0.000*
7.น�าหนก 0.129 0.041 3.109 0.002*
8.ขนาดรอบอก 0.112 0.041 2.709 0.007*
9.ความแขงแกรงของรางกาย -0.063 0.037 -1.716 0.087
10.การประสานงานของรางกาย 0.128 0.039 3.288 0.001*
นอกจากนเมอหาคาฐานนยมของแบบวดอทธพล
ครอบครวพบวาขอค�าถามทกลมทใชยาลดความตอบ
วาเหนดวยอยางยงและเหนดวยมากทสดแบงออกเปน
2ดานคอ
1.การสอสารในครอบครว ตวอยางค�าถาม
เชนสมาชกในครอบครวของฉนมกขบขนและลอเลยน
คนอวน
2.การกดดนจากคนในครอบครว เชนฉนรสก
ถงแรงกดดนจากครอบครวทตองการใหลดน�าหนก
วจารณจากผลการศกษาจะพบวา ปจจยทมความ
สมพนธและสามารถท�านายพฤตกรรมการใชยาลด
ความอวนคอความแตกตางระหวางการรบรรปลกษณ
ทเปนจรงกบรปลกษณในอดมคตและอทธพลครอบครว
self-discrepancyคอความแตกตางระหวางการ
รบรรปลกษณทเปนจรงกบรปลกษณในอดมคตซงจาก
ทฤษฎของCash6 เชอวาสงทตามมาจากความตางท
เกดขน จะท�าใหเกดความรสกไมพงพอใจในรปลกษณ
และน�าไปส พฤตกรรมตางๆ ท เป นไปเพอการลด
ชองวางนนจากการศกษาครงนพบวาการรบรรปลกษณ
ในอดมคตนนกไมไดขนอย กบรปลกษณภายนอกท
เปนจรง ซงพบวาผทใชยาลดความอวนมคาดชนมวล
กายกอนทจะใชยาลดความอวนอยในเกณฑน�าหนก
ปกตและน�าหนกนอย เชนเดยวกบกลมทไมใชยาลด
ความอวน ซงใกล เคยงกบการศกษาของ Cash
และคณะ5 ทพบวา การแกปญหาการไมพงพอใจใน
รปลกษณดวยวธทไมสมเหตสมผลนอกจากไมท�าให
ความไมพงพอใจลดลงแลว อาจจะยงเปนแรงเสรม
ทท�าใหเกดการประเมนตนเองในทางลบในดานอนๆ
มากขนอกดวย โดยหากดในการวเคราะหรายดานของ
ความแตกตางระหวางรปลกษณในอดมคตกบรปลกษณ
ทเปนจรง จะพบวามรปลกษณทางกายภาพหลาย
อยางทไมตรงกบอดมคตของผเขารวมงานวจยทงดาน
ปจจยทมความสมพนธตอการใชยาลดความอวนในนกศกษาหญงในมหาวทยาลย ดวงมาลย พละไกร และคณะ
วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 58 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม 2556320
สผว องคประกอบของใบหนา ลกษณะกลามเนอ
รปรางสดสวนและน�าหนกทตองการ ขนาดรอบอก
การท�างานประสานกนของรางกาย ซงปจจยเหลาน
ท�าใหเกดความรสกไมพอใจในรปลกษณของตนเอง
ดงนนการใชยาลดความอวนนาจะเปนเพยงพฤตกรรม
หนงเพอเปลยนแปลงตนเองใหได รปลกษณตาม
อดมคต นอกจากนนอาจจะมพฤตกรรมอนๆ อกท
ท�าเพอเปลยนแปลงตนเองใหไดตามทคาดหวง เชน
การกนยาเพอผวขาวใส หรอการศลยกรรมเพอ
เปลยนแปลงองคประกอบของใบหนาตามมานอกเหนอ
จากการใชยาลดความอวน
ในขณะทอทธพลของครอบครวทมความ
สมพนธกบการใชยาลดความอวนนนครอบครวถอเปน
องครวม โดยสมาชกแตละคนถอเปนหนวยยอยทม
ความสมพนธกนและการเปลยนแปลงของแตละคนก
จะมผลกระทบตอคนอนๆ17ซงผลการศกษานสอดคลอง
กบการศกษาหลายๆ งาน เชน การศกษาในนกเรยน
หญงระดบมธยมศกษาของ Smolak และ Levine18
ทพบวา แรงกดดนจากครอบครวทตองการใหผอม
นนสามารถท�านายพฤตกรรมการกนทผดปกตได
นอกจากนคาวเคราะหฐานนยมรายขอของแบบสอบถาม
อทธพลครอบครวพบวา แรงกดดนจากครอบครว
และการสอสารในครอบครว เปนขอทถกเลอกตอบ
วาเหนดวยอยางยงและเหนดวยมากทสด สอดคลอง
กบงานของShaver และKruger19 ซงศกษารปแบบ
การสอสารในครอบครวแลวพบวา มความสมพนธ
การกนทผดปกต นอกจากนย งมการศกษาของ
SchwartzและThompson20ทพบวาการพดคยหยอก
ลอในทางลบในครอบครวกมความสมพนธอยางมากตอ
การใสใจเรองการทานอาหารและควบคมน�าหนกและ
การรบรถงทศนคตของครอบครวกมผลตอพฤตกรรม
การกน เชน งานวจยของRievesและcash21พบวา
ในนกศกษาหญงในระดบมหาวทยาลยทไมพงพอใจใน
รปลกษณของตนมความสมพนธสงกบการรบรถงความรสกไมพงพอใจในรปลกษณตนเองของมารดา
ดงนนในการศกษาครงนพบวามความสอดคลองกบการศกษาอนๆทวาความแตกตางระหวางรปลกษณในอดมคตกบรปลกษณทเปนจรง และอทธพลของครอบครว เปนปจจยทมความสมพนธและสามารถท�านายการใชยาลดความอวน
สรปนกศกษาหญงทเขารวมการศกษามอายเฉลย
20.92 ป ใชยาลดความอวนคดเปนรอยละ 17.60และสวนใหญซอจากรานขายยาและใชเหตผลในการตดสนใจทดสองใชดวยตนเอง มคาดชนมวลกายอยในเกณฑน�าหนกปกตและปจจยทมผลตอการเลอกใชยาลดความอวนไดแก ความแตกตางระหวางการรบรรปลกษณทเปนจรงกบรปลกษณในอดมคตและอทธพลของครอบครว ซงผลจากการศกษาครงนนอกเหนอความเขาใจถงปจจยทท�าใหเลอกใชยาลดความอวนแลว ยงคาดหวงวาจะน�าไปสวธการปองกนการใชยาลดความอวนอยางผดๆทมกกอใหเกดอนตรายโดยการม งเนนการใหความร ลงไปส ครอบครว เพอปลกฝงความเชอมนและการใหความส�าคญลดลงกบเรองของรปลกษณภายนอก
ขอจ�ากดเนองจากการศกษาในครงนเกบขอมลโดยม
ขอบเขตของการใชยาลดความอวนในชวง 6 เดอนดงนนจ�านวนของผทใชยาลดความอวนจงอาจนอยกวาเปนจรง และการตอบคาดชนมวลกาย เปนการใหตอบโดยผเขารวมการศกษาเขยนในแบบสอบถามจงอาจเปนการประมาณการณนนและไมไดถามเปรยบเทยบภายหลงการใชยาลดความอวน รวมทงนกศกษามหาวทยาลยขอนแกนเปนเพยงตวแทนสวนหนงเทานน
อาจไมสามารถขยายสภาพรวมของทงประเทศได
Factors Related to Diet Pills Usage in College Students Duangman Palagrai et al.
J Psychiatr Assoc ThailandVol. 58 No. 4 October - December 2013 321
กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณ รศ.พญ.สดสบาย จลกทพพะ
อ.พญ.กนกวรรณลมศรเจรญ,รศ.ดร.สชราภทรายตวรรตน
จากคณะแพทยศาสตร ศ ร ร าชพยาบาล และ
ทนวทยานพนธบณฑตศกษาคณะแพทยศาสตรศรราช
พยาบาล ตลอดจน ผศ.ดร.กรรณการ นลราชสวจน
และอ.อภชญา ไชยวฒกรณวานชจากคณะจตวทยา
จฬาลงกรณมหาวทยาลย ทเกอหนนใหการศกษา
ครงนส�าเรจลลวงดวยด
Refference1. SittipalakunN.TheInfluenceofmassmedia
process in reconstructing body image:
A case study of ChulalongkornUniversity
undergradustestudents.[AThesisofMaster
Degree in Art (Sociology)]. Bangkok:
ChulalongkornUniversity;2007.
2. Google Zeitgeist [Internet]. [Updated 2012
March;cited2012March4].Availablefrom:
http://www.google.com.
3. NarcoticsControlDivision[Internet].[Updated
2012March;cited2012March4].Available
from:http://narcotic.fda.moph.go.th/welcome/
4. Thompson JK. Body image disturbance:
Assessment and treatment. New York:
Pergamonpress;1990.
5. CashTF,FlemingEC.Bodyimageandsocial
relations. In :CashTF,PruzinskyT, (Eds.),
Bodyimage:Ahandbookoftheory,research
and clinical practices. New York:Guilford
Press,2002:277-86.
6. CashTF.Bodyimageandcosmeticsurgery:
The psychology of physical appearance.
AmericanJournalofCosmeticSurgery1996;
13:345-51.
7. KeeryH,VandenBergP,ThompsonJK.An
evaluationoftheTripartiteInfluenceModelof
bodydissatisfactionandeatingdisturbance
with adolescent girls. Body Image 2004;
1:237.
8. YoungEA,McFatterR,Clopton JR. Family
functioning, peer influence, and media
influenceaspredictorsofbulimicbehavior.Eat
Behav2001;2:323-37.
9. CrandallCS.Socialcontagionofbingeeating.
JPersSocPsychol1988;55:588-98.
10.Bardone-Cone AM, HarneyMB, Sayen L.
Perceptionsofparentalattitudestowardbody
and eating: Associationswith body image
amongBlackandWhitecollegewomen.Body
Image2011;8:186-9
11.FestingerL.ATheoryofSocialComparison
Processes.HumanRelations1954;7:117-40.
12.Office of theHigher EducationCommision
[Internet].[CitedOctober18,2011].Available
from: http://www.info.mua.go.th/information/
index.php.
13.Cash TF. Body Image. Audiocassette
published by Psychology Today Tapes.
NewYork:Brooklyn;1986.
14.SticeE.Aprospectivetestofthedual-pathway
modelofbulimicpathology:mediatingeffects
ofdietingandnegativeaffect.JAbnormPsychol
2001;110:124–35.
ปจจยทมความสมพนธตอการใชยาลดความอวนในนกศกษาหญงในมหาวทยาลย ดวงมาลย พละไกร และคณะ
วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 58 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม 2556322
15. Pattayutawat S. Manual of Psychological
Testing.Bankok:Medicalmedia;1998.
16.Pattanawadee P. Body image satisfaction
anddisorderedeatingbehaviorsamongthai
actresses. [A Thesis ofMaster Degree in
Health System Development]. Bangkok:
ChulalongkornUniversity;2005.
17.KooptiwootS.Familytherapyandcounseling.
Bangkok:ReunKeawKarnPim;2005.
18.LevineMP,SmolakL.Mediaasacontextfor
the development of disordered eating. In:
SmolakL,LevineM,editors.TheDevelopmental
PsychopathologyofEatingDisorders:Implications
for Research, Prevention, and Treatment.
Hillsdale,NJ:LawrenceErlbaumAssociates
Inc;1996.
19.Thompson JK, Heinberg LJ, Altabe NM,
Tanltleff-Dunn S, Exacting Beauty: theory,
assessment and treatment of body image
disturbance.Washington, DC.: American
PsychologicalAssociation;1999.
20. Thompson .K, Heinberg LJ, Altabe NM,
Tanltleff-Dunn S, Exacting Beauty: theory,
assessment and treatment of body image
disturbance.Washington, DC.: American
PsychologicalAssociation;1999.
21.CashTF,FlemingEC.Bodyimageandsocial
relations. In :CashTF,PruzinskyT. (Eds.),
Bodyimage:Ahandbookoftheory,research
and clinical practices. New York:Guilford
press;2002:277-86.