Dünden Bugüne Dünden Bugüne Türkiye’de Anestezide Türkiye’de Anestezide

GelişmelerGelişmeler

Prof. Dr. Emel SağıroğluProf. Dr. Emel Sağıroğlu

ANESTEZİYOLOJİNİN ANESTEZİYOLOJİNİN GELİŞİMİGELİŞİMİ

Modern anesteziye geçiş yıllarını 1850 Modern anesteziye geçiş yıllarını 1850 olarak kabul edebiliriz.olarak kabul edebiliriz.

Eter 1540’da Almanya’da Valerius Cordus Eter 1540’da Almanya’da Valerius Cordus tarafından, tarafından,

1771-1772 yıllarında oksijen ve 1771-1772 yıllarında oksijen ve Azotprotoksit J.Priestley Azotprotoksit J.Priestley

Kloroform 1831 yılında Almanya’da Liebig Kloroform 1831 yılında Almanya’da Liebig ve Fransa’da Souberian ve New York’da ve Fransa’da Souberian ve New York’da S.Guthirie tarafından keşfedildiS.Guthirie tarafından keşfedildi

Eterin ve azot protoksidin anestezi için Eterin ve azot protoksidin anestezi için kullanılabileceğini 1800 yılında Sir.H.Davy kullanılabileceğini 1800 yılında Sir.H.Davy düşünmüştür.düşünmüştür.

Bunlardan Azot protoksidi (NBunlardan Azot protoksidi (N22O, güldüren gaz) 1844’de O, güldüren gaz) 1844’de H.Wells adlı bir dişçi narkoz için kullanmaya başlamıştır.H.Wells adlı bir dişçi narkoz için kullanmaya başlamıştır.

1842’de C.W.Long eteri anestezi için kullanılmıştır, 1842’de C.W.Long eteri anestezi için kullanılmıştır, fakat bunu yayınlamamıştır.fakat bunu yayınlamamıştır.

Eter ile genel anestezi, Dr.W.Th.G.Morton ve Boston’lu Eter ile genel anestezi, Dr.W.Th.G.Morton ve Boston’lu cerrah J.C.Warren’in fikri ve işbirliğiyle 1846’da tıbba cerrah J.C.Warren’in fikri ve işbirliğiyle 1846’da tıbba girdi.girdi.

Kloroform Sir J.Y.Simpson tarafından 1847’de genel Kloroform Sir J.Y.Simpson tarafından 1847’de genel anestezi için kullanıldı.anestezi için kullanıldı.

1853’de John Snow, kloroformu pek çok vakada 1853’de John Snow, kloroformu pek çok vakada da uygulamış, ancak kraliçe Victoria’nın prens da uygulamış, ancak kraliçe Victoria’nın prens Leopold’un doğumu sırasında başarıyla Leopold’un doğumu sırasında başarıyla kullanmıştır.kullanmıştır.

1858’de John Snow kitabında kloroform ve eter 1858’de John Snow kitabında kloroform ve eter anestezisi üzerine bildiride bulunmuştur.anestezisi üzerine bildiride bulunmuştur.

1880’de Glaskow’lu Mac Even ağız yoluyla ilk 1880’de Glaskow’lu Mac Even ağız yoluyla ilk endotrakeal entübasyonu uyguladı.endotrakeal entübasyonu uyguladı.

1887’de Sir Friederick Hewitt ilk pratik oksijen 1887’de Sir Friederick Hewitt ilk pratik oksijen ve azot protoksit gazı veren apereyi yaptı, ve azot protoksit gazı veren apereyi yaptı, böylece ilk defa bir anestezi cihazı modeli böylece ilk defa bir anestezi cihazı modeli ortaya çıktı.ortaya çıktı.

1895 yılında Alman Kirstein direkt görüşlü 1895 yılında Alman Kirstein direkt görüşlü endotrakeal entübasyonu sağlayacak endotrakeal entübasyonu sağlayacak larengoskopu yaptı.larengoskopu yaptı.

1898’de Alman August Bier ilk başarılı klinik spinal 1898’de Alman August Bier ilk başarılı klinik spinal analjeziyi kokainle sağladı.analjeziyi kokainle sağladı.

1932’de Almanya’da H.Weese ve Scharpff, 1932’de Almanya’da H.Weese ve Scharpff, hexobarbitone olan “Evipan’ı” buldu böylece ilk hexobarbitone olan “Evipan’ı” buldu böylece ilk intravenöz modern anestezi başlamış oldu.intravenöz modern anestezi başlamış oldu.

1941’de Selye, steroid ihtiva eden ve uzun etkili 1941’de Selye, steroid ihtiva eden ve uzun etkili non depolarizan nöromusküler blok yapan non depolarizan nöromusküler blok yapan Pancronium Bromide (Pavulon) nin sentezini yaptı.Pancronium Bromide (Pavulon) nin sentezini yaptı.

1943’de Machintosch, ismi ile anılan bugün için en 1943’de Machintosch, ismi ile anılan bugün için en çok kullandığımız eğri uçlu Larengoskop’u yaptı.çok kullandığımız eğri uçlu Larengoskop’u yaptı.

1948’de Löfgren, Lidocain yani 1948’de Löfgren, Lidocain yani Xylocain’i buldu, bugün için en çok Xylocain’i buldu, bugün için en çok kullandığımız lokal anestezik budur.kullandığımız lokal anestezik budur.

1951’de C.K.Suckling, Amerika’da 1951’de C.K.Suckling, Amerika’da Halothan’ın sentezini yaptı ve Halothan’ın sentezini yaptı ve J.Raventos ise 1956’dan sonra klinik J.Raventos ise 1956’dan sonra klinik uygulamasına geçildi.uygulamasına geçildi.

TÜRKİYE’DEKİ 1900 TÜRKİYE’DEKİ 1900 ÖNCESİ GELİŞMELER ÖNCESİ GELİŞMELER

Eldeki kaynaklara göre Eldeki kaynaklara göre memleketimizde 1864 yılında Castro memleketimizde 1864 yılında Castro tarafından yapılan Carotis ligatürü tarafından yapılan Carotis ligatürü için ilk defa kloroform narkozu için ilk defa kloroform narkozu yapıldığını tespit ediyoruz.yapıldığını tespit ediyoruz.

Eterin Türkiye’de kullanılışı Avrupa’dan Eterin Türkiye’de kullanılışı Avrupa’dan 30 sene geç olmuştur.Oysaki Eterle 30 sene geç olmuştur.Oysaki Eterle yapılan Hofmanın solüsyonu (Lokman yapılan Hofmanın solüsyonu (Lokman ruhu) Türkiye’de XVII’nci asır ruhu) Türkiye’de XVII’nci asır ortalarından beri bilinmektedir ve çok ortalarından beri bilinmektedir ve çok kullanılmıştır.kullanılmıştır.

Eterle narkozun yapıldığını bize 1871’de Eterle narkozun yapıldığını bize 1871’de Miralay Dr.Ahmet’in Tıp Müfredatı Miralay Dr.Ahmet’in Tıp Müfredatı hakkında yazdığı 2 cilt eser bildiriyor. hakkında yazdığı 2 cilt eser bildiriyor.

Prof. Dr. Akil Muhtar Özden’in son Prof. Dr. Akil Muhtar Özden’in son Farmoko-dinami eserinde bildirdiğine Farmoko-dinami eserinde bildirdiğine göre, Avrupa’da kloroformla narkoz göre, Avrupa’da kloroformla narkoz eter’e tercih edildiğinden o tarihlerde eter’e tercih edildiğinden o tarihlerde bizde de eter narkozu biraz geç bizde de eter narkozu biraz geç yapılmaya başlanmıştır.yapılmaya başlanmıştır.

Değerli operatör Cemil Topuzlu Paşa bir Değerli operatör Cemil Topuzlu Paşa bir konuşmasında o tarihlerde kloroformun konuşmasında o tarihlerde kloroformun etere tercih edilmesini şöyle anlatmıştır:etere tercih edilmesini şöyle anlatmıştır: “ “1924’e kadar İstanbul’da diğer umumi ve hususi 1924’e kadar İstanbul’da diğer umumi ve hususi

hastanelerde çalışanlar da hep kloroform hastanelerde çalışanlar da hep kloroform kullanırdı.kullanırdı.

Bu değerli eski hocalarımızdan, kesin olarak Bu değerli eski hocalarımızdan, kesin olarak öğrendiğimize göre Fransa’ya giden cerrahımız öğrendiğimize göre Fransa’ya giden cerrahımız dönüşünde kloroformu ve Almanya’dan dönüşünde kloroformu ve Almanya’dan dönenlerimiz de eteri görgülerine dayanarak dönenlerimiz de eteri görgülerine dayanarak kullanmayı itiyad edinmişlerdir.”kullanmayı itiyad edinmişlerdir.”

Türkiye’de anestezi ile ilgili ilk Türkiye’de anestezi ile ilgili ilk yayınlaryayınlar

1.Münif:Kloroforma dair.Vakai Tıbbiye Cilt:3, Sayı:60, 1.Münif:Kloroforma dair.Vakai Tıbbiye Cilt:3, Sayı:60, Sayfa:265-269(1882)Sayfa:265-269(1882)

2.A.S.C Cocain, Ceride-i Tıbbiye-i Askeriye, Cilt:14, 2.A.S.C Cocain, Ceride-i Tıbbiye-i Askeriye, Cilt:14, Sayı:159, Sayfa:57-62(1885)Sayı:159, Sayfa:57-62(1885)

3.Hayde Van De:De l’emploi du protoxyde d’azote, 3.Hayde Van De:De l’emploi du protoxyde d’azote, Cazette Medicale d’Orient.Cilt :28,Sayı:51-55(1885)Cazette Medicale d’Orient.Cilt :28,Sayı:51-55(1885)

4.Serpassian:Le Chloroforme dans l’anesthesie 4.Serpassian:Le Chloroforme dans l’anesthesie chirurgicale.Revue Medicale chirurgicale.Revue Medicale Pharmacetique.Cilt:2,Sayı:1,Sayfa:2-7(1889)Pharmacetique.Cilt:2,Sayı:1,Sayfa:2-7(1889)

5.Abidin:Müptel-i Hiss-i Mahlut, Ceride-i Tıbbiye-i 5.Abidin:Müptel-i Hiss-i Mahlut, Ceride-i Tıbbiye-i Askeriye,Cilt:19,Sayfa:233(1890).Askeriye,Cilt:19,Sayfa:233(1890).

6.Sabri Hüseyin:Müptel-i Hiss-i Mevzii.Ceride-i 6.Sabri Hüseyin:Müptel-i Hiss-i Mevzii.Ceride-i Tıbbiye-i Askeriye, Cilt:20,Sayfa:93-94(1891)Tıbbiye-i Askeriye, Cilt:20,Sayfa:93-94(1891)

7.Akalın,Besim Ömer:İpnotizm.İstanbul (1891)7.Akalın,Besim Ömer:İpnotizm.İstanbul (1891)

1900 Tarihinden Sonraki 1900 Tarihinden Sonraki Gelişmeler:Gelişmeler:

Bu döneme cerrahların anestezide Bu döneme cerrahların anestezide önderlik ettiğini görmekteyiz. önderlik ettiğini görmekteyiz.

En Ünlüleri: Cemil Topuzlu, Besim En Ünlüleri: Cemil Topuzlu, Besim Ömer Akalın, Rıza Nur, Burhanettin Ömer Akalın, Rıza Nur, Burhanettin Toker, Kazım İsmail Gürkan, Akif Toker, Kazım İsmail Gürkan, Akif Şakir Şakar …’dır. Bunlar,Türkçe ve Şakir Şakar …’dır. Bunlar,Türkçe ve Fransızca anestezi ile ilgili yazılar Fransızca anestezi ile ilgili yazılar yazmışlardır.yazmışlardır.

Topuzlu Cemil:Le massage du coeur dans les Topuzlu Cemil:Le massage du coeur dans les syncopes chloroformique.Gazete Medicale syncopes chloroformique.Gazete Medicale d’Orient,Cilt:48,Sayı:21,Sayfa:348-354(1903)d’Orient,Cilt:48,Sayı:21,Sayfa:348-354(1903)

Antipas:Le Chloroforme chez les Antipas:Le Chloroforme chez les cardiaque.Gazette Medicale d’Orient cardiaque.Gazette Medicale d’Orient Cilt:49,Sayı:16,Sayfa:92-100(1907)Cilt:49,Sayı:16,Sayfa:92-100(1907)

Akalın Besim Ömer:Alam ve Evcaa karşı.Nevsali Akalın Besim Ömer:Alam ve Evcaa karşı.Nevsali Afiyet,cilt:4,sayfa:455-463(1322/1906)Afiyet,cilt:4,sayfa:455-463(1322/1906)

Akalın Besim Ömer :Stovain,bir deva-i müptel-i Akalın Besim Ömer :Stovain,bir deva-i müptel-i Hiss-i mevzii.Nevsali Afiyet,cilt:6,sayı:4,sayfa:464-Hiss-i mevzii.Nevsali Afiyet,cilt:6,sayı:4,sayfa:464-467(1322/1906)467(1322/1906)

Topuzlu,Cemil : kloroform ile tervim esnasında Topuzlu,Cemil : kloroform ile tervim esnasında zuhura gelen sekte-i kalbiyede messi kalbin fevait zuhura gelen sekte-i kalbiyede messi kalbin fevait ve netayiçi,Hamidiye eftal Hastanesi İstatistik ve netayiçi,Hamidiye eftal Hastanesi İstatistik Risalesi,cilt:6,sayfa:92-100(1907)Risalesi,cilt:6,sayfa:92-100(1907)

Emin:İptali his hakkında bir iki söz.Tababeti Emin:İptali his hakkında bir iki söz.Tababeti Hazıra,cilt:1,sayı:3(1909)Hazıra,cilt:1,sayı:3(1909)

Nur Rıza:Hitanda iptali his.Tababeti Nur Rıza:Hitanda iptali his.Tababeti Hazıra,cilt:1,sayı:3,sayfa:2-4(1325/1909)Hazıra,cilt:1,sayı:3,sayfa:2-4(1325/1909)

Toker Burhanettin:Paravertebral zerklerin teşhis Toker Burhanettin:Paravertebral zerklerin teşhis ve tedavideki kıymeti.Türk cerrahi mecmuası, ve tedavideki kıymeti.Türk cerrahi mecmuası, cilt:1,sayı:4,sayfa:190-192(1924)cilt:1,sayı:4,sayfa:190-192(1924)

Gürkan Kazım İsmail:Bir iptal-i hissi şevki arızası Gürkan Kazım İsmail:Bir iptal-i hissi şevki arızası münasebetiyle.İstanbulŞeririyatı,cilt:8,syı:11,sayfmünasebetiyle.İstanbulŞeririyatı,cilt:8,syı:11,sayfa:1468-1472(1926)a:1468-1472(1926)

Kazancıgil,Tevfik Remzi:Ağrısız Doğum.Tıp Kazancıgil,Tevfik Remzi:Ağrısız Doğum.Tıp Dünyası,No:1(1928)Dünyası,No:1(1928)

Şakar Akif Şakir:Narkoz Meselesi.İstanbul Şakar Akif Şakir:Narkoz Meselesi.İstanbul Darülfünun Tıp Fakültesi Mecmuası,cilt:12,sayı:5-Darülfünun Tıp Fakültesi Mecmuası,cilt:12,sayı:5-6,sayfa:347-354(1930)6,sayfa:347-354(1930)

Marko:İptal-i hissi nuha-i.Tedavi notları, cilt:4, Marko:İptal-i hissi nuha-i.Tedavi notları, cilt:4, sayı:3, sayfa:79-83(1928)sayı:3, sayfa:79-83(1928)

1930 ile 1950 yılları arasında yazılan yazılar daha 1930 ile 1950 yılları arasında yazılan yazılar daha çok İ.V anestezi ile ilgili pentothal ve Evipan çok İ.V anestezi ile ilgili pentothal ve Evipan üzerindedir ve ağrısız doğum analjezisi için üzerindedir ve ağrısız doğum analjezisi için yazılmıştır.yazılmıştır. Üstün Ziya:Doğum aneljesinde Pernokton.İzmir Kliniği Üstün Ziya:Doğum aneljesinde Pernokton.İzmir Kliniği

cilt:3,sayfa:2(1933)cilt:3,sayfa:2(1933) Onur Asım:Ağrısız Doğum.Monografi(1932)Onur Asım:Ağrısız Doğum.Monografi(1932) Akkoyunlu İlhami:Evipan sodik ile Narkoz.Diyarbakır Akkoyunlu İlhami:Evipan sodik ile Narkoz.Diyarbakır

Kliniği,cilt:1,sayı:3,sayfa:77-80(1934)Kliniği,cilt:1,sayı:3,sayfa:77-80(1934) Gürkan Kazım İsmail:Percain ile anestezi.Tıp Gürkan Kazım İsmail:Percain ile anestezi.Tıp

dünyası,cilt:7,sayı:3,sayfa:2391-2397(1934)dünyası,cilt:7,sayı:3,sayfa:2391-2397(1934) Konuralp H.Ziya :Yeni bir lokal anestezi ilacı, pantocaine Konuralp H.Ziya :Yeni bir lokal anestezi ilacı, pantocaine

Tedavi notları,cilt:9,sayı:12-13,sayfa:325-333(1934)Tedavi notları,cilt:9,sayı:12-13,sayfa:325-333(1934) Öke M.Kemal:Narkozda kullanılan vasıta ve usullere Öke M.Kemal:Narkozda kullanılan vasıta ve usullere

bakış.Dirim,cilt:10,sayı:1,sayfa:51-54(1935)bakış.Dirim,cilt:10,sayı:1,sayfa:51-54(1935)

Birol Ali Esat:Gülhane Kadın Doğum Kliniğinde Birol Ali Esat:Gülhane Kadın Doğum Kliniğinde Evpan Sodik ile neticeler.Dirim,sayı:9,sayfa:257-Evpan Sodik ile neticeler.Dirim,sayı:9,sayfa:257-260(1936)260(1936)

Onur Asım:Modern Onur Asım:Modern narkozlar.Dirim,cilt:11,sayı:2,sayfa:29-33(1936)narkozlar.Dirim,cilt:11,sayı:2,sayfa:29-33(1936)

Şakar Arif Şakir:narkoz başlangıcında analjezi Şakar Arif Şakir:narkoz başlangıcında analjezi devrinin mahiyeti ve pratikte devrinin mahiyeti ve pratikte ehemmiyeti.Dirim,cilt:14,sayı:1,sayfa:5-7(1939)ehemmiyeti.Dirim,cilt:14,sayı:1,sayfa:5-7(1939)

Erdik Süreyya ve Kavur Ekrem Şadi:Askeri Erdik Süreyya ve Kavur Ekrem Şadi:Askeri Sıhhiye Dergisi.cilt:39,sayı:32,sayfa:8-16(1940)Sıhhiye Dergisi.cilt:39,sayı:32,sayfa:8-16(1940)

Maktav Tarık:Dolantin ile ağrısız doğum.Dirim,1-Maktav Tarık:Dolantin ile ağrısız doğum.Dirim,1-2(1943)2(1943)

Gorbon Bedii:Evipan Sodik ile ağrısız Gorbon Bedii:Evipan Sodik ile ağrısız doğum.Dirim,cilt:19,sayı:1-2,sayfa:20-22(1945)doğum.Dirim,cilt:19,sayı:1-2,sayfa:20-22(1945)

Sarpyener Ahmet M.:Avertin Sarpyener Ahmet M.:Avertin narkozu.Dirim,cilt:20,sayı:1-2,sayfa:20-22(1945)narkozu.Dirim,cilt:20,sayı:1-2,sayfa:20-22(1945)

Akkoyunlu İlhami:Vena içi anestezi yapan ve Akkoyunlu İlhami:Vena içi anestezi yapan ve memleketimizde henüz kullanılmayan bir madde memleketimizde henüz kullanılmayan bir madde “Pentothal Sodium” ile denemeler. Şirürji, cilt:1, “Pentothal Sodium” ile denemeler. Şirürji, cilt:1, sayı:1,sayfa:7-10(1946)sayı:1,sayfa:7-10(1946)

Karatay Safa:Ether ve pentothal ile ilk genel Karatay Safa:Ether ve pentothal ile ilk genel anestezi hakkında bazı genel bilgiler ve anestezi hakkında bazı genel bilgiler ve anesteziden evvel verilmesi gereken ilaçlar.Tıp anesteziden evvel verilmesi gereken ilaçlar.Tıp Dünyası, cilt:20, sayı:1, sayfa:5843-5848(1947)Dünyası, cilt:20, sayı:1, sayfa:5843-5848(1947)

1950’den sonra Avrupa’da uygulanan modern 1950’den sonra Avrupa’da uygulanan modern anestezi Türkiye’de bu dalda uğraşan hekimler anestezi Türkiye’de bu dalda uğraşan hekimler tarafından yapılmaya başlanmıştır.tarafından yapılmaya başlanmıştır. Sun S.:Kürar kullandığımız anesteziler.Türk Tıp Cemiyeti Sun S.:Kürar kullandığımız anesteziler.Türk Tıp Cemiyeti

Mecmuası Cilt:17, Sayı:2,Sayfa:88-94(1951)Mecmuası Cilt:17, Sayı:2,Sayfa:88-94(1951) Sun S.:İstanbul Tıp Fakültesi Birinci Cerrahi Kliniğinde Sun S.:İstanbul Tıp Fakültesi Birinci Cerrahi Kliniğinde

anestezi çalışmaları.İstanbul Klinik anestezi çalışmaları.İstanbul Klinik Dersleri.Cilt:5,Sayı:27,Sayfa:54-56(1951)Dersleri.Cilt:5,Sayı:27,Sayfa:54-56(1951)

Kucher R.:Modern anestezinin bugünkü durumu.Türk Tıp Kucher R.:Modern anestezinin bugünkü durumu.Türk Tıp Cemiyeti Mecmuası.Cilt:19,Sayı:12,Sayfa:602-610(1953)Cemiyeti Mecmuası.Cilt:19,Sayı:12,Sayfa:602-610(1953)

Akel S.ve Sulam M:Cerrahide Hibernasyon, 18.Milli Türk Akel S.ve Sulam M:Cerrahide Hibernasyon, 18.Milli Türk Tıp Kurultayı 352-357Tıp Kurultayı 352-357

Kucher R.:Modern anestezi ve kontrollü Kucher R.:Modern anestezi ve kontrollü hipotansiyon,Şirürji.Cilt:7,Sayı:1,Sayfa:1-11(1954)hipotansiyon,Şirürji.Cilt:7,Sayı:1,Sayfa:1-11(1954)

Sun S.:Trilen hakkında.Şirürji.Cilt:4,Sayı:1-2,Sayfa:72-Sun S.:Trilen hakkında.Şirürji.Cilt:4,Sayı:1-2,Sayfa:72-80(1956)80(1956)

İlk geliştirilmiş narkoz aleti Prof.Dr.R.Nissen İlk geliştirilmiş narkoz aleti Prof.Dr.R.Nissen tarafından İstanbul Tıp Fakültesi 1.Cerrahi tarafından İstanbul Tıp Fakültesi 1.Cerrahi Kliniğine getirilmiştir.Kliniğine getirilmiştir.

İstanbul Tıp Fakültesi’nde İstanbul Tıp Fakültesi’nde Prof.Dr.Burhanettin Toker’in Cerrahi Prof.Dr.Burhanettin Toker’in Cerrahi Kliniğinde Dr.Sadi Sun,Kliniğinde Dr.Sadi Sun,

1949 yılında Haseki Hastanesinde 1949 yılında Haseki Hastanesinde Opr.Dr.Avni Aksel’in cerrahi servisinde Opr.Dr.Avni Aksel’in cerrahi servisinde Opr.Dr.Hüsnü Öztürk ve Opr.Dr.Hüsnü Öztürk ve

İstanbul Tıp Fakültesinde İstanbul Tıp Fakültesinde Prof.Dr.A.Ş.Şakar’ın Ortopedi Kliniğinde Prof.Dr.A.Ş.Şakar’ın Ortopedi Kliniğinde Simon Batmaz ,Simon Batmaz ,

Şişli Çocuk Hastanesinde Şişli Çocuk Hastanesinde Doç.Dr.Hazım Bumin’in cerrahi Doç.Dr.Hazım Bumin’in cerrahi servisinde Opr.Dr.Cahit Bergil, servisinde Opr.Dr.Cahit Bergil,

Vakıf Guraba Hastanesinde Vakıf Guraba Hastanesinde Opr.Dr.Ata Topaloğlu’nun servisinde Opr.Dr.Ata Topaloğlu’nun servisinde Dr.Cemalettin Öner ve Dr.Cemalettin Öner ve

Heybeliada Senatoryumunda Heybeliada Senatoryumunda Dr.Ercüment Kopman aynı yıllarda Dr.Ercüment Kopman aynı yıllarda anestezide çalışmışlardır.anestezide çalışmışlardır.

DÜNYADA DÜNYADA ANESTEZİYOLOJİ’DE ANESTEZİYOLOJİ’DE KURUMSALLAŞMAKURUMSALLAŞMA

İlk uzman anestezist olarak John Snow İlk uzman anestezist olarak John Snow (1813-1858) kabul edilmektedir. (1813-1858) kabul edilmektedir. İlk anestezistler cemiyeti, 40 anestezist İlk anestezistler cemiyeti, 40 anestezist tarafından 1893’de London Hospital’de tarafından 1893’de London Hospital’de kurulmuştur. Bunu 1905’de ABD. izlemiştirkurulmuştur. Bunu 1905’de ABD. izlemiştir

Anestezide düzenli mecmua yayını İngiltere’de Anestezide düzenli mecmua yayını İngiltere’de 1923’de , Fransa’da 1934’de başlamıştır. 1923’de , Fransa’da 1934’de başlamıştır.

İlk diploma sınavı 1935’de İngiltere’de İlk diploma sınavı 1935’de İngiltere’de yapılmıştır. yapılmıştır.

Fransa’da Anesteziyoloji eğitimi cerrahi Fransa’da Anesteziyoloji eğitimi cerrahi profesörü P.Moulonguet tarafından 1947’de profesörü P.Moulonguet tarafından 1947’de başlatılmıştırbaşlatılmıştır

Bizde ise birçok batı ülkesinde olduğu gibi Bizde ise birçok batı ülkesinde olduğu gibi 1949-1954 yılları arasında, bazı hekimler 1949-1954 yılları arasında, bazı hekimler yalnız anestezi uygulamasında yalnız anestezi uygulamasında çalışmışlardır. çalışmışlardır.

Bu öncü hekimler soyadı sırasına göre ; Bu öncü hekimler soyadı sırasına göre ; Simon Batmaz, Cahit Bergil, Kadriye Bilge, Simon Batmaz, Cahit Bergil, Kadriye Bilge,

Hüseyin Ergönenç, Melih Erhan, Ercüment Hüseyin Ergönenç, Melih Erhan, Ercüment Kopman, Rüçhan Kutbay, Cemalettin Öner, Kopman, Rüçhan Kutbay, Cemalettin Öner, Hüsnü Öztürk, Sadi Sun vd.Hüsnü Öztürk, Sadi Sun vd.

Türk.Anest.Rea.ve Cem. Mecmuası 18:13-16, 1990

Daha sonra anestezi biliminin Daha sonra anestezi biliminin kurucuları arasında yer alacak olan kurucuları arasında yer alacak olan Dr. Sadi Sun, Dr. Sadi Sun, İ.Ü.Tıp Fakültesinde 1. İ.Ü.Tıp Fakültesinde 1. cerrahi kliniğine 1947 yılında asistan cerrahi kliniğine 1947 yılında asistan olarak girmiş, cerrahi ihtisası olarak girmiş, cerrahi ihtisası sırasında hocası Prof. Dr. Toker’in sırasında hocası Prof. Dr. Toker’in ısrarlı teşviki ile 1949’da anestezi ısrarlı teşviki ile 1949’da anestezi çalışmalarına başlamıştır.çalışmalarına başlamıştır.

İlk Endotrakeal Entübasyon İlk Endotrakeal Entübasyon uygulanan Anesteziuygulanan Anestezi

1949 yılında Dr.Sadi Sun tarafından 1949 yılında Dr.Sadi Sun tarafından gerçekleştirildi.gerçekleştirildi.

İlk Atamaİlk Atama

““Avrupa’da cerrahi ihtisası sırasında Avrupa’da cerrahi ihtisası sırasında anestezide de çalışan Hüsnü anestezide de çalışan Hüsnü Öztürk’ün Haseki Hastanesi’ndeki Öztürk’ün Haseki Hastanesi’ndeki çalışmalarından sonra H.Paşa çalışmalarından sonra H.Paşa Numune Hastanesi’ne 1953’de Numune Hastanesi’ne 1953’de operatör ve anestezi mütehassısı operatör ve anestezi mütehassısı olarak atanmasıdır.”olarak atanmasıdır.”

İlk Eğitimİlk Eğitim

1953’de H.Paşa Numune Hastanesi 1953’de H.Paşa Numune Hastanesi cerrahlarının (özellikle de Selahattin cerrahlarının (özellikle de Selahattin Akel) ısrarlı istekleri üzerine Sağlık Akel) ısrarlı istekleri üzerine Sağlık Bakanlığı, Viyana Tıp fakültesinden Bakanlığı, Viyana Tıp fakültesinden Robert Kucher ‘i (sonra Viyana Tıp Robert Kucher ‘i (sonra Viyana Tıp Fakültesi profesörü) Anesteziyoloji Fakültesi profesörü) Anesteziyoloji Servisi kurmak üzere davet etmiştir.Servisi kurmak üzere davet etmiştir.

1954’de yerine gene Viyana’dan Wolfgang 1954’de yerine gene Viyana’dan Wolfgang Wirtinger, servis kurma, eğitim yapma ve Wirtinger, servis kurma, eğitim yapma ve ihtisas verebilme yetkileri ile aynı hastaneye ihtisas verebilme yetkileri ile aynı hastaneye gelmiştir. gelmiştir.

O zamanki adı ile Sıhhat ve İçtimai O zamanki adı ile Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti’nin 03.01.1955 tarihli Muavenet Vekaleti’nin 03.01.1955 tarihli 3239 sayılı genelgesinde “Tababet ihtisas 3239 sayılı genelgesinde “Tababet ihtisas nizamnamesi tasarısına Anesteziyolojinin de nizamnamesi tasarısına Anesteziyolojinin de ihtisas kolu olarak dercedildiği, isteklilerin ihtisas kolu olarak dercedildiği, isteklilerin H.Paşa Numune Hastanesi’nde Anestezist H.Paşa Numune Hastanesi’nde Anestezist Dr.Wolfgang Wirtinger’in yanında ihtisas Dr.Wolfgang Wirtinger’in yanında ihtisas yapabilecekleri” bildirilmiştir.yapabilecekleri” bildirilmiştir.

Böylece ülkemizin ilk Anesteziyoloji Böylece ülkemizin ilk Anesteziyoloji servisi H.Paşa Numune servisi H.Paşa Numune Hastanesi’nde kurulmuştur.Hastanesi’nde kurulmuştur.

H.Paşa Numune Hastanesi’nde H.Paşa Numune Hastanesi’nde 1955’den itibaren ilk asistanları, 1955’den itibaren ilk asistanları, Cemalettin Öner, Moiz Kan ve Erol Cemalettin Öner, Moiz Kan ve Erol Levi olmuştur.Levi olmuştur.

Anesteziyoloji ihtisası 20 Ocak 1956 Anesteziyoloji ihtisası 20 Ocak 1956 tarih 9212 sayılı resmi gazete ile tarih 9212 sayılı resmi gazete ile yürürlüğe giren 4/6379 sayılı ihtisas yürürlüğe giren 4/6379 sayılı ihtisas tüzüğünde yer almıştır.tüzüğünde yer almıştır.

İlk uzmanlık diplomaları 1956’da İlk uzmanlık diplomaları 1956’da Bakanlık teşkilatında Cemalettin Bakanlık teşkilatında Cemalettin Öner’e ve Fakülte’de Sadi Sun’a Öner’e ve Fakülte’de Sadi Sun’a verilmiştir.verilmiştir.

Ankara Üniversitesi senatosu 16.12.1958 Ankara Üniversitesi senatosu 16.12.1958 tarihli oturumunda 1660 sayılı kararla tarihli oturumunda 1660 sayılı kararla Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi bünyesinde Anesteziyoloji Enstitüsü adı ile bünyesinde Anesteziyoloji Enstitüsü adı ile bağımsız bir bölüm açılmasına karar bağımsız bir bölüm açılmasına karar vermiştir. vermiştir.

İstanbul Tıp Fakültesinde ise, 22 mart 1961 İstanbul Tıp Fakültesinde ise, 22 mart 1961 tarihinde Doç.Dr.Dr.Sadi Sun’un gayretleri tarihinde Doç.Dr.Dr.Sadi Sun’un gayretleri ile cerrahiden ayrı bağımsız Anesteziyoloji ile cerrahiden ayrı bağımsız Anesteziyoloji ve Reanimasyon Enstitüsü kurulmuştur.ve Reanimasyon Enstitüsü kurulmuştur.

Anesteziyoloji ancak 1967 yılında kürsü Anesteziyoloji ancak 1967 yılında kürsü olarak tanınmıştır.olarak tanınmıştır.

Türk Anesteziyoloji Cemiyeti’nin Türk Anesteziyoloji Cemiyeti’nin Kuruluş tarihi 1956 olup, kurucuları Kuruluş tarihi 1956 olup, kurucuları nizamnamesine göre Fahri Arel, nizamnamesine göre Fahri Arel, Ş.Hakkı Erel, Melih Erhan, K.İsmail Ş.Hakkı Erel, Melih Erhan, K.İsmail Gürkan, S.Kabaalioğlu , H.Ziya Gürkan, S.Kabaalioğlu , H.Ziya Konuralp ve Sadi Sun’dur.Konuralp ve Sadi Sun’dur.

Uzman hekim tarafından Uzman hekim tarafından anesteziyoloji ve reanimasyon konulu anesteziyoloji ve reanimasyon konulu ilk kitap, Dr. Cemalettin Öner ilk kitap, Dr. Cemalettin Öner tarafından 1965’de yayınlanmıştır.tarafından 1965’de yayınlanmıştır.

Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anesteziyoloji ve Reanimasyon Cemiyeti Mecmuası 1972’de Sadi Sun Cemiyeti Mecmuası 1972’de Sadi Sun tarafından yayın hayatına tarafından yayın hayatına sokulmuştur.sokulmuştur.

Mayıs 1987

Türkiye’de Anesteziyoloji Bilim Türkiye’de Anesteziyoloji Bilim Dalının Kurucusu Dalının Kurucusu

Prof. Dr. Sadi Sun’dan anestezi Prof. Dr. Sadi Sun’dan anestezi ile ilgili özlü sözlerile ilgili özlü sözler

““Anesteziyoloji sizlerin inançları Anesteziyoloji sizlerin inançları üzerinde yükselecek bir istikbaldir.”üzerinde yükselecek bir istikbaldir.”

““Hayatlarını Anestezinin sağladığı Hayatlarını Anestezinin sağladığı imkanlara medyun olanlar kadar, imkanlara medyun olanlar kadar, başarılarını sizlerin mahareti üzerine başarılarını sizlerin mahareti üzerine kuranlar da (ifade etseler de kuranlar da (ifade etseler de etmeseler de) sizlere etmeseler de) sizlere müteşekkirdirler.”müteşekkirdirler.”

1967 yılında 3.TARK Kongresi 1967 yılında 3.TARK Kongresi İstanbul-Tarabyaİstanbul-Tarabya

““Koruyucu ve şifa verici olarak Tıp ne kadar Koruyucu ve şifa verici olarak Tıp ne kadar tanrısal ise en trajik şekilde ağrıya hükmedişiyle tanrısal ise en trajik şekilde ağrıya hükmedişiyle Anestezist bunun tanrıya en yakın noktasındadır.”Anestezist bunun tanrıya en yakın noktasındadır.”

““Bu sessiz ve sükunete hükmeden insanı izlemek Bu sessiz ve sükunete hükmeden insanı izlemek cerrahın huzuru, hazzı ve önde gelen cerrahın huzuru, hazzı ve önde gelen görevlerinden biridir.”görevlerinden biridir.”

““Mesleğini seven bir Anestezist’le çalışma Mesleğini seven bir Anestezist’le çalışma şuuruna ve zevkine varan cerrah onsuz yalnızlık şuuruna ve zevkine varan cerrah onsuz yalnızlık ve çaresizliğin bunalımını yaşar.”ve çaresizliğin bunalımını yaşar.”

““Yeterli Anestezisti olmayan bir memleketin Yeterli Anestezisti olmayan bir memleketin cerrahisi kısır, halkı ise bahtsızdır.”cerrahisi kısır, halkı ise bahtsızdır.”

““Halkımız, ameliyat olduğu zaman kendisine Halkımız, ameliyat olduğu zaman kendisine bakan, ağrı duymamasını sağlayan ve tedavi bakan, ağrı duymamasını sağlayan ve tedavi eden Anestezist’in kim olduğunu, ne yaptığını ve eden Anestezist’in kim olduğunu, ne yaptığını ve kendisi için ne kadar gerekli ve önemli olduğunu kendisi için ne kadar gerekli ve önemli olduğunu anlayacak bilinç düzeyine ulaştırılmalıdır.Bunu anlayacak bilinç düzeyine ulaştırılmalıdır.Bunu yapmak görevi herkesten önce Anestezist’lere yapmak görevi herkesten önce Anestezist’lere düşer.” düşer.” 1971 yılında 7.TARK 1971 yılında 7.TARK

Kongresi AlanyaKongresi Alanya

““Sizleri Tıbbı, 100 yılı aşkın bir gafleti daha Sizleri Tıbbı, 100 yılı aşkın bir gafleti daha da sürdürmekten kurtaran bir mesleğin da sürdürmekten kurtaran bir mesleğin mütevazi ve sabırlı mensupları olarak mütevazi ve sabırlı mensupları olarak selamlarım.selamlarım.

Dünyada Anesteziden başka hiçbir Tıp kolu Dünyada Anesteziden başka hiçbir Tıp kolu meslek mensuplarının gözleri önünde meslek mensuplarının gözleri önünde onların rızası, tasvibi ve hatta teşviki ile onların rızası, tasvibi ve hatta teşviki ile uzun yıllar meslekten olmayanların eline uzun yıllar meslekten olmayanların eline bırakılmamıştır.”bırakılmamıştır.”

1973 yılında 9.TARK Kongresi 1973 yılında 9.TARK Kongresi BursaBursa

““Yaptıklarımızla övünmek çabasından Yaptıklarımızla övünmek çabasından vazgeçersek ortada kalan saf gerçek vazgeçersek ortada kalan saf gerçek daha yapmak istediklerimizdir.”daha yapmak istediklerimizdir.”

1976 yılında 12.TARK Kongresi Mersin1976 yılında 12.TARK Kongresi Mersin

Prof.Dr.Özdemir Demir

Prof.Dr.Refik PaykoçProf.Dr.Orhan Toydemir

Prof.Dr.Ahmet Tutan

Prof.Dr.İsmail Bağcılar Prof.Dr.Abdülkadir Erengül

Yararlanılan kaynaklarYararlanılan kaynaklar Prof.Dr.Abdülkadir Erengül;Tıp dallarındaki Prof.Dr.Abdülkadir Erengül;Tıp dallarındaki

ilerlemelerin tarihi; Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Vakfı ilerlemelerin tarihi; Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Vakfı Yayınları: 4, 1988 İstanbulYayınları: 4, 1988 İstanbul

Sadi Sun; İstanbul Tıp Fakültesinde Anesteziyoloji Sadi Sun; İstanbul Tıp Fakültesinde Anesteziyoloji ve Reanimasyonun kuruluşu (1948-1968), Türk ve Reanimasyonun kuruluşu (1948-1968), Türk Anest. Rean. Cem. Mecmuası 18:5-12 1990.Anest. Rean. Cem. Mecmuası 18:5-12 1990.

Cemallettin Öner: İstanbul’da Anesteziyoloji Cemallettin Öner: İstanbul’da Anesteziyoloji Reanimasyon ve Ağrı çalışmalarının Gelişimi, Reanimasyon ve Ağrı çalışmalarının Gelişimi, Kurumlaşması Türk Anest. Rean. Cem. Mecmuası Kurumlaşması Türk Anest. Rean. Cem. Mecmuası 18:13-16, 1990.18:13-16, 1990.

Kutay Akpir: Türkiye’de Yoğun Bakım, Türk Anest. Kutay Akpir: Türkiye’de Yoğun Bakım, Türk Anest. Rean. Der. Dergisi 2004; 32: 335-343Rean. Der. Dergisi 2004; 32: 335-343

Prof.Dr.Selma Akra: Prof.Dr.Sadi Sun ve İstanbul Prof.Dr.Selma Akra: Prof.Dr.Sadi Sun ve İstanbul Üniversitesinde Anesteziyoloji ve Reanimasyonun Üniversitesinde Anesteziyoloji ve Reanimasyonun gelişmesi, Türk Anest. Rean. Cem. Mecmuası gelişmesi, Türk Anest. Rean. Cem. Mecmuası 17:253-254,1989.17:253-254,1989.