Çevresel Yönetim Çerçevelerinin ve Çevresel Yönetim Planlarının

Uygulanması : Operasyonel Kılavuza Dahil Edilmeleri

Dünya Bankası Koruma Önlemleri Eğitimi Ankara

31 Mart 2010

Basit ve pratik çerçeve ve kılavuzlar işe yarar Kılavuzların kullanımı yoluyla alt proje tasarımı

iyileştirilir Tasarıma sürdürülebilirlik önlemleri dahil edilir Yerel yönetimlerin ve toplulukların bilinç düzeyi

yükseltilir Tüm düzeylerde kapasite oluşturulması gerekir Proje sahiplerinin, uyumun ötesindeki koruma

önlemlerinin katma değeri konusunda ikna edilmesi kritiktir.

Etki azaltma önlemlerinin maliyetlerinin belirlenmesi her zaman bir sorundur, dolayısıyla bunların tasarımda ele alınması hesaba katılmalarını sağlar

ÇYÇ Uygulama Deneyimi

Yerel yönetimlerde ve topluluklarda kapasite oluşturma

Finansal Aracıların kapasitelerinin arttırılması

ÇYP etki azaltma önlemlerinin maliyetlerinin alt proje maliyetlerine dahil edilmesi

Çevresel taramanın iyileştirilmesi

Denetleme ve izlemenin yoğunlaştırılması

ÇYÇ Uygulamasındaki Zorluklar

ÇYP Uygulamasındaki Zorluklar

1. Gerçekçi olmayan/yetersiz izleme göstergeleri

2. Çok az saha ziyareti ve izleme hususlarının ve raporlarının yetersiz incelenmesi ve değerlendirilmesi

3. Uygulama sırasındaki proje değişiklikleri karşısında EMP’nin revize edilmemesi

4. Üzerinde anlaşılan eylemlerin yetersiz takibi

5. Önerilen kurumsal kapasite önlemlerinin etkisizliği

Uygulamaya Dönük Çözümler

Finansal Aracı için sadece bu amaçla Çevre Uzmanlarının görevlendirilmesi iyi uygulamadır

Pratik, spesifik ve ölçülebilir çevre göstergeleri

İhale ve Sözleşme Dokümanları; etki azaltma / izleme ile ilgili ÇYP hükümlerini içermelidir

Saha ziyaretleri de dahil olmak üzere, aktif izleme gereklidir

Etki azaltma önlemlerinin ve kurumsal

görevlerin güncellenmesi gerekir

ÇYP uygulamasının ve denetiminin kalitesini değerlendirmek

Varsa, ele alınacak sistematik sorunları tespit etmek

Bunları gidermeye yönelik pratik önlemler önermek Önlemleri mevcut projelere (mümkün olduğu

ölçüde) ve gelecekteki operasyonlara uygulamak Sonuçları yaygınlaştırmak (Borçlular ile diyalog;

“ECA Öğrenme Özeti;” Personel ve Borçlu Eğitimi)

Amaçlar

Yöntem: Masa Başı İncelemesi + Saha Ziyaretleri

ÇYP Uygulama DeneyimiÖrnek: Güney Kafkasya Karayolu Altyapı Projeleri

Tematik İncelemesi

Gürcistan• Doğu-Batı Karayolu İyileştirme Projesi 1 (EWHIP 1)• EWHIP 2• EWHIP 3• İkincil ve Yerel Karayolları İyileştirme Projesi (SLRP) – (çok

sayıda küçük proje yolu)• Ek Finansman Projeleri

Ermenistan• Cankurtaran Karayolu İyileştirme Projesi (LRIP)

• Çok sayıda küçük proje karayolu (1- 6 km) Azerbaycan

• Azerbaycan Karayolları I• Azerbaycan Karayolları II (Kategori A projesi)• Azerbaycan Karayolları II- Ek Finansman I ve II (Her bir proje kapsamında birden fazla yol kesimi

bulunmaktadır)

İncelenen Projeler

Masa Başı İncelemesinin Bulguları

Çoğu proje doğru şekilde taranmış / sınıflandırılmış

Çoğu ÇED iyi hazırlanmış

Açıklama ve kamuoyu bilgilendirme zamanında gerçekleştirilmiş

ÇYP’ler: kapsamlı ancak etki azaltma önlemleri çok genel

ÇYP tasarım ile çok az ilişkilendirilmiş

ÇYP sözleşme dokümanları ile çok az ilişkilendirilmiş

9

Saha Ziyaretlerinin Bulguları

Yükleniciler rutin olarak ÇYP’lerin çoğu boyutunu uygulamamaktadır; özellikle aşağıdaki konularda;

◦ Malzemelerin kaynaklandırılması (malzeme ocaklarının yönetimi

ve restorasyonu)◦ İnşaat atıklarının bertarafı◦ İnşaat sahalarının yönetimi (örneğin drenaj, erozyon, yüzey

suları üzerindeki etkiler)◦ Hava kalitesi önlemleri (örneğin kamyon yükleri, toz önleme)◦ Şantiye koşulları

Yüklenicilerin, kontrol mühendislerinin, Karayolu İdarelerinin ve DB Proje Ekiplerinin yetersiz denetimi

Manzaranın Arka Yüzü

Güzel bir şekilde kaplanmış bir yol

Peki duvarın öbür tarafında ne var?

ÇED’de bölge toprak kayması bakımından hassas olarak tespit edilmiş

Tasarımda bu yeterince dikkate alınmamış Kötü tasarım toprak kaymalarına ve evlerin yıkılmasına yol açmış

(kısmen göçmüş köy yoluna dikkat ediniz)

ÇED’in tasarıma yansıtılmaması

Atık Yönetimi ve Bertarafı

Asbestli malzemeler yerel bir çöp sahasına atılmış

Molozlar çevredeki şehirlere su temin eden nehrin kenarına atılmış

Atıklar yakındaki arazilere gelişigüzel atılmış

Tünel kazısından çıkan hafriyat atıkları hassas toprak örtüsünü

kaplıyor

Nehir yatağından kum çıkarılıyor

Şantiyede kötü atık yönetimi

İyi uygulama örneği

Agrega kırma tesisinde toz oluşumunu kontrol etmek için su püskürtülüyor

16

Neden bu kadar fazla sorun var?

Sahiplenme olmayışı : ◦ Karayolu İdareleri DB tarafından finanse edilen projelerin ÇD raporlarının işleme

konulmasında çok az rol oynuyor (ÇD danışmanları ile çalışma görevini Banka personeline bırakıyorlar)

◦ Yerel kontrol mühendisleri çevreyi önemli bir konu olarak görmüyor (“olağan karşılıyorlar”)

◦ Uluslararası kontrol danışmanları işlerini yapmıyor – Karayolu İdarelerine bildirmiyorlar

◦ Karayolu İdareleri bildirilen çevre sorunlarını göz ardı ediyor

Sorumlulukları açık bir şekilde belirlenmemesi : ◦ ÇYP’ler çok genel◦ ÇYP hükümleri sözleşmelere dahil edilmiyor, dolayısıyla yasal olarak bağlayıcı değil

Kapasite eksikliği: Karayolu İdareleri sınırlı sayıda Çevresel ve Sosyal personele sahip ve bu yönlerini güçlendirmeleri için çok az teşvik var

Aşırı DB katılımı DB denetleme maliyetini yükseltiyor ve DB personeli üzerinde baskı yaratıyor … Sahada görev yapan Çevresel ve sosyal personel düzenli saha ziyaretleri yapmak için çok fazla projeden sorumlu

17

Tavsiyeler Daha ayrıntılı ÇYP’ler, daha spesifik, bilgilendirici ve izlenebilir etki

azaltma önlemleri (örneğin şantiyelerdeki septik tankların çizimleri) ÇYP’nin tasarımlara ve ihale dokümanlarına yansıtılmasının

sağlanması (maliyetlerin gerçekçi değerlendirmesi ile birlikte)◦ Metraj Cetvelinde spesifik olarak maliyetlendirilmiş eylemler◦ Şemsiye hüküm (rekabetçi değil)

İzleme için bağımsız “Çevre Denetçisi” tutulması (bu görev genel kontrolörlük danışmanına bırakılmamalı)

Borçluların sorumluluklarının arttırılması ve açıklığa kavuşturulması – gerektiğinde personelin arttırılması konusunda ısrar edilmesi. (DB danışmanlar için “ilk durak” olmamalıdır)

Karayolu İdaresi personelinin, yüklenici personelinin, danışmanların eğitilmesi – Proje Başlangıç çalıştayından itibaren

Değerlendirme raporlarında üst yazılarda çevresel sorunların vurgulanması

Sözleşmelerde uyumsuzluk için para cezalarının ve yaptırımların belirlenmesi ve bunların uygulanması

ALT PROJE DÖNGÜSÜ

TANIMLAMA

ÖN-FİZİBİLİTE ETÜDÜ

Başvuruların hazırlanması (yardım ile)

Öncelikli önerilerin sunulması

Uygunluk taraması

Önerilerin değerlendirilmesi/seçimi

Alt Proje Onayı

İş planının kabulü, sözleşme imzalanması

İşlerin başlaması

EMP uygulama

İŞLETME

DENETLEME

FİZİBİLİTE/TASARIM

Ön-FE Formu

Çevre İzni İnşaat Ruhsatı

İşlerin Denetimi

İlerleme Raporları

ÇED Hazırlama

EMF’in Proje Döngüsüne Dahil Edilmesi

Proje Uygulama DöngüsüAlt Proje Tanımlama ve Planlama Süreci

UygulamaSatın Alma Prosedürleri

Finansal Yönetim ProsedürleriKurumsal Düzenlemeler

Proje Operasyonel Kılavuzu (POK)

Çevresel İnceleme ve Uygulama ProsedürleriTarama Formu

Çevresel ve Sosyal Etki Azaltma Önlemleriİzleme Kontrol Listeleri

Alt kredi uygunluk kriterleri : uygun/uygun olmayan yatırımların, potansiyel çevresel sorunların açıklanması

Alt kredi başvurusu: potansiyel çevresel sorunların ve önerilen etki azaltma önlemlerinin tespiti;

Alt kredi taraması, değerlendirmesi ve seçimi: ÇD taraması, çevresel sorunların ve önerilen etki azaltma önlemlerinin değerlendirilmesi; spesifik ÇD/ÇYP’nin gerekli olup olmadığının belirtilmesi

Alt proje kredi anlaşmasının hazırlanması/imzalanması : ÇYÇ’i uygulama zorunluluğunu içerir

Satın Alma : ihale dokümanları, şartnameler, sözleşmeler çevre hükümlerini içerir

Alt kredinin kullandırılması/ilerleme raporları : çevresel önlemler kullandırımlar için tetikleyici olabilir; PUB çevresel önlemlerin uygulandığını ve etkili olduğunu doğrular

Alt kredi uygulamasının izleme ve değerlendirmesi : ÇYP ‘ye uyumu, çevresel göstergeleri içerir

ÇYÇ hususlarının POK Prosedürlerine Dahil Edilmesi

ÇD Tarama/Sınıflandırma kriterleri Ulusal gereklilikler ve DB gereklilikleri İlgili çevre standartları Alt projelerin etkilerini ele almaya ve alt projelerin

sürdürülebilirliklerini arttırmaya yönelik olarak, her bir alt proje türüne özgü çevresel sorunlar ve etki azaltma önlemleri

Alt proje tasarımında, saha seçiminde, ÇYP formülasyonunda ve uygulamasında dikkate alınacak / dahil edilecek önlemler

Kamuoyu bilgilendirme ve istişare prosedürleri İzleme, değerlendirme ve raporlama düzenlemeleri

Çevresel Kılavuzlar – POK Bölümü veya Eki

TACİKİSTAN

TOPLULUK TARIM VE SULAK ALAN YÖNETİM

PROJESİ

Proje, Surkhob, Zarafshan, Vanjob ve Toirsu Sulak Alanlarında toplam 36.000 km2’lik bir

alanı kapsamaktadır. Bu alan, toplam 550,000 kişinin (dağlık nüfusun %42’si)

yaşadığı 390.000 hektarlık tarımsal alanı kapsamaktadır

Bileşen I: Kırsal Üretim Yatırımları Bileşen II: Kurumsal Destek ve Kapasite

Oluşturma Bileşen III: Proje Yönetimi

Projeye Genel Bakış

Tarımsal üretim yatırımları - yıllık ürün girdileri, bahçecilik, hayvancılık, işleme, dağıtım, kiralama ve kredi olanakları

Arazi kaynak yönetimi – arazi grupları; toprak koruma, nem yönetimi, bahçecilik-odunluk-yem gibi yatırımlar

Kırsal altyapı– içme suyu, küçük sulama, köy yollarının rehabilitasyonu, küçük ölçekli elektrik üretim

Kırsal Üretim Yatırımları

Finansal ve ticari açıdan uygulanabilir;

Sosyal açıdan kapsayıcı ve anlayışlı;

Kurumsal açıdan uygulanabilir;

Çevresel açıdan sağlıklı ve sürdürülebilir: alt projeler, sürdürülebilir toprak yönetimine ilişkin Proje gerekliliklerini karşılamalıdır;

Tarımsal üretimin arttırılması

Alt Proje Temel Esasları

Küçük yapım işlerinin küçük etkileri ilgili tasarım standartlarına uygun olarak yönetilecek

Onaydan önce, yetkililer alt projelerin ilgili ulusal ve yerel çevre kanunlarına ve düzenlemelerine uygunluğunu ve Banka politika ve prosedürlerini ile tutarlılığını doğrulayacak

Genel proje maliyetine bağlı olarak, projeler farklı kurumlar tarafından incelenecek

Kullandırım koşulu olarak, PYB’den ilave Çevre Uzmanı tutması istenmiştir.

Kamunun, sivil toplumun ve proje ile ilgili personelin çevresel değerlendirme ve yönetim kapasitesini arttırmaya yönelik eğitim ve ekipman temini için 50.000$ tahsis edildi

İlave kilit özellikler

Başlangıçtaki bilinçlendirme ve iletişim faaliyetleri

Potansiyel kırsal üretim yatırım faaliyetlerinin gösterge niteliğindeki açıklamaları

Grup süreci ve uygunluk kılavuzu Köy ve CIG uygulama düzenlemeleri Proje Yönetim Biriminin, Proje

Koordinasyon Biriminin, tutulan danışman ve uzmanların ve ilgili kurum personelinin sorumlulukları

Proje Operasyonel Kılavuzu

Katılımcı analiz araçları Alt proje önerilerinde ele alınacak olan fizibilite

ve uygunluk ile ilgili ayrıntılı soruların gösterge niteliğindeki bir listesi

Alt proje önerilerinin formatı PUB ile Faydalanıcı arasında imzalanacak

Mutabakat Zaptı Alt proje önerilerinin ve proje komitelerinin köy

önerilerinin incelenmesine yönelik kontrol listesi STK sözleşmelerine yönelik önerilen Görev

Tanımı

Proje Operasyonel Kılavuzunun Ekleri :

Alt projede inşat veya işletme aşamalarında atık üretilecek mi (hava, sıvı veya aktı)? Üretilecekse, bunlar nasıl yönetilecek? Önerilen önlemler nelerdir:

Atıkları önlemek, en aza indirmek veya arıtmak? En sonda atık sahalarına bırakmak?

Alt proje tehlike altındaki herhangi bir hayvan veya bitki türü için etki riski doğuracak mı (örneğin yayılmacı yabani otlar, doğal yaşam alanlarının

dönüşümü)? Doğuracak ise, bu etkileri önlemek veya en aza indirmek için neler yapıldı?

Alternatif saha ve tasarım seçenekleri değerlendirilip, en az riskli seçenek seçildi mi?

Telafi edici önlemler öneriliyor mu (eşdeğer doğal yaşam alanlarının oluşturulması/yönetilmesi)?

Alt proje herhangi bir yüzey veya yer altı su kaynağı için etki riski doğuruyor mu (örneğin kirlilik, siltasyon, aşırı kullanım)? Doğuruyor ise:

Su kullanıcıları üzerindeki etkiler değerlendirildi mi? Potansiyel olarak etkilenen diğer kullanıcılara danışıldı mı? Su temininin yeterliliği ve sürdürülebilirliği tespit edildi mi? Kaynak koruma için önlemler belirlendi mi?

Örnek Ek: Çevresel Sağlık ve Sürdürülebilirlik (örnek sorular – başka sözcüklerle ifade edilmiştir)

Bu alt proje için gereken ÇD aracı nedir? (örneğin ÇYP, sınırlı çevresel değerlendirme + ÇYP)?

ÇD aracı çevre onayını aldı mı (bölgesel/ulusal düzeyde)?

ÇYP uygulama ve izleme kapasitesi yeterli mi?

ÇYP maliyetleri hesaplandı mı?

Örnek Ek: Çevresel Sağlık ve Sürdürülebilirlik (devamı)

ALT PROJE # - 254 ALAN - 624 ha FAYDALANICI # – 4353 hh

BAHÇECİLİK / TERASLAMA

ESKİDEN ŞİMDİ

BAHÇECİLİK / TERASLAMA

TERASLAMA

İÇME SUYU TEMİNİ

Uygulamada Topluluk Yatırımları

SU ISITMA AMAÇLI GÜNEŞ ENERJİSİ

Uygulamada Topluluk Yatırımları