DNYANIN KTLES VE YARIAPININ HESABI KEVSER TURAN070102003

DNYANIN KTLES(M=6.10^24 kg)Gk Cisimlerinin ktlelerini lmek iin tek yol Newton'un ktle ekim yasasn kullanmaktan geiyor.

Bu da ancak ktlesini lmek istediiniz eyin evresinde dnen baka bir cisim varsa mmkn .

DNYANIN KTLESrnein, Dnya'nn ktlesini Ay'n Dnya evresindeki hareketinden, Gne'in ktlesini de Dnya ve dier gezegenlerin hareketinden bulmak mmkn.

Eer bir yldzn evresinde dolanan baka bir yldz varsa ktlesini lebiliriz.

Dnya ve ay iftini belirledikten sonra baz lmler almamz gerekiyor. Bunlardan birisi hareketin periyodu.

Yani Dnya ve Ay birbirlerinin evresindeki hareketlerini ne kadar zamanda tamamlyorlar .

Bunun dnda ya yrngenin apn ya da Dnya yrngelerinde hangi hzla hareket ettiini bilmek gerekiyor

Eer periyotla beraber bunlardan birisini biliyorsak, Newton'un ktle ekim yasasn kullanarak dnyann ktlesini hesaplamamz mmkn .

DNYANIN YARIAPI(r = 6370 km)Yunan matematiki ve astronomEratosthenes .. 200 ylnda dnyann yarapn ilk kez hesaplam.

Bir kronometre ve bir cetvelle aadaki admlar izleyerek dnyann yarapn yaklak olarak hesaplayabilirsiniz

1. Gnein batmasna yakn bir zamanda ufuk izgisini ve gnei kardan gren, grntnn binalar ya da yksek tepelerce kapatlmad, deniz seviyesine yakn bir yer bulun. Birisi gzlerinizin yerden tam uzakln(h) lsn

2. Rahata yere uzann ve yznz ufka dnn. Gnein baktnz istikametten batacana emin olun.

3.Gnein tam tepesi ufkun altnda kaybolduu anda kronometreyi altrn.

4. imdi gzlerinizi ufuktan ayrmadan hzla ayaa kalkn!

5. Dikkatli bakldnda, gne ufkun zerinde mucizevi bir ekilde tekrar belirecek.

6. Gnein tam tepesi tekrar ufkun altnda kaybolduunda kronometreyi durdurun

7. Arkadanz, gzlerinizin yerden tam yksekliini bir de ayaktayken lsn. Gzlerinizin ykselme miktarn birazdan "h" ile gsterip, hesaplamada kullanaca

Matematiksel olarak gnein iki bat arasndaki srenin, bir gne oran ile dnyann bu arada dnd ann 360oye oran eittir.

Yani t/(24*60*60) =/360 (zaman saniye olarak ltk, o yzden bir gn saniyeye evirdik).Bu eitlikten faydalanarak geen zaman iinde dnyann ka derece dndn() hesaplayabilirsiniz.

Sonuta ortaya bir kenar dnyann yarap(R) kadar, bir kenar dnyann yarap + gznzn ykselme miktar(R+h) kadar ve bir as dnyann bu aradaki dn as() kadar olan bir dik gen kyor.

Cos = R/(R+h) denkleminin trigonometrik zm olan R = h.(cos) / (1 - cos) bants kullanlarak R hesaplanabilir

SORULAR:1.)Dnyann ktlesi hesaplanrken bilinmesi gereken nicelikler ve formller nelerdir?2.)Dnyann yarapn ilk len kii kimdir?3.) Gnein iki bat arasndaki ay nasl belirleyebiliriz?

CEVAPLAR:1) G, periyot.F=G.M1.M2 R^22) eratosthenes 3) t/(24*60*60) =/360

KAYNAKLAR:http://www.metefizik.com/index.php/Tbitak Bilim ve Teknik dergisi

TEEKKRLER