Punsimi dhe migrimi i t rinjvePrfitimi i Dobive dhe Paksimi i Rreziqeve

Secili nga ne bhet dika apo dikushi n jet, dhe kemi mundsi ta zgjedhim vet. Gjetja e nj pune sht vetm piknisja e nj rrugtimi t gjat. Kshillimi duhet t ndihmoj t rinjt t marrin vet vendimin e duhur n prputhje me moshn, dijet, aftsit dhe tregun aktual t puns. Roli parsor i shrbimeve t punsimit pr t rinj sht t ndihmoj t rinjt t prputhin jetn me karriern dhe profesionin e zgjedhur.

Punsimi dhe Migrimi i t Rinjve, sht nj program i qeveris shqiptare n bashkpunim me Kombet e Bashkuara, financuar nga qeveria spanjolle. Paket informuese Pr t rinjt

Nj vend pune i denj

Punsimi dhe migrimi i t rinjvePrfitimi i Dobive dhe Paksimi i Rreziqeve

Pundhnsi ka prgjegjsin t informoj t punsuarit pr masat teknike, pr aksidentet q kan ndodhur n vendin e puns n tre vitet e fundit, si dhe pr cdo lnd t rrezikshme. N se shikoni q nuk po ju thon, mos ngurroni t flisni me zyrn e personelit, apo pundhnsin; krkoni menjher t lexoni rregulloret e sigurimit teknik. Bisedoni edhe pr kolegt, ata nga prvoja mund t t thon cilat jan aksidentet m t shpeshta, dhe si mund ti shmangim ato.

Pundhnsi ka prgjegjsin t kua-lifikoj t punsuarin pr t respektuar kushtet n fushn e siguris; ky kualifikim

duhet t bht n fillim dhe sipas nevojs t prsritet edhe gjat kohs s puns.

Punmarrsi ka t drejtn t pushoj t paktn 20 minuta do katr or n se punon n kmb apo i prkulur pr nj koh t gjat.

Nj person i vetm nuk mund t mbaj m tepr se 55 kg, dhe pr grat kjo pesh sht 20 kg. Kujdes kto parametra mund t ndyshojn pr t miturit. Prandaj krkojini pundhnsit tju jap nj kopje t kushteve t puns pr rastet kur kjo kryhet nga nj i mitur.

Pundhnsi gjithashtu duhet t bj nj analiz t rrezikut t zjarrit dhe t marr masat prkatse. Cdo mjedis duhet t jet patjetr i pajisur me fiksa zjarri, t cilat duhet t mbahen n gjendje shum t mir funksionimi.

Kto ishin pak nga t drejtat n vendin e puns q prcakton

ligji shqiptar. Ju kujtojm se prgjegjsia kryesore pr t zbatuar kto t drejta sht e pundhnsit, por edhe ju mund t luani rol t rndsishm pr t detyruar pundhnsit. Duhet t dini ti krkoni t drejtat tuaja me pozitivitet, dhe vendosmri. Prandaj informohuni, flisni me miq, me koleg, me kshilluesin e karriers, apo prfaqsues t sindikatave.

Kujtoni q ju nuk jeni thjesht t punsuar, por jeni pjesmarrs n vendin e puns dhe keni prgjegjsin t kontribuoni pr t krijuar dhe mbajtur nj vend pune t drejt.

8

Zhvillimi i karriers sht nj rrugtim i gjat, nj proes i vazhdueshm, i cili duhet t ndihmoj t rinjt, por edhe cdo individ n cdo mosh dhe koh t organizoj dijet dhe ti prdor ato n mnyr efikase pr t njohur botn e puns dhe pr t zn me sukses vendin e tij n kt bot. Kjo paket informative synon t pregatis t rinjt t hyjn n tregun e puns. Deri tani ju kemi treguar si t vendosni qllimet, si t vlersoni e paraqisni veten e t aplikoni pr nj pun, e si t krijoni nj aktivitet tuajin. Punoni n nj kompani t vogl, apo t madhe, pr pak koh, apo shum, keni nj aktivitet tuaj dhe punsoni t tjer, sidoq t jet t punsuarit kan disa t drejta, t cilat prcaktohen nga konventa dhe marrveshje ndrkombtare, por edhe nga ligji shqiptar, i cili sht kodi i puns.Pr shkak t moshs dhe mungess s prvojs apo kualifikimit, shpesh t rinjt punsohen n pun t prkohshme dhe pak t paguara. Kjo gjithsesi, nuk duhet t jet arsye q t mos keni nj kontrat t rregullt, me t drejta dhe prgjegjsi t prcaktuara mir. sht vrtet detyrimi i pundhnsit q t respektoj t drejtat tuaja, por edhe ju duhet t dini ti krkoni ato.

Ndrkoh q pregatiteni pr tregun e puns, mir sht q t dini disa nga t drejtat n pun.

T drejtat n pun jan objekti i qindra deklaratave, konventave dhe rekomandimeve t mekanizmave t rndsishm si Organizata Ndrkombtare e Puns (ILO), Kshilli i Europs apo Komuniteti Europian. Vetm Organizata Ndrkombtare e Puns (ILO) numron m tepr se 180 konventa dhe 190 rekomandime t cilat mbulojn t gjitha prmasat dhe aspektet e puns. Mund t kontrolloni dhe t lexoni faqen e internetit. Dokumenti m i rndsishm sht Deklarata e Parimeve dhe t Drejtave Themelore n Pun, e vitit 1998, deklarat e pranuar gjersisht nga vendet antare.sht detyrimi i vendit q t hartoj legjislacionin prkats pr t zbatuar dhe

mbrojtur kto t drejta. Qeveria shqiptare i ka harmonizuar dhe paqyruar m s miri kto parime n Kodin Shqiptar t Puns. Zyra e punsimit mund tju shpjegoj me hollsi t gjitha t drejtat tuaja sipas ktij kodi, sigurisht edhe prgjegjsit q keni. Gjithashtu zyra e Organizats Botrore t Puns n Tiran do t botoj nj udhzues gjithprfshirs lidhur me t drejtat n vendin e puns dhe si zbatohen ato. Pr nj kopje drejtojuni zyrs s puns t rrethit tuaj. Vitet e fundit, po flitet dhe po shkruhet gjithmon e m tepr pr konceptin e nj Vendi Pune t Drejt, e cila sht nj filozofi, q duhet prqafuar nga t shoqrit e t gjitha vendeve.

NJ VEND PUNE I DENJ

Mbrojta e t drejtave n vendin e puns, mbrojta sociale dhe e shndetit t punonjsve sht nj nga prparsit e qeveris shqiptare e cila shprehet qartsisht n Strategjin Kombtare t Punsimit 2007 2013, dhe artikulohet n Kodin Shqiptar t puns.

Duke qen t rinj, dhe M posht po ju japim nj prmbledhje t przgjedhur t disa neneve kryesore nga ky kod.

Synimi pr nj vend pune t denj

sht nj prqasje e cila pranon rolin qndror t puns n jetn e idividve, nj pun q sht produktive dhe sjell: t ardhura t arsyeshme, siguri n pun dhe mbrojtje sociale pr familjet, mundsi m t mira pr zhvillim personal dhe integrim social, liri pr t shprehur shqetsimet, mundsi pr tu organizuar dhe pr t marr pjes n vendimmarrje, dhe mundsi dhe trajtim t barabart pr burrat dhe grat.

Sigurisht q pr m tepr, mund t flisni me kshilluesin e karriers pr t rinjt; ata do t din tju shpjegojn far duan t thon kto t drejta, si mund t zbatohen dhe si mund ti krkoni ato.

Mosha e punsimit

Sipas ligjit, t miturit nga 16 18 vjec mund t punsohen n pun t lehta q nuk dmtojn shndetin dhe formimin e tyre. Ju mund t takoni nj kshillues karriere

dhe ti krkoni atij tju jap m tepr njohuri se cilat jan llojet e punve t lejuara me ligj pr moshn tuaj.

Gjithashtu ligji parashikon se edhe t miturit nga mosha 14 16 vjec mund t punsohen gjat pushimeve shkollore vetm n pun t lehta q nuk dmtojn shndetin dhe zhvillimin e tyre normal.

Ligji thekson se t miturit nn 18 vjec duhet t punsohn vetm kur njihen si t aft pr pun pas kontrollit mjeksor t plot. Ky kontroll duhet t mbulohet nga pundhnsi.

Ligji parashikon dhe shprehet se sht i lejueshm angazhimi apo punsimi i t miturve n veprimtari social-kulturore pas konsultimit me organizatat e interesuara.

Detyrimet si i punsuar

Punmarrsi duhet t kryej per-sonalisht punn e ngarkuar me prjashtim t rasteve kur me marrveshje parashikohet e kundrta, pra kur ka nj vendim t prbashkt me pundhnsin apo kolegt. Punmarrsi ka detyrimin t kryej me kujdes dhe prgjegjsi punn q i ngarkohet.

Punmarrsi nuk sht i detyruar t zbatoj urdhra dhe udhzime t prgjithshme q bien ndesh me kontratn e puns, dhe vecanrisht ato q rrezikojn jetn dhe shndetin e tij. Prandaj gjithmon pyesni, kshillohuni me koleg dhe flisni me pundhnsin tuaj n se nuk jeni t qart, n se nuk e kuptoni nj udhzim, apo n se mendoni se nj detyr e caktuar mund t jet e dmshm apo e rrezikshme.

Punmarrsi ruan me besnikri in-teresat e ligjshme t pundhnsit,

prfshir ktu ruajtjen e informacionit lidhur me krijimin e produkteve apo shrbimeve. Kjo prfshin edhe kujdesin pr mosshprdorim.

Gjat vlefshmris s kontrats dhe pas mbarimit t sa, punmarrsi nuk duhet t kryej asnj pun t paguar nga t trett q mund t dmtoj punmarrsin. Zakonisht kjo shprehet edhe konkretisht n kontratn e puns. Pra sht vet pundhnsi i cili n kontratn e puns detajon cilat jan llojet e punve, apo aktiviteteve q mund ta dmtojn.

Koha e puns, pushimet

Kohzgjatja normale e puns nuk sht m shum se 8 or n dit, ndrsa pr t punsuarit nn 18 vje nuk mund t jet m shum se 6 or n dit.

Kohzgjatja e puns nats nuk duhet t jet m shum se tet or pa ndrprerje. Ligji thekson se personat nn 18 vjec ndalohen t punojn n punn e nats.

Kohzgjatja normale e javs s puns sht jo m shum se 40 or. Zakonisht edhe kjo prcaktohet n kontratn e puns.

Si rregull ndalohet puna n ditt e fes-tave zyrtare, prve rasteve t prcaktuara ndryshe.

Siguria dhe shndeti n pun

Pundhnsi duhet t prcakoj qart rregullat e sigurimit teknik pr t shmangur aksidentet n pun.

Pundhnsi duhet t kujdeset pr krijimin e kushteve higjienike si dhe pr kushtet normale t vendit t puns; vendi i puns dhe t gjitha pjest prbrse t tij duhet t prshtaten me natyrn e puns.

DISA NGA T DREJTAT DHE DETYRIMET TUAJA