duurzame energie in noord-holland
Post on 20-Oct-2014
1.353 views
DESCRIPTION
Duurzame energie in Noord-Holland. De kansen, de noodzaak en de mogelijkheden. passie, plezier, people, planet, proces, product. Informatie voor politici, ambtenaren en beleidsmakers en voor iedereen die wil weten hoe we naar een duurzame energievoorziening kunnen groeien.TRANSCRIPT
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Duurzame energieDuurzame energiein Noord-Hollandin Noord-Holland
passiepassie, plezier, , plezier, people, profit, people, profit, planetplanet, proces, product …., proces, product ….
Chris WestraChris Westra
senior consultant ECN (www.ecn.nl) senior consultant ECN (www.ecn.nl) algemeen directeur We@Sea (www.we-at-sea.org) algemeen directeur We@Sea (www.we-at-sea.org) voorzitter Stichting HEDEN (www.haveneilandopzee.nl) voorzitter Stichting HEDEN (www.haveneilandopzee.nl)
[email protected]@ecn.nl
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Energie wat gebruiken we:Energie wat gebruiken we:
• Thuis: elektriciteit uit: Thuis: elektriciteit uit: kolenkolengasgasatoomsplitsingatoomsplitsingduurzaam (zon, wind biomassa)duurzaam (zon, wind biomassa)
• Thuis: warmte uit:Thuis: warmte uit: gasgasrestwarmte restwarmte WKK & vuilverbranding WKK & vuilverbranding
• transport:transport: Olie, gas en elektriciteitOlie, gas en elektriciteit
• vrije tijd:vrije tijd: hout(-skool),zon (grote mix) hout(-skool),zon (grote mix) (dure Elektriciteit uit batterijen)(dure Elektriciteit uit batterijen)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Duurzame bronnen in Nederland:Duurzame bronnen in Nederland:
• zonne-energie zonne-energie (elektriciteit = PV) (elektriciteit = PV)
• zonnewarmte zonnewarmte (zonnecollectoren)(zonnecollectoren)
• windenergie windenergie (op land en in de zee)(op land en in de zee)
• waterkracht waterkracht (een heel klein beetje)(een heel klein beetje)
• biomassa biomassa (elektr. centrales) >5%(elektr. centrales) >5%
• geothermie geothermie (ruimte verwarming)(ruimte verwarming)• Blue energie Blue energie (nieuw !!) 200 MW (nieuw !!) 200 MW
Afsluitdijk / IJmuiden Afsluitdijk / IJmuiden (ontwikkelingstijd > 7 jaar)(ontwikkelingstijd > 7 jaar)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Naar een duurzame energievoorziening:Naar een duurzame energievoorziening:
1.1. We moeten allereerst blijven doorgaan met energiebesparing !We moeten allereerst blijven doorgaan met energiebesparing !
2.2. Thuis: elektriciteit uit:Thuis: elektriciteit uit: gasgaskolen (met CO2 opslag)kolen (met CO2 opslag)zon PVzon PVwind op land en zeewind op land en zeebiomassa uit reststromenbiomassa uit reststromen
3.3. Thuis: warmte uit:Thuis: warmte uit: gasgaszon zon restwarmte restwarmte WKK & vuilverbranding WKK & vuilverbranding
4.4. transport:transport: duurzaam opgewekte elektriciteit duurzaam opgewekte elektriciteit H2H2bio-brandstoffen (tijdelijk)bio-brandstoffen (tijdelijk)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Gebouwde omgevingGebouwde omgeving
Verdergaande Verdergaande energiebesparingenergiebesparing: : - passieve energie in nieuwbouw- passieve energie in nieuwbouw- verplichte isolatie van bestaande gebouwen - verplichte isolatie van bestaande gebouwen (renovatie) (renovatie)- elektrisch warmte pomp (?)- elektrisch warmte pomp (?)- warmte en koude opslag op gebouw en wijk niveau - warmte en koude opslag op gebouw en wijk niveau - Efficiënte apparaten door strenge EU-normen- Efficiënte apparaten door strenge EU-normen- duurzame energiebronnen samen met ‘smart grids’- duurzame energiebronnen samen met ‘smart grids’- op gebouwniveau geïntegreerde zonne-energie.- op gebouwniveau geïntegreerde zonne-energie.
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
TransportTransport
• Elektrische auto’sElektrische auto’s• vracht / lucht verkeer en vracht / lucht verkeer en
scheepvaart op biodiesel ?scheepvaart op biodiesel ?• Hybride en HHybride en H22 bussen ? bussen ?• fietsen (elektrisch) en fietsen (elektrisch) en
openbaar vervoer?openbaar vervoer?
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Wat is nieuw ?Wat is nieuw ?
• Baker Elektric 1909 Baker Elektric 1909 (40 km/uur)(40 km/uur)
• Nissan Tama 1927Nissan Tama 1927(60 km /uur)(60 km /uur)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Duurzame energie geeft :Duurzame energie geeft :• een bijdrage aan COeen bijdrage aan CO22 beleid beleid• lokale werkgelegenheidlokale werkgelegenheid
en bedrijvigheid en bedrijvigheid • investeringsmogelijkhedeninvesteringsmogelijkheden• stabiele energieprijzenstabiele energieprijzen• NL een plaats op de DE-kaart NL een plaats op de DE-kaart • vermindering van de woonlastenvermindering van de woonlasten
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Wat moet er gebeuren?Wat moet er gebeuren?
• besparing !!!!besparing !!!!• lange termijn doelen stellen (en koers houden)lange termijn doelen stellen (en koers houden)• heldere visie over te ontwikkelen technologieënheldere visie over te ontwikkelen technologieën• consistent overheidsbeleid consistent overheidsbeleid • normen en standaarden normen en standaarden
(monitoring, evaluatie en aanscherping)(monitoring, evaluatie en aanscherping)• samenwerking overheid, industrie, onderzoek en burgers samenwerking overheid, industrie, onderzoek en burgers
(NEHC !!!!)(NEHC !!!!)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Wat betekent dit allemaal?Wat betekent dit allemaal?
• duurzame energie forse investeringduurzame energie forse investering
• elke gemeente (land) steentje bijdragenelke gemeente (land) steentje bijdragen(verantwoordelijkheid)(verantwoordelijkheid)
• elektriciteitsprijs (olie) is belangrijke factorelektriciteitsprijs (olie) is belangrijke factor
• meer internationale samenwerking nodigmeer internationale samenwerking nodig
• op alle niveaus ander weg inslaan !!op alle niveaus ander weg inslaan !!
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
ConclusiesConclusies• Sterke broeikasgasreductie nodig• Aandeel wind zal nog fors toe moeten
nemen• vooralsnog meer onshore dan offshore• Gestage introductie van Zonne-energie
op eindgebruikers niveau • Biomassa doet beperkt mee• voorzieningszekerheid houdt aandacht
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Voor Noord-Holland grote kansen Voor Noord-Holland grote kansen door (offshore) windenergiedoor (offshore) windenergie
• Aanwezigheid kennisinstitutenAanwezigheid kennisinstituten(ECN, WMC, Imares,)(ECN, WMC, Imares,)
• Goede havens en ontwikkelings-Goede havens en ontwikkelings-mogelijkheden: IJmuiden, Den Heldermogelijkheden: IJmuiden, Den Helder
• Mogelijkheden samenwerking U.K.Mogelijkheden samenwerking U.K.• Haveneiland op zeeHaveneiland op zee• Aanlanding elektriciteit Aanlanding elektriciteit
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
20102010
Zo begonnen we in 1972 Zo begonnen we in 1972 hier zijn we hier zijn we nu: 2010nu: 2010
WindenergieWindenergie
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
’’85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 0585 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05
.05 . 3 . 5 1.3 1.6 2 4.5 5 MW.05 . 3 . 5 1.3 1.6 2 4.5 5 MW
12 m 12 m ØØ
A380 Airbus
Technische ontwikkelingTechnische ontwikkelingvan windenergievan windenergie
126 m 126 m ØØ
Huidig vermogen ca. 3 MWHuidig vermogen ca. 3 MW
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Windenergie in 2011Windenergie in 2011
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
De ontwikkeling De ontwikkeling van windenergie van windenergie
wereldwijdwereldwijd
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Windenergie 2011Windenergie 2011Nederland < 5 % van de elektriciteit Nederland < 5 % van de elektriciteit
• Groei wereldwijd 35% per jaarGroei wereldwijd 35% per jaar• Kostprijs rond de prijs voor elektriciteit uit Kostprijs rond de prijs voor elektriciteit uit
kolen/gaskolen/gas• Stimuleringsbeleid: subsidie per kilowattuurStimuleringsbeleid: subsidie per kilowattuur• Doelen: Doelen:
– 6000 MW op land in 2020 (hard doel)6000 MW op land in 2020 (hard doel)– 6000 MW op zee in 2020 (indicatief doel)6000 MW op zee in 2020 (indicatief doel)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
• ongeloof over klimaatprobleem• onvoldoende aandacht voor energieprobleem• onvoldoende politieke wil
Problemen voor duurzame energieProblemen voor duurzame energie
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Maatschappelijke acceptatie :Maatschappelijke acceptatie :
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Potentieel van de Noordzee:Potentieel van de Noordzee:meer energie dan nu uit Midden meer energie dan nu uit Midden
OostenOosten
European offshore European offshore wind energy communitywind energy community
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
OWEZ (Egmond aan zee)
108 MW, 2006 (M€ 260)M€ 260)
Princes Amalia 120 MW, 2007 (M€ 380)M€ 380)
36 x Vestas 3MW V90 36 x Vestas 3MW V90 108 MW 108 MW10 – 18 km uit de kust 10 – 18 km uit de kust 18 m water diepte 18 m water diepte
Monopiles 30 m in de bodemMonopiles 30 m in de bodem
Egmond aan ZeeEgmond aan Zee
De eerste twee NL windturbineparkenDe eerste twee NL windturbineparken
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Princes Amalia 60 x 2 W = 120 MWPrinces Amalia 60 x 2 W = 120 MW
60 x Vestas 2MW V80 60 x Vestas 2MW V80 108 MW 108 MW23 km uit de kust23 km uit de kust19 – 24 m water diepte19 – 24 m water diepte
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Offshore windenergie Offshore windenergie
& ruimtelijke ordening& ruimtelijke ordening
Hoe verder in Hoe verder in Nederland?Nederland?
Derde NL windparken Derde NL windparken van BARDvan BARD
De eerste twee NL De eerste twee NL windturbineparkenwindturbineparken
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Volgende NL windturbinepark :Volgende NL windturbinepark :Bard windturbinesBard windturbines
Dedicated 5 MW offshore wind turbinesDedicated 5 MW offshore wind turbines
Trends geen tandwielkastenTrends geen tandwielkastennieuwe lichtere materialennieuwe lichtere materialen
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Offshore wind energieOffshore wind energiein Nederland:in Nederland:
2008: 2008: 228 MW (1 228 MW (1ee ronde) ronde)
2013 – 2015:2013 – 2015: 950 MW 950 MW (2(2ee ronde) ronde)
2015 – 2020:2015 – 2020: 5000 MW (3 5000 MW (3ee ronde) ?? ronde) ??
2020 – 20??:2020 – 20??: 15.000 MW ??????15.000 MW ??????
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Break-down of Generating Costs
Retrofit & Overhaul6%
Decommissioning1%
Wind turbine24%
Electric Collection System
2%
Other5%
Transmission System to Shore
6%
Foundation9%
Yearly Operation & Maintenance
27%
Assembly, Transport and Installation
11%
Tower9%
Lifetime opwekkosten offshore windenergieLifetime opwekkosten offshore windenergie
Dowec
fundatie 9%fundatie 9%ontmanteling 1%ontmanteling 1% toren 9%toren 9%
Exploitatie en Exploitatie en onderhoud 27%onderhoud 27%
Wind turbines Wind turbines 24%24%
bekabeling 2%bekabeling 2%kabel naar land kabel naar land 6%6%
diversen 5%diversen 5%
Assemblage, Assemblage, transport & transport &
installatie 11%installatie 11%
renovatie 6%renovatie 6%
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Vlissingen goed bezig:Vlissingen goed bezig:havengebied voor offshore havengebied voor offshore
windenergie in U.K.windenergie in U.K.
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
IJmuiden & Velzen hebben potentie IJmuiden & Velzen hebben potentie
voor de bouw van U.K. parken !!voor de bouw van U.K. parken !!
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Nationale doelen 2030Nationale doelen 2030
B: >4 GWB: >4 GW
DK: > 4 GWDK: > 4 GW
UK: > 33 GWUK: > 33 GW NL: > 6 GWNL: > 6 GW
D: 25 GWD: 25 GW
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
HaveneilandHaveneiland
© © Reinout PrinsReinout Prins
Onderzoek naar eiland op zee Onderzoek naar eiland op zee voor offshore wind NL & U.K.voor offshore wind NL & U.K.
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
installatie van complete windturbinesinstallatie van complete windturbinesvanaf eiland op zeevanaf eiland op zee
Ballast NedamBallast Nedam
IHC MerwedeIHC Merwede
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Primaire functies van haveneiland:Primaire functies van haveneiland:
• havenhaven voor bouw en onderhoud van voor bouw en onderhoud van windparken (assemblage)windparken (assemblage)
• vestigingsplaats voor vestigingsplaats voor trafostationtrafostation(stopcontact op zee !)(stopcontact op zee !)
• hotelhotel voor onderhoudspersoneelvoor onderhoudspersoneel• testsitetestsite voor offshore wind turbines voor offshore wind turbines• opslagplaatsopslagplaats voor reserve onderdelen voor reserve onderdelen• logistieklogistiek knooppunt bouw knooppunt bouw
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Mogelijke plaatsen van haveneilanden op zee ter Mogelijke plaatsen van haveneilanden op zee ter ondersteuning van electrische infrastructuurondersteuning van electrische infrastructuur
““North Clay-land”North Clay-land”
““North-East Friesland”North-East Friesland”
““IJmuiden op zee”IJmuiden op zee”
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Duurzame energie in NHDuurzame energie in NHeen rijke geschiedenis (1)een rijke geschiedenis (1)
• ECN windenergie proefturbine 25 HATECN windenergie proefturbine 25 HAT• Camperduin (proefproject) Camperduin (proefproject)
eerste project windturbines voor 28 woningeneerste project windturbines voor 28 woningen• Hoogkarspel (proefproject)Hoogkarspel (proefproject)
windenergie voor houtdroogbedrijfwindenergie voor houtdroogbedrijf• Anna pauwlona Anna pauwlona
windenergie voor bollenbedrijf windenergie voor bollenbedrijf • Verticale windturbine VAT in AmsterdamVerticale windturbine VAT in Amsterdam
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Duurzame energie in NHDuurzame energie in NHeen rijke geschiedenis (2)een rijke geschiedenis (2)
• Veel windparken (lijnopstellingen)Veel windparken (lijnopstellingen)Zijpe, Callantsoog, Enkhuizen, UlketochtZijpe, Callantsoog, Enkhuizen, Ulketocht
• Eerste particuliere windturbinepark (de Schutter)Eerste particuliere windturbinepark (de Schutter)• Eerste 1 MW turbine in Wieringermeer bij Eerste 1 MW turbine in Wieringermeer bij
MedemblikMedemblik• Eerste woningen verwarmd met windenergie Eerste woningen verwarmd met windenergie
dmv elektrische warmtepomp (Huizen)dmv elektrische warmtepomp (Huizen)• Lely: windturbinepark in het water (Medemblik)Lely: windturbinepark in het water (Medemblik)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Duurzame energie in NHDuurzame energie in NHeen rijke geschiedenis (3)een rijke geschiedenis (3)
• Autonoom Zonne-energie huis CastricumAutonoom Zonne-energie huis Castricum• PV project op daken van huurhuizen PV project op daken van huurhuizen
HeerhugowaardHeerhugowaard• PV op geluidsschermen bij Oudekerk langs A9PV op geluidsschermen bij Oudekerk langs A9• PV projecten in de kop bij koopwoningenPV projecten in de kop bij koopwoningen• Biomassa plantage in SlootdorpBiomassa plantage in Slootdorp
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Duurzame energie in NHDuurzame energie in NHeen rijke geschiedenis (4)een rijke geschiedenis (4)
• Eerste offshore windturbineparkenEerste offshore windturbineparken• Bedrijvigheid (Vestas, windcat, Iges,)Bedrijvigheid (Vestas, windcat, Iges,)
• Stad van de zonStad van de zon
• Kennis TNO, ECN, WMC, Imares Kennis TNO, ECN, WMC, Imares
• havenactiviteitenhavenactiviteiten
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Kansen Kansen • IJmond: fundaties & windenergiehavenIJmond: fundaties & windenergiehaven• Den Helder; trainingen en opleidingen en O&MDen Helder; trainingen en opleidingen en O&M• Haven op zee “IJmuiden-ver”Haven op zee “IJmuiden-ver”• Maakindustrie watergebonden Maakindustrie watergebonden
(voor of achter de sluizen)(voor of achter de sluizen)• Organisatie van bestaande actieve bedrijvenOrganisatie van bestaande actieve bedrijven
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
NL bedrijfsleven heeft wat te bieden !NL bedrijfsleven heeft wat te bieden !
Windturbine ontwerp
WindenergieR&D
Windturbine productie
Offshore ontwerp enengineering
Offshore constructie en installatie
Offshore onderhoud
Windparkontwikkeling enexploitatie
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
WerkgelegenheidWerkgelegenheidoffshore windenergie:offshore windenergie:
• Bij 6000 MW Bij 6000 MW 2400 tot 5000 banen2400 tot 5000 banen
• Met 20% v.d. buitenlandse markt:Met 20% v.d. buitenlandse markt: 5000 tot 10.000 banen5000 tot 10.000 banen
• Met 40% v.d. buitenlandse markt:Met 40% v.d. buitenlandse markt: 10.000 tot 20.000 banen10.000 tot 20.000 banen
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Offshore windenergie brood nodig Offshore windenergie brood nodig voor duurzame elektriciteit productie:voor duurzame elektriciteit productie:
• Aardgas niet ter discussie
• Zon 20 – 30 % groei per jaar (komt !)• Wind groeit met ruim 30% per jaar (gaat door!)
• Kolen veel (milieu-) problemen en CO2
• Uranium duur en veel problemen (o.a. afval en proliferatie)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
windwindturbineturbine
windwind ++
reactorreactorUraniuUranium m ++
brandstofstavenbrandstofstaven afvalafval
centralcentralee
kolenkolen ++
H20 H20 en en CO2CO2
As = As = Chemisch Chemisch afvalafval
elektricitieelektricitiett
elektricitieelektricitiet t
elektricitieelektricitiett
Een vergelijking:Een vergelijking:
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
De kolenketen:De kolenketen:
• Mijnbouw • Transport
• Verbranden (centrale) elektriciteit• Afvalgas behandeling (bij as en storten)• Thermische belasting (water of lucht) • Storten as (o.a. zware metalen)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Herkomst van onze kolen:Herkomst van onze kolen:
http://www.greenpeace.nl/raw/content/reports/de-wereld-achter-kolenstroom.pdfhttp://www.greenpeace.nl/raw/content/reports/de-wereld-achter-kolenstroom.pdf
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
23% van onze elektriciteit wordt opgewekt 23% van onze elektriciteit wordt opgewekt met kolen uit:met kolen uit:
• Zuid-Afrika (37%)• Colombia (32%)• Indonesië (17%)kolenwinning schaadt het kolenwinning schaadt het milieu en mensenrechtenmilieu en mensenrechten
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
60 km60 km
Bijvoorbeeld:Bijvoorbeeld:
de open mijnbouw in de open mijnbouw in de Hunter Valleyde Hunter Valley
Oost AustraliëOost Australië
De kolenmijnenDe kolenmijnen
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Mijnbouw betekent: Mijnbouw betekent: milieu & sociale problemenmilieu & sociale problemen
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Winning en Winning en
Enorme kraters in het landschapEnorme kraters in het landschap
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Primitieve omstandigheden in de mijnen Primitieve omstandigheden in de mijnen vooral in China, Indonesië en Colombia:vooral in China, Indonesië en Colombia:Veel ongelukken en dodenVeel ongelukken en doden
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Transport van de mijnen naar Transport van de mijnen naar havens aan de kusthavens aan de kust
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Overslag van de kolen (hier: Overslag van de kolen (hier: Australië) voor transport naar Australië) voor transport naar elektriciteitscentrales.elektriciteitscentrales.
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
verbverb
Verbranden van de kolen in de Verbranden van de kolen in de centrale: centrale:
levert elektriciteit, afvalwarmte, levert elektriciteit, afvalwarmte, vliegasvliegas
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
De elektriciteit gaat via hoogspanningsleidingen naar de elektrische apparatuur bij u thuis.
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Hier realiseer je je niet meer waar de elektriciteit vandaan komt
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
De brandstofcyclus bij kernenergie: De brandstofcyclus bij kernenergie: uranium.uranium.
• mijnbouw (Canada 30 %, Afrika 16,9%, Kazakstan Australie 10% + 4,1)
• transport
• verwerking en verrijking uranium (kost energie)
• splijten (reactor) centrale elektriciteit• opwerken splijtstaven
• opslag afval
• thermische verontreiniging (water of lucht)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
4 km
Uranium-mijn in Australië Uranium-mijn in Australië
We beginnen bij de We beginnen bij de winning van uraniumertswinning van uraniumerts
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Vergelijkbare problemenVergelijkbare problemenals bij de winning van kolen als bij de winning van kolen !!
Uranium-mijn in AustraliëUranium-mijn in Australië
Ranger uranium mine JabinuRanger uranium mine Jabinu
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Het maken van de brandstofstavenHet maken van de brandstofstavenkost CO2 (verrijken van uranium)kost CO2 (verrijken van uranium)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Verrijking van uranium (Almelo) Verrijking van uranium (Almelo)
Dat kost energie en dus CODat kost energie en dus CO2 2 uitstootuitstoot
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Nieuwe verrijkingstechnieken (gas centrifuges)
van Urenco in USAin USA
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Kerncentrale in BorsseleKerncentrale in Borssele
zet verrijkt uranium om in elektriciteit zet verrijkt uranium om in elektriciteit en produceert warmte en radioactief en produceert warmte en radioactief afvalafval
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Windturbines zetten wind om in Windturbines zetten wind om in elektriciteit zonder vervuiling!elektriciteit zonder vervuiling!
• Windaanbod (lokaal)
• Windturbine (bouw) elektriciteit• Omzetten in elektriciteit
(Windturbine ontmanteling recycling)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Vergelijking COVergelijking CO2 2 uitstoot van elektriciteit uit:uitstoot van elektriciteit uit:
Uitstoot COUitstoot CO22 gram / kWhgram / kWh
• BruinkoolBruinkool 1000 – 15001000 – 1500• KolenKolen 900 – 1000 900 – 1000 • AardgasAardgas 350 - 500350 - 500• PV (zon)PV (zon) 50 - 10050 - 100• Nucleair Nucleair 60 – 6560 – 65• WindenergieWindenergie 10 - 2010 - 20• WaterkrachtWaterkracht 8 - 308 - 30
(Range samengesteld uit verschillende bronnen)(Range samengesteld uit verschillende bronnen)
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
opwekkosten per kWhopwekkosten per kWh
kosten in kosten in eurocenteneurocenten
20052005 20202020
kernenergiekernenergie 3 - 83 - 8 3 - 83 - 8
Wind op landWind op land 4 - 84 - 8 3 - 63 - 6
Wind op zeeWind op zee 8 – 118 – 11 6 - 86 - 8
Zon-PV Zon-PV 5050 2020
Bandbreedte op basis van gegevens uit verschillende bronnen.
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Geen kernenergie of kolen Geen kernenergie of kolen
neem een molen !neem een molen !
Windenergie wint !!Windenergie wint !!
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Mensen in de kolenmijnen……..Mensen in de kolenmijnen……..
sociale aspectensociale aspecten
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Stuurt u uw kinderen of Stuurt u uw kinderen of kleinkinderen de mijn in?kleinkinderen de mijn in?
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
MensenMensen in de windindustrie…. in de windindustrie….
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Gelukkige mensen in windenergieGelukkige mensen in windenergie
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Gelukkige mensen in windenergieGelukkige mensen in windenergie
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea
Japan 2011Japan 2011
PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011PvdA Heerhugowaard 19 maart 2011ECN / We@SeaECN / We@Sea