DẠYTRẺPHƯƠNGPHÁPTƯDUY

(Nguyêntác:TeachYourChildhowtoThink

Xuấtbảnbởi:PenguinGroup(USA)Incorparated,1994)

Tácgiả:TiếnsỹEDWARDDEBONO

Ngườidịch:TuấnAnh

Nhàxuấtbản:VănHóaThôngTin

MỤCLỤC

ĐÔINÉTVỀTÁCGIẢVÀTÁCPHẨMPHẦNI–LỜITỰALỜIGIỚITHIỆUTẠISAOCHÚNGTACẦNSUYNGHĨMỚIVỀCÁCHTƯDUY

ThôngtinvàsuynghĩTríthôngminhvàsuynghĩ.Sựthôngminhvàsựhiểubiết.Liệutưduycóphảilàmộtviệckhókhăn?Thếnàolàmộtngườitrithức?Tácđộngphảnhồivànhữngsuynghĩtiênphong.Từ“sựthựchiện”LốisuynghĩphêphánHệthốngđốiđầuSựđòihỏivàsựphảnđốiNhucầukhẳngđịnhmìnhlàđúngSựphântíchvàsựthiếtkếLốisuynghĩsángtạoLogicvànhậnthứcCảmxúc,cảmgiácvàkhảnăngtrựcgiácTómlượcSỬDỤNGCUỐNSÁCHNÀYNHƯTHẾNÀOĐộtuổiNhữngđiềuđượcdạytừcuốnsáchnàyĐộnglựcSởthíchhoặcthểthaoCáchdạytưduySựthựchànhkhôngtheothônglệCácbàitậpSựthểhiệnChứcnăngcủacuốnsáchĐỘTUỔIVÀKHẢNĂNGSựgiảnđơnhóaPhânnhómNhữngcáchápdụngkhácvànhữngcáchápdụnglặplạiHÀNHVITƯDUYThônglệvàkhácthườngTrọngtâm,tìnhhuốngvànhiệmvụSựđổisốTưduythựchànhSựtựđộngvàsựthậntrọngTómtắtCHỨCNĂNGTỰNHIÊNCỦASUYNGHĨKhảnăngtựnhiêncủatríóc

TựtổchứcChúngtacóthểlàmgìCôngcụđịnhhướngsựchúýSựhuấnluyệnTómlượcPHẦNIINGƯỜITHỢMỘCVÀNGƯỜITƯDUYNhữngthaotáccơbảnCôngcụCấutrúcQuanđiểmNguyênlýThóiquenTómlượcQUANĐIỂMQuanđiểmkhôngđúngđắnNhữngquanđiểmtốtNhữngbàiluyệntậpquanđiểmtưduySÁUCHIẾCMŨTƯDUYTạisaolạilànhữngchiếcmũ?ĐảmnhiệmvaitròThểhiệnvai trò theomỗichiếcmũgiúpchúng ta táchbiệt cái tôi ra

khỏilốisuynghĩSửdụngnhữngchiếcmũSửdụngsáuchiếcmũtưduyĐịnhhướngsựchúýNhữngbàiluyệntậpphươngpháptưduysáuchiếcmũCHIẾCMŨTRẮNGVÀCHIẾCMŨĐỎMũtrắngMũđỏTómlượcNhữngbàitậpvềchiếcmũđỏvàchiếcmũtrắngMŨĐENVÀMŨVÀNGMũđenChiếcmũvàngTómlượcNhữngbàiluyệntậpmũvàngvàmũđen.MŨXANHLÁCÂYVÀMŨXANHDATRỜIMũxanhlácây

MũxanhdatrờiTómlượcNhữngbàiluyệntậpmũxanhlácâyvàmũxanhdatrờiSỬDỤNGXÂUCHUỖISÁUCHIẾCMŨSửdụngriênglẻSửdụngtheohệthốngSửdụngtheochuỗiTìmkiếmmộtýtưởngPhảnhồiýtưởnghiệnthờiChuỗingắngọnTómlượcKẾTQUẢVÀKẾTLUẬNCóđượctấmbảnđồhoàntấthơnChỉrađiềucầnthiếtCâutrảlờicụthểTómlượcKếhoạchtưduynămphútBàitậpluyệnchươngtrìnhtưduynămphútTIẾNLÊNHAYĐỒNGTHUẬNLOGICVÀNHẬNTHỨCCAF:CÂNNHẮCMỌIYẾUTỐNhữngbàitậpluyệnCAFAPC:SỰTHAYTHẾKHẢNĂNGVÀLỰACHỌNNhữngbàitậpvềAPCGIÁTRỊNhữngbàitậpvềgiátrị.OPV:QUANĐIỂMCỦANHỮNGNGƯỜIKHÁCHaiphíacủamộtcuộctranhluận.BàiluyệntậpOPVC&S:KẾTQUẢVÀẢNHHƯỞNGQuymôthờigianRủiroBàitậpluyệnCvàSPMI–ƯUTHẾ,YẾUĐỂMVÀSỰCHÚÝSựchúýSựchămchúNhữngbàitậpluyệnPMITRỌNGTÂMVÀMỤCĐÍCHNhữngcâuhỏiquantrọng

ĐặtratrọngtâmKiểutưduyBàitậpluyệntrọngtâmvàmụcđíchAGO-CHỦĐÍCH,MỤCTIÊUVÀMỤCĐÍCHNhữngcáchxácđịnhmụctiêuthaythếBánmụctiêuBàitậpluyệnAGOFIP–NHỮNGƯUTIÊNHÀNGĐẦUBaogồmvàkhôngbaogồmCóbaonhiêuưutiênBàiluyệntậpFIPNHÌNLẠIPHẦN2CôngcụvàthóiquenNhữngthóiquentưduySáuchiếcmũtưduyTómlượcNhữngcôngcụtưduySửdụngcáccôngcụThóiquenvàcôngcụTómlượcBàitậpônluyệnPHẦNIII–KHÁIQUÁTVÀCHITIẾTTạonênnhữngsựthaythếRútraýtưởngchungKháiniệmvàchứcnăng.TómlượcBàitậpluyệntổngquátvàchitiếtNHỮNGHÀNHĐỘNGTƯDUYCƠBẢNMôhìnhngườithợmộcHànhđộngcắtHànhđộngdán.HànhđộngđịnhhìnhTómtắtBàitậpluyệncáchànhđộngtưduycơbảnSỰTHẬT,LOGICVÀTƯDUYPHÊPHÁNThóiquentưduyLogicLogic,thôngtinvàsựsángtạoTưduyphêphán

TómlượcBàitậpluyệnsựthực,logicvàtưduyphêphánTRONGHOÀNCẢNHNÀO?ThóiquentưduyBàitậpluyệnvềtìnhhuốngGIẢTHUYẾT,TIÊNĐOÁNVÀKHIÊUKHÍCHNhảylênphíatrướcCáccấpđộsuyđoán.HànhđộngvàthayđổiQuanđiểmsángtạoTưduykhoahọcTưduykinhdoanhTómlượcBàitậpTƯDUYKHÁCLẠSựhìnhthànhSửdụngtưduykháclạĐịnhnghĩaTổngquátvàcụthểKhuônmẫuSựhàihướcSựnhìnnhậnsauýtưởngSỰKHIÊUKHÍCHVÀPOSựchuyểnđộngTạonênsựkhiêukhíchTómtắtBàitậpSỰCHUYỂNĐỘNGNhữngcáchđểcóđượcsựchuyểnđộngTómtắtBàitậpTỪNGẪUNHIÊNTìmtừngẫunhiênDanhsáchcáctừngẫunhiên.TạisaonóhoạtđộngSửdụngkỹthuậttừngẫunhiênTómtắtBàitậpNHÌNLẠIPHẦNIII

SựthựcvàsựsángtạoTưduyphêphánTưduysángtạoTưduykháclạHoạtđộngcơbảnMộtvàithóiquentưduyTổngquátvàchitiếtTómtắtBàitậpCÁCNGUYÊNTẮCTƯDUYTómtắtBàitậpPHẦNIVCẤUTRÚCVÀTÌNHHUỐNGCấutrúcTìnhhuốngTómtắtTO/LOPOSO/GOTO:LO:PO:SO.GO:SựtácđộngqualạiTómtắtBàitậpTRANHLUẬNVÀKHÔNGTÁNTHÀNHCảmxúcvàtìnhcảmTừngữSựnhậnthứcGiátrịLogicCấutrúccụthểSựđammêtranhluậnTómtắtBàitậpVẤNĐỀVÀNHIỆMVỤPhỏngđoánvàướcchừngPhươngphápliênkếtvấnđềLựachọncácphươngán

HànhđộngVấnđềhoặcnhiệmvụmớiTómtắtBàitậpQUYẾTĐỊNHVÀLỰACHỌNCảmxúcNhữngquyếtđịnhthứyếuvànhữnglựachọnLựachọnBốnlựachọnKiếnthiếtĐìnhchỉviệcphântíchTómtắtBàitậpXEMLẠIPHẦNIVLậpluậnvàbấtđồngVấnđềvànhiệmvụ.Quyếtđịnhvàlựachọn.TómtắtBàitậpTRÒCHƠITƯDUYMƯỜIPHÚTVídụ:TómtắtPHƯƠNGPHÁPHÌNHVẼTừngữvàhìnhảnhSựthựchiện.Thảoluận.Tómtắt.Bàitập.NHỮNGLỜIKẾTCÁCCÂULẠCBỘTƯDUYMụcđíchcủacâulạcbộtưduyCáchoạtđộngcủacâulạcbộtưduy.Nguyêntắc.Cácvấnđềđượcđemrathựchành.Cáctàiliệu.Luyệntập.Tómtắt.

ĐÔINÉTVỀTÁCGIẢVÀTÁCPHẨM

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

TiếnsĩEdwarddebonosinhnăm1933tạiMalta,trongthếchiếnthứ

II ông đã học ở cao đẳng St Edward và sau đó tiếp tục vào đại họcMalta.Tạiđâyôngnhậnđượccácbằngcấpvềtâmlýhọc,sinhlýhọcvàsaucùngnhậnhọchàmtiếnsĩykhoa.Sauđó,ôngcònnhậnthêmmộthọcvịtiếnsĩkhácởCambridgevàtốtnghiệpbácsĩởđạihọcMalta.

ÔnglàgiáosưởcácđạihọcOxford,Cambridge,Harvard,vàcũnglà

giáosưthỉnhgiảngởhơn52quốcgiakhácnhau.Ôngcũngcộngtácvớicác công ty lớn ở nhiều nơi trong đó có IBM, Du POnt, Prudential,AT&T,BritishAirways,BritishCoal,NTT(nhật),Ericsson(Thụyđiển),Total(pháp), Siemens, vàMicrosoft. Tại các hãng này, ông hoặc trựctiếp giảng dạy cho người làmhoặc hướngdẫn các nhómquản lý đầunão.EdwarddeBonocónhiềutácphẩm,chuyênkhảovềtưduyđặcbiệt

là các phương pháp tư duy định hướng. Rất nhiều sách trong đó đã

đượcdịchrakhoảng34ngônngữ.ÔngtừngnhậngiảiCapiretạiMadriddocốnghiếnquantrọngcho

nhân loạinăm1988, vàhuânchương"OrderofMerit"do chínhphủMaltatraotặngnăm1995.Trongcuốnsáchquantrọng"TheMechanismofMind"(cơchếcủa

tư tưởng) xuấtbảnnăm1969, ôngđã chỉ cho thấy làm thếnàomạnglướithầnkinhtạonêncácdạngthứckhôngđốixứngđóngvaicơsởchonhận thức.Nhà vật lý học tiên phong, giáo sưMurrayGellMannđãđánhgiárằngtácphẩmcủaBonođãđitrướccácnhàtoánhọctrong10năm trong việc tìm hiểu các lý thuyết hỗn độn (chaos theory), các hệthốngphituyếntính,vàcáchệthốngtựquản(self-organisingsystems).Ông là người đầu tiên đưa ra khái niệm "tư duy định hướng"mà

ngàynayđượcdùngrộngrãiđểchỉcácphươngpháptưduysángtạo.Lốitưduytruyềnthốngdùngđếncácphầntích,cânnhắc,vàbàncãi.

Trongmộtthếgiớiổnđịnhthìcáccáchthứcđólàđủthíchhợpđểnhậndiệnracáctìnhhuốngchuẩnvàđểápdụngcácgiảiphápchuẩn.Tuynhiên,điềunàykhôngcònhiệunghiệmnữatrongmộtthếgiớibiếnđổimàởđócáclờigiảichuẩnmựccóthểkhônghiệulựcnữa.Dođó,việcchuẩnbịkhảnăngsángtạo,cấutrúc,vàthiếtkếtừtrướcđểđápứngsựđổithaynhanhchóngcủathếgiớiđãtrởthànhmộtnhucầukhổnglồcủatoànthếgiới.EdwarddeBonolàmộttrongnhữngnhàtiềnphongthâmnhậpvàocáclĩnhvựcnày.Ôngcungcấpcácphươngthứcvàcôngcụcholềlốitưduymới:tưduysángtạovàcấutrúc.Ôngđãchitiếthóamộtloạtcác"phươngphápgiảiphóngtưduy"-

đâylàcácứngdụngnhấnmạnhtưduynhưlàmộthoạtđộngđểkhaiphónghơnlàmộthànhđộngphảnứng.Vớiviệcsửdụngcáchviếtthựctế,rõràngvàtránhnécáckháiniệmcótínhhànlâm,ôngđãvậndụngcáchiểubiếtvềtâmlíhọcquaviệcbiếncáclýthuyếtvềsựsángtạovà

nhậnthứccủaconngườithànhcáccôngcụthựcsựkhảdụng[1]

Trongsốkhoảng65tácphẩmcủaEdwarddeBono,đãcómộtsốtác

phẩmđãđượcdịchratiếngviệtnhưTưDuyLàTồnTại,SáuChiếcNónTưDuy,ĐểCóMộtTâmHồnĐẹpVàDạyTrẻPhươngPhápTưDuy.Trongdạy trẻ phươngpháp tưduy, tácgiảđưa ranhững cách thức

đơngiảnvàthựctiễnđểnhữngbậcchamẹlàmthếnàocóthểgiúptrẻphát triểnđượckỹnăng tưduy.Hiệnnay,nhiềungườichorằng,nhà

trườngchưaxemtrọngviệcdạycáchtưduychohọcsinh,dovậycuốnsáchnàyrấthữuíchtrongviệcgiúptrẻpháttriểntrínăng,ócsángtạo

vànhờvậy,trẻsẽtựtinhơnvàsẽdễthànhcôngtrongcuộcsốnghơn.[2]

PHẦNI–LỜITỰA

Mộttrongnhữngthamvọngcủatôikhiviếtcuốnsáchnàylàtrênthếgiới

sẽngàycàngcónhiềungườitrẻtuổitựkhẳngđịnhrằng”tôisẽlàmộtngườibiếttưduy”.Vàtuyệtvờihơnnữanếuhọtựtinkhẳngđịnhrằng“tôilàmộtngườibiết

tưduy-vàtôibiếttưduy”.Cuốnsáchnàyphùhợpvớinhữngbậclàmchamẹvàcảvớinhữngem

thiếuniênđọcđểhọccáchtưduy.Tưduykhôngphảilàmộtđiềukhókhăn.Tưduycàngkhôngphảilàmột

điều tẻnhạt.Bạnkhôngcầnphải là thiên tài thìmới có thể trở thànhmộtngườitưduygiỏi.Bạnmuốntheokịpxuhướngpháttriểncủaxãhội,bạncầnphảilàmột

ngườigiỏitưduy.Những tình huống trong cuộc sống củamỗi cá nhân cũng luôn đòi hỏi

chúngtaphảilàmộtngườisuynghĩtốt,vàtrongtươnglaicùngvớisựgiatăngđộphứctạpcủanhucầucũngnhưcáccơhội,đòihỏinàycàngtănglên.Trong kinh doanh cũng như trong cuộc sống đời thường, giỏi suy nghĩ

đóngvaitròthiếtyếuchosựtồntại,chothànhcôngvàtrongcạnhtranh.Cuốnsáchnàykhôngdànhchobạnnếu:

1-Bạntinrằngchỉcầnthôngminhlàđủ.Nếubạntinrằngmộtngườirấtthôngminhdĩnhiênsẽlàmộtngườigiỏitưduy,vàmộtngườikémthôngminhhơn thì tưduysẽ tồihơn, thìcuốnsáchnàycũngkhôngdànhchobạn.Dựatrênkinhnghiệm,tôirútrarằngnhữngngườithôngminhkhôngphải

luôn là những người giỏi tư duy.Rất nhiều người thôngminh lại rơi vào“chiếc bẫy của sự thôngminh” và biếnmình thànhmột người tư duy tồi.Thôngminhlàmộtkhảnăng.Suynghĩlàkỹnăngđểvậndụngkhảnăngđó.Trongnhữngtrangtiếptheotôisẽtrìnhbàykỹhơnvấnđềnày.2-Bạntinrằngbạnđãđượchọccáckỹnăngsuynghĩởtrườnghọc.Nếubạntinrằngtrườnghọclànơiphùhợpđểbạnhọccáchsuynghĩvàtrườnghọc đã dạy bạn điều này đủ rồi, thì bạn cũngkhôngnênđọc cuốnsáchnày.

Theokinhnghiệmcủatôithìhầuhếtcáctrườnghọckhôngdạychohọc

sinhcáchtưduy.Mộtvàitrườnghọcchỉdạyhọcsinhnhữngkỹnăngtưduyrất giới hạn, bao gồm phân loại thông tin và phân tích.Gần đây, dấy lênphongtràodạytưduychohọcsinh.Mộtsốtrườngđãbắtđầudạyhọcsinh“lối tưduyphêphán”.Điềunày làđáng làm,nhưngnếuchỉdạyhọc sinh“lối tưduyphêphán” thìchưađầyđủ, thậmchí rấtnguyhiểm(tôisẽgiảithíchđiềunàysau).Tôi đã xây dựng chương trình giảng dạy tư duy, chương trình cort.

Chươngtrìnhnàyhiệnđangđượchàngtriệusinhviênởcácquốcgiakhácnhauápdụng.Mặcdầuvậy,dườngnhưởtrườnghọc,họvẫnchưaápdụngchươngtrìnhnàyđểdạychohọcsinh.3-Bạntinrằngkhôngthểdạycáckỹnăngtưduymộtcáchtrựctiếp.Nếubạnchorằngkỹnăngtưduychỉcóthểpháttriểnthôngquanhữngvấnđềcụthểhoặckhiứngdụngtrongcuộcsốnghàngngày,cuốnsáchnàycũngkhôngphùhợpvớibạn.Hầuhếtchúngtakhiđihọcđềuđượcdạyvà tinrằngtưduykhôngthể

đượcdạytrựctiếp.Hiệnnay,mọingườiđãbắtđầuthayđổiquanđiểmnàykhithựctếvàcảnhữngnghiêncứuchỉrarằngnhữngkỹnăngnàycóthểhọctrực tiếp.Bởivìchúng ta tốnquánhiều thờigiansuynghĩnhữngđiềumàbảnthânnókhôngcảithiệnđượckỹnăngtưduycủachúngta.Mộtnhàbáoquenvớilốiđánhmáygõhaingónsẽvẫnsửdụnglốiđánh

máynày chođến tận tuổi 60.Điều này khôngphải vì ông ta khôngđượcthựchànhnhiều.Nếuông tachỉ luyện tậpđánhmáyvớicáchđánhchỉsửdụnghaingóntay,ôngtachỉcóthểtrởthànhmộtngườiđánhmáyhaingóngiỏi.Nhưngnếukhichúngtacòntrẻvàđượcthamgiamộtkhóahọcđánhmáy, có thể chỉ cầnmột khóa ngắn hạn, thì về sau này, chúng ta luôn lànhữngngườiđánhmáytốt.Điềutươngtựnhưvậycũngxảyravớicáchsuynghĩ.Thựchànhthôilàchưađủ.

EdwarddeBono

LỜIGIỚITHIỆU

TẠISAOCHÚNGTACẦNSUYNGHĨMỚIVỀCÁCHTƯDUY

Thôngtinvàsuynghĩ

Thôngtinrấtquantrọng.Thôngtincũngdễdạy.Thôngtincũngdễkiểm

tra.Chonênchẳngcógìđángngạcnhiênkhichúngtađếntrườngvàđượcdạyrấtnhiềuđiềuliênquanđếnthôngtin.Suynghĩkhôngthaythếchothôngtinnhưngthôngtincóthểlàmộttrong

nhữngthứthaythếcủasuynghĩ.Cácđịnhnghĩa thầnhọcđềuchorằngchúa trời làđấng tốicaocókiến

thức tuyệtđốivàhoànhảo.Khiaiđócókiến thức tuyệtđốivàhoànhảo,ngườiđóchắcchắnkhôngcầnphảisuynghĩgìnữa.Trongmộttầmhiểubiếtnàođó,chúngtacóthểlànhữngngườitíchlũy

đầyđủthôngtin,vàđólànhữngvấnđềmàkhigặpphảichúngtasẽkhôngcầnphảisuynghĩ.Trongtươnglại,tasẽđểchomáytínhgiảiquyếtnhữngviệcnhưvậy.

Trừkhichúngtacóđầyđủthôngtin,chúngtacầnsuynghĩđểcócáchsử

dụngtốtnhấtnhữngthôngtinchúngtacó.Khimáytínhvàcôngnghệthôngtinngàycàngcungcấpchochúngtanhiềuthôngtin,chúngtacầnsuynghĩđểtránhbịngậpvàosựrốirắmbởitấtcảnhữngthôngtinđó.Khichúng taxemxét sựviệcdiễn ra trong tương lai, chúng tacần suy

nghĩbởivìchúngtasẽkhôngthểcóđầyđủthôngtinvềtươnglai.Đểsángtạo,thiếtkế,làmkinhdoanhhaylàmbấtcứđiềugìmới,chúngta

đềucầnsuynghĩ.Chúngtasuynghĩđểsửdụngthôngtintốthơnkhiếnchochúngtacạnhtranhtốthơn.Nhưvậy,chỉcóthôngtinkhônglàchưađủ.Chúngtacầncócảsuynghĩ.

Nhưngthậtkhôngdễgìđểthựchiệnđiềunày.Tấtcảthôngtinđềucógiátrị.Thôngtinmớicàngcógiátrịbởivìnógiúpchúngtacóthêmkiếnthức.Vậylàmthếnàođểchúngtacóthểkhuyếnkhíchmọingườigiảmthờigiandạythôngtinvàdànhthờigiandạycáckỹnăngsuynghĩgiúpsửdụngthôngtinmột cách tốt nhất?Chúng ta cần cân bằng giữa thông tin và kỹ năng suynghĩ.

Tríthôngminhvàsuynghĩ.

Niềmtinrằngsựthôngminhvàsựtưduylàgiốngnhauđãdẫnđếnhai

kếtluậnkhôngphùhợpsautrongviệcdạyhọc:1-Đốivớinhữnghọcsinhrấtthôngminhthìchẳngcầndạychúngphảisuynghĩnhưthếnàovìmặcnhiênchúngcũngsẽlànhữnghọcsinhgiỏisuynghĩ.2-Đốivớinhữnghọcsinhkhôngthôngminhthìchẳngthểdạychúngcáchsuynghĩthếnàochotốtvìdạythếnàothìchúngcũngkhôngthểsuynghĩtốtđược.Mốiliênhệgiữasựthôngminhvàcáchsuynghĩcũnggiốngnhưmốiliên

hệgiữachiếcôtôvàngườiláiôtô.Mộtchiếcôtôđộngcơtốitâncóthểbịmộtngườiláitồi.Trongkhimộtchiếcôtôđộngcơkémhơnnhưngcóthểcómộtngườiđiềukhiểnrất tốt.Độngcơcủamộtchiếcô tôchínhlà tiềmnăngcủachiếcôtôchũnggiốngnhưthôngminhlàtiềmnăngcủatríóc.Kỹnăngcủangườiláixequyếtđịnhlàmthếnàođểsửdụnghếttiềmnăngcủaôtô.Kỹnăngcủangườitưduyquyếtđịnhxemsẽpháthuysựthôngminhđónhưthếnào.

Tôithườngđịnhnghĩatưduylà“sựứngdụngtàinăngmộtcáchtàitình

dựatheokinhnghiệm”.CónhiềungườirấtthôngminhthườngchọnmộtcáinhìnvềmộtsựviệC

vàSửdụngsựthôngminhcủahọđểbảovệchocáinhìnđó.Vàbởivìhọlàmđiềunày rấtgiỏinênhọ sẽchẳngbaogiờ thấycầnphảikhámphá sựviệchoặclắngnghenhữngquanđiểmkhác.Đâylàmộtcáchsuynghĩtồivànóchínhlà“chiếcbẫycủasựthôngminh”.Quansátbiểuđồ1ở trangbên,mộtngườinhìn tìnhhuốngvàngày lập

tứcxétđoánnó.Trongkhiđó,biểuđồ2,mộtngườixemxéttìnhhuốngrồisauđótiếptục

khámphátìnhhuống.Mộtngườirấtthôngminhcóthểthựchiệnquátrìnhnhìnvàquátrìnhxétđoánrấttốt,nhưngnếuthiếuđiquátrìnhkhámpháthìđóvẫnlàmộtquátrìnhtưduytồi.Nhữngngười rất thôngminh thường lànhữngngười rất giỏi trongviệc

giảiđốhoặcgiảiquyếtcácvấnđềkhi tất cảcácdữ liệuđãcó.Nhưnghọkhôngphảilànhữngngườixuấtsắctrongnhữngtìnhhuốngđòihỏihọphảiđitìmthêmdữliệuvàđánhgiánhữngdữliệuđó.Và điều cuối cùng là những người rất thôngminh lại thường là những

ngườibảovệcáitôicủariêngmình.Họthíchđượcnhìnnhậnrằnghọluônlànhữngngườiphải.Điềunàycónghĩa làhọ sẵn sàngdùngnhiều thờigianvàoviệccôngkíchvàchỉtríchquanđiểmcủanhữngngườikhác,bởivìđólàcách dễ dàng để chứngminh người khác sai. Điều này cũng có nghĩa lànhữngngườirấtthôngminhkhôngphảilànhữngngườisẵnsàngchấpnhậnnhữngrủirotronglốisuyđoánbởinếuthếhọkhôngthểluôndámchắclàhọđúng.Và tất nhiên, chẳng có điều gì ngăn cảnmột người rất thôngminh trở

thànhmộtngườisuynghĩtàigiỏinhưngđiềunàykhôngtựnóđến.Chúngtacầnphảihọcđểpháttriểnkỹnăngsuynghĩ.

Sựthôngminhvàsựhiểubiết.

Tạitrườnghọc, trongtròchơigiảiđố, trongnhữngkỳkiểmtrahoặckỳ

thi, nói chung là tronghệ thốngđánhgiá của chúng ta, chúng ta luôn coitrọngsựthôngminh.Mộtchàngtraithôngminhcóthểkiếmđượcrấtnhiềutiềntạithịtrường

chứngkhoánphốwall,trongkhicuộcsốngriêngtưcủaanhtalạirốinhưtơvò.Sựthôngminhđượcvínhưtiêucựcủaốngkínhmáyquayphim, trong

khisựhiểubiếtlạiđượcxemnhưbềrộngcủaốngkính.Lýdochúng takhôngchúýnhiềuđếnsựhiểubiếtbởivìchúng tacho

rằngsựhiểubiếtcóđượccùngvớituổitácvàkinhnghiệmvàchẳngaicóthểdạytađượcsựhiểubiết.Đâylàmộtcáchhiểusailầm.Aicũngcóthểhọcđểcóđượcsựhiểubiết.Vànộidungchínhcủacuốnsáchnàylàchỉchobạnđểbạnhọcđượcđiềuđó.Sựhiểubiếtphụthuộcchặtchẽvàosựnhậnthức.Bạnsẽphảihọcvềcáchnhậnthức,chứkhôngphảihọcvềsựlogic.

Liệutưduycóphảilàmộtviệckhókhăn?Chúngtaluôncốgắngpháttriểnkỹnăngtưduycủamọingườibằngcách

đưaranhữngcôngviệcquákhóđểhọlàm?Tấtnhiên,nếusuynghĩlàmộtviệcdễdàng,thìđócũngchẳngcógìđểcố

gắng,đểđạtđược,vàđểhọchỏi.Trong hầu hết các lĩnh vực phát triển kỹ năng (tennis, trượt tuyết, âm

nhạc,nấuăn)chúngtaứngdụngnhữngnhiệmvụtươngđốikhókhăn.Nóitheocáchkhác,chúngtachỉcóthểlàmtốtnhữnglĩnhvựctrênchỉkhichúngta luyện tập thành thục những kỹ năng để thực hiện chúng.Điều này tạodựng nên sự tư tin và sự thành thục trong kỹ năng. Chúng ta muốn làmnhữngcôngviệcmàkhônglàmmấtđisựtựtincủachúngta.Đóchínhlàlýdotạisaocónhiềungườilạitừbỏviệctưduy.Họnhậnthấyđólàmộtviệcnhàmchánbởivìnóquákhókhăn.Bạnsẽchẳngthíchthúthểhiệnđiềugìkhimàbạnkhôngcókhảnăngđểthểhiệnchúng.Tôikhôngtinrằngnhữngvấnđềquáphứctạp,nhữngtrògiảiđố,những

tròchơimangtínhchấttoánhọclànhữngcáchtốtđểdạycáchtưduy.Đócũng chính là lý do tại sao nhữngnhiệmvụ tư duyvà nhữngbài tậpứng

dụngtrongcuốnsáchnàylànhữngđiềukhôngquákhókhăn.Hơnnữa,kinhnghiệmcủamọingườicũngchỉrarằngkhôngphảibạncứ

làmđượcnhữngđiềuvôcùngkhókhănthìkhigặpnhữngviệcítkhókhănhơnbạncũngsẽgiảiquyếttrôichảy.Nhiềungườicókhảnăngtưduynhữngcôngviệctotátnhưngkhigặpnhữngviệcđơngiảnhơnhọlạithểhiệnsựtưduykémcỏihơn.

Thếnàolàmộtngườitrithức?Quyluậtđầutiêncủanhữngngườiquáđammêcôngviệctríóclà“nếu

bạn không có nhiều điều để nói, bạn hãy cố gắng trình bày nó theo cáchphứctạpnhấtmàbạncóthể”.Mộtngườitưduyphứctạpsợhãisựgiảnđơncũngnhưngườinôngdânsợkhôhạn.Nếukhôngcógìphứctạp,liệuhọsẽcógìđểlàmhoặcđểviếtvềnó?.Tôiđãcóbàinóichuyệnvớinhữngnhàsưphạm,nhữngngườiítnhiều

cũnglàmchotôihiểurằnghọmuốnbàinóichuyệncủatôithậtấntượngđốivớihọ,nhưnglạiquákhóđểhọkhôngthểthựchànhđược.Mọingườicũng thườngphức tạphóavấnđềngaycả trongviệcmô tả.

Nếubạnmuốn,bạncóthểphânchiamộtchiếcbútchìthànhmườiphầnkhácnhauvàsauđóbạnbắtđầuquátrìnhmôtảmốiliênhệcủamườiphầnđóvớinhau.Vàkhibạnchỉcómộtchútkiếnthứcítỏivềbiênđạomúa,bạncũngmuốnbiênđạonhữngđiệumúaphứctạp.Cũngnhưkhichơitròchơiđốôchữ,bạnchẳnghềbịgiớihạnvềtừngữvàbạnthahồchọntừmàbạnthích.Bạnthườngbìnhluậnvềsựphứctạpcủanhữngngườikhácvàngaycả

nhậnxétcủacácnhàphêbình.Vàmặcnhiênnólàmộtquátrìnhpháttriểntrongtưduycủabạn.Nhữngnhậnxétsẽnhanhchóngtrởthànhlựachọncủabạnhơnlànhữnghànhđộngcụthể,vànhưvậy,chúngtacoiđiềunàynhư“họcbổngquýgiáchúngtanhậnđược”.Cũng có nhữngngười xemquá trình này không lôi cuốnvà không cần

thiết.Điềunàyđặcbiệtđúngvớinhữngngườichútrọngđếnkếtquảthựctế.Họđặtnganghàngsự“tưduyphứctạp”với“sựsuynghĩ”vàkếtquảlàhọtừbỏviệcsuynghĩ.Cáchnhìnnhậnnàythậtđángtiếc.Bạncóthểtrởthànhmộtngườitưduymàkhôngcầnphảilàmộtngườicó

suynghĩquáphứctạp.Trongthựctế,nhiềungườitríthứckhônghẳnđãlànhữngngườitưduytốt.

Tácđộngphảnhồivànhữngsuynghĩtiênphong.

Trongtrườnghọc,chúngtathườngđặtgiấy,sách,bảngđentrướcmặthọc

sinh.Họcsinhsauđóđượcyêucầuđưarahànhđộngdựatrênnhữnggìcácemnhìnthấy.Đâycũngchínhlàlýdotạisaoởtrườnghọc,trẻemđượcdạylốitưduyphảnhồi.“đâylàmộtsựviệc,emnghĩgìvềsựviệcnày?”.

Bạnkhôngthểdễdàngyêucầucácemhọcsinhhãydờitrườngvàtổchức

mộtdoanhnghiệp.Bạncũngkhôngdễdàngyêucầuhọcsinhđưaracáchgiảiquyếtvềnhữngvấnđềxảyrathựctếhoặcđảmnhậnmộtdựánthựctế.Bởiđơngiảnởtrườnghọckhôngđặtramụctiêulàcôngviệcthựctế.Điềunàycũngxảyrađốivới lốisuynghĩphảnhồihànhđộngphùhợp

với truyền thống tư duy phức tạp hóa vấn đề của các học giả: “ chúng tahànhđộngthếnàođốivớinhữngsựviệcđangtồntại?”.NhưngtrườnghọCvàSựgiáodụckhôngphảilàmộttròchơi.Nhữngtình

huốngsốngthựctếliênquanchặtchẽđếnlốisuynghĩtiênphong.Điềunàyđồngnghĩavớiyêucầumọingườihãyrangoàivàbắttaylàmviệc.Bạnphảitựđitìmthôngtin,khôngphảitấtcảmọithôngtinđãnằmởđóvàchờbạn.Nếubạnchỉngồiyêntrênghếcủabạnthìsẽchẳngcóviệcgìxảyra.Thậtlàdễđểđếnnhàhàngngồiănvớinhữngmónănđãđượcdọnsẵntrênbànăn.Nhưngviệcđichợmuađồăn(hoặctựtrồngvànuôidưỡngchúng)vàsauđóchếbiếnchúnglạilàmộtviệchoàntoànkhác.Việckhôngcoitrọnglốisuynghĩ tiênphonghơn lối suynghĩphảnhồikhôngphải là lỗi củahệ thốnggiáodụchiệnthờicủachúngta,bởitưduytiênphongkhônggiảnđơnnhưtưduyphảnhồi.Nhưngsailầmcủahọởđâychínhlàđãủnghộvàcoilốitưduyphảnhồilàlốitưduyphùhợp.

Từ“sựthựchiện”Tấtcảmọingườibiếtsựbiếtđọc,biếtviết,nhữngconsốcóýnghĩagì.

Tôiđãphátminhratừ“sựthựchiện”vàinămtrướcđâyđểchỉtoànbộcáckỹnănghànhđộng.Sẽ làmộtđiềuhoang tưởngkhichúng tachorằngnhữngđiềuchúng ta

đượchọcđãlàđủ.Nếubạncókiếnthứcđầyđủthìviệcthựchiệnhànhđộngthậtđơngiảnvàdễdàng.Nếubạncóđượcmộttấmbảnđồchitiết,mọiviệcsẽtrởnêndễdànghơn.Tuynhiên,thếgiớithựctạilạikhácviệchọcrấtnhiều.Vớikinhnghiệm

tíchlũysaunhiềunămlàmkinhdoanhcũngnhưcôngviệchànhchínhnhànướcđãchỉ cho tôi thấy rằnghànhđộngkhôngbaogiờ làdễdàng.Hànhđộngbaogiờcũngđòihỏisựsuynghĩlớnlao.Cảmgiácchịuđựngvànhữngsuynghĩtheobảnnăngđãkhôngcònlàlốisuynghĩphùhợp.Chúngtacónhữngngườiphảibànchuyện,cónhữngquyếtđịnhcầnđược

đưara,cónhữngchiếnlượccầnđượcthiếtkếvàgiámsát.Vàcónhữngkếhoạchcầnđượcđưaravàthựchiện.Chúngtacòncócảnhữngmâuthuẫn,thươnglượng,đàmphánvàtiếnbộ.Cónhữngđiềucầnphảicânnhắcvềmặtgiátrị,vàcầnđếncảsựcânbằngcácyếutốđểđạtđượcsựthỏahiệp.Tấtcảnhữngđiềunàyđềuđòihỏimộtcấpđộthựchiệncao.Trongmột thếgiớicạnh tranh,nhữngquốcgiacôngnghiệphóa thì“sự

thựchiện”luônlàngườibạnđồnghành.Đốivớimỗicánhân,vớimỗithanhniên,nhữngngườichưacóđượcnhữngkỹnăngthựchiệnnênđặtđólàmộtmụctiêuchoviệchọctập.Sự thực hiện bao gồmnhiều khía cạnh của suy nghĩ như: cái nhìn của

nhữngngườikhác,ưuthế,mụctiêu,sựphốihợp,kếtquả,sựsuyđoán,quyếtđịnh,xungđột,giảipháp,hànhđộngvànhiềukhíacạnhkháctronglốisuynghĩ ứng dụng trong việc phân tích thông tin. Tất cả những điều này lànhững bộ phận của lối suy nghĩ tiên phong, chứ không phải lối suy nghĩphảnhồiquenthuộc.

Lốisuynghĩphêphán

Lốisuynghĩ truyền thốngphương tây thườngrấtcoi trọng lối suynghĩ

phêphán.Điềunàymộtphầnlàdoảnhhưởngcủalốisuynghĩcủanhữngngườihylạpcổ,saunàyđượcápdụngtrongthờikỳphụchưng,mộtphầnxuấtpháttừnhucầucủacácgiáosỹthờitrungcổcầnmộtlốitưduyđểphảnbáclạidịgiáo.Lốisuynghĩphêphánchỉpháthuygiátrịcaotronghaihệthốngxãhội.

Một là trongmột xã hội vô cùng ổn định (như thời hy lạp cổ đại và thờitrungcổ).Vàbấtkỳmộtýtưởngmớihoặcmộtsựxâmphạmnàolàmnảysinhsựthayđổicầnbịphêphán.Chếđộxãhộithứhailàmộtxãhộitrànngậpnhữngtưtưởngkiếnthiếtvàhànhđộngvàlốitưduyphêpháncầnthiếtđểchọnlựanhữnggiátrịđúngđắnrakhỏinhữngýtưởngkhôngxácthực.Nhưngxãhộichúngtađangsốnglạikhôngphảilàmộttronghaithểchế

xãhội trên.Córấtnhiềuđiềucần thayđổivàcòn thiếurấtnhiềunhữngýtưởngmớivànhữngđộnglựcsángtạo.Hãytưởngtượngramộtđộidựángồmsáunhàphêbìnhlỗilạcngồibàn

bạcgiảiphápchotìnhhìnhônhiễmtrongkhuvực.Chẳngaitrongsốhọcóthểsửdụngnănglựctríócđượcđàotạocaosiêucủahọchođếntậnkhicóaiđóđưaramộtgợiýthựctế.Điềukhókhănởđâylàlốitưduyphêphánchínhlàlốitưduyphảnhồi.Trướchết,phảicócáigìđóthìmớicóthểphêphánđược.Nhưngliệuýtưởngđótừđâuđến?Nhữngđềxuất,nhữnggợiýlàkếtquảcủalốitưduyxâydựng,sángtạovànảysinh.Nếuchúngtađàotạomộtngườiđểtránhchohọtấtcảcáclỗitrongsuy

nghĩ, liệuđócóphải làmộtngườigiỏi tưduy.Hoàn toànkhôngphảinhưvậy.Nếuchúngtahuấnluyệnmộtláixetránhtấtcảcáclỗilầmtrongviệclái

xe,liệuđócóphảilàmộtngườiláixetuyệtvời?Chắcchắnlàkhôngphảinhưvậybởivìngườinàysẽcấtngayxevàogara

đểtránhđượcmọilỗilầmcóthểxảyra.Việctránhđượcnhữngsailầmcủaláixemộtcáchtốtnhấtchínhlàcáchđểanhtaláixeđiđâuđó.Tươngtựnhưvậy,lốisuynghĩphêphánchỉcógiátrịnếuchúngtacóđượcmộtsuynghĩxâydựngvàsáng tạo.Liệucó íchgìnếubạncóđượcbộyêncươngnhưngbạnlạikhôngcóngựađểthắng.

Đâylàmộtvấnđềhếtsứcquantrọngbởivìởnhiềutrườnghọchiệnnaytinrằngviệcdạychohọcsinhlốitưduyphêphánlàphùhợp.Họthựchiệnlốigiáodụcnhưvậybởinóphùhợpvớiviệccoitrọnglốitưduyphảnhồivàcũngbởiđólàlốisuynghĩtruyềnthống.Lốitưduyphêphánlàlốitưduyquantrọngvàcógiátrịnhấtđịnhtrong

hệthốngtưduy.Nhưngđóchỉlàmộtbộphậncủahệthốngtưduy.Vàđểtrởthànhmộtngườigiỏisuynghĩ,chúngtaphảicólốitưduytoàndiện.Lối tưduyphêphán tạora rấtnhiềuràocảnnguyhiểmtrongsuynghĩ.

Ngaycảnhữngngườiđượccoi là thôngminhnhấtcũngcó thểbịmắckẹttronglốisuynghĩphêphánvàkhôngthếpháttriểnđượccáckỹnăngtưduyxâydựngvà sáng tạo.Tại trườnghọc,học sinhkhôngđượccho thờigiancũngnhưyêucầusựcốgắngđểhọccáckhíacạnhcủasuynghĩxâydựngvàsángtạobởicácnhàgiáodụcchorằnghọđãdạyhọcsinhsựsuynghĩrồi.Mốinguyhiểmkhácnữacủalốisuynghĩphêphánlàlàmnảysinhtínhkiêungạo,bởivìlốisuynghĩphêphánluônchorằngmìnhđúng,ngaycảkhihọthiếuthôngtinhoặcnhậnthứcsailầm,làmnảysinhsựkiêungạo.Tôisẽbàncụ thểvấnđềnàyởphần sau).Nhữngkỹnăngcủa lối suynghĩphêphánkhôngthíchhợpvớinhữngkỹnăngcủalốisuynghĩsángtạovàxâydựngbởivìsuynghĩxâydựngvàsáng tạođòihỏisựsuynghĩđể làmnảysinhnhữngýtưởngmới.Sựphêphánbaogiờcũngđơngiảnhơnrấtnhiềusovớisựsángtạo.

HệthốngđốiđầuTạinướcmỹ,cứ350ngườidânthìcómộtluậtsư,trongkhiđóconsốnày

ởnhậtbảnlà9000ngườidân.Sởdĩcósựkhácbiệtlớnnhưvậylàdoởmỹmọingườivẫnsuynghĩtheolốisuynghĩtruyềnthốngphươngtây,đóchínhlàhệthốngđốiđầu.Lốitưduynàynảysinhtrựctiếptừthóiquensuynghĩphêphánvàtìmrasựthậtthôngquađốithoạiđốiđầu.Theolốitưduynàythìtranhluậnvàcãivãđượcxemnhưmộtcáchchính

xácđểkhámphásựviệcbởivìcảhaibênđềucóđộngcơrõrệt.Nhưngbởivìnảysinhtừnhữngđộngcơcụthể,nênlốisuynghĩnàylạibỏquasựkhámphá.Liệu,mộtbêncósẵnsàngđưaranhữngýkiếnvàquanđiểmmàcólợichophíabênkia?Hệthốngđốiđầuchínhlàlốisuynghĩtheokiểutôiđúngthìanhsai.

Hệ thống đối đầu thường chính là nền tảng của thể chế chính trị, luật

pháp, khoahọc (trongmột sốphạmvi) và trong cả cuộc sốnghàngngày.

Nhưngnólàmộthệthốngrấthạnchếvàlàmộthệthốngcónhiềuthiếusót(cácbạnsẽhiểuđiềunàykỹhơnkhinghiêncứucuốnsáchtôiđúngthìanhsaicủatôi).Sựđốingược,sựkhiêukhíchvàsựxungđộtthườngchỉgiatăngkhisử

dụnghệthốngđốiđầu.Xungđộtthườngđòihỏimộtkếtluậnđượcthiếtlậphơnlàmộtthửnghiệmvềsứcmạnhcủasựđốiđầu.

Sựđòihỏivàsựphảnđối

“tạisaotôilạiphảithứcdậyvàobuổisáng?”

“tạisaotôilạiphảimangcaravat"

“tạisaotôilạiphảiđiđếntrườnghọc?”

Đốivớinhiềungười,ýtưởngvềsựsuynghĩđượccoinhưsựđòihỏi,sự

phảnđốivàsựtranhluận.Đâychínhlàlýdotạisaomànhiềuchínhphủ,cơquangiáodục,cácnhàchứctráchvàcảcácbậcphụhuynhthườngphảnđốiýtưởngdạylốisuynghĩ.Họxemviệcsuynghĩchínhlànguyênnhângâyratình trạngchia rẽ, sựphảnđốivà sự tranh luậnkhôngcóchiềuchấmdứt.Thựcchất thìnhữngkhảnăng trênchỉxảyrakhi lối tưduyphảnđối theomẫucũchiếmưuthếtrongxãhội.Nhưngchươngtrìnhdạytưduycorthiệnnayđượcnhiềunềnvănhóavà

nhiềuhệ tư tưởng ápdụng (từnhữngngười thiên chúagiáo, nhữngngườitheođạotinlành,nhữngngườitheochủnghĩamac,nhữngngườihồigiáo,nhữngngườitrunghoa).Bởivìchươngtrìnhcorttrìnhbàylốisuynghĩxâydựng,lốisuynghĩkhácbiệtnhiềusovớilốisuynghĩyêucầuvàphảnđối.Trênthựctế,mộtsốchínhphủđãxemviệcdạylốitưduyxâydựngnhưlàmộtcáchbảovệtốtnhấtđểchốnglạisựtrànlancủalốitưduyphảnđốimànhữngngườitrẻtuổikhôngđượchọccáchsuynghĩthườngđemápdụng.Lối tưduyđòihỏicómối liênhệkháchặtchẽđốivới lốisuynghĩphê

phánvàlốisuynghĩđốiđầu.Lốisuynghĩnàyxuấtpháttừquanniệmchorằngsựphảnđốihoặcsựđòihỏilàcầnthiếtvàphíabênkia(hoặccácnhàchứctrách)sẽbằngcáchnàyhaycáchkháclàmchomọiviệctrởnênđúngđắn.Đâylàlốisuynghĩthườnggặpởcontrẻkhiđòihỏibốmẹchúnglàmnhữngđiềumàchúngcholàđúng.Lốitưduyphảnđốichỉmanglạilợiíchtốtnhấttrongmộtsốkhíacạnh

cuộc sống,đó lànhữngvấnđề liênquanđến sinh tháihọc; sự tạmngừngviệcsănbắtcávoi,quyềnphụnữ,quyềnchonhữngngườithiểusố,antoàngiaothông…sựphảnđốicóvaitròxóabỏsựbấtcôngvàlàmtăngnhậnthứccủamọingườivềvấnđềđangđượcquantâm.Khinhữnglỗi lầmđãđượcxóabỏ,sựphảnđốicầnđượcdừnglạiởđó.Lúcnày,sựviệccầnđượcxemxétbằnglốitưduysángtạovàxâydựng,lốitưduyphảnđốikhôngcònphùhợpnữa.

Lốitưduyđòihỏicũngcónhữngmặttíchcựcnhấtđịnh.Nếukhôngcósựđòihỏi,chúngtasẽkhôngthoátrakhỏiđượcnhữngýtưởngcũđểpháttriểnnhữngýtưởngmớitốthơn.Xétvềmặtnày,đòihỏichínhlàmộtphầncủatưduysángtạo.Mặttiêucựccủalốitưduyđòihỏilàchúngtađãsửdụnglốitưduynày

đểđối lậpvớinhữngý tưởnghiệncóvàđòihỏiphíabênkiaphảiđưa ranhữngquanđiểmbảovệýtưởngcủahọhoặccảitiếnchúng.Nhữngđiềumàchúngtathuđượctừmặttíchcựccủalốitưduyđòihỏi

chínhlàviệcchúngtabiếtđượcgiátrịcủanhữngýtưởngđangtồntại,sauđóchúngtasẽtạoramộtýtưởngmớivàđặtnósongsongvớiýtưởngđó.Bằngcáchnày,chúngtanhậnrađượcnhữnggiátrịvàíchlợicủaýtưởngmới.Những cuộc cáchmạng truyền thống luônmang ý nghĩa tiêu cực: xác

địnhkẻthùvàchiếnđấuđểđánhbạihoàntoànkẻthù.Nayđãđếnlúcchúngtathiếtkếtheohướngpháttriểnnhữngcuộccách

mạngmangýnghĩatíchcực,ởđó,sẽchẳngcóailàkẻthùmàchỉcósựkiếnthiếtlàmchomọithứtốtđẹphơn.

NhucầukhẳngđịnhmìnhlàđúngNếubạnđangphảigiảiquyếtmộtvấnđềtínhtoán,mọiviệckếtthúckhi

bạncóđượcđápsốđúng,bạnsẽngừngsuynghĩởđó.Bạnkhôngthểnàolàmđúnghơnđượcnữa.Nhưngcuộcsốngthựctếlạikhônggiốngnhưvậy.Khicómộtcâutrảlờidườngnhưlà“đúng”nhưngbạnvẫnphảitiếptụcsuynghĩ.Bạnphảitiếptụcnghĩbởivìthườngcónhữngcâutrảlờikháctốthơncáibạnđangcó (xétvềmặtgiá trị, giảmđộônhiễm,nhânquyền, lợi thếcạnhtranh…).Cáitôicủachúngtaliênquanchặtchẽđếnnhucầukhẳngđịnhmìnhlà

đúng.Đốivớinềnvănhóaphươngtây,họthểhiệnnhucầuđóthôngquahệthốngtranhluậnvàhệthốngđốiđầu.Chúngtathườngchẳngmấykhithẳngthắnnhậnmìnhlàkẻthấtbạibởivìvấnđềvềcáitôicủamỗicánhân.Vàkếtquảlàsuynghĩcủachúngtađầykhiêukhíchvàmangtínhtựvệhơnlàsuynghĩxâydựng.Xétvềmặtlýthuyếtthìchúngtanêncảmthấyvuivẻkhithấtbạitrong

mộtcuộctranhluậnbởivìđólàcáchđểbạnkếtthúcvớiýtưởngbạncóbanđầu.

Trongmộtcuộchọp,aicũngmuốnýtưởngcủamìnhchiếmưuthế,chodùđókhôngphảilàýtưởngtốiưuchỉvìmuốnkhẳngđịnhcáitôicủabảnthân.Vàbởivìvấnđềkhẳngđịnhcáitôilàmộtđòihỏinghiêmtúcnênmộttrongnhữngkhíacạnhcầnhọckhibạnhọccáchsuynghĩchínhlàhọccáckỹnăngpháttriểnđểtáchbiệtsuynghĩkhỏicáitôicánhân.Tôisẽtrìnhbàynhữngkỹnăngđótrongnhữngphầntiếptheocủacuốnsáchnày.

Sựphântíchvàsựthiếtkế

Phântíchtừtrướcđếnnayvẫnđượcxemlàmộtthóiquentrongnếpsuy

nghĩcủachúngta.Khichúngtahọccấpbahaytrungcấp,tấtcảnhữngđiềuchúngtađượchọcđềuchútrọngđếnkỹnăngphântích.Khôngcóđiềugìphảinghingờkhicoiphântíchlàmộtphầnquantrọng

của tưduy.Thôngquaphân tích, chúng taphân chia tìnhhuốngphức tạpthành những tình huống cụ thểmà chúng ta có thể giải quyết từng phần.Cũngthôngquaphântích,chúngtatìmranguyênnhâncủamộtvấnđềvàtìmcáchtháogỡnguyênnhânđó.Với lối tưduyphêphán thìphân tíchkhôngchỉnhằmtìmragiá trịmà

cònchỉratínhđầyđủcủavấnđề.Nếubạnvôtìnhngồitrênmộtvậtnhọn,mộtsựphântíchchớpnhoángsẽ

chophépbạntìmranguyênnhângâyrasựkhôngthoảimáicủabạnvàgiúpbạngiảiquyếtvấnđề.Córấtnhiềuvấnđềđượcgiảiquyếtbằngcáchtìmranguyênnhânvàtháogỡnhữngnguyênnhânđó.Nhưngcórấtnhiềuvấnđềmàchúngtakhôngthểtìmranguyênnhân,hoặccóquánhiềunguyênnhânliênquanđếnnhau,hoặccũngcókhichúngtatìmranguyênnhân(vídụdotính tham lamcủa conngười) nhưng chúng ta khôngđủ khả năngđể giảiquyết.Đóchínhlàlýdotạisaochúngtalạigặprấtnhiềukhókhănkhiphảigiảiquyếtnhữngvấnđềnhưlạmdụngmatúy,nợnầncủanhữngnướcthuộcthếgiớithứba,tắcnghẽngiaothông…đểgiảiquyếtnhữngvấnđềnhưvậy,chỉ có phân tích không là chưa đủ. Nhưng tất cả những người đảm nhậntrọngtráchgiảiquyếtvấnđềtrongchínhphủchỉchútrọngđàotạolốitưduyphântích.Córấtnhiềuvấnđềđòihỏisựthiếtkếhơnlàsựphântích.Thôngquasựthiếtkế,chúngtaxâydựngvàtạoracácgiảipháp.Lốisuynghĩthiếtkế chophép chúng ta sắp đặtmọi thứ cùngnhauđể đạt đượckết quảmàchúngtamongmuốn.Đókhôngchỉlàvấnđềtháogỡnguyênnhâncủavấnđềmàchính làmộtgiải phápmang tínhxâydựng.Nhưng tronghệ thốnggiáodụchiệnnay của chúng ta, chúng ta không chú trọngnhiềuđếnviệcgiáodụclốitưduythiếtkếvàlốitưduyxâydựngvàsángtạo.Thiếtkếvẫnđượcmọingườiquanniệmrằngđólàlĩnhvựccủacácnhàkiếntrúc,họasỹđồhọahoặccácnhàthiếtkếthờitrang.Thựcchấtthiếtkếlàmộtphầnkhôngthểthiếucủahệthốngtưduy.Ítnhấtthìthiếtkếcũngcóvaitròquantrọngnhưphântích.Thiếtkếbaogồmtấtcảnhữngkhíacạnhtưduyliênquanđếnviệcsắpđặtmọithứcùngnhauđểđạtđượcmộtkếtquả.Bởivìcáchtưduy

truyền thốngphươngtây liênquanđến lốisuynghĩphảnhồi,đếnsựphântích,đếnlốisuynghĩphêphán,đếnsựtranhluận,đếnsựthắngthuanênhầunhưmộtngườiđãbỏquantấtcảnhữngkhíacạnhcơbảncủalốitưduythiếtkế.

LốisuynghĩsángtạoTrongbấtcứmộthệthốngtựtổchứcnào,sángtạolàmộtsựcầnthiếtbắt

buộc.Tấtcảnhữngbằngchứngchúngtacóchỉchochúngtathấyrằngtríóccủachúngtachínhlàmộthệthốngthầnkinhtựtổchức.Vậytạisaochúngtakhôngchú trọngđến lốisuynghĩsáng tạokhichính lốisuynghĩnày làmộtphầnmấuchốtcủahệthốngtưduy(cầnthiếtchosựcảitiến,sựthiếtkế,giảiquyếtvấnđề,sựthayđổi,tìmkỉếmnhữngýtưởngmới…).Cóhailýdochúngtađãbỏqualốisuynghĩsángtạo.Lýdođầutiênlà

việcchúng taquanniệmrằngchúng tachẳng thể làmgìđểcóđược lối tưduysángtạo.Chúngtacoitưduysángtạolàmộtmónquàthầnbímàchỉcómột số người có được.Và chúng ta chẳng thể làm gì ngoại trừ việc nuôidưỡngmónquàsángtạomàmộtsốtrongchúngtađượcmaymắnbantặng.Lýdothứhaiđểchúngtabỏqualốisuynghĩsángtạolạilàmộtlýdorất

đáng lưu tâm.Chúng ta cho rằng tất cảnhữngý tưởng sáng tạo cógiá trịphải làkếtquảcủamộtsự lập luận logic (saukhicónhữngý tưởngđượcđưara).Nếumộtýtưởngmớikhôngxuấtpháttừtưduylogic,chúngtasẽkhông

baogiờcoiđólàmộtýtưởngcógiátrị.Vìthếchúngtachỉcóthểnhậnranhữngýtưởngsángtạodựatrêntưduylogicđikèm.Nhữngýtưởngkhácđượcchúngtaxemlànhữngýtưởngkhôngthựctế.Cóthểchúngtasẽxemxétmộttrongsốnhữngýtưởngkhôngthựctếđósaunày,hoặcchúngtabỏquachúng.Sauđó chúng ta lại giả định rằngnếumột ý tưởng sáng tạođượckhởi

nguồn từnhững tưduy logic, thìchúng tasẽ luôncóđượcnhữngý tưởngnhưvậykhichúngtathựchànhnhữngbàihọcvềlogic,vàdođó,chúngtakhôngcầnthiếtphảisángtạo,màchỉcầntưduylogictốthơn.Đâylàmộtgiảđịnhhoàntoànsailầm.Tuynhiên,chỉvàinămtrởlạiđây

chúngta(thậtralàchỉmộtsốítnhiềulàmviệcliênquanđếnlĩnhvựcnày)đãnhậnrarằngtrongmộthệthốngthôngtintựtổchứcmộtýtưởngcóthểsaunàylàhệquảcủalậpluậnlogic,nhưngcóthểbanđầumọingườikhôngthểthấyđượcđiềuđó.Nhậnthứcnàycóđượcnhờvàonhữngphầnbấtđối

xứngtựnhiên.Bởi vì những hệ thống tư duy truyền thống của chúng ta chỉ xem xét

nhữnghệthốngthôngtinbênngoài(đưaranhữngdấuhiệudựatrêncácquyluật logic) cho nên chúng ta không thể nhận biết được điều này.Ngay cảnhữngngườiđượcxemlàủnghộchủtrươngsángtạocũngquanniệmlầmlẫnvềvấnđềnày.Họchorằngnhữngngườisángtạovừa lànhữngngườisángtạotựnhiênvừalàdogượnggạo.Sựgượnggạođóbắtnguồntừnhucầuchỉđưaranhữngcâutrảlờiđúngởtrườnghọc.Sựgượnggạonàynảysinhtừviệcsợmắclỗihoặcbịxemlàngớngẩntrongkinhdoanhcũngnhưtrongcuộcsốngriêngtư.Vìvậy,nếuchúngtacóthểkhiếnmọingườixóabỏnhữngsựgượnggạo

trên, chúng ta có thể giải phóng được sự sáng tạo tự nhiên. Đây là mộtphươngphápvậndungtrítuệcơbảnvàđượcxemlàmộttrongnhữngquátrìnhgiúpgiảiphóngmọingườikhỏisựgượnggạotrongtưduy.Thậtkhôngmaylàsựsángtạokhôngphảilàphảnxạtựnhiêncủatríóc.

Mụcđíchcủatưduychínhlàchophépkinhnghiệmtựtổchứcnhữngkhuônmẫuvà sauđóứngdụngchúng trongnhữngkhuônmẫuhiện thời.Vìvậynếuchúngtagiúpmọingườitựdosuynghĩtheocáchriêngcủahọcũngchỉkhiếnhọcó thêmchút ít sựsáng tạobởidohọkhôngbịépbuộcmà thôi.Cònnếuchúngtamuốnchúngtalàmộtngườisángtạohơnnữa,chúngtaphảipháttriểnmộtsốkỹthuậtsuynghĩđặcbiệt.Nhữngkỹthuậtnàytạonênmộtphầncủalốitưduyđượcgọilàtưduykháclạ,tôisẽnóiởphầnsaucủacuốnsáchnày.Nhữngkỹthuậtnàykhôngphảilàtựnhiênmàcóvàbaogồmcác phương pháp kích động được xemnhư hầu như không có logic.Trênthực tế thìnhữngphươngphápnhưvậy lại lànhữnghệ thốngkhuônmẫulogichoànhảo.Sángtạokhôngphảilàmộtmónquàthầnbí.Córấtnhiềukỹthuậtđểcó

lốisuynghĩsángtạomàtôisẽmiêutảchúngtrongcuốnsáchnày.Tôisẽnóichocácbạnbiếtsựcẩntrọngtrongviệcsửdụngnhữngkỹthuậtcủalốitưduykháclạđãgópphầncứusốngthếvậnhộiolympicnhưthếnàokhinócónguycơbịsụpđổvàocuốinhữngnăm1984.

LogicvànhậnthứcTấtcảchúngtađềubiếtrằnglogiclànềntảngđểcóđượcmộtsuynghĩ

tốt.Nhưngnólàgì?Nhữnglogicbấthợplýdẫnđếnnhữngsuynghĩbấthợplý.Điềunàylàrõ

ràng.Nhưngliệunhữnglogicphùhợpcómanglạimộtsuynghĩphùhợp?Thậtkhôngmaylàkhôngxảyrađiềunày.Ngaycảnhữngnhàlogichọcsơcấpđềubiếtrằnglogickhôngthểtốthơnnhữnggiảthuyếthoặcnhậnthức.Tấtcảcácnhàlogichọcđềuhọcđiềunày,nhưngsauđóhọcũngmauchóngquênđinó.Nếucómộtsaisótđốivớimáytínhcủabạn,thìchodùbạncónhậpdữ

liệuđầuvàolàgìthìkếtquảcũngchỉlàvôgiátrị.Khilỗiđóđượcsửachữa,máytínhcủabạnlạihoạtđộngmộtcáchhoànhảo.Nếubạnnhậpvàodữliệuchínhxác,bạnsẽcómộtcâutrảlờichínhxác.Nếubạnnhậpvàonhữngdữliệusai,câu trả lờicủabạnsẽsai (mặcdùbạnkhôngbiếtđiềunày).Điềutươngtựxảyravớilogichọc.Giốngnhưmáytính,logiclàcơchếphụcvụđểphụcvụcácdữliệuvànhậnthứcvàchúngtasửdụng.Chúngtacóthểnhanhchóngchỉranhữnglogicbấthợplýnhưngphảimấtrất lâuđểchấpnhậnmộtkếtluậncủamộtlogicphùhợp,bởivìsựnhậnthứccủachúngtacóthểkhôngchínhxác.Tôimuốnnóirằngcóđến85%suynghĩthườngngàylànhữngvấnđềcủa

sựnhậnthức.Hầuhếtnhữnglỗilầmtrongsuynghĩlànhữnglỗivềmặtnhậnthức(tầmnhìnhạnchế…)vàkhôngphảilànhữnglỗivềlogic.Sựnhậnthứcchính là nền tảng của sự hiểu biết. Logic chỉ có vai trò quan trọng trongnhữngvấnđềtưduyliênquannhiềuđếntoánhọc.Vàbởivìsựnhậnthứclàmộtphầnvôcùngquantrọngcủatưduy,cho

nên thật làngạcnhiênkhichođến tậnnaychúng tavẫnkhăngkhăngchorằnglogicmới lànềntảngcủatưduy.Điềunàynảysinhtừ thóiquensuynghĩ phảnhồi của chúng ta.Chúng ta đặt nhữngvật đã đượcxác định vànhữngthôngtinrõràngtrướcmắthọcsinhvàyêucầuchúngphảnhồilại.Rõràng,logiclàquantrọngchỉkhisựnhậnthứcđãđượchìnhthành.Trongnhữngtìnhhuốngcủacuộcsốngthựctế,chúngtaphảitựhìnhthànhnênsựnhậnthứccủachúngta.Cảlogicvànhậnthứcđềuquantrọngđốivớihệthốngtưduy.Nhưngnếu

buộctôiphảichọnlựagiữalogicvànhậnthứctôisẽchọnnhậnthức.Bởivìphầnlớnnhữngsuynghĩthôngthườngđềuphụthuộcvàonhậnthức.Vàbởivìnếubạnthậtsựnhậnthứchoànhảobạnsẽlàmđượcrấtnhiềuđiều(tôisẽgiảithíchđiềunàycụthểsau),trongkhiđó,nếubạncónhữngkỹnănglậpluận tốtvàcómột sựhiểubiếthạnchế thìđócó thể lại làmộtđiềunguyhiểm.Trongthựctế,logicvànhậnthứccómốiliênhệkhăngkhítvớinhau.

Trongcuốnsáchnày,tôichútrọngđếnviệctrìnhbàyvềsựnhậnthứcbởivìđâychínhlànềntảngcủasựhiểubiếtvàcũngbởivìđâychínhlàphầnbịmọingườithườngbỏquatronghệthốngtưduy.

Cảmxúc,cảmgiácvàkhảnăngtrựcgiác

Đốingượcvớinhữnggìmọingườithườngquanniệm,cảmxúc,cảmgiác

vàkhảnăngtrựcgiácgiữmộtvaitròquantrọngtrongsuynghĩ.Mụcđíchcủasuynghĩlàđểtổchứcthếgiới(tấtnhiêntrongsuynghĩcủa

chúngta)đểchúngtacóthểứngdụngcảmxúcmộtcáchhiệuquả.Vàchínhcảmxúclàthứquyếtđịnhnhữngsựlựachọnvànhữngquyếtđịnh.Câuhỏimấuchốtđặt raởđây làkhinàochúngtasửdụngcảmxúcvà

tìnhcảm?Cónhữngngườiluôncảmthấyrằngcảmgiácchínhxácduynhấtdẫntới

hànhđộngchínhlàcảmgiáccanđảm.Nhữngngườinhưvậynghingờvàologicvànhữngtròchơiôchữbởivìhọcảmnhậnrằnglogiccóthểđượcsửdụngđểchứngminhbấtcứđiềugì(điềunàycóthểđúngnếubạnlựachọncáchnhậnthứcvàgiátrịmộtcáchcẩnthận).Đốivớinhữngngườinhưvậy,họchorằngcảmgiácthựcsựtrởthànhmộtânhuệcủachúatrời.Quanniệmnàyhếtsứcnguyhiểmbởivìcảmgiácthựcsựcóthểlànhữngcảmgiácxấuxavàkhôngđầyđủ.Córấtnhiềungườiđãhànhđộngmộtcáchvônhânđạochỉvìhọhànhđộngtheocảmgiácthựcsựnhấtthời.Nhưng chúng ta có thể phát triển trước vềmặt nhận thức, bao gồm cả

những cái nhìn kết hợp khác nhau về sự việc. Chúng ta có thể ứng dụngnhữnggiátrịvàcảnhữngcảmgiácđểcóđượcmộtkếtquảtốthơn.Logicvàtranhluậnkhôngthểthayđổicảmgiácnhưngsựnhậnthứccó

thểlàmđượcđiềunày.Bạnđộtnhiêngặpmộtngườilạtrongngàynghỉvàbạncócảmgiácrằnganhtalàngườiluônsẵnlònggiúpđỡ.Sauđócómộtngườikhácnóivớibạnrằnganhtalàmộtkẻbịpbợm.Nếubạnnhìnnhậnanhtatheonhậnthứcmớinàycóthểdẫnđếnsựthayđổicảmgiáccủabạnđốivớianhta.Thayvìdạycáchloạitrừcảmxúcrakhỏisuynghĩnhưhiệnnaychúngta

thườnglàm,chúngtaphảitìmranhữngcáchchophépcảmxúcvàtìnhcảmgiữmộtvaitròquantrọngtrongsuynghĩcủamình.Trongcuốnsáchnàytôisẽmôtảcácphươngphápnhưvậy,vídụviệcsửdụng“chiếcmũđỏ”trongkỹthuậtsáuchiếcmũtưduy.Khảnăngtrựcgiáccũnggiữmộtvaitròquantrọngtronghệthốngtưduy.

Nếubạnngồiđóvàthamgiamộtcuộchọpnhưngbạnvẫnchưabiếtbắtđầu

từđâu thì trựcgiác sẽgiúpbạn làmđiềunày.Nhiềukhi trựcgiáccũng làngườidẫnđườngsailầm,vídụtrongtrườnghợpbạnđangxemxétcácvấnđềmang tính xác suất.Nhưng cũnggiốngnhư cảmxúc và tình cảm, trựcgiáccóvaitròquantrọngtrongtưduy.Cóhaiảnhhưởngchínhđốivớinhữngngườitrẻtuổi.Ảnhhưởngđầutiên

làáp lựcnganghàngcủanhữngngườibạncủahọ,củanhữngngườicùngnhóm, cùng độ tuổi và cùng thu nhập.Điều này tạo nên sự nhận thức vànhữnggiátrị.Mộtngườitrẻtuổichỉcóthểtựsuynghĩkhingườinàytựxếpmìnhtheomộtnhómnàođó.Nguyênnhânảnhhưởng thứhaiđóchính làảnhhưởng từâmnhạccủa

nềnvănhóatrẻ,vớichủđạolànhữngcảmxúcthờithanhniên.Giốngnhưmộtcánhđồnglúamìxàoxạctheotiếnggió,tâmtrícủabạncũngbịhướngtheonhữnggiaiđiệu“anhấyyêutôi,anhấykhôngyêutôi…”vớinhiềusắctháikhácnhau.NhạcPOpluônảnhhưởngtrunggiantớisuynghĩgiátrịcáinhìnvàthậmchílàcảcáchtưduy.Nhưngnóichung,nhữngtìnhcảmủymị,sầukhổkhônggiúpđỡgìnhiềunhữngngườitrẻtuổitrongcáchsuynghĩcủahọ.

TómlượcTrongphầnnày tôiđã trìnhbàynhữngđiềucầnphảinhận thức lại cho

đúngtronglốitưduycủamỗichúngta.Chúngtacầnthôngtinnhưngchúngtacũngcầnsựsuynghĩ.Sựsuynghĩkhôngchỉlàvấnđềcủasựthôngminhhoặcnhữngvấnđềkhókhănhơn.Sựhiểubiếtcònquantrọnghơnnhiềusovớisựthôngminh.Lốitưduytruyềnthốngđặtsựchútrọngđặcbiệttớilốitưduyphêphán,

tranhluận,phântíchvàlậpluậnlogic.Tấtcảnhữngkhíacạnhnàyđềurấtquan trọng và tôi hy vọng rằng những điều tôi viết không làmmọi ngườinghĩkhácvềđiềunày.Nhưngtấtcảnhữngkhíacạnhtrêncũngchỉlàmộtbộphậncủatưduyvàsẽrấtnguyhiểmnếuchúngtachỉdựatrênnhữngkhíacạnh trênđểsuynghĩvàcho rằng thế làđủ.Ngoài lối suynghĩphêphán,chúng ta cần suy nghĩ xây dựng và sáng tạo. Ngoài suy nghĩ tranh luận,chúng ta cần khám phá vấn đề. Bên cạnh sự phân tích, chúng ta cần cónhữngkỹnăngđểkiếntạoýtưởng.Vàbêncạnhtưduylogic,chúngtacòncầnđếnsựnhậnthức.Lối tưduy truyền thốngcủachúng tachính là lối tưduyphảnhồi:bạn

phảnứnglạitrướcnhữnggìmàbạnthấy.Nhưngcòntoànbộmộtmặtkhác

củahệthốngtưduy.Đólàphầntưduytrướchànhđộngbaogồmviệctìmravàthựchiệnđểsựviệccóthểxảyra.Điềunàyđòihỏi“sựthựchiện”hoặccáckỹnăngthựchiệnhànhđộng.Nóyêucầuchúngtaphảisuynghĩ theohướngxâydựng,sángtạovànảysinh.Córấtnhiềuphầncủalốisuynghĩmangmàusắctiêucực:sựđòihỏi,sự

côngkích,chỉtrích,tranhluận,chứngminhlàsai…liệuđócóphảilàcáchđểxửlývấnđề?Vàliệuchúngtacóthuđượchiệuquảtươngtựnếuchúngtasuynghĩmộtcáchxâydựng?Tôitinlàchúngtacóthểlàmđượcđiềunày.Suynghĩsángtạolàmộtphầnsuynghĩrấtquantrọng.Chúngtacóthể

bắtđầuxemchúngtacóthểsửdụnglốisuynghĩsángtạomộtcáchcócânnhắcnhưthếnàothayvìviệcchúngtangồiđợicóngườitruyềncảmhứngchochúngta.Cảmxúc,tìnhcảmcũnggiữmộtphầnquantrọngtronghệthốngtưduy.

Chúngtakhôngnêntìmcáchloạitrừcảmxúcrakhỏihệthốngtưduymànêntìmcáchxemtrongtìnhhuốngnàochúngtasửdụngchúngđểxemxétvấnđề.Cuốicùng,sựthôngminhlàmộttiềmnăngvàtiềmnăngđócóthểđược

sử dụngmột cách toàn diện để phát triển các kỹ năng tư duy. Không cónhữngkỹnăngtưduy,tiềmnăngnàykhôngđượcsửdụngtriệtđể.

SỬDỤNGCUỐNSÁCHNÀYNHƯTHẾNÀO

ĐộtuổiMặcdầucuốnsáchnàynhằmmụcđíchgiáodụcchobọntrẻ,nócũngphù

hợp để những người ở độ tuổi lớn hơn sử dụng. Những phương pháp vànhữngkỹthuậtcũngphùhợpvớinhữngngườilớntuổi,cũngnhưvớinhữngđứatrẻ.Trênthựctế,rấtnhiềuphươngpháptưduytrìnhbàytrongcuốnsáchnàyđãđượcdạychocácnhàkinhdoanhcấpcaovàhọđãthườngxuyênsửdụngchúng.Điềunàychẳngcógìđángngạcnhiên.Cácphươngpháptoánhọccơbản

luônđượcgiảngdạymộtcáchgiốngnhauđốivớihọcviênởmọilứatuổi.Cácphươngpháptưduycơbảncũngvậy.Vớinhữngđứatrẻlớnhơn,đòihỏicũngcaohơn.Nhữngkỹ thuậtcũngnênđượcsửdụngchínhxáchơn.Câutrảlờicũngnênphứctạphơn.Vànếucóthểchúngtanênsửdụngkếthợpcáckỹthuật.Nhữngđềmụcthựchànhcũngnênđượcsửdụngphứctạphơn.Tuynhiên,cáchtiếpcậncơbảnlàgiốngnhau.Độtuổigiớihạndướicủahầuhếtcácphươngpháptrìnhbàytrongcuốn

sáchnàylà9tuổi.Độtuổigiớihạnnàycóthểgiớihạnở6tuổivớinhữngbậc chamẹ có tính kiên nhẫn và với những phương pháp đơn giản. Tùythuộcvào tầmnhận thứccủađứa trẻmàchúng tasẽxácđịnhđộ tuổigiớihạnđốitượngthamgiacácphươngphápnày.Ởphần tiếp theođây, tôi sẽ liệtkêmộtdanhsáchbaogồmnhữngmục

trongcuốnsáchnàyphùhợpvớinhữngemíttuổi.Vídụ,phươngpháphìnhvẽcóthểđemdạychonhữngembốntuổi.

NhữngđiềuđượcdạytừcuốnsáchnàyCóbacáchcóthểdạycácphươngpháptưduydựatrêncuốnsáchnày.

1.Cùngvớinhữngngườilớnhơn,nhữngđứatrẻhiểubiếthơnvànhững

ngườiyêuthíchviệcsuynghĩ,đứatrẻcóthểđọctoànbộcuốnsáchcùngvớichamẹchúng.Nhữngđiểmcơbảnvàcácphươngphápsauđónênđượcđemrabànbạc.Nhữngbàitậpthựchànhcũngnênđượcđemthựchànhcùngnhau.Theocáchhọcnhưvậy,sẽthuậnlợihơnnếuchúngtacóthêmmộtbảnsaocuốnsáchđểđứatrẻvàchamẹchúngcósáchđểbànbạc.

2. Vớinhữngđứatrẻvànhữngngườikhôngthíchviệcđọctừđầuđến

cuối cuốn sách,nhữngbậcchamẹnênđọccuốn sáchvà liệtkê tất cảnhữngthôngtinquantrọng,sauđódạychođứatrẻ.Mộtvàinhữngdữliệucóthểđượclượcbớthoặclàmđơngiảnhơn.Nhữngphầnmôtảcácquátrìnhthựctế,chamẹnênđọctrựctiếpchobọntrẻnghe.

3.Vớinhữngđứatrẻvànhữngngườiítcókhảnăngnghebốmẹđọctoàn

bộcuốnsáchmàmuốnchọnlựamộtsốphầncủacuốnsách.Cuốnsáchnàyđượcxemnhưmộtcáchtómlượcđốivớinhữngđứatrẻ thuộclứatuổinàyvàsauđóđểchúngnhìnlạiđầyđủcuốnsáchkhichúngtrởnênlớntuổihơn.

Bacáchtiếpcậntrênđượctrìnhbàytheosơđồởtrangsau.

Độnglực

Độnglựcchínhlàmấuchốt.Nếukhôngcóđộnglực,sẽrấtkhóđểdạybất

cứmộtcáchsuynghĩnào.Thật khôngmay, nếu ta nói vớimột đứa trẻ rằng “sự tư duy” sẽ giúp

chúngrấtnhiềutrongviệchọcởtrưởnghoặctrongnhữngtìnhhuốngngoàigiờhọc,thìhầuhếtvớicácđứatrẻ,chúngtachẳngkhiếnchochúngcóđộnglựcnàođểhọccáchsuynghĩ.Việcsuynghĩnênđượcdạynhưmộttròchơi,sốngđộng,hàihước,được

yêu thích.Kinh nghiệm của tôi đã chỉ ra rằng trẻ em yêu thích suy nghĩ.Chúngyêuthíchviệcsửdụngtríóccủachúngđểcónhữngýtưởng.Nhưngchúngcũngyêuthíchsựthểhiện.Đặtmộtđứatrẻtrướcmộtvấnđềkhôngthểgiảiquyếtchínhlàcáchđingượcvớiđộnglực.Nếumộtbàitậphoặcbàithựchànhdườngnhưkhóvànhàmchán,hãybỏquachúngvàxemxétcácmụckhác.Quátrìnhsuynghĩmớilàviệcquantrọngchứkhôngphảilàtừngmụccụthể.Những trẻemởđộ tuổi từ9đến11 là lứa tuổiyêu thíchviệcsuynghĩ

nhất.Sauđộtuổiđó,nhữngđứatrẻcóxuhướngtrởnênbảothủvàchỉmuốncâu trả lời củachúng làđúng.Lứa tuổi thanh thiếuniêncóxuhướngvừamangtínhtựvệvàthiểncậnmàtựmãnvềsuynghĩcủachúng,bởivìcảmgiácsợmìnhlàngườisai.Suynghĩlàmộtsựthểhiện.Cónhữnglúcbạnthểhiện tốtnhưngcũngcó lúcbạn thểhiệnkhôngđược tốt, trongnhững tìnhhuốngđòihỏiquánhiềukỹnăng.Bạncóthểlàmộtngườichơitennisdướikhảnăngtốtnhấtcủabạn,nhưngbạnvẫnchơitennis.Mộtcáchđểduytrìvàkhơinguồnđộnglựcchínhlànhờsựlựachọncác

mụcđểthựchànhhoặcnhữngbàitập.Nhữngbàitậpnàynênchứađựngsựhài hước và có thể suy đoán. Thật là sai lầm nếu bạn chỉ chú trọng đếnnhữngmụckhókhănvàquantrọng.Mụcđíchcủacuốnsáchnàylàgiúpđỡđểdạycáckỹnăngsuynghĩ,chứkhôngphảichỉramộtcáchtrựctiếpchocácbậcchamẹcóthểbảobọntrẻphảilàmgìvàkhôngđượclàmgì.Độnglựcphụthuộcvàocảmgiácthànhtích.Vàbởivìkhôngphảichỉcó

mộtcâutrảlờiđúnghoặcmộtcâutrảlờiduynhất.Nênthànhtíchđạtđượctheo những cách khác nhau. Liệu bạn có bao nhiêu phương án phối hợp?Nhữngýtưởngcủabạnsosánhvớinhữngýtưởngcủatôinhưthếnào?Liệuchúngtacóthểcộngthêmđiềugìvàodanhsáchđó.Vớinhữngý tưởngmàtrướcđóbạnchưatừngcó,bạnsẽ thấyrấtngạc

nhiênkhinómanglạiđộnglựcthúcđẩylớnlao.Độnglựccũngđượctạora

nhờsựsosánhvàsựcạnhtranh.Cuốicùng,đólàđộnglựccủasựtrôichảy.Khi bạn có thể trượt tuyết, bạnyêu thích trượt tuyết.Khi bạn có thể thựchiệnmộtphươngphápsuynghĩ,bạncũngsẽyêu thíchnó.Thựchiệnmộtnhiệmvụtưduyvớisựtựtinvàhiệuquả,tựbảnthânnóđãlàmộtsựthúcđẩylớnlao.

SởthíchhoặcthểthaoTôi thấychẳngcó lýdogìđểcản trở“tưduy”được trở thành sở thích

hoặcmônthểthao.Bọntrẻcóthểgặpnhauđểcùngthựchànhvàcùngyêuthíchsửdụngtríóc.Điềunàyvừamanglạigiátrịxãhội,giátrịphôtrươngbảnthânvàsựyêuthíchpháttriểnkỹnăngtốthơn.Cấutrúccủacácphươngpháptưduychophéptưduythoátkhỏinhững

tranhluậnvàsựbảothủthườngthấy.Nhữngphươngphápnàytrởthànhnềntảngchosựpháttriểntưduygiốngnhưmộtsởthích.Sựyêuthíchkỹnăngtưduycóthểđemđếnsựhìnhthànhmộtcâulạcbộ

tưduy.Nhữngpháchọavàcơcấutổchức,cũngnhưquátrìnhhoạtđộngcủamộtcâulạcbộnhưvậybạncóthểtìmthấyởphầnsau.Câulạcbộtưduy,hoặcnhữngbuổigặpgỡbànvềtưduycóthểđượcgiới

hạntrongphạmvigiađình,bạnbè,hoặcnhómnhữngngườihàngxóm.

CáchdạytưduyBảođảmtínhđơngiản

Tránhsựnhầmlẫn.

Bạncầnphảinhậnthứcrõràngđiềumàbạnđanglàmlúcnàylàgì.

Thựchànhlàmộtphươngphápnênđượclàmtheonhiềumụcthựchành

khácnhau.Cáchdạytưduykhôngkhácnhiềusovớicáchdạykỹnăngcácmônthể

thaohoặcduytrìmột lớphọcgiáodụcthểchất.Mộtngườigiáoviênphảibiếtrõrằngmìnhmuốngìvàhiểuchắcchắnrằnghọcsinhcóthểhiểuđiềuđó.Hãysửdụngthậtnhiềuvídụđểminhhọanhữnggìbạnđangtìmkiếm.Một điều quan trọng là việc “dạy hướng vào trọng tâm”. Điều này có

nghĩalàcầnsửdụngnhữngvídụrõràng.Khibạnvôtìnhnhầmlẫn,vídụ“đâylàcáigìhoặcđólàcáigì”cáchtốtnhấtđểtiếptụclàchuyểnsangvídụkháchơnlàviệctranhluậnmangtínhtriếtlý.Bạnphảiluônbiếtrõrằngbạn

đangcốgắngđạtđượcđiềugì.Cóthểbạnkhôngthànhcông,nhưngítnhấtbạncũngcốgắnghếtsứcđểlàmđiềuđó.Trongmọitrườnghợp,sựđơngiảnvàmangtínhthựctiễnphùhợphơn

việcđi tìmsựhoànhảovàsựtoàndiện.Bạncũngđừngbaogiờdànhquánhiềuthờigianchỉđểthựchànhmộtmụchoặcmộtbàitập,ngaycảkhiviệcsuynghĩvềmụcđólàrấtthúvị.Khibạnứngdụngmộtphươngpháphoặcmột công cụ tư duyvới nhiềumụckhác nhau, bạn sẽ dần hình thànhnênđượckỹnăngcủaphươngpháptưduyđó.Luônnhớrằngmụcđíchlàdạycáckỹnăngtưduy,chứkhôngphảichỉlàcómộtcuộcthảoluậnthúvịxemtưduysẽdiễnratheohướngnào.Nhữngnguyêntắc

Nguyêntắclàmộttrongnhữngyếutốquantrọngcủaviệcgiảngdạytư

duy.Nếukhôngcónhữngnguyêntắc,bạnsẽdễsavàolốisuynghĩdôngdàivàdễbịthayđổivàkhônghiểumìnhsẽđạtđượcđiềugì.Nguyêntắcđầutiênchínhlàthờigian.Thờigiandànhchomỗibàitậptư

duynêntrongmộtkhoảngngắn.Đâylàmộtviệclàmcóchủý.Khilầnđầutiênchúngtôiápdụngphươngphápcorttrongtrườnghọc,cảgiáoviênvàhọcsinhđềuphànnànrằnghọkhôngthểsuynghĩvềmộtchủđềchỉtrongcó3phút.Sauđóchínhbản thânhọkhámphá ra rằnghọcó thểcóđượcnhiềusuynghĩđángkinhngạcchỉtrongkhoảngthờigianđó,vàkhihọbiếtđượcđiềunàyhọsẵnsànglàmtheonó.Mộtkhoảngthờigianngắnđiềuđócónghĩarằngthờigianđóchỉdànhđểchomọingườisuynghĩchứkhôngphải để mọi người tranh luận và hạ thấp nhau. Nguyên tắc về thời giankhôngchỉđượcápdụngtrongnhữngbài tập tưduymàcònđượcápdụngtrongnhữngbàihọc,nhữngcuộchọp.Đàotạobấtcứmộtkỹnăngnàocũngcầnphảicónhữngnguyêntắc,vàbấtkỳmộthuấnluyệnviênthểthaonàocũngbiếtđượcđiềunày.Nguyêntắc thứhaichínhlàsựtrọngtâm.Chủđềmàtôiđangnghĩbây

giờlàgì?Phươngphápmàtôiđangcốgắngápdụngbâygiờlàgì?Sựsuynghĩcóthểtrởthànhkhôngcóhệthống.Khimộtngườiđượchỏi

xemxétmộtvấnđềnàycóthểlạitưduysangvấnđềkhác.Trongmộtcuộchọpbànvềchủđềbảotồn,cóthểchúngtalạilạcsangmộtchủđềhoàntoànkhác.Cũngchínhvìlýdonàymàcuộchọptrởthànhkémhiệuquả.Nhưngsuynghĩnêntựdo,khôngbịgiớihạnvàbỏngỏ.Điềunàyhoàn

toànđúng.Nếuchúngtacómộtsườnđểsuynghĩcàngchặtchẽ,thìchúngtacàngtựdosuynghĩtrongsườnđó.Mộtngườithợmộccầnnhữngdụngcụ

tốtvàcầncótaynghềđểsửdụngdụngcụđó.Ngườithợmộcđượctựdosửdụngdụngcụđótheobấtcứmụcđíchgì.Nhưngvàobấtcứthờiđiểmnàoanhtacũngbiếtrằnganhtađangsửdụngcôngcụđóđểlàmgì.Cấutrúcchiếcvòngcổ

Tôicũngcóthểviếtcuốnsáchnàytheomộtchuỗilogic,tứclàphầnnày

nốitiếpphầnsau.Tôicũngcóthểtrìnhbàycuốnsáchnàymộtcáchcótrật tự,cótổchức

theocáchnêuratấtcảcáccôngcụtưduyởtừngphần,phầntiếptheonêuratất cả những hướng dẫn.Và tất cả các thói quen được chỉ ra ởmột phầnkhác.Nhưngnếucuốn sáchnàycủa tôiđượcviếtvà trìnhbàynhưvậy, chắc

chắnnósẽkhôngthểlàcuốnsáchđểgiảngdạytưduy.CuốnsáchnàyđượccấutrúCvàSắpxếptheomộtthứtựđặcbiệt,chophépbạn,nhữngbậcchamẹsửdụngchúngđểdạyconbạncáchtưduy.Bạnhãynghĩđếnchuỗivòngcổ,bênbiểuđồtrangbên.Mỗimộthạtvòng

làmột chỉnh thểđộc lập, nhưng tất cả tậphợp lại tạonên chuỗi vòng cổ.Theo cách tương tự, mỗi một phương pháp trong cuốn sách này là mộtphươngphápđộclập.Nócóthểđượctríchlọcvàápdụngriênglẻ.Cáchtiếpcậnnàykháchẳnsovớicáchtiếpcậnsựviệctheothứbậc,theocáchđó,bạnkhôngthểchuyểnsangphầnthứhai,trừkhibạnđãnắmvữngphầnđầu,vàphầnđầucũngchẳngcóýnghĩagìnếubạnkhôngcóphầnthứhai.

Cách tiếp cận chuỗi vòng cổ cũng có khi được tôi gọi là cách tiếp cận

songsong.Điềunàycónghĩalànếumộtgiáoviêndạynămcôngcụtưduyvàmộthọcsinhkhônghiểurõmộttrongsốnhữngcôngcụđó,họcsinhnàylạivắngmặtkhicôgiáodạynhữngcôngcụtiếptheo,vàlạiquênmấtkhôngnhớcôngcụtưduythứbađãđượcdạyvàkhôngbiếtcáchsửdụngcôngcụthứtư,emnàyhoàntoànvẫncóthểsửdụnghữuíchcôngcụthứnăm.Điềunàycũnggiốngnhưviệcemnàyvẫncònphươngtiệndựtrữ.Mỗimộtcôngcụđềucógiátrịriêngcủanó.Sựnốitiếp

Giảsửmộtquátrìnhtưduyđơngiảnbaogồm3bướcsauđây:

1-Trọngtâm.2-Sửdụngmộtcôngcụtưduy.3-Kếtquả.Liệubạncóchắcchắnrằngđólàmộtsựnốitiếpcóýnghĩakhitrướctiên

bạnchỉchobébiếttrọngtâmlàgì,tiếpđólàđưarachobécôngcụvàhẳnnhiênsẽnhậnđượcmộtkếtquả?Đóhoàntoànkhôngphảinhưvậy.Thứtựtừngbướccủaquátrìnhtưduy

khiđemápdụngvàothựctếkhônggiốngvớithứtựmàchúngtađượcdạy.Córấtnhiều lýdophùhợpđểdạy tưduy theokiểugiật lùi,bởivìbạn

luônluôncótrướcmặtbạnnhữngđiềumàbạnđãbiết,nhưngnhữngđiềuđóvẫnkhôngvừađủđểbạncóthểgiảiquyếtvấnđề.Việcchỉdạytrướckếtquảlàmộtviệclàmcóýnghĩavìnógiúpngườitư

duycóđượccảmgiácvềđiềumìnhđạtđược trongkhihình thànhcáckỹnăng tưduy.Dođó, saukhicânnhắckỹđếnnhiềukhíacạnhbaogồmcảđộnglựcthúcđẩy,cuốnsáchnàyđượctrìnhbàytheosựnốitiếpvềmặtthựchành.Cuốnsáchnàykhôngphảilàmộtluậnántriếthọcvềtưduymàlàmộtcuốnsáchthựchànhđểdạycáckỹnăngtưduy.Sựthựchànhthôngthường

Giảsửrằngbạnchưabaogiờđượcxemngười tachơimôn tennis.Bạn

đứngbêncạnhmộtsânchơitennisvàsau15phútbạncảmthấyrằngbạncóthểhiểumôntennissẽđượcchơinhưthếnào.Liệuđiềunàycógiúpbạntrởthànhmộtđộngviêntennis.Tươngtựvớiviệctưduy.Hầunhưtấtcảmọiđiềutrongcuốnsáchnày

đều dễ hiểu. Bạn có thể đọc hết nó và hiểu hếtmỗi hoạt động hoặcmỗiphươngpháptrongvòngnămphút.Điềunàykhôngcónghĩalàbạnđãtrởthànhmộtngười tưduytốthơn.Chỉcóápdụngnhữngđiềuhọcđượcvàothựctếmớigiúpbạntrởthànhmộtngườitưduytốthơn.Vàkhôngchỉthựchànhtưduy,bạnphải thựchànhchúngvớimộtcôngcụhoặcmộtphươngpháptưduycụthể.Mộtngườithợmộccóthểgiơlênmộtcáicưavàmiêutảxemnóhoạtđộngnhưthếnào.Nhưngthựchànhchínhlàviệcsửdụngcáicưađóđểtạonênsựkhéoléocủangườithợmộc.Đôikhi,sựthựchànhkhôngcầnphảidiễnratheocáchthôngthường,có

cânnhắckỹlưỡngvàtheonguyêntắc.Hãynhớrằngcũnggiốngnhưtrongđàotạocácmônthểthao,bạnphảiđặtrathờigianvàbắtđầuluyệntập.Bạncầnđặtrathờigianđểluyệntậptưduymộtcáchchínhthống.Cóthể

gọiđólàmộtbàihọctưduy,hoặcmộtbuổihọctưduyhoặcmộttừnàophùhợp.Thời gian chomột bài học thông thường không nên ít hơn 20 phút và

khôngnênquá45phút.Vàhãytuânthủthờigiannày.Đâylàthờigianđểgiảngdạymộtkhuônmẫutưduychomộtđứatrẻ.Nếucóthêmnhiềutrẻemcùngthamgia,thờigiannênđượcnớirộng,tứclàtốithiểucóthểlà30phútvàtốiđalàmộtgiờ.Nhữngbàihọccóthểdiễnravàonhữnggiờnhấtđịnh

trongmỗituần,hoặcmỗingàycụthểvànênđặtratrướcthờigianchobuổihọctiếptheo.Trừkhi nhữngđứa trẻ có động cơ thúc đẩy cao, tôi cho rằngmỗi tuần

chúngtachỉnêndànhmôtbuổiđểdạytưduy.Tùyvàohoàncảnhvàđiềukiện, chúng ta có thể tăng lênmột tuần2buổi.Nếu trongkhi cảgiađìnhđangđinghỉ,nếuconbạnthíchthú,bạncóthểdạymỗingàymộtbài.Câuhỏiđặtraởđâylàmỗibuổihọcnênhọcnhữnggì?

Theoquyluậtchungthìmỗibàihọc,chúngtanênchỉchobọntrẻchỉmột

mụcmớimàthôi.Theothựctế,tôikhuyênrằngmỗimụcbạnnêndạychocontronghaibuổihọc.Trongmộtbuổihọc,ngoàimộtmụcmới,bạncó thểcùngđứa trẻ thực

hànhlạinhữngmụcđãđượchọctrướcđó.Bạncũngcóthểtạoramộtbuổihọctưduynhưmộttròchơivềtưduy.Luônnhớrằngmỗibuổihọctưduyphảilàmỗibuổihọcsốngđộngvàvuivẻ.Tránhđểnhữngbuổihọcsalầytrởthànhnhữngbàihọcbuồnbãvànhạtnhẽo.

SựthựchànhkhôngtheothônglệNgoài nhữngbuổi học thựchành thông thường, những công cụ tưduy,

những thói quen, những phương pháp và những quan điểm tư duy có thểđượcthựchànhtheonhữngcáchkhôngtheothônglệvàobấtcứlúcnào.Chamẹcóthểlàmchocontrẻnhớlạimộtquanđiểmhoặcmộtthóiquen

tưduycụthể.Chamẹcũngcóthểyêucầuđứatrẻápdụngmộtcôngcụcụthểvàomộttìnhhuốngđãđượcthảoluậntrướcđó.Vớimỗiphươngpháptưduycụthể,chamẹnênchỉramộtsốđiềunhưvídụđiểnhình.Vàobấtcứthờiđiểmnào,chamẹcũngcóthểdạycontrẻtheocáchhọctưduynhưmộttròchơi.Mỗitròchỉnênkéodàivàiphút.Nhữngbài thựchànhkhông theo thông lệ là rấtquan trọngbởivìđó là

cáchđểcáckỹnăngtưduytrởthànhphùhợptrongnhữngtìnhhuốngcuộcsốngđời thực, thayvìchỉ lànhữngtròchơiđặcbiệt trongnhữngbuổihọcđặcbiệt.Nhưngcũngkhôngnên lạmdụngsự thựchànhkhông theo thông lệ tới

mứcgâynênsựkhóchịu.Cáckỹnăngtưduyítnhấtcầnđượcbiểuhiệnởhaicấpđộ.Cấpđộthứ

nhấtlàcấpđộsửdụngcácphươngphápvàcôngcụtưduytheođúngthônglệ,rõràngvàcânnhắccẩntrọng.Vídụ,mộtngườicóthểnói:“hãyápdụng

mộtPMI(mộttrongnhữngcôngcụtưduy)lúcnày”.Cấpđộthứhailàcấpđộngầmhiểuhoặccấpđộchegiấu,theocáchnày

một thóiquenhoặcmộtnguyên tắc tưduyđượcsửdụngmàkhôngcó sựthừanhậnthôngthường.Vídụ,nếuaiđótiếnlạichỗbạnvànóivớibạnrằngchỉcóhaicáchđểlàmmộtviệcgìđó,bảnthânbạncóthểtựnói“cólẽanhtađúng.Cólẽchỉcóhaicáchcóthể.Nhưngtôisẽdànhvàigiâyđểxemxemliệucóphảilàkhôngcòncáchnàokhácnữakhông?”.Bạn đừng ngại khi được yêu cầu sử dụng những công cụ và những

phươngpháptưduymộtcáchchínhthốngvàrõràng.Nhữngcôngcụtưduycóhiệuquảnhấtkhichúngđượcsửdụngmộtcách rõ ràng.Mớibanđầu,việcápdụngchúngcònvụngvề,nhưngcùngvớithờigian,bạnsẽsửdụngchúngmột cách thật tựnhiên.Bạnđừngmắc lỗi lầm (điềumànhiềugiáoviênthườngmắcphải)làtinrằngquanđiểmvàthóiquenẩnsaumỗicôngcụtưduychínhthốngcóthểđượcdạyvàsửdụngmàkhôngcầnthựcsựphảiđềcậpđếncôngcụđó.Kinhnghiệmthựctếnhiềunămđãchỉrarằngđiềunàylàmgiảmhiệuquảtưduy.Tríóccầnnhữngsựvậnhànhchínhthốngđểđiềukhiểnsựchúýcủachúngta.Quanđiểmlàphùhợpnhưngchưađầyđủ.

CácbàitậpTrongcuốnsáchnày,cácbài tậpđượcnêura theonhiềudạngvànhiều

mụckhácnhau.Vàbạnnênsửdụngtấtcảnhữngbàitậpnày.Bạncũngcóthểtựmìnhđặt

rathêmnhữngbàitậpphùhợpvớicácmụckhácnhau.Nhưngbạncầncẩnthậnkhilàmđiềunày,bạnđừngthamlamgiớithiệumụcchínhvàkhóquá.Việcxâydựngcáckỹnăngtưduynênđượcthiếtkếmộtcáchhàihước.Mộtkhi cáckỹnăngđược sửdụngphùhợp, chúngcó thểđượcứngdụngvàonhiềutìnhhuốngkhácnhau.Thườngcóbốnkiểucủacácmụcthựchành:1-Nhữngmụchàihước:nhữngtìnhhuốngluyệntậpkỹnăngtrongmụcnàynêntạosựtưởngtượnghìnhảnh,khôihài,cóthểdựđoánđượcvàkhôngquánghiêmtúc.Chodùchủđềkhôngphảiquánghiêmtúc,thìnhữngnguyên tắc, chức năng và hành động đều hoàn toàn thực tiễn (giống nhưcáchthểhiệnẩndụ).“điềugìsẽxảyranếutấtcảchúngtađềucócánhtaythứbaởchínhgiữangực?”,“liệucóphảilàýkiếnhaynếutấtcảtrẻemởđộtuổitrênmườiphảidànhmườigiờmỗituầnđểlàmnhữngcôngviệcđượctrả lương?”, “nếu loài chó có thể nói được,mọi việc sẽ thay đổi như thếnào?”.

2-Nhữngmụcxaxôi;cónhữngmụcmangtínhthựctếvàcóthểxétđoánđượcnhưngnólạinằmngoàitầmhiểubiếtvànhucầucủanhữngđứatrẻđangthựchànhnhữngbàitậptưduy.Đócóthểlànhữngmụcliênquan đến việc kinh doanh, điều hành chính phủ, hoặc những việc chungchungxảy ra trongcuộc sốngcủanhữngngười trưởng thành. “bạn sẽ cânnhắcnhữngvấnđềgìđểchọnđịađiểmđặtmộtcửahàngbánđồănnhanh?”,“bạnsẽgiảiquyếtnhữngvấnđềvềtắcnghẽngiaothôngtạicácthànhphốnhưthếnào?”,“chúngtanênlàmgìvớinhữngngườitổchứctròbàibạc?,“córấtnhiềuhànhviăncắptạicửahàngcủabạn,bạnsẽgiảiquyếtvấnđềnàynhưthếnào?”.3-Nhữngmụcnộibộ:cónhữngmụcliênquantrựctiếptớiđộtuổi,nhữngngườinganghàng,môitrườngđịaphươngvàsởthíchcủanhữngngườitrẻtuổi,nhữngngườiđanghọccáckỹnăngtưduy.Ngườibạntốtnhấtcủabạndườngnhưđanglảngtránhbạnvàbạnkhôngbiếtlýdotạisao,bạnsẽlàmgì?,“nếubạncóquyềnchọnlựabathứtrongkỳnghỉ,bạnsẽchọnlựanhưthếnào?”,“bạnsẽtổchứctiệcdànhchonhữngngườibạncủabạnnhưthếnào?”.4-Nhữngmụcquantrọng:đólànhữngvấnđềliênquantớicuộcsốngcủanhữngngườitrẻtuổiđanghọccáchsuynghĩ.Độtuổi,sởthíchvàhoàncảnhcủanhữngngườitrẻtuổisẽcóảnhhưởngtớisựlựachọnmụccủahọ.Nhữngmụcmớicóthểđượcgiớithiệunảysinhtừnhữngvấnđềvàkhókhănthựctếcủacuộcsống.Nhữngmụcnàynênđượcápdụngmộtcáchcẩntrọng.Điềuquantrọngnhấtlànhữngmụcquantrọngnàykhôngnênđượcsửdụngđểcácbậcchamẹthuyếtgiáoconcáicủamình.Cũnggiốngnhưcácmụckhác,nhữngmụcquantrọngnàycầnphảiđượcxemxéttheomộtcáchsuynghĩcóchủđích.“nhữngbạntrẻcónênhútthuốckhông?”,“bạnmongmuốnđượctựdovềnhàtrễnhưngchamẹbạnmuốnbạnvềnhàsớm,bạnsẽlàmgì?,“bạnbiếtmộtngườibạncủabạnđangthửsửdụngchấtgâynghiện,làmthếnàobạncóthểthuyếtphụcbạnấytừbỏnó?”,bạnkhôngthểsắp xếp được thời gian để học bài, bạn sẽ giải quyết vấn đề này như thếnào?”, “làm thế nào để bạn có thể kết bạn được với những người hàngxóm?”.Cũng nên có nhữngmục kết hợp.Nhữngmục hài hước rất quan trọng

trọngviệctạođộnglựCvàSựyêuthích.Nhữngmụcnàycũngquantrọngtrongviệcxâydựngnhữngkỹnăngtưduymàtrongquátrìnhtưduykhôngbịảnhhưởngcủacảmxúc,sựthànhkiếnvàkinhnghiệm.Nhữngmụcxaxôicung cấp cho những đứa trẻ thử trải nghiệm những tình huống cuộc sống

thựctếmàngườitrưởngthànhcầnsuynghĩ.Ngoàira,chúngcòncungcấpmộtnềntảngtưduymàsẽrấthữuíchkhinhữngđứatrẻnàybướcvàođời.Suynghĩvềnhữngvấnđềnhưvậykhiếnđứa trẻcó thêmnhận thứcvề

nhữngvấnđề,tintứcđượcnêuratrênbáochí,đài,tivi(trênthựctếnhữngmụctintứccóthểđemápdụngthànhnhữngmụcthựchành).Thậtlàsailầmnếutinrằngnhữngđứatrẻchỉquantâmđếnnhữngvấnđề

củalứatuổichúng.Nhữngvấnđềnhưvậyrấthữuíchđểchỉraxemviệctưduycóthểđemứngdụngvàonhữngvấnđềhàngngàycủabọntrẻnhưthếnào.Thật khôngdễdàngđể cung cấpnhữngmục tổngquátmà có thể ápdụngchonhữngđứatrẻởnhiềuđộtuổikhácnhautrongnhữngmôitrườngkhácnhau,vìvậynhữngbậcchamẹnêntíchlũythậtnhiềumụcliênquantrựctiếpđếnnhữngvấnđềliênquanđếntừngđứatrẻ.Mụcđíchchínhcủanhữngmụcquantrọnglàchỉrarằngnhữngkỹnăng

tưduykhôngchỉlàmộttròchơimàchúngcóthểđemápdụngchonhữngvấnđề quan trọng.Tuynhiên, chúng ta cũngnênnhớ rằngkhi giải quyếtnhữngvấnđềquantrọngnày,chúngtakhôngthựchànhđượcnhiềucáckỹnăngtưduy,bởichúngtaphảichútrọngđếnnộidungsựviệc.Nếuyêucầu tôiphải liệtkê ramột tỷ lệphần trămcủanhữngmụckết

hợp,tỷlệphùhợpmàtôiđưaranhưsau:Tronggiaiđoạnxâydựngcáckỹnăngtưduy:

-40%dànhchonhữngmụchàihước.-30%dànhchonhữngmụcxaxôi.-20%dànhchonhữngmụcnộibộ.-10%dànhchonhữngmụcquantrọng.Tạigiaiđoạnứngdụngcáckỹnăngtưduy,tỷlệlà:

-20%dànhchonhữngmụchàihước.-30%dànhchonhữngmụcxaxôi.-30%dànhchonhữngmụcnộibộ.-20%dànhchonhữngmụcquantrọng.

SựthểhiệnNhữngbàitập/bàithựchànhtưduynênđượclàmnhưthếnào?

Sựthểhiện:bạn,vớivaitròlàbậcchamẹhoặcgiáoviênnênđọclầnlượt

toànbộmộtmụcthựchànhđểbiếtxemmụcđósửdụngphươngphápthựchànhhoặccôngcụtưduynào.Cũngcóthểbạnmuốnchuẩnbị trướcmụcđó.Nhưngbạn cũngnênvậndụngkhảnăngxử lýmụcđómàkhôngcầnchuẩnbịtrước,bởivìđâycũngchínhlàđiềumàbạnđòihỏiởconbạn.Sựphốihợp:cảbốmẹvàconcáicùnglầnlượtxemxétmụcthựchành.

Mỗingườiđưaranhữnggợiý.Vàchamẹnênđểconcáilàngườiđưaragợiýtrước.Khimọiviệcdiễnrathuậnlợi,chamẹhãyđưaragợiýcủamìnhđểxemxétnhữnggợiý củađứa trẻ liệucó thểchấpnhậnđược.Sự thểhiệnphốihợpkhôngcónghĩalàsựtranhluậnhaysựthảoluậndôngdài,nócũnggiốngnhưsựcùnghoạtđộngcủanhữngchiếcxilanhtrongđộngcơôtô.Sựđòihỏi:đòihỏilàmộttrongnhữngcáchthôngthườngđểdạytưduy.

Bạnyêucầuđứatrẻlàmmộtbàitậptưduy.Trongmộtsốtrườnghợpbạncóthểyêucầuconbạnlàmngaylậptức,nhưngbạncũngcóthểchophépbésuynghĩmộtvàiphúttrướckhilàmbài.Đứatrẻcóthểtậndụngthờigianđóđểphácthảoranhữngchúýcơbảntrướckhiđưaracâutrảlời.Sựđồngthuận:theocáchnày,cảbốmẹvàconcáicùngthựchiệnriêng

rẽbàitậptưduy.Mọingườicóthểthựchiệnchúngbằngcáchnênranhữngchúýhoặcviếtchúngra.Khithờigiankếtthúc,haibênsosánhkếtquảvớinhau.Đâylàmộtcáchthúcđẩymạnhmẽđộnglựctưduycủanhữngđứatrẻbởivìchúngthấyrằngsựthểhiệncủachúngđủtốtđểđượcchấpnhận(cólẽcòntốthơncảchamẹchúng).Tuynhiên,cáchnàykhôngphùhợpvớinhữngđứatrẻkhảnăngtưduy

cònkém.Theonhóm:mộtnhómgồmtừhaiđứatrẻtrởnêncùngthựchànhcácbài

tậptưduy.Chamẹsẽđặtranhiệmvụvàsauđóyêucầucảnhómcùnglàmviệc.Khithờigianquyđịnhkếtthúc,ngườiđạidiệncủanhómsẽthôngbáokếtquảđạtđược.Bằngcáchviếtra:nóichung, tấtcảcácbài tập tưduycó thểđược làm

bằngmiệng.Việcviếtchúnglạicũngrấthữuích.Thỉnhthoảng,bạnhãyđặtramộtnhiệmvụ tưduyvàyêucầuconbạnviết ra lờigiải.Vàvớinhữngphươngpháptưduybaogồmcảnhữngbiểuđồ,thìbiểuđồđượcgiớithiệunhưgợiýcủabàitập.

Chứcnăngcủacuốnsách

Cuốnsáchnàykhôngnhằmmụcđíchbaogồmtoàndiệntấtcảmọikhíacạnhtưduy,cũngkhôngnhằmmụcđíchtrởthànhmộtcuốnsáchtriếtlývềtưduy.Cuốnsáchnàyđượcviếtnhằmmụcđíchđượcđemứngdụngrộngrãi.

Tùyvàokhảnăngcủatừngngườimànhữnghànhđộng,quanđiểm,thói

quen,côngcụvàcấutrúctưduyhữuíchđượctrìnhbàytrongcuốnsáchnàycóthểđượcđemápdụngtheomộthệthốngnguyêntắchoặcđemtríchlọcđểápdụngvàluônpháthuyhiệuquảtrongviệcgiảngdạytưduy.Mộtvàivấnđềđượcđềcậptrongcuốnsáchnàysẽđượctôitrìnhbàychi

tiếthơnvàsâuhơntrongnhữngcuốnsáchtiếptheo.

ĐỘTUỔIVÀKHẢNĂNG

Tôisẽtrìnhbàymộtsốgợiýchocácbậcchamẹ,thầycôgiáoápdụng

cuốnsáchnàyđểgiảngdạychonhữngđứatrẻcóđộtuổivànănglựckhácnhau.Đâychỉlànhữnggợiývàcácbậcchamẹhoàntoàntựdokhámphánhữngkhảnăngmàhọthấylàphùhợp.Theokinhnghiệmcủatôi,thầycôgiáovàchamẹthườngđánhgiáthấpkhảnăngtưduycủatrẻ.Họcũngđánhgiáthấpkhảnăngtrẻcóthểsuynghĩvềnhiềuchủđềkhácnhau.Tôithườngnghecácthầycôgiáonóirằng:“cáchọcsinhtronglớptôiquátrẻđểxửlývấnđềnày”.Vàkhitôigợiýchocáchọcsinhthửlàm,họđãlàmvậyvàkhảnăngtưduycủabọntrẻlàmhọngạcnhiên.

SựgiảnđơnhóaQuytắccơbảnlà“sựgiảnđơn”.Khibạncóýđịnhbỏquahẳnmộtphần,

thìtốthơnhếtlàbạnhãyđọchếtphầnđó,sauđógiảnđơnhóaquátrình.Tấtnhiênlàkhôngthểquágiảnđơnmọitìnhhuống.Cónhiềuphầntrongcuốnsáchnàyđượctrìnhbàychitiếthơnnhữngphầnkhácbởivìnóphùhợpđểnhữngđứatrẻởđộtuổilớnvàcókhảnăngxemxét,nhưngngaycảnhữngphầnnày,bạncũngcóthểxửlýchúngtheocáchgiảnđơnhóa.Bạnhãynóivớibảnthân“cáchđơngiảnnhấttôicóthểnêuravấnđềnày

làgì?”.Bạnđừngsợrằngmìnhsẽbỏquađiềugìđóquantrọng.Đừngtìmkiếm

nhữnggìmàbạnbỏlạimàhãyquantâmđểnnhữnggìbạntrìnhbày.Nhữngthứđơngiảnđượcsửdụngcóhiệuquảsẽtạorasựkhácbiệttrongviệcthựchànhcáckỹnăngtưduy.Vàđiềuquantrọngnhấtlàtránhsựnhầmlẫn.Nếubạncảmthấycóđiều

gìnhầmlẫn,hãylàmlạitừđầu.Bạnhãyyêucầuconbạnnhắclạinhữngđiềumàbạnđãdạybé.Đâylà

cáchkiểmtratốtnhấtxembéđãhiểuvấnđềđếnđâu.Nhữngbài thựchànhvàvídụnênđược trìnhbàyrõràng.Nólàsựrèn

luyệnkỹnăng,chứkhôngphảilàviệcdạytriếtlý.

PhânnhómTôisẽchianhómđốitượngcủacuốnsáchnàythànhbanhóm.

Nhómtrẻ:baogồmnhữngđứatrẻdưới9tuổi.

Nhómgiữa:baogồmnhữngtrẻtrongđộtuổitừ9đến14.

Nhómlớnhơn:baogồmnhữngđứatrẻquá14tuổi.

Nhưngsựbấtthườngcủatrẻtrongđộtuổicóthểlàmthayđổikhảnăngtư

duy.Vídụ,mộtđứatrẻthuộcnhómtrẻnhưngkhảnăngtưduycủanócóthểđượcxếpvàonhómgiữa.Vàmộtđứa trẻ thuộcnhóm lớnhơnnhưngkhảnăng tưduykémhơncó thể lại đượcxếpvàokhảnăng tưduycủanhómgiữa.Sựkiênnhẫncủacácbậcchamẹcũnglàmthayđổikhảnăngchianhóm

củatrẻ.Nhữngbậcchamẹchuẩnbịđượcnhiềuthờigiannghiêncứucuốnsáchvà đơngiản hóa các quá trình tư duyđược trình bày có thể sử dụngnhững phần được áp dụng cho trẻ thuộc nhóm giữa cho những trẻ thuộcnhóm trẻ, hoặc áp dụng phần cho trẻ thuộc nhóm lớn hơn cho những trẻthuộcnhómgiữa.

NhómtrẻPhươngpháphìnhvẽ làmộtphươngpháprấtquantrọngđốivớinhững

trẻthuộcnhómnày,vàcóthểđượcsửdụngchonhữngtrẻtừđộtuổi4đến5tuổi.Mặcdầuphươngphápnàyđượcmiêntảởphầncuốicuốnsách,nhưngnónênđượcápdụngluôn.Chamẹnêntựđọcphầnmộtcủacuốnsáchnàyvàkhôngcầnphảidạytrẻ

nhữngđiềutrongphầnnày.Hầuhếtnhữngđiềuviết trongphầnhaicóthểsửdụngtrựctiếpđểdạy.

Môhìnhcủangườithợmộclàmộtmôhìnhquantrọngcơbản.Nhữngquanđiểmcóthểđượctrìnhbàymộtcáchtổngquát.Phươngphápsáuchiếcmũnênđượcápdụngđểgiảngdạychonhữngtrẻ

ởđộtuổitừsáutrởlên.Vớinhữngemởđộtuổinhỏnày,nhữngmẫuđưaranênđượcgiảnđơnhóa.Nênhướngdẫn trẻhọc riêng rẽ từngchiếcmũ tưduy.Đừngcốdạy trẻ

một hệ thống áp dụng những chiếcmũ, trừ với những đứa trẻ có đủ khảnăng.“kếtquảvàkết luận”có thểđemgiảngdạycho trẻ theomột cáchgiản

đơnnhưngcôđọngnhữngđiềuquantrọng.“tiếnlênhayđồngthuận”cũngnênđượcgiảnđơnhóatrướckhidạychotrẻ.Phần“logiCvàSựnhậnthức”

nênđượclượcbỏ.Tấtcảnhữngcôngcụliênquanđếnsựchúýnênđượcđemápdụngđể

dạychotrẻ:CAF,apc,OPV,c&s,PMI,AGOvàFIP.Kinhnghiệmcóđượctừcáctrườnghọc(nhữngtrườngmàmỗigiáoviênphảiphụtráchnhiềuhơnmộthọcsinh)đãchỉ ra rằngnhữngcôngcụnàycó thểđượcđemdạychonhữngtrẻsáutuổi.Nhữngcôngcụnàynênđượcdạytheomẫucơbảnbaogồmnhiềubàithựchànhvànhiềuvídụmàcôgiáovàchamẹcóthểtựđặtra.Vớinhữngtrẻkhôngcóđượcócliêntưởngtốttớitrọngtâmhoặctínhxâu

chuỗi,việcápdụngcôngcục&svàAGOcóthểgặpphảikhókhăn.Giá trị củamỗi phần là rất quan trọng và nên được tổng kết lại. Phần

“trọngtâmvàmụcđích”cóthểđượclượcbỏ.Phầnbanênđượcđơngiảnhóanhiều.Phần“tổngquanvàchi tiết” rất

quantrọngnhưnglạikhógiảngdạyvớinhữngemquánhỏ.Chỉnêncóđượcýkiếntổngquátsơbộvềphầnnày.Phần“nhữnghoạtđộngtưduycơbản”cóthểđượcchỉdẫnmàkhôngcầnđếnsựchitiếthóa.Khôngcầnphảigiảngdạytấtcảcáchoạtđộngtưduyvớimỗikiểuhoạt

độngcơbản.Nhữngbàitậpnênhữuíchvàhàihước.Phần“giảthuyết,suyđoánvàkhiêukhích”rấtdễdạychonhữngemnhỏ

tuổibởivìđâychínhlànhữnggìmàtrẻvẫnthườngsuynghĩ.Hãytrìnhbàynhữngphầnnàycôđọngvàđơngiản,đừngcốbắttrẻphânbiệtsựkhácnhaugiữagiảthuyết,suyđoánvàkhiêukhích.Phầntưduykháclạcóthểđượclượcbỏ.Phầnkhiêukhíchvàhànhđộng

quá khiêu khích và phần sự tiến triển nên được giảng dạy theo cách đơngiản,baogồmnhiềubàitậpvàvídụ.Trẻconcóthểrútranhữngýtưởngtừnhữngvídụthựctế,chứkhôngphảilàtừsựgiảithíchlýthuyết.Kỹnăngtừngẫunhiêncóthểđượcđemgiảngdạyvớitrẻởmọilứatuổi.

Tấtcảđềuyêuthíchviệckhámpháranhữngýtưởngmớibằngviệcsửdụngnhữngtừngẫunhiên.Phầnnàynênđượcgiảngdạydướidạngbàitập.Phầnbốncủacuốnsáchkhôngphùhợpđểdạychonhữngemởđộtuổi

nhỏ.Phươngphápto/loPOso/gocóthểđượcđemgiảngdạytheocáchchungchung.Tấtcảđềukhôngphảilànhữngkháiniệmphứctạp.Nhìnchung,chamẹphảitùyvàotừnggiaiđoạnmàgiảngdạytừngchútchotrẻ.Ởphầncuốicủaphần4,tôitríchdẫnmộtcáchtrìnhbàyđơngiảnphương

pháptranhluậnvàbấtđồngquanđiểm.Mụcđíchlàđểxemxemtrongmỗibênthườngnghĩgìtrongkhixửlýcácthìnhhuống.

NhómgiữaĐốivớiphầni,chamẹcóthểtựđọcvàkhôngcầndạychotrẻ.

Phầnii,chamẹcóthểgiảngdạytoànbộchotrẻ.

Tấtcảnhữngphầnđược trìnhbày trongphầnbacó thể sửdụngnhưng

cầnđơngiảnbớtbaphầncơbản:sựthật, logiCvàSuynghĩphêphán,giảthuyết,sựtiênđoánvàsựkhiêukhíchvàphầntưduykháclạ.Phầnbốncũngcó thểđượcápdụnghoàn toàn,nhưngphầnnàychi tiết

hơn các phầnkhác và do đó nên đượcđơngiản bớt.Chamẹ chỉ cần giảithíchnhữngđiềucơbảncủamỗiphầnvàcốgắngđưaracàngnhiềubàitậpthực hành càng tốt. Hãy bắt đầu bằng những nguyên tắc đơn giản và côđọng,sauđótrìnhbàycụthểsau.Tấtcảphầnnămđềucóthểđemápdụng.

NhómlớnhơnVớinhómlớnhơn,toànbộcuốnsáchnàycóthểđemápdụnggiảngdạy

chochúng.Trênthựctế,mỗiđứatrẻởđộtuổinàycóthểtrangbịchochúngmộtphiênbảncủacuốnsáchnàyvàtựđọcnó.Vídụ,cácemcóthểtựnhậnthứcnhữngvấnđềđượctrìnhbàyởphầni.Việccácemtựđọcsáchvàsauđó thảo luậnvớingườidạyđemlạikếtquả rất lớn.Nhữngcuộc thảo luậnnhưvậykhôngphảilàdựatrênnềntảng“vớisựviệcnày,cáigìđúng,cáigìsai?”,bởivìcáchquanniệmnhưvậyngaylậptứcdẫncácemtớiviệcnghĩđếnnhữngmặttốt,mặtxấuvànhữngyếuđiểmtrongviệcpháttriểnkỹnăngtưduy.Quanđiểmcủabuổi thảoluậnnênđượcnhìnnhậntheocách:điềumàtácgiảcốgắngtrìnhbàyởđâylàgì?Chúngtacóthểvậndụngnónhưthếnào?.Mộtvàiđứatrẻcóthểcósuynghĩrằngchúngđãsuynghĩđượctốtlắm

rồivàkhôngcầnphảiđọcnhữngđiềuviếttrongphầniivìtấtcảnhữngđiềunàychúngđềulàmrồi.Kinhnghiệmchỉrarằngnhữngsuynghĩcủatrẻnhưvậy làkhôngđúng.Mọingười thường tuyênbốhọcó thể làmđượcnhiềuđiềumàthựcrahọckhôngthể.Nhữngcôngcụởphầnnàyđãđượcđemápdụngvớinhữngngườitrưởngthànhvànhữngđứatrẻtàinăng(cóchỉsốiqlớnhơn150).Nếunhữngcôngcụđóquádễdàng,chamẹnênkhuyếnkhíchcontrẻsửdụngchúngmộtcáchhiệuquảvàđầyđủ.Hiểuđượcmỗicôngcụ

làmộtđiềudễdàng,nhưngvậndụngcáccôngcụđómộtcáchhiệuquảlạilàmộtchuyệnkhác.Phầnbanênđượcgiới thiệudướidạng thảo luậnchi tiếtvềnhữngmục

nhưsựthật,logicvàtưduyphêphán,giảthuyết,suyđoánvàsựkhiêukhíchvàtưduykháclạ.Phầnbốnđặcbiệtthíchhợpvớinhữngemthuộcnhómlớnhơnbởivìnó

baogồmnhữngtìnhhuốngtưduyđầyđủmàcácemthườngmuốnthamgia.Phầnnàycũngnênđượcgiảngdạytheonhóm.Trong phần bốn, nguyên tắc quan trọng nhất là nên tuân thủ theomọi

bướctheocấu trúc.Nhữngemthuộcnhómlớnhơnvàcókhảnăngkhiápdụng phần này thường dễ dàng đưa ra một cảm nhận chúng về một tìnhhuốngvàtinrằngchỉcầntưduyđếnđólàđủ.Nhưngchúngtaphải luyệntậpchocácem thóiquen suynghĩ toànbộ tìnhhuống.Tất cảnhữngđiềuđượctrìnhbàytrongphần5đềucóthểđượcápdụng.Nhữngbàitậptintứcvàtròchơitưduymườiphútrấtthíchhợpđểápdụngdạychocácemởlứatuổinày.

NhữngcáchápdụngkhácvànhữngcáchápdụnglặplạiNếuconbạnnằmtrongnhómtrẻ,thìcónhữngphầntrongcuốnsáchnày

khôngphùhợpngaylậptứcđểgiảngdạychobé.Nhưngcùngvớithờigian,bésẽ lớnkhônvàthuộcnhómgiữavànhómlớnhơn, lúcnày,nhữngđiềubạnđãbỏquakhôngdạychobélạipháthuytácdụng.Cuốnsáchnàykhôngphảilàcuốnsáchmàbạnchỉđọctoànbộmộtlần

rồibỏquanó.Bạnphảixemlạicuốnsáchnhiềulần.Bạncũngcóthểchútrọngvàonhữngphầnkhácnhaucủa cuốn sách (ví dụ, nhữngkỹ thuật tưduykháclạ).Bạncũngcóthểmuốnlặplạiphần“quyếtđịnhvàlựachọn”khibạnđứng trướcquánhiềusự lựachọn.Bạncũngcó thểmuốnxemlạiphần “sau chiếcmũ” để sử dụng phương pháp này nhưmột quy tắc chonhữngcuộcthảoluậngiađình.

HÀNHVITƯDUY

Thườngthìchỉcóhaikiểuhànhvitưduy:

Bạnmuốntưduy.

Bạnphảitưduy.

Bạnmuốntưduy:bạnđãcócáchđểgiảiquyếtmộtvấnđềnàođó,bạn

khônggặpphảivấnđềgìvàbạncóthểtiếnhànhmọiviệctheođúngcáchđó,nhưngbạnmuốnxemxemliệucòncócáchnàotốthơnkhông.Liệucócáchnàođểlàmnhanhhơn,đơngiảnhơn,tốnítchiphíhơn,ítlỗilầmhơn,ítlãngphíhơn,ítgâyônhiễmhơn,ítnguyhiểmhơn…?.Đâylànhữngcâuhỏimấuchốtcầnđượchỏitrongbấtkỳmộtbàitậptraudồinào.Kiểusuynghĩnàyđặcbiệtquantrọngtrongkinhdoanh,tronglĩnhvựccơkhí,trongviệcđiềuhànhchínhphủ,khimàmọiquyếtđịnhđượcđưarađềuchútrọngđếnhiệusuất,hiệuquảvàcắtgiảmchiphí.Trongđờisốngcủamỗicánhân,chúngtacũngđềucầncânnhắcnhữngđiềutươngtự.Khókhănởchỗbạnkhôngbắtbuộcphảisuynghĩtheokiểunày,nhưngbạncầnphảimuốnlàmđiềuđó.Bạnđangphảiđưaramộtquyếtđịnhhoặcmộtsựlựachọn.Bạnđangtổ

chứcmộtviệcgìđóhoặcđangđưaramộtkếhoạch.Bạnđangphảithiếtkếgìđó.Bạncóthểlàmđượctấtcảđiềunày.Bạnkhônghềđangbịmắckẹt.Nhưngbạncảmthấyrằngnếubạnsuynghĩthêmmộtchútnữathìnhữngsựlựachọn,nhữngquyếtđịnh,sựtổchức,kếhoạchvàsựthiếtkếsẽtốthơnsovớinhữnggìmàbạnkhôngđịnhdànhthờigianđểsuynghĩ.Chonênbạnmuốnđầutưthờigianđểsuynghĩthấuđáomọiviệc.Mộtquyếtđịnhđượcsuynghĩkỹcàngtấtnhiênlàtốthơnsovớimộtquyếtđịnhhấptấp.Mộtthiếtkếcẩn thậndĩnhiên là tốthơnsovớiý tưởngbanđầunảysinh trongđầubạn.Vìtấtcảđiềuđó,bạnmuốnsuynghĩ.Nếubạnnhậnthứcđượcvaitròcủacáccôngcụtưduyvàcấutrúctưduy,bạnsẽcóthêmđộnglựcđểsuynghĩvềnhữngvấnđềnày.Khôngcósựtrợgiúpcủanhữngcôngcụnhưvậy,bạncóthểsuốtngàychỉlặplạimộtcáchnghĩ.Trongtrườnghợpnày,việchọctưduycũngchínhlàmộtđộnglựcthúcđẩybạn.Bạncũngphảidànhthêmnhiềuthờigianđểsuynghĩbởivìbạnsẽyêu

thíchviệcsuynghĩ.Điềunàyxảyđếnvớibạnkhitưduytrởthànhmộtsởthích,mộtmônthểthao,mộtkỹnăngmàbạnyêuthích.

Bạnphảitưduy:cómộtvấnđềmàbạnkhôngthểgiảiquyếtđược.Bạnrơivàotìnhtrạngkhóxửvàrấtkhóđểđưaraquyếtđịnh.Cósựmâuthuẫnvàlàmsựviệctrởnênxấuđi.Cósựcầnthiếtphảiđưaramộtýtưởngmớivàbạnkhôngthểlàmđiềunày.Bạncầntìmmộtcơhộinhưngbạnkhôngthểlàmvậy.Nóitómlại,bạnbịbếtắc.Bạnkhôngthểtiếnlênphíatrước.Bạnkhông có sự lựa chọn.Bạn buộc phải suy nghĩ.Không cómột cách quenthuộcnàođểbạnxửlýtìnhhuốngnày.Cáchsuynghĩthườnglệchẳnggiúpđượcgìchobạn.Bạnphảisuynghĩkỹcànghơn,sâuhơn.Rõrànglàcósựkhácbiệtgiữanhucầucủabạnvàđiềumàchúngtagọi

là“sựthamlamcủabạn”.Cónhữngkhibạnbắtbuộcphảisuynghĩbởivìbạnlâmvàotìnhhuốngnguyhiểmhoặcbạnthựcsựcóvấnđềcầnphảigiảiquyếtngaylậptức.Nếubạnđangláixeôtôvàxecủabạnbịbẹplốp,bạnsẽphảigiảiquyếtngayvấnđềđó.Trongnhữngtìnhhuốngdosựthamlam,bạncũngmuốntiếnlênphíatrước,bạnmuốncóthêmtiềnđểmuaôtôtốthơn.Bạnmuốncómộtnơi thúvịhơnđểđinghỉ.Bạnmuốnbắtđầumộtcôngviệc kinh doanh.Bạnmuốn có thêmbạnbè.Bạnkhông thực sự phải làmđiềugì,nhưngbạnmuốnlàmchúng.Vànếubạnmuốnlàm,nhưngchúnglạikhôngdễđểlàm,bạnsẽphảisuynghĩthựcsự.Ngaycảbảnthânbạn,bạncũngnêntạodựngchomìnhsựcầnthiếtphảisuynghĩ,bởivìbạnluôncónhiềuđiềucầnquantâm.Rõràngrằng,bạncàngsuynghĩtốthơn,bạncàngítvướngvàotìnhtrạng

bếtắc.Vàdầndầntrongbạnhìnhthànhthóiquenthíchtưduy,nhữngviệcbuộcphảinghĩgiờđâychuyểnthànhmuốnnghĩ.

ThônglệvàkhácthườngCóthểnóimụcđíchcủatưduylàchấmdứtnhucầucầnsuynghĩ.Nếu

thôngquasuynghĩchúngtacóthểđưatấtcảmọitìnhhuốngtrởlạiphảnhồithườnglệ,chúngtachẳngcầnsuynghĩlàmgì.Nếuchúngtalàmnhưvậy,chúngtađangcốgắngđưatưduytrởthành

mộtcôngcụynhưmộtchiếcmáytính.Chúngtatìmcáchđểthiếtlậpnhữnghệthốngchuyênmônvàkhitìnhhuốngđượcgiớithiệuvớimáytính,máytínhsẽthôngquatấtcảcácthônglệthườnglàmđểđưaraxétđoánvàcócâutrảlời.Điềunàykhiếnchúngtachẳngcóviệcgìphảisuynghĩ.Hoặc,chúngtacóthểtựdosửdụngnhữngkỹnăngtưduytheonhữnghướngkhác.Mộtđiềuluônluônđúngtrongbấtkỳhoàncảnhnàolàviệcchúngtavận

dụngsuynghĩđểhỏivàlàmchonhữngthônglệđangtồntạitrởnêntốthơn,

cũnggiốngnhưmộtvậnđộngviênchơigolfluôncốgắngđểcảithiệnnhữngđường đánh bóng lượn.Nói chung, chúng ta không cần phải suy nghĩ vềnhữngvấnđềthườnglệ.Trongthựchành,hầuhếttâtcảnhữnghànhvitưduycủachúngtađềubị

hướngtớiviệctìmnhữngthônglệđểsửdụng.Mộtđứatrẻđượcđưatớibácsỹvớinhữngnốtnổimụnđỏtrênda.Vịbác

sỹnàysẽphảiquyếtđịnhxemliệuđólàchứnglênsởi,bỏngnắng,dịứnghoặcmột vài chứng bệnh di ứng da khác.Khi người bác sỹ đã tiến hànhnhững chẩn đoán như vậy, anh ta sẽ quay lại những cách điều trị thôngthường.Trongchuẩnđoán,cũngnhưtrongphântích,chúngtatìmcáchthayđổinhữngtìnhhuốngchưabiếtsangnhữngtìnhhuốngtươngtựmàthườngchúngtavẫngặpđểgiảiquyết.Mộttrongnhữngchiếnlượcchủchốttrongtoánhọclàcốgắngđểthayđổimộtvấnđềkhótrởthànhmộtkiểuvấnđềkhácbaogồmnhữngbướcthôngthường.Nhưngcũngcónhững tìnhhuốngmàchúng ta thực sự cầnmột tưduy

mới.Đócóthểbaogồmnhữngýtưởngmới,phátminhmới,giảiphápmớiđốivớinhữngvấnđềhếtsứckhókhăn.Nhữngsuynghĩthôngthườngkhôngthểđemraápdụngđược,nhữngnhậnđịnhđơngiảnvềtìnhhuốnglàkhôngđầyđủ.Vàrốtcuộclàtưduycủachúngtacầnthoátrakhỏinhữnglốithôngthường,đặtcạnhnhữngsuynghĩbánthôngthườngđểcóđượcgiảiphápchosựviệc.Cũngcónhững thông lệ trong tưduy.Vídụ,chúng tacó thểxâydựng

mộtthóiquensuynghĩsángtạođểtrongnhữngtìnhhốngđòihỏinhữngýtưởngmới,chúngtacóthểsửdụngthônglệsángtạotrongtưduy.Vàkhinghiên cứu kỹ hết cuốn sách này,mỗi học sinh có thể tự hình thành chomìnhthônglệtưduynhưthế.

Trọngtâm,tìnhhuốngvànhiệmvụMốiliênhệgiữatìnhhuốngđòihỏichúngtaphảitưduyvàkhảnăngsử

dụngnhữngkỹnăng,nhữngphươngphápvànhững thông lệ trong tưduyđượchìnhthànhbởikhảnăngxácđịnhnhucầutưduy.Tìnhhuốngởđâylànếumuốnđượchưởngquyềnlợigiảmgiá tiềngửi

đồ, chúng ta cần cómười người tham gia chuyến đi này.Nhưng john đãquyếtđịnhkhôngđivàchúngtachỉcònchínngười.Nhiệmvụđặtraởđâylàthuyếtphụcjohnquaylạihoặctìmmộtaikhác,hoặcyêucầujohnphảitrảkhoảntiềnkhôngđượchưởngđó.Trướchết,hãychútrọngvàoviệctìmra

mộtaikhác.Tôisẽtrìnhbàychitiếtvềtrọngtâm,nhiệmvụvàtìnhhuốngởphầntiếp

theo.Trongrấtnhiềutìnhhuốngtưduy,chúngtachỉcóđượcýtưởngrấtchung

chungvềtìnhhuống,trọngtâmvànhiệmvụ.Thườngthìchúngtakhôngxácđịnh cụ thể, hoặc nêu chúng lên bởi vì chúng ta luôn cho rằng tất cảmọingườiđềubiếtchủđềlàgìvàmụcđíchcủaviệcsuynghĩlàgì.Tuynhiên,việcnêucụthể tìnhhuống, trọngtâmvànhiệmvụlànhững

điềucầnđượcnêuramộtcáchrõràngbởivìrấtnhiềulýdo.Cóthểlàdocónhiềucáchnhìnphùhợpvềtìnhhuống.Cóthểdocónhiềutrọngtâmđượclưuý.Hoặccóthểdomỗingườiđặtramộtnhiệmvụtưduykhácnhau.Vàkhimọiđiềuđượcnêura,chúngtacóthểthựchiệnchỉmộtnhiệmvụtạimộtthờiđiểm.Tìnhhuống:tìnhhuốngởđâylàgì?Đâylàloạitìnhhuốnggì?

Nhiệmvụ:chúngtađangcốgắnglàmđiềugì?Nhiệmvụcủamỗingười

chúngtalàgì?Trọngtâm:chúngtađangchútrọngđếnđiềugì?Chúngtađangtìmkiếm

điềugì?

SựđổisốNhiềungườiđãhỏitôirằngliệucómộtkiểutưduylýtưởngcóthểđem

ápdụngtrongmọitrườnghợp.Câutrảlờicủatôilàkhôngcó.Mộtvậnđộngviêngolfluôncómộtvàicâygậytrongtúi.Mỗimộtcây

gậychơigolfphùhợpvớimộtmụcđíchcụthể.Bạncũngkhôngthểsửdụngmộtngườichuyênđiđặtlỗgolftrởthànhmộtngườiláixehoặcngượclại.Mộtchiếcôtôvớicầnđổisốbằngtayluôncómộtvàimứcsốđểphùhợpvới những tìnhhuốngkhácnhau.Vàngay cảvớimột chiếcô tô tựđộng,cũng có những sự dịch chuyển số thuận và nghịch.Nhưng bạn không thểcùnglúckếthợpnhữngưuđiểmcủacảhệthốngsốthuậnvànghịch.Đôikhi, trong tưduy,chúng tacũngmuốnhànhđộng theonhữngcách

đốinghịchtrongnhữngtìnhhuốngkhácnhau.Vídụ,chúngtamuốnsửdụngsựxétđoánquyếtliệtcủachúngtađểchỉratạisaođiềugìđókhôngthểthựchiệnđược.Tạithờiđiểmkhác,chúngtamuốnsửdụngsựcảitiến,đólàmộtcách tiến lênphía trước từmộtý tưởng(khôngcầnbiếtý tưởngđócó thểđúnghaysai)đểtìmramộtýtưởngmới.Đôilúc,chúngtalạimuốnhành

động trongmột khuônmẫunhất định.Nhưng cũng cókhi chúng tamuốnnhậndiệnlạikhuônmẫuvàthoátrakhỏinó.Cáccôngcụtưduyvàphươngpháptưduytùytừnghoàncảnhmàdường

nhưcósựđốingượcnhau.Điềunàybởivìnóđượcthiếtkếdànhchomộtmụcđíchcụthể.Mộtchiếccưađượcthiếtkếđểcắtgỗ.Keođượcthiếtkếđểdán nhữngmiếng gỗ lại với nhau.Đây là hai chức năng trái ngược nhau,nhưngcảhaiđềupháthuycôngdụngnếusửdụngđúngchỗcủanó.Hànhvitưduythườngđòihỏikhảnăngchuyểnđổiphươngphápchophù

hợpvớitìnhhuống.

TưduythựchànhChúngtacóthểxemxétbacấpđộthựchànhtưduy:tựnhiên,thảoluận

vàứngdụng.Tựnhiên:đólànhữngsuynghĩxảyđếntrongcuộcsốnghàngngày.Nói

chuyện với mọi người. Xử lý với những vấn đề thường thấy. Giải quyếtnhữngvấnđềnhỏ.Đọcbáohoặcxemtivi.Muasắm,sửdụngcácphươngtiêngiaothông,ấnđịnhcáccuộcgặpgỡ…Cấpđộtưduytựnhiênđượcsửdụngvớinhứngquanđiểm,nguyêntắcvà

thóiquen tưduycơbảnsẽđược trìnhbày trongcuốnsáchnày.Cấpđộ tưduynàykhôngđòihỏinhữngcôngcụvànhữngcấutrúc.Đôikhi,mộtngườicóthể“ngừngsuynghĩ”vàcóthểsửdụngcụthểmộtcôngcụ.Tronggiaotiếpvớinhữngngườikhác,côngcụcóthểlàmộtquyướcchuẩnđểhướngmọingười cùng suynghĩ theomột cáchnhấtđịnh, nhưng tất cả cầnđượcbiếtquyướcđólàgì.Sựthảoluận:đâylàtìnhhuốngkhimọingườigặpgỡnhauvớimụcđích

cùngsuynghĩvềmộtsựviệcnàođó.Đây làmộtsựkhámphá,cânnhắc,thảoluậnvàđôilúccócảtranhluận.Mọingườibiếtrằnghọgặpgỡnhauvềvấnđềgì,đểtraođổicácýtưởng

vàcảmgiácđểcóđượcnhữngýtưởngmới.Vànếutrongcuộchọp,tạithờiđiểmmàmọingườikhôngthểcócùngquanđiểm,nguyêntắcvàthóiquentưduytốt,đólàlúccầnsửdụngmộtcáchrõràngvàcócânnhắccẩntrọngmộtvàicôngcụtưduy(chẳnghạncôngcụsáuchiếcmũ).Tưduytựnhiênkhôngphảilàlốitưduyhữuích.Tranhluậnkhôngphảilàcáchtốtnhấtđểkhám phá vấn đề. Trongmột cuộc họp, hầu hếtmọi người đều không sửdụngmộtcấutrúctưduynàocả,ngoàiviệclênchươngtrìnhvàtiếnhànhtómtắtnộidungcuộchọp.Nhưngnếumọingườigặpgỡnhauvớimụcđích

tư duy cụ thể, họ nên sử dụng hiệu quả những phương pháp tư duy. Tấtnhiên,đôikhinhữngcuộcgặpgỡchỉlàđểtròchuyệnchứkhôngphảiđểsuynghĩ.Sựápdụng:ởđây,cómộtnhucầutưduycụthể:sựlựachọn,quyếtđịnh,

kếhoạch,chiếnlược,khởixướng,cơhội,vấnđề,nhiệmvụ,xungđột…tìnhhuốngcầnđượcxácđịnhcụthểvànhucầutưduycầnđượcnêura.Vấnđềcầnquan tâmởđây làxemxét tìnhhuốngđó làviệc“phải suynghĩ”hay“muốnsuynghĩ”.Thảoluậnchungchungởđâylàchưađủ.Mọingườicầnápdụngmộtvàicôngcụhoặccấutrúctưduycụthểđểtrợgiúptrongmộtsốtìnhhuốngcụthể(vídụđểđưaraquyếtđịnhhoặcnhucầusángtạo).

SựtựđộngvàsựthậntrọngCùngvới thờigian,nhữngquanđiểm,nguyêntắc, thóiquenvàmộtvài

thaotáccơbảncủalốitưduyđúngđắnsẽtrởthànhtựđộng:chúngtrởthànhmộtphầncơbảntrongbấtcứsuynghĩnàocủabạnkhixemxétsựviệc.Mộtvàiquanđiểmliênquanđếnnhữngcôngcụhướngtớisựchúýsẽtrở

thànhbảnlĩnhthứhai.Sựápdụngmộtvàicôngcụcóthểtrởthànhthườnglệ.Tuynhiên,chúngtavẫncầnsửdụngmộtvàicôngcụ(đặcbiệtlànhững

côngcụtưduysángtạo)vàcấutrúcmộtcáchcónguyêntắcvàthậntrọng.Nhiềungười có tưduy sáng tạo caođã sửdụngnhữngkỹ thuật tưduy

kháclạmàtôiđưaratronglĩnhvựccủahọvàtrongkinhdoanhtrongnhiềunăm,vàhọnóivới tôirằnghọluôncóđượckếtquảtốtnhấtkhihọđặtraviệcsửdụngnhữngkỹthuậtđótheocáchcócânnhắc:từngbướctừngbướcmột.

TómtắtMộtvàikỹnăngtưduyđượctrìnhbàytrongcuốnsáchnàysẽtrởthành

mộtphầntựnhiêncủabấtcứhànhvitưduynào.Mộtsốkhácluôncầnđượcsửdụngmộtcáchnguyêntắcvàcẩntrọng.Cónhữngtìnhhuốngtưduykhôngđòihỏingườinghĩthựchiệnmộtnỗ

lựcđặcbiệtnào(duytựnhiên).Cónhữngtìnhhuốngmàbạnmuốnápdụngkhảnăngtưduytốtnhấtcủa

bạn.Cónhữngtìnhhuốngbạnbịbếtắcvàphảisửdụngkhảnăngtưduytốt

nhấtcủabạn.

CHỨCNĂNGTỰNHIÊNCỦASUYNGHĨ

Tôiluônchorằngphátminhraxeđạplàmộttrongnhữngphátminhđáng

chúýcủaconngười.Bởivìchiếcxeđạplàmộtcôngcụchophépchúngtasửdụngnănglượng,cơbắpvàcấutrúcxươngcủachúngtamộtcáchhiệuquảhơn.Ngồitrênmộtchiếcxeđạp,nhờvàochínhnănglượngnộitạicủamình,mộtmìnhcóthểđinhanhhơnvàxahơn.Thửtưởngtượngchúngtayêucầumộtvàingườiđứngthànhhàngvàyêu

cầuhọcùngthichạy.Sẽcóngườivềđíchđầutiên,thứhaivàsaucùng.Điềunàylàdokhảnăngtựnhiênvềchạycủamỗingười.Nếubâygiờchúngtathiếtkếmộtchiếcxeđạpvàhuấnluyệnmọingườiđixeđạp,kếtquảcuộcthi sẽ khác rất nhiều.Tất cảmọi người đều có thể đi nhanhvà đi xa hơntrước.Điềutươngtựxảyravớisựsuynghĩ.Chúngtacóthểsửdụngkhảnăng

tưduytựnhiêncủachúngtađểgiảiquyếtvấnđề.Nhưngnếuchúngtapháttriểncấutrúc,phươngphápvàkýhiệu,chúngtacóthểlàmtốthơn.Toánhọc làmộtvídụhoànhảo.Chúng taphát triểncáckýhiệuvàhệ

thốngchophépchúngtacóthểthựchiệnnhữngcôngviệctínhtoánđồsộ.Vàchúngtakhôngthểngồivànóirằngkhảnăngtoánhọctựnhiêncủamỗichúngtađãlàđủ.Cũnggiốngnhưmộtchiếcxeđạpvàvớitoánhọc,chúngtacóthểbắtđầu

phát triểncácphươngpháp tưduycó thểkhiếnchúng ta làm tốthơnmọiviệc.

KhảnăngtựnhiêncủatríócTrongkỳnghỉởvùngcaribê,bạnchỉcóba loạiđồmặcvàomỗibuổi

sáng: áo sơmi, quần cộcvàgiầy.Liệubạn cóbaonhiêu cáchđểkết hợpchúng?Đầutiên,bạncóbasựlựachọn.Saukhibạnđãlựachọncáchđó,bạnchỉ

cònlạihaisựlựachọn.Vàcuốicùngbạncònsựlựachọnduynhất.Vìthế,cáccáchkếthợpmàbạncóthểkếthợpởđâylà6.Mộtphéptínhtoánđơngiản:3*2*1=6.Nếubạncó11loạiđồđểmặcthìsựlựachọncủabạnởđâylàbaonhiêu?

Đầutiên,chúngtacó11,sauđó10…vàcứnhưvậy.Phéptoánđượcthực

hiện để tìm ra những sự kết hợp là: 11*10*9*8*7*6*5*4*3*2*1 =39.916.800.Trênthựctế,khôngphảitấtcảnhữngsựkếthợptrênđềucóthểthựchiện

được,vídụ,chúngtakhôngthểđigiầytrướckhiđitất.Chonên,cóchừng5000sựlựachọnlàkhảthi.Trongbấtcứtrườnghợpnào,nếuchúngtaxemxét tấtcảnhữngsựlựa

chọnđểmặcđồ,mỗisángchúngtasẽmấtvàitiếngđểchọnlựa.Nếuchúngtaluyệnchotríócchúngtatưduynhữngvấnđềtrởthànhthônglệ,chúngtachỉcầntheonhữngmẫuthônglệđểlàm.Mộtbộócđượcthiếtkếhoànhảosẽđặtranhữngmẫuthônglệdựatrên

tấtcảkinhnghiệmtíchlũyđược.Bởivì,tríóclàmộthệthốngtựtổchức.

TựtổchứcHãyxemxétmộtbàncờ.Ngườichơicờdịchchuyểnnhữngquâncờxung

quanhbàncờtheoluậtcủatròchơi.Nhữngquâncờvàbàncờlànhữngvậtthụđộng.Chínhngườichơicờlàngườiđưarahànhđộng.Hệthốngthôngtincủachúngtacũnglànhữngdạngnhưvậy.Chúngtadựtrữnhữngbiểutượng,từ,sốliệuvàsắpxếpchúngtuântheonhữngquyđịnhcủatròchơi.Nhữngquyđịnhđócó thể lànhữngquyđịnhcủa toánhọc,ngônngữhọchoặclogichọc.Giờ chúng ta hãy xemxétmột loại hệ thống khác.Mưa đổ xuốngmột

vùngđấthoangsơ,tựnhiên.Lâudần,mưatạonênnhữngdòngchảy,nhữngnhánhnướcvànhữngdòngsông.Sựhìnhthànhnàyđượcgọilàhệthốngtựtổ chứcbởi vìmưavàmảnhđất tự chúnghình thành nênkhuônmẫu củadòngchảy.Hệthốngtự tổchứccàngngàycàng thuhútđượcsựquantâmcủamọi

người.Vàonăm1969,trongcuốnsách“cơchếcủatríóc”,tôiđãchỉrarằngmạnglướithầnkinhcủanãobộđượctổchứcđơngiảnsẽtạonênsứcmạnhcủahệthốngtựtổchức.Kểtừđó,cónhiềungườiđãpháttriểnýtưởngnày.Trongmộtcuốnsáchkhác,cuốn“tôiđúngcònanhsai”,tôicũngmôtảlạicơchếnàyvàchỉraviệccầnápdụngcẩntrọngmọihệthốngthôngtinnhưvậytrongthóiquentưduythôngthườngcủachúngta.Sựhiểubiếtcủachúng tavềmặtnhận thức,hàihướCvàSáng tạophụ

thuộctrựctiếpvàosựhiểubiếtcủanhữnghệthốngtựtổchức.Sựhàihướclàmộthànhviquan trọng trong tríócconngười.Bởivìnónhậndiệncácloạihệthống.Cácnhàtriếthọcvàcácnhàtâmlýhọcthườngbỏquasựhài

hướCvàSựsángtạo,điềunàychứngtỏhọchỉtìmkiếmnhữnghệthốngthụđộng,chứkhôngphảilàmộthệthốngtựtổchức.Hệ thống tự tổ chức hình thànhnên cácmẫu.Một khi chúng ta làmột

mẫu,chúngtakhôngcósựlựachọnnàokhác,ngoàichínhmẫuđó.Nhữngkhuônmẫulàcốđịnhtạonênmẫucủacáctìnhhuống,nhưngkhitìnhhuốngthayđổi,nhữngmẫuđócũngcóthểthayđổi.Mộtmẫuthựcsựlàmộtmẫukhôngcốđịnhvớimộttìnhhuống,màcóthểđemápdụngtrongmộtsốtìnhhuống.

ChúngtacóthểlàmgìNếubộnãohìnhthànhnêncáckhuônmẫu,chúngtacóthểlàmgì?Liệu

chúngtacóphảitheonhữngmẫuđókhông?Hãytưởngtượngramộtđườngdốc(biểuđồhìnhbên).Bạnhãyđặtmột

quảbóng tạiđiểmcaonhấtcủađườngdốcvàquảbóngsẽ lănxuống theođường dốc.Quả bóng sẽ tự nó lăn xuống đường dốc, nhưng bạn chính làngườiphảiđặtnóvàođầutrêncủađườngdốc.Hãythửtưởngtượngmộtđườngdốcthậtrộngvàđiểmdướiđườngdốclà

mộtchiếchộp.Nhiệmvụcủabạnlàđưabóngvàochiếchộp.Vàkhôngthểchọnbấtkỳmộtvị trínào trênđỉnhdốc.Bạnphảichọnmộtvị trímàquảbóngsẽlănvàohộp.

Tươngtựnhưvậy,tưduylàsựkếthợpgiữatríócvànhữnggìchúngta

đặtrachonó.Hãylàmmộtphéptínhcộng:5+11+16.Phéptínhnàythậtquáđơngiản.

Mộtvàingườicóthểdễdàngthựchiệnphéptínhnếunóđượcđặtsẵntheo

hàngdọc(biểuđồ).Nhữngembélạithấydễhơnnếuđặtchúngvàonhữngđiểmchấmtrênmộthàngvàsauđóchỉcầnđếmtấtcảnhữngđiểmchấmđó.Vídụnàychothấy,chúngtacóthểbốtrímọiviệcnhưthếnàođóđểtríócthựcthinhiệmvụmộtcáchdễdàngnhất.

Nếubạnđượchỏihãynóixemtronghaihìnhvuônghìnhnàolàlớnhơn,

bạncólẽsẽđitínhtoánđểtìmrasựkhácbiệt.Nhưngnếubạncókhảnăngđểnghĩraviệcđặthìnhvuôngnàychồnglênhìnhvuôngkhác,bạnsẽngaylậptứctìmrahìnhvuôngnàolàlớnhơn.Nếuchúngtatổchứctốthơn,tríócchúngtasẽhoạtđộnghiệuquảhơn.Giảsửbạnđangngồitrongsânthểthao(sântennis,bóngbàn,bóngđá…)

xung quanh bạn là hàng nghìn người. Bạn tự nói, tôi muốn tìm ra tất cảnhữngngườimặcđồmàuvàng.Bạnsẽnhìnquanhsânvàbạnthấynhữngngười mặc đồmàu vàng dường như tách hẳn khỏi đám đông. Vì bạn đãchuẩnbịchotríóccủabạnhướngđếnmàuvàng.Tấtcảsựchúýcủabạnsẽbịhútđếnmàuvàng.

CôngcụđịnhhướngsựchúýRấtnhiềucôngcụtưduyđơngiảnlànhữngcôngcụđịnhhướngsựchúý.

Sựnhận thứcchính làvấnđềđịnhhướngsựchúý,chứkhôngphảiđểnómuốnđiđếnđâuthìđến.Đôikhi,cónhữngcôngcụhoặcnhữngcấu trúcchophépchúng ta làm

mộtviệctạimộtthờiđiểm,thayvìlàmtấtcảmọiviệccùnglúc.Cũngcókhicónhữngcấutrúcchophépchúngtaxemxétsựviệctheosự

tiếpnốicóhiệuquảnhất.Đâylàmộtcáchgiốngnhưcáchngườitaquyướcnhữngkýhiệutoánhọc.

Chodùtríóccủamỗingườicónhữngđặctínhriêng,chúngtađềucóthể

làmnhữngviệckhiếnnhữngđặctínhđóhoạtđộngtheohướngmàchúngtamuốn.Chẳngcógì làđối lậpgiữahànhvi tựnhiêncủatríócvàmộtsuynghĩ

cẩntrọngvềmộtýtưởng.

SựhuấnluyệnMụcđíchcủaviệchuấnluyệnmộtvậnđộngviênđiềnkinhhoặcmộtvận

độngviênthểthaolàđểloạitrừnhữnglỗilầmvàđểhìnhthànhnhữngbàibiểudiễnthônglệhiệuquảnhất.Trongtrườnghợpnày,sựthểhiệncơbắpđượckíchđộngbởicơquanthầnkinh.Huấn luyện tưduycũngcónhữngđiều tương tựnhưvậy.Chúng ta cố

gắngloạitrừlỗihoặcítnhấtlàxácđịnhcụthểnhữnglỗiđểkhinóxảyra,chúngtacóthểnhậnrachúng.Chúngtacốgắnghìnhthànhnhữngthônglệhữuích(chẳnghạnkhảnăngsẵnsàngtìmkiếmnhữngsựthaythế).

TómlượcLàmột hệ thống tự tổ chức, trí óc chophépnhững thông tin đến tự tổ

chứcthànhnhữngmẫuthônglệ.Tríóc,dođócónhữnghànhvitựnhiêncủanó.Tuynhiên,chúngtacóthểcanthiệpđểhànhvi tự nhiênnàyđượcsửdụngmộtcáchcóhiệuquảhơn,phùhợpvớimụcđíchcủachúngta.Chúngtacóthểpháttriểnnhữngcôngcụvàcấutrúcđịnhhướngsựchúý.Ngoàira,thôngquahuấnluyện,chúngtacóthểhìnhthànhnhữngmẫuthườnglệcóhiệuquảhơnsovớinhữngmẫutựnhiên.Tấtcảnhữngđiềunàytạonênnềntảngchoviệcpháttriểnnhữngkỹnăngtưduy.

PHẦNII

NGƯỜITHỢMỘCVÀNGƯỜITƯDUY

Mẫumàtôiyêuthíchlàmẫusosánhmộtngườitưduyvớimộtngườithợ

mộc.Người thợmộcvừa làm,vừa tạonênsảnphẩm.Người thợmộc làmtừngbước,từngbước.Ngườithợmộcxemxéttừngchấtliệugỗ,chúngtasẽxemxétxemhọlàmnhữnggì.

NhữngthaotáccơbảnNhữngthaotáccơbảncủamộtngườithợmộckhôngnhiều,vàchúngta

cóthểtómtắtchúngthành3thaotácsau:1-Cắt2-Dán3-Địnhhình.Cắtcónghĩalàtáchmộtphầnmàbạnmuốnrakhỏiphầncònlại.Tôisẽ

giảithíchđiềunàytươngứngvớinhữngphầnnàocủatưduycụthểsau:sựchắtlọc,phântích,trọngtâm,chúý…Dáncónghĩalàđặtnhữngmiếngcắtgắnvớinhaubằngkeo,đinhhoặc

vít.Nhữngthaotácsuynghĩtươngứnglà:liênkết,kếtnối,chianhóm,thiếtkế,tổnghợp.Địnhhìnhcónghĩalàsắpxếpđểtạonênmộtmàucụthểvàsosánhvới

nhữnggìbạnmuốnnótrởthành.Trongtưduy,điềunàytươngứngvớixétđoán,sosánh,kiểmtravàlàmchophùhợp.Chodùngườithợmộcchỉthựchiệnmộtvàithaotáccơbản(tấtnhiênlà

chúngtacònphảitínhđếncảviệckhoanvàđánhbóng)nhưnghọlạitạoranhữngsảnphẩmphứctạpvàhoànhảo.

CôngcụTrong thực tế, người thợmộc sửdụngcác côngcụđể tiếnhànhnhững

thaotáccơbản.Ngườithợmộckhôngchỉnói:“tôimuốncắtmiếnggỗnày”màanhtacầmlấycáicưavàsửdụngcáicưađểlàmviệcđó.Nhữngcôngcụnàyđượcpháttriểntừnhiềuthếkỷtrướcđâyvàđượcxemnhưmộtcáchcóhiệuquảđểthựchiệnnhữngthaotáccơbản.Nhữngcôngcụdùngđểcắtlà:cưa,đục,khoanvàmáycắt.

Nhữngcôngcụdùngđểdánlà:keo,búa,đinh,vít,tôvít.

Nhữngcôngcụđểtạohìnhlà:bàovàcácmẫu.

Theocáchchínhxácnhưvậy,chúng tacũngcónhữngcôngcụ tưduy.

Một trong số những công cụ này (chẳng hạn nhưPMI) sẽ được trình bàytrongcuốnsáchnày.Người thợmộchìnhthànhnêncáckỹnăngthôngquaviệcsửdụngcác

côngcụ.Mộtkhingườithợmộccóđượcsựkhéoléotrongviệcsửdụngcáccôngcụ,anhtacóthểsửdụngchúngtheonhiềucáchkếthợpkhácnhauđểlàmnhiềuviệckhácnhau.Cáicưalàmộtviệcxácđịnh.Tươngtựnhưvậy,côngcụtưduycũnglà

nhữngcôngcụxácđịnhvàcầnđượcnhìnnhậnvàvậndụngtheocáchnày.Khi bạn sử dụngmột cái cưa, bạn dùng cái cưa đó để làm việc chứ bạnkhôngchỉxemđólàmộtphươngphápcắt.

CấutrúcCónhữngkhingườithợmộccầngiữnhữngvậttạimộtvịtrínhấtđịnhđể

anhtacóthểgiacôngchúng.Vídụ,ngườithợmộccầngiữchắctấmgỗđểcưanó.Ngườithợmộccũngcầncốđịnhtấmgỗđểcóthểkhoanlỗkhicầnthiết.Vìlýdonày,ngườithợmộccầnđếnmỏcặpvàbànthợ.Khingười thợmộcmuốngắpnhữngmiếngcắt lạivớinhau, anh tađặt

nhữngmiếngnàylênmộtloạikhungđỡgọilàkhuôngáđồ.Đâylàmộtloạikhungtrợgiúp,chophépngườithợmộcthựchiệntácphẩmcủaanhta.Nhữngcấutrúctưduyđượctrìnhbàytrongcuốnsáchnàycũngvớimục

đíchtươngtựnhưvậy.Đólànhữngcáchđểgiữđồvậtvàchophéptathựchiệnthaotácdễdànghơn.

QuanđiểmMộtngườithợmộcthườngcónhữngquanđiểmcơbảnvềtácphẩmcủa

anhta.Quanđiểmnàycóthểlàviệcluônluôntìmkiếmsựđơngiản.

Quanđiểmcũngcóthểchútrọngtớiđộbền.

Điểmmạnhcủamộtngườithợmộcchínhlàquanđiểmnềntảngcủaanh

ta.

NguyênlýQuanđiểmmangtínhtổngquátcònnguyênlýmangtínhcụthể.Cảhai

đều có những điểm trùng lắp. Một người thợ mộc sẽ hình thành một sốnguyênlýhướngdẫncầnlàmtheovàtránhkhôngnênlàmtheo.Nhữngnguyêntắcđólà:

-Làmtheothớgỗ.-Bốtríbềmặtdántốiđachotấtcảnhữngđiểmnối.-Luônluônđolườngmọithứ.-Chỉsửdụngmộtlớpkeodánmỏng.Cũnggiốngnhưngườithợmộc,cũngcónhữngnguyêntắccơbảnhướng

dẫnviệctưduy.Vídụ,mộtsuynghĩtốtsẽluônluôncầnđượckiểmtratrongnhữngtìnhhuốngcụthểđểkhẳngđịnhtínhđúngđắn.

ThóiquenMộtngườithợmộcpháttriểnnhữngthóiquenlàmviệcnhấtđịnh.Những

thóiquennàykhôngphảitựnhiênmàcóđượcvàngườithợmộcphảiluônnhắcnhởbản thânvề thóiquenđóchođến tậnkhinó trở thànhmộthànhđộngtựđộng.Nhữngthóiquencủangườithợmộcthườnggồm:

-Luônluônđặtcôngcụvàogiángaysaukhidùng.-Thườngxuyênlàmsắccácnếpcắt.-Thườngxuyênkiểmtraviệctạohìnhsovớikhuônmẫu.Mộtvàithóiquenbaogồmcảnhữngứngdụngtựđộngcủamộtnguyên

tắc,chonênsựphânbiệtgiữachúngkhôngphảilúcnàocũngrõràng.Điềuquantrọngnhấtlàthóiquenphảilànhữngchuỗihànhđộngthônglệ.Ngườigiỏitưduycũngtạodựngchomìnhnhữngthóiquenthônglệtheo

cáchgiốngnhưvậy.Vídụ,nhưmộtthóiquen,mộtngườigiỏisuynghĩluôndừnglạiđểxemxemliệucóphươngánthaythếnàokháckhông.Đócóthểlànhữngcáchnhìnthayđổivềmộttìnhhuống,nhữngcáchgiảithíchkhácnhau,nhữnghànhđộngkhácnhauvànhữnggiátrịkhácnhau.

Tómlược

Mẫucủamộtngườithợmộccungcấpchochúngtatấtcảnhữngyếutốcủamộtkỹnăngtưduymàtôisẽmiêutảtrongcuốnsáchnày.Quanđiểm:đólànhữngquanđiểmmàdựavàođóchúngtatiếpcậnvấn

đề.Nguyênlý:nhữngnguyênlýhướngdẫngiúpchúngtatưduytốthơn.

Thóiquen:nhữngthônglệchúngtatìmkiếmđểđưachúngtrởthànhtự

động.Nhữngthaotáccơbản:nhữngthaotáctưduycơbản.

Côngcụ:nhữngcôngcụtưduymàchúngta thựchànhvàsửdụngmột

cáchcócânnhắc.Cấu trúc: sự tạo hình chuẩn để nhờ đó chúng ta nắm giữmọi vật cho

thuậntiện.Luônluônnhắcnhởkhuônmẫucủangườithợmộctrongđầubạnvàxem

xemanhtasẽcấutrúcmọithứnhưthếnào.

QUANĐIỂM

Quanđiểmtácđộngtớitoànbộcáchtiếpcậnsuynghĩ,chonêntôisẽbắt

đầubằngcáchxemxétnhữngquanđiểmcủamộtngườigiỏi tưduy.Đâycũngchínhlàquanđiểmmàtoànbộcuốnsáchnàyđềcậptới.Thóiquenvànguyêntắccũngsẽđượcđềcậptớitrongphầnsaucủacuốn

sách này, sau khi chúng ta đã thực hành nhiều những bài tập tư duy.Đóchínhlàlúcthíchhợpđểtómlượclạinhữngnguyêntắcvàthóiquen.

QuanđiểmkhôngđúngđắnViệcbắtđầubằngcáchxemxétmộtvàiquanđiểmkhôngtốttrongtưduy

sẽdễdànghơnchoviệcnhậnbiếtquanđiểmnàolàphùhợp.-Tưduykhôngquantrọng.Cảmgiácmớilàquantrọngnhất.-Tưduylàbuồntẻvàđầynhầmlẫnvàchẳngdẫnchúngtatớiđâucả.-Tôinhậnthấytấtcảcácvấnđềđềuquákhó.-Tưduychỉcầnđếntrongtrườnghọcvàtrongnhữngviệcvậndụngtríóc.Nhữngngườikhácvẫnlàmtốtmọiviệcmàđâucầnsuynghĩvềchúng.Tấtcảnhữngquanđiểmtrênđềulànhữngquanđiểmtiêucựchoặcchủ

bại,nóhìnhthànhtừtưduycủanhữngngườikhôngtựtinvàokhảnăngtưduycủahọhoặcnhữngngườikhôngđượcdạycáchsuynghĩ.Nhưngcũngcónhữngkiểuđốilậpcủanhữngquanđiểmkhôngđúngđắnkhimọingườiquákiêungạovềsuynghĩcủahọvàcómộtcáchnhìnnhậnsaivềmụcđíchcủatưduy.-Tôithấytưduylàmộtviệcdễdàng.Bạncầnxemxétmộtsốđiềuvàquyếtđịnhnóngay.-Tôinhậnthấyrằngtôiluônlàngườicósuynghĩđúngđắn.Tôichẳngngầnngạigìphảibảovệnhữngýtưởngcủatôi.-Mụcđíchchínhcủatưduylàchứngminhchonhữngngườikhôngcócùngquanđiểmvớibạnrằnghọsai.-Nếubạnchưabaogiờmắclỗitrongsuynghĩ,bạnlàngười

hoàntoànđúngđắn.-Luônluôncómộtcâutrảlờichomỗisựviệcvànhữngaikhôngnhậnranólànhữngngườiđầnđộn.Mộttrongsốnhữngquanđiểmtrênđâycóthểlàtháiquávàmọingười

thườnghiếmkhiviếtrachúng.Nhưngnếubạnxemxétcáchsuynghĩcủamộtsốngười,bạnsẽrútrakếtluậnrằngcáchsuynghĩcủahọthựctếdựatrênnhữngquanđiểmnhưvậy.

NhữngquanđiểmtốtNhững quan điểm này là những quan điểm thường gặp ở những người

giỏitưduy.Nhiềungườigiỏitưduyđãápdụngnhữngquanđiểmnày,đãpháttriển

chúngtrởthànhmộtphầnsựhiểubiếttựnhiêncủahọ.Nếubạnđãcónhữngquanđiểmnhưvậy,sẽrấtcó íchnếubạnnêuchúnglênvàkhẳngđịnhlạichúng.Nếubạnchưacóđượcnhữngquanđiểmnhưvậy,bạnhãyhọcđểcóđượcchúng.Phảikểđếntrướctiênlànhữngquanđiểmhướngtớikỹnăngtưduy.

-Tấtcảmọingườiphảisuynghĩ,tấtcảmọingườiđềucóthểsuynghĩ.Tưduykhôngphảichỉdànhchonhữngngườirấtthôngminhhoặcnhững chuyên gia trongmột số lĩnh vực.Mọi người vận dụng tư duy tạinhữngthờiđiểmkhácnhau.Tấtcảmọingườicóthểpháttriểnmộtkỹnăngthôngdụngtrongtưduy.- Tưduylàmộtkỹnăngvàcóthểđượcpháttriển.Tưduykhônggiốngnhưchiềucaohaygiốngnhưmàumắtcủabạn.Nhữngđiềumàbạnchẳngthểlàmđượcgì.Tưduylàmộtkỹnănggiốngnhưnhữngkỹnăngtrượttuyết,bơihayđixeđạp.Bạncóthểluyệntậpđểcóđượckỹnăngtưduy.-Tôilàmộtnhàtưduy.Đâychínhlàcáinhìnquantrọngnhất.Khôngquantrọnghiệnnaybạnlàmộtngườicókhảnăngsuynghĩnhưthếnào,chỉcầnbạntinrằngbạnlàmộtngườitưduy,thếlàđủ.-Tôiluôncókhảnăngtưduytốthơn.Điềunàyvôcùngquantrọng.Ngaycảmộtngườigiỏitưduynhấtcũngcóthểtưduytốthơn.Quanđiểmnàytạonênnỗlựccảithiệnkỹnăngtưduy.-Tưduycóthểđòihỏimộtsựcốgắngcóchủý.Thậtlàthiếu

sótkhichorằngtrởthànhmộtngườitưduytốtđãlàđủvànhờđómọisuynghĩđềuphùhợp.Cónhữngsựtưduyđòihỏimộtsựnỗlựccóchủý.Tấtnhiênlànhờvàoviệcsửdụngnhữngcôngcụhoặccấutrúctưduy.Tưduykhôngphảiluônluôntựđộngđến.-Sựviệcmớibanđầucóthểrấtphứctạpnhưngkhiđãđượcxemxétchúngtrởnêndễdànghơn.Đừngbaogiờtừbỏvấnđềchỉbởivấnđềđượcnêuraquáphứctạp.Hãyluônsẵnsàngđểgiảiquyếtchúng.Sựviệckhiđemxemxétcóthểđơngiảnhơnbanđầu,nếukhông,bạncũngchẳngcóhạigìkhicốgắnggiảiquyếtchúng.-Hãylàmtừngbướctạimộtthờiđiểm.Nếubạnlàmtừngbướctạimộtthờiđiểmvàcứtiếptụcnhưvậy,bạncóthểgiảiquyếthầuhếtmọiviệc.Hãyxácđịnhxembạnmuốngìởbướcnàyvàhãythựchiệntheonó.-Táchbiệtcáitôicủabạnrakhỏilốitưduycủabạn.Hãyxemxéttưduycủabạnmộtcáchcóchủđích.Đâylàmộtđiềurấtkhónhưngcầnphảilàmnếubạnmuốntrởthànhmộtngườitưduytốt.Bạnvàsuynghĩcủabạnlàhaivấnđềtáchbiệtnhau.-Mụcđíchcủatưduykhôngphảilàluôncầnkhẳngđịnhđiềuđólàphải.Mụcđíchcủatưduylàcóđượcnhữngýtưởngtốthơnvàcócáchsuynghĩtốthơn.Nếubạnluôncầnlàmộtngườiphải,bạnchỉcóthểkếtthúctạiđiểmmàbạnđãbắtđầu.-Lắngnghevàhọchỏilàphầnmấuchốtcủatưduy.Tưduykhôngchỉlàviệcbạnđưaraýkiếnnhưthếnàomàlàviệcnhữngngườikháccũngđưaraýkiếnnhưthếnào.-Luônluônkhiêmtốn.Sựkiêungạochínhlàmặtnạngụytrangcủanhữngngườicótưduynghèonàn.Thậtkhôngdễđểtrởthànhmộtngườikhiêmtốntrongkhixungquanhbạnlànhữngngườiđầyđịnhkiến,mêmuội,kiếnthứchạnchếvàcócáinhìnhoàntoànsai.Nhưngbạnnêncốgắngkiểmtratrongchínhcáchnghĩcủariêngbạn.Bạnhãyxemxemsuynghĩcủabảnthânbạncó thểsai lầmhoặckhônghoànhảo,hoặcchỉ làcáinhìnvềmộtphíahaykhông.Nhữngquanđiểmnêutrênnhằmhìnhthànhnhữngkỹnăngtưduyvàứngdụngchúng.Bâygiờchúng ta sẽxemxétmộtvàiquanđiểmvềkhảnăng tưduy tự

nhiêncủabạn.-Tưduynênmangtínhxâydựng,khôngnênmangtínhtiêucực.Nếubạnchỉchămchămvàoviệccôngkíchvàchứngminhphíakháclà

sai,điềuđólàchưađầyđủ.Kiểutưduytiêucựcnàylàkiểutưduyquáphổbiến.Cũngcónhữngkhinómanglạimộtgiátrịnàođó,nhưnggiátrịđóquáhạnchế.Hãybắtđầuluyệnchobạncólốitưduyxâydựngvàđưamọiviệcđixahơn.-Khámphámộtsựviệcthayvìtranhluậnvềnó.Nếumụcđíchcủatranhluậnlàkhámphásựviệc,bạncóthểthamgiakhámphásựviệcmộtcáchhiệuquảhơnbằngcáchlựachọnsựkhámpháhơnlàsựtranhluận.-Nhữngngườitranhluậncùngbạnluônđưaramộtsốđiềuhữuíchvàmangtínhxâydựng,vàbạnhãynỗlựcđểchắtlọcchúng.Thayvìxemxétquanđiểmcủangườikhácnhưnhữngquanđiểmcôngkích,bạnhãycốnhậnbiếtgiátrịtừnhữngquanđiểmđốinghịchđó.-Mọingườivớinhữngcáinhìnkhácnhauđềulànhữngngườiđúngtheocáchnhậnthứcđặcbiệtcủariênghọ.Thayvìxemquanđiểmcủangườikháclàmộtđiềugìđóngungốc,bạnhãycốxemxemcáchnhìnnhậncủahọlàgìvàtạisaohọlạidựatrêncáinhìnđó.-Hoàntoàncóthểcónhữngsuynghĩsángtạovànhữngýtưởngmới.Sángtạokhôngphải làmónquàđặcbiệtchỉdànhchomộtsốngười.Bạncóthểnỗlựcđểcóđượcnhữngýtưởngmới(bạncóthểsửdụngmộtvàikỹthuậtđặcbiệtđểtrợgiúp).-Đừngengạikhithửnêuraýtưởng.Bạnkhôngphảilúcnàocũngtrởthànhngườiđúngđắn.Bạncóthểcốgắngđểđưaranhữngýtưởngthămdò.Bạnthậmchícóthểsửdụngsựkhiêukhíchmộtcáchthậntrọng,bạnhãyđưaranhữngdấuhiệuđểchỉrarằngđólàmộtsựkhiêukhích.- Tạibấtkỳthờiđiểmnàotronglúctưduy,luôncónhữngphươngánkếthợpnhưngcóthểbạnchưanghĩra.Đừngbaogiờtinrằngbạnđãđủkhảnăngđể tưduyvề tấtcảmọiphươngáncó thểxảyra.Đôi lúc,điềunày làđúng,nhưng thường thì luôncónhữngkhảnăngkhácmàbạnchưanghĩra.-Tránhlốitưduyvõđoánkhibạncảmthấyrằngbạnđúng.Nếuchỉcầný tưởngcủabạn làđủ,bạnkhôngcầnphải tưduyvõđoán.Nếuýtưởngcủabạnchưađầyđủ,sựvõđoánđangđượcđặtnhầmchỗ.Hãyluônbắt đầu bằng cách nói : “từ những thông tinmà tôi có, tôi thấy rằng….”.Danhsáchnhữngquanđiểmnàykhôngphảibaogồm toàndiệnmọiquanđiểm. Tự bạn có thể đưa thêm những quan điểm phù hợp vào danh sách.Nhữngquanđiểmđượcnêurabiểuhiệnchonhữngcáchnhìnkhácnhau.Cónhữngđiềucóthểđượcxemnhưmộtquanđiểmtưduy,vídụ“tưduymột

cáchchậmrãi”hay“luônxemxemgiátrịkèmtheoởđâylàgì”đượctôiđưavàophầnnguyênlývàthóiquen.Tấtnhiênlàcónhữngsựchồngchéo.Theosaunhữngquanđiểm, tôicốgắngđưa ranhữngcách tiếpcận tưduy tổngquátthayvìnhữnghướngdẫncụthể.

Nhữngbàiluyệntậpquanđiểmtưduy1-Giảithíchvàthảoluậncáckháiniệmcủaquanđiểm.Nócóthểbaogồmquanđiểmđốivớithểthao,âmnhạc,vớibạnbè,nhàtrường…2-Đọckỹdanhsáchnhữngquanđiểmkhôngphùhợp.Liệubạncóbiếtngườibạnnàocủabạncónhữngquanđiểmnhưvậy?Thảoluậnxemtạisaomộtsốngườilạicónhữngquanđiểmnhưvậy.Bànbạcxemtạisaođólạilànhữngquanđiểmkhôngphùhợp.3- Hãyxemxemliệubạncóthểcộngthêmquanđiểmtưduykhôngphùhợpnàokhácvàodanh sáchđó.Bạncũngcó thể tựphânchiadanhsáchnhữngquanđiểmđóthànhnhữngphầnkhácnhau.4-Đọckỹtoànbộnhữngquanđiểmtốt,lầnlượttừngquanđiểmmột và thảo luận xem tại sao chúng lại tốt. Bạn có thể gợi ý những tìnhhuốngcụthểmàtheođóquanđiểmtưduytrởthànhkhôngtốt,nhưngnêntránh làm điều này vì có thể gây ra sự nhầm lẫn. Nếu quan điểm đó xétchunglàmộtquanđiểmtốt,thếlàđủ.5-Hãyđặtranhiệmvụlàchọnra5quanđiểmhữuíchnhất.Mụcđíchcủanhiệmvụnàythựcrakhôngphảilàlựachọn5quanđiểmhữuíchnhấtmàlàmộtsựkiểmtravềtấtcảcácquanđiểm(trongquátrìnhlựachọn,chúngtacầnthiếtphảilàmđiềunày).6-Nếubạnphảikếthợpnhữngquanđiểmtốttrởthànhmộtsốíthơnnhữngquanđiểmphùhợp,bạnphảilàmthếnào?(bàitậpnàythíchhợpchonhữngtrẻởđộtuổilớnhơnhoặccókhảnănghơn).7-Nếubạnphảicộngthêmvàodanhsáchquanđiểmtốt,bạnsẽcộngvàođónhữnggì? (bài tậpnày có thể thựchànhbằngviệc thảo luậnhoặcviếtragiấy).(chúý: tất cả nhữngbài tậpnàyđòi hỏi trẻ phải trực tiếp làm, như thể

nhữngbàitậpđãđượcđặtratrướcmắtchúng).

SÁUCHIẾCMŨTƯDUY

Liệu bạn đã bao giờ thử giữ cân bằngmột quyển sách bằng đầu, tung

hứngvớihaiquảbóngchỉbằng tay tráivà tayphảidùngđể tháogiấygóithanhsôcôla?Thựchiệnnhữngđiềunàycóvẻhơikhó.Làmnhiềuviệccùngmộtlúcthườnglàđiềukhókhănvàgâyranhầmlẫn.Trongtưduy,chúngtathườngcốgắngnghĩtheoquánhiềukhíacạnhtại

cùngmộtthờiđiểm.Chúngtaxemxétliệucóthựctế;chúngtacốgắngxâydựngnhữngtranhluậnlogic;chúngtaxemxétvềmặtcảmxúc;chúngtacốgắngđưaramộtýtưởngmới;chúngtacốgắngxemýtưởngcủachúngtasẽvậnhànhnhưthếnào.Chúngtathườngcốgắngsuynghĩtấtcảnhữngmặtnàytạicùngmộtlúc,chonên,chẳngcógìngạcnhiênkhinhiềulúcchúngtabịnhầmlẫn.Cónhữngkhíacạnhđó,vídụchúngtađểtìnhcảmngựtrịtrongqúatrìnhtưduyhoặcchúngtaluôncósuynghĩtiêucực.Sáuchiếcmũtưduylàmộtphươngphápchophépchúngtatưduytheo

từng loại tạimột thờiđiểm.Thayvì cốgắng làm tất cảmọi thứcùng lúc,chúngtachỉ“đội“mộtchiếcmũtạimộtthờiđiểm.Sáumàumũtươngứngvớisáukiểutưduy.Mũtrắng:thựctế,sốliệuvàthôngtin.Chúngtacầnnhữngthôngtingì?

Nhữngthôngtinchúngtacầnlàgì?.Mũđỏ:cảmxúc,cảmgiác,linhcảmvàtrựcgiác.Ngaylúcnàytôicảm

thấygìvềvấnđềnày.Mũđen:sựcẩntrọng.Sựthật,sựxétđoán,sựphùhợpvớithựctế.Liệu

điềunàycóphùhợpvớithựctếhaykhông?Liệunócóhoạtđộnghiệuquảkhông?Nócóantoànkhôngvàcóthểlàmđượckhông?.Mũvàng:sựthuậnlợi,lợiíchvàsựtiếtkiệm.Tạisaolạicóthểthựchiện

ýtưởngnày?Tạisaođólạilànhứngíchlợi.Tạisaonólạlàmộtýtưởngtốtcầnápdụng.Mũ xanh lá cây: sự khám phá, những đề xuất, gợi ý và ý tưởngmới.

Nhữngphươngánkếthợp.Chúngtacóthểlàmgì?Liệucónhữngýtưởngkháckhông?.Mũxanhlam:tưduyvềcáchnghĩ.Kiểmsoátquátrìnhtưduy.

Tómlượclạixemchúngtađangởđâu.Đặtranhữngbướctiếptheocủa

quátrìnhtưduy.Lênchươngtrìnhđểtưduy.Mỗimộtchiếcmũsẽđượctrìnhbàycụthểhơnởnhữngtrangsau.

Nếubạnquansátmộtmànhìnhđènchiếu rộng,bạn sẽ thấymỗinhóm

ốngbộba tạoramộtmàusắckhácnhau.Trênmànhình, tấtcảcùngphốimàuvớinhauđểtạonênnhữnghìnhảnhđasắc.Tivivệtinhthôngthườngởnhàbạncũnghoạtđộngtheocơchếnày,chỉngoạitrừmộtđiềulàchúngtakhông thểquansátđượcmàusắc riêng rẽ.Màusắc rực rỡcủanhữngbứcảnhcũngđượctạonêntheocáchtươngtự.Điềutươngtựcũngápdụngđốivớisáuchiếcmũtưduy.Mỗimàusắcđượcxemxétriêngrẽđểchúngtacóthểlàmnhữngviệcphùhợpvớitừngmàu.Vàkhichúngtakếthợpchúnglại,chúngtacómộtmàusắctưduytoàndiện.Cónhữngbằngchứngchứngminh rằngkhi chúng ta suynghĩ tích cực

hay tiêucực,não tacónhữngchấthoáhọckhácnhau.Nếunóxảyranhưvậy,chúngtacầntáchbiệtnhữngkiểusuynghĩkhácnhau,bởivìchúngtakhôngthểcùngmộtlúclạicóthểđặtranhữngsuynghĩtốtchomọikiểu.

Tạisaolạilànhữngchiếcmũ?Chúngtavẫnthườngnói:“hãyđộichiếcmũtưduy”.Cómộtsựliênquan

truyềnthốnggiữachiếcmũvàchiếcmũtưduy.Chiếcmũthườngchỉ ramộtvai tròmàchúng tađảmnhận tạimột thời

điểm:mũcủavậnđộngviênbóngchày,mũcủangườilính,mũcủaytá…Vàquantrọngnhất,chiếcmũcóthểdễdàngđộilênhoặcbỏra.Mộtchiếc

mũkhôngphảilàmộtvậtvĩnhviễngắnlênđầubạn.Chiếcmũlàmộttrongnhữngtrangphụcđơngiảnnhấtđểđộlênhoặcbỏra.Điềunàylàrấtquantrọngbởivìmọingườiphảicókhảnăngđộihoặctháobỏnhữngchiếcmũkhácnhau.Chiếcmũkhôngphảilàmộtphạmtrù.Dođóthậtsailầmkhinóivềaiđó:

“côấylàngườisuynghĩkiểuchiếcmũxanh”hoặc“anhtalàngườisuynghĩkiểumũđen”.Mụcđíchcủanhữngchiếcmũđốinghịchvớinhữngnhậnxétnhưvậy.Thayvìgắnchotừngngườinhữngchiếcmũcụthểvàxếphọvàothànhtừngnhóm,nhữngchiếcmũđượcsửdụngđểkhuyếnkhíchmọingườisửdụngtấtcảcáccáchtưduy.

Đảmnhiệmvaitrò-Hãydànhbốnphútđểđộichiếcmũxanhlácây.

-Dữkiệnthựctếlàgì.Xinmọingườihãysửdụngchiếcmũtrắng.-Hãythựctế.Lúcnàyxinmọingườihãysửdụngchiếcmũđen.-Đãđếnlúcchuyểntừchiếcmũđensángchiếcmũvàng.Khimộtngườiđộimộtchiếcmũ,ngườiấygiữvaitròthểhiệnchiếcmũ

đó.Việcnàynhưtrởthànhmộttròchơi.Nếubạnkhôngnghĩrađượcýtưởngsẽdiễnbiếnnhưthếnàonhưngcóai

đóyêu cầubạn sửdụngchiếcmũvàng tưduy,bạnphải nỗ lựcđể tìm ranhữngđiểmtíchcựcvềýtưởngđó.Nếutrongmộtcuộchọp,aiđóyêucầucó3phútdànhchochiếcmũxanh

lácây,tấtcảmọingườithamgiasẽnỗlựcđểtìmnhữngphươngánkếthợpvànhữngýtưởngmới.Bạncũngcóthểchọnchiếcmũđỏđểđộivànói:“sửdụngchiếcmũđỏ,

vàđâychínhlànhữnggìmàtôicảmnhậnvềtìnhhuốngnày:nóthậtphiềntoái”.

Thểhiệnvai trò theomỗichiếcmũgiúpchúng ta táchbiệt cái tôi rakhỏilốisuynghĩNgườisuynghĩlúcnàychỉđưarasựtrìnhdiễn(sựtrìnhdiễnmũxanhlá

cây,sựtrìnhdiễnmũđen,sựtrìnhdiễnmũvàng).Ngườisuynghĩtrìnhbàynhữngkỹnăngvàcóđượccảmgiácvàthànhquảtưduymìnhđãtrìnhdiễn.Việc thểhiệnvai trògiảiphóngngười suynghĩ.Ngaycảkhibạn thích

mộtý tưởng,bạncũngcóthểtựdođưaranhữngýtưởngmũđenxemtạisaoýtưởngbạnthíchkhôngkhảthi.Khibạnđộichiếcmũxanh,bạnđượctựdogợiýnhữngýtưởngmới.Khi

sửdụngchiếcmũđỏ,bạntựdobiểulộcảmxúcvàtìnhcảmmàkhôngcầngiảithíchtạisao.Hệthốngsáuchiếcmũtưduygiảiphóngngườitưduynhưngđồngthời

cũngbuộcngười tưduysuynghĩởbìnhdiệnrộnghơn.Yêucầuaiđóđộichiếcmũxanhlácâylàmộtđòihỏicụthểngườiấyphải tưduysángtạo.Yêucầumộtnhómsửdụngchiếcmũđentưduy, tứclàbạnđãđòihỏihọđánhgiáýtưởngmộtcáchcẩnthận.

Sửdụngnhữngchiếcmũ

Bảnthânbạn:bạncóthểchọnmộtchiếcmũđểđộivàđểnóichongười

kháckiểutưduymàbạnđangápdụng.-Sửdụngchiếcmũđentôisẽchỉranhữngđiểmnhầmlẫntrongýtưởngđó.-Tôisẽsửdụngchiếcmũđỏbởivìtôicólinhcảmđâylàmộtsựdốitrá.Tôikhôngbiếttạisaonhưngđólàlinhcảmcủatôi.-Độichiếcmũxanh,tôimuốnđưaramộtýtưởngmới.Tạisaochúngtakhôngđểmọingườiđếnchỗchúngtađểmuaxemôtô?-Tôimuốnsửdụngchiếcmũvàngvàothờiđiểmnày.Vàđâylànhữngđiểmtíchcựcvềýtưởng.-Chúngtadườngnhưchẳngtiếnlênđượcchútnào.Sửdụngchiếcmũxanhlácây,tôiđềxuấtchúngtaphảinêurõchúngtađangcốgắnglàmđiềugì.-Bạncóthểtựbạnđưaramộtvàihướngdẫnđểsửdụngchiếcmũnàyhaychiếcmũkháckhibạnđangtựmìnhthựchiệnviệcgìđó.Bạncũngcóthểlênkếhoạchvềthứtựkếthợpnhữngchiếcmũvàlàmtheođó.-Vớingườikhác:khitròchuyệnvớiaiđó,bạncóthểyêucầungườiđóđộihaytháobỏmộtchiếcmũcụthểhoặcchuyểnsangmộtchiếcmũkhác.Điềunày chophépbạnyêu cầumột sự thayđổi trong cách suynghĩmàkhônglàmchohọthấykhóchịu.-Hãychotôibiếtquanđiểmcủaanhkhiđộichiếcmũđen.Chúngtakhôngmuốnchúngtasẽmắcphảilỗilầm.-Đừngbaogiờbậntâmxemchúngtacóthểlàmgì.Tôichỉmuốnbiếtmộtvàisuynghĩmũtrắng.Dữliệuthựctếởđâylàgì?.-Đólànhữnggìbạncảmnhậnthấy.Giờthìhãytháobỏchiếcmũđỏ.-Tôisẽyêucầubạntháobỏchiếcmũđenvàchuyểnsangđộichiếcmũvàng.-Ýtưởngmớiởđâylàgì?Liệuchúngtacóthểcómộtvàitưduymũxanhlácâyvềvấnđềnày.-Theonhóm:khimộtnhómcácnhàlãnhđạocùngngồilạivàxemxétvấnđề(hoặccũngcóthểlàmộtnhómbấtkỳnàokhác),chúngtacó

thểyêucầutừngngườitrongnhóm,hoặccảnhómđội,tháobỏ,haychuyểnnhữngchiếcmũ.Cáchsửdụnggiốngnhưcáchsửdụngvớingườikhác,chỉkháclàcóthêmnhiềungườithamgia.-Hãydànhbaphútchochiếcmũxanhtưduy.-Tôimuốnbiếtcácanhcảmthấygìvềdựánnày.Tấtcảhãysửdụngchiếcmũđỏđểbàytỏcảmnhận.-Tôinghĩrằngchúngtacầnsửdụngchiếcmũtrắngtạithờiđiểmnày.Tấtcảcóđồngýkhông?.-Xinmọingườihãycùngsửdụngchiếcmũxanh.Xinhãyđưaranhữnggợiýxemchúngtanêntưduytheohướngnào.

SửdụngsáuchiếcmũtưduyTháng12năm1986, tôi cómột cuộcnói chuyệnngắnvềphươngpháp

sáuchiếcmũdànhchonhữngdoanhnhâncaocấpcủanhậttạimộtkháchsạntokyo.Đóchínhlàdịpcuốnsáchcủatôiviếtvềchủđềnàyđượcxuấtbảnbằng tiếng nhật. Tại cuộc gặp gỡ đó, có sự tham gia của giám đốc kinhdoanhcủatậpđoànntt,ngàihisashishinto.Tậpđoànntt(tậpđoànđiệnthoạivàđiệntínnipPOn)lúcbấygiờcó350.000nhânviên.Vàvàothờiđiểmtôiviếtcuốnsáchnày,tậpđoànnàyđãtrởthànhmộttậpđoàncógiátrịhàngđầuthếgiới(giátrịtrênthịtrườngchứngkhoán).Trênthựctế,giátrịcủatậpđoànnàycònlớnhơngiátịcủabốntậpđoànhàngđầucủamỹcộnglại.Ngàishintorất thíchphươngphápsáuchiếcmũtưduyvàđãmuahàng

trămcuốnsáchvàyêucầunhữngnhânviênkinhdoanhđọcnó.Saunàyôngnóivới tôirằngphươngphápđócóhiệuquảto lớntrongtưduycủanhânviêncủaông,vàđấycũngchính là lýdo tại saoôngmời tôi thamgianóichuyệntrongcuộchọpcủatấtcảcácnhânviênkinhdoanhcaocấp.Nhiềutậpđoànkháctrêntoànthếgiớicũngđangápdụngphươngpháptưduynàynhưlàmộtbộphậncủanềnvănhoácủahọ.Khitấtcảmọingườiđềuhiểunhữngchiếcmũ,nhữngbuổihọptrởnên

hiệuquảhơn,bởivì thaycho tranh luậnkhôngdứt thường thấyhọcó thểcùngnhaukhámpháchủđềtheonhữngnguyêntắcnhấtđịnh.Phươngphápsáuchiếcmũvừacóthểđượcápdụngchotrẻem,vừacó

thểápdụngđốivớinhữngngườitrưởngthành.Phươngphápnàycũngcóthểtrởthànhsườncủanhữngcuộcthảoluậngiađình.

ĐịnhhướngsựchúýPhươngphápsáuchiếcmũthựcsựlàmộtcôngcụđịnhhướngsựchúý

mớivìnóhướngsuynghĩcủachúng tađếnnhữngkhíacạnhnhấtđịnhvàđếnnhữngloạisuynghĩnhấtđịnh.Vídụ,vớichiếcmũđỏ,chúngtahướngsựchúýđếncảmxúccủachínhchúngta.

Nhữngbàiluyệntậpphươngpháptưduysáuchiếcmũ1-Thảoluậnvềphươngphápnàymộtcáchtổngquanvàthựchànhvaitròcụthểcủatừngkhíacạnhtưduy.2-Theobạnthìphươngphápsáuchiếcmũsửdụnghiệuquảnhấttrongnhữngtìnhhuốngnhưthếnào?Hãyđưaranhữngvídụtìnhhuốngcụthểvàbảnthânbạncóthểsửdụngmộthoặcmộtsốchiếcmũtưduy.3-Bạncónghĩrằngphươngphápsáuchiếcmũcóthểdễdàngsửdụngtrongthựctế?Liệunhữngkhókhănchoviệcứngdụngởđâylàgì?Tạisaomộtsốngườilạilựachọnsửdụngnhữngchiếcmũ?4- Sốlượngnhữngchiếcmũđượcgiớihạnởsáuchiếcmũđểthuậntiệnchoviệcsửdụng.Nhưngnếubạncóthểthìbạnsẽgợiýđưavàothêmnhữngchiếcmũứngvớinhữngkiểutưduynhưthếnào?(câuhỏinàyphùhợpvớinhữngđứatrẻởđộtuổilớnhơnhoặcnhữngđứatrẻcókhảnăngcaohơn).5-Vớimỗinhậnxétsauđây,bạnhãychỉxemngườinóisửdụngchiếcmũtưduynào?-Chiếcxeôtônàytăngtốctới60phútmộtgiờchỉtrongvòng6giây.Lượngnhiênliệutiêutốnlà25dặmmộtgallon.-Tạisaochúngtakhôngbánphânxưởngnàyvàsauđóthuêlạinó?-Tôikhôngthíchanhấyvàtôikhôngmuốnlàmviệcvớianhấy.-Tôikhôngnghĩrằngviệctănggiáxăngsẽkhiếnmọingườiláixecẩnthậnhơn.-Nếutôiđượcmờitớidựsinhnhậtanhấythìtôisẽkhôngphảimấttiềnđểmuaquàtặng.-Khôngthểtrèolênbứctườngđó.

CHIẾCMŨTRẮNGVÀCHIẾCMŨĐỎ

Tôisẽgiớithiệunhữngchiếcmũtưduytheotừngcặpđôibởivìnhưvậy

sẽgiúpngườihọcdễdàngsửdụnghơnvàdễthựchànhcácbàitậphơn.

MũtrắngHãynghĩđếntờgiấy.Nghĩđếnmộtchiếcmáyin.Chiếcmũtrắngđềcập

đến thông tin trung lập.Nókhông liênquangìđến tranh luậnhoặcđưaranhữnggợiý.Chiếcmũtrắngchútrọngtrựctiếpđếnnhữngthôngtincóthểsửdụng.Thôngtinvôcùngquantrọngđốivớiquátrìnhtưduy,chonênchiếcmũ

trắng cung cấpmột cách thuận tiện đểmọi người chú trọng trực tiếp đếnthôngtin.Khisửdụngchiếcmũtrắng,nhữngcâuhỏiquantrọnglà:

Chúngtađangcónhữngthôngtingì?

Nhữngthôngtingìchúngtađãbỏqua?

Làmthếnàođểchúngtacónhữngthôngtinchúngtacần?

ThôngtinchúngtacóChúng ta trìnhbày toànbộ thông tin chúng ta có.Thông tinởđâybao

gồm:dữliệu,sốliệu,thốngkê,danhsách…Thôngtincũngcóthểxuấtpháttừkiếnthức,kinhnghiệmcủabảnthân

chúngta,khiđó,nguyêntắcđểtrìnhbàynólà:“theokinhnghiệmcủatôi…”hoặc“nhưtôiđượcbiết…”.Chúngtacũngcầnphânbiệtrànhmạchnhữngthôngtinhiệncóđểxem

nhữngthôngtinnàocóthểđemứngdụngđược.Mộtnhàthámtửgiỏilàmộtngườicóthểtưởngtượngđểnhặtranhữngđầumốitrongkhinhữngngườikháckhôngthể.Luôncónhữngcấpđộkhácnhaucủasựthật,xácsuấthoặcsựtincậycủa

thông tin.Đó cũng có thể chỉ là những suy đoán, suy luận và những khảnăng.Điềuquan trọngnhấtkhiápdụngchiếcmũ trắngchính là sựkhẳngđịnhrõràngnhữngthôngtinđưarathuộcloạigì:

-Nhữngdữliệuđãđượcnêuratrongnhữngbảngnày.-Tôigiảthuyếtrằng…-Dựavàonhữngchiếcchìakhóacònbỏlạitrênxe,tôisuyluậnrằngngườiláixephảichủđịnhsẽquaylạixe.-Quanđiểmđượcchấpnhậprộngrãilàhiệuứngnhàkínhsẽtácđộngnghiêmtrọngtớichúngtatrongvòng50nămnữa.

NhữngthôngtinthiếusótChúngtakiểmtralạinhữngthôngtinchúngtacóđểbiếtxemchúngta

thiếunhữngthôngtingì.Chúngtasẽcốtìmranhữngkhoảngtrốngthôngtinđó.Liệuchúngtađãcóđủthôngtincầnthiếtchoviệctưduyhoặcchoviệcđưaraquyếtđịnh?Nếuchúngtakhôngcóđủthôngtin,chúngtasẽphảilàmgìkhácđây?Hãycốgắngxácđịnhnhữngthôngtincầnthiếtmộtcáchrõràng.Càngcó

nhiều thông tin càng tốt choviệc tưduy,nhưngnhững thông tin chúng tathựcsựcầnởđâylàgì?Chúngtacóthểcầnnhữngthôngtinđểđưarasựlựachọnmộttronghai

sựgiảithíchđềucóthểchấpnhậnđược.Chúngtacầnthôngtinđểlựachọncáchhànhđộngtốtnhất.Chúngtacầnthôngtinvềmộtdữliệuđểphụcvụnhucầucủachúngta.

HãycónhữngthôngtinmàchúngtacầnLắngnghe làmộtphầncủa lối tưduymũ trắng.Chúng ta lắngnghekĩ

càngvàlựachọnthôngtin,chứkhôngphảichỉchờđợithôngtin.Chúngtacóđượcthôngtinthôngquađọctàiliệuhoặcthôngquatìmhiểu

nhữngdữliệucủamáytínhvàngânhàngdữliệu.Cách tốtnhấtđểcóđược thông tin chính là cáchđặt ranhữngcâuhỏi.

Biết đặt câu hỏi phù hợp làmột phần quan trọng của tư duy. Bạnmuốnnhữngcâuhỏimanglạiđiềugìchobạn?Bạnmuốnkiểmtralạiđiềugì?Đâycóthểlàmộtcâuhỏi“ngắm”vìchúngtabiếtchúngtađanghướngtớiđiềugì và câu trả lời ở dạng “có” hoặc “không”. Hoặc khi chúng ta đi “câu”thôngtin,chúngtakhôngbiếtnhữnggìchúngtasẽbắtđượccâu“hỏi”.Sửdụngchiếcmũtrắngchúngtacóthểđượcyêucầunóixemchúngta

dựđịnhlàmthếnàođểcóđượcnhữngthôngtinthiếusót.Cóthểnhờcách

tìmkiếmthôngtin,đócóthểlàviệctìmkiếmtrựctiếp,hoặcthôngquaviệcsuydiễnsựthămdòýkiến…

ThôngtinvàcảmgiácCónhữngkhichỉcómộtgiớihạnmongmanhchiếcmũtrắngvàchiếcmũ

đỏ.Khichúngtađangnhìnvềtươnglai,chúngtachẳngbaogiờchắcchắnđượcđiềugìsẽxảyra,vìthếchúngtasuyđoánvàngoạisuy.Bạncóthểnói“tôicócảmgiácđồchơinàysẽbánchạy”.Rõràng,bạnkhôngthểchắcchắnđiềunày.Nhưngnếubạncóthểđưaranhữnglýdophùhợp(sảnlượngbáncủanhữngđồchơicùngloại,điềutrathịtrường…)thìđólànhữngthôngtinchiếcmũ trắng. Nếu bạn không thể cung cấp thông tin nhận xét của bạnthuộc chiếcmũ đỏ. Chiếcmũ trắng là chiếcmũ chứa đựng thông tinmàchúngtahoàntoàncóthểkiểmtrahoặcdựatrênnhữnglýdohợplý.Nếubạnnóirằng:ôngherringkhôngthíchýtưởngnày,đólạilànhậnxét

mũ trắng bởi vì bạn thuật lạimột sự việc.Nhưng nếu bạn nói: tôi khôngthíchý tưởngnày,đó lại làcảmgiáccủachínhbản thânbạnvàđó là suynghĩmũđỏ.Ngaycảkhibạncónhữnglýdohợplýchocảmgiáccủabạn,đóvẫnlàtưduymũđỏ.

SựđòihỏiNếuaiđóđưaranhữngthôngtinmàhọcoilàđúngvàngườikhácxem

nólạilàsaithìđiềugìsẽxảyra?Cómộtcáchthậtđơngiảnlàđặthaiquanđiểmđócạnhnhauđểxemxét.-Anhjonenóirằngsốngườichếttrênnhữngtuyếnđườngđóởmỹlà50000ngườimộtnăm.Anhkeinkhôngđồngývànóirằngconsốnàylà70000.Tốthơnlàchúngtacùngkiểmtralạinhữngconsốnày.

MũđỏHãyliêntưởngđếnngọnlửavàsựấmáp.Chiếcmũđỏchứađựngcảm

xúc,tìnhcảm,linhcảmvàtrựcgiác.Chiếcmũđỏlàchiếcmũđốilậpvớichiếcmũtrắng.Chiếcmũtrắngtìm

kiếmvàđưaranhữngdữliệucụthểvàkhôngquantâmđếnviệcmọingườicảmnhậnvềchúngnhưthếnào,chỉcóthựctếvàthựctếmàthôi.Chiếcmũđỏlạikhôngquantâmđếndữliệumàquantâmđếncảmgiáccủamọingười.Cảmgiác làmộtphầnquan trọngcủa tưduy.Cảmgiác luôn luônhiện

hữutrongtưduy.Chúngtatìmkiếmsựkháchquannhưng(ngoàitoánhọc)chúngtakhócóthểlàmđượcđiềunày.Xétchocùngthìtấtcảmọisựlựachọn,mọiquyếtđịnhđềudựavàocảmgiác.Tôisẽtrìnhbàykỹhơnvềcảmgiácởphầnsaucủacuốnsáchnày.Mụcđíchcủachiếcmũđỏlàchophépchúngtacómộtphươngtiệnđể

bàytỏcảmxúcvàđểchúnggiữmộtphầntrongsuynghĩ.Cảmgiácmanglạigiá trị, khi chúng ta chomọingườibiết điềuđó.Vấnđề chỉ nảy sinhnếuchúngtavờbộclộcảmgiácthôngquamộtdạnggìkhác.Chiếcmũđỏcungcấpmộtphươngtiệncụthểđểbộclộcảmgiác.Trựcgiác thườngđượchìnhthànhdựatrênkinhnghiệm.Chúngta luôn

cócảmnhậntrựcgiácvềđiềugìđúngphảilàm.Nhưngchúngtakhôngthểgiảithíchchínhxáctạisaochúngtađiđếnkếtluậnnhưvậy.Thườngthìcảmnhậntrựcgiácluônrấtcógiátrị.Nhưngcũngcókhitrực

giáclàđiềutaihại.Nhấtlàđốivớinhữngvấnđềmangtínhxácsuất.

SựbiệnminhThườngthìkhichúngtađưaramộtnhậnxétthểhiệnmộtlinhcảmhoặc

mộtcảmnhận trựcgiác,chúng ta tìmcáchxâydựngmộtcơsởhợp lýđểbiệnminhcholinhcảmhoặctrựcgiácđó.Vàthườngthìcơsởđólàsai(vàchúngtacóthểchỉrađiềusaiđó),trongkhitrựcgiácvàlinhcảmlạihợplệ.Chiếcmũđỏ chophépngười suynghĩ chỉ cầnnêu ra linh cảmvà cảm

nhậntrựcgiácmàkhôngcầnbấtcứsựgiảithíchhoặcủnghộnào.Sửdụngchiếcmũđỏ tôicó linhcảmrằnganhấysẽ trở thànhmộtvận

độngviêntennisvĩđại,đừnghỏitôilýdotạisao.Trênthựctế,khôngbaogiờcầnđưaralýdođểủnghộhoặcchứngminh

chonhữngsuynghĩmũđỏ.Bởinhữnglýgiảisẽpháhủyđitoànbộmụcđíchcủa chiếcmũđỏ.Chiếcmũđỏ cho phépmọi người đưa ra cảmxúc, cảmgiác, linhcảm,cảmnhận trựcgiác,đơngiảnbởivì chúng lànhưvậy,màkhôngcầnphảichứngminh.

ThờiđiểmcụthểChiếcmũđỏchứađựngcảmgiácchỉtạimộtthờiđiểm.Tạithờiđiểmbắt

đầumột cuộc họp, cảmgiácmũđỏ củamột người có thể rất khác so vớinhữnggìhọcảmthấytạithờiđiểmkếtthúccuộchọp.Cảmgiácchỉcógiátrịkhinóxácthựcvàchânthành.Điềunàycónghĩa

làcảmgiácmangtínhthờiđiểm.Mộtngườitưduycóthểbàytỏcảmgiáctạithờiđiểmkhácnhau,nhưngphảikhẳngđịnhrõràngnhữngcảmgiácnày.Cảmgiácthôngthườngcủatôivềviệcmuachiếcxeđạpđiệnnàylàmột

điềurấtnguyhiểm.Nhưnglúcnàytôicảmthấyrằngđólàmộtýtưởnghay.

SựlẫnlộncủacảmxúcChúngtacóthểđưaranhữngcảmgiáchỗnhợpnhưngchúngphảiđược

bạnđưaramộtcáchrõràng.Dựa trênmột sốkhíacạnh, tôicảmgiác tốtvề,vàdựa trênnhữngkhía

cạnhkhác,tôicócảmgiáckhôngtốtvề…Sau đó bạn sẽ nêu ra những khía cạnh khác nhau và những cảm giác

tươngứngvớinó.Tuynhiên,nếubạnđượcyêucầuđưaramộtkếtluận,vídụbạnphảiđưaramộtquyếtđịnh,lúcđóbạncầncómộtcảmgiácbaotrùmtoànbộ.Tôithíchcáinàyvàkhôngthíchcáikia.Nhưngxétvềcânbằng,tôithích

ýtưởngnày.

TómlượcChiếcmũtrắngliênquanđếnthôngtin.Chiếcmũđỏliênquanđếncảm

giác.

Nhữngbàitậpvềchiếcmũđỏvàchiếcmũtrắng1-Điềugìlàkhácnhaugiữachiếcmũtrắngvàmũđỏ?2-Máytínhcóthểbiểulộtưduymũđỏ.3-Mộtcậubéđámộtquảbóngsangsâncủanhàhàngxómvàlàmvỡcửasổ.Họđangcãivãnhau.Hãyđưaranhữngvídụvềsuynghĩmũđỏcủamỗibên.4-Đưaramộtvàinhậnxétmũtrắngvềconđường,conphốmàbạnđangsống.5-Cóaigợiývớibạnrằngbạnnênlựachọnmộttrongbasởthích:làmvườn,làmmộCvàSưutậptem.Bạnhãyđưaramộtvàinhậnxétmũtrắngvềmỗisởthíchđó.Sauđólànhữngnhậnxétmũđỏtươngứng.6-Nhữngýkiếnnàosauđâyđượcxếpvàochiếcmũđỏvànhững

ýkiếnnàođượcxếpvàochiếcmũtrắng:-Ônhiễmcàngngàycàngtrởthànhmộtvấnđề.-Tôicócảmgiácrằngônhiễmđangtrởthànhvấnđềsốmộtcủathếgiới.-Việclàmcủachúngtalàchưađủđểkiểmsoátônhiễm.-Ônhiễmlàviệccầnđượctấtcảmọingườiquantâm.-Hiệuứngnhàkínhlàdoônhiễm.-Nhữngcuộcthămdòchỉrarằngconngườithựcsựquanngạivềônhiễm.-Tôikhôngbiếttôiphảilàmgìđốivớitìnhtrạngônhiễm.7-Mộtngườitrẻtuổikhilựachọnnghềnghiệp,thìnhữngkhíacạnhgìcầnsuynghĩ theo tưduymũđỏ,nhữngkhíacạnhgìcầnsuynghĩtheotưduymũtrắng.8-Khilựachọnmàusắcđểsơntườngphòngnhàbạn,nhữnggìthuộctưduymũtrắngvànhữnggìthuộctưduymũđỏ9-Sửdụngchiếcmũđỏvàliệtkêbathứbạnthựcsựthíchvàbathứbạnkhôngthích.

MŨĐENVÀMŨVÀNG

Cảmũvàngvàmũđenđềulàchiếcmũbiểuđạtsựxétđoán.Khisửdụng

chiếcmũđen,chúngtaquantâmđếnsựthậtvàsựphùhợp.Khisửdụngmũvàng,chúngtaquantâmđếníchlợi.Cảhailuồngtưduymũđenvàmũđỏđềulànhữngtưduylogic.Bạncầnđưaranhữnglýdođủsứcthuyếtphụcchonhữnggìbạntrìnhbày.Nếukhôngcólýdo,bạncầnsửdụngchiếcmũđỏbởivìmột lờikhẳngđịnhkhôngkèm theo lýdo,đóchính làmộtcảmgiáchoặclinhcảm.

MũđenHãynghĩđếnmộtvịthẩmphánnghiêmkhắc.Hãynghĩđếnngườinàođó

thườngchobạnđiểmxấukhibạnlàmsaiđiềugì.Chiếcmũđenlàchiếcmũthườngđượcsửdụngnhiềunhất.Theomộtsố

nghĩanàođó,chiếcmũđencũnglàchiếcmũgiátrịnhất.Chiếcmũđenngăncảnkhôngchochúngtamắclỗihaylàmnhữngđiềuvớvẩn.Chiếcmũđenquan tâmđến sự thựcvà tínhxác thực.Chiếcmũđen là

chiếcmũcủalốitưduyphêphán“liệuđiềuđócóđúngkhông?”.Khisửdụngchiếcmũđen,nhữngcâuhỏithườnggặplà:

1-Liệunócólàsựthậtkhông?2-Liệunócóphùhợpkhông?3-Liệunósẽhoạtđộngtốtkhông?4-Nhữngnguyhiểmvàvấnđềởđâylàgì?

Liệunócólàsựthậtkhông?Chiếcmũđenphánxétsựxácthựccủamộtlờituyênbốhoặcmộtnhận

định.Liệunócóphùhợpvớisựviệchaykhông?Chiếcmũđencũngphánxétsựxácthựccủanhữnglýdo.Liệukếtluận

củabạnđượcđưaracódựatrênnhữngchứngcứxácthựchaykhông?Liệubạncómắclỗigìkhông?Liệubạncóchứngminhđượctuyênbốcủabạn.Chiếcmũđentìmkiếmđiềugìthựcsựvàđúngđắnthôngquaviệcchỉra

nhữngthiếusót.

Liệunócóphùhợpkhông?

Liệuđềxuấtnàycóphùhợpvớikinhnghiệmcủachúngta?

Liệuđềxuấtnàycóphùhợpvớihệthốngmàchúngtađangxemxét.

Hệthốngởđâybaogồmnhữngthủtụccủaquátrìnhtổchức,nhữngluật

lệ,nhữngquytắc,nhữngtậpquánxãhội…Liệuđềxuấtnàycóphùhợpvớimụctiêu,kếhoạch,hoặcchínhsáchcủa

chúngta?Liệuđềxuấtnàycóphùhợpvớigiátrịcủachúngta,tiêuchíđạođứcvà

nhữnggìchúngtacholàđúnghaykhông?Bởivìchiếcmũđenlàchiếcmũcủalogic,bạnluônphảiđưaranhữnglý

dotạisaoquanđiểmcủabạnlàphùhợp.Liệunócóhoạtđộngkhông?

Ýtưởngnàysẽxảyracụthểtrongthựctiễn?

Liệuphátminhđóhoặccỗmáyđócóhoạtđộngkhông?

Liệukếhoạchđócóthựcthiđượckhông?

Khi sử dụng chiếcmũ đen, nếu bạn nói điều gì đó sẽ không thực hiện

được,bạnphảinêuđượclýdotạisaobạnnóinhưthế.Nếubạnchỉcóđượccảmgiácrằngnósẽkhôngthựchiệnđược,đósẽlàtưduymũđỏ.Nhữngđiểmyếucủaýtưởngđólàgì?

Nhữngnguyhiểmvànhữngvấnđềởđâylàgì?

Nếuchúngtathựchiệntheođềxuấtnày,nhữngmốiđedọalàgì?

Nếuchúngtathựchiệntheođềxuấtnày,vấnđềgìsẽnảysinh?

Nếuchúngtathựchiệntheođềxuấtnày,nhữngtácđộngcóhạiởđâylà

gì?Đâylànhữngcâuhỏimàmộtngườisuynghĩmũđenphảitựđặtracho

bảnthânkhixemxétmộtđềxuất.

SựlạmdụngTrênthựctế,chiếcmũđencóthểbịlạmdụng.Cómộtsốngườiluôntỏra

làngười thận trọngvà tiêucực.Họ luônsẵnsàngchỉ ra tạisaoviệcgìđókhôngthểthựchiệnđượchoặckhôngthểlàmđược.

Điềunàykhôngcónghĩalàchiếcmũđenlàmộtchiếcmũxấu.Chovừa

đủmuốivàođồănlàmmónănrấtngon,nhưngkhichoquátaysẽtrởthànhmộtmónăn tồi.Thứcăn,bản thânnó là tốtvà thiếtyếu trongcuộc sống,nhưngănquánhiềulạigâyrachứngphátphìkhôngtốtchosứckhỏe.Lạmdụngmuối và lạmdụng thức ăn không tốt.Lạmdụng chiếcmũđen cũngkhông khiến chiếcmũ đen trở thành chiếcmũ xấu. Chiếcmũ đen làmộtchiếcmũquantrọngvàcóuylực.Chúngtakhócóthểbànbạcviệcgìmàthiếusựtrợgiúpcủachiếcmũđen.

ChiếcmũvàngHãynghĩ đến ánhnắngmặt trời vàđến sự lạc quan.Chiếcmũvàng là

chiếcmũcủahyvọng,nhưngnólàchiếcmũcủasựlogicvàluônđikèmvớinhữnglýdotạisaonólạilàniềmhyvọng.Nhìnchung,chiếcmũvànglàchiếcmũđểnhìnvàotươnglaivànói:nếu

chúngtalàmđiềunày,lợiíchthuđượclà…Chiếcmũvàngcóthểđượcsửdụngđểnhìnlạinhữngsựviệcđãxảyra

“việcnàyđãxảyra.Cónhiềuảnhhưởngkhôngtốtnhưngcũngcónhiềuảnhhưởngtốt.Hãysửdụngchiếcmũvàngvàtìmranhữngảnhhưởngtốt.Ngườitưduymũvàngphảiluônđặtrachobảnthânnhữngcâuhỏisau:

1-Lợiíchởđâylàgì?2-Tạisaonólạicóthểthựchiệnđược.

Lợiíchởđâylàgì?Mộtngườitưduymũvàngtìmcáchđểchỉranhữnglợiích.Lợiíchởđây

làgì?Từđâumàchúngtacónhữnglợiíchđó.Nhữngthuậnlợiởđâylàgì?Tạisaoýtưởngnàylạiđángđểthựchiện?

Sựcảitiếntựnhiênởđâylàgì?Điềunàycóthểlàyếutốtiếtkiệmchiphí:cóthểlàsựhoànthiệnthêm

nhữngchứcnăng,cóthểlàviệcmởramộtcơhộimới.Giátrịởđâylàgì?Ailàngườichịuảnhhưởngvềmặtgiátrịnày?

Chúngta luônphải tựnhắcnhởrằngmộtngười tưduymũvànglàmột

ngườichỉtìmkiếmvàđưaranhữngíchlợivànhữngtácđộngtíchcực.Vìlýdonàychúngtacầntạodựngsuynghĩcủachúngtatheohướngtíchcực

dựatrênsựcânnhắc.Tưduymũvàngkhôngxemxéttoànbộmọimặtgiátrị,màchỉxemxétnhữnggiátrịlợiích.Nênnhớrằngnếukhichúngtasửdụngchiếcmũvàng,nhữnglợiíchmà

chúng ta nêu ra không thuyết phục thì ý tưởng đó cũng chưa đáng để ápdụng.Lúcnày,chúngtacầnsửdụngchiếcmũđenđểđánhgiálạivấnđề.

TạisaonócóthểthựchiệnđượcNgườitưduymũvàngphảichỉrõtạisaomộtýtưởnglạiđemtriểnkhai

được.Những lý do phải được đưa ra đầy đủ và cụ thể.Đó không phải lànhiệmvụcủanhữngngườikhác,phảichỉraxemtạisaoýtưởngđólàkhôngthựchiệnđược.Tưduymũvàng trước tiêncầnđượckiểmtraxemnhữngyếutốcơbảnnàokhiếnýtưởngcóthểthựchiệnđược.Chiếcmũvàngtìmcáchchỉratínhkhảthicủamộtýtưởngvàtạisaonó

cóthểđemthựcthi.

SựlạmdụngCónhữngngườiluônbịlôicuốnbởimộtýtưởngvàđắmchìmtrongsuy

nghĩmũvàngmàbỏquatínhxácthựcvàtínhkhảthi.Sựlạmdụngchiếcmũvàngcũnggâynênsựthấtbạinhưsựlạmdụngchiếcmũđen.Chiếcmũđenkhôngchỉđưarasựxétđoánvềmộtýtưởngmàcònchỉra

nhữngđiểmyếucủaýtưởngmànhờđóchúngtacóthểhoànthiệnnó.

TómlượcChiếcmũ đen là chiếcmũ của sự xét đoán và đánh giá.Chiếcmũđen

đượcsửdụngđểphêphán.Chiếcmũđengiúpchúngtakhôngnhầmlẫnvàmắclỗivàcóthểkhiếnchúngtabiếtcáchhoànthiệnýtưởng.Chiếcmũvànglạichútrọngđếníchlợi.Liệuđiềunàycóthểthựchiện

được?Liệunócóđángđểlàm?Vớicảhaichiếcmũ,chúngtađềuphảiđưaranhữnglýgiảilogic.

Nhữngbàiluyệntậpmũvàngvàmũđen.1-Mộtaiđóđưaragợiýrằngnênthiếtkếnhữngchiếcôtôđặcbiệtdùngriêngchophụnữ.Hãysửdụngchiếcmũđenđểnêuranhữngbấtcậpcủaýtưởngnày?

2-Tạitrườnghọc,tệăncắphiệnnaykháphổbiến.Ngườitađãđặtragiảithưởngchonhữngaicóthểbắtđượckẻăncắp.Liệuđâycóphảilàýtưởngtốt?Hãysửdụngchiếcmũvàng,sauđólàchiếcmũđenđểxemxét.3-Hiệnnay,ởmộtsốquốcgiacósựdưthừalươngthựctrongkhiởnhữngquốcgiakhácmọingườilạiđangtronghoàncảnhđóiăn.Hãyviếtramộtcuộcđốithoạitưởngtượnggiữamộtngườisửdụngchiếcmũvàngvàmộtngườisửdụngchiếcmũđen.Mỗingườiđưarahainhậnđịnh.4-Nhữngnhậnxétnàosauđâylànhậnxétmũđen.-Bắtphạtnhữngngườivứtráctrênđườngphốlàmộtýtưởngcủacảnhsátđịaphương.-Rấtnhiềungườibéonhưngvẫncảmthấyhạnhphúc,điềunàykhôngcónghĩalàbởivìhọhạnhphúcnênhọmớibéo.-Mộtchiếndịchcôngcộngtuyêntruyềntrênbáosẽkhônghiệuquảbởivìnókhôngđượcnhiềungườiđọc.-Nhữngkẻnóidốithườngbịpháthiện.-Theokinhnghiệmcủatôi,nhữngngườiđượctrảlươngcaohơnkhôngkhiếnhọhạnhphúchơn.-Nếubạnkhônglàmviệcchămchỉ,bạnsẽkhôngcóđượckếtquảtốttrongkỳthi.5-Sửdụngchiếcmũvàngđểchỉranhữnglợiíchthuđượctừýtưởngđểmọingườichấpnhậnnó.6-Nếubạnkhôngbaogiờđọcbáovàkhôngbaogiờxemtivi,điềugìsẽxảyra?Hãysửdụngchiếcmũvàng.Sauđólàmũđenđểđưaranhữngnhậnxét.7-Hãyđưaramộtvàinhậnxétmũvàngtheocáchsửdụngchiếcmũđen.

MŨXANHLÁCÂYVÀMŨXANHDATRỜI

Mũxanhdatrờivàmũxanhlácâyđốilậpnhautheonghĩachiếcmũxanh

lácâylàchiếcmũcủasựtựdotưduyvàsứcmạnhtưduytheobấtkỳhướngtưduynào,trongkhiđóchiếcmũxanhdatrờilạiđềcậpđếnviệckiểmsoátvàđịnhhướngquátrìnhtưduy.

MũxanhlácâyHãynghĩđếncỏ,đếncâycối,đếncácloạirauvàđếnsựpháttriển.Hãy

nghĩđếnsứcmạnhcủasựpháttriểnvàsựphìnhiêu.Hãynghĩđếnchồinonvànhữngnhánhcây.Mũxanhlácâylàmũcủasựchủđộng.Mũxanhlácâydànhchonhữngtưduysángtạo.Trongthựctế,mũxanhlácâybaogồm2phạmtrùcủasựsángtạo:Tưduysángtạocóthểđượchiểulàmangđếnmộtđiềugìhoặclàmcho

điềugìđóxảyra.Điềunàytươngứngvớitưduyxâydựng.Chiếcmũxanhđềcậpđếnnhữngđềxuấtvànhữnggợiý.Sự sáng tạo có thể được hiểu theo nghĩa đưa ra những ý tưởng, sự kết

hợp,giảipháp,phátminhmới.Lúcnày,trọngtâmchínhlàsựmớimẻ.Chiếcmũ trắngchỉ ranhững thông tin.Chiếcmũđỏbày tỏnhữngcảm

xúc.Chiếcmũđenvàmũvàngđềcậpđếnnhữngphánxétlogic.Chiếcmũxanhđềcậpđếntínhhànhđộngvàthựcthiýtưởng.Khibạnđượcyêucầusửdụngchiếcmũxanh, tức làbạnđượcyêucầu

đưaranhữnggợiývàýtưởng.Đâylàlốitưduychủđộng,khôngphảilàlốitưduyphảnhồi.Chiếcmũxanhthườngđượcsửdụngvào5mụcđíchchínhsau:

1-Khámphá2-Đềxuấtvàgợiý.3-Kếthợp.4-Ýtưởngmới.5-Khiêukhích.Không giống như người tư duymũ vàng vàmũ đen, người tư duymũ

xanhkhôngcầnđưa ranhững lýgiải logicđểbiệnminhchonhữnggợiý

hoặc ý tưởng được nêu.Chỉ cần nêu ra ý tưởng, sau đó nó sẽ được kiểmchứngsau.

SựkhámpháChiếcmũtrắngđượcsửdụngđểkhámphátìnhhuốngtheocáchđưara

nhữngthôngtinphùhợp.Nhưngvớichiếcmũxanh,tìnhhuốngđượckhámphádựatrênnhữngýtưởng,nhữngkháiniệm,đềxuấtvànhữngkhảnăng.

ĐềxuấtvàgợiýChiếc mũ xanh được sử dụng để đưa ra những đề xuất, ý tưởng khác

nhau.Đókhôngcầnthiếtphảilànhữngýtưởngmới.Đócóthểlànhữnggợiýđểthựcthicôngviệc.Nhữngđềxuấtđểgiảiquyếtvấnđề.Nhữngquyếtđịnhcóthểxảyra.Tấtcảnhữngcáchsuynghĩnàyđềulànhữngcáchnghĩchủđộng, thôngqua sựbiểuđạt chiếcmũxanh.Khikhôngai cóý tưởngmớinào,đólàthờigianphùhợpđểmọingườiquyếtđịnhsửdụngchiếcmũxanh.

SựthaythếMọingườiđãđưarasựgiảithíchhoặccácbướchànhđộngđãđượcbàn

bạc.Chiếcmũxanhlácâyđượcsửdụngđểtìmxemliệucósựkếhợpnàokhác?Chiếcmũxanhlácâytìmcáchđểmởrộngsựlựachọntrướckhilựachọn xem xét cụ thểmột trong số chúng. Phần việc của chiếcmũ đen làchiếcmũvàngđểđánhgiánhữngphươngánthaythếđó.

ÝtưởngmớiCónhữnglúcchúngtacầnđếnnhữngýtưởnghoàntoànmới.Nhữngý

tưởngcũđãkhôngthểthựchiệnđược,hoặclàchẳngcóýtưởngnàocóthểxửlýđượcvấnđề.Lúcnày,chúngtacầnđếnmộttưduykháclạ,hoặcmộttưduysángtạo.Kiểutưduynàychínhlàcôngdụngcơbảncủachiếcmũxanhlácây.Khibạnhỏiaiđóhãyđưaranhữngýkiếnvềmộtvấnđềbằngcáchsửdụngmũxanhlácây,bạnthựcchấtyêucầungườiđóđưaranhữngýtưởngmới,bêncạnhnhữngýtưởngcósẵn.Cóthểbạnkhôngthểđòihỏimộtaiđócónhữngýtưởngmới,nhưngbạncóthểđòihỏingườiđócốgắngđểlàmđiềunày.Kỹthuậttưduykháclạđượcmiêutảởphầnsaucủacuốnsáchnàycóthểđượcápdụngcẩntrọngđểtạoranhữngýtưởngmới.

Sựkhiêukhích

Sửdụngchiếcmũxanh,chúngtacóthểđưaranhữngýtưởngthămdò.

Chúngtavẫnchưacóýtưởnggìvềviệcnhữngýtưởngnhưvậycóthểthựchiệnđược.Sửdụngchiếcmũxanh,chúngtađưaranhữngsựkhiêukhíchcócânnhắc.Sựkhiêukhíchkhôngcónghĩalàsựđềxuấtmộtýtưởngcóthểápdụngđược.Nóchỉđóngvai trònhưmộtcúhuých tưduycủachúng ta rakhỏinếpnghĩthôngthường,đểnhờđóchúngtacóthểnhìnthấynhữngđiềukhác.Kỹthuậtkhiêukhíchđượctrìnhbàycụthểhơnởphầnsau.

SựchủđộngvàsứcmạnhChiếcmũxanhcóđặc tínhchủđộngvàchứađựngsứcmạnh.Nếumột

họasỹđangđứngtrướcmộtkhungvẽtrốngthìđiềuquantrọngnhấtlàanhta sẽ sáng tạo tácphẩm.Điềunàyđồngnghĩavớiviệc luôncầncónhữngphác thảobanđầuhoặcmộtvàiý tưởngđểanh tabắtđầuvới tấmvảivẽ.Những tình huống bỏ trống cũng cần những ý tưởng. Những tình huốngtrống cần đến chiếcmũ xanh. Những tình huống có sẵn hoặc những tìnhhuốngbếtắccũngcầnđếnchiếcmũxanh.

MũxanhdatrờiHãyliêntưởngđếnbầutrời trongxanh.Bầutrờibaotrùmvạnvật.Nếu

bạnởtậntrêntrờicao,bạnsẽnhìnđượctấtcảmọithứ.Vớichiếcmũxanh,bạnđangởtrênsựtưduy:bạnđangnhìnxuốngcáchtưduycủamọingười.Chiếcmũxanhdatrờichínhlàchiếcmũđểbạnsuynghĩvềcáchtưduy.Mũxanhdatrờilàchiếcmũkháiquát.Chiếcmũxanhdatrờikiểmsoát

quátrình.Mũxanhdatrờicóvaitrònhưmộtngườinhạctrưởngtrongdànnhạc.Với tất cả những chiếcmũ khác, tư duy của chúng ta hướng tới sựviệc,nhưngvớichiếcmũxanhdatrời,chúngtanghĩvềcáchsuynghĩcủachúngta.Chiếcmũxanhdatrờithườngđềcậpđếnnhữngđiểmsau:

1-Chúngtađangởđâu?2-Bướctiếptheolàgì?3-Lậpchươngtrìnhnàođểsuynghĩ?4-Tómlược.5-Quansátvànhậnđịnh.Mộtngười sửdụngchiếcmũxanhnhìn lại cácbước tưduyđểxem lại

cáchtưduy.·Chúngtađangởđâu?·Chúngtađangởđâutheocáchnghĩcủachúngta?·Trọngtâmởđâylàgì?·Lúcnàychúngtađangcốđểlàmđiềugì?Đâylàmộtnỗlựcđểxemxét,tạithờiđiểmnày,chúngtađangnghĩvề

điềugì.Liệuchúngtacóđanglạchướnghoặcđangcốgắngđểlàmđiềugìđó.·Bướctiếptheolàgì?·Bướctiếptheochúngtaphảisuynghĩđiềugì?Mộtngườitưduymũxanhdatrờicóthểđềxuấtsửdụngnhữngchiếcmũ

khác,hoặcđưaramộtsựtómlược,hoặcxácđịnhtrọngtâm…cóthểkhôngaibiếtbướctiếptheochúngtaphảilàmgì,chonênlúcnàycầncóngườiđưaramộtđềxuất.Cũngcóthểtấtcảmọingườimuốnlàmđiềugìđótiếptheokhácđi,chonênchúngtacầnmộtquyếtđịnh.Nếuchúngtacóđượccáinhìnrõràngvềbướctiếptheo,chúngtacầnlàmgì,chúngtaphảithựchiệnnó.

LậpchươngtrìnhsuynghĩThayvìlựachọnbướckếtiếp,mũxanhtưduycóthểđượcsửdụngđểlập

toànbộchương tình tưduyvềmộtvấnđề.Đây làmộtchương trìnhhoặcmộtxâuchuỗinhữngbướctưduykhácnhaucầnđượcthựchiện.Việcnàythườngđược tiếnhànhvàobấtcứ thờiđiểmnào.Chương trìnhcó thểbaotrùmtoànbộcuộchọphoặcđượcápdụngchỉchomộtchủđề,mộtphầncủachủđề.Trongmộtsố trườnghợp,chươngtrìnhcó thểbaogồmmộtchuỗikếthợpnhữngchiếcmũ.Chiếcmũxanhdatrờixemxéttưduytheomộtcáchthôngthường.Cũng

giốngnhưmộtngười lập trìnhviênmáy tínhđặtchương trìnhchomáyvitính,chiếcmũxanhđặtchươngtrìnhchotưduy.

TómlượcTạibấtkỳthờiđiểmtưduynào,chúngtacũngcóthểsửdụngchiếcmũ

xanhdatrờivàyêucầumọingườitómlượcnhữngđiềuđãđạtđược.Chúngtađangởđâu.Chúngtacóđượcnhữnggì?Chúngtacóthểtóm

lượcnhữnggì.Sựtómlượcmanglạichochúngtacảmgiáccủasựthànhcôngtrongsuy

nghĩ,đồngthờicũngchỉrachúngtathựcchấtchỉđạtđượcnhữngđiềuvôcùngítỏi.Sựtómlượccũngcóthểtạorasựkhởiđầuchonhữngcáctưduymới.

QuansátvànhậnđịnhNgườitưduymũxanhlàngườiởtrênsuynghĩvànhìnxuốngxemđiều

gì đangxảy ra.Nhờđó, người tưduymũxanhđưa ra nhữngquan sát vànhậnđịnh.Tôi thấy dườngnhư thấy cả chúng ta đang tranh luận vềmụcđích của

cuộchọpnày.Chúngtacầnxemxétmộtvàiphươngánthaythếvàchúngtathựcchất

chỉxemxétmộtmàthôi.Chúngtađãdànhquánhiềuthờigiannghĩtheochiếcmũđỏ.

Chứcnăng của chiếcmũxanhda trời là khiến người tư duy nhận thức

đượchànhvitưduycủahọ.Liệuđócóphảilàhànhvitưduyhiệuquả.

SựlạmdụngTrongkhiápdụng,nhiềungườisửdụngchiếcmũxanhvàkhônghềnói

ralàhọđanglàmnhưvậy.Cáchtốtnhất làchúngtanêntuyênbốrõràngchúng tađangsửdụngchiếcmũxanhda trời.Sự lạmdụngkhôngphải làvấnđềthựcsựmàchínhlàsựlảngtránh.Mọingườisẽcảmthấykhóchịukhitrongcuộchọpcứvàiphútaiđólạidừngcuộchọpđểđưaramộtnhậnxétmũxanh.Việcápdụngvàonhữngthờiđiểmphùhợpmớilàmộtcáchsửdụnghiệuquả.

TómlượcChiếcmũxanhlácâylàchiếcmũcủasựsángtạovàcủahànhđộng,của

nhữngýtưởng,nhữnggợiý,nhữngđềxuất.Khisửdụngchiếcmũxanhlácây,chúngtanêuranhữngýtưởng,đềxuất…màkhôngcầntrìnhbàycụthểchúng.Chiếcmũxanhdatrờilàchiếcmũkiểmsoátsuynghĩ.Điềugìđãxảyra,

điềugìđangxảyra,điềugìsẽxảyra.

Nhữngbàiluyệntậpmũxanhlácâyvàmũxanhdatrời1-Bạnđangbánbáonhưngkhôngcóaimua.Hãysửdụngchiếcmũxanhlácâyđểđưaranhữnggợiý.2-Conchócủanhàbạnvàchócủanhàhàngxómnhàbạnluônluônđánhnhau.Bạnsửdụngchiếcmũxanhlácâyđểđưaranhữngđềxuất.3-Bạnđangđiềuhànhmộtcửahiệubánđồănnhanh(piza).Mộtđốithủcạnhtranhmởmộtcửahànhbánhpizakhácngaycạnhcửahàngbạn.Côngviệckinhdoanhcủabạnbắtđầugiảmsút.Bạnhãysửdụngchiếcmũxanhdatrờivàquyếtđịnhbabướcđầutiêntrongtưduycủabạn.Làmthếnàođểsuynghĩcủabạncóthểthựchiệnđược.4-Bạnkhôngcóđủkhoảngtrốngđểđựnghếtsáchvởvàgiấytờcủabạn.Bạnhãysửdụngchiếcmũxanhlácâyđểxemxétnhữngphươngánthaythếsauđây:-Némđimộtvàiquyển.-Gửibạnbègiữhộ.-Liệubạncóthểnghĩranhữngphươngánnàokhác.5- Mộtnhàsảnxuấtphimtổchứcmộtcuộcthinhằmtìmraýtưởng tốt nhất cho loại phimquáivật. Cầncómộtkiểu convật yêuquáimới.Hãysửdụngchiếcmũxanhdatrờiđểlênkếhoachsuynghĩđểtạoramộtconquáivậtmới.Sauđóhãysửdụngchiếcmũxanhlácâyđểđưaramộtvàiđềxuấtvềconquáivậtđó.6- Cómộttuyếnđườngthẳngvàmộtngườithườngláixetrêntuyếnđườngđóvớimộttốcđộquánhanh.Nhữngngườiquađườngluônbịthương,thậmchíbịđâmchết.Hãysửdụngchiếcmũxanhđểgiảiquyếtvấnđềnày.7-Cómộtcuộcnghiêncứunhằmtạoramộtkhuônmẫumớiđểtạoranhữngchiếchộpđựngngũcốc.Aiđóđãsửdụngchiếcmũxanhlácâyđểtạorasựkhiêukhíchrằngnhữngchiếchộpđựngngũcốcnêncóhìnhdạngtròn như những quả bóng. Bạn có thu được điều gì hữu ích không từ sựkhiêukhíchđó.8-Cómộtcuộctranhluậngiữangườichavàngườicongáivềthờigianmàngườicongáiphảivềnhàvàobuổitối.Sửdụngchiếcmũxanhdatrờiđểxembạnsẽđặtchươngtrìnhchocuộctranhluậnđónhưthếnào?

SỬDỤNGXÂUCHUỖISÁUCHIẾCMŨ

Cóhaikiểusửdụngsáuchiếcmũtưduy.

1-Sửdụngriênglẻ2-Sửdụngtheohệthống.

SửdụngriênglẻĐâylàcáchsửdụngphổbiếnnhất.Nhữngchiếcmũđượcsửdụngriêng

lẻtạimộtthờiđiểm(hoặctheođôikhibạnyêucầuphảichuyểnđổimũ).Tạimộtcuộchọphoặctrongmộtcuộcthảoluận,mộtngườinàođósẽđưaragợiýsửdụngmộttrongnhữngchiếcmũ.Sauđó,cuộcthảoluậnhoặccuộchọplạitiếptục.Mỗichiếcmũđượcgiớithiệuđểsửdụngchỉtrongvònghaiđếnbaphút.Cáchsửdụngriênglẻchophépaiđóyêucầungườikhácnêulênnhữngquanđiểmcụthểtạimộtthờiđiểmtheomộtchiếcmũnhấtđịnh,hoặccho phép người đó đưa ra gợi ý chuyển đổi mũ thảo luận. Chiếc mũ làphươngtiệnđểyêucầungườikhácchuyểnđổicáchtưduy.

SửdụngtheohệthốngTheocáchnày,mộtchuỗigồmnhữngchiếcmũđãđượchìnhthànhtrước

vànhữngngườithamgiasẽsửdụnglầnlượtnhữngchiếcmũđó.Cáchnàythường được áp dụng khi chúng ta cần thảo luận vấn đềmột cách nhanhchóngvàhiệuquả.Chiếcmũxanhdatrờiđượcsửdụngđểhìnhthànhnênchuỗinhữngchiếcmũ, trở thànhchương trìnhđểsuynghĩvềvấnđềđangxemxét.Phươngphápnàycũngpháthuy tácdụngkhimọingườiđangbấtđồng

hoặctranhcãivềmộtvấnđềvàkhôngaiđưarađượcnhữngsuynghĩhữuích.

SửdụngtheochuỗiMộtchuỗithếnàođượcgọilàchuỗinhữngchiếcmũđượckếthợpđúng.

Thật ra, khôngcómột chuỗi cốđịnhnào cảbởivì chuỗikết hợpđược

hìnhthànhmộtcáchđadạngtùythuộcvàohoàncảnh.Bạnđượctựdokếthợpnhữngchiếcmũtheocáchmàbạncholàthuậntiệnnhất,tuynhiênbạnnêntuântheomộtsốnguyêntắchoặcchỉdẫnđượcnêuradướiđây.

1-Mỗichiếcmũcóthểđượcsửdụngnhiềuhơnmộtlầntrongmộtchuỗi.2-Nóichung,nênsửdụngchiếcmũvàngtrướckhisửdụngchiếcmũđenbởivìchúngtakhócóthểtưduytíchcựcsaukhiđãđưaranhữngquanđiểmphêphán.3-Chiếcmũđenđượcsửdụngtheohaicách.Cáchđầutiênlàdùngđể chỉ ranhững thiếu sót củamộtý tưởng.Sauđó, chúng tanên sửdụngchiếcmũxanhlácâyđểcốgắnghoànthiệnnhữngthiếusótđó.Cáchthứhailàsửdụngđểxétđoán.4-Chiếcmũđenluônluônđượcsửdụngđểđưaranhữngxétđoáncuốicùngvềmộtýtưởng.Sựxétđoáncuốicùngnàynênđượctiếpnốibởichiếcmũđỏ.Bằngcáchnày,chúngtacóthểthấyđượcchúngtacảmnhậnthếnàovềýtưởngđósaukhiđãphánxétnó.5-Nếubạntinrằngvấnđềđangđượcbànbạcliênquannhiềuđếncảmxúc,bạnnênbắtđầubuổithảoluậnbằngviệcsửdụngchiếcmũđỏđểmọingườicóthểcôngkhaibộclộcảmxúc.6-Nếuvấnđềthảoluậnkhôngliênquannhiềuđếntìnhcảm,bạnnênbắtđầubằngchiếcmũtrắngđểthuthậpthôngtin.Saukhisửdụngchiếcmũtrắng,bạnnênsửdụngchiếcmũxanhlácâyđểtạoranhữngphươngánthaythế.Sauđó,bạnsửdụngchiếcmũvàngvàsauđólàchiếcmũđenđểxétđoán.Bạncũngnênchọnmộtphươngánvàsửdụngchiếcmũđenđểđưaranhữngđánhgiácuốicùngvàtiếptheolàchiếcmũđỏ.Sự khác biệt chính trong một chuỗi nằm ở chính bản thân ở hai tình

huống:tìmkiếmmộtýtưởngvàphảnhồilạimộtýtưởng.

TìmkiếmmộtýtưởngChuỗinhữngchiếcmũphùhợplà:

Mũtrắng:thuthậpnhữngthôngcóthểứngdụng.

Mũxanh: khámphá thêm sựviệcvà tìm ra nhữngphương ánphùhợp

khác.Mũvàng:đánhgiálợiíchvàtínhkhảthicủamỗiphươngánthaythế.

Mũxanh:pháttriểntoàndiệnvấnđềđểtìmraphươngánphùhợpnhấtvà

đểlựachọnphươngán.

Mũxanhdatrời:tómlượcvàxemxétxemthựcsựchúngtađãđạtđượcnhữnggì.Mũđen:đưarasựxétđoáncuốicùngvềphươngánđượcchọn.

Mũđỏ:chỉranhữngcảmgiácvềkếtquảđạtđược.

PhảnhồiýtưởnghiệnthờiChuỗiápdụngchokiểutưduynàylàkhácsovớichuỗivừanêubởivìý

tưởngnàyđãđượcmọingườibiếtđượctấtcảnhữngthôngtincơbản:Mũđỏ:chỉranhữngcảmgiáchiệnthờivềýtưởngđó.

Mũvàng:cốgắngđểđưaranhữnglợiíchtừýtưởngđó.

Mũđen:chỉranhữngthiếusót,vấnđềvàhiểmhọacủaýtưởngđó.

Mũxanhlácây:đểxemxemliệuýtưởngnàycóthểđượcsửađổiđểphát

huynhững lợi íchđượcnêu rabởichiếcmũvàngvà sửachữanhữngyếuđiểmđượcchỉrabởichiếcmũđen.Mũtrắng:đểtìmkiếmnhữngthôngtincóthểgiúpsửađổiýtưởngđểnó

dễđược chấpnhậnhơn (nếunhữngnhậnxétmũđỏphảnbác lại ý tưởngnày).Mũxanh:pháttriểnnhữnggợiýcuốicùng.

Mũđen:đưaranhữngphánxétcuốicùng.

Mũđỏ:chỉranhữngcảmxúcvềkếtquả.

ChuỗingắngọnNhững chuỗi ngắn gọn những chiếcmũ được sử dụng theo nhiềumục

đíchkhácnhau.Vàng/đen/đỏ:đểđưaranhữngđánhgiánhanhvềmộtýtưởng.

Trắng/xanhlácây:đểhoànthiệnýtưởnghiệnthời.

Xanhda trời/xanh lá cây:để tóm lượcvàchỉ ranhữngphươngán thay

thế.Xanhdatrời/vàng:đểxemxétliệucáchsuynghĩhiệnthờicủachúngta

cóđemlạikếtquảgìkhông.

Tómlược

Sáuchiếcmũtưduyđượcsửdụngđơnchiếctạimộtthờiđiểmcủacuộc

họp.Đâylàcáchsửdụngđơnlẻ.Cáchsửdụngcóhệthốnglàcáchsửdụngmàtheođómộtchươngtrình

tưduyđãđược lênkếhoach trước.Cómột sốhướngdẫnđãđượcnêu ranhằmgiúpmọi người có được cách kết hợp những chiếcmũ có hiệu quảnhất.Bàitậpvềvậndụngsáuchiếcmũtưduytheochuỗi:

1-Nếubạnchỉcómộtchuỗibachiếcmũđểtìmramónquàchongườibạntốtnhấtcủabạn,chuỗiđólàgì.2-Cómộtcuộchọpbànvềvấnđềphạmtộicủagiớitrẻ.Bạnnghĩlàchiếcmũnàonênđượcsửdụngtrướctiên.3-Giađìnhbạnđanglênkếhoạchđểchuyểntớimộtvùngkhác.Bạnđượchỏiýkiếnxembạnnghĩgìvềđiềunày.Chuỗinhữngchiếcmũbạnsửdụngđểđưaraquanđiểmlàgì(hãychỉramộtchuỗibốnchiếcmũ).4-Mộtnhómbạntrẻthườngxuyêntổchứctiệcvàtiếngnhạcquálớnlàmảnhhưởngđếnnhữngngườihàngxóm.Nhữngngườihàngxómcómộtcuộchọpđểbànvềvấnđềnày.Chuỗinhữngchiếcmũmàhọchọnlà:đỏ/đen/xanh lácây/đen/đỏ.Liệubạncóđồngývớichuỗinày?Bạncóđềxuấtchuỗinàokháckhông.5-Bạncầnkiếmtiềnnhanhchóngđểmuathứgìđómàbạnrấtmongmuốn.Nhữngchiếcmũđượcbạnsắpxếpchotưduycủabạnlàgì.6-Mộtvàingườidườngnhưluônthấyyêuthíchcuộcsống.Theobạnthìnhữngngườinàythườngcónhữngsuynghĩnhưthếnào?Hãyđưaramộtchuỗigồmbốnchiếcmũ.7-Vớimỗitìnhhuốngsauđây,theobạnchiếcmũnàonênđượcsửdụngđầutiên:-Bạnbịbuộctộilàmộtngườinóidối.-Bạnbịgãytayphảitrongmộtvụtainạn.-Mẹbạnrấtyếuvàphảiđitớibệnhviệnđiềutrị.-Bạnnhặtđượcmộtchiếcphongbìđựngrấtnhiềutiền.-Bạnpháthiệnrabạncủabạnlàmộttênăntrộm.-Bạnđượcđềnghịmộtcôngviệcrấttốttrongmùahè.

8-Mộtngườiđànôngmuamộtchiếcôtôcủamộtngườibạn,saukhiđãláithử.Nhưngmộttuầnsauchiếcôtôbịhỏngnặngvàphảitốnrấtnhiềutiềnđểsửa.Haingườibạngặpnhauđểbànxemaisẽtrảtiềnchoviệcsửachữađó.Bạnhãylênkếhoạchvềchuỗinhữngchiếcmũchobuổibànbạccủahọ.

KẾTQUẢVÀKẾTLUẬN

-Anhđãnghĩtrong20phútrồi,kếtquảlàgìvậy?-Nămphútđểsuynghĩđãhết,kếtquảởđâylàgì?-Cuộchọpnàyđãdiễnrahànggiờrồi,chúngtacũngđãbànbạcrất

nhiều,kếtquảchúngtathuđượclàgì?Thườngthìcóhaiphươngántrảlờichocâuhỏiđó.

Đâylàgiảiphápchovấnđềđó.Đâylàcâutrảlời.Đâylàquyếtđịnh.Đây

làkếtluận.Chúngtadườngnhưchẳngnghĩthêmđượcgì.

Khibuổihọpđiđếnhồikết,kếtquảthuđượclàgì?Liệuđócóđơnthuần

làviệccómộtcâutrảlờicụthểhoặcchẳngcócâutrảlờinàocả?Liệukhichúng takhôngcóđượccâu trả lờicụ thể,cóphảichúng tađang lãngphíthờigian?Nếubạndườngnhưchẳngtiếnthêmđượcbướcnàocả,tưduylúcnàytrở

thànhmột việc không còn làm cho bạn cảm thấy thích thú.Do vậy, điềuquantrọnglàphảichútrọngđếnkếtquảcủabấtkỳcôngviệc tưduynào.Kếtquảkhôngchỉlàviệccótìmđượcracâutrảlờiđúnghaykhông.Cónhiềukhảnăngđạt đượckết quảkhácnhau, nhưngchúng ta có thể

đơngiảnhóachúngthànhbaloạicụthểsauđây.1-cóđượctấmbảnđồhoàntấthơn(sựkhámphátốthơn).

2-chỉrasựcầnthiết.

3-cóđượccâutrảlờicụthể.

CóđượctấmbảnđồhoàntấthơnVàothờiđiểmkết thúcviệctưduy,bạncóđượctấmbảnđồhoànthiện

hơnvềnhữngđiềubạnđãtưduy.Tuybạnkhôngđưarađượccâutrảlờicụthểnhưngbạnđãxemxéttoànbộvấnđề.Bạnđãkhámphánó.Bạncóđượcmộtýtưởngtốthơnvềthôngtin,kháiniệmvàcảmgiácvề

vấnđề.Bạncũngcóthểchỉramộtsốsựthaythế.Đócóthểlàcáinhìnthaythế,

nhữngchuỗihànhđộngthaythế,cáchtiếpcậnvànhữnggiátrịthaythế.Cóthểbạnkhôngthểdựavàođóđểđưaramộtkếtluận,nhưngítnhấtbạncũngnhậnthứcđượcnhữngsựthaythế.Đólàmộtđiềuđángđểlàm.Cóđôikhi,mụcđíchcụthểcủaviệctưduychínhlàđểkhámphámộtvấn

đề.Sựkhámphácũngđemlạichochúngtanhữnggiátrịnhấtđịnh.Nhữngcâuhỏimàbạnnêntựđặtrachobảnthân(đểtrởthànhmộtthói

quen)là:-tôiđãtìmđượcnhữnggì?

-tôiđãbiếtthêmđượcnhữnggìmàlúcđầutôichưabiết?

ChỉrađiềucầnthiếtSaukhitưduyvềmộtvấnđề,bạncóđượcmộtýtưởngrõrànghơnvềlý

dotạisaobạnkhôngthểđixahơn,tạisaobạnlạikhôngthểđiđếnmộtkếtluận.Đócóthểlànhucầucầncónhữngthôngtinthiếtyếuvàbạnkhôngthể

hoàntấtquátrìnhtưduynếukhôngcónhữngthôngtinđó.Khôngcónhữngthôngtinđó,chúngtakhôngthểđưarakếtluận.

Đócóthểlàviệcbạnđãthuhẹpvấnđề,diễngiảinóthànhmộtkhókhăn

cụthể,bạnđãchỉrađiểmmấuchốtcủachỗtắcnghẽn.Điềubếtắccủachúngtalàchúngtakhôngcócáchnàođểnóixemnhững

chấthóahọcmớinàysẽpháthuytácdụngkhiđemứngdụngthựctế.Chỉ ra sự cần thiết hoặc chỗbế tắc cũngđồngnghĩa với việc đạt được

nhữngthànhcôngđángkể.Bạnchưacóđượccâutrả lờicuốicùngnhưngbạncóthểtiếngầnhơnđếnnó.Bạnbiếtrõrànghơnvềbướctiếptheobạncầnlàmgì.Bạnphảitìmranhữngthôngtincầnthiết.Bạnphảivượtquachỗbếtắc.Nhờđó,cáchtưduycủabạnsẽchútrọnghơnđếnvấnđề.Nhữngcâuhỏibạncầntựhỏibảnthân(đểtrởthànhmộtthóiquen)là:

-điểmbếtắcởđâylàgì?Điềugìđãngăncảnchúngtađưarakếtluận.

CâutrảlờicụthểĐiềunày cónghĩa làbạnđã cóđượcmộtkết luận.Bạnđãđãđếnmột

quyết định, bạn đã đến đượcmột điểm thiết kết, bạn đã có đượcmột kếhoạchhoặcchiếnlượccụthể.

Trongnhữngvấnđềtoánhọctạitrườnghọc,khibạncócâutrảlời,bạncó

thểkiểmtrangaylậptứcxemnóđúnghaysai.Trongcuộcsốngthựctế,vấnđềlạikhônggiốngnhưvậy.Khibạncócâutrảlời,dườngnhưcâutrảlờiđóđốivớibạnsẽpháthuytácdụngtrongthựctế.Hoặcđóchỉlàcâutrảlờitốtnhấtmàbạnđưaranhưngbạnkhôngthựcsựbiếtđượcnósẽdiễnranhưthếnào.Điềugiátrịởđâylàbạnđãcóthểđiđếnmộtkếtluận,đólàđiềutốtnhất

bạncóthểlàmđược.Những câuhỏi quan trọngmàbạnnên tựđặt ra (để trở thànhmột thói

quen)là:-câutrảlời(kếtluậncủatôilàgì)?

-tạisaotôilạichorằngnósẽthựcthiđược?

TómlượcVàothờiđiểmkếtthúcbấtkỳcuộchọpnào,chúngtacầnnỗlựcđểđưara

mộtkếtquảvềnhữnggìchúngtađãtưduy.·Nếubạnkhôngcócâutrảlờicụthể,bạnsẽtựhỏi:·Tôiđãtìmrađượcnhữnggì?·Điểmbếtắcởđâylàgì?Nếubạncómộtcâutrảlờicụthể,bạnsẽtựđặtcâuhỏi:

·Câutrảlờicủatôilàgì?·Tạisaotôilạichorằngnósẽthựcthiđược?Nhữngcâuhỏinàysẽtrởthànhmộtthóiquentựnhiêntrongcáchtưduy

củabạn.Điềunàycónghĩalànhữngcâuhỏiđósẽđượcápdụngtrởthànhthônglệtạithờiđiểmkếtthúccủatấtcảcácquátrìnhtưduy.

KếhoạchtưduynămphútKếhoạchnàycó thểđượcsửdụngtrongviệc thựchànhtưduyđểphát

huynhữngkỹnăngtưduy.Nócũngđượcsửdụngđểluyệntậptưduytrongnhữnglúcrỗirãi.Hoặcnócóthểđượcápdụngkhicầnsuynghĩnghiêmtúcvềmộtchủđề.Nguyêntắcthờigianlàrấtquantrọng,bởivìnóbuộcchúngtaphảitập

trungsuynghĩcủachúngtavàoviệcsuynghĩ.Chúngtanênsửdụngđồnghồđểđặtthờigiantưduytùythuộcvàonhữnggiaiđoạncụthểkhácnhau.Sẽítgiátrịhơnnếubạnđặtmụctiêuchoviệctưduycủabạn“khoảngchừngnămphút”.Trong cuốn sách củamình, tôi ủnghộmạnhmẽviệc sửdụngchínhxácthờigiantưduy.Mộtphút

·Nhậnrõmụcđíchcủaviệcsuynghĩ.·Nhậnrõđiềucầnchútrọng.·Nhậnrõvềkiểukếtquảmàbạncầnđạtđược.·Nhậnrõvềtìnhhuống.Nếu bạn không được cung cấp đủ những thông tin cần thiết, bạn đừng

lãngphí thờigianđặt ranhữngcâuhỏi.Thayvìđó, tựbạnxâydựng tìnhhuốngvàsauđóbạnsẽcóđượcnhữngthôngtinmàbạnmuốnkhibạncócâutrảlời.Vídụ,nếuvấnđềđangxemxétlàviệcmộtcậubéđãăncắpđồ,bạncóthểmuốnbiếtvềđộtuổicủacậubénàyvàbiếtxemliệucậutacóthườngxuyênăncắp.Vìthế,bạnnói”tôigiảsửđâylàmộtcậubé14tuổivàđâylàlầnđầutiêncậutatrộmđồ”.Haiphúttiếptheo

Trước tiên, bạn khám phá chủ đề dựa trên những thông tin và kinh

nghiệmcủabảnthânbạn.Sauđó,bạnbắtđầuvớimộtvàiýtưởng.Saucùng,bạncốgắngcôđọngýtưởngcủabạnthànhmộtsốlựachọn.

Nhữnglựachọnnàycóthểlàchuỗihànhđộng,giảiphápvềmộtvấnđề.ởphầnsaucủacuốnsáchnày,tôitrìnhbàymộtsốcôngcụtrợgiúpgiai

đoạntưduynày.Lúcnày,bạnchỉcầnvậndụngnhữngkỹnăngtưduybạnđangcólàđủ.Vàothờiđiểmcuốicùngcủahaiphúttưduy,bạnnênđưaramộtvàisự

lựachọn.Nhữngcâuhỏicóthểgiúpíchchobạnlà:

·Liệucócâutrảlờicụthểnàokhông·Nhữngcâutrảlờithườngthấyởđâylàgì·Trongnhữngđiềukiệncụthể,tôimuốnlàmđiềugì·Làmsaotôicóthểđưamongướccủamìnhtrởthànhhành

độngcụthể·CósựlựachọnnàokháckhôngPhúttưduytiếptheo

Đâylàgiaiđoạnlựachọnhoặcquyếtđịnh.Vàocuốigiaiđoạntrước,bạn

nênđưaramộtvàilựachọn.Vàlúcnày,bạnphảiquyếtđịnhchọnlựachọnnàotrongsốchúng.Nhữngcâuhỏicóthểgiúpíchchobạnlà:·Lựachọnnàolàlựachọndườngnhưkhảthinhất?·Lựachọnnàolàlựachọncókhảnăngứngdụngthựctếnhất?·Lựachọnnàolàphùhợpnhấtvớinhucầuvàưutiêncủabạn?·Lựachọnnàolàphùhợpnhấtvớihoàncảnhtrongbàitậptưduynày?Tìnhhuốngcụthểcủabàitậptưduylàrấtquantrọng.Mọingườicóthể

đặthyvọngvàobạnđưaracâutrảlờihoànchỉnhvàđầyđủ,ngaycảkhinóđãđượcnêuratrướcđó.Mọingườicũngcóthểtrôngchờbạnđưaramộtýtưởngđộcđáo,ngaycảkhiýtưởngnàyíttínhkhảthi.Mộtphútcuốicùng

Nếubạnđãđưaramộtkếtluận,mộtcâutrảlờihoặcmộtquyếtđịnh,hãy

kiểmtralạinóbằngviệcđưaralầnlượtnhữnglýdotạisaobạnlạichorằngnó khả thi.Đó cũng chính là điều kiện để bạn so sánh nó với những giảiphápkhácđểchỉratạisaogiảiphápcủabạntốthơn.Nếubạnvẫnchưacómộtkếtluận,bạnnênsửdụngphútcuốicùngnày

đểxácđịnhkếtquảviệctưduycủabạntheomộtcáchkhác.·Bạnđãhọcđượcnhữnggìquaviệctưduyvềchủđềnày?·Nhữngsựlựachọnmàbạnquantâm,ngaycảkhibạnkhôngthểchọnlựachọnnào?·Nhữngcáchtiếpcậnthaythếlàgì?,ngaycảkhichúngkhôngphảilànhữnggiảipháp.·Bạnthựcsựcầnnhữngthôngtinthêmnào?·Nhữngđiểmbạnbếtắcởđâylàgì?·Vấnđềmấuchốtởđâylàgì?Kếtquả

Tạithờiđiểmkếtthúcnămphúttưdy,bạncóthểđưarakếtquảcủabạn.

Bạncóthểtrựctiếplàmđiềunàymàkhôngcầnchờngườikhácyêucầubạnlàmđiềunày.

Bàitậpluyệnchươngtrìnhtưduynămphút1-hãydàndựngmộtchương trình tưduynămphútcho tìnhhuốngsau

đây:nhữngngườikháchcủangườihàngxómnhàbạnluônđỗôtôtrướccửagaranhàbạnlàmbạnkhôngthểsửdụnggarađó.Bạnsẽlàmgì?2-thựchiệnchươngtrìnhtưduynămphútchotìnhhuốngsau:mộtcuộc

điềutrachỉrarằnghầuhếtmọingườiănquánhiềuđềulànhữngngườibéophì.Bạncóthểlàmgì?3-mộtcôgáicảmthấygiáoviênđangđốixửkhôngcôngbằngvớicô,

liệucôấycóthểlàmgì?Hãythựchiệnchươngtrìnhtưduynămphút.4-mộtphânxưởngtạoramộtmùikhóchịu.Côngtysởhữuphânxưởng

đónhậnđượcrấtnhiềulờiphànnàncủanhữngngườisốngxungquanhđó.Khicông tybắtđầuxâydựng thìkhôngcóaisốngquanhđó.Nhưnghiệngiờlạicórấtnhiềungười.Vậyngườichủphânxưởngđónênlàmgì?Hãycốápdụngchươngtrìnhtưduynămphútchotìnhhuốngnày.5-nếuloàingườicónhiệmvụlựachọnhướngtiếnhóavàphảilựachọn

môitrườngsốnglàsốngtrênđấtliềnhoặcsốngtrongnướcnhưcávoi,điềugìsẽxảyra?Hãythửápdụngchươngtrìnhtưduynămphút.6-bạnsẽphảilàmgìvớitìnhhìnhphạmtộicủagiớitrẻ(trongđộtuổitừ

14đến17).Ứngdụngchươngtrìnhtưduynămphút.7-mộtngườibạncủabạnmuốntổchứcmộtbữatiệc tạinhànhưngmẹ

củabạnấycấmlàmđiềuđó.Ápdụngchương trình tưduynămphútxembạngiảiquyếtvấnđềnàynhưthếnào?

TIẾNLÊNHAYĐỒNGTHUẬN

Tưduythườngdiễnratheohaihướngchính:tiếnlênhoặcđồngthuận.

Bạncóthểđidọcconđườnghoặcbạncóthểdừnglạiđểnhìnxungquanh

khuvườn.Biểuđồtrang108minhhọasựkhácnhaugiữasựđồngthuậnvàtiếnlên.

Tronglốitưduytiếnlệ,nếuchúngtađangởa,chúngtasẽtiếntớibvàsauđólàc.Nếuchúngtađãởavàb,sauđóchúngtasẽtiếntớic.Nóitheocáchkhác,nơimàchúng ta tiếnđếnđượcxácđịnhnhờvàovị tríhiện thờicủachúngta.

Tronglốitưduyđồngthuận,chúngtacóa,bvàsauđólàc.Tấtcảđồng

thuậnvớinhau.Điểmnàykhônghềdẫnđếnvịtrícủađiểmkhác.Chúngtồntạiđồngthuận.Chúngtacóthểtìmkiếmxungquanhđểtìmrachúng.Thứcănđượcđặtởtrênbàn,vàchúngta thìđangđói.Vì thế,chúngta

ngồixuốngvàăn.Cáchsuynghĩnàylàcáchsuynghĩtiếnlên.Nếuvớicáchsuynghĩđồngthuận,chúngtasẽnóirằng,trênbàncóbánh

mỳ,cóbơ,cósúp…tấtcảchúngcùngtồntạisongsong.Nhữngngười lạ đứngxungquanhmột đámđông là nhữngngười đồng

thuận.Mộtphụnữtiếntớiaiđóvànhậnrađólàmộtngườibạn.Đólàcáchtưduytiếnlên.Câuhỏimấuchốtchocáchtưduyđồngthuậnlà:

Liệucòngìkháckhông?

Cóthểlànhữngđiềukhác,nhữnglựachọn,nhữngcáinhìn,nhữngnhận

thứckhác…Câuhỏimấuchốtchotưduytiếnlênlà:

Tiếptheolàgì?

Nếuchúngtacócáinày,cáitiếptheonólàgì?Chúngtasẽtừđâyvàđi

đếnđâu?Chúngtacóthểsuyluậnđiềugì?Một người bước vào phòng và nhìn xung quanh. Anh ta để ý thấy có

nhiềuquyểnsáchvềluậttrêngiásáchvàdođóanhtakếtluậnrằngchủnhâncủacănphòngnàylàmộtluậtsư.Đâylàlốitưduytiếnlên.Mộtngườikhácbướcvàophòngvàcũngnhìnxungquanh.Chịấyđểý

đến những bức tranh treo trên tường,màu của thảm sàn nhà, những cuốnsáchluật,mộtchiếcbànhọchợpkiểu,nhữngbứcảnhgiađìnhvàmộtconmèonằmtronggócnhà.Đây làcáchsuynghĩđồng thuận.Nếungườinàymuốnsuyluậnnghềnghiệpcủachủnhâncănphòng,cólẽcôấycũnggợiýrằnganhtalàmộtluậtsư.Nhưngđókhôngphảilàkiểutưduymàcôấysửdụng.Tưduytiếnlênvàtưduyđồngthuậnđềulàhaikiểutưduyquantrọng.

Khôngcóaitrongsốchúngđượcxemlàquantrọnghơnkiểucònlại.ĐiềuquantrọngởđâylàchúngtanhậnbiếtđượCvàSửdụngchúng.Cóđôikhingườitagọitưduyđồngthuậnlàtưduyphânkỳ,nhưngtôi

cảmthấycáchgọinàygâyramộtấntượngsailầmvềviệctáchkhỏithứgìđó.Tươngtựnhưvậykhingườitagọitưduytiếnlênlàtưduyhộitụ.Tiếnlênhayđồngthuậndườngnhưlànhữngtừđơngiảnhơn:chúngtatiếnlênphíatrướchoặcchúngtanhìnxungquanh.Nếuchochúngtaphépcộng5+3,câutrảlờilà8.Đâylàtưduytiếnlên.

Câutrảlời8cóthểlàkếtquảcủaphépcộng5+3,nhưngnócũngcóthểlà

kếtquảcủacácphépcộng4+4;7+1;6+2.Đâylàtưduyđồngthuận.Chúngtasửdụngkiểutưduyđồngthuậnđểkhámpháxemnólàgìvà

nhữngkhảnănglàgì?Chúngtasửdụngkiểutưduytiếnlênđểđiđếnmộtgiảipháphoặcmột

kếtluận.Haicâuhỏiquantrọngnênđượchỏinhưthóiquenlà:

Liệucòngìkháckhông?

Tiếptheosẽlàgì?

LOGICVÀNHẬNTHỨCLốitưduytruyềnthốngchútrọngnhiềuđếnsựlogic.Điềunàykhôngcó

gìphảingạcnhiên.Giáodụctưduytrongtrườnghọclàcáchgiáodụcsuynghĩphảnhồi.Bạnsẽphảnứng thếnàovớinhững thứmàbạn thấy trướcmắt.Tứclàthôngtinđãđượcđưara.Nhữngphầncủabàiđốđãđượcchosẵn.Bạnvậndụnglogicđểđưaracâutrảlời.Tưduyphêphán, tranh luậnvàhệ thốngđối đầuphần lớn (chứkhông

phảihoàntoàn)dựatrêntưduylogic.Logic làkiểu tưduycủacácnhàkhoahọc,hoặcmột sốngườikhácsử

dụngđểđưaraýtưởngcủahọ.Ngaycảkhimộtđộtphákhoahọcđượchìnhthànhnhờvàosựlinhcảm,hoặcmayrủi,nócũngluônđượcthểhiệnnhưlànóđượchìnhthànhdựatrênquyluậtlogic.Nếukhôngthìnhữngýtưởngđósẽkhôngthểđượcchấpnhận.Chúngtacầnbiếtlàmthếnàođểchúngtađiđếnkếtluận,vìvậychúngta

cầnbiếtnhữnglýdohoặcquyluậtlogicẩnsaunó.Vìtấtcảnhữnglýdonày,chúngtađãchútrọngđếntínhlogic.

Bạn thức dậy vào lúc nửa đêm tạimột căn phòng lạ ở khách sạn.Bạn

muốnđitớiphòngtắmnhưngbạnkhôngthểtìmthấycôngtắcđèn.Vàbạnnghĩrằngnếubạntựcảmnhậnđượcđườngđibằngcáchsờvàotườngbạnsẽtìmracửadẫnvàophòngtắm,hoặcnếubạntìmramộtcánhcửakháccóthểcócôngtắcđiệngầnđó.Đâylàcáchtưduylogicthôngthường.Nhưngnếubạn tìm thấycông tắcđèncạnhgiường,bạncó lẽđã tìmra

cáchđểđitớiphòngtắmmàkhôngcầnphảicóthêmtưduylogicnàokhác.

Khảnăngcủabạnđểtìmđườngtớiphòngtắmtươngxứngvớisựnhậnthứccủabạn.Đôikhichúngtacầnsự logicđểhoànthiệnsựnhậnthứccủachúngta.

Đôikhisựnhậnthứcgiảmbớtsựcầnthiếtphảitưduylogic.Nhận thức chính là chúng ta nhìn nhận thế giới xungquanh ta như thế

nào?Logiclàlàmthếnàochúngtacócáchvậndụngtốtnhấtnhữngnhậnthức

đó.Thườngthìnhậnthứcđượcbiếnđổi trởthànhhìnhtháingônngữhoặc

biểutượng.Sauđó,chúngtasửdụngquyluậtlogicngônngữhoặctoánhọcđểđiđếnmộtvàikếtluận.Mộtlần,tôicódịpquansátconvesầutừmộtvịtrírấtgần.Convesầu

phátra tiếngkêu lớnnhưngtôikhôngthểnhậnrađượctiếngkêuđóđượcphátra từđâu.Dùtôicó tiếngầntớiđâu, tôicũngkhôngtrôngthấycánh,hoặcchânconvechuyểnđộngđểcóthểphátratiếngkêulớnđếnnhưvậy.Mộtlátsau,tôinhậnramộtconvesầukhácởmộtcànhcâycáchconvesầucũchừng10-15cm,mớilàconthựcsựphátratiếngkêu.Đâylàmộtvídụđiểnhìnhvềmộttrongnhữnglỗimàchúngtathườngmắcnhấttrongcáchtưduy.Nếuchúngtachỉnhìnmộtphầncủatìnhhuống,tưduylogiccủachúngtasẽdẫnchúngtađiđếnmộtcâutrảlờisai.Nhưnglàmthếnàođểchúngtabiếtrằngcónhiềuhơnmộtphươngánvềchủđềmàchúngtađangxemxét?Điềunàycóđượctừsựnhậnthức.Sựhiểu biết được hình thành chủyếu nhờvàonhận thức. Sựhiểu biết

chínhlàkhảnăngđónnhậnnhiềuđiều.Nhữngđiềuđanghiệnhữuvàcảnhữngđiềusẽxảyđếntrongtươnglại.

Sựhiểubiếtchophépchúngtanhìnsựviệctheonhiềucáchkhácnhau.Haikhíacạnhchínhcủasựnhậnthứclà:sựrộngrãivàsựthayđổi.

Nhữngcâuhỏiquenthuộcđượchỏilà:

Cáinhìncủatôibaotrùmnhữnggì?

Liệucòncócáchnàokhácđểxemxétsựviệc?

Sựthayđổichínhlàkhảnăngxemxétchínhxáccùngmộtsựviệcnhưng

theomộtcáchkhác.Mộtngườibángiàyđãviết:đâylàmộtcôngviệckinhdoanhthậtthảmhại,dườngnhưchẳngcóaiđigiầyhaysaoấy,trongkhiđómộtngườibángiầykháclạiviết:đâylàmộtcôngviệckinhdoanhthậttuyệt

vời.Hìnhnhưaicũngđigiầythìphải.

CAF:CÂNNHẮCMỌIYẾUTỐ

Đâylàmộttrongnhữngcôngcụtưduyđượctrìnhbàytrongchươngtrình

giảngdạytưduy,chươngtrìnhCoRTmàtôiđãviếtnên.Chươngtrìnhnàyhiện nay đã được ứng dụng ở hàng nghìn trường học trên khắp thế giới.Chương trìnhCoRT làmộtchương trình toàndiệnbaogồm60bàihọc tưduyvàđượcchiathànhsáuphần.Chươngtrìnhnàycũngbaogồmcảnhữngphầnchỉdẫnđểgiáoviêncóthểápdụnggiảngdạy.Trongcuốn sáchnày, tôi sửdụngmột số côngcụ tưduy trongchương

trìnhCoRT,bởivìmụcđíchcủacuốnsáchnàylàgiúpcácbậcphụhuynhdạyconmìnhcáchtưduy,mụcđíchgiốngvớimụcđíchcủachươngtrìnhCoRT,vìthế,tôikhôngmuốntạoranhữngcôngcụtưduymới,bởinócóthểtạonênsựnhầmlẫn.Ngoàira,nhữngbậcchamẹsaukhisửdụngcuốnsáchnàycóthểmongmuốntìmhiểuchươngtrìnhCoRTmộtcáchtoàndiện.CAFlàmộtcôngcụđịnhhướngsựchúý,nólàmộtcôngcụđượcthiếtkế

nhằmlàmtăngvàmởrôngnhậnthức.Cácnhântốmàchúngtaphảixemxétvềvấnđềnàylàgì?Trongkhiápdụng,ngườitathườngchỉnêucáchgọitắtcủacôngcụnày.

-hãythựchiệnmộtCAFvềvấnđềnày.

-nếubạnđãthựchiệnmộtCAF,bạncólẽsẽkhôngbỏquanhữngthông

tinquantrọngđó.-liệuchúngtacónênthựchiệnmộtCAFtạithờiđiểmnày?

NếubạncàngsửdụngCAFtheomộtcáchthậntrọng,côngcụnàycàng

trởnênhữuíchvàthànhthônglệ.Nếubạnngạingùngkhiđềcậpđếnnó,nósẽkhôngtrởthànhmộtcôngcụtiệnlợimàchỉlàmộtquanđiểmtưduymờnhạtmàthôi.Mộtngườichanóivóicongáinhỏcủaanhtarằngcôbécóthểđếnvăn

phònglàmviệccủabốvàolúcchiều,trênđườngcôbéđihọcvề,bởicôngviệckinhdoanhhiệnnaycủaôngđangrấtếẩm.Khicôbéđếnvănphòng,côbé(đãđượcgiảngdạychươngtrìnhCoRTtạitrườnghọc)đưarađềxuấtvới chamình thực hiệnmột CAF để tìm ra lý do tại sao công việc kinhdoanhcủaônglạitồitệđếnvậy.Sauđó,mộtvàiýtưởngđượcnêuratrongbuổi thảo luậnđóđãđượcphát triểnvàgiúpvực lại được côngviệckinh

doanh.Mộtngườiđànôngsaukhixemxétkỹmộtchiếcôtôđãquasửdụng,anh

tathấyrằnganhtarấtthích.Chiếcxedángthểthao,chấtlượngcòntốt,chủtrướccũngchưasửdụngnhiềuvàgiácảcóthểchấpnhậnđược.Anhtathấyrấtvuimừng,mộtlátsau,anhquaytrởlạimuachiếcôtôđó.Anhtaláixevềnhàtrongniềmhânhoan.Sauđó,anhtamớinhậnrarằngchiếcxeđóquátođểđỗvàogaracủaanhta.Khimuaxeôtô,anhtađãquênthựchiệnmộtCAF.Mộtngườilùnbướcvàothangmáyvớiýđịnhđilêntầng20,nhưnganh

taphảiđirakhithangmáymớilênđếntầng10.Lýdolàanhtachỉvớitớinútsố10.AnhtađãkhôngthựchiệnmộtCAF.NếuanhtamàthựchiệnmộtCAF,cólẽanhtasẽđợiđếnkhicóaivàothangmáythìanhtamớisẵnsàngđivàocùngvàsửdụngthangmáyđó.Mộtbangđãraquyếtđịnhchophépnhữngngườinướcngoàigiàucóđấu

thầugiánhà trong thị trấn.Sauđóhọmớinhận ra rằngbằngcáchnày thìnhữngngườidânđịaphươngsẽkhôngvàolàmviệcởtrongthịtrấn,bởivìhọkhôngthểchấpnhậncùngmứcgiáđó.NhữngngườiđiềuhànhbangnàyđãquênkhôngthựchiệnmộtCAF.GiảngdạyCAFchínhlàviệcđưathêmnhữngnhântốvàodanhsách.

Nhữngđiềugìđãbịbỏqua?

Liệubạncóthểđưathêmnhữngnhântốnàovàodanhsáchchúngtahiện

có.Liệuchúngtacòncógìkháccầnxem.

Tấtnhiên,cósựkhácnhaugiữacácnhântốquantrọngvànhữngnhântố

ítquantrọnghơn.Nhưngđiềuchủchốtởđâychínhlànỗlựccủachúngtađểtìmracácnhântố.Cónhiềukhi,chúngtatưduynhưnglạikhôngthựchiệnmộtCAFhoànchỉnh.MặcdùCAFlàmộtcôngcụtưduyđơngiảnnhưnglạicósứcmạnhlớn

laokhinóđượcsưdụngmộtcáchphùhợp.

NhữngbàitậpluyệnCAF1-mộtngườidạysưtửtrongrạpxiếcđãmấtđimộtconsưtửtrongmột

vụtainạn.Anhấymuốntìmmộtconsưtửkhácthaythếnó.HãythựchiệnmộtCAFchoanhta.Nhữngnhântốnàoanhtacầnphảiquantâm.

2-bạnđượcyêucầu thiếtkếmộtchương trìnhquảngcáonhằmthuhútthêmnhữngngườitrẻtuổiuốngcôca.Nhữngnhântốnàobạnphảilưutâm?ThựchiệnmộtCAF.3-mộtbầyngựahoangtựdodạochơitrênnhữngcánhđồngcỏ.Sauđó,

người ta tìm thấy những con ngựa bị chết và những người nông dân trênnhữngcánhđồngđóbịbuộctộibắnchếtchúng.Nhữngngườinôngdânlạinóirằngcóquánhiềungựavàđangnhốttrongchuồng.HãythựchiệnmộtCAFtrongtìnhhuốngnày.4-bạnchuẩnbị cómột cuộcphỏngvấnxinviệc.Bạnnên lưu tâmđến

nhữngđiềugì,hãythựchiệnmộtCAF.5-bốmẹbạnđanglựachọnnơiđểđinghỉ.HọđãthựchiệnmộtCAFvà

đưaradanhsáchnhữngnhântốsauđây.Họcóbỏquannhântốnàokhông?-chiphí

-khíhậu,

-nhàhàngtốt.

-gầnbiển

-cónhiềumônthểthao.

6-mộtngườibạnhỏimượntiềnbạn.BạnthựchiệnmộtCAFvàliệtkê

nhữngnhântốsau,liệuchúngđãđầyđủchưa?-sốtiềnmượn

-thờigianmượn

-tínhtìnhcủaanhta

7-nếubạnđưaragợiýđể tái tạo lạiđầuvàmặtcủaconngười,những

nhântốgìlàmbạnquantâm,hãythựchiệnmộtCAF.8-bạnđangđiềuhànhmộtvănphònglớnvàbạnmuốntuyểnthêmnhân

viên.Khiphỏngvấncácứngviên,bạnlưutâmđếnđiềugì?

APC:SỰTHAYTHẾKHẢNĂNGVÀLỰACHỌN

Đâylàmộtcôngcụnữađịnhhướngsựchúý.Thayvìtưduytiếnlênphía

trước,chúngtaxemxétnhữngkhảnăngđồngthuận.Sự thay thế chứa đựng nhiều sự hài hước. Sự chơi chữ đơn giản cũng

đượcxâydựngdựa trênsự thay thế.Mộtquýônggiàucó thanphiềnrằngôngtađãcómộtngàysinhnhậtthậtkhổsởbởivìôngtachỉcómộtcâulạcbộgolfvàtrongcâulạcbộđókhônghềcóbểbơi.Mộtkhẩuhiệuquảngcáonổitiếngđượcghi:khôngcógìthựchiệnnhanh

hơnAnacin.Điềunàyngụýmuốnnóirằngkhôngcócáchchữatrịnào(chữatrịchứngđauđầu)nhanhhơnđượcAnacin.NócũngcónghĩalàchẳngcógìcóhiệuquảchữatrịđauđầuhơnsửdụngAnacin.Cómộtsốloạiquanđiểmthaythế.

Sựnhậnthức:cùngmộtsựviệc,nhưngchúngtacóthểxemxétchúngvới

nhiềucáchnhìnkhácnhau.Hànhđộng:cónhiềucáchphốihợphànhđộngcóthểđemứngdụngcho

tìnhhuốngnày.Giảipháp:nhữnggiảiphápthaythếvớicùngmộtvấnđề.

Cách tiếpcận:nhữngcáchkhácnhauđểxử lýmộtvấnđềnhằmtìmra

giảipháp.Sựgiảithích:cónhữngsựgiảithíchkhácnhauxemtạisaođiềugìđóxảy

ra.Nhữnggiảthuyếtkhoahọcthaythế.Sựthiếtkế:nhữngsựthiếtkếkhácnhau,mỗithứtrongsốđóđềumang

mụcđíchthiếtkế(máymóc,nhàcửa,ápphích…).Cónhữngkhichúngtabuộcphảitìmnhữngsựthaythếbởivìcáchtruyền

thốngkhôngcònhiệuquảnữa.Hoặccũngcókhichúngtatìmkiếmsựthaythếbởivìchúngtatintưởngrằngchúngtacóthểtìmracáchtốthơncáchmàchúngtađangsửdụng.Nếuaiđónóivớibạnrằngchỉcóhaigiảiphápchovấnđềnày,bạnnên

suynghĩthêmmộtvàiphútnữaxemcòncósựthaythếnàokháckhông.Bạncóthể,hoặckhôngthểtìmthêmgiảiphápnàokhác,nhưngluônluônđángcôngđểbạnlàmđiềuđó.

Dĩnhiên,điềukhókhănnhấtphảilàmlàngừnglạiđểtìmkiếmsựthay

thếkhibạnkhôngcóđượccâutrảlời.Gillettephátminhralưỡidaocạoantoànkhiôngngừngmọiviệcđểtìmramộtcáchthaythếlưỡidaocạothôngthường.Chúngtathườngchorằngmọiviệcchúngtalàmđãđượclàmtheocách tốt nhất, nhưng luônkhôngphảinhưvậy.Thường thìmọiviệcđượclàmtheocáchđóbởivìđólàcáchlàmtruyềnthống,hoặcbởivìchẳngaicốgắngđểtìmracáchtốthơn.Bất cứkhinàobạnbắtđầu tìmkiếmsự thay thế,bạnphải luônbiết rõ

trongđầumụcđíchcủasựthaythếđó.Tôimuốntìmcáchkhácđểbịtlỗhổngnày.

Tôimuốntìmcáchkhácđểmangnướctớinơiđó.

Tôimuốntìmnhữnggợiýkhácchỉratạisaohệthốngnàyđãthấtbại.

Kiểutưduy“tôimuốntìmmàukhácchonhữngtấmthảmnhà”kháchẳn

với cáchnghĩ “tôimuốn tìmcáchkhácđể trải sànnhà”.Nếubạnnói “tôimuốnthaythếmộttấmthảm”,bạnsẽkhôngnóirõxemliệubạncóphảithaytấmthảmkháchaymuốntìmchấtliệukhácthaytấmthảm.Trongkhisửdụngcôngcụtưduynày,ngườitacũngchỉnêutênviếttắt

củanó.Vàbạncàngsửdụngcôngcụnàymộtcáchcẩntrọng,bạnngàycàngứngdụngnómộtcáchcógiátrịhơn.

NhữngbàitậpvềAPC1-nếumột loạibệnhbíhiểmđộtnhiêngâynênsựchếtchócchonhiều

người, làmthếnàođểmọingườicóthểgiaotiếpvớinhau?HãythựchiệnmộtAPCđểđưaraítnhấtbasựthaythế.2-ởmộtvàiquốcgia,nhữngngườiláimôtôphảitrảlệphíkhithamgia

giaothông.Liệucócáchnàokhácđểthuthuếgiaothôngcủahọ?HãythựchiệnmộtAPC.3-bạnnhậnđượcmộtcúđiệnthoạibíẩnyêucầubạnphảigặpaiđómà

bạn chưa biết tạimột thời điểm nhất định trongmột quán cà phê.Nhữngcáchgiảithíchcóthểđểgiảithíchđiềunàynhưthếnào?Bạnnêntiếnhànhhànhđộnggì?HãythựchiệnhaiAPC.4-mộtchươngtrình thiđố trên truyềnhìnhgợiývềmộtvậtvớinhững

môtả:tròn,phẳngvàdễăn.Liệuđócóphảilàbánhhamburgerhoặcđồănnàokhác?ThựchiệnmộtAPCđểliệtkêranhữngkhảnăngcóthể.

5-ngườitanhìnthấymộtngườiđànôngđixuốngđạilộvớimộttúigiấy

màunâuđội trênđầu.Bạnnghĩ xem tại saoông ta lại làmnhưvậy?HãythựchiệnmộtAPCvàđưaranămcáchtiếpcậncóthể.6-bạntậphợpmộtnhómnhữngngườibạnđểquyêngóptiềnủnghộtừ

thiện.Bạnchỉcómộtngàyđểlàmđiềunày.HãythựchiệnmộtAPCvàđưaranhữngcáchtiếpcậncóthể.7-mộtvàingườihàngxómcủabạnlànhữngngườikhôngbiếtgiữvệsinh

vìhọsẵnsàngquẳngrácởkhắpmọinơi.Làmthếnàođểbạnđưaragợiýnhằmgiảiquyếtvấnđềnày?ThựchiệnmộtAPCvàđưarabacáchtiếpcận.8-bạnđangđiềuhànhmộtcôngtybảohiểmvànhữngnhânviênbánbảo

hiểmcủabạnlàmviệchếtsứcvấtvả.Bạnmuốnthưởngchohọ.Bạncóthểthưởng tiền chohọnhưmộtkhoản tiền thưởngnhưngbạnmuốn tìmcáchkhácđểthưởngchohọ.ThựchiệnmộtAPCđểgợiýmộtvàicáchthưởngthaythế.9-liệubạncóthểnghĩrahìnhdángnàokhácthaythếmànhìnhtivihiện

thời?Nếubạncóthể,hãysửdụngchiếcmũvàngtưduyđểchỉranhữnglợiíchtừkiểudángmớiđó.

GIÁTRỊ

Trongtoánhọcvàtrongthiđốlogic,chúngtachỉcầntìmracâutrả lời

đúng, thế là đủ.Nhưng cuộc sống thực tế hoàn toàn khác bởi vì nó chứađựngyếutốgiátrị.Giátrịlàmộtphầncủatưduy.Giátrịthườngliênquanđếnnhữngngườikhác.Mộtgiảiphápchínhxácmangtínhlogicvềmộtvấnđềcó thểkhôngchấpnhậnđượcbởivìnóchống lạigiá trịcủaconngười(điềunàyđượcxemlàtráilogic).Nếuchúng ta tưduyvềnhữngđiềucủa thếgiới thực tại,chúng taphải

nhậnthứcđượcgiátrịtrongmọitưduycủachúngta.Một tuyếnđườngcao tốcmớiđượcxâydựngqua thànhphố.Chúng ta

cầnxemxétnhữngđiềuliênquanđếnconngườivàgiátrịđikèm.-nhữngngườinôngdânsẽbịmấtđấtbởiconđườngmớiđiquađóvàhọ

khôngcảmthấyhạnhphúc.-nhữngngườihàngxómcủanhaugiờbị táchbiệtnhaubởiconđường

mớivàcũngkhôngcảmthấyvuivẻ.- những người khác sống hai bên đường thì thấy thất vọng bởi vì con

đườngmớigâyồnàovàônhiễm,vàgâynguyhiểmđốivớiconcáihọ.- những người sống ngoài thành phố thì vuimừng vì có thể lái xe vào

thànhphốnhanhhơn.-mộtvàingườisốngtrongthànhphốthấyvuimừngvìhọsẽchuyểnra

ngoạiô,nơinhàrẻhơnvàchấtlượngcuộcsốngtốthơn.-nhữngngườidânthànhphốcóthểthườngxuyênláixerangoạiô.

-sẽgâythêmtắcnghẽngiaothôngtrongthànhphốvìaicũngmuốntựlái

xecủamìnhđilàmhàngngày.-sẽtiêutốnnhiềunănglượnghơnvàcầnnhậpkhẩuthêmdầu.

-nhữngngườibánxeôtôtrongnướccóthểbánđượcnhiềuxeôtôhơn

vàtốcđộnhanhhơn.-nhữngngườisốngởngoạiôlúcnàycóthểbánnhàcủahọvớigiácao

hơnlúctrước.-nhữngtrườnghọctạicáclàngđượctiếptụcduytrìbởiđãcónhiềuhọc

sinhtớihọc.Khôngphảimọitìnhhuốngđềuphứctạpnhưngtấtcảmọitìnhhuốngđều

chứa đựng những giá trị khác nhau đối với từng người, hoặc từng nhómngười khác nhau. Thế giới làmột nơi quá đông đúc.Những điều tốt chongườinàycóthểlạixấuđốivớingườikhác.Mộtsânbaymớicóthểtốtđốivới những người phải di chuyển thường xuyên bằng máy bay nhưng lạikhông tốtđốivớinhữngngười sống trongkhuvựcđóbởivìhọphảichịuđựngtiếngồn.Dượcphẩmvàmỹphẩmđượcđemthínghiệmtrêncácloàiđộngvậtđể

bảođảmrằngnóantoànkhiconngườisửdụngchúng.Điềuđótốtchoconngười,nhưnglạigâyhạichocácloàiđộngvật.Nếubạn tặnggạomiễnphí chonhữngquốcgiađang thiếu lương thực,

việclàmnàytốtchonhữngngườiđanggặpnạnđóinhưnglạikhôngtốtđốivớinhữngngườinôngdânbởivìhọsẽkhôngbánđượcsảnphẩmcủahọ.Vềlâuvềdài,điềunàycóthểảnhhưởngxấutớitấtcảmọingườivìcôngviệctrồngtrọtbịgiảmbớt.Trong tất cảmọi cách tư duy, có hai câu hỏimấu chốt nên được hình

thành thành thói quen tư duy.Những câu hỏi này nên được hỏimột cáchthườnglệbấtcứkhinàobạnsuynghĩvềvấnđềgì.1-nhữnggiátrịcủanólàgì.

2-ailàngườichịutácđộngbởinhữnggiátrịđó.

Cảchiếcmũvàngvàmũđenđềuđềcậpđếngiátrị.Mũvàngđềcậpđến

nhữngíchlợi.Mũđenđềcậpđếnnhữngnguyhiểmcủavấnđề.Khixemxétgiá trị,chúngtaphảixemxétcùngvớinhântốconngười.

CôngcụOPVlàcôngcụcụthểchophépchúngtalàmđiềunàysẽđượcgiớithiệuởphầnngaysauđây.Khixemxétgiátrị,chúngtacũngcầnxemxétkếtquảcủabấtkỳhành

độngnào.CôngcụứngdụngcụthểC&Ssẽđượcgiớithiệuởphầnsau.Khixemxétgiátrị,chúngtacũngcầnmộtcáchnhanhchóngđểđánhgiá

nhữngưuđiểm, yếu điểmvà khía cạnh lợi ích.Công cụứngdụng cụ thểPMIcũngđượctrìnhbàyởphầntiếptheo.

Nhữngbàitậpvềgiátrị.1-bạnyêu thíchviệcxemtivi.Chamẹbạnchorằngbạnđangxemtivi

quánhiều.Giátrịliênquanởđâylàgì?2-mộtluậtsưbiếtrằngthânchủcủamìnhphạmtộiăncắp.Liệucôấycó

nênbảovệanhtatrướctòa?Hãyđưaranhữnggiátrịliênquan.3- trong phim hoạt hình và trong cuộc sống, chó không thích mèo và

chuộtcũngkhôngthíchmèo.Nhữnggiátrịliênquanởđâylàgì?4-ởmộtvàiquốcgia,phụnữlàmviệcnhàvàđượctrảlươngrấtthấpcho

côngviệcmayváquầnáo.Theobạnthìnhữnggiátrịliênquanlàgì?-ítrathìngườiphụnữcũngcóítthunhập.

-bọntrẻcóthêmthứcănđểăn.

-mứclươngquáthấpvàngườiphụnữbịbóclộtsứclaođộng.

-nhữngngườichủthuêmuốncólợinhuậntừviệcbánquầnáo.

-nhữngcửahàngtrongvùngmuốnbánquầnáo.

-bạnthíchquầnáorẻvàbạnmuốnmuachúng.

5-tìnhhìnhtộiphạmđanggiatăng.Nhữngngườinàoliênquanvànhững

ngườinàobịảnhhưởng.Giátrịởđâylàgì.6-mọingườiyêuthíchviệctángẫuvềngườikhácngaycảkhinhữngđiều

họnóilàkhôngđúngsựthật.Nhữngngườinàoliênquanđếnviệctángẫuvàgiátrịởđâylàgì.7-mộtngườimàbạnbiếtchánhọCvàSửdụng tấtcả thờigianđể làm

việctạimộtquáncàphêđểkiếmtiền.Ailànhữngngườiliênquanvàgiátrịởđâylàgì.8-ởNhậthàngnămxảyragần2000vụgiếtngười.Mỹcódânsốgấpđôi

Nhậtnhưnghàngnămxảyra28000vụgiếtngười.Nhữnggiátrịởđâylàgì.9-bốbạnkhôngthíchngườibạnmớicủabạn.Bạncómộtcuộctranhluận

vớibốbạn.Nhữnggiátrịxemxétlàgì.

OPV:QUANĐIỂMCỦANHỮNGNGƯỜIKHÁC

Đâylàmộtcôngcụđịnhhướngtưduykhác,đượcthiếtkếnhằmmởrộng

khảnăngnhậnthức.NóđượcviếttắtvàgọitắtlàOPV.-Cónhiềungườicùngliênquan,vậyhãythựchiệnmộtOPV.-BạncólẽđãkhônglàmmọiviệcrốitungnhưvậynếubạnthựchiệnmộtOPV.Hãytưởngtượngmộtcuộcthiđấuquyềnanhdànhchonhữngnhàvôđịch

quyềnanhhạngnặng.Mộttronghaiđốithủđãtungramộtcúđấmmóc.Đốithủcủaanhtađãbịđánhbại.Đãcómộtnhàvôđịchquyềnanhthếgiớimới.Trongtưduy,theosaumộthànhđộng,ngườithựchiệnhànhđộnghoặc

mộtngườinàokhác(hoặcnhiềungườikhác)sẽbịảnhhưởngbởihànhđộngđó, giống như trongmột cuộc thi đấu quyền anh. Trong cuộc đấu đó, cónhiềungườicùngchịuảnhhưởng,chứkhôngphảichỉhaiđốithủthiđấu.Đólànhữngnhàbìnhluận,nhữngphươngtiệnthôngtinđạichúng(tivivàbáochí),nhữngnhàbảotrợ…tươngtựnhưvậy,hànhđộngcóthểtácđộngtớicảnhữngngườikhôngtrựctiếpthamgiavào.Dođó,khitưduyvềmộthànhđộng, cần phải cân nhắc tất cả quan điểm của những người khác.Do đó,OPVlàmộtcôngcụtưduyrấtquantrọng.Thếgiớithậtđôngđúc.Vàconngườithựchiệncôngviệctưduy.Tưduy

lạiảnhhưởngđếnconngười.Cóhaicâuhỏiquantrọngluônđượcđặtralà:

1-Aichịuảnhhưởngbởisuynghĩnày(hànhđộngnày)2-Quanđiểm(tưduy)củanhữngngườichịuảnhhưởnglàgì.CôngcụOPVvàcôngcụgiátrịcómốiliênhệmậtthiếtbởivìquanđiểm

của những người chịu ảnh hưởng sẽ được xác định bởi những giá trị liênquan.Vìvậy,khithựchiệnmộtOPV,chúngtacầnxemxétkỹlưỡngnhữngyếutốgiátrịliênquan.Liệumọingười liênquancóđểýđếngiá trịcủabảnthânhọ?Họcólẽ

khôngcóđủkiếnthức.Việcxâydựngconđậptạimộtvịtrínhấtđịnhhậuquảvềlâuvềdàisẽrấtphứctạp.Mọingườicóthểphảnứngquádữdộihoặclạiphảnứngmộtcáchhờihợt.NhữngviệcnảysinhtrongtươnglainênđượchìnhthànhtừmộtOPVcụthể.Nhữngsựnảysinhtrongtươnglainàykhông

thể tự đến trong lối tư duy, và chúng ta phải thực hiệnmộtOPVđể giúpchúngtalàmđiềunày.Cũngcósựtưduydàihạnvàsựtưduyngắnhạn.Mộtsựtănggiálương

thựccóthểlàmộtđiềubấtthườngtrongmộtkhoảngthờigianngắn.Nhưngvềlâuvềdài,sựtănggiánàysẽmanglạilợiíchchonhữngngườinôngdân,nhữngngườiđượckhuyếnkhíchtăngnăngsuấtsảnphẩmvàthựcsựlàtấtcảđềucólợi.BạncầnluôntựnhắcnhởrằngOPVluônluônđềcậpđếnsuynghĩthực

sựcủanhữngngườikháctạithờiđiểmnày,chứkhôngđềcậpđếnnhữnggìhọnênsuynghĩvềnó.OPVlànhữngcáinhìncụthểcủanhữngngườikhác.Bạnphảiđứngvàovịtrícủanhữngngườikhácmàxemxétvấnđềvàcảmthấytạisaohọlàmnhưvậy.OPVkhôngchỉlàliênquanđếnnhữngcáinhìnkhácvềvấnđề,nólàcáinhìncủanhữngngườicụthểliênquan.BướcđầutiênkhithựchiệnmộtOPVlàluônluônliệtkêtấtcảmọingười

chịuảnhhưởng.Bướcthứhai là tưởngtượngcáinhìnvàtưduycủamỗingười trongsố

họ. Trong một số trường hợp, danh sách này có thể bao gồm quá nhiềungười.Bởivậy,chúngtacóthểbỏquanhữngngườiítchịuảnhhưởng,đểchocôngviệctưduycóthểthựchiệnđược.

Haiphíacủamộtcuộctranhluận.Công cụOPVđược sửdụngđểxemxét cách suynghĩ của cảhai phía

trongmột cuộc tranh luận, hoặc xung đột.Nếu bạn làmột phía tham giatranhluận,bạncầnnỗlựcđểxemxemnhữngđiềubênkiasuynghĩlàgì.Nỗlựcnàynhằmxemxemquanđiểmhoặcnhậnthứccủaphíakhácvề

tìnhhuốngtheohướngtíchcực.Họxemxétsựviệcnhưthếnào.

BàiluyệntậpOPV1-Cómộtcâyrấtđẹpđượctrồngtrongmộtkhuvườncạnhcửaravàonhàbạn,câycàngngàycàngtovàcuốicùngchelấpánhmặttrờichiếuvàophòngkháchnhàbạn.ThựchiệnmộtOPVcủanhữngngườiliênquan.Nếumộtngàycơnbãoậpđếnvàcáicâyđóbịquậtđổvàonhàbạnvàpháhủyngôinhà.HãythựchiệnmộtOPVtrongtrườnghợpđó.2-Mộtcôgáichobạncômượntiềnđểmuavésố.Ngườibạnnàyđãmuahaivévàmộttronghaivéđóđãtrúnggiảicao.Liệutấmvétrúng

giảinênthuộcvềai?ThựchiệnmộtOPVvềvấnđềnày.3-Mộtcậubéthíchnghenhạctotronglúchọc,nhưnglạikhôngchịuđeotainghe.Bốvàemgáicậulạimuốnlàmviệctrongkhôngkhíyêntĩnh.HãythựchiệnmộtOPV.4-Mộtlệnhcấmđượcápdụngchotấtcảcácloạiôtôvàxetảiđivàotrungtâmthànhphố.Hãyliệtkêtấtcảnhữngngườiliênquanđếnlệnhcấmnày(phầnđầutiêncủaOPV).5-Trongkhibạnđangốmnằmtrêngiườngthìngườibạnthânnhấtcủabạnlạiđichơicùngbạntrai(hoặcbạngái)củabạn.HãythựchiệnmộtOPV.6-Bàngoạibạnhiệnnay75tuổivàmuốnchuyểnđếnsốngvớigiađìnhbạn.ThựchiệnmộtOPVđốivớibốbạn,mẹbạnvàtấtcảnhữngthànhviênkháctronggiađìnhbạn.7-Mộtcôgáimuốnthựchiệnmộtcuộcđìnhcôngtheocáchriêngcủamìnhbằngcáchtuyệtthựcvàtừchốikhôngănbấtcứthứgì.HãythựchiệnmộtOPV.8-Nhữngngườicôngnhânlàmviệctrongnhàmáymuốntănglươngbởivìgiásinhhoạthiệnnayđangtănglên.Nhưngbanlãnhđạonóihọkhôngthểtănglượngbởivìnhữngđốithủcạnhtranhngoạiquốcđanghạgiásảnphẩmcùng loại.Hãy thựchiệnmộtOPVvềquanđiểmcủanhữngngườikhác.

C&S:KẾTQUẢVÀẢNHHƯỞNG

Chúngtađừngbậntâmvềphầnảnhhưởng,chúngtahãynhìnnhậncông

cụnàynhưmộtcôngcụkếtquả.CôngcụnàyđượcgọitắtlàCvàS.Bạnnênápdụngcôngcụnàyvìnó làmột trongnhữngcôngcụ tưduy

quantrọngnhấttrongcuộcsống.Nếusuynghĩcủabạnluônđưađếnbấtcứmộtkiểuhànhđộngnào(quyếtđịnh,lựachọn,kếhoạch,sựkhởixướng…),sauđóhànhđộngnàysẽxảyratrongtươnglai.Vìthế,bạncầnxemxétkếtquảcủahànhđộngđó.·Liệunócóthựcthiđượckhông?·Lợiíchởđâylàgì?·Nhữngvấnđềvànguyhiểm(rủiro)ởđâylàgì?·Chiphíởđâylàgì?CôngcụCvàSđượcsửdụngđểkhámphá(trongtươnglai)vàđánhgiá.

Nếu bạn nhìn thấy trước con đường phía trước là con đường xấu, bạn sẽkhôngđitrênconđườngđó.NgaycảkhiCvàSđượcsửdụngđộclập,tựbảnthânnócũngpháthuy

hiệuquảvàtạosứcmạnhchotưduy.NhữngngườitrẻtuổithườnggặpnhiềuvấnđềkhisửdụngCvàS.Bởivì

họ thường không có nếp tư duy về tương lai. Tương lai thì ở rất xa phíatrướcvàmơhồ.Họthườngxemtuầntiếptheolàđộdàitốiđacủatươnglai.Mộtsốngườikháclạithayhọsuynghĩvềtươnglaihộhọ.Cómộtmối liênhệgiữaCvàS,CAFvàOPV.Nhữnggìxảy ra trong

tươnglaicóthểđượcxemnhưmộtnhântố.Nhữnggìxảyratrongtươnglaisẽtácđộngtớinhữngngườikhác.Nhữnggìxảyratrongtươnglaicũngliênquanđếnvấnđềgiátrị.Chiếcmũđenvàmũvàngcóthểđượcvậndụngđểđánhgiákếtquảtươnglai.KhithựchiệnmộtCvàS,bạnluôncầnghinhớtrongđầuvềvịtrí.Những

điềumàbạnlàmcóthểdẫnbạnđếnvịtrítốthơnđểlàmnhữngđiềukhác.Vídụ,bạnlàmviệcchomộtđàitruyềnhìnhvớimứclươngbanđầurấtthấp,nhưngvịtrímàbạnđanglàmbâygiờtốthơnvịtrítrởthànhmộtphóngviêntruyềnhình.

QuymôthờigianNgaylậptức:kếtquảtứcthìcủahànhđộng.

Ngắnhạn:nhữnggìxảyrasaulúcbanđầu.

Trunghạn:nhữnggìxảyrasaukhimọiviệcđãđượcổnđịnh.

Dàihạn:nhữnggìxảyralâusauđó.

Thờigiantácđộngsẽkhácnhautùyvàotừngtìnhhuống.Vídụ,vớimột

trạmđiệnmớithìkếtquảngaylậptứclàtrongvòng5năm,ngắnhạnlà10năm,trunghạnlà20nămvàdàihạncóthểkéodàitới50năm.Trongnhữngtìnhhuốngcãinhauvớibạnbè,kếtquảngaylậptứclàlúcbấygiờ,ngắnhạnlàmộtngày,trunghạnlàmộttuần,dàihạnlàmộttháng.Tùyvào từng tìnhhuốngcụ thể,hãyxácđịnhquymôt thờigiancụ thể

trướckhibắtđầuthựchiệnCvàS.

RủiroLiệusựviệccódiễnrađúngnhưtôimongđợi?

Liệucógìsaisótkhông?

Nhữngnguyhiểmthựcsựlàgì?

Mộtcáchkhácđểxemxétnhữngnguyhiểmlàbạnhãytựhỏi:

Khảnăngtồitệnhấtcóthểxảyranếunhầmlẫnlàgì?

Nếubạncóthểtưởngtượngratìnhhuốngxấunhấtvàvẫncóthểđốimặt

vớinó,bạncóthểmuốntiếptụchànhđộngcủabạn.Bạncũngcóthểhỏi:kếtquảtốtnhấtcủaýtưởngnàylàgì?

Hoặcmộtcâuhỏitrunggian:kếtquảcóthểxảyralàgì?

Sự chắc chắn: bạn chẳng bao giờ có thể chắc chắn về những gì xảy ra

trongtươnglai.Bạnchẳngbaogiờcóthểcóđầyđủthôngtinvềtìnhhuốngtrong tương lai.Đóchính làmột trongnhững lýdo tại saoviệc tưduy lạiquantrọngđếnvậy.KhichúngtaxemxéttươnglaivớimộtCvàS,cónhiềucấpđộchắcchắnvàkhôngchắcchắnkhácnhau.Tôiđảmbảorằngmọiviệcsẽdiễnranhưvậy.

Đâylàkếtquảcóthểchắcchắnxảyra.

Cóthểxảyranhưthếnày,hoặcnhưthếkia.

Đâychỉlàmộtkhảnăng,vàtôikhôngthểnóichắcchắnvềnó.

Tôikhôngcóýkiếnvềsựviệcsẽdiễnranhưthếnào.

Chúngtathườngphảihànhđộngvớimộtmứcđộchắcchắnthấp.Chúng

takhôngthểluônchờđợichắcchắnmọiviệc(điềunàydườngnhưchẳngbaogiờcóđược).Điềuquantrọnglàchúngtanhậnthứcđượcmứcđộchắcchắn.Nếubạnthựcsựđangsuyđoán,sauđóbạnsẽbiếtđượcnhữngđiềubạnđoán.

BàitậpluyệnCvàS1-Điềugìsẽxảyranếucómộtphươngphápdạychócóthểnóiđược.HãythựchiệnmộtCvàSvềvấnđềnày:xemxétkếtquảtứcthìvàdàihạn.2-Việcgiatăngsựtựđộnghóacóthểkhiếntrongtươnglaiconngườichỉlàmviệcbagiờmộtngày.Bạnnghĩđiềugìsẽxảyra?HãythựchiệnmộtCvàSvềảnhhưởngdàihạncủavấnđềnày.3-Giảsửcómộtvàinghiêncứuchỉrarằngxemtivitrongnhiềugiờgâyảnhhưởngxấutớinãobộ.ThựchiệnmộtCvàS(tức thìvàngắnhạn)vềnghiêncứunày.4-Mộtluậtmớiđượcthôngquayêucầutrẻemtrên10tuổiphảilàmviệc10hmộttuần.ThựchiệnmộtCvàShoànchỉnhvềvấnđềnày.5-Mộtngườibạnthânnhấtcủabạn,ngườiluôncùngbạnlàmmọiviệcbịthươngtrongmộttainạn.Ngườinàyphảinằmviệntrongvòngsáutháng.ThựchiệnmộtCvàShoànchỉnhxemsựviệcnàyảnhhưởngtớicuộcsốngcủabạnnhưthếnào.6-Nhữngbằngchứngmớichỉrarằnghiệuứngnhàkính,sựấmlêncủabầukhôngkhítráiđất,sẽxảyrasớmhơndựkiến.Theobạnthìtintứcmớinàysẽtácđộngtớitưduycủacácnhàchínhtrịnhưthếnào?ThựchiệnmộtCvàSvớivaitròcủamộtnhàchínhtrị.7-Mộtloạithuốcmớiđượcpháthiệnsẽchophépmọingườisốngtrên100tuổi.Loạithuốcnàycựckỳđắt.BạnhãythựchiệnmộtCvàShoànchỉnh.8-CómộtcuộckhủnghoảngđốivớicácnướcthuộckhốiOPEClàmchogiádầumỏđộtnhiên tănggấp3 lần.ThựchiệnmộtCvàSngắnhạn.

9-Cómộtloạibệnhlạvànghiêmtrọngxảyrakhimọingườihônnhau.Điềunàyđãgâyramộtsựxáotrộnlớntạinơibạnsống.HãythựchiệnmộtCvàStứcthìvàngắnhạn.

PMI–ƯUTHẾ,YẾUĐỂMVÀSỰCHÚÝ

Córấtnhiềungườithôngminhthườngsửdụngsuynghĩcủahọhậuthuẫn

hoặcbảovệsựxétđoántứcthìcủahọvềmộtvấnđề.PMIlàmộtcôngcụmởrộngkhảnăngnhận thức (địnhhướngsựchúý),buộcngười suynghĩphảikhámphátìnhhuốngtrướckhiđưaramộtsựxétđoán.Mộtnhàthámhiểmtrởvềsaumộtcuộcthámhiểmmớicónhữngmiêutả

thiếuhoànchỉnhvềmộthònđảomới.NhàthámhiểmnàyđượcyêucầunóilạitừđầuxemngườitakhámpháranhữnggìởphíaNam,phíaĐông,phíaTây, phíaBắc và ở trung tâmhòn đảo.Anh ta đã làm theomôhình địnhhướngsựchúýđơngiảnnày.CôngcụPMItươngtựvớimộtmôhìnhđịnhhướngsựchúý.Xemxét

nhữngưuđiểm.Xemxétnhữngyếuđiểm,xemxétnhữngđiểmcầnchúý.Chỉkhichúngtaxemxétđầyđủtừngđiểm,lúcđóchúngtamớinênđưarasựxétđoánhoặcquyếtđịnh.Trong thựchành,PMIđượcnhữngngười trẻtuổiápdụngrấtnhiềubởivìnóđơngiảnvàhiệuquả.Ngaycảkhicôngcụnàyđượcsửdụngđộclập,khôngkèmtheosựtrợgiúpcủacáccôngcụkhác,chúngtavẫncóthểtưduytốthơnvàhiệuquảhơntrongnhữngtìnhhuốngthực tế.Nhữngbạn trẻ thườngđượcchamẹ thựchiệnmộtPMIvềnhữngyêucầuphảiđưaraquyếtđịnhhoặcsựphảnhồingaylậptức.-Tôikhôngbiếtbạncóthíchkhông,nhưnghãythựchiệnmộtPMI.-Đódườngnhưlàmộtlựachọnphùhợp,nhưnghãythựchiệnmộtPMI.-Chúngtacóhailựachọn.HãythựchiệnPMIchomỗilựachọn.PMIvừalàcôngcụkhámphá,vừalàcôngcụđánhgiá.Chúngtasẽxem

xét chúng ta có thể nhìn thấy những gì nếu chúng ta nhìn về tất cả mọihướng.Banđầu,mọingườicó lẽ thấyPMInhưmộtphiênbản thunhỏcủasáu

chiếcmũtưduy.Nótươngđươngvớichiếcmũvàng,mũđenvàmũxanh(sựchúý).Tấtnhiên là có sự tươngđồnggiữa chúng,nhưngPMI làmộtcôngcụđềcậptrựctiếpđếnnhữngmặttốt(ưuđiểm),mặtxấu(yếuđiểm)vànhữngđiểmcầnchúý.Chiếcmũđenthìkhôngđềcậptrựctiếpnhữngyếu

điểmkèmtheosựxétđoántạisao,điềugìđólạiphùhợpvớithựctếhoặckinhnghiệm.Chiếcmũđenvàmũvànglànhữngchiếcmũcủasựlậpluậnlogic,trongkhiPMIkhôngcầnđếnđiềunàyvànócònchophépchúngtađểcảmgiácxenvào.CôngcụPMIrấtđơngiản,baotrùmvàkhámphácụthể.

Sựchúý-Chúýxemđiềugìxảyra.-Chúýxemđiềugìcóthểxảyra.-Điềugìsẽxảyra.Bạncóthểsửdụngnhữngcâuhỏikiểunhưtrênđểthuthậpnhữngđiểm

cầnchúý.Nhữngđiểmcầnchúýkhôngphảilànhữngđiểmtốt,điểmxấumàchínhlànhữngđiểmcầnlưuý.Nhữngđiểmcầnchúýcóthểlànhữngquansátvànhữngnhậnxét.Nhữngđiểmtrunglập(khôngtốt,cũngkhôngxấu)cũngđượcđềcậpđến.

SựchămchúPMIlàmộtcôngcụtưduykỹlưỡng.Nókhôngphảilàcôngcụđểchúng

taxemxéttấtcảmọikhíacạnhkhinóxảyđếnvàxếpchúngvàotừnghộpcódánnhãnP,MhoặcI.Nólàcôngcụxemxétcụthể,màtrướctiênlàkhíacạnhưuthếvàchỉchútâmđếnnhữnggìmàchúngtacầnởkhíacạnhnày(bỏqua bất kỳ khía cạnhkhông liên quannào), tiếp theo là hướng tìm ranhữngyếuđiểmvàchỉchúýđếnnhữngyếuđiểm,bỏquanhữngkhíacạnhkhácvàcuốicùnglànhữngđiểmchúý.KhisửdụngcôngcụPMI,chúngtaluônphảituântheotrậttự:xemxét

ưuđiểmtrước,tiếptheolàyếuđiểmvàcuốicùnglànhữngđiểmcầnchúý.

NhữngbàitậpluyệnPMI1-ởnhiềuquốcgia,tỷlệnhữngngườigiàtrongdânsốngàycàngtăng.Mộtgợiýđượcđưaralànênthànhlậpmộtđảngchínhtrịđặcbiệtđạidiệnchonhữngngườigiàtrên60tuổi.HãythựchiệnmộtPMIvềýtưởngnày.2-Mộtvàicôngtybắtđầuápdụngmộthệthốngmàtheođómỗinhânviênkinhdoanhbắtđầungàylàmviệcbằngcáchấnmộtnútđènxanhhoặcđènđỏđể thểhiện têncủaanh ta trênmột tấmbảng.Nếungườinày

chọnđènđỏ,điềuđócónghĩa làanh tađangbậnvàcăng thẳngvàkhôngmuốnbịquấy rầy.Nếuđènxanhcónghĩa làanh tađang sungsứcvà sẵnsànglàmbấtcứviệcgì.HãythựchiệnmộtPMIvềýtưởngnày,thựchiệnmộtPMIkhácvềviệcứngdụngý tưởngnàychomộtgiađình,mỗi thànhviêntronggiađìnhhàngngàysẽlựachọnđèn.3-Mộtvàithànhphốđãcungcấpxeđạptrắng,loạixemàbấtcứaimuốncũngcóthểsửdụng.Bạnchọnmộtchiếcxeđạpvàsửdụngnó,sauđóđưanóchomộtngườibạnkhácsửdụng.ThựchiệnmộtPMIvềýtưởngnày.4-Giảthuyếtchorằngkhảnăngngoạicảmlàhoàntoàncóthểvàbạncóthểnóichínhxácnhữnggìngườikhácđangnghĩkhihọđangnghĩvềbạn.ThựchiệnmộtPMIvềvấnđềnày.Liệuđócóphảilàmộtýtưởnghay?5-Liệucónênchohọcsinhhàngnămđượcquyềnbỏphiếuđánhgiágiáoviêncủahọ.ThựchiệnmộtPMIvềýtưởngnày.6-Mộtvàinhàmáyđangcốgắngchỉlàmviệc4ngàymộttuần,nhưngmỗingàyphảilàmviệc10giờ.ThựchiệnmộtPMIvềýtưởngnày.Liệubạncóchorằngđólàmộtýtưởnghay?7-Mộtbàmẹchorằngcongáibàđangxemtiviquánhiều,vìthếbàđặttivitrongmộtchiếchộpvàbấtcứaimuốnxemtiviphảitrảtiềnxemtheogiờ thìbàmớimởchiếchộpđó.Hãy thựchiệnmộtPMIvềý tưởngnày.8-Bạnnghĩgìvềýtưởngyêucầumỗinămcácconbạnphảiđảmnhiệmviệcnhàtrongvòngmộttuần:baogồmcảviệcmuasắm,nấuănvàgiặtgiũ.ThựchiệnmộtPMI.

TRỌNGTÂMVÀMỤCĐÍCH

Hầu hết mọi suy nghĩ đều lan man từ điểm này sang điểm khác.Một

ngườitưduyđưaranhữngđiểmdẫntớinhữngđiểmkhác.Trongmộtcuộcbànluận,thườngcóaiđócốgắngcôngkíchnhữngđiềungườikhácnghĩvànói.Điềunàythườngxảyravàlýdolàvìmọingườicònmơhồvàcómộtkháiniệmchungchungvềchủđềcủavấnđềvàmụcđíchcủatưduy.Đâylàmộttrongnhữnglỗichínhkhiếntưduytrởnênkhônghiệuquảvàvôhiệuquả.Chúng tavừaxemxétmộtvài côngcụ tưduyvàmộtvài thói quen tư

duy,vàlúcnàychúngtađangxemxétmộtthóiquentưduykhác:trọngtâmvàmụcđích.Điềunàycónghĩalàchúngtanênnhậnthứcmộtcáchthườngxuyênvềtrọngtâmvàmụcđíchcủatấtcảmọihànhvitưduycủachúngta.Một thói quen làmột điều gì đó nên trở thànhmột phần không thể thiếuđượctrongtấtcảmọihànhvitưduy.Mộtcôngcụlàmộtthứgìđóchúngtalựachọnđểsửdụngvàonhữngtìnhhuốngcụthể.Cósựliênquangiữacáccôngcụ(AFOvàFIP)vàtôisẽtrìnhbàychúngởphầnsau.Hãyhìnhdungtìnhhuốngkhitôiđixemmộttriểnlãmđồdùnggiađình

vàtôiđangxemxétviệcmuamộtchiếcbànănmới.Tôiđangchútâmtớicáibàn.Nhưnglúcđótôinhìnxuốngnhữngchiếcchânbànvàbănkhoănliệuchúngcóđủđộvữngchắc?Sauđótôinhìnlênbềmặtcủachiếcbàn,liệunócóbịbiếnmàuhoặcpháhỏngbởisứcnóngcủacácloạiđồăn.Vàlúcđósựtậptrungcủatôidồnvàomộtvếtxướctrênmặtbàn.Điểmmấuchốtlàmụctiêuchungchungcủa tôi:muamộtchiếcbàn,và tôiđangxemxétđểmuachiếcbànđó.Nhưngtạibấtcứđiểmchútrọngnàotưduycủatôidườngnhưđangchútrọngđếnnhữngđiểmnhỏhơnsovớimụctiêutổngthể.Khôngchỉtưduycủa tôi tập trungvàonhữngđiểmnhỏhơnmàcáchnghĩvềnhữngđiểmnhỏhơnđótựnócũngcómụcđíchxácđịnh(liệuvếtxướccóphảilàmộtsựchútrọng).Nếuchúngtachỉcócảmnhậnchungchungvềmụctiêucủatưduy,điều

đólàchưađủ.Chúngtacầnbiếttạisaotạimỗimộtthờiđiểm,chúngtađangchú trọng đến điều gì và đang cố làm điều gì. Điều này đòi hỏi một sốnguyên tắcnhấtđịnhvàsựsửdụngnhữngchiếcmũtưduy.Chúng tacầnmộtđiểmtựachotưduyđểtừđóchúngtacóthểthấynhữnggìđangxảyra.

Nhữngcâuhỏiquantrọng

Tấtcảthóiquentưduyđềucómộtvàicâuhỏimấuchốtmàchúngtanên

tựhỏibảnthânbấtcứlúcnàochúngtatưduy.Đốivớithóiquentrọngtâmvàmụcđíchcâuhỏilà:-Lúcnàytôiđangxemxét(nghĩvề)điềugì?-Tôiđangcốđểlàmgì?Bạnluôncóthểtựhỏibảnthânnhữngcâuhỏinhưvậy.Bạnhãyđặtcâu

hỏikhibạnđangthamdựmộtcuộchọpmàhầunhưchẳngđiđếnđâucả.

ĐặtratrọngtâmVìchúngtacầnnhậnthứcđượctrọngtâmvàmụcđích,dovậychúngta

nêncókhảnăngđặtratrọngtâmvàmụcđích.Bạnmuốnchútrọngtớiđiềugì?

Trongmọithờiđiểmtưduycũngnhưtạithờiđiểmthiếtlậpkếhoạchtư

duy(mũxanhdatrời),bạnnêncókhảnăngchỉravàxácđịnhnhữngvùngtrọngtâmkhácnhauvàbạnmuốnlàmgìvớimỗivùngtrọngtâmđó.

KiểutưduyChúngtacóthểphânloạitưduythànhbốnkiểuchínhsauđây:

Tưduykhámphá:nhìnxungquanh, bồi dưỡngkiến thứcvànhận thức

củachúngtavềchủđề.Chúngtamuốncómộttấmbảnđồcụthểhơnvềnó.Tưduytìmkiếm:khichúngtacómộtnhucầuxácđịnh,chúngtamuốn

điềugìđó.Chúngtamuốnkếtthúcvớiđiềugìđócụthể.Chúngtacầnmộtgiảiphápchovấnđềđó.Chúngtacầngiảiquyếtsựxungđột.Kiểutưduynàykhácnhiềusovớikiểutưduykhámphá.ởđây,từtìmkiếmcóthểđượchiểutheonghĩakiếnthiết.Nókhônggiốngnhưviệccómộtýtưởngđangẩnchứađâuđóvàchúngtachỉviệctìmrachúng.Chúngtaphảixâydựngmộtgiảiphápcũngnhưchúngtaphảisắpxếpmọiphầncủamộtmẫuthiếtkế.Vìthếchúngtacóthểnóirằngchúngtađangtìmkiếmđểđiđếnmộtkếtquảđượcmongđợi.Tưduylựachọn:đãcómộtsốphươngánvàchúngtaphảithựchiệnmột

sựlựachọnhoặcmộtquyếtđịnh.Đócóthểlàmộtchuỗihànhđộngvàsựlựachọncủachúngtalàcónênhoặckhôngnênsửdụngchúng.Vídụ,trongthiếtkếhoặctrongcáchgiảiquyếtvấnđềchúngtathườngđiđếnmộtđiểmmàởđócómộtvàiphươngáncóthểvàchúngtaphảilựachọnchúng.

Tưduytổchức:tấtcảmọikhíacạnhđềucónhưnglạikhôngtheomộttrật

tựnàocả.Chúngtaphảisắpxếpmọikhíacạnhđócùngnhautheocáchhiệuquảnhất.Chúngtaxemxétmọithứ.Chúngtathửcáchnàyhaycáchkhác.Chúngtaápdụngnhiềucôngcụtưduykhácnhau(APC,OPV,CvàS…).Thiếtkếmộtngôinhàlàmộtphầncủatưduysángtạovàlàmộtphầncủatưduytìmkiếm.Sắpxếpngôinhàtheođúngtrậttựlàmộtphầncủatưduytổchức.Nêuramộtkếhoachvàthựchiệnkếhoạchđóđềulànhữngbộphậncủatưduytổchức.Tưduykiểm tra: liệunócó chínhxáckhông?Liệunócóđúngkhông?

Liệunócóphùhợpvớichứngcứhaykhông?Nócóđượcchấpnhậnkhông?Đâylàkiểutưduymũđenhoặckiểutưduyphêphán.Chúngtaphảnứnglạitrướcnhữnggìmàchúngtathấy.Chúngtaxétđoánnó.Chúngtakiểmtranó.Hiển nhiên trongmọi kiểu tư duy (giải quyết vấn đề, kiểm tra làmộtphầnkhôngthểthiếu(giảiquyếtvấnđề,thiếtkế,lựachọnvàgiảithích…),nhưngkiểutưduynàytồntạiđộclập.Trongphầnxácđịnhtrọngtâmvàmụcđích,kiểmtralàmộtphầnhữuích

giúpchúngtanhậnthứcđượckiểutưduymàchúngtađangnghĩ.

Bàitậpluyệntrọngtâmvàmụcđích1-Mộtnhàthiếtkếđangthiếtkếkiểudángcốcmới.Nămkhíacạnhvềmộtchiếccốcmàcôấycầnchútrọnglàgì?Vídụ,điềuchútrọngcủacôấylàtaycầmcủachiếccốc.2- Trongmột cuộc họp bàn về vấn đề trồng nho tại vùngCalifornia, tư duy củamọi người dườngnhư tập trungvào cuộc chạyđuagiữacácloạirượu.Theobạnthìmụcđíchchínhcủacuộchọplầnnàylàgì?3-Bạnđangchuẩnbịmộtbữaănchobạnvàbangườibạn.Liệtkênămthứmàbạncầnchútâm.Vídụ,bạncóthểchútâmđếnviệccácbạnsẽđiđâuđểăn.4-Bạnmuamộtchiếcđàicasettetrongmộtcửahàng.Chấtlượngcủachiếcđàikhôngđượctốtnhưbạnmongđợi.Bạnmuốntrảlạichiếcđài.Liệubạnnênchútâmvàođiểmgì?5-Bạnđangtổchứcmộtbữatiệctạinhàcómời20ngườibạncủabạn. Nhưng có hai mươi người khác không được mời cũng đến dự tiệc.Nhữngngườinàybạncóbiếtnhưngkhôngphảilàbạncủabạn.Bạnnênchútrọng đến điều gì vàmục đích của việc bạn suy nghĩ về những điểm chú

trọngđólàgì?6-Mộtdoanhnghiệpmởmộtcửahiệubánkemtrongkhuvựcbạnở.Ôngtachútrọngđếnnhữngđiểmsau:-Chấtlượngsảnphẩm.-Nhữngsảnphẩmnổitiếngcùngloại.-Quảngcáovàtuyêntruyền.-Tuyểnnhữngnhânviêntốt.Theobạn,cònnhữngđiểmgìkhácmàanhtacầnchútrọng?

7-Mộtngườibạncủabạnvừamấtmộtconchócảnhmàcôấyrấtyêuthích.Bạnđếnđểgiúpđỡcôấy.Bađiềuquantrọngnhấtmàbạncầnlưutâmlàgì?8-Mộtvụtainạnxekháchnghiêmtrọngxảyratrênđườngcaotốclàmchorấtnhiềungườibịthươngvàhọđượcđưavàobệnhviệngầnnhất.Giámđốcbệnhviệnnàynênchútrọngđếnnhữngđiềugì?.

AGO–CHỦĐÍCH,MỤCTIÊUVÀMỤCĐÍCH

CôngcụtưduynàyđượcviếtvàgọitắtlàAGO.

Đâylàmộtcôngcụmởrộngnhậnthức,mộtcôngcụđịnhhướngchúý.

AGOliênquanđếnthóiquentưduymuốnbiếttrọngtâmvàmụcđíchcủa

tấtcảcáchànhvitưduytạimọithờiđiểm.Tuynhiên,AGOđềcậpđếnmụctiêuhoặcmụcđíchtổngquátcủatưduyhơnlàchútrọngtạitừngthờiđiểm.-Anhđãtriệutậpcuộchọpnày,vàtôimuốnbiếtmụcđíchchínhxáccủahànhvitưduycủachúngta.TôiyêucầuanhthựchiệnmộtAGO.-Chúngtađãbànbạchànggiờnhưngtôivẫnkhôngbiếtchúngtađangcốgắngđạtđượcđiềugì.Vậy liệuchúng ta có thể thựchiệnmộtAGO?-RõràngrằngAGOcủabạnkhácvớiAGOcủatôi.Tấtnhiênlàchúngtaphảiphânloạichúngcụthểtrướckhitiếptụcthảoluận.-Khianhấynhậnkhoảntiềnđó,tôinghĩrằnganhấyđãhànhđộngmộtcáchhấptấp.Đừngcốgắngphânbiệtgiữachủđích,mục tiêuvàmụcđích.Mặcdầu

chúngtacóthểnhậnbiếtđượcnhưnglàmnhưvậychẳnggiúpíchgìvàcóthểkhiếnchúngtanhầmlẫn.-Mụctiêusuynghĩcủachúngtalàgì?-Chúngtamuốnkếtthúcsuynghĩvớiđiềugì?-Ngaysaukhibạncóđượcquanđiểmrõràngvềkếtquảýtưởngnỗlựctưduycủabạn,bạnsẽcóđượcmộtAGOrõràng.Tôimuốnkếtthúcvớimộtgiảiphápchovấnđềnhữngngườitrẻtuổilạm

dụngmatúy.Tôimuốnkếtthúcvớicáchđẩynhữngkẻbuônbánmatúyrakhỏitrường

học.Tôimuốnkết thúcbằngcáchthuyếtphụcnhữngngười trẻ tuổirằngma

túylàquánguyhiểm.Tấtcảnhữngmụctiêutrênđềulànhữngmụctiêucụthể.Chúngđềuxem

xétchungmộtsựviệc.Mộtvấnđềtolớncóthểđượctáchthànhnhữngvấnđềnhỏhơnvàmỗivấnđềnhỏđóđượcxemxétnhưmộtvấnđềriêngbiệt.

NhữngcáchxácđịnhmụctiêuthaythếMộtAGOđược thực hiện vớimột vấn đề để thảo luận.Một vài người

muốnthựchiệnmộtAGOnhưngnhữngngườikháclạikhôngthấythỏamãnvớicáchxácđịnhmụctiêumàngườiđóđãgợiý.Chúngtanênthựchiệnmộtvài cáchxácđịnhmục tiêukhácnhau.Thường thì khôngphải chỉ cómột cáchduynhất đểxácđịnhvấnđề (chođến tậnkhi bạnđãgiải quyếtchúng),việctìmranhiềucáchxácđịnhmụctiêumanglạilợiíchchoviệctưduy.

BánmụctiêuTrên đường đi đếnmột thị trấn xa xôi, chúng ta có thể sẽ phải đi qua

nhữngthịtrấnkhác.Cũnggiốngnhưvậy,chúngtacóthểđặtranhữngbánmục tiêu trongkhi chúng ta tìmcáchgiảiquyết toànbộvấnđề.Điềunàycũngliênquantớikhíacạnhtáchmộtvấnđềnghiêmtrọngthànhnhữngvấnđềnhỏhơnvànhờđóchúng ta cũngcó thểchọn ranhững trọng tâmchotừngvấnđềnhỏđó.Quyếtđịnhxemlựachọncáchxácđịnhtrọngtâmnàokhôngphảilàmộtvấnđềquantrọng.Vấnđềquantrọngởđâylàbiếtđượcmụctiêucủasuynghĩsẽdiễnranhưthếnào.Mụctiêucủaviệcsuynghĩcủachúnglàgì?

Trọngtâmlúcnàylàgì?

BàitậpluyệnAGO1-Cóbachiếcôtôđâmvàonhautrênmộtconđườnggiaothôngđôngđúc.Khôngaitrongsốhọbịthương.HãyxácđịnhAGOcủabạntrongtìnhhuốngnàylàgìnếubạnlàmộtcảnhsátđếngiảiquyếtvụnày.2-Cóquánhiềumáybaybaytrênbầutrời.Sânbayvàkiểmsoátđườngbayđangbịtắcnghẽn.Nhữngchuyếnbaybịhoãntrongthờigiandàihoặcđứngtrướcnguycơvachạmtrênkhông.Bạnđượcmờiđếnthamdựmộtđộinhằmxâydựngmộtcáchsuynghĩvềvấnđềnày.AGOcủađộinênđượcxácđịnhlàgì?Bạnhãytáchvấnđềlớnđóthànhbavấnđềnhỏhơn.3-Bạnnghĩrằngbạncủabạnđangbậnđồkhôngphùhợpvớicôấy.AGOcủabạnởđâylàgì?

4-Mộttrongnhữngngườibạncủabạnđãnóisaisựthậtvềbạn.Bạnkhôngbiếtđólàai.HãythựchiệnmộtAGOvềtìnhhuốngnày.5-Tạisaonhữngngườitrẻtuổilạiđiđếntrườnghọc.HãythựchiệnmộtAGOdànhchocácthầycôgiáo.MộtAGOchoxãhộinóichung.MộtAGOdànhchonhữngngườitrẻtuổi.AGOcủariêngbạnvềvấnđềnàylàgì?6-Cómộtlượngnhữngchiếchộpđựngthứcăncủamộtsốnhàsảnxuấtcụthểchứanhữngchấtgâyhại.Điềunàyvẫnchưađượcchứngminh.AGOnênthựchiệnnhưthếnào?7-Khingồiởghếsaucủamộtchiếctaxibạntìmthấymộtmáyquayphimđắttiền.Bạnkhôngchắcngườiláitaxicónhìnthấyviệcbạntìmthấychiếcmáyquayđókhông.HãythựchiệnmộtAGO.8-Tấtcảcácchínhphủđềuquantâmđếnvấnđềbảovệanninhcủanướcmình.Cónhữngýkiếnkhácnhauvềviệclàmthếnàođểkiểmsoáttốtnhấttìnhhìnhnày.NếubạnđượcyêucầuđưaramộtAGOcủabộquânsự,bạnsẽgợiýnhữngđiềugì?9-ThựchiệnmộtAGOvềnhữngbàithitạitrườnghọc.

FIP–NHỮNGƯUTIÊNHÀNGĐẦU

Đâylàmộtcôngcụđịnhhướngsựchúý.

Nhiềucôngcụđịnhhướngsựchúýđượcxâydựngvớimụcđíchmởrộng

khảnăngnhận thức(CAF,C&S,PMI,APC).Đây làmộtphầncủa tưduyđồngthuận.Ngoàiracòngìkhác?ChúngtasẽcốgắngcộngthêmvàodanhsáchnhữngcôngcụnêutrênkhichúngtatìmthêmnhữngnhântốcủacôngcụCAF.FIPđềcậptrựctiếpđếnnhữngsựưutiên.Nhữngưutiêncủachúngtalà

gì?Khôngphảitấtcảmọithứđềuquantrọngnhưnhau.Cónhữngthứquan

trọnghơnnhữngthứkhác.Cómộtvàigiátrịquantrọnghơnnhữnggiátrịkhác.-Cóquánhiềuthứquantrọngnhưngnhữngthứnàolàquantrọngnhất?

HãythựchiệnmộtFIP.-Trướckhibạncóthểđưaramộtquyếtđịnh,bạncầnbiếtưutiêncủa

bạnlàgì.HãythựchiệnmộtFIP.-Tôichorằngnhữngưutiêncủatôikhácvớicủaanh.Vậymỗichúngta

hãythựchiệnmộtFIPvàsosánhkếtquả.FIPlàcôngcụcómốiliênhệvớicôngcụAGOvàcóliênquanđếnthói

quentrọngtâmvàmụcđích,bởivìngaytừbanđầu,khichúngtacầnbiếtmụcđíchcủachúngta,chúngtacũngcầnbiếtnhữngưutiêncủachúngta.Mụcđíchlàđiềumàchúngtađangcốgắngđạtđược.Ưutiênlànhững

chỉdẫnchỉchochúngtabiếtlàmthếnàochúngtađạtđượcchúng.Ưutiênlànhữngđiềumàchúngtaluônphảilưuý.Thườngcónhữngnhântốưutiênvànhữnggiátrịưutiên.

BaogồmvàkhôngbaogồmMộtvàinhữngưutiênluôncầnxuấthiệntrongtưduycủabạn.Antoànlà

mộttrongnhữngưutiêncầncótrongbấtkỳtưduynàoliênquanđếnmáybayvàantoànhàngkhông.Quyềnconngườivàsựcôngbằnglànhữngưutiêncầncótrongnhữngvấnđề liênquanđếnluậtphápvàcảnhsát.Sựdễdàngchếtạovàsảnxuấtlànhữngưutiêncầncótrongtưduycủanhữngnhà

thiếtkế.Chiphílànhântốcầncókhichúngtacóbấtkỳýđịnhkinhdoanhnào,tươngtựnhântốchiphílàlợinhuận.Nhưngcũngcómộtvàiưu tiênchúng tacần tránh.Chúng tanên tránh

gâyônhiễmmôitrường.Chúngtanêntránhnhữngcạnhsắcởnhữngmiếnggắntrongcácloạiđồchơidànhchotrẻem.Chúngtanênlàmsaođểtránhhệthốnggianlận.Chúngtacốgắnggiảmthiểurủiro.Thôngquabiểuđạtngônngữ,đôilúcchúngtabiếnđổimộtloạiưutiên

nàysangmộtloạikhác.Chúngtanêntìmkiếmmôitrườngvệsinhđốivớinhữngngười bán lẻ thức ăn.Chúng ta nên tránhnhững thức ăn khôngvệsinh. Chúng ta nên tìm cách sử dụng năng lượng một cách có hiệu quả.Chúngtanêntránhlãngphínănglượng.

CóbaonhiêuưutiênKhibạnxemxétmộtdanhsáchcácnhântố(vídụnhữngnhântốđểlựa

chọnnơiđểnghỉmát),bạnthấydườngnhưmỗimộtnhântốđềulànhữngnhântốưutiên.Thườngthìchúngtaluôntìmđượcgiátrịhoặcnhữngđiềuquantrọngnhấtkhichúngtacốgắng.ĐiểmmấuchốtkhithựchiệnmộtFIPlànóbuộcchúngtaphảiđưarasựlựachọn:nhữnggìlàthựcsựquantrọng,chứkhôngphảilànhữngđiềuchúngtacó.Vìvậy,FIPchínhlàbàitậpđặtranhữnggiớihạnchosựưutiên.Giớihạn

nàycóthểlàba,bốnhoặcnăm.Bạnkhôngthểđặtraquánhiềusựưutiên.Bạncóthểcôđọngmộtvàinhântốhoặcgiátrịthànhmộtưutiên.

BàiluyệntậpFIP1.Nếubạnđanglựachọnnhữngngườilànhữngsỹquancảnhsáttốt,3

ưutiênhàngđầucủabạnlàgì?HãythựchiệnmộtFIP.2.Nếucácbậcchamẹcóthểlựachọntínhcáchchoconcáicủahọ,bạn

chorằngbốnưutiênhàngđầumàhầuhếtcácbậcchamẹlựachọnlàgì?HãythựchiệnmộtFIP.

3.Trongviệclựachọnnghềnghiệp,bốnưutiênhàngđầucủabạnlàgì?

HãythựchiệnmộtFIP.4.Nếubạnphảilựachọnmộtaiđólàlãnhđạonhómcủabạn,bạnmuốn

tìm kiếmmột người như thế nào?Thực hiệnmột FIP về ý tưởng này(hãyđưarabốnưutiên).

5.Khimộtđứatrẻlàmđiềugìđósai,baưutiênhàngđầucủachamẹkhi

xemxétviệcđứatrẻlàmlàgì?ThựchiệnmộtFIP.6.Mộtdoanhnhânđanglựachọnmộtngườibánhàngđểđirangoàivà

bánmộtloạiđồchơitrẻemmới.AnhtađãthựchiệnmộtFIPvềquyếtđịnhnhữngưutiênmàanhtacầnlà:

-Sựhăngháivàchịuđựng.-Chânthật.-Hiểubiếtvềthịtrườngđồchơi.-Ngoạihìnhkhá.Liệudoanhnhânnàyđãbỏquađiềugì?NếubạnphảithựchiệnmộtFIP,

chỉnêurabốnưutiên,bạnsẽlựachọnnhữngtiêuchígì?1. Cómộtcuộc tranh luậngiữachamẹvàconcáihọvề thờigianmà

nhữngđứatrẻcầntrởvềnhàvàobuổitối(chọnđộtuổicủacontrẻmàbạnmuốn).HãythựchiệnmộtFIP(baogồm3ưutiên)chocácbậcchamẹvàmộtFIPkhác(cũngbaogồm3ưutiên)dànhchoconcái.

2.ThựchiệnmộtFIPtrongviệclựachọnmộtngườibạn.3.ThựchiệnmộtFIPtrongviệcmuađĩanhạc.

NHÌNLẠIPHẦN2

Khiđọcđếnphầnnày,cólẽmộtvàiđộcgiảcảmthấycónhữngđiềubị

nhầmlẫn,vìvậylúcnàychúngtacầnnhìnlạinhữngđiềuchúngtađãhọc.Điềuquantrọngnhấtcầnnhớlàtấtcảnhữngcôngcụvàthóiquenđược

đềcậpđầyđủvàcóthểđượcsửdụngriêngrẽtùytheotừngsựviệc.Khôngcómột cấu trúc bao gồm xemmỗi công cụ, thói quen nên được áp dụngtrongnhữngtìnhhuốngnhấtđịnhnào.Ởphầntiếptheocủacuốnsáchnày,chúngtasẽxemxétmộtsốcấutrúc,nhưngtạithờiđiểmnày,mọicôngcụ,thóiquencóthểđượcxemxétmộtcáchhoàntoànđộclậpvàcóchỗđứngriêngcủanó.Vídụ,chiếcmũđencóthểđượcsửdụngtheocáchriêngcủanó.

CôngcụOPVcũngđượcsửdụngđộclập.Tươngtựnhưvậyđốivớicông

cụC&S,vớithóiquengiátrị,vớichiếcmũđỏtưduy,vớithóiquentrọngtâmvàmụcđích.Tôinhấnmạnhđếnđiềunàybởivìnókhácvớinhiềucáchtiếpcậntưduy

khác.Nhữngcáchđócóthểbaogồmnhiềucấutrúcphứctạp,thoạtnhìnthìrấtgâyấntượngnhưnglại ítmangtínhthựchànhtrongnhữngtìnhhuốngsống.MộtcondaonhípđặcbiệtcủaquânđộiThụySỹđượcchếtạocónhiều

lưỡi,mỗi lưỡicómộtchứcnăngkhácnhau.Bạnsửdụngchỉmột lưỡi tạimộtthờiđiểm:lưỡidùngđểcắt,lưỡidùnglàmtôvít,lưỡidùngđểmởnútchai…hãynghĩlạimẫungườithợmộcmàtôiđãmiêutảnhưmộtcơsởnềntảngchocáchtiếpcậncủatôitrongviệcgiảngdạytưduy.Ngườithợmộcsửdụngbúakhianhtahoặccôtamuốndùngbúa.Nókhôngyêucầuđặtracấutrúcnàocả.Dựavàokinhnghiệmtíchlũyđượctừnhiềunămnay,tôibiếtrằngmộtsố

người trẻ tuổikhihọcnhữngcôngcụnàychỉmuốnghinhớmộthoặchaicôngcụ.TấtnhiênđólàPMIvàCAF.Nhữngngườikháclạimuốnnhớmộtvài chiếcmũ.Nhữngngười khác lại nhớđến thói quengiá trị và công cụOPV.NhữngngườikháclạinhậnthấyC&Slàcôngcụhữuíchcầnnhớ.Nhữngngườikhihọcxongphầnmộtvàbị lẫn lộngiữacáccôngcụvà

kháiniệmlànhữngngườiđangcốsắpxếp tấtcảnhữngđiềuđãhọc thànhmộtcấutrúc.Đừngcốlàmnhưvậy.Vìkhôngchỉbạnsẽlẫnlộnmàcảngười

dạybạncũngsẽbịlẫnlộn.

CôngcụvàthóiquenTôiđã trìnhbàymộtsốcôngcụvà thóiquen.Vậyđâulàsựkhácnhau

giữacôngcụvàthóiquen?Thóiquen:mộtthóiquenlàmộtthônglệnênluônluônhiệndiệntrong

tâmtrícủabạnkhôngkểbạnđangxemxétbấtkỳvấnđềgì.Khibạnchụpmộttấmảnh,bạnluônluôncầnnhậnthứcrõràngvề:tiêuđiểm,tốcđộmàntrập,lỗốngkính,tốcđộtim…Tấtcảnhữngđiềunàyđốivớinhữngnhàchụpảnhchuyênnghiệpđãtrở

thành thông lệ trong suy nghĩmỗi khi cầmmáy ảnh.Một thói quen cũngtươngtựnhưvậy.Mộtngườitưduycókỹnăngluôngiữnhữngthóiquenđótrongđầu.Mỗithóiquenđượckháiquáthóanhưmộthoặchaicâuhỏimàngườitư

duynêntựđặtrađểhỏibảnthânbấtcứkhinàocầntưduymọiviệc.Chỉmộtsốítngườicóthểnhớđượctấtcảnhữngthóiquenđó.Phầnđôngnhữngngườikhácchỉnhớmộthoặchaithóiquen.Tuynhiên,tấtcảcácthóiquenđềuquantrọngvàxuấthiệntrongmọitưduytạimọigiaiđoạntưduy.Nếubạnxemxétcáchtưduycủamộtngườitưduytốt,bạnsẽnhậnthấyrằngtấtcảnhữngthóiquencơbảnđóđềuxuấthiện.Công cụ: một công cụ thì được sử dụng một cách chuyên nghiệp và

thườngxuyênnhưmộtthóiquen.Bạnlựachọnmộtcôngcụcụthểvàbạnsửdụng nó. Sau đó bạn lại cất nó đi. Không giống như thói quen, công cụkhôngđượcsửdụngtạimọithờiđiểm.Côngcụcóthểpháttriểnthànhthóiquen.Ví dụ, công cụOPV khuyến khích người tư duy luôn luôn nghĩ vềnhữngngườikhácchịuảnhhưởngcủacáchtưduy.Tuynhiên,côngcụnàylàmộtcôngcụcụthể.Chúng ta cần sự cụ thể, chính thức, thậmchí cả sự nhân tạo do những

côngcụ tạo ra.Chúng ta có thểnói: hãy thựchiệnmộtPMIhoặcnói: tôimuốnanhthựchiệnmộtC&Svềvấnđềnày.Chúngtacàngsửdụngcôngcụmộtcáchchínhthứcvàcócânnhắc,côngcụđócàngpháthuygiátrị.Vớithóiquen,chúngtachỉhyvọngrằngchúngtathườngxuyênnhắcnhở

bảnthânchúngtasưdụngthóiquenđó.Vớicôngcụ,chúngtacóthểthựchànhchúngvàchúngtacóthểyêucầusửdụngmộtcôngcụcụthể.Thườngxảyratìnhhuốngkhichúngtađangsửdụngmộtcôngcụđểtư

duy,đồngthờicũngcónhiềuthóiquenđượcsửdụngkèmtheocôngcụđó.Vídụ,côngcụOPVbaogồmmộtcáchtựđộngthóiquengiátrị.Tấtcảcáccôngcụđềubaogồmthóiquentrọngtâmvàkếtquả.CôngcụAPCcóthểyêucầusựthayđổitrongnhậnthức.Vànhiềumốiliênhệkhác.

NhữngthóiquentưduyChúngtasẽnhìnlạinhữngthóiquentưduyđãđượctrìnhbàytrongcuốn

sáchnày.Chúngđượcgiớithiệulạilúcnàymộtcáchvắntắtvàkhôngtheotrậttựmàbạnđãđượchọctrướcđó,nhưnglạitheotrậttựlogic.

TrọngtâmvàmụcđíchLúcnàytôiđangxemxét(nghĩvề)điềugì?

Tôiđangcốgắnglàmđiềugì?

Đâylàmộtthóiquencơbảntrongnguyêntắctưduy.Khôngcóthóiquen

này,tưduysẽbịtrôidạt,lẫnlộnvàkhônghiệuquả.Nếuchúngtachỉchútâmđếnmụctiêuchungcủachủđềđểtưduy,điềuđólàchưađủ.

TiếnlênvàđồngthuậnLiệucòncóýtưởngnàokháckhông?

Cáitiếptheosẽlàgì?

Thóiquentưduynàyxácđịnhbướctiếptheotrongtưduy.Chúngtasẽ

tiếnlênphíatrướctừvịtríhiệntạicủachúngta,hoặcchúngtasẽđivòngmọihướng(đồngthuận)đểxemxétcáckhảnăng.Sựlựachọnnàycóthểtrởthànhmột thông lệmột cáchdễdàng, đặcbiệt nếu chúng ta cóđược thóiquen ngừng suy nghĩ ngay bây giờ và tự hỏi: liệu còn có ý tưởng/lựachọn/cáchtiếpcận…nàokhác?

NhậnthứcvàlogicTôiđangtưduydựatrêntầmnhậnthứcnhưthếnào?

Liệucócáchnhìnnàokháccóthểđểnhìnnhậnvấnđềnày?

Haikhíacạnhquantrọngcủanhậnthứclàđộrộngvàsựthayđổi.Tưduy

củachúng ta cầnnhận thức rõ ràngnhữngkhía cạnhquan trọngcủanhậnthứcnày.Cònvềlogic?Tôisẽkhôngđặtramộtcâuhỏinhưtôiđãlàmvớicáckhía

cạnhtưduykhácbởivìtôisẽtrìnhbàynóởphầnsau.Nhưngmộtcâuhỏiđơngiảncóthểlà:Điềugìxảyratiếptheođiềunày?

Câuhỏinàyrấtgiốngcâuhỏitiếnlên.

GiátrịCónhữnggiá trị nàobaogồm trongđó?Những ai chịu ảnhhưởngbởi

nhữnggiátrịnày?Trongtấtcảmọihìnhthứctưduyđờithực,thóiquengiátrịlàmộtthói

quenthiếtyếu.Đơngiảnlàvìthóiquengiátrịxácđịnhgiátrịcủatoànbộsuynghĩ(trongcuộcsốngthực).Khôngcógiátrị,tưduycũngchẳngcógiátrịgì.Thếnênthóiquengiátrịcầnthiếtphảitrởthànhmộtphầnthônglệcủatất cảmọi tìnhhuống tưduy.Bikịchnằmởchỗhiệnnay trong rất nhiềutrườnghọc, tưduyđượclý thuyếthóathànhnhữngbàiđốvà thànhnhữngvấnđề toán học, những chủđềmàkhía cạnhgiá trị là khôngquan trọng.Trongcuộcsốngthực,giátrịxácđịnhsựlựachọn,quyếtđịnh,thànhcôngvàthấtbại.

KếtquảvàkếtluậnNếubạnchưathểđưaramộtkếtluận,nhữngcâuhỏinênđặtralà:

Tôiđãnhậnthấyđượcnhữngđiềugì?

Điểmbếtắcởđâylàgì?

Nếubạnđãđưarađượcmộtkếtluận,nhữngcâuhỏilà:

Câutrảlờicủatôilàgì?

Tạisaotôichorằngcâutrảlờicủatôithựchiệnđược.

Mộtcách tựnhiên, thóiquenkếtquảvàkết luậnđến tại thờiđiểmcuối

cùngcủahànhvi tưduy.Thóiquennàylàquantrọngbởihai lýdo: lýdođầutiênlànếuchúngtađãnỗlựcđểtưduy,chúngtamuốnthuhoạchtốiđanhữngđiềucóthểtừnỗlựcđó,nếukhông,chúngtađanglãngphíthờigian;lýdothứhailàcảmgiácdànhđượcđiềugìđótrongtưduylàmộtđộnglựcvôcùngquantrọng.Nếuchúngtakhôngdànhđượcmộtđiềugìcả,chúngtacũngkhôngcóđộnglựcđểthúcđẩytưduy.

Tómlược

Cónhữngthóiquentưduykhácsẽđượctôitrìnhbàyởphầnsaucủacuốn

sáchnày.Nhữngthóiquenđãđượcgiớithiệulàcơbảntrongcáchtưduytựnhiêncủamỗichúngtavànêntrởthànhmộtphầncủamọihànhvitưduy.

SáuchiếcmũtưduySáuchiếcmũtưduynằmởvịtrígiữacủamộtcôngcụvàmộtcấutrúctư

duy.Tôiđã trìnhbàychochúng tamộtcôngcụđịnhhướng tưduybởivìchúnghướngsựchúýtớimộtkiểuhoặcmộttrạngtháitưduy.Nhữngchiếcmũcóthểđượcsửdụngđơnlẻvàtáchbiệt(cáchsửdụngriênglẻ)hoặcsửdụngthànhmộtchuỗi(sửdụnghệthống).Mũtrắng:thôngtin,dữliệu,dữkiệnvàconsố.Chúngtacónhữngthông

tingì,nhữngthôngtingìchúngtađangthiếu,làmthếnàochúngtacóđượcnhữngthôngtincầnthiết.ChiếcmũtrắngliênquanđếncáccôngcụCAF,OPVvàcólẽcảFIP.Mũđỏ:khảnăngtrựcgiác,linhcảm,cảmgiácvàcảmxúc.Mũđỏchỉra

mộtcáchhợplệđểchúngtatrìnhbàykhảnăngtrựcgiácvàcảmgiác.MũđỏtưduyliênquanđếncáccôngcụCAF,OPVvàFIP.Mũđen: làchiếcmũcủasựxétđoánvàkiểmtra.Nhữngđiềuđãđược

gợi ý liệu có phù hợp với kinh nghiệm, thông tin, hệ thống, giá trị…củachúngta?Chiếcmũđenluônlàchiếcmũcủatưduylốivàcầncónhữnglýdocụthể.ChiếcmũđenliênquanđếncôngcụPMIvàC&S.Mũvàng:chiếcmũcủalợiíchvànhữngđiểmthuậnlợicủaýtưởngđược

trình bày. Chúng ta phải chỉ rõ lý do tại sao ý tưởng đó thực hiện được.Chúng ta cần đưa ra những lập luận logic.Chiếcmũ vàng tư duy có liênquanđếncáccôngcụPMIvàC&S.Mũxanhlácây:sựsángtạo,hànhđộng,đềxuấtvàgợiý.Đâylàchiếc

mũcủasựsảnsinh.Nóđưaranhữngýtưởngxâydựngvànhữngýtưởngmới.MũxanhtưduycóliênquantrựctiếpvớicôngcụAPC.Mũxanhdatrời:nhìntổngthểvàkiểmsoátquátrìnhtưduy.Chúngta

đanglàmgì,chúngtanênlàmgìtiếptheo,mũxanhdatrờicóliênquantớiAGO,trọngtâmvàmụcđích,kếtquảvàkếtluận.Nhữngchiếcmũthựchiệnvaitròrộnglớnhơnmộtcôngcụtưduy.Cho

nênchúngtađừngcốghépnhữngchiếcmũvớinhữngcôngcụtưduykhác.

Nhữngcôngcụtưduy

Có7côngcụđịnhhướngsựchúýđãđượctrìnhbàyđềulànhữngcông

cụđượctríchratừchươngtrìnhđàotạotưduyđầyđủ,chươngtrìnhCoRT,chươngtrìnhđượcthiếtkếgiảngdạytưduyvànayđượcsửdụngởrấtnhiềutrườnghọc.Chươngtrìnhnàybaogồm60bàihọcchiathànhmườibàihọcmộtphần.Chươngtrìnhnàybaogồmrấtnhiềucôngcụtưduy.Tấtcảcáccôngcụtưduyđềuđượcnêutắtbằngnhữngchữcáiđầucủa

mỗiphầnhìnhthànhnêncôngcụđó.Nógiúpchomọingườisửdụngcôngcụmộtcáchdễdànghơn.Nhữngcôngcụđãđược trìnhbàynênđược sửdụngmột cách rõ ràng,

chính thốngvàcócânnhắc.Đây làmộtyêucầucó thểxemnhưmộtchủđíchkhichúngtamuốnsửdụngchúng.TôimuốnbạnthựchiệnmộtOPV.

TrướctiêntôisẽthựchiệnmộtOPV.

Nhữngcôngcụđược trìnhbày lại theo thứ tự thờigianchứkhông theo

thứtựtôiđãtrìnhbàyởtrên.AGO:mục tiêu của chúng ta là gì? Chúng tamuốn đạt được điều gì?

Chúngtamuốnkếtthúcvớiđiềugì?AGOhướngsựchúýtớimụcđíchcụthểcủatưduy.Nếuchúngtabiếtchínhxácchúngtamuốntớiđâu,chúngtadườngnhưđitớiđódễdànghơn.CAF:cânnhắcmọinhântố.Nhìnxungquanh,nhữngnhântốnàochúng

tanênxemxéttrongviệcsuynghĩ.Chúngtađãbỏsótnhữnggì?Cónhữngnhântốnàokháccầnđượcxemxét?Trướckhichúngtatiếnlênphíatrướcvớikiểu tưduy tiến lên,chúng tahãyđảmbảorằngchúng tađãchúý tớimọi điều chúng ta cần nghĩ. Chúng ta phải tự nhận ra những nhân tốmàchúng takhôngđượcdạyhoặcghichép trongnhữngcuốnsách tại trườnghọc.Suynghĩtìnhhuốngcủacuộcđờithựccóthểlàmộtcôngviệcbừabộn.Nếubạnbỏquanhữngnhântốquantrọng,bạnkhôngbaogiờcóđượcmộthànhvitưduytốt.OPV:quanđiểmcủanhữngngườikhác.Mọingườithựchiệnnhiệmvụ

vàcónhữngngườikhácsẽchịu tácđộngbởikiểu tưduyđó.Chúng tasửdụngcôngcụOPVđểchúýtớiquanđiểmcủatấtcảnhữngngườiliênquan.Nhữngngườinàylàai,quanđiểmcủanhữngngườinàylàgì?Nhữnggiátrịliênquanlàgì?Cónhữngngườiliênquantrựctiếphoặcchịutácđộngbởikếtquảcủahànhđộngtừmộthànhvitưduy.Tứclàcónhữngngườichịutácđộng trực tiếp.Bởi thếngười tưduynênchúý tớicáinhìncủanhững

ngườinàychứkhôngnênchỉcoitrọnggiátrịbảnthân.MộttưduytốtlàtưduysửdụngthườngxuyêncôngcụOPV.APC:nhữnghànhđộngthaythếcủachúngtalàgì?Điềugìcóthểthực

hiệnđược?Nhữnggiảiphápcóthểlàgì?VớicôngcụAPC,chúngtanêuranhữngkhảnăngcó thểđể thựchiệnmộthànhđộng.APCcũngđượcứngdụngđểgiảithíchvàđểnhậnthức.VớicôngcụAPC,chúngtatìmkiếmtấtcảnhữngkhảnăngthaythếmàchúngtacó.Nhữngsựlựachọnmàchúngtacólàgì?Nếuchúngtakhôngcósựthaythếnàokhác,đóchínhlàthờiđiểmchúngtadừnglạivàcốgắngxâydựngmộtphươngánthaythế.FIP:nhữngưutiênhàngđầu.VớicôngcụFIP,chúngtasẽcốgắngxem

xemđâulàthựcchấtvấnđề.Khôngphảitấtcảmọithứđềuquantrọngnhưnhau.Khichúngtacóđượccáinhìnrõràngvềnhữngđiềuưutiên,chúngtacóthểlựachọncácphươngánkhácnhau.Phươngánnàolàphùhợpnhấtvới những ưu tiên của chúng ta. Việc xác định những điều cần ưu tiênthườngđượcthựchiệntạithờiđiểmbắtđầucôngviệctưduy,saukhichúngtathựchiệnAGO.Chúngtacànggiớihạnchặtchẽnhữngưutiêncủachúngta,chúngtacàngdễdàngđưarađượcquyếtđịnh.C&Snếuchúng tađãchọnmộtphươngánnhư làkếtquảphùhợpcủa

côngviệctưduy,côngcụnàychophépchúngtatìmhiểuxemđiềugìsẽxảyranếuchúngtatiếnlênphíatrướcphươngánđó.Điềugìsẽxảyratiếptheo?Điềuđósẽdẫntớiđiềugì?BằngcáchthựchiệnmộtC&Smỗiphươngán,chúng ta sẽ tìm raphươngánnào là tốt nhất.C&S,FIPvàPMI lànhữngcôngcụ trợgiúpđể lựachọncácphươngán trongkhiquyếtđịnhvà trongkhigiảiquyếtvấnđề.C&Scũngđượcápdụngtrựctiếpđộclậpđểđềxuấthànhđộngvàsựkhởixướng.PMI:ưuđiểm,yếuđiểmvàsựchúý.Đâylàmộtcôngcụđịnhhướngsự

chú ý. Thay vì tư duy để ủng hộ cho sự xét đoán đầu tiên của chúng ta,chúngtakhámpháchủđềtrướckhiđưaramộtquyếtđịnh.ChúngtacóthểsửdụngcôngcụPMIđểđánhgiábấtkỳmộtkết luận,quyếtđịnhvàgiảiphápnào.Chúngtacũngcóthểápdụngcôngcụnàyđểtrợgiúplựachọncác phương án bằng cách thực hiệnmột PMI chomỗi phương án có thể.PhầnchúýcủacôngcụPMItậptrungsựchúýđểmởranhữngkhảnăngvànhữngsuyđoánvàdẫntớitưduysángtạo.

Sửdụngcáccôngcụ:Tôitrìnhbàycáccôngcụvớithứtựnêutrênnhằmmụcđíchtạonênmột

trật tựchoviệcứngdụngcôngcụmộtcáchcóhệ thống trongviệc tưduymột số chủ đề. Tuy nhiên,mỗi công cụ thường xuyên được sử dụngmộtcáchđộclập,hoặctheomộtnhómhai,hoặcbacôngcụ.Cũnggiốngnhưmộtngườithợmộcphảiquyếtđịnhxemcôngcụnàolàphùhợpnhấttrongbấtkỳtìnhhuốngnào,nguờitưduycũngcầnđưarasựlựachọntươngtự.Nếuliênquannhiềuđếnyếu tố conngười, sửdụngcôngcụOPV là cần thiết.Nếuchúngtacầnđưarahànhđộngphảnhồihoặcmộtgợiý,côngcụC&ShoặccôngcụPMIcầnđược sửdụng.Nếuchúng ta cầnđưa ramộtquyếtđịnh,chúngtacầnsửdụngcôngcụCAFvàFIP.Nếuchúngtacầnđưaramộtkếhoạchhànhđộng,chúngtacầnsửdụngcôngcụAGO.Những công cụ được thiết kế nhằmmục đích thực hành, nội dung của

chúngnhiềukhicóphầnchồngnhau.CónhữnglúcmàviệcápdụngcôngcụPMIvàcôngcụC&Scóthểthuđượccùngmộtkếtquả.CónhữnglúcmàCAFcóthểbaogồmtấtcảnhữngngườiđượcđềcậpđếnvớicôngcụOPV.Mộtngườithợmộccóthểsửdụngmộtchiếcbúavàmộtcáiđinhhoặcmộtcáivítvàmộtcáitôvítđểgắnhaimiếnggỗlạivớinhau.Ngườitưduyhoàntoàntựthânquyếtđịnhcôngcụphùhợpđểsửdụng,

sauđósửdụngchúng.

ThóiquenvàcôngcụNhưtôiđãtrìnhbàyởphầntrên,cáccôngcụcóthểdẫntớinhữngthói

quentưduy.Vídụ,côngcụAPCdẫntớithóiquentưduyđồngthuận.CôngcụOPVdẫntớithóiquentưduytìmkiếmgiátrị.Ngượclại,thóiquencũnggiúpíchchoviệcsửdụngcôngcụ,vídụtrọngtâmvàmụcđíchgiúpchúngtatậptrungvàocôngcụđangsửdụng.Saukhisửdụngmộtcôngcụ,chúngtacầnđánhgiákếtquảmàchúngtađạtđược.Đaphầncáccôngcụkhiđượcsửdụng(CAF,OPV,C&S,PMI,FIP)chúngtacầnluônnhậnthứccáchìnhthứcgiátrị.

TómlượcTôiđãtrìnhbàymộtsốthóiquenvàmộtsốcôngcụtưduy.Chúngcóthể

đượcsửdụngđộc lậphoặc theonhóm.Chúngcầnđược thựchành thườngxuyênđểtrởthànhmộtphầncủakỹnăngtưduy.

Bàitậpônluyện1. Côngcụnào làphùhợpnhấtđể sửdụngđộc lập trongnhững tình

huốngsau:-Bạnkhôngthểtìmđượcmộttàiliệuquantrọngmàbạncần.-Cómộtvụcháytrongnhàbếp.-Mộtgiađìnhmàcácthànhviênkhôngđồngýtrongviệcphâncôngviệcnhà.-Chiếcôtôbịhỏngtrênđườngcaotốc.2.Ngườiquảnlýnhàtrọgặpphảimộtsốkhókhăn:-Điệnbịhỏng.-Mộtchiếcôtôcủakháchbịđánhcắp.-Khôngcómộtchiếcgiườngđủrộngchomộtvịkháchquácao.-Donhầmlẫnmàđãcóquánhiềukháchđượcđặtphòng.Vớicáccôngcụnêu sau,ba côngcụnào làphùhợpnhấtvớimỗi tình

huống:OPV,APC,FIP,CAF,AGO?3.Cómộtmùikhủngkhiếpđangbốcratừmộtgarađãbịkhóa.Người

chủthìđangđivắng.Cáchtiếpcậntưduynàobạnsẽsửdụng.4.Côcủabạnquađờivàđểlạichobạnmộtngôinhàcổđượcđồnlàcó

ma.Bạnsẽlàmgì?Đưaramộtcáchtiếpcậntưduyvềvấnđềnày.5.Mộttrongnhữnghoạtđộngcủangàyủnghộquỹ,bạnđượcyêucầuđặt

raluậtlệchocuộcthicủacácquýbà.Côngcụnàobạncholàcóthểgiúpbạn?

6. Mộtngườibạncủabạn rấtbéonhưng lạikhông thểngừngăn.Bạn

đượcyêucầugiúpđỡ.Chuỗi tưduymàbạnmuốnsửdụng trongcuộcnóichuyệnvớibạncủabạnlàgì?

7.Aiđómuốnmởmộtnhàtậpthểdànhchonhữngngườivôgiacưtrong

khuvực.Tấtcảmọingườiđềuphảnđốiđiềunày.Mộtcuộchọpđượctriệutập.Tưduycủacuộchọpnênđượctổchứcnhưthếnào?

8.Mộtdiễnviênhàikịchnhậnrarằngmọingườiđãkhôngcườikhianh

tadiễn trònữa.Côngcụ tưduynàomàdiễnviênhàikịchnàynên sửdụng?

9. Bạnnhậnrarằng,donhầmlẫn,bạnđãlấymột thứtừcửahàngmà

khôngtrảtiền.Sửdụngmộtcôngcụtưduychovấnđềnày.

PHẦNIII–KHÁIQUÁTVÀCHITIẾT

-Ýtưởngchungởđâylàgì?-Đểhànhđộng,chúngtacầnýtưởngđượcchitiếthóa.Đãbaogiờbạnđidọcmộtconđường?Chắcchắnlàrấtnhiềulần.Vàtrên

thựctế,luôncómộtcáchcụthểđểbạnđidọctheobấtcứconđườngnào:bằngô tô,xebuýt,xemáy,xeđạp,đibộ,đingựa…“đi” làý tưởng tổngquát hoặc phương pháp chung, và sau đó có một ý tưởng “chi tiết” đểphươngánđóđượcvậnhànhvàothựctếnhưthếnào.Chuyển từmộtý tưởngchungsangmộtý tưởngchi tiếtđểcó thể thực

hiệnđượcýtưởnglàmộtthóiquentưduy,đồngthờicũnglàmộthànhđộngtưduyquantrọng.-Chotôimộtloạiđồuống.-Chotôimộtloạiđồuốngnhẹ.-Chotôimộtlynướcchanh.Chúng tachuyển từ tổngquátsangchi tiết.Vídụnêu trênbiểuhiệnba

cấpđộ.Cấpđộchitiếtluônluônlàmộtphươngánchúngtacóthểthựchiệnđược.Nếucóbấtcứmộtloạiđồuốngnhẹnào,đóchínhlàmộtloạiđồuốngđượcnêuởcấpđộcụthể.-Tôisẽthưởnganhta.-Tôisẽthưởnganhtabằngtiền.-Tôisẽthưởnganhta50$.Lạimộtvídụnữacho thấychúng ta chuyển từmộtýđịnhchung sang

mộthànhđộngcụthểcóthểđượcthựchiện…Trong tưduy, chúng tacầncónhữngý tưởngchi tiếtvàcụ thể,bởi có

nhữnglúcnhữngýtưởngchungkhôngđưarachochúngtamộtcâutrảlờicụthể.Nhưngcónhữnglúcchúngtasửdụngýtưởngchungđểsuynghĩvềsựviệclạirấthiệuquả.

TạonênnhữngsựthaythếCómột lỗ hổng lớn trên tấm sàn bê tông, và lỗ đó hiện thời đang đầy

nước.Bạnmuốnlấyhếtnướcrakhỏilỗ.-Tôisẽhútnướcra.-Tôisẽnhấcnướcra.-Tôisẽdờichỗnướcđó.Mỗimộtýtưởngnêutrênđềulàmộtýtưởng,mộtphươngpháphoặcmột

kháiniệmchung.Mộtkhichúngtacóđượcmộtýtưởngchung,nósẽđượcthựchiệnbởimộtýtưởngchitiết.“hútnướcra”gợiýđếnviệcsửdụngmộtcáibơmhoặcmộtốnghútbằngxiphong.“nhấcnướcra”gợiýviệcsửdụngmộtcáixô,mộtcáigáo,mộtmiếngxốphoặcmộtmiếnggiẻlau.“Dờichỗnướcđó”gợiýviệcbỏvàotronglỗnhữngviênđáhoặcmột túinhựađầynướcvàsauđólấynhữngvậtđórasau.Thayvìngaylậptứccốgắngtìmmộtýtưởngchitiết,nếuchúngtachú

tâmvàotìmkiếmmộtvàiýtưởngchung,điềuđólàmộtkiểutưduyđúngđắn.Mộtkhibạnđãcóýtưởngchung,bạnsẽcóđượcnhữngcáchđểthựchiệnnóquamộtcáchcụthểnàođó.Việc luyện tậpđểcóđược thóiquen tưduyđi tìmnhữngcách tiếpcận

chungvềmộtsựviệc,mộtvấnđềvàsauđócốgắngthựchiệnchúngbằngnhữngcáchcụthểlàmộtthóiquentưduyhiệuquả.Việc sử dụng chiếcmũ xanh lá cây hoặcmột APC để tạo ra những ý

tưởngcũngthườngđượctưduytheocáchnày.

RútraýtưởngchungCónhữnglúcchúngtacầnbắtđầuhànhvitưduytheocáchkhác.Thayvì

bắtđầubằngviệcđặtramộtýtưởngchungvàsauđócốgắngtìmmộtcáchcụthểđểthựchiệnýtưởng,chúngtacóthểbắtđầuvớiýtưởngcụthểvàsauđócốgắngrútraýtưởngchungẩnsauýtưởngcụthểđó.Mộtngườinôngdâncómộtchiếcgậygỗnhọn,ôngtacắmnóxuốngđất

đểđàomộtlỗnhỏ,sauđóthảmộthạtgiốngvàolỗ.Ýtưởngchungởđâylàgì?Nócóthểlà:“tạonhữngcáilỗđểgieohạt”,hoặc“gieohạtxuốngđất”.Mộtkhichúngtacóý tưởngchung,chúngtacó thể tìmkiếmxungquanhnhữngcáchkhácnhauđểthựchiệnýtưởng.Vídụ,chúng tacó thểphátminh ramộtchiếcmáycó thểcùng lúc tạo

mộtvàicáilỗvàtựđộngbỏvàomỗilỗmộthạtgiống.Hoặcchúngtacóthểrắchạtgiốngtrênbềmặtđấtsauđóphủmộtlớpđấtlên.

Nếuchúngtađangtìmđiểmđểhoànthiệnhoặcthayđổiđiềugìđó,cáchđể chúng ta thực hiện nó là rút ramột ý tưởng chung.Khi chúng ta có ýtưởngchung,chúngtacóđượchaiđiều:thứnhất,chúngtaxemxétliệucóýtưởngchungnàokháccóthểphụcvụmụcđíchcủachúngta(điềumàchúngtamuốngiànhđược).Hailà:chúngtacócáchnàotốthơnđểthựchiệnnó.

Kháiniệmvàchứcnăng.Chúngtathườngsửdụngmộtsốtừkhácnhauđểmôtả“ýtưởngchung”.

-Ýtưởngchung.-Phươngpháptổngquát.-Nguyênlý.-Kháiniệmchung.-Kháiniệm.Tùytừngtrườnghợpmàviệcchọnlựasửdụngmộttrongnhữngtừtrên

chínhxáchơnnhữngtừcònlại.-Chứcnăngcủacôngtắcnàylàgì?-Kháiniệmcủakhóahọcnàylàtựhọc.-Nguyênlýlàtrảchohọnhữnggìhọlàmra,chứkhôngtínhbaolâuhọmớilàmranó.-Phươngphápchungchúngtasửdụnglàphânchianạnnhânthànhbanhóm:nhómnhữngngườicóthểchờđợiđược;nhómnhữngngườikhôngthểcứusốngđượcvànhómnhữngngườicầncứuchữangaylậptức.Chúngtanênnhậnthứcrằngnhữngtừtrênlànhữngtừkhácnhau.Chúng

cósựkhácnhaukhôngđángkểvềmặtýnghĩa,nhưngbạnđừngcốgắngđểnhớsựkhácnhauđó,bởivìđiềunàysẽlàmbạnlẫnlộn.Hãychỉnghĩvề“ýtưởngchung”và“ýtưởngcụthể”.Thựcchấtthìcóbacấpđộđểtưduy:ýtưởngcụthể,ýtưởngchungvà

cáchtiếpcậnchung.Nhưngkhiápdụngthựctế,chúngtachỉcầntậptrungvào những ý tưởng cụ thể (có thể thực hiện được) và sau đó là ý tưởngchung.Mộtsốýtưởngchungnàykháiquáthơnýtưởngchungkhác,cũnggiống

nhưcónhữngconđườngrộnghơnnhữngconđườngkhác.

TómlượcTưduytheocấpđộýtưởngchungvàýtưởngcụthểlàmộtkiểutưduy

hữuích.Việclựachọncấpđộnàotrướctiênđểtưduylàmộthànhđộngtưduyquantrọngvàcũnglàmộtthóiquenhữuích.

Bàitậpluyệntổngquátvàchitiết1-Làmthếnàobạncóthểmiêutảýtưởngchungtheosaumỗiýtưởngsau:-Đèngiaothông.-Mộttấmbảnđồ.-Mộtchiếctayláiôtô.-Mộtnơiđỗxeôtô.2-Bạncómộtsởthíchmớihoặcmộtngườibạnmớirấtthúvịvàbạnmuốncàngcónhiềuthờigianđểthựchiệnsởthíchđóhoặcđicùngvớingườibạnmớiđó.Hãyđưarahaicáchtiếpcậnchunglàmthếnàođểbạncóđượcthờigian.3-Mộtconchócảmthấyđangbịchủđốixửmộtcáchtànnhẫn.Hànhđộngchungmàconchócóthểlàmlàgì?4-Mộtngườicungcấpthựcphẩmđangtronglúcchuẩnbịthựcphẩmchomộtbữa tiệc lớn thìnhậnđượcmộtcúđiện thoạiđedọasẽchothuốcđộcvàođồăntrừkhingườinàychịuchitrảtiền.Lựachọnhànhđộngchungcủaanhtalàgì?5-Tạimộtsiêuthị,luôncónhữnghàngngườiđợiđểthanhtoán.Bạnmuốncải thiện tìnhhình.Ý tưởngchungmàbạnđịnh sửdụng làgì?Bạncóthểnghĩracáchnàokhácđểthựchiệnýtưởngchungđó.6-Bạnđượcmờithamdựmộtbữatiệchóatrang.Hãyđưarabaýtưởngchungđểbạnxemxétvàlựachọnquầnáo.7-Anhtraibạn(hoặcchịgáihoặcbạncủabạn)luônlấyđồcủabạnmàkhônghỏibạn.Điềunàylàmbạnkhóchịu.Cáchtiếpcậnchungđểbạngiảiquyếtvấnđềnàylàgì?8-Mộtchínhtrịgiabiếtrằngôngtrôngkhôngđượcdễnhìncholắmkhixuấthiệntrêntruyềnhình.Ôngtacóthểlàmgì(chỉrahaiýtưởngchung)?.

9-Ýtưởngchungđằngsaumộtmônthểthaolàgì?

NHỮNGHÀNHĐỘNGTƯDUYCƠBẢN

Bàn taychúng ta tập trung rấtnhiềucơ.Cónhữngcơđượcsửdụngđể

chúngtanắmtayhayduỗinhữngngóntay.Khichúngtasửdụngtayđểlàmbấtcứmộtviệcgìcóích,chúngtaluônsửdụngkếthợpnhữngcơđó.Vàmặcdầuchúngtacóthểnhậndiệnvàmôtanhữngnhómcơthựchiệnđượcnhữnghànhđộngcơbảnnào,điềunàychỉcógiátrịmôtảhơnlàthựchiệnhànhđộng.Chúng tacần tập luyệnnhữngnhómcơkhácnhauvàhyvọngrằngchúngsẽhìnhthànhnênkỹnăngsửdụngđôitaycủachúngta.Tứclà,chúngtanênluyệntậpcáccơtrongsựkếthợp.Trong cáchànhđộng tưduy cơbản, cũng cónhữngđiều tương tựnhư

vậy.Nhữnghànhđộngnàytồntạivàcóthểmiêutảđược.Nhưngkhichúngtaápdụngchúngvàonhữngtìnhhuốngsống,chúngtaluôncầnsửdụngkếthợpnhữnghànhđộngcơbảnnày.Vàcáchtốthơnđểthựchànhnhữngsựkếthợpnàylàviệcchúngtathựchànhnhữnghànhđộngcơbản.Đâylàsựkhácnhaugiữasựmôtảlýthuyếtvàhànhđộngthựctế.Đâycũngchính là lýdo tại sao tôi lạichọn trìnhbàycáchànhđộng tư

duycơbảntạiphầnnày.Chúngtađãcóđượcsựthựchànhmộtsốthóiquentưduyvàcôngcụ tưduynày rấtquan trọngkhi thựchiệncác thao tác tưduy.Tuynhiên,đểthựchiệnđượcnhữnghànhđộngtưduy,chúngtacũngcómộtvàigiátrịcầnđượcxemxét,bởivìhiểurõđượcnhữnghànhđộngcơbảnsẽgiúpchúngtasửdụngcôngcụhiệuquảhơn.

MôhìnhngườithợmộcTrongphầntrước,tôiđãtrìnhbàymôhìnhngườithợmộcđểsosánhvới

mộtngườitưduycókỹnăng.Tôiđãchỉrarằngngườithợmộcbìnhthườngthựchiệnbathaotáccơbản:cắt,dánvàđịnhhình.Tôicũngchỉrarằngthựctếcònmộtsốthaotáckhácnhưngbathaotáctrênlàthiếtyếu.Tôisẽlấymôhìnhbathaotáccơbảnđóvàápdụngnóđểtrìnhbàynhữnghoạtđộngtưduycơbản.Mặcdầunókhôngphùhợp100%,nhưngưuthếcủanóchínhlàsựđơngiản.

HànhđộngcắtBạncắtmộtmiếnggỗ,bạncắtmộtmiếngbánh,bạncắtmột lát chanh.

Cắtcónghĩalàbạnkhôngmuốntoànbộvậtgìđó.Bạnmuốnlấytừngphần

củanó.Khichúng tahướng sựchúý tớimộtphầncủa thếgiớixungquanh ta,

chúngtađangcắtmộtbộphậnrakhỏitổngthểcủanó.Vìthếhànhđộngcắttươngtựvớihànhđộngđịnhhướngsựchúý.Trọngtâm:chúngtachútrọngtớimộtphầncủachỉnhthể.Chúngtathực

ravẫnchú trọng tới toànbộnhưngchúng ta thựchiệnnó từngphần, từngphầnmột.Chúng tacũngcó thểxemxétnómộtcáchkỹ lưỡnghoặckháiquát,nhìntừchitiếttớitổngthể.Rút ramộtđiểmđặc trưng: từmột tìnhhuống tổng thể, chúng ta rút ra

mộtđiểmđặctrưng.Hànhđộngnàyđượcsửdụngnhiềutrongtưduyvàlànềntảngchomộtsốhànhđộngkhác.Vídụ,trongnhữnghànhđộng“chuyểnđộng”(hànhđộngmàchúngtasẽđượchọcởphầntưduykháclạ),chúngtarútramộtđặctrưngcủamộtsựkhiêukhíchvàtiếnlênphíatrướcđểxemxemnósẽdẫnchúngtatớiđâu.Khichúngtarútramộtkháiniệmhoặcmộtnguyênlý,chúngtacũngrútranhữngmốiliênhệ.Sựphântích:khichúngtarútramộtđặcđiểm,chúngtabỏphầncònlại

ởphíasau.Tuynhiên,vớisựphântích,chúngtatìmkiếmsựtoàndiện.Điềunàycónghĩalàchẳngcóthứgìbịbỏlại.Chúngtatìmcáchphânchiatìnhhuống thànhnhữngphần, bộ phận.Nhữngphần này vàmối quan hệ giữachúngmôtảtoànbộtìnhhuống.Sựmởrộng:trongbiểuđồởtrangbên,cóvẽmộthìnhvuông.Bạncóthể

chúývới toànbộhìnhvuôngđó.Hoặcbạncũngcóthểchúýtớimộtgóccủahìnhvuông.Khichúngtachúýtớitoànbộhìnhvuông,chúngtathựcsựcắthìnhvuôngrakhỏinhữnggìxungquanhnó.Sựmởrộnghàmýrằnglấyramộtmiếngcắt lớnhơn,khôngchỉbaogồmhìnhvuôngmàcảnhữnggìxung quanh nó. Mặc dầu “sự mở rộng” dường như đối nghịch với sự“cắt”nhưngtrongcáchvậndụngnày,nókhôngmangnghĩanhưvậy.Tríócchỉđưaracáinhìnrộnglớnhơnvềnhữnggìxungquanh.

Trongmộtnhàhàng,bạnđượcphụcvụmónăngồmmộtlátcáhồinướng

vàmộtvàilátkhoaitâyrán.Khichiếcđĩađượcmangra,bạnchúýtớitoànbộchiếcđĩa.Khibạnăn,bạnchỉchúýtớicáhoặcmộtphầnmiếngcá,hoặcmộtmiếngkhoaitây.Nhưngbạncóthểngồivàchúýtớitoànbộchiếcbànănhoặcbạnchúý tới toànbộnhàhàngđó (trang trícủanhàhàng,nhữngbàn ănkhác…).Phạmvi chúý có thểhẹphơnmà cũng có thể rộnghơn.Phạmvichúýcụthểchỉgiúpchúngtanhìnthấymộtcạnhcủalátcắt.Vìvậy,mởrộngvàkhámphácũnglàmộtphầncủaquátrìnhtưduycắt.

Hãynghĩđếnvòngngoàicủaốngkínhmáyquay.Điềunàygiúpchobạncóbứcảnhlớnhơn.

Hànhđộngdán.Hànhđộngdán làhànhđộngđặtnhữngmiếng rờigắn liềnvớinhauvà

đượcxemxétmộtcáchtoànbộ.Nếubạnđặthaithứngẫunhiênlạivớinhau.Đặt haimiếng gỗ cùng nhau không phải là gắn haimiếng gỗ cùng nhau.Chúngtacầnhồhoặcmộtchấtliệugìđóđểgắnkếtchúng.Sựkếtnối:tríócthựchiệnrấttốtviệckếtnối.Đócóthểchỉlànhữngsự

liênkết.Nhữngthứxuấthiệncùngnhautrongcùngmộtkhônggianvàthờigian,vìthếcómộtsựliênkết.Cónhữngkhiliênkếtđómạnhhơnvàcómộtsựkếtnốicơbản.Nếuchúngtađặtnhữngthứgầngiốngnhautrongcùngmộtnhómhoặccùngmộtmục,cómộthoặcmộtvàinhântốliênkếttấtcảcácbộphậnđượcđặtvàođó.Mỗikhichúngtaxemxétbấtcứđiềugì,luôncósựmócnốisựviệcvớinhữngnhântốliênquankháctrongtâmtríchúngta.Nhữngnhântốnàytạonênsựkếtnối.Càngnhiềunhântố,chúngtacàng

cónhiềusựkếtnối.Vànếuchúngtacàngtíchlũyđượcnhiềukinhnghiệm,chúngtacàngđưarađượcnhiềunhântố.Sựthừanhận:đâylàmộthànhđộngtưduycơbảnphátsinhtrựctiếptừ

sự kết nối. Những gì trướcmắt (tai…) chúng ta đều có liên kết với mộtkhuônmẫunàođómàchúngtađãchứasẵntrongtâmtrí.Vì thếchúngtanhậnrađồvậtđóvàbiếtphảilàmgìvớinó.Chỉcầnmộtáplựcnhẹấnvàocòsúnglàcóthểphátnổmộtkhẩusúng.

Tương tự như cách đó, chỉmột điều nhỏ cũng có thể khơimào chomộtkhuônmẫuquantrọngtrongtâmtrí.Vídụ,từ“chết”làchỉmộttừnhỏđượcviết trên trangsáchnày,nhưngsự tưởng tượngmànógâyra rấtmạnhmẽ(nhữngaithựcsựquantâmxemlàmnhưthếnàomàtríóccủachúngtahìnhthànhvàsửdụngcáckhuônmẫunêntìmđọcthêmcuốntôiđúngcònanhthìsao,mộtcuốnsáchtôiviếtvàmôtảchitiếtlàmthếnàođểnhữnghệthốngtựtổchứcchophépcáckhuônmẫuđượchìnhthành).Sựcôngnhậnvàngoạisuycáckhuônmẫutrongtươnglaicơbảnđược

dựatrênsựkếthợpcủasựcôngnhậnvàsựkiểmtra.Sựtổnghợp:đâylàcáchchúngtađặtmọithứvàovớinhaumộtcáchcó

cânnhắcđểtạonênmộtkếtquả.Việcviếtbấtcứmộtcâunàolàmộtvídụcủasựtổnghợp.Kếthợpbấtcứmộtloạinàolàmộtdạngcủasựtổnghợp.Sựxâydựng:hànhvitưduynàycóthểđượcxemgiốngnhưhànhvitư

duytổnghợp,nhưngtôithíchgọinólàsựxâydựnghơnbởivìnóbaohàmnghĩarộnghơn.Tổnghợpchínhlàhànhviđặtnhữnggìđãcólạivớinhau.Sựxâydựnghàmýxâydựnglênmọithứtừngbước,từngbướcmột.Sựthiếtkế:đâylàmộtdạngcủasựxâydựng.Mọithứđượcgắnkếtvới

nhautheomộtcáchnhấtđịnhđểđạtđượcmộtmụctiêuxácđịnh.Trongthiếtkế,nhữngyếu tốquan trọngnhất làsáng tạo,vàđôi lúcbaogồmcả thẩmmỹ.Nóichung,hànhđộngdánbaogồm2hànhvichủyếu:

-Nhậnbiếtđượcnhữngsựkếtnối.-Đặtchúngvớinhautheomộtmụcđích.

HànhđộngđịnhhìnhMộtngười thợmộcđãcósẵnhìnhdángsảnphẩmtrong tâmtrí.Người

thợmộcthậmchícócảhìnhdángđótrênbảnvẽhoặctrênkhuôn.Vàbởivì

ngườithợmộcđịnhhìnhsảnphẩmtrênmộtmặtphẳng,chonênanhtakiểmtraliêntụcmẫuđangđượchìnhthànhsovớimẫuthiếtkế.Liêntụckiểmtragiữamẫuthiếtkếvàmẫuthựcchínhlàmộthànhđộng

tưduycơbảncủahànhđộngđịnhhình.Trênthựctế,hànhđộngnàycóthểgọilàkiểmtra.Xétđoán:liệunócóchínhxáchaykhông?Nócóphùhợpvớicáimàtôi

biết?Liệunócóphùhợpvớidữliệu?Đâychínhlàtấtcảcáckhíacạnhkiểmtrabởichiếcmũđentưduy.Chúngtaphảixemxemliệucógìkhôngphùhợpgiữanhữngđiều chúng tađangkiểm travàxét đoán sovớinhữnggìchúngtađangcótrướcmắt.LiệuđócóphảilàmộtbứctranhcủaRubbens?Đểbiếtđượcchúngtacầnkiểmtranhiềuđặctínhkhácnhau.Trongtìnhhuốngsống.Sựxétđoánthườnglàsựtổnghợpcủasựkhám

phávàxétđoán.Chúngtakhámphánhữngkếtquảcủamộthànhđộngđãđượclênkếhoạchtạithờiđiểmhiệntạivàtrongtươnglai.Sauđóchúngtaxétđoáncáckếtquảsovớitiêuchuẩn.Nếuthôngquasựkhámphá,chúngtanhận thấy rằng sử dụngmột loại phân bón nhất định sẽ gây ô nhiễm chodòng sông, sựônhiễm (xét đoán sovới việckhôngbị ô nhiễm) là khôngđángkể.Sựtươngxứng:chúngtađặtranhữngnhucầucụthểvàsauđókiểmtra

xemnhữnggìchúngtatìmđượccótươngxứngvớinhữngnhucầuđó.Bấtcứkhinàobạnđặtmộtcâuhỏi,bạnđangđặtramộtnhucầuvềthôngtin.Khibạncóđượccâutrảlời,bạnkiểmtraxemliệucâutrảlờiđócóphùhợpvớinhucầucủabạn?Nếumộtkỹsưđangtìmkiếmmộtvậtliệuvớinhữngđặctínhnhấtđịnh,anhtasẽkiểmtratấtcảcáckhảnăngđểxemxemliệucóvậtliệunàođãđượctìmracónhữngđặctínhnày.Nếuanhtachếtạomộtvậtliệumới,anhtacũngkiểmtranhưvậy.Giảthuyết:chúngtathườngkiểmtranhữnggìchúngtatìmthấysovới

nhữnggìchúngtađãbiết(luậtpháp,dữliệu…).Vớimộtgiảthuyết,chúngtatưởngtượngramộtcơchếcóthể(hoặcmộtsựgiảithích)vàsauđóxemxemnhữngchứngcứnàobảovệgiả thuyếtđó.Trongviệcsuyđoán(điềugì…nếu),chúngtacũnglàmtươngtự.Chúngtađưaranhữngýtưởngthămdòvàkhiêukhíchvàsauđótìmcáchkiểmtrachúng.Tưduykhoahọcbaogồmcảkhảnăngđưaracácgiảthuyếtvàkiểmtracácgiảthuyếtđó.Sự so sánh: trong khi xét đoán và kiểm tra, chúng ta thường so sánh

nhữnggìtrướcmắtchúngtavớinhữnggìchúngtacósẵntrongđầu.Vídụ,sựcôngnhậnluônluôntheosausựkiểmtra.Liệunócóthựcsựlànhữnggì

tôitinlàvậy?MộtbácsỹcôngnhậnmộtloạibệnhdựavàolýthuyếtvàsauđókiểmtratrênphimchụpXquangvàcácxétnghiệmkhác.Vớisựsosánh,chúng taphảicó từhai thứ(hoặcnhiềuhơn) trướcmắt

chúng ta. Sau đó chúng ta sẽ so sánh chúng.Về bản chất, điều này đồngnghĩavớiviệctìmkiếmcácđiểmtươngđồngvàcácđiểmkhácnhau.Đôikhi,ngườitanóirằngcácnhàkhoahọcđượcphânnhómthànhnhững

ngườigắnkếtvànhữngngườichiarẽ.Nhữngngườigắnkếtchúýtớinhữngđiềudườngnhưthựcsựrấtkhácnhausovớinhữngthứthườngthấy.Sauđóhọgắnchúnggộplạicùngnhau(vớinhữngkếtquảcógiátrị).Nhữngngườichiarẽchúýđếnnhữngđiềudườngnhưgiốngnhaunhưngthựcchấtlạicónhữngđiểmquantrọngkhácnhau,sauđóphânbiệtchúngvàtáchchúngra(cũngvớinhữngkếtquảcógiátrị).Nóichung,việcnhìnnhậnthếgiớigiốngnhưmộtđứatrẻconhaylàmộtxãhộitùythuộcvàoviệcchúngtachiatáchnóhaycộnggộpnó.Đócũngchínhlàcáchchúngtahìnhthànhnêncáckháiniệmtạivịtríđầu

tiên,sauđóchúngtatiếptụcđểcónhữngkháiniệmtốthơn.

TómtắtChúngtacóthểnhậndiệnmộtvàihànhđộngtưduycơbản.Chúngđược

nhómthànhbanhóm:cắt,dánvàđịnhhình.Khi tưduy,chúng takếthợpnhữnghànhđộngcơbảnnày.Vídụ,thậmchíngaycảmộthànhviđơngiảnlàmthếnàođểnhậnbiếtmộtngườicóhànhđộngkỳcục trongmộtnhómcũngbaogồmnhiềuhànhvitưduynhư:địnhhướngsựchúý,chắtlọckháiniệm,hìnhthànhgiả thuyếtvàkiểmtra.Việchiểurõnhữnghànhđộngcơbản này giúp chúng ta phát triển các kỹ năng tư duy. Nhưng thực hànhnhữnghànhđộngcơbảnnàylạikhôngphảilàmộtviệclàmphùhợpđểpháttriểnkỹnăngtưduy.

Bàitậpluyệncáchànhđộngtưduycơbản1. Phân tíchnhữngmụcsauvào từngphầncủanó: thang,bếp, trường

học,tiền.2.Chắtlọchaiđặcđiểmquantrọngtừmỗimụcsau:máinhà,xebuýt,

báo,cáihắthơi.3.Vớimỗitừởcộtđầutiên,hãytìmtấtcảcáccáchkếtnốicóthểvớimỗi

từởcộthai:

Chuộtcáithùng

Dấuhiệubơ

Thứcănbút

Conbòconngựa

Tàuhỏamáyvitính.4.Hãytìmnhữngcáchmàbạncóthểnhómtámmụcsauthànhhainhóm

mụcmỗinhómgồmbốnmục:ngườilính,conếch,dòngsông,đámmây,xeôtô,búa,rượu,virus.

5. Mỗimộtdòngsaubaogồmnhómbađặctrưngmộthoặcnhiềuhơn

một vật cụ thể.Hãy xem có bao nhiêu vật bạn có thể tìm ra dựa trênnhómđặctrưngđó.

Nguyhiểm,sắc,khôngcótaycầm

Độngvật,trẻcon,giấy

Haibánh,dài,ầmĩ

6.Chọnravàliệtkênhữngđiểmgiốngvàkhácnhaumàbạncóthểtìmra

giữanhữngmụcđượcchothànhđôisau:Ngàynghỉ/miếngbánh;ngânhàng/quyểnsách;chạy/đibộ;trẻcon/trưởng

thành.7.Tạoramộtgiảthuyếtđểgiảithíchnhữngtìnhhuốngsau:·Nhữngcửahàngđượcbốtríởbênnàyđạilộkinhdoanhtốthơncửahàngđượcbốtríởbênkia.·Rấtnhiềuloàichimcólôngmàusáng.·Mộtsốquốcgiaquyđịnhláixebênlềphải,mộtsốquốcgiakháclạiquyđịnhbênlềtrái.

SỰTHẬT,LOGICVÀTƯDUYPHÊPHÁN

Thậtlàdễdàngđểmôtảvàxácđịnhmộtlờinóidối.Aiđóhỏibạnrằng

bạnbaonhiêutuổi.Bạn14tuổinhưngbạnlạinóirằngbạn16tuổi,đólàmộtlờinóidối.Nhưngtiếcthay,chúngtalạirấtkhóđểxácđịnhsựthật,ngoạitrừcoinó

làđốinghịchvớisựdốitrá.Khichúngtatưduyhoặctròchuyện,sựthậtlàquantrọngnếuchúngtakhôngmắclỗi.Theonghĩaápdụngthựctế,cóhaikiểusựthật:sựthậtcủatròchơivàsự

thậtđờithật.Sựthậtcủatròchơi:nếubạnxâydựngmộttròchơivớiquyđịnhvàđịnh

nghĩanhấtđịnh,nhữnggìthốngnhấtvớinhữngluậtvàđịnhnghĩađóđượccoilàsựthật,nhữnggìkhôngđượcthốngnhấtđượccoilàsai.Nếubạnxâydựngmộttròchơimàởđóquyđịnh2+2=4,rõràngcâutrảlờibằng5làsai.Nếuaiđódichuyểnmộtquâncờtheomộtcáchlạthường,điềunàykhôngđượcphép.Quanhiềuthếkỷ,cácnhàtriếthọcvànhiềunhàkhoahọckhácđãcốgắng rấtnhiềuđểxâydựngngônngữnhưmột sự thật của tròchơi.Nhưngthựcchấtngônngữliênquanđếnthựctếvớirấtnhiềukhókhăn,hơnlàmộttròchơiđượctạoratrongtưởngtượng.Sựthậtđờithực:nhữngýtưởngvàthôngtincủachúngtacóbaonhiêu

phầntrămsựthậtsovớithếgiớithực?Chúngtathườngdựavàonhậnthứcvànhữngkiếnthứckhônghoànhảo.Thỉnhthoảngcácnhàkhoahọcthườngchắclàhọđúng,nhưnglạitìmrarằnghọđãmắclỗi.Sựthựcđờithựclàrấtquantrọngtrongviệcthựchànhtưduy.Ngaycảtrongtoánhọc,cũngcómộtgiaiđoạnmàtạithờiđiểmđó,nhậnthứccủachúngtavềthếgiớithựcphảiđượcmôhìnhhóathànhnhữngbiểutượng.Chúngtasốngtrongmộtthếgiớithựcvàchúngtaphảixửlýtốtmọiviệc.

Chúngtaphảiđưaracácquyếtđịnhvàlênkếhoạchhànhđộng.Chúngtakhôngthểngồiđợimộtsựthậthoànhảo.Vì thế,cócáccấpđộkhácnhaucủasựthựcđờithựckhichúngtasửdụngthựctế.Sự thựckiểm trađược.Bạncó thểkiểm tra sựviệcnhiều lầnvàchúng

đềuchobạncùngmộtkếtquả.Nhữngngườikháccũngcóthểkiểmtranóvàkếtquảlàtươngtự.Nhưngcũngcóthểlàtấtcảcácphươngpháp(côngcụ)kiểmtrabảnchấtlàcólỗi.

Kinhnghiệmcánhân:chúng tacóxuhướng tinvàonhữngbằngchứngmàmắt chúng tanhìn thấy.Nhưngchúng ta cũngcó thểmắc lỗi.Trínhớluôn là cái bẫy đối với chúng ta.Chúng bao gồm ảo tưởng, sự dối trá vàthậmchícảảogiác.Kinhnghiệmloạihai:đólànhữnggìngườikhácnóivớichúngta.Ngay

cảkhingườinóivớichúngtalàchânthànhvàđángtincậy,cóthểngườiđólạicóđượcthôngtintừmộtngườikhôngđángtincậy.Trongbấtkỳtrườnghợpnào,mọingườiđềucóthểlàchânthành,đángtincậynhưngcũngcóthểsailầm.Đượcchấpnhậnrộngrãi:nólàmộtbộphậncủanềnvănhóahoặcnhững

kiến thứcđãđượcchấpnhận.Tráiđấtquayxungquanhmặt trời.Sự thiếuhụtvitaminCdẫntớichứngbệnhScobut.Chúngtachỉcầnnhìnlạilịchsửđãđiquavànhữngýtưởngđãđượcchấpnhậnrộngrãilạicóthểtrởthànhsailầm.Dựavàonguồntin:đócóthểlàtừchamẹ,thầycôgiáo,sáchthamkhảo,

cácnhàkhoahọc,nhữngnhà truyềngiáo…có thểcungcấp thông tinchochúngtavớimộtnguồntincóchấtlượngkiểmtrathựctếcaohơnđốivớitấtcảmọingười.Chúngtathườngcóxuhướngchấpnhậnnhữngđiềunày.Tuynhiên,cũngchínhlịchsửđãchỉchochúngtathấyrằngnguồntincóthểlàsai lầm.Ngaycảnhững tài liệuyhọc tốtnhấtcũnghơnmột lầnnêu rằngchảymáu(hútmáu)làcáchchữatrịtốtnhấtđốivớihầuhếtcácchứngbệnh.Cácnhàtoánhọccũngchứngtỏrằngkhôngthểcóđáhoặccónguồnsángnănglượngtrênmặttrăng.Cácnguồntintôngiáolạichứađựngđiềugìđókhácbiệtbởivìchúngcóphầnnàođógiốngvớisựthựccủatròchơi,bởivìđiềugìđó trở thànhsự thựcdựa trênmộthệ thốngniềmtin.Hãyxemxétnhữngcâukhẳngđịnhsauvềgiốngbò.Bòcóthểbiếtbay.

Điều này trái ngược với kinh nghiệm của chúng ta hoặc của bất kỳ ai

khác.Nócũngtráingượcvớiđịnhnghĩacủachúngtavềloàibò.ChúngtasẽbácbỏýtưởngnàynhưmộtđiềungớngẩngiốngnhưcácnhàsinhvậthọcngayđầutiênđãbácbỏnhữngbáocáovềloàithúmỏvịtÚc.BòsinhrachấtMetangâyônhiễmkhôngkhí.

Nhiềungườikhônghiểubiếtnhiềuvềlĩnhvựcđangđượchỏinàyvàphải

chấpnhậnnónhưmộtnguồntin.Ngườitanóirằngmỗinămloàibòthảirakhoảng70 triệu tấnMetanvàobầukhôngkhí.ĐiềunàygâyhiệuứngnhàkínhnghiêmtrọngcònhơnCacbonDioxidevớikhốilượngtươngtự.

Bòdựavàovikhuẩnđểtiêuhóathứcăn.

Lạimộtlầnnữa,nếuvấnđềnằmngoàihiểubiếtcủabạn,bạnchỉcònbiết

chấpnhậnnónhưmộtnguồntin.Tấtcảcácconbòđềucósừng.

Nếudựatrênkinhnghiệmcủabảnthân,bạnđãtừngnhìnthấynhữngcon

bòcósừng,bạnsẽchấpnhậnnhậnxéttrên.Nhưngnếubạnchưatừngthấyconbònàođócósừng,bạnsẽkhôngđồngý.Vấnđềởđâychínhlànằmởtừ“tấtcả”.Bòluônluônchosữa.

Đâycũnglàvấnđềthuộckinhnghiệmhoặckiếnthứcsinhhọc.Bòsẽcho

sữakhiđẻcon.Bòlàmộtloàiđộngvậtnguyhiểm.

Đâylàvấnđềthuộckinhnghiệmcánhân.Mộtvàiconbòcóthểlàđộng

vậtnguyhiểm,và thường thìđấy lànhữngconbòđực,cònnhữngconbòkhácthìkhông.Bòbịmùmàu:đâylàvấnđềliênquanđếnnhữngkiếnthứcđặcbiệt.Bạn

cóthểđưaralýlẽrằngbởivìbòphảnứnglạivớitấmthảmđỏcủanhữngngười đấu bò, cho nên nó khôngphải là loàimùmàu.Đây làmột sự suyluận.Bòthíchăncá:bạnchưabaogiờnghevềđiềuđó.Nhưngnócóthểlàsự

thựcđấy.Bòlàloàivậtlinhthiêng:thoạttiên,bạncóthểbậtcườikhingheđiềunày

bởivìnótráingượchoàntoànvớikinhnghiệmcủabảnthân.NhưngnếubạnhiểuvềẤnĐộ,bạnsẽbiếttrongvănhóacủangườiHindu,bòđượccoilàloài vật linh thiêng. Đây là một ví dụ minh chứng cho chúng ta thấy cónhữngđiều có thể đúng trong hoàn cảnh này nhưng lại khôngđúng tronghoàncảnhkhác.Phầnnày làquan trọngnhấtvà tôi sẽ trìnhbày rõhơnởphầnsau.

ThóiquentưduyLàmộtbộphậncủathóiquentưduy,chúngtaluôncócâuhỏicầnđặtra:

Giátrịcủasựthựcởđâylàgì?

Sauđó,bạnsẽmiêutảbacấpđộcủasựthựcnhưvídụtrìnhbàytrênvề

loàibò.Bạnkhôngcầnchấpnhậntấtcảnhữnggìbạnlàmđược.Bạncóthểcốgắngkiểmtramọithứ(nhữngthôngtinđặcbiệt)chobảnthânbạn.Rõ ràng điều khó nhất trong việc tư duy, nhất là những tình huống có

nhữngngườikhácnhìnvào,làtuyênbốgiátrịthựcsự.-Điềunàylànhưvậy.-Điềunàyhoàntoànthực.-Điềunàyluônluônthực.Nếumuốnlờituyênbốđượcđưaradựatrênnhữnggiátrịthực,thìsauđó

bạncầnkiểmtragiátrịđómộtcáchcẩnthận.Trongnhữngtrườnghợpkhác,vớinhữngtuyênbốbìnhthường,bạnthườngchấpnhậnnó.-Đôikhisựviệcxảyranhưvậy.-Tôinhớlàđãđọcđượcđiềuđó.-Điềunàycóthểlàsựthực.-Aiđóđãnóivớitôinhưvậy.Luôncómộtsựcânbằnggiữagiátrịsựthựcđượccôngbốvàgiátrịsự

thựcthựctế.Tiếcthaytrongtưduyvàtrongtranhluận,mọinguờithườngcóxuhướng

võđoánvàchắcchắnđểđạtđượcmụcđíchcủahọ.Những thói quen logic hàng ngày thông thường của chúng ta thường

khiếnchúngtakhăngkhăngkhẳngđịnhvớinhữngtừdạngnhư:tấtcả,luônluôn,khôngbaogiờ,bởivìkhôngcósựtuyệtđốiđó,logickhôngcòngiátrịnữa.Nếu chúng ta chỉ sửdụngnhững từ: nhìn chung, nói chung, nóimộtcáchtổngthể,dựavàokinhnghiệmcủatôi,chúngtasẽđisátsựthựchơnnhưnglạikhôngthểvậndụngđượclogichọc,vốnchỉđềcậpđếnnhữngthứbaogồmhoặcloạitrừ.

LogicDựavàologic,chúngtachuyểntừvịtríhiệntạitớivịtrímới.Khôngcó

gìmớinằmngoàinhữngthôngtinmàchúngtađangcó.Chúngtatiếnlêntừnhữnggìchúngtađangcó(logicsuydiễn).Vàtrướctiên,chúngtakiểmtragiátrịthựcsựxemxemnócóphùhợp

vớithựctếhaykhông.

Tiếptheo,chúngtakiểmtragiátrịthựcsựcủanhữnggìtiếpsaunhữnggìchúngtađangcó(theosựkếtiếpcủalậpluận).Hìnhphạtngănmọingườikhôngphạmtội.

Bởivậy,nếuchúng tamuốngiảm tìnhhình tộiphạm,chúng taphải sử

dụnghìnhphạt.Trước tiênchúng tacầnxemxétchứngcứđể tuyênbốhìnhphạtnhằm

ngănmọinguờikhôngphạmtội.Cóthểgiảthuyếtnàylàcóthểchấpnhậnnhưngcũngcóthểnókhônglàsựthực(ngườitakhôngmongđợitộiácxảyra).Nếuchúngtachấpnhậntuyênbốđầutiên,sauđóchúngtasẽxemxétkết

luậntheosau.Khôngcósựbiệnhộchotừ“phải”,nhưnghìnhphạtcóthểlàmộtlựachọnmàchúngtacóthểsửdụng.Chúngtacũngcầnxemxétmứcđộhìnhphạt,loạitộiphạm,chiphí,ảnhhưởngtheosaucủahìnhphạt.Nhữngcâuhỏitheothóiquenlà:điềugìsẽxảyratiếptheo.

Quantrọnghơncâuhỏi:theosauđiềunàyphảilàđiềugì?

Mộtlậpluậnlogicphụthuộcvàonhữnggìxảyratiếptheo.Nếuchúngta

cóthểchứađựngtrongnócụmtừ“nócóthể”tiếptheosau,điềunàymởrachochúngtamộtgợiývàsựkhámphá.

Logic,thôngtinvàsựsángtạoChúngtathườngquênmấtrằngcáchvậndụng“phảitiếptheolà”làmột

lậpluậnlogicdựatrênlogichọcnhưngcũngdựatrênsựthiếusángtạovàthiếuthôngtin.Mộtngườiđànôngbướcvàocănphòngcóđặtmộtchiếcbìnhphalêrất

đẹp.Cănphòngbịkhóalại.Khôngaicóthểvàophòng,cũngkhôngcócửasổhoặclỗhổngtrongphòng.Mườiphútsaungườiđànôngđãthoátđượcrangoài.Trongphòngchiếcbìnhđãbịvỡ.Ngườiđànôngphủnhậnviệcđậpvỡchiếcbìnhnhưngchắc chắn là anh tađã làm,bởikhôngcòncáchgiảithíchnàokhác.Chúngtacầnsángtạohoặccầnthôngtinđểnghĩđếnkhảnăngbìnhhoa

đượcđặtdốcvà tựrơixuốngvỡ.Vàmộtkhichúngtacóđượcnhữngsuynghĩkiểunhưvậy,chúngtakhôngcònbuộcanh“phải” làngười làmđiềuđó.Đâycũngchínhlàkiểutưduymàmộtluậtsưluậntộitốtnêntheo.

Mọingườiănnhiềuvàtrởnênbéophì,sứckhỏegiảmsút.

Nếuchúngtatănggiáđồăn,mọingườisẽmuaítđồănhơn.

Nếumọingườimuaítđồănhơn,mọingườisẽtrởnênmạnhkhỏehơn.

Chúngtacóthểchấpnhậnlốilậpluậnlogicnhưvậychođếntậnkhisự

sángtạocủachúngtađềxuấtmộtvàikếtquảthaythế:Mọingườicó thểdùngnhữngkhoản tiềnchi tiêuvàoviệckhácđểvẫn

mualượngđồănnhưthế.Mọi nguời vẫn dùng khoản tiền tương tự đểmua những đồ ăn rẻ hơn,

nhữngđồănthựcrakhôngcólợichosứckhỏe.Trongnhữngtìnhhuốngđờithực,nhữnglậpluậnlogicthườngđượcđưa

radựatrênsựthiếukhảnăngđểđưaracáckhảnăngthaythế.Tương tựnhưvậy,nếuchúng tacókhảnăngđểnghĩvềnhữngcách lý

giảithaythếthìnhữnglậpluậnlogicbềngoàidễdàngbịsụpđổ.Đêmqua,chúngtanhìnthấyánhsángchiếuxuốngcánhđồng.

Lựclượngkhôngquânnóirằngkhôngcósốliệuvềbấtkỳmộtmáybay

nàohoạtđộngtrongkhuvựcđótốiqua.Vậyhẳnđólàmộtđĩabay.Nhưngcũngcóthểđólàánhsángphátratừmộtchiếcmáybaycủabọn

tộiphạmbuônma túybayở tầm thấpđể tránh sựkiểmsoát củahệ thốngrada.Nếubạntungmộtđồngxulênmộtmặtphẳngcứng,nódườngnhưkhông

thể đứng bằng cạnh. Nếu nó không ngửa thì nó phải là mặt sấp. Logicthườngđúngtrongnhữngtìnhhuốngchỉcósốítcáckhảnăngcóthểxảyra.Hoặc nếu tất cả các khả năng khác đã được loại trừ, chỉ còn lạimột khảnăng.Thậtkhôngmaylàchúngtathườngcókhuynhhướngchorằngchỉcórất

ítkhảnăngcóthểxảyra,bởivìchúngbịgiớihạnbởisựhiểubiếtkhôngđầyđủvàthiếusángtạocủachúngta.Bằng cách định nghĩa sự đối lập, hai sự việc không thể cùng tồn tại.

Nhưngđiềukhókhănlàchúngtaphảixácđịnhđượchaisựviệcnàothựcsựđối lậpnhau.Chúng tacóquanhệyêughét,vàởNhậtBản,cókháiniệmbạn và không là bạn bởi vì họ không có quan niệm theo kiểumâu thuẫnphươngTây.

Tổng quát lại, những khó khăn của cách nhìn nhận logic nảy sinh khichúng ta cố gắng nhìn nhận thế giới theo những gì thực sự diễn ra. Khichúngtacầnđốimặtvớimộttròchơiđượcxâydựngtrước,lậpluậnlogicpháthuyhiệuquả.Nhưngcâuhỏiđượcđặtrachochúngtalàliệungônngữcóthểlàmộttròchơiđượcthiếtkếhaylàsựmiêutảnhậnthứccủachúngta?

TưduyphêphánNếuchúngtachorằngtấtcảmọihànhvitưduycủachúngtađềulàhành

vitưduyphêphán,chúngtakhôngcầnthuậtngữ“phêphán”vàcũnglàmmấtđinghĩacụthểcủathuậtngữnày.Từ“phêphán”cónguồngốclàtừhylạpdùngđểchỉsựxétđoán,sauđó

đượcbiênsoạnvàohệthốngchữLatin.TrongcuốntừđiểnđịnhnghĩacủaOxford,từnàyđượcgiảithíchvớinghĩaphêbìnhhoặctìmlỗi.Thườngthìtừ“phêphán”đượcsửdụngvớinghĩaxétđoán,cảmặttốtlẫn

mặtxấu.Theocáchnàychúngtalạisuyyếuđigiátrịchínhcủatưduyphêphán.Mụcđíchcănnguyêncủatưduyphêphánlàkhámphásựthậtbằngcách

chỉravàloạitrừnhữnggìlàsai,nhờđómàsựthựcđượctìmra.Cáchxemxétnàycógiátrịđángkểtrongviệchạnchếsửdụngngônngữkháiniệm,lậpsailầmmộtcáchtùytiện.Nhưngnólạikhôngcógiátrịkhuyếnkhíchtưduysángtạovàphátsinh.Tôiđãchỉrađiềunàyởphầntrước.Sửdụngtưduymũđen,chúngtasẽloạitrừdầncácyếuđiểm,củngcố

sứcmạnh của ý tưởng, nhưngđiều này là chưa đủ đối với lối tư duyxâydựng.Tưduyphêpháncógiátrịđốivớitưduygiốngnhưgiátrịcủamộtchiếc

bánhđốivớimộtchiếcxeôtô.Chỉdạychohọcsinhtưduyphêphánlàmộtviệclàmvôcùngthiếusót.Lốitưduyphảnhồicũnglàmộtlốitưduykhôngđầyđủ.Nướcdậplửa.

-Nướclàchấtlỏng.-Xănglàchấtlỏng-Vậyxăngdậpđượclửa.Tưduyphêphánsẽchỉralỗitrongcáchlậpluậntrênlàmộtlỗikinhđiển

củalậpluận.Johnthíchănsò.Johnlàmộtđứatrẻ.Petercũnglàmộtđứatrẻ.Vìvậy

Peterthíchănsò.Chúngtacóthểdễdàngnhậnrachúngtakhôngthểsuyluậntheocáchnhưvậy.Suyluậnphảiđượcthựchiệntheocáchhoàntoànkhác.Tấtcảnhữngchất

lỏngmàtôiđãtừngthấy(nước,bùn,sữa,nướcthải)dậpđượclửa.Điềunàycóthểlànhờđặctínhchấtlỏngtựnhiêncủachúnggiúpngăn

khôngkhítrongđámlửa.Xănglàmộtchấtlỏngmới,chấtlỏngmàtôichưatừngbiết,vìvậytôigiả

thuyếtrằngnócũngdậpđượclửa.Cáchlậpluậnsuydiễnnêutrêndườngnhưcóthểchấpnhậnđược.Đóchỉ

dựatrênkinhnghiệmvàkiếnthứccủatôivềxăngmàtôisuyluậnnhưvậy.

TómlượcSựthựcvôcùngquantrọngtrongtưduy.Cósựthựccủatròchơivàsự

thựccủanhữnggìdiễnracủa thếgiớixungquanh ta.Khisửdụng tưduyphêphán,câuhỏichúngtacầnđặtralà:Liệunócólàsựthựckhông?

Chúngtatìmcáchxácđịnhmứcđộcủasựthựcthựctế.

Chúngtasửdụnglogicđểtìmramứcđộsựthựccaohơnnhữnggìchúng

tađangcó.Chúngtacầnkiểmtrasựthựclogicvớimộtcâuhỏikhác:Tiếpnhữnggìchúngtacóphảilàgì?

Bàitậpluyệnsựthực,logicvàtưduyphêphán1-Nếutôichobạnmộtnửanhữnggìtôicóvàbạnphảilàmđiềucôngbằnglàbạnchotôimộtnửanhữnggìbạncóliệubạncóđồngýkhông?Liệuđâylàtưduylogic?Điềugìtiếptheosau?2-ChúngtabiếtrằngEllenrấtlười,vìvậychúngtagiaothêmviệcchocôấyđểkhiếncôấylàmviệcchămhơn.Sửdụngtưduyphêpháncủabạnvềtìnhhuốngnày.3-Kẻthùcủakẻthùcủatôilàbạncủatôi.Liệusựsuydiễnlànhưvậy?4-Đánhgiácấpđộsựthựctrongcáctìnhhuốngsau:

-Nhữngchiếcôtômàuvàngítgâytainạnnhất.-Nhữngchiếcôtômàuđỏrấtkhónhìnvàobanđêm.-Contrailáixegiỏihơncongái.-Phụnữcómộtmìnhtrênxesẽláixenhanhnhất.-Contraithườnggâyratainạnhơn.-Rượukhiếnkhảnăngláixesuygiảm,dùởbấtcứmứcđộnào.-Nhữngngườiláixechậmcóthểgâytainạn.-Ngồiởghếtrướclànguyhiểmnhất.-Xemáychỉthựcsựnguyhiểmnếunhữngngườitrẻtuổiđiềukhiểnchúng.-Nhữngconđườngẩmgiữbánhxetốthơn.-Đèngiaothôngcaonhấtlàđènđỏ.5-Mộtvănphòngtínhtoánrằngmỗiláthưgửiđimất20$(baogồmtiêuphíkhônggian,thờigian,bưuphí).Đểcắtgiảmchiphíhọquyếtđịnhgửiítthưhơn.Điềunàylàlogic?6-Nhữngchiếcgiàynàyđắthơnnênchấtlượngphảitốthơn.Nếuchấtlượngkhôngtốthơn,sẽkhôngaimuachúngvàngườilàmgiàysẽphásản.Liệucóphảiđólàsuyluậnđúng?7-Khibạnnấuđồăn,bạnphảiquyếtđịnhxembạnmuốnăngì.Sửdụngtưduyphêpháncủabạnvềvấnđềnày.8-Trongmộtcửahàngthứcăn,trộmđãlấyđi3%doanhthu.Lợinhuậnchỉchiếm2%trêndoanhthu.Liệucóphảiđiềunàysẽkhiếncửahàngphảiphásản.

TRONGHOÀNCẢNHNÀO?

Liệucáinhiệtkếnàycógìhỏngkhông?Sốghitrênnhiệtkếchưahềvượt

quá960cnhưngnướcdườngnhưđangsôi.Liệucóphảisốghinhiệtkếlúcnàycầnphảiđạtđếnmức1000c?Tấtcảmọingườiđềubiếtrằngnướcsôiởnhiệtđộ100độchoặc212độ

f.Điềunàyđúngkhông?Điềunàysai.Nướcsôiởnhiệtđộ100độcchỉvớimứcđộnướcbiển.Nếuápsuấtkhôngkhígiảmchẳnghạnkhibạntrèolênnúi,nướcsẽsôiởnhiệtđộthấphơn.Vìvậy,sựthựcmàcácnhàkhoahọcđưararằngnướcsôiở1000cchỉđúngtronghoàncảnhđặcbiệt.TrongmộtbuổigiảngbàicủatôiởPlovdiv,Bungari,mộtnhàtâmlýtrẻ

tuổingồiởhàngghếđầutiêntrướcmặttôilắcđầuphảnđốiquyếtliệtbấtcứđiềugìtôitrìnhbày.Điềunàylàmtôibốirốivàsaukhinóichuyệnvớicôấy,tôiđãhiểutạisaocôấylạiphảnđốiquyếtliệtnhưvậy.Côấynóivớitôirằngmộtcáilắcđầuquyếtliệt,liêntụclàcáchbiểuđạtsựđồngýtuyệtđốicủangườiBungari.Tất cả mọi người biết rằng bò không phải là một loài vật linh thiêng.

NhưngtheoquanniệmtôngiáocủangườiHinduvàtheonềnvănhóaẤnđộthìbòđượcxemnhưmộtloàivậtlinhthiêngvànếumộtconbòđượcchọnđểđặtgiữamộtconphốđôngđúcnhấtthìmọingườiphảiláixetheohàngđôivớitâmlàvịtrícủaconbò.Mọingườicho rằngsữa tốtđốivớimọinguời,vì thếnhiều tổchức tín

ngưỡngsửdụngsữađểcứutrợtrẻemtrongchiếntranhởviệtnam.Nhữngđứatrẻđóbịbệnhtiêuchảy.Mộtsốngườiđặcbiệt(đặcbiệtlàởvùngĐôngNamÁ)khôngcóenzymphùhợp,lactaza,đểlàmtiêuhóasữa.Muốiđượcxemlàrấttốt.Muốilàmthứcăndễănhơn.Cơthểconngười

cầnmuối.Nhưngquánhiềumuốilạikhiếnđồănkhôngthểănđược.Tấtcảnhữngvídụnàyminhchứngrằngnhữngđiều tưởngchừng luôn

đúngthựcralạichỉđúngtrongnhữnghoàncảnhnhấtđịnh.Khoahọchóahọcphụ thuộc chủyếuvàohoàncảnhvàđiềukiện.Các

hợpchấtsẽtươngtácchínhxácchỉtrongđiềukiệnnhiệtđộvàápsuấtchínhxáchoặcchỉvớisựhiệndiệncủachấtxúctácphùhợp.Bạncóthểlậpluậnrằngkhichúngtađangnóichuyệnhoặcđangtưduy,

chúngtathừanhậncácđặcđiểmvănhóavàcácđiềukiện,bởichúnghiếmkhisai, trừtrongnhữnghoàncảnhvôcùngđặcbiệt.Ngượclại,bấtcứkhinàokhẳngđịnhmộtsựthực,chúngtacầnmộthoàncảnhcụthểđểsựthựccóthểxảyra.Dĩnhiênhầunhưtấtcảcáclỗithườnggặptrongthảoluậnhoặctranhluận

làdomọingườiđãkhôngđặtđượcsựviệcvàotìnhhuốngcụthể.Cảhaibênbấtđồngquanđiểmvớinhauđềuchomìnhlàphải,bởidựatrênhoàncảnhkhácnhau.Điềunàycóhàmýrằngtấtcảsựthựcđềumangtínhtươngđối?Không

phảinhưvậy.Nócónghĩalàmộtvàisựthựccótínhtươngđối.Tấtcảmọingườiđềucầnôxiđểsống.Chúngtathíchtinrằngtấtcảmọingườiđềucónhữngquyềnconngườicơbản.Đâylàlúcchúngtacầncẩnthậnkhisửdụngnhữngtừnhư“tấtcả”và“luônluôn”,nhữngtừlànềntảngcủatưduylogicthông thường.Chúng ta có thể sửdụngcác từkhácnhư“nói chung” thaychotừ“luônluôn”,nhưngnếuchúngtamuốnnóitừ“luônluôn”,chúngtacầnxácđịnhtìnhhuốngcụthể.Tuynhiên,cũngcónhữngngoạilệ,vàtôikhôngtrìnhbàynhữngngoạilệ

đó,nhưngcũngđãchỉrarằng,cóthểnhữngsựthựcđúngtrongtìnhhuốngnàynhưnglạikhôngđúngtrongtìnhhuốngkhác.

ThóiquentưduyChúngtacầncó thóiquentưduyđặt racâuhỏiquantrọng: tronghoàn

cảnhnàosựthựcxảyra(hoặccóthểápdụng)?.

Bàitậpluyệnvềtìnhhuống1-Trongtìnhhuốngnàomỗivậtdướiđâysẽtrởthànhhữuích.Bạncóthểnghĩranhữngtìnhhuốngcóthểsửdụnghữuíchhaihoặcnhiềuhơncácvậtđó?-Mộtsợidâythừng.-Mộtquảbóngcaosu.-Mộtchiếcbậtlửa.-Mộtcáithùng.-Mộtquekem.2-Nhữngcâukhẳngđịnhnàosauđâyluônluônđúnghoặcchỉ

đúngtrongnhữngtìnhhuốngnhấtđịnh:-Băngtrôilànguyhiểm-Tayướtlànguyhiểm-Láixebấtcẩnlànguyhiểm-Ănkiênglànguyhiểm-Daolànguyhiểm-Bểbơirấtnguyhiểm3-Nhữngthứnàođượcliệtkêdướiđâysẽtốtnếucómộtlượnghợplýnhưngkhôngtốtnếubạncóquánhiều?-Thựcphẩm-Tiền-Luyệntập-Kiếnthức-Sựchânthực-Ngủ-Tivi4-Mộtconchócủanhàhàngxómđãcắnmộtcậubé.Ngườihàngxóm khăng khăng rằng con chó bình thường rất hiền nhưng vì cậu bé đãkhiêukhíchconchó.Bốmẹcậubénóirằngconchóđónguyhiểmvàcầnbịđemđi.Bạnnghĩgìvềđiềunày?5-Nhìnchungthìbạnchorằngconnguờicưxửtốthaytệ?Hãyđưaranhữngtìnhhuốngmàbạnchorằngmọingườicưxửtốtvànhữngtìnhhuốngmàmọingườicưxửtệ.6-Lửanguyhiểmhayhữuích?

GIẢTHUYẾT,TIÊNĐOÁNVÀKHIÊUKHÍCH

Giả thuyết, tiênđoánvàkhiêukhíchđều lànhữngkỹnăng tưduyquan

trọngđốivớibấtkỳsựtiếnbộ,sựthayđổi,nghiêncứukhoahọcvàtưduysángtạovềbấtkỳđiềugì.Tiếc thay là hầu hết các cách tiếp cận tư duy truyền thống đều bỏ qua

nhữngkhíacạnhquantrọngnày.Tạisaomèolạithíchchơi?Cóthểlàvìchúngđangthửcáckiểuứngxử

để sănmồi hoặcđể tựvệ.Hoặc cũng có thểvì chúngkhỏemạnhvàhamchơi.Tại saoconngười lạivui chơi?Bởivì sựhàihướcvà sự thích thú.Và

cũngcóthểvìthửnhữngđiềumới.Giảthuyết,suyđoánvàkhiêukhíchchophépchúngta“chơi”trongtâm

trí của chúng ta. Chúng ta thực hiện những “suy nghĩ thí nghiệm” màAnhxtanhđãsửdụngđểtạoranhữngýtưởngquantrọng.-Chúngtacóthểlaitạonhữngconbòrấtnhỏ,chỉbằngnhữngconchó.-Giảsửchúngtacóthểlàmchonhữngconbòtăngtrưởngnhanhhơnnhờvàohoocmontăngtrưởng.-Điềugìsẽxảyranếuchúngtacóthểđưavàohệtiêuhóacủabònhữngvikhuẩncókhảnănggiúpbòchuyểncỏthànhthứcănkỹhơn?-Liệuchúngtacóthểxửlýrácthảisinhhoạttheocáchnàođóđểchúngcóthểsửdụnglàmthứcăngiasúc.Tấtcảnhữngvídụtrênđềulànhữngsuyđoánvàlàsựkhiêukhích.

NhảylênphíatrướcTheocách tưduy thông thường, trướckhinóiđiềugì,chúng taphảicó

sẵnlýdođểlýgiảichúng.Khichúngtatiếnlênphíatrướcvớikiểutưduylogic,chúngtatiếnlêntừ

vịtríhiệntạivớivịtrítiếptheo:điềunàylàkếtquảcủanhữnggìtôiđangcó.Đâylàkiểulậpluậnlogicthôngthường.Nóđượcminhhọabằngbiểuđồởtrangbên:chúngtatừAtiếntớiBvàsauđólàC.Vịtrícủachúngtatại

bấtkỳthờiđiểmnàođượcxácđịnhbởivịtrítrướcđó.Mỗimộtvịtrímớicósựtrợgiúplogic.Nhưngcómộtcáchkhácđểchúngtatưduytiếnlênphíatrước.Cáchnày

làcáchđưaramộtbướcnhảy.Quátrìnhnàycũngđượcminhhọabởibiểuđồởtranhbên.Chúngtacóthể“kéo“nhữngbướctiếptheotừđiểmA.Cósựkhácnhaugiữa“kéo”và“đẩy”.Vớikiểutưduyđẩy,chúngtađẩy

vềphíatrướctừvịtríhiệntạicủachúngta,giốngnhưmộttàuphábăngđẩyxuyên tảngbăng.Vớikiểu tưduykéo, chúng tanhảy lên trướcvà sauđóxemxemliệuchúngtacóthểtìmramộtconđườngxuyênquatảngbăng.Vớikiểutưduyđẩy,chúngtanói:

Điềunàylànhưvậy,vàlàkếtquảcủanhữnggìtiếpsau.

Vớikiểutưduykéo,chúngtanói:

Điềunàycóthểlànhưvậy,nếuchúngtathựchiệnbướcnhảynàysauđó

xemnhữnggìxảyratiếptheo.Theotưduylogicthôngthường,mỗimộtbướctiếnđềuphảiđượcchứng

minhđầyđủ.Khichúngtanhảytrướcvớisựsuyđoán,chúngtakhôngcóđược sự chứngminh cho cú nhảy đó.Với sự khiêu khích, chúng ta cũngkhôngcầnphảicólýdođểnóiđiềugìđóchođếntậnsaulúcchúngtanóira.

Cáccấpđộsuyđoán.Tronglốitưduysuyđoán,chúngtasửdụngmộtsốcáctừkhácnhau:

Cóthể.

Giảsửrằng.

Cólẽ.

Cókhảnăng.

Điềugìnếu.

PO(?)

Cấpđộchắcchắnđượcphânchiatừcấpđộchắcchắnhoàntoànxuấtphát

từlogichoànchỉnhtớisựkhiêukhíchcẩntrọngcủatưduykháclạ.Sựchắcchắn:kếtquảcủamộtsuyluậnlogichoànchỉnh.

Đảmbảotươngđối:khôngchắcchắnhoàntoànnhưnghầunhưtoànbộ.

Chỉcầnkhẳngđịnhcuốicùng.Bởivìchúngtakhócó thểchắcchắnhoàntoànvềnhữnggìxảyratrongtươnglai.Suyđoánhợplý:chúngtabiếtnólàmộtsựsuyđoánnhưnglàmộtsuy

đoánhợplývàlàsuyđoánchắcchắnnhấtcóthể.Điềucóthể:đâychỉlàmộtđiềucóthể.Khôngcónhiềubằngchứngủng

hộnhưngnólàmộtđiềucóthể.Nhiềukhinómãichỉlàtrênlýthuyết.Sựkhiêukhích:chẳngcólýdonàohoặckhảnăngnàochotuyênbốđó.

Một ý tưởng khiêu khích được hình thành và sử dụng để đẩy chúng ta rakhỏilốitưduythôngthường.SựkhiêukhíchđượcviếttắtbằngtừPO.POmộtchiếcôtôcóthểcóbánhhìnhvuông.

HànhđộngvàthayđổiBácsỹphảithựchiệnnhữnghànhđộngcụthể.Nhưnghọhiếmkhicótất

cảnhữngthôngtinmàhọđòihỏi:bởivìcácthửnghiệmvẫnđangđượctiếnhànhvàbởivì chúng ta chỉbiết tươngđối ít về cơ thểconngười.Vì thế,hànhđộngcủabác sỹđược thựchiệndựa trênnhữngđiều tươngđốichắcchắnhoặccósựsuyđoántốtnhất.Trongthựctế,córấtnhiềutrườnghợpchúngtađưarahànhđộngkhông

dựatrênsựchắcchắnmàdựatrênsựsuyđoánhợplý.Nhưngđókhôngphảilàkiểusuyđoánmàtôitrìnhbàyởđây.Trongmụcnày,tôixemxétsuyđoánnhưmộtcôngcụđắclựcchosựtiến

triển,choviệc thayđổiý tưởng,chosựhìnhthànhý tưởngmớivàchosựsángtạo,nóichung.

QuanđiểmsángtạoTrongtranhluậnvàtrongnhiềutìnhhuốngtưduy,chúngtamuốnkhẳng

địnhnhữnggìchúngtađãbiết.Mộtquanđiểmsángtạo,chúngtamuốntiếnlênphíatrướcvớimộtđiềugìđómớimẻ.Sựsuyđoánchophépchúngtamởranhữngkhảnăngmớivàsauđólà

tiếptụcthựchiệnnhữngkhảnăngđó.Sự suy đoán cho phép chúng ta hình thành những khuôn mẫumới để

chúngtacóthểxemxétcácchứngcứtheocáccáchmới.Sựsuyđoánvàsựkhiêukhíchchophépchúngtapháttriểncáccôngcụ

tư duy sáng tạomột cách có cân nhắc để chúng giúp chúng ta thoát khỏi

khuônmẫutưduytruyềnthống.Khôngcósựsuyđoán,mộtýtưởngvẫncóthểđượcpháttriểnvàcảitiến,

nhưngthựcchấtchúngtakhôngcóđượcmộtýtưởngthựcsựmới.Quanđiểm sáng tạobaogồmcả rủi ro, sựhànhđộngvà sự thửnhững

điềumới.

TưduykhoahọcPhươngphápkhoahọctruyềnthốnglàtậphợpvàphântíchcácchứngcứ.

Từ những phân tích đó, chúng ta đưa ra những giả thuyết hợp lý. Sau đóchúngtasắpđặtđểkiểmtragiảthuyếtđó.Trênlýthuyết,chúngtacốgắngchứngminhnhữnggiảthuyếtđólàsai.Trongthựchànhnhiềunhàkhoahọcgắngsứcchứngminhnhữnggiảthuyếtđólàđúng.Ngườitachútrọngnhiềuđếnthuthậpvàphântíchdữliệutrongchương

trình đào tạo các nhà khoa học. Phân tích dữ liệu luôn là cách đượcmọingườitinrằngsẽgiúphìnhthànhcácgiảthuyếthợplý.Ngàynay,rấtnhiềungườiđangnghingờđiềunày.Liệuphântíchdữliệucóhìnhthànhnênnhữngýtưởngmớihaylànóchỉ

giúpchúngtakhẳngđịnhnhữngýtưởngsẵncó.Từnhữngđiềunàychúngtađượcbiếtvềhànhvicủa tríócnhưmộthệ thống tự tổchức thì tríóccủachúngtachỉnhìnthấynhữnggìnóđãđượcchuẩnbịđểnhìn.Vìvậy,chúngtađãcósẵnmộtkhocácgiảthuyếtsẵncótừnhữngdữliệuchúngtakiểmtra.Điềunàykhôngtạoramộtýtưởnghoàntoànmới.Đócũngchính là lýdo tại saonhữngbướcđộtphá (cáiđượcgọi là sự

chuyểndịchhos)củacácnhàkhoahọc lại thườngcần rấtnhiều thờigian.Nhữngngườixemxétdữliệuthôngquanhữngýtưởngcầnrấtlâumớiđếnđượcvớiýtưởngmới.Nếuchỉcóphân tíchdữ liệukhông làchưađủ.Chúng tacũngcầnkhả

năngsángtạođểsuyđoánvàsửdụngcácgiảthuyếtkhiêukhích.Nếuchúngtacóthểpháthuynhữngkỹnăngnàytronglĩnhvựckhoahọc,nềnkhoahọccủachúngtasẽtiếnlênnhanhchóng.Nhữnggiảthuyếtmớivànhữngýtưởngkhiêukhíchcungcấpnhữnggiá

đỡđểchúng tacó thể tổchức thông tinvàdựavàođó tìmkiếm thông tinmới.Nhữnggiảthuyếtmớikhôngbịgiớihạnlànhữnggiảthuyếthợplýnhất.

Chúngcóthểlànhữngtiênđoánvàkhiêukhíchthậntrọng.

TưduykinhdoanhSựkhởisựmới,mộtlĩnhvựcđầutưmới,mộtdoanhnghiệpmớiđềulà

nhữngdẫnchứngcủatưduysuyđoán.Ýtưởngđượchìnhthànhvàsauđóchúngtatìmcáchkiểmtranóthôngquaviệcthuthậpthôngtinvàtiếnhànhcác cuộc nghiên cứu thị trường.Có thể vẫn cònđómột vài yếu tố rủi ro,ngaycảkhicácdoanhnghiệpchorằngmìnhđúngtheologic.Đểbắtđầusảnxuấtsảnphẩmhoặcbắtđầuchiếndịchmới,ngườitaluôn

phảitưduytheokiểusuyđoán:điềugìnếuchúngtalàmđiềunày…sựphảnứngcủacácđốithủcạnhtranhcũngđượcđoántrước.Vảbởivì lĩnhvựckinhdoanh là lĩnhvực luônphảiđốiđầuvớinhững

hànhđộngvàvớitươnglainênluôncósựsuyđoán.Liệuchúngtanêntănghay giảm số lượng các vấn đề qua suy đoán.Câu trả lời ở đây là cả hai.Chúng tacầngiảmsựsuyđoánvà rủi robằngcách thu thập thông tin, sửdụngsựkiểmtravàcónhữngchiếndịchtrợgiúp.Nhưngđồngthờichúngtacầntăngnhữngsuyđoánnhằmhìnhthànhcáclĩnhvựcđầutưmới,nhữnghướngmớivàcácphươngphápmới.

TómlượcChúng ta thường xuyên tư duy theo kiểu logic học, tức là đi dần từng

bướctừvịtríhiệntạiđếnvịtrítiếptheonhờvàolậpluậnlogic.Nhờvàogiảthuyết,suyđoánvàsựkhiêukhích,chúngtacóthểnhảylênphíatrướcmàkhôngcầnphảichứngminhđầyđủ.Cấpđộminhchứngcóthểđượcxếploạitừsuyđoánhợplývàkhiêukhíchlàchúngtachophépchúngtathửnghiệmđểcốtìmranhữngýtưởngmớivàđểxemxétsựviệctheomộtcáchmới.Trongbấtkỳmộthệthốngtựtổchứcnào(giốngnhưtríóc)luôncósựcầnthiếtvềmặtlogicđểthựchiệnnhữnghànhvitưduynày.

Bàitập1-Tạisaobạnnghĩchuộtcóđuôi?Hãyđưarahaigiảthuyếtkhácnhau.2-Cảgiađìnhđềuđinghỉcuốituần.Vàkhibạntrởvềnhàbạnngửithấymùikhóchịutrongnhàbếp.Bạnnghĩđócóthểlàmùigì?3-Trongrấtnhiềutruyệncổtích,mộtngườibìnhthườngđượctặngbađiềuướcbởivị thầnchai.Giảsửrằngbạnđược tặngbađiềuước.

Bạnướcnhữnggì?Điềugìsẽxảyranếumỗiđiềuướctrởthànhhiệnthực.4-Bangiámđốcđểýthấymộtngườitrợlýluônluônđếnđúnggiờvàobuổisángvàthườngvềrấtmuộn.Nhữngcáchgiảithíchcóthểđốivớihành động này là gì? Đưa ra hai cách giải thích hợp lý và hai giải thíchkhôngthểchấpnhậnđược.5-Mộtngườimàbạnbiếtrằngluônlôithôi,khônggọngàngvàlườibiếng.Độtnhiênngườinàybắtđầuănmặcgọngàng,sạchsẽ,sốngcótổchứcvàchămlàm.Bạnsuyđoánxemđãxảyrađiềugì?6-Mộtvịgiámđốcnhậnrarằngđốithủcạnhtranhchínhcủacôngtymìnhdườngnhưbiếttrướcđượcnhữnggìcôngtyôngđịnhlàm.Vịgiámđốcchorằngcósựròrỉthôngtin.Cóthểtừcácnguồnsau:-Từmộttrợlýcaocấpđãthôiviệcbathángtrước.-Từmộtngườibạndobạnbègiớithiệuđểthaythếngườitrợlý.-Nhữngthôngtinsaimàôngcungcấpchongườitrợlýmớiđãkhôngđượcđốithủsửdụng.-Ngườitrợlýđãnghỉviệchiệnđanglàmchomộtcôngtykhác.-Bạnnghĩgìvềđiềunày.7-Tạisaobạnnghĩmọingườithíchtranhluận?Hãyđưarabagiảthuyếtkhácnhau.8-Giảsửrằngbòlàloàiđộngvậtcựckỳnhỏ.Điềugìsẽxảyra.

TƯDUYKHÁCLẠ

Liệusángtạocóphảilàmộtkhảnăngthầnbímàchỉmộtsốítngườicó

được?Liệutưduysángtạocóphảilàmộtbộphậncủakỹnăngtưduyvàvìthế

cóthểcóđượckỹnăngđónhờvàoviệchọcvàpháttriểnnó?Sáng tạo: từ sáng tạo trong tiếng anh có nghĩa là làm điều gì đó hoặc

manglạiđiềugìđó.Nhữngthứđượclàmlàmớibởivìnóchưacótrướcđây.Nhưngcũngcóthểnókhôngchứađựngmộtýtưởngmới.Tôithíchgọikiểutưduynàylàkiểutưduyxâydựng.Nghệthuật:từsángtạocónghĩarấtrộngvàbaogồmcảnghệthuậtbởivì

trong nghệ thuật rất nhiều thứmới được tạo ra. Nghệ thuật bao gồm sứcmạnhcủasựbiểuđạt, tìnhcảmvànhiều thứkhác.Mộtvàinghệsỹ(tronglĩnhvựcâmnhạc, thiếtkế,kiến trúc,kịch…)đãnóivới tôi rằnghọđãsửdụngcácphươngphápcủatôi,nhưngtôikhôngkhẳngđịnhrằngcácphươngphápcủamìnhchỉvềsựsángtạotrongnghệthuật.Thiêntài:tôikhôngđảmbảorằngcóthểkhiếnmọingườitrởthànhthiên

tài.Cấpđộsáng tạocủamột thiên tài thực tếphụ thuộcvàomột sốphẩmchấtđặcbiệt(chẳnghạnkhảnăngtưởngtượng).Tuynhiên,nhiềuthiêntàiđãsửdụngcácphươngpháptươngđốigiốngvớikiểutưduymớilạ.ChẳnghạnnhưAnhxtanhđã thựchiệncác thínghiệmtưởng tượng,giốngnhư tưduykhiêukhíchcủalốitưduykháclạ.Thayđổiý tưởngvànhậnthức: tôiđặcbiệtquantâmtớikhảnăngthay

đổiýtưởngvànhậnthức.Đâycũngchínhlàmụctiêucủatưduykháclạ.Nếutưduykháclạthựcchấtlàmộtkỹnăng,tấtcảmọingườicóthểcó

đượckỹnăngtưduymớilạ,nếumọingườinỗlực.Vớibấtcứmộtkỹnăngnào,chúngtasẽtrởnênthànhthụchơnnếuchúngtacốgắnghơn.Quanhiềunăm,rấtnhiềungườivốnlànhữngngườisángtạovàđãgiành

đượcnhiềuthànhcôngnhờsựsángtạođãnóivớitôirằnglốitưduykháclạgiúpíchchohọrấtnhiều.

SựhìnhthànhTôiphátminhrathuậtngữ:tưduykháclạvàonăm1969.Vàngàynay,

thuậtngữnàyđãtrởthànhmộtbộphậncủaanhngữvàlàmộtmụctừtrongcuốntừđiểnOxford.Đôi lúc,mọingười luôn sửdụng tưduykhác lạđểmang lạinhận thức

mớivàýtưởngmới.Đôikhi,nhữngkinhnghiệmtìnhcờlạichâmngòichonhữngýtưởngmới.Việchình thànhvàphát triểnphươngpháp tưduykhác lạđãđượcmọi

ngườighinhậnvàtrởthànhmộtphầncógiátrịvàhữuíchcủatưduy.Nócũng đượcmọi người sử dụng ngày càng đông đảo.Bên cạnh đó, nó còngiúpmọingườipháttriểnvàsửdụngcáckỹthuậttưduymộtcáchcẩntrọng.Vàtrêntấtcả,mọingườiđãgắnđượclốitưduynàyvàohệthốngthôngtintựtổchức.Nếuchúngtaxemxemmộthànhvicủahệthốngthôngtintựtổchức,chúngtasẽthấyrằngđểtưduykháclạchúngtacũngchỉcầncốgắngnhưđốivớilogicvàtoánhọc.Chẳngcóđiềugìcaosiêucả.

SửdụngtưduykháclạTưduykháclạkhôngchỉgiớihạndànhchocácnhàkiếntrúc,quảngcáo,

thiếtkếsảnphẩmmớivàcácnhàđầu tư,bấtcứaikhicầnnghĩvềbấtcứđiềugìđềucầncómộtvàikỹnăngcủatưduykháclạ.Tấtcảmọisuynghĩlàsựkếthợpgiữanhậnthứcvàlogic.Tưduykháclạ

làcầnthiếtđốivớitưduynhậnthức.

ĐịnhnghĩaCónhiềucấpđộđịnhnghĩakhácnhau.

Bạnkhôngthểđàomộtcáihốởmộtnơikhácbằngcáchđàosâuhơncái

hốbạnđangcó.Bạnđặtnhiềucốgắngvàonhữngýtưởnggiốngnhauvànhữngcáchtiếp

cậngiốngnhaunhưngcóthểbạnvẫnkhônggiảiquyếtđượcvấnđề.Bạncólẽcầnchuyểndịchkhácđiđểtìmmộtýtưởngmớivàmộtcáchtiếpcậnmới.Tưduykháclạtừkiểutưduythoátrakhỏinhữngýtưởngvànhậnthức

đãđượcthiếtlậpđểtìmnhữngýtưởngmới.Những ý tưởng hiện thời của chúng ta được hình thành dựa vào kinh

nghiệm.Chúngtacóxuhướngbảovệnhữngýtưởngnàyvànhìnnhậnthếgiới thông qua những nhận thức đã được hình thành từ trước đó. Tư duykhác lạ cung cấp một phương tiện để tư duy của chúng ta thoát ra khỏinhữngýtưởngvànhậnthứcđangtồntạiđểtìmnhữngýtưởngtốthơn.

Mộthệ thốngthôngtin tự tổchứcchophépnhậncác thôngtinvà tự tổ

chứcthànhcácmẫu.Nhữngmẫunàykhôngphảilàđốixứng.Chúngtacầnmộtphươngtiệnđểđitắt(dichuyểnkháclạ).Tưduykháclạcungcấpcôngcụnhưvậy.Có thể đây làmột định nghĩamang tính chuyênmôn và những người

khônghiểuhệ thống tự tổchức làgìcó thểkhônghiểurõđịnhnghĩanày.Thựcra,địnhnghĩakỹthuậtchứkhôngphảilàmộtsựmiêutảkỹlưỡng.Tưduykháclạdựatrênhànhvithôngtintronghệthốngtựtổchức.

TổngquátvàcụthểNghĩacụthểcủacụmtừtưduykháclạđềcậpđếnviệcsửdụngnhữngkỹ

thuậtcụthểđểgiúpchúngta tạoranhữngýtưởngmớivànhậnthứcmới.Nghĩanàytươngđươngvớiđịnhnghĩatưduysángtạo.Nghĩatổngquátcủacụmtừ: tưduykháclạđềcậpđếnkiểutưduythể

hiệnsựkhámphávàpháttriểnnhậnthứcmớithaychoviệctưduytíchcựchơnvớinhữngnhậnthứcsẵncó.Theonghĩanày,tưduykháclạtươngđồngnhiều với tư duy nhận thức.Rất nhiều công cụ định hướng tư duy (CAF,OPV,C&S)làmộtbộphậncủatưduykháclạ.Trongmụcnày,tôitrìnhbàymộtmảngtưduysángtạocụthểcủaphương

pháptưduykháclạ,liênquanđếncáccôngcụtưduynhưkhiêukhíchvàsửdụngmộttừmới,từ“PO”.

KhuônmẫuLàmộthệthốngtựtổchức,nãobộchophépnhữngthôngtinđếntựtổ

chứcthànhcáckhuônmẫu.Nhữngngườiquantâmnhiềutớiviệctìmhiểuvấnđềnàynêntìmđọccuốnsáchcủatôivớitựađề:cơchếcủatríóc,xuấtbảnnăm1969vàcuốn,tôiđúngcònanhthìsaixuấtbảnnăm1990.Hoạtđộnghìnhthànhkhuônmẫucủabộnãorấthiệuquả.Nóđượchình

thànhdựatrênnhữngmẫuthônglệ.Mộtngườimùbẩmsinhkhôngthểnhìnđượckhianhtađượcchữatrịsángmắt,trừkhianhtacónhữngkhuônmẫuthịgiáctựnhiênmàchúngtacoilàtựnhiênđượchìnhthành.

Chúng tacó thểđọc,viết, tròchuyện,băngquađường,nhận rabạnbè,

nhậnbiếtthứcănnhờvàokhảnănghìnhthànhkhuônmẫuhoànhảocủabộnão.Vìthế,chúngtanêncảmtạsâusắchànhvihìnhthànhkhuônmẫucủatríócchúngta.Nhưngkhuônmẫukhôngphảilàđốixứng.Hãynhìnbiểuđồ:khichúngtađidọctheođườngchính,chúngtathậmchíkhôngnhậnrasựtồntạicủađườngbên.Nhưngnếuchúngtabắtđầuđitrênconđườngbên,hiểnnhiênvàchắcchắn rằngconđường sẽdẫnchúng ta trở lạiđiểmđầutiên.Nói theocáchkhác,conđườngtừAtớiBcóthểlàmộtđườngvòng,nhưngnếuchúngtabắtđầutừBtớiAthìđósẽlàđườngthẳng.Đólànhữnggìmàtôimuốndiễntảchocụmtừbấtđốixứng.Điềunàylàđặctínhcủatấtcảcáchệthốngkhuônmẫuvàkhôngcógìlàbíhiểmcả.

SựhàihướcHàihướclàmộtkiểucủatưduykháclạ.Khichúngtalắngnghemộtcâu

đùa,tưduycủachúngtađangđitheohướngchính.Độtnhiên,điểmnútcủacâuchuyệnkhiếnchúngtabăngquamộthướngbên.Tạiđóchúngtacóthểthấyđượcsựkếtnốilogic.Quátrìnhnàyđượcminhhọabằngbiểuđồ.Sựchuyểnhướngđộtnhiêncủasựnhậnthứcsẽpháthuyhiệuquảcaohơnnếunókéotheocảmxúc,sựsuyđoánvàđềtàicủasựkiện.Chúngtachấpnhậnlogiccủasựhàihướccũnggiốngnhưchúngtachấpnhậncấutrúcngữphápbấtthườngcủathơca.

Hãytưởngtượngtrongtươnglaixa,chúngtacóthểcấyghépcácbộphận

chobộnão.Mộtngườigiámđốcdựđịnhcấynãochomộtnhânviênkinhdoanhchủchốt,ngườibịthươngtrongmộtvụtainạnôtô.Ôngtađượcđềnghịchọnmộtvàikhảnăng.Mộttrongsốchúngcógiáđắtgấp5lầnsovớicácphươngánkhác.Ôngtayêucầuđượcgiảithíchtạisaogiálạicaonhưvậy.Vàngườitanóivớiôngtalà:đólàmộtbộnãođặcbiệt.Ôngsẽthấylànóchưađượcsửdụngbaogiờ.Theologicthìmộtchiếcôtôchưasửdụngbaogiờthườngđắthơnnhiều

sovớicáiđãsửdụng.Mặtkhác,mộtbộnãochưatừngsửdụngcóthểkhôngđượcsửdụngnhiều.Theocáchnói thôngthườngcủacâuchuyệnđùanày,bộnãochưađượcsửdụngđóđượcnóilàthuộcvềmộtngườiđặcbiệt,mộtnhàchínhtrịhoặcmộttổchứctôngiáo.

SựnhìnnhậnsauýtưởngTheocách tưduykhác lạ,chúng taphát triểncáckỹ thuậtkỹ lưỡngđể

đưachúngtatớimộtnhánhbêncủatưduy.Nhữngkỹthuậtnàysẽđượcgiảithíchởnhữngtranhtiếptheo.Khichúngtađãtớiđượcnhánhbên,từđó,vớimộtcáchnhìnhàihước,đườngquaytrởlạixuấtphátđiểmtrởnênrõràng.Đóchínhlàlýdotạisaotấtcảcácýtưởngsángtạocógiátrịcuốicùngđều

lànhữngý tưởnglogic.Vàbởivìnhữngý tưởngnhưvậysaucùngđềulànhữngýtưởnglogic,chúngtalạikhăngkhăngnóirằngchúngtakhôngcầnđến tưduy sáng tạo,bởivì lập luận logic tốthơncó thểgiúpchúng tacóđượcnhữngýtưởngnhưvậy.Điềunàykhôngđúngđốivớihệthốngkhuônmẫu.Nếunóđúng, thìngaycảmộtngườingốcnghếchcũngcókhiếuhàihướcnày.

SỰKHIÊUKHÍCHVÀPO

Bâygiờchúng tasẽxemxétnhữngkỹ thuậtcụ thểcủa tưduykhác lạ.

Nhữngngườitưduykhicầnthiếttạoramộtýtưởngmớisẽsửdụngnhữngkỹthuậtnàymộtcáchcẩntrọng.-PO:bòcóthểbay.-PO:nhữngchiếcôtôcóbánhxehìnhvuông.Cả hai nhận định trên đều hoàn toàn vô lý.Chúng trái ngược với kinh

nghiệmvàvớisựthực.Nhưngtạisaochúngtanênđưaranhữngnhậnđịnhvôlýnhưvậy?Sựkhiêukhíchnằmngoàinhữnggiảthuyếtvàsuyđoán.Theogiảthuyết

và theo suyđoán, chúng tađoánđiềugì đó có thểxảy ranhưngchúng tachưathểchứngminhnó.Theosựkhiêukhích,khôngcóbấtcứlýdogìrằngđiềugìđócóthểthànhsựthực.Bởivìsựkhiêukhíchđượcđưarakhôngnhằmđểđượcchứngminh là

thực,nênchúngtacầnmộtcáchradấuhiệuđểnhữngngườinghechúngtanóibiếtđượcnhậnđịnhđóđượcđưaranhưmộtsựkhiêukhích,bằngkhôngngườinghecóthểnghĩrằngchúngtabịđiên.Chúngtacầnmộttừdùnglàmdấuhiệucụthểđểthểhiệnsựkhiêukhích.

Nhữngtừtrongtừđiểnkhôngbaogiờgồmmộttừnhưvậy.Nhữngtừnhư:giảsử,vàcụmtừ:điềugì,nếu,khôngđủnghĩađểdiễntả,bởivìchúngcóthểđượcsửdụngđểbiểuhiệnthànhdấuhiệucủasựsuyđoánnhữngđiềucóthể trở thànhsự thực.Vàinămtrước, tôiđãphátminhramột từmới:PO.Nghĩacủatừnàylà:nhữnggìtiếptheosauđâyđượctrìnhbàytrựctiếpnhưlàmộtsựkhiêukhích.Chứcáiplàchữviếttắtcủatừkhiêukhíchvàchữcáiolàchữviếttắtcủatừhànhđộng.Mặc dầu những ý tưởng PO dường như điên rồ và trái ngược hẳn với

logicthôngthường,nhưngmộtsựkhiêukhíchlạithựcsựlàmộthànhđộnglogictrongmộthệthốngkhuônmẫu.Bởivìhệthốngkhuônmẫulàmộthệthốngbấtđốixứng,chonênchúng

tacầnmộtphươngphápnàođóđểvượtquakhỏiconđườngtưduychínhđểđitớinhữngconđườngnhánh.Trongnhữngcâuchuyệncười,điểmnútcủacâuchuyệntạonênsựkếtnốicâuchuyện.Trongtưduykháclạ,sựkếtnối

nàylàsựkhiêukhích.Chúngtasửdụngmộtýtưởngkhiêukhíchnhưmộtbànđạp,nhưhìnhminhhọatrongbiểuđồởtranhbên.Bướcđầutiênlàđưarasựkhiêukhích.Sauđóchúngtasẽtừđóthoátra

khỏiđườngchínhđểnhảyvọttớiđườngnhánh.Vàmộtkhichúngtaởđó,chúngtacóthểnhậnrarằngchúngtađãcómộtýtưởngmớihoàntoànhợplý.Chúngtaquênđicáchlàmthếnàođểchúngtacónó.

Mộtgiảiphápthuộclốitưduykháclạkhôngbaogiờcầnchúngtachứng

minhlàmthếnàochúngtacóđượcnó, tráivới logicthôngthường,nhưnggiátrịcủanóchínhlàởchỗchúngtacóđượcýtưởngmới.Nếuchúngtahìnhthànhmộtđườngcắtngangbiểuđồkhuônmẫu(trang

bên)giữahaiđiểmXvàY,chúngtacómộtbứctranhtrônggiốngnhưhainhánhsôngnằmsátcạnhnhau.Thậtkhóđểthoátrakhỏiđótừnhánhchính,bởivìchúngtasẽbịkéolại.Tươngtựnhưvậy,thậtlàkhócóthểthoátrakhỏiluồngtưduychính.Chúngtaphảiđingượclạitưduytựnhiênvàkinhnghiệmcủachúngta,đingượcdốcđểthoátra.Đóchínhlàlýdotạisaosựkhiêukhích làcần thiết.Khichúng tađangở trên thượngnguồncủadòngchảy,chúngtacóthểtựtìmracáchxuôixuốngmộtdòngchảymới.

SựchuyểnđộngKhichúngtađưaraýtưởngkhiêukhích,chúngtacóthểlàmgìvớinó?

Chúngtahướngtớimộtýtưởngmới.Hànhđộng“chuyểnđộng”rấtkhácsovớihànhđộngxétđoán.Tôisẽgiải thíchhànhđộng“chuyểnđộng”nàyởphầnsau.Sựkhiêukhíchvàsựchuyểnđộngluônsonghànhvớinhau.Chúngtacóđượcđiềugìtừsựkhiêukhích:PO:conbòcóthểbay?Trong

sựtưởngtượngcủachúngta,chúngtacóthểnhìnthấymộtconbòđangbay.

Điềugì sẽxảy ra.Điềugìđangxảy ra?Có lẽ chúngcó thểđậu trêncànhcây?Vàchínhtạiđiểmnày,chúngtacóthểbắtđầucóđượcmộtýtưởng.Mộtconbòđậutrêncâycóthểgặmláthaycỏ.Vàcólẽchúngtasẽsửdụnglácâyđểnuôibò.Cỏpháttriểntheohaichiều,trongkhiđólácâylạipháttriểntheobachiều.Cólẽchúngtacóthểtìmnhữngcâytăngtrưởngnhauvàcónhiềuláđểlàmthứcăntốtchobò(cóthểăntrựctiếphoặccóthểsausơchế).Lácâychứanhiềuprotein.Vànếuchúngtachỉcómộtkhoảngkhônggiangiớihạn,chúngtasẽthuđượctrênmỗihectasảnlượngcỏ-lánhiềuhơnsovớicỏtrồngthực.Cóthểđiềunàykhôngthựchiệnđược,nhưngnólàmộtýtưởngmới.Chúng ta thu được gì từ sự khiêu khích: PO chiếc ô tô có bánh hình

vuông?Chúng ta tưởng tượng ra chiếcxeô tôđang lănbánh tiếnvềphíatrước.Chiếcbánhxeđangchuyểnđộngtiếnlên.Conđườngmàchúngtađilàmột con đường gồ ghề.Nhưng chiếc xe leo lên từ từ và chúng ta biếtchính xác được độ cao của chiếc xe như thế nào. Vì thế, nếu tình trạngđườngnhưvậytrởnênngắnhơn,xesẽíttăngđộcaohơnvàchúngtacóthểđangđitrênmộtconđườngbằngphẳng.Điềunàydẫntớiýtưởngthiếtkếmộtchiếcôtôđểđinhữngconđườnggồghề.Vídụ,mộtchiếcbánhxenhỏởphíatrướclàdấuhiệubáoconđườnggồghề.Tùyvàotìnhtrạngđườngmàngườithiếtkếsẽbiếtphảinânghayhạtrụcxeđểphùhợpvớiđộgồghề.Kếtquả làkhiđi trênmột conđườngbằngphẳng, chiếcxeđang trôi trênmặtđườngchứkhôngphảiđang“nhảy” trênmặtđường.Tôiđãgợiýý tưởngnàytừnhữngnăm1975.Vàmộtvàicôngtysảnxuấtvàchế tạoô tôhiệnnayđangthiếtkếnhữngchiếcôtôthôngminhdựatrênýtưởngnhưvậy.

TạonênsựkhiêukhíchLàmthếnàođểtạonênsựkhiêukhích?Làmthếnàođểbạntựmìnhtạo

nênsựkhiêukhích?Nhữngsựkhiêukhíchđượcthừanhận.Bạnnghehoặcđọcđượcmộtnhận

xétthậtngớngẩn.Nhậnxétnàykhôngchủđíchtạonênsựkhiêukhích.Nócóthểlàmộtýtưởngnghiêmtúchoặcchỉlàmộtýtưởngngớngẩnđểgâycười.Bạncómộtsựlựachọn.Bạncóthểlựachọnvứtbỏýtưởngđóhoặcbạn

cóthểchọnnhìnnhậnýtưởngđónhưmộtsựkhiêukhích.Radađượcphátminhratheocáchnày.Mộtvàingườiđiênđãnóirằngmộttínhiệuradiocóthểđượcsửdụngđểbắnrơimáybay.Từýtưởngđiênrồnày,bởivìnănglượngcủamộtsóngradiolàrấtthấp,đãgợiýchomộtýtưởnghữuíchlàsửdụngsóngradiođểpháthiệnramáybay.Vìvậy,bạncóthểchọncáchxemxétbấtkỳýtưởngnàobạnnhậnđược

nhưmộtsựkhiêukhích.Sựđảongược.Bạnxemxét cáchmàgiải quyết sựviệcmàmọi người

thườnglàm,vàsauđóbạncânnhắccẩntrọngvàlàmtheocáchngượclại.Chúngtathườngcốđểchếtạocácbánhxehìnhtròn,giờchúngtahãylàmmộtchiếcbánhxehìnhdạngkhác:vuônghoặcméo.Bạnthườngtrảtiềnđểmuahàng,giờhãyđểngườibánhàngtrảtiềnchochúngtavìđãlấyhàng.Điềunàycóthểdẫntớiýtưởnggiốngnhưtemdànhchokháchhàng.Hướngthôngthườnglàgì?Vàhướngđốinghịchvớinólàgì?

Sựthoátly:trongphươngphápnày,bạnxemxétthấymộtvàiđiểmđặc

trưngmàmọingườicholàđươngnhiêntrongmộttìnhhuốngnhấtđịnh.Nóluônđượcxemlàđúng,vàsauđó,chúngtabỏlạihoặchủybỏđặctrưngđó.Vídụ,chúngtacoiđươngnhiênlàchóbảovệsẽphảisủa.Sau đó chúng ta bỏ lại đặc trưng đó, thoát ly khỏi nó, và chúng ta nói

rằng:PO,chóbảovệkhôngsủa.Điềunàydẫnchúngtatớiýtưởngvềmột

conchóbảovệnhỏrấtthôngminhsẽkhôngsủa.Thayvìđó,chúngsẽlénđiđếnmộtgóc,nơiđặtmộtchiếcnútmàchúngđãđượcdạyấnnút.Nútnàykhởiđộngđènbáovàhệthốnganninh.Nócũngcóthểkhởiđộngmộtđàibăngtrongđóghibăngtiếngsủađồngloạtcủanhiềuconchó.Tưduyaoước: đâykhôngnên lànhữngướcmuốnbình thường,kiểu

nhưmonggiảmgiámộtvậtgìđóchỉcònmườiphầntrăm.Nónênlànhữngaoướckỳquặc.Bạncóthểnó:sẽkhôngtốtsaonếu….,sẽkhôngtốtsaonếunhữngnhàmáygâyônhiễmxuôitheocácdòngsông.Điềunàyđemđếnýtưởngthựctếvềquyluậtquyđịnhnguồnnướcchảyvàomộtdòngsôngphảiluônxuôidòngvớinguồnnướcra,nhưvậynhàmáyđóchínhlàngườiđầutiênphảithửnghiệmsựônhiễmcủanó.Sựquámức:nóbaogồmbấtkỳý tưởnggìmàbạnđưaranhưmộtsự

khiêukhích.POnhữngchiếcôtôđượcdùnglàmmỳống;POmọingườibỏphiếuhàngngàyvềcácquyếtđịnhcủachínhphủ.Sựkhiêukhíchcuốicùngnàycóthểđemđếnýtưởngrằngcứ10htốihàngngày,tấtcảcáchộsẽbậtlòsưởiđiệnnếuhọkhôngđồngývớichínhsáchvừađượccôngbố.Sựtănglượngtiêuthụđiệncóthểđượcđolườngngaylậptứctạitrạmcungcấpđiện,vìthế,chongaysốphiếutổngsố,vớimộtphiếutánthành,bạnsẽbậtlòsưởivàothờigiankhác.Nhìn chung, có nhiều người quá nhút nhát để tạo nên sự khiêu khích.

NhưngbạnđãđượcbảohộnhờtừPO.Mộtsựkhiêukhíchkhidùngtừnàyđãcódấuhiệuchứng tỏđó làsựkhiêukhích.Liệubạncó thểsửdụngsựkhiêukhíchđóhaykhôngkhôngquantrọng.Nếubạnđưaramộtsựkhiêukhíchtốt,haytừđầubạnđãcóthểcóđượcmộtnửacủaýtưởngmớichứađựng trongđó.Khibạn luyện thuần thụchơnvớikỹnăng“chuyểnđộng”,bạnsẽsửdụngsựkhiêukhíchvẫnhàmchứasựnhútnhátvàhờihợthiếmkhiđượcsửdụng.Bạncóthểnói:đâylàsựkhiêukhíchcủatôi.Sauđóhãytrìnhbàychúng.

Sauđóbạncốvậndụngnó.Nhưngđólàởgiaiđoạnhànhđộngthứhai.Khibạnnêu ra sựkhiêukhích,bạnkhôngcầnnghĩxemnónênđượcsửdụngnhưthếnào.

TómtắtBấtkỳmộthệthốngtựtổchứcnàocũngcósựcầnthiếtvềmặttoánhọc

và logicđượchình thànhbởi sựkhiêukhíchđểđi tắtquakhỏi cáckhuônmẫu,hệthốngbấtđốixứng.Chúngtasửdụngtừmới:POđểradấumộtsự

khiêukhích.Tôiđãtrìnhbày5cáchđểnêurasựkhiêukhích:chấpnhậnsựkhiêukhích,đốingược,thoátly,tưduyaoướcvàkhiêukhích.Đểcóđượclối tưduynày,bạnkhông thể làmộtngườinhútnhát:một sựkhiêukhíchnênthựcsựmangtínhkhiêukhích.Khibạncóđượcsựkhiêukhích,bạnsửdụngkỹnăng“chuyểnđộng”đểbiếnsựkhiêukhíchtrởthànhmộtýtưởng.

Bàitập1- Nhữngnhậnxétnàodướiđâyhoàntoànlàsựkhiêukhích?TrướcnhữnglờinhậnxétnàobạnnênđặttừPO?-Máybaynênhạcánhtheokiểuchổngngược.-Bánhhamburgernêncóhìnhvuông.-Ngủ5hmộtngàylàđủ.-Phụnữnêntrởthànhcácchínhtrịgia.-Mọingườinêntrảthuếtheotrọnglượngcơthể.2-Hãynêuramọisựkhiêukhíchkiểuthoátlychomỗivậtsau.Bạn hãy chọn ra vài đặc điểmmà bạn cho là đương nhiên, sau đó bỏ lạichúng.Xeđạp,thưviện,thangmáy,ngàysinhnhật,ngôinhà,tennis.

3-Nêuramộtsựkhiêukhíchkiểuđốingượcvớimỗivậtsau.Bạnhãy chọnhướng thông thường củamỗi hànhđộng, sau đó bạn đảo ngượchướngnày.Quyêngóptiềnủnghộtừthiện.

Chọnnghề

Quanhệbạnbè.

Xemtivi

Cắtcỏ.

4-Nhữngýtưởngnàosauđâyđốivớibạndườngnhưmangtínhkhiêukhíchnhất?Hãysắpxếpchúngtheomứcđộgiảmdần.-POchamẹnênxinphépconcáikhirakhỏinhà.-POcôngnhânđượcquyếtđịnhlàmviệcbaonhiêugiờmỗingày.

-POgiácủanhữngđồăncơbảnnêngiảm.-POnhữngngườiđầnđộnnêntrảthuếíthơn.-POôtônênkhôngcóbánh.-POôtônêncómàuvàng.5-Hãynêusựkhiêukhíchkiểuaoướctrongmỗitìnhhuốngsau.Sửdụngcâu:liệucótốthơnnếu….Trườnghọc;chamẹ;quầnáo;ngủ;thểthao.

6-Nêura3sựkhiêukhíchkhácnhaukiểukhiêukhíchchomỗimụcsau.Sựkhiêukhíchphảimangtínhkhiêukhíchcaođộ.Điệnthoại,máitóc.

SỰCHUYỂNĐỘNG

Sựkhiêukhíchtrởthànhvôíchnếutakhôngthểlàmgìvớinó.Chúngta

sửdụng“sựchuyểnđộng”đểchuyểntừsựkhiêukhíchtớimộtýtưởngmới.Sựkhiêukhíchvàsựchuyểnđộngđitheosaunhưmộtquátrìnhkếthợp.Điềuquantrọngnhấtlàtríócbạnphảihiểurõràngsựkhácbiệtgiữasự

chuyểnđộngvàsựxétđoán.Nhữngcáchtiếpcậntruyềnthốngđểhìnhthànhtưduysángtạothườngđềcậpđếnhoãnviệcxétđoánhoặctạmthờidừngviệcxétđoán,nhưngcáchnóinhưvậyvẫncònhờihợt.Bởivì từchốixétđoánkhôngcónghĩalàngườitưduynênlàmđiềungượclại.Chuyểnđộnglàmộthànhđộngtíchcựcmàchúngtasửdụngcẩntrọng.Khichúngtathựchànhhànhđộngchuyểnđộng, chúng ta sẽ thuần thụchơnhànhđộngnày.Ngay cả khi chúng ta trở thànhmột người thành thục kỹ nănghànhđộngchuyểnđộng,mộtsựkhiêukhíchvẫncóthểlàmchúngtachuyểnđộngđếnvớinhữngđiềuchúngtachưacótạithờiđiểmđó.Biểuđồtrangbênminhhoạsựkhácnhaugiữaxétđoánvàchuyểnđộng.

Thôngquaxétđoán(tưduymũđen)chúngtasosánhthứphíatrướcchúngtavớithứchúngtađãbiết.Nếunhữnggìphíatrướcchúngtalàsai,chúngtaphảnbácnó.Thôngquasựchuyểnđộng,chúngtahoạtđộngbênngoàisựxétđoánvàhệthốngsựthực.Thôngquasựchuyểnđộng,chúngtaxemxétnhữnggì phía trước chúng ta (thường làmột sự khiêu khích) và chúng taxemxétxemlàmthếnàochúngtacóthểchuyểnđộngvềphíatrướctừsựkhiêukhíchđóđểcómộtýtưởngmớihữuích.Trongcuộc sốngbình thường, chúng ta sửdụngchuyểnđộngchỉ trong

thơ ca và trong lối nói ẩn dụ.Trong cả hai trườnghợpnày, chúng ta đềukhôngdừnglạivànói:liệuđiềunàycóhoàntoànđúng?hayvìđóchúngtatiếnlênphíatrướcđểxemxemphépẩndụdẫnđếnđâuhoặcnhữnghìnhmàchúngtacó.AiđódậybạnchơibàiPoke,bạntrởthànhmộtngườichơiPokegiỏi.Ai

đódạybạnmột trò chơi bài khác, chẳnghạnbàiBrit, bạn cũng trở thànhngườichơigiỏimônđó.NhưngkhibạnchơibàiPoke,bạnchơi theo luậtmônPoke.KhibạnchơibàiBrit,bạnsửdụngluậtchơibàiBrit.Bạnkhôngthểtrộnlẫnhai luậtchơibàiđóvớinhau.Bạnphải lưugiữchúngriêngrẽtrongtâmtrí.BạnlàngườichơiPokelànhnghề,đồngthờicảvớimônbàiBrit.

Điềutươngtựđượcápdụngvớixétđoánvàchuyểnđộng.Chúnglàhai

tròchơi táchbiệt.Khibạnsửdụngxétđoán,bạnsửdụngcáckỹnăngxétđoán (mũđen).Khibạnvậndụngchuyểnđộng,bạn sửdụngcáckỹnăngchuyểnđộng(mũxanhlácây).Nếubạncốgắngtrộnlẫnhailốitưduynóitrên, bạn sẽ chỉ thuđượcmột lối tưduy lộnxộn.Khimộtngười thợmộcmuốnsửdụngbúa,anhtadùngbúa.Khicầnsửdụngcưa,anhtadùngcưa.

NhữngcáchđểcóđượcsựchuyểnđộngCómộtsốcáchđểtiếnlênphíatrướctừmộtsựkhiêukhích.Dướiđâytôi

nêuramộtvàicách.Bạnnênthựchànhnhữngcáchnàychođếnkhitrongtưduycủabạnhìnhthànhkỹnănghànhđộngchuyểnđộng.Nếubạnkhôngcóđượckỹnăngtưduynhưvậy,thìlốitưduykháclạsẽkhôngpháthuyhiệuquả.Khôngcógìquákhókhănđểnêuramộtsựkhíchđộng,nhưngđiềukhólàchúngtacầnluyệntậpthuầnthụccáckỹnăngđểchuyểnđộngtừsựkhíchđộngđó.Quanđiểm:đólàmộtquanđiểmchungvềsựchuyểnđộng.Chúngtacố

gắngnỗlựctốiđađểtiếnlênphíatrướctừsựkhíchđộng.Điềunàydẫntới

điềugì?Điềunàygợiýđiềugì?Cóđiềugìthúvịởđó.Từnglúc,từnglúc.Đâycólẽlàcáchhữuíchnhấtđểcóđượcsựchuyển

động.Chúngtatưởngtượngrasựkhiêukhíchtronghànhđộng,khôngkểsựkhiêukhíchnàyngớngẩnnhưthếnào.Chúngtatưởngtượngraconbòđangbay,chúngtatưởngtượngramộtchiếcôtôleonúivớibánhxehìnhvuông,chúngtatưởngtượngramộtchiếcmáybayđanghạcánhngược.Chúngtatưởngtượngnhữngđiềunàyvàchúngtatheodõinhữnggìxảyratừnglúc,từng lúc.Cáchxemxétnàykháchẳnvớicáchxemxétđiềugìxảy ra saucùng.Bởivì,saucùngmộtchiếcôtôcóbánhhìnhvuôngcóthểbịvỡthànhtừngmảnh.Mộtchiếcmáybayđanghạcánhngượccóthểbịđâmvàomáybaykhác…quansáttừnglúccóthểdẫntớinhữngýtưởngmới.Rút ramột nguyên tắc: liệu chúng ta có thể chọn ra hoặc rút ramột

nguyêntắctừsựkhíchđộngnàyvàsauđóvậndụngnguyêntắcnàytrongmộtýtưởngcụthể.Trongkhiđangtìmkiếmmộtphươngtiệnquảngcáomới,chúngtacóthể

nói:POchúngtanênthuêngườiđứngtrênphốđọcquảngcảo.Khixemxéthành động của người đọc thuê quảng cáo trên phố, chúng ta nhận ramộtnguyêntắcthúvị:bạnkhôngthểấnnútdừngđốivớingườiđọcquảngcáo.Chúngtavậndụngnguyêntắcnàyvàtìmkiếmmộtphươngtiệnquảngcáomớimà chúng ta có thể dừng chúng lại.Chúng ta nghĩ về quảng cáo quađiệnthoại.Nếubạnkhôngmuốntrảtiềnchocuộcgọicủabạn,bạnấnmộtnútđặcbiệtvàbạncócuộcgọimiễnphí,nhưngbạnphảinghemộtvàilờiquảngcáotựđộngtrênđườngdâytronglúcbạnđangtròchuyện.Ngoàiviệcrútramộtnguyêntắc,chúngtacũngcóthểrútramộtđặctrưngquantrọnghoặcmộtkhíacạnhcụthểtừmộtsựkhíchđộng.Điềuđótrởthànhmộtloạihạtgiốngmàchúngtacóthểtrồngđểnảymầmthànhmộtýtưởngmới.Chú trọng tới sự khác biệt: sự khác biệt so với những gì chúng ta

thườngbiếtlàgì?Nhữngđiểmkhácbiệtđólàgì?Bằngcáchchútrọngvàonhữngđiểmkhácbiệt,chúngtatìmcáchđểhướngtớimộtýtưởngmới.Sựkhácbiệtgiữamộtchiếcmáybayhạcánhngượcvàmộtchiếcmáybayhạcánhthuậnlàđốivớichiếcmáybayhạcánhngược,vịtríhạcánhcủanósẽđâmtheochiềuhướngxuống.Điềunàyđưađếný tưởngvềsự tiếpđấtantoàn.Từđó,chúngtathựcsựcóthểcóđượcnhữngýtưởnghữuích,chẳnghạnnhưxoábỏcáccầuthangnghiêngđểthaythếbằnghệthốngthangmáytìnhhìnhkhẩncấp.Chútrọngvàosựkhácnhaulàmộtcáchsuynghĩvôcùngquantrọngkhi

người tưduyphảiđốimặtvới sựphảnđốiquyết liệt nhữngý tưởngmới.Nhữngcâunhư:ýtưởngnàygiốnghệtvới…bạnđềxuấtmộtýtưởngmớivàaiđóbácbỏýtưởngcủabạnbằngmộtcâunhưvừanêu.Câuđóthậtlàmộtlờibácbỏhếtsứcquyếtliệtvàđầyácýbởivìnókhôngchỉphảnđốiýtưởngđượcđềxuấtmànócòncóýnóirằngýtưởngđókhôngđángđượcchúýmộtchútnàobởinótồntạihoặcđãđượcsửdụng.Vàcáchduynhấtđểbạnđốimặtvớinhữngcâunhậnxétnhưvậylàcâunói:nócóthểdườngnhưgiống…nhưngchúngtahãychúýtớinhữngđiểmkhácbiệt…,sauđóbạnliệtkênhữngđiểmkhácbiệt.Tìmkiếmgiátrị:liệusựkhíchđộngnàycógiátrịgìkhông?Liệucòncó

nhữngkhíacạnhtíchcựccụthểnàokhác?Liệutrongnhữnghoàncảnhcụthểnàothìsựkhíchđộngsẽcógiátrịcụthể?Sựkhíchđộng:POnhữngnhânviêncóthamvọngnênmặcchiếcáosơ

mihoặcáokhoácmàuvàng-đemđếnmộtvàiýtưởngthúvị.Vídụ,trongngànhkinhdoanhdịchvụ,mộtkháchhàngsẽ luônmuốnchọnmột trợ lýmặcáokhoáchoặcáosơmivàng.Tríóccủachúng ta càngnhạycảm thì chúng ta càngcókhảnăngcảm

nhậnđượcgiátrịcủahầuhếttấtcảmọiviệc,baogồmcảsựkhíchđộng.Mộtkhichúngtađãtìmragiátrịcụthể,chúngtacủngcốgiátrịđó,xâydựngvàđưanóvàothựctế.Mộtconchóđánhhơiđượcmộtmùithoảngthoảng.Nólầntheomùiđó.Vàmùiđóngàycàngđậmhơn.Cuốicùng,conchótìmraconmồicủanó.Tươngtựnhưvậy,chúngtacóthể“đánhhơi”giátrịvàcóthểlầntheogiátrịđóđếntậnkhichúngtatìmragiátrịtolớnhơnđủsứcđểhìnhthànhmộtýtưởngmới.Sựchúý:sựchúýcủasựkhíchđộngnày làgì?Thuậtngữ:chúýbao

hàmnhiềucáchkhácnhauđểcósựchuyểnđộng.Đócóthểlàsựchúýnằmởnhữngđiểmkhácnhau.Đócóthểlàmộtnguyêntắccầnchúý.SựchúýđượctrìnhbàyởphầnthứbacủacôngcụđịnhhướngsựchúýPMImàtôiđãtrìnhbàyởphầntrước.Mộtngườisángtạochúývàtìmrasựchúýcủabấtkỳsựviệcnào.Bạncólẽcũngcầnnỗlựcđểtìmranhữngsựchúýđó.

TómtắtChuyểnđộnglàmộthànhđộngcụthểvàcócânnhắc.Nókhácbiệtvớisự

xétđoán.Chúngtasửdụngsựchuyểnđộngđểtiếnlênphíatrướctừmộtsựkhíchđộngđểtìmramộtýtưởngmới.Sựchuyểnđộngvàsựkhiêukhíchđicùngvớinhaunhưlàmộtphươngphápđểđitắtquacáckhuônmẫuvàmở

ramộtýtưởngmới.Nhữngcáchđểcóđượcsựchuyểnđộng,baogồm:quanđiểm,từnglúc, từnglúc,rútramộtnguyêntắc,chútrọngtớisựkhácbiệt,tìmkiếmgiátrịvàsựchúý.Bướcđầutiênlànêurasựkhíchđộng.Bướctiếptheolàsửdụngsựkhíchđộngđểtìmkiếmgiátrịchuyểnđộng.

Bàitập1- Sửdụngphươngpháp:từnglúc,từnglúc–đểcóđượcsựchuyểnđộngtừnhữngsựkhiêukhíchsau:-PO:mỗingườisẽtựquyếtđịnhxemmỗingàyhọnênlàmviệcbaonhiêugiờ.2-Sửdụngphươngpháp“rútramộtnguyêntắc”đểcóđượcsựchuyểnđộngtừnhữngsựkhíchđộngsau:-PO:tấtcảcáctiviđềuđượcthiếtkếmộtgóctrênmànhìnhđểthôngbáochobạnbiếtbạnđãsửdụngtivibaonhiêugiờtrongtuần(bắtđầutínhtừnửađêmngàychủnhật).3-Sửdụngphươngphápchútrọngtớisựkhácbiệtđểcóđượcsựchuyểnđộngtừsựkhíchđộngsau:-PO:thayvìsắpđặtngănnắpphòngcủabảnthân,mỗingườiphảisắp

đặtngănnắpphòngcủangườikhác.4-Sửdụngphươngpháp“tìmkiếmgiátrị”đểchuyểnđộngtừsựkhích

độngsau:-PO:tấtcảmọingườimừnghaingàysinhnhậtcủabảnthântrongnăm:

ngàysinhnhậtthựcsựcủabạnvàmộtngàysinhnhậtchínhthứcmàbạnchọn.

5-Bạnmuốncómộtvàiýtưởngmớitrongkinhdoanhnhàhàng.Hãynêu

ramộtsựkhíchđộng(sửdụngphươngphápthoátly)vàtừđóhãythựchiệnsựchuyểnđộng(sửdụngphươngphápsựchúý).6-Bạnđangthamgiavàomộtchươngtrìnhquốcgiađểkhuyếnkhíchmọi người tập luyện thể dục.Bạn cần ý tưởngmới để tuyên truyềnnhững lời quảng cáo. Sử dụng phương pháp đảo ngược để nêu ramột sựkhíchđộngvàsauđósửdụngphươngpháprútramộtnguyêntắcđểtìmramộtýtưởngmới.7-Sửdụngtấtcảcácphươngphápchuyểnđộng,lầnlượt,đểcốgắngcóđượcsựchuyểnđộngxanhấttừsựkhíchđộngsau:

-PO:bấtcứlúcnào,độtuổicủangườiláixecầnđượcghirõràngởđằngsauchiếcxeđó.

TỪNGẪUNHIÊN

Phươngphápcủatừngẫunhiênlàmộtkỹthuậtquantrọngcủalốitưduy

kháclạ,vànórấtdễsửdụng.Nóđượcxemnhưlàphươngphápđơngiảnnhấttrongtấtcảcáckỹthuậtsángtạovànóđượcmọingườisửdụngngàycàng rộng rãiđể tạo ranhữngý tưởngmới (vídụ, sảnphẩmmới).Tôiđãtrìnhbàykỹthuậtnàytừnhiềunămtrướcđây.Lịchsửcủanhữngphátminhvànhữngýtưởngđãdẫnchứngnhiềuvídụ

vềnhữngýtưởngsángtạocógiátrịdườngnhưđượctạoratừmộtviệctìnhcờ xảy ra (giống như việc quả táo rơi xuống đầu nhà bác họcNewton vàkhơinguồnkháiniệmvềmộtlựchấpdẫn).Câuhỏiđượcđặtralàlàmthếnàođểnhữngsựviệctìnhcờcóthểđemlạimộthiệuquảsángtạo.Trong biểu đồ ở trang bên, chúng ta nhìn thấymột khuônmẫu bất đối

xứng thông thường.Nếuchúng ta tiến lênvị tríxuấtphát,chúng takhôngthể tới được đườngnhánh.Chúng ta có thể sử dụngphươngpháp chuyểnđộng/khíchđộngđểđitắttớiđườngnhánh.Tuynhiên,nếuchúngtabắtđầutừmộtđiểmkhác(đượcchỉratronghìnhbênlàđiểmRW),chúngtacóthểcóđượcsựliênkếtvớiđườngnhánh.Khiđó,conđườngtrởlạiđiểmxuấtphátlàmộtđườngthẳng.MộtsựkiệntìnhcờcóthểtạorađiểmRWđó.Mộtsựkiệntìnhcờchophépchúngtađivàomộtkhuônmẫutừmộtđiểmkhác.Điềunàymanglạichochúngtacáinhìntứcthời,hoặckhảnăngtrựcgiáchoặc tácdụngkiểuEureka.ChínhnhàbáchọcAcsimetnhờvàoviệcxemxétbánhxàphòng (hoặcmộtvật gì đó) trong lúc tắm làmđộtnhiênhìnhthànhtrongôngý tưởnglàmthếnàođểcó thểkiểmtrađượcchiếcvươngmiệncóđượclàmbằngvàngthậthaykhông(bằngcáchchỉrasựkhácnhaugiữatrọnglượngcủavươngmiệntrongnướcvàlúcởngoàinước).

Thếliệuchúngtacóphảicứthếngồiđợinhữngsựkiệntìnhcờđểloélên

trongđầuchúngtaý tưởngmới?Liệuchúngtacóphảingồidướigốccâyđợi táo rơi vào đầu?Chúng ta có thể làm vậy. Chúng ta có thể tự tạo ranhữngcơhộingẫunhiênchochínhchúng ta.Đâychính làđiềuđược làmthôngquakỹthuậttừngẫunhiêncủalốitưduykháclạ.

TìmtừngẫunhiênChúngtakhôngthểchọntừmangtácdụngkhuyếnkhíchbởinếuchúng

tachọnnhữngtừnhưvậy,chúngsẽchỉphùhợpvớinhữngýtưởngsẵncó.Vì thế, thay vì lựa chọn từ, chúng ta tìm từ đómột cách ngẫu nhiên.Đóchínhlàlýdotạisaotôilạichọnphươngphápnàylàphươngpháptừngẫunhiên.Bạncóthểbỏrấtnhiềumảnhgiấy,mỗimảnhgiấyghimộttừrồibỏvào

túi.Bạntìnhcờchotayvàovàchọnramộttừ.Bạncũngcóthểnghĩđếnmộttrangngẫunhiên trongcuốn từđiển, sauđóbạnmởđến trangđóvàchọnmộtvịtríngẫunhiêntrêntrangđó:vídụ,dòngthứsáutừtrênxuốngdưới.Sauđóbạnmởcuốntừđiểntớivị tríđó.Bạncóđượcmột từngẫunhiên.Nếutừđókhôngphảilàmộtdanhtừ,bạntiếptụctradọcxuốngđếndanhtừđầutiênmàbạnđọcđược.Bạncũngcóthểnhắmmắtvàdùngngóntaychọnmộtvịtrítrênbáo,bạn

mởmắtravàchọntừgầnngóntaybạntrỏnhất.Bạncó thểcómộtdanh sáchgồm60 từ trong trangbên.Bạn liếcnhìn

đồnghồvànếukimgiâycủabạnchỉsố27,bạnchọntừ27.Khichọntừ,bạnnênnhớrằngdanhtừdễđượcsửdụnghơnđộngtừ,tính

từvà trạng từ.Nếubạn tự tạo ramộtdanhsách từcủa riêngbạn,bạnhãyđảm bảo rằng những từ đó đượcmọi người biết đến và hàm chứa nhữngchứcnăng,đặcđiểmcụthể.Bạnnênluônluônbắtđầuvớitừngẫunhiênđầutiênmàbạncó.Bởivì

nếubạnkhôngbắtđầutừtừđầutiên,bạnsẽmuốnthửtừthứ2,thứ3vàcứnhưvậy,bạnđanghànhđộnggiốngnhưchờđợimộttừkếtnốivớinhữngýtưởngbạnđangcósẵn.Điềunàychẳnggiúp íchđượcgìchobạn.Vìvậy,nếubạnkhôngthểcùngsuynghĩvớitừđầutiên,bạnhãychuyểnsangmộtkỹthuậtkhácvàsẽquaytrởlạikỹthuậtnàysau.

Danhsáchcáctừngẫunhiên.Trongdanhsáchtừngẫunhiênnêuởtrangbên,tấtcảđềukhôngcógìđặc

biệt.Bạncóthểdễdànglàmmộtdanhsáchnhưvậy. Ngựa Bóng Tênlửa Lước Điệnthoại Núi Conrắn Bútchì Ôtô Thư Cây Thangthợ Máyquay Chuột Hồ Voi Vôtuyến Conmèo Thangmáy Luậtsư Đài Điếuthuốc Mưa Tráitim Lácờ Lửa Cáibẫy Trứng Nhàtắm Chìakhoá Búa

Máybay Quediêm

Cáithùng Đànghita Máyphôtô

Chuông Bứctranh Câyxươngrồng Cửahàng Tấmthảm Nhàtù Conrùa Bàihát Hoa Kínhmắt Tiền Vòngtay Giầy Condao Cụctẩy Mũi Đácuội Khẩusúng Bánhhumberger Láphiếu Cáighimcài

TạisaonóhoạtđộngCólẽlúcbanđầu,aicũngchorằngkỹthuậtnàydườngnhưvôlý.Làm

thếnàođểmộttừhoàntoànkhôngcómốiliênhệgì lạicóthểgiúptạoranhữngýtưởngvềmộtchủđềcụthể.Nếutừđượcchọnhoàntoànngẫunhiên,thìbấtcứmộttừnàocũngcóthể

giúptạoraýtưởngvềbấtcứsựviệcgì.Điềunàyđượcthựchiệnchínhdựatrên logic của những điều vô lý. Trên thực tế, nó chỉ vô lý trongmột hệthốngthôngtinthụđộng.Trongmộthệthốngthôngtintựtổchứckỹthuậtnàyhoàntoàncóýnghĩa.Bạnbắtđầuđiratừnhàcủabạn.Bạnđitrênconđườngmàbạnluônđi.

Nhưngnếubạnlạibắtđầutừmộtnơinàođóởngoàithànhphốtrởvềnhà,bạnluôncóthểcónhiềuconđườngkhácnhauđểtrởvềnhà.Nóicáchkhác,nếunhưchúng ta chuyểnđộng từngoàivàobên trong,nhữngkhuônmẫucủachúngtasửdụngsẽkhácvớikhuônmẫuchúngtasửdụngđểchuyểntừtrungtâmrangoài.Điềunàychẳngcógìlàbíhiểmcả.Bộnãocủachúngtathựchiệnsựkếtnốirấttốtnênbấtcứmộttừngẫu

nhiênnàocũngsẽđượcchỉdẫntớinhữngýtưởngvềmộtchủđềcụthể.Cóđôikhisựkếtnốigiữatừngẫunhiênvàchủđềquátrựctiếp,nócũngkhôngthểkhuyếnkhíchchúngtatớiýtưởngmớinào.Cũngcókhitừngẫunhiênđơngiảnlạidẫnchúngtatớinhữngýtưởngchúngtađãbiết.

Sửdụngkỹthuậttừngẫunhiên

Chúngtamuốnmộtvàiýtưởngmớivềmáyphoto.Kimgiâycủachiếc

đồnghồchỉđếnsố19vàchúngtacótừ“cáimũi”(từdanhsáchnêutrên).Chúngtanói:máyphôtôPOcáimũi.

Mũigợiýchúngtađếnmùi.

Giátrịcủatừmùiởđâylàgì?

Tấtnhiênlàmáyphotocóthểtoảracácmùikhácnhau,tuỳthuộcvàonó

hỏngbộphậngì.Vìthế,chúngtacóthểsửdụngmùinhưmộtdấuhiệubáolỗi.Nếumáyphotocủabạnkhônghoạtđộng,bạnsẽngửithấymùi.Mùibạnngửiđượcsẽngaylậptứcbáochobạnbiếtbộphậnnàobịhỏng.Bạnđượcgiaonhiệmvụtiếpđãimộtvàingườivàphảitìmgìđóchohọ

làm.Bạnđọcđồnghồởgiây49vàbạncótừtráitim.Bạncóthểnghĩvềmộtbiểutượngtrái timđỏ, thườngđượchiểuvớitừ

yêu.TôiyêuNewYorkvìthếbạnđềnghịmọingườitậphợplạivàđưaranhữngbiểutượngkháccóthểhàmchứanhiềuýkhácnhau,chẳnghạn,tôighétNewYork, tôi khôngbiết gì vềNewYork, tôi vui vìNewYork, tôibuồnvềNewYork.Vìthế,bạnthấyđấy,kỹthuậtnàyrấtdễsửdụng.

Chúngtađitheomốiliênhệvàchứcnăngcủatừkíchthích.Chúngtasử

dụngnhiềuphươngphápkhácnhauđểchuyểnđộng.Chúngtasửdụngcáckhíacạnhcủatừđónhưmộtphépẩndụ.Nhưngbạncũngđừngthựchiệnquánhiềubướcđểtạosựkếtnối,bởivì

quánhiềubướcsẽdẫnbạntrởlạivớinhữngýtưởngbạnđãbiếtvàsửdụngtừngẫunhiênđểkíchthíchchẳngcòngiátrịgì.Bạncũngđừngbắtđầubằngviệcliệtkênhữngkhíacạnhcủatừđóbởivì

nếubạnlàmnhưvậy,bạnsẽviếtxuốngdanhsáchđónhữngkhíacạnhvềýtưởngđãtồntại.Bạnhãynghĩvềmộtkhíacạnhnàođócủatừngẫunhiênvàcốgắngtập

trung tưduy theokhíacạnhđó.Chỉkhibạnđãcốgắng thựchiện tốtmộtkhíacạnhnày,bạnmớinênchuyểnquakhíacạnhkhác.

TómtắtTưduysángtạođôikhiđượckhởinguồntừnhữngsựkiệnngẫunhiên.

Kỹthuậttừngẫunhiêncủalốitưduykháclạgiúpchúngtacóđượcsựkiện

ngẫunhiênđóvớivaitrònhưmộtcôngcụtưduycẩntrọng.Mộttừcóthểcónhiềukhíacạnhngẫunhiên(khôngcósựlựachọncụthể)đượcgắnkếtvớichủđềcầntìmýtưởngmới.Sựliênkết,cácchứcnăngvàcáckháiniệmcủa từ ngẫu nhiên gợi ý cho chúng ta đến với ý tưởngmới. Sự logic củaphương pháp này là: trongmột hệ thống khuônmẫu, nếu bạn bắt đầu từngoàikhuônmẫu,bạncóthểmởracáchướngkhácnhauđểtừđóđivàovịtrítrungtâm.

Bàitập1-Cónhữngchiếcbàn,ghế,giường.Bạnmuốnthiếtkếmộtkiểuđồdùnggiađìnhmàchưatừngđượcsửdụng.Bạnsửdụngkỹthuậttừngẫunhiên.Từcủabạnlàtừconong,nghĩalà:đồđạcPOconong.2-Bạncầnviếtmộtcâuchuyệnngắnnhưngbạnkhôngthểnghĩrachủđề.Câuchuyệnnàysẽviếtvềvấnđềgì?Bạnsửdụngkỹthuậttừngẫunhiênvàtừcủabạnlàtừcáibúa.3-Bạnsẽđinghỉmộttuầnnhưngbạnvẫnchưatìmraaicóthểtrông nom con chó của bạn. Bạn cần ý tưởngmới. Bạn sử dụng từ ngẫunhiênvàtừcủabạnlàmáyCamera.Hãybắtđầuvớitừnày.4-Làgiámđốccủamộtcửahàng,bạnmuốntìmcáchđểkhuyếnkhíchnhânviêncủabạnlịchsựhơnvàgiúpđỡnhữngngườimuahàng.Bạnkhôngcóđượcýtưởngnàonênbạnchọnkỹthuậttừngẫunhiênvàtừcủabạnlàtừđá.5-Bạnkhôngbaogiờcóthểtớigầnchiếcđiệnthoạivìchịcủabạnluônsửdụngnó.Bạncóthểlàmgìvớivấnđềnày.Bạnsửdụngkỹthuậttừngẫunhiênvàtừbạntìmđượclàtừchìakhoá.6-Trongthịtrấnhiệnnaykhôngcóđủchỗđỗxechoôtô.Bạntáchvấnđềnàyrathànhbavấnđềnhỏhơn.Chọnmộttrongbavấnđềđóvàcốgắngtạoramộtýtưởngmớihữuíchbằngcáchsửdụngtừngẫunhiên:từcâyxươngrồng.-Vấnđề1:khôngkhuyếnkhíchmọingườiláixevàothànhphố.-Vấnđề2:làmcáchnàođểtăngchỗđỗxe.-Vấnđề3:giảmnhucầuláixecủamọingườivàothànhphố.7-Làmthếnàomàbốmẹcóthểkiểmsoátcontrẻ,nhữngđứatrẻkhôngbaogiờlàmnhữnggìchamẹbảo.Hãychọnmộttừngẫunhiênvàsử

dụngnóđểđưaragợiývềvấnđềnày.8-TờbáoPOquảbóng.Hãypháttriểnmộtvàiýtưởngmới.

NHÌNLẠIPHẦNIII

Phầnmộtcủacuốnsáchnàyđưa ranhiềucôngcụ tưduycụ thể (PMI,

OPV,sáuchiếcmũtưduy…).Đâylàcáccôngcụcóthểđượcsửdụngriênglẻhoặckếthợp.Mộtngườitưduyhọccáchsửdụngnhữngcôngcụnàyvàsửdụngcáccôngcụđóthuầnthụcthànhkỹnăngvàtrởthànhmộtngườitưduytốthơn.Điềucơbảnẩntrongtấtcảcáccôngcụnàylàmộthoạtđộngtưduyquantrọng.Đólàhoạtđộngđịnhhướngsựchúý.Đâylàmộthoạtđộngtưduyquantrọngđốivớisựnhậnthứccủatưduy.Vàphầnnhậnthứccủatưduychínhlàchìakhóađốivớitấtcảhànhvitưduyhàngngày.PhầnIIđềcậpđếnmộtvàicôngcụ tưduy.Ởphầnnhìn lạiphầnIIIđề

cập đếnmột vài hoạt động tư duy cơ bản.Chúng ta cần biết và cần hiểunhữnghoạtđộngnày.Mộtvàihoạtđộngnàysửdụngmộtsốcôngcụcụthể(chẳnghạncôngcụPOcủalốitưduykháclạ),vàcóthểlàcácthóiquentưduy.Tronghầuhếtcáchànhvitưduycủachúngta,chúngtathườngsửdụngnhữnghoạtđộngnàymàkhônghềxemxétchúng.Giờlàcơhộiđểchúngtaxemxétnhữnghoạtđộngtưduycơbảnnày.

SựthựcvàsựsángtạoChúngtađãđượcđọcởphầntrướcvềsựthựcvàsựsángtạo.

Sựthựcđảmbảorằng:đâylàcáchmàsựviệcdiễnra.

Sựsángtạochỉrarằng:đâylàcáchmàsựviệccóthểdiễnra.

Cảhaiđềulàhaikhíacạnhtưduyquantrọngvàcầnthiết.

Cónhữnglúcchúngtaphảibắtđầutừmộtsựthực.Vàcuốicùngchúngta

lạitrởvềvớisựthực.Vìthế,sựthựcvôcùngquantrọng.Nhưng thiếu sự sáng tạo, chúng ta sẽ không tiến bộ hoặc phát triển ý

tưởngmớitốthơn.

TưduyphêphánTưduyphêphánlàsựkiểmtracủachúngtasovớisựthực.Liệuđiềunày

cóthựckhông?Tồn tạisự thựccủa tròchơi,khibản thânchúng tađặt ra tròchơihoặc

mộthệthốngvàchúngtaxétđoánxemtròchơicóđượcchơitheođúngluật

củachúngtahaykhông.Toánhọclàmộtvídụ.Nhưng cũng tồn tại sự thực đời thực khi chúng ta đối chiếu những gì

chúngtanóivớinhữngsựthựcdiễnratrongthếgiớixungquanhta.Cócáccấp độ sự thực khác nhau. Đó là sự thực được hình thành dựa trên kinhnghiệmcủabảnthânchúngtavàcủanhữngnguờikhác.Đólàsựthựcmàbấtcứaicũngcóthểkiểmtranhữnggìchúngtatuyênbố.Đólàsựthựccóđượctừtàiliệu(tàiliệukhoahọc,sáchthamkhảo…).Chúngtacầnpháttriểnthóiquentưduybằngcáchluônhỏibảnthân:

Giátrịthựcsựởđâylàgì?

Điềuquantrọngcầnchúýlàcấpđộsựthực.Nócóthểđượcxếploạitừ

sựthựcchắcchắnhoàntoànvớimộtsựthựcchỉlàmộtkhảnăng.Việcđánhgiásaisựthựccóthểkhiếnsựviệcthayđổirấtnhiều.Vaitròtiếptheocủatưduyphêphánlàkiểmtradựatheologicđượcsử

dụng.Dựavàologic,chúngtatìmcáchrútrađượcnhiềusựthựchơnsovớinhữnggìchúngtađangcó.Chúngtacầnhỏicâuhỏithóiquen:

Điềugìtiếptheosau?

Vàmộtcâuhỏiquantrọnghơnnhiềulà:

Điềugìphảitiếptheosauđây?

Theologictranhluận,chúngtaphảiđưaranhữngkết luậntừbướcliền

trướcnó.Chúngtacầnđểýchặtchẽhơnđếntừ“phải”.Thườngthìchúngtađưaralờituyênbốcótừ“phải”khichúngtakhôngthểtưởngtượngramộtphươngánthaythế.Nếuchúngtacóthểhìnhdungraphươngánthaythế,khíacạnh“phải”ởđâybịloạibỏ.Saucùng thì tưduyphêphán (tưduymũđen)có thểđưa ranhữngkết

luậnnhư:Điềunàysai.

Điềunàycầnnghingờ

Điềunàychưađượcchứngmình

Điềunàyđãđượcchứngminh.

Tưduysángtạo

Theolốitưduysángtạo,chúngtakhôngquantâmnhiềuđếnviệcchứng

minhđiềugì,chúngtachuyểnđộngtiến lênvớimộtvàikhảnăng.Vàkhichúngtacóđượcmộtýtưởngmới,chúngtacóthểbắtđầuchứngminhsựthựcvàgiátrịcủanó.Theolốitưduysángtạo,chúngtacóthểnhảyvềphíatrướcvàkhichúng

tađứngởvịtrímới,chúngtacóthểkiểmtracácgiátrịcủavịtríđó.Giảthuyết,suyluậnvàkhíchđộngluônluôngiúpchúngtatạoranhững

cú nhảy.Chúng ta phải đoán bởi vì chúng ta không đủ thông tin để hànhđộng, theo lối tư duy sáng tạo, chúng ta đoán để có những cách xem xétthôngtinmớivàđểkhámphákhảnăngcóđượcnhữngýtưởngmới.Chỉdựavàosựphântíchthôngtinđểhìnhthànhýtưởngmớilàchưađầy

đủ,bởivìtríóccủachúngtachỉcóthểnhìnthấynhữnggìnóđượcchuẩnbịđểnhìn,điềunàyđồngnghĩavớinhữngýtưởngcũ.Chúngtacầnpháttriểnkỹnăngsuyđoán.Suyđoáncóthểđượcphânloạitừmộtsựsuyđoánrấthợplý(điềumà

chúngtacó thểcóđược từgiả thuyết) tớimộtkhảnăngchỉđượcxemxétnhưmộtsựkhíchđộngmàchẳnghềcódấuhiệusựthực.Mụcđíchcủasựkhíchđộnglàkhiếnchúngtanhìnnhậnđiềugìđótheocáchmới,khôngphảibằngcáchchỉracáchmớimàbằngcáchđẩychúngtarakhỏicáchcũ.Mộtcúnhảysángtạocóthểkéochúngtatưduyvềphíatrước.Chúngta

đượcdẫnđườngtừphíatrước.Khôngcótưduysángtạo,chúngtađượcdẫnđườngtừphíasauvàchúngtaphảiđấutranhđểđẩyvềphíatrước,dựatrênnhữnggìchúngtabiết.Quanđiểmsángtạochứađựngcảkhảnăngsẵnsàngđilêntrướcvàkhám

phácáckhảnăng.

TưduykháclạTưduykháclạđềcậpchủyếutớiviệcthayđổiýtưởngvànhậnthức.Các

côngcụđịnhhướngtưduyđềcậpkhíacạnhchungcủanhậnthức.Côngcụtưduykháclạđềcậpđếnkhíacạnh“thayđổi”củanhậnthức.Tưduykháclạđượchìnhthànhtrựctiếptrênsựxemxétkhuônmẫuhình

thànhhànhvitưduycủahệthốngthôngtintựtổchức(nhưlàsựnhậnthức).Nhữnghệ thốngnhưvậychophépcác thông tinđến tự tổchức thànhcáckhuônmẫuthônglệ.Nhữngkhuônmẫunhưvậychophépchúngtaxemxétthếgiớithựctại.Chúngtanênquýtrọngnhữngkhuônmẫunhưvậy.Nhưng

chúngtakhôngthểđitắttớimộthướngkhácbởivìhệthốngkhuônmẫulàmộthệthốngbấtđốixứng.Nếuchúngtamuốnđitắttớinhữngkhuônmẫunhánh,chúngtaphảicó

sựhàihướchoặcsựsángtạo.Tấtcảcácýtưởngsángtạocógiátrịrốtcuộcđềulànhữngýtưởnglogic,nhưngđiềunàykhôngcónghĩalàchúngcóthểđếnđượcvớilogicngaytừvịtríđầutiên.Cóhaikỹthuậtcụthểđượcđềxuấtđểđitắttớinhữngnhánhbênđó.

Kỹthuậtđầutiênsửdụngkếthợpsựkhíchđộngvàsựchuyểnđộng.Một

ýtưởngkhíchđộnglàmộtýtưởngdườngnhưkhôngtồntạidựatheokinhnghiệmhaysựthực.Chúngtaradấuhiệuchomộtýtưởngkhíchđộngvớimộttừmớiđượcphátminh,từPO.Sauđóchúngtasửdụng“sựchuyểnđộng”đểchuyểntừconđườngthông

lệtớiđườngnhánhđểtớiđượcvớiýtưởngmới.Sựchuyểnđộngkhácvớisựxétđoán.Với sựxétđoán, chúng ta so sánhmộtý tưởngvớinhữnggìchúngtabiếtvàchúngtabácbỏnónếunókhôngđúngvớikiểmtra.Vớisựchuyểnđộng,chúngtahoạtđộngbênngoàihệthốngxétđoán,chúngtaxemxétýtưởngmớiđểxemlàmnhưthếnàochúngtacóthểchuyểnđộngtừđó.Cónhữngphươngphápcụ thểkhácnhauđểhình thànhsựkhíchđộng:

chấpnhận,đảongược,thoátly,tưduyaoướcvàkhíchđộng.Cũngcónhữngphươngphápkhácnhauđểcóđược sựchuyểnđộng từ

mộtsựkhíchđộng:quanđiểm,từnglúc,từnglúc,rútramộtnguyêntắc,chútrọngđếnsựkhácbiệt,tìmkiếmgiátrịvàsựchúý.Cáccôngcụtưduykháclạđượcvậndụngmộtcáchcẩntrọngbấtcứkhi

nàochúngtacầntạoranhữngýtưởngmới.

HoạtđộngcơbảnChúng ta sẽ xemxét lại nhữnghoạt động tưduy cơbản.Chúng ta cần

nhậnthứcnhữnghoạtđộngnàyvà thựchànhchúngthườngxuyên.Bấtkỳmộtsựthựchiệntưduynàocũngsửdụngkếthợpnhữnghoạtđộngtưduycơbảnnày,nếuchúngtachỉthựchànhnhữnghoạtđộngcơbảnđólàchưađủ,cũnggiốngnhưluyệntậpcácnhómcơkhôngcungcấpchochúngtakỹnăngcủamộtmônthểthao.Sửdụngkhuônmẫungườithợmộc,chúngtaphânchiacáchoạtđộngcơ

bảnđóthànhbanhóm:

Hoạtđộngcắt:chútrọngtớimộtphầncủatìnhhuống;rútramộtphầncủatìnhhuống;phântíchtìnhhuốngdựatrêntừngphần;mởrộngsựchúýtớicảngoàitìnhhuốnghiệntại.Hoạtđộngdán: tạonênsựkếtnối;ghinhậnvànhậndiện;đặtmọi thứ

cùngnhautheosựtổnghợp;hìnhthànhnênđồvậtthậtvàtheothiếtkế.Hoạtđộngghép:đâylàvấnđềsosánhnhữnggìphíatrướcchúngtavới

khuônmẫu thiết kế.Vì thế, chúng ta cần xét đoán, đối chiếu, kiểm tra lýthuyếtvàquasosánhthựctế.Điềuquantrọngcầnnhớlàviệcmôtảtưduytheocáchlýgiảitriếthọc

không giống với kỹ năng thực hành tư duy.Một sựmô tả vềmôn tenniskhônggiốngnhưkhibạnchơimônthểthaođó.Sựphântíchtưduythànhtừngphầnkhônggiúpchúngtasửdụngđượccáccôngcụtưduy.Cáccôngcụđóđượcthiếtkếđểứngdụngthựctế.

MộtvàithóiquentưduyỞphầntrước,chúngtađãđềcậpđếnhaikhíacạnhcủatưduy.

Tìnhhuống

Cónhữngsựthựclàduynhất,nhưngcũngcónhữngsựthựcđượctuyên

bốlàduynhấtlạichỉđúngtrongnhữngtìnhhuốngnhấtđịnh.Đâylànguyênnhâncủarấtnhiềulỗithườngthấytrongtưduyvàcũnglànguyênnhâncủanhững sự bất đồng (bởi vìmỗi bên chỉ tư duy theo tình huống của riêngmình).Thườngthìđâykhôngphải làvấnđề tranh luậnxemđiềugìđúnghoặc

không đúng, mà là vấn đề đưa ra tình huống cụ thể để điều đó là đúng.Thườngthìcảhaiphíatrongmộtcuộctranhluậncùnglúcđềucholàmìnhđúng,nhưnglạicăncứvàonhữngtìnhhuốngkhácnhau.Vìthế,câuhỏithóiquenlà:

Tronghoàncảnhnàothìápdụngđiềunày?

TổngquátvàchitiếtĐâylàmộtphầncủatưduyvàlàmộtphầncủahoạtđộngtưduy.

Chúngtacầncóthóiquenthựchiệnhoạtđộng.

Cóhaicâuhỏithóiquenlà:

Ýtưởngtổngquátlàgì?Làmsaođểcóthểcụthểhóaýtưởngtổngquátnày?

Mộtngườitưduythuầnthụclàmộtngườitưduycókhảnăngchuyểntừ

cụthểlêntổngquátvàtừtổngquátxuốngcụthể.Chúngtarútraýtưởngtổngquátđểthayđổinóhoặcđểtìmcáchtốthơn

đểthựchiệnnó.Chúngtarútraýtưởngtổngquátnhiềukhiđơngiảnchỉlàđểhiểuchúngtốthơn.Khichúngtacầntạoracáckhảnăngthaythế,thườngthìsẽdễdànghơn

nếuchúngtabắtđầutừmộtýtưởngtổngquát.Sauđóchúngtasẽxemxemlàmthếnàođểthựchiệncácýtưởngđónhưmộtýtưởngcụthể.Khichúngtaxemxétsựviệctừcấpđộýtưởngkháiquát,điềuđócũng

giốngnhưchúngtaxemxétởcấpđộkháiniệmhoặcchứcnăng.

TómtắtPhầnIIIđềcậpchủyếutớicáchoạtđộngtưduycơbản.Tấtcảmọingười

tưduyđềucầnhiểurõnhữnghoạtđộngnày.Ngoàira,phầnIIIcònđềcậpđếnmộtsốkỹthuậttưduysángtạothuộc

lốitưduykháclạ.

Bàitập1-Côngviệccủacácnhàkinhdoanhlàsảnxuấtracàngnhiềusảnphẩmcàng tốt.Côngviệccủachínhphủ làbảovệcácgiá trịxãhội.Điềunàycóđúngkhông?Sửdụngtưduyphêphán.2-Chỉcóhaicáchđểmọingườilàmnhữnggìbạnmuốn:thưởnghoặctrừngphạt.Bạncóđồngýkhông?Bạncóthểnghĩracáchnàokhác?Sửdụngtừngẫunhiênlàconchuộtđểgiúpbạncóđượcýtưởng.3-Ýtưởngkháiquátđằngsaucánhcửasổcủamộtcửahiệulàgì?Cócáchnàokhácđểbạnthựchiệnýtưởngtổngquátnày?Hãychỉramộtvàiýtưởngcụthể.4-Nếubạnănquánhiều,bạnsẽquábéo,nósẽthểhiệnquatrọnglượngcơthể.Phụnữbéohơnnamgiới.Liệucóphảiphụnữănnhiềuhơnnamgiới.Liệuđiềunàycóđúngkhông?5-Trẻconkhôngcóđủkinhnghiệmsốngđểđưaracácquyếtđịnh

đúng.Vìvậytrẻconnênnghetheonhữnggìchamẹnói:trongtìnhhuốngnào thì lời nhận xét trên đây là đúng? Ý tưởng tổng quát là gì? Nhữngphươngánthaythếlàgì?6-Nếucávoiởbiểnluôncóđượctấtcảthứcănmàchúngmuốnmàkhôngcầnphảicốgắngnhiều,liệutheobạnchúngnênsửdụngthờigianđểlàmgì?Nếuchúnglàmộtloàithôngminh.Đưarabốnýtưởngtổngquát.7-Trongkhuvựcbạnởcórấtnhiềutrộm.Làmthếnàođểgiảmsốvụtrộm?Sửdụngmộtýtưởngkhiêukhíchđểcóđượcýtưởngmới:PO…8-Nhàtùchỉbiếntùnhânthànhnhữngtêntộiphạmhoànhảohơn.Vìthếchẳngíchgìkhiđưanhữngtộiphạmtrẻtuổivàonhàtù.Đâycóphảilàlậpluậnlogic?Sửdụngtừngẫunhiênbánhxàphòngđểtạoranhữngcáchcưxửkhácnhauđốivớitộiphạmtrẻtuổi.9-Nếubạnkhôngthíchaiđó,bạnkhôngnênmỉmcườivớingườiđó.Sửdụngtưduyphêphánvềvấnđềnày.

CÁCNGUYÊNTẮCTƯDUY

Khichúngtađãhọcđếnphầnnày,chúngtacóthểcùngxemxétmộtsố

nguyên tắchướngdẫn tưduy.Ởphầnđầucủacuốnsách, tôiđã trìnhbàynhữngnguyên tắchướngdẫnnày,nhưngkhibạnđọcnhững trangđầu thìnhữngnguyên tắcđódườngnhưkhôngcóýnghĩa lắm.Nhưngsaukhiđãđược học tất cả những phần đã được tình bày ở trên, bạn sẽ thấy nhữngnguyêntắcnàylànhữngnguyêntắcnảysinhtừnhữngquátrìnhtưduythựctế.Nhữngnguyên tắcnàychính làsựkết tinhcủanhữnggìbạnvừađượchọc.Ởđây, tôi trìnhbày12nguyêntắccơbản.Sẽcónhữngngườichorằng

cầnnhiềuhơn,hoặcíthơnsốđó.Cũngcóthểcóngườichorằngtôiđãbỏrangoàimộtsốnguyêntắcmàtheohọlàcầnthiết.Thựcra,đólàtùythuộcvàolựachọncủamỗingười.Nhưngđiềuquan trọngởđây là12nguyên tắc tôiđưa rađều lànhững

nguyêntắccơbản,quantrọngmàtôichorằngcầnthiếtđốivớiquátrìnhtưduy,vàtôichorằngđâycũnglàconsốtốiđađểmọingườicóthểdễnhớvàvậndụngthựctế.1-Luônluôncótưduyxâydựng:quánhiềungườicóthóiquentưduyphủnhận.Họthíchchứngminhsuynghĩcủaaiđólàsailầm.Họcảmthấychỉcầntưduyphêphánthôilàđủ.Họthiếuđitưduysángtạovàxâydựng.Cónhữnglúcchúngtacầntưduyphêphán,nhưngchúngtacầncoitrọngtưduyxâydựnghơnlàlốitưduyphêphán.2-Suynghĩchậmrãivàcốlàmsựviệcđơngiảnnhất:trừnhữngtrườnghợpkhẩncấp,còntrongtấtcảcáctrườnghợpkhác,suynghĩnhanhchóngchẳngcógìlàhayhocả.Ngaycảkhibạntưduychậmrãi,trongmộtkhoảngthờigianngắn,bạncũngcóthểnghĩđượcnhiềuđiều.Bạncũngnêncốhếtsứcđểlàmmọiviệcđơngiảnđi.Tưduyphứctạpchẳngcógìhaycả,trừkhilàbạnmuốntạoấntượngvớingườikhác.Hãyluônhỏibảnthân:cócáchnàođơngiảnhơnđểxemxétvấnđềnày?3-Táchbiệtcáitôicủabạnrakhỏitưduycủabạnvàquaylạiđểxemxétcáchtưduycủabạn:cảntrởlớnnhấtđểhìnhthànhmộtkỹnăngtưduy thuần thục chính là việc để cái tôi chen vào cách tư duy: tôi phải làngườiđúng;ýtưởngcủatôiphảilàtốtnhất.Bạncầnphảilàngườicókhảnăngquaylạivàxemxétnhữngđiềubạnđangnghĩ.Chỉkhibạnquantâm

đếnkỹnăngtenniscủabạn,lúcđótưduycủabạnmớihướngbạnđếnviệcluyệntậpcáckỹnăngđó,điềunàycũngđúngtrongviệcpháttriểnbấtkỳkỹnăngnào.4-Tạithờiđiểmnày,tôiđangcốgắnglàmgì?Trọngtâmvàmụcđíchtưduycủatôilàgì?Ngaylúcnày,tưduycủatôichútrọngđếnđiềugì?Tôiđangcốgắnggiànhđượcđiềugì?Cáccôngcụvàphươngphápmàtôiđangsửdụnglàgì?Nếubạnkhôngcóđiểmtrọngtâmđểtưduy,tưduycủabạnsẽtrôinổitừđiểmnàysangđiểmkhác,từsựviệcnàysángsựviệckhác.Mộtlốitưduyhiệuquảlàlốitưduyluônchúýđếntrọngtâmvàmụcđích.5-Hãylàngườicóthể“chuyểnsố”trongtưduy.Hãybiếtkhinàonênsửdụnglogic,khinàosửdụngsựsángtạo,khinàotìmkiếmthôngtin.Trongkhiláixe,bạncóthểchọnsốthíchhợp.Trongkhichơigolf,bạncũngcóthểlựachọngậythíchhợp.Trongnấuăn,bạnlựachọnđồnấuthíchhơp.Tưduy sáng tạokhácvới tưduy logicvà tưduy tìmkiếm thông tin.Mộtngườicókỹnăngphảicầnlàngườicókỹnăngvềnhiềukiểutưduykhácnhau.Nếuchỉ làngười sáng tạo,hoặcphêphán thôi thìchưađủ.Bạncầnphảibiếtkhinàovàsửdụngnhưthếnàocáckiểutưduykhácnhau.6-Kếtquảcủasuynghĩcủatôilàgì?Tạisaotôitinrằngnóthựchiệnđược?Việctưduycủabạnchỉlãngphíthờigiannếubạnkhôngchỉrađượckếtquảcủacôngviệctưduy.Nếubạncóđượcmộtkếtluận,mộtquyếtđịnh,mộtgiảipháphoặcmộtthiếtkế…bạncầnlàngườicóthểgiảithíchtạisaobạnnghĩnósẽthựchiệnđược.Dựavàođâubạnđưarakếtluận,điềuđókhôngquantrọng.Điềuquantrọnglàbạnphảigiảithíchchobảnthânbạnvànhữngngườikhácthấytạisaonólạithựchiệnđược.Nếukếtquảcủaviệctưduycủabạnlàchỉrađượcchỗbếtắctrongtưduy,mộtvấnđềmớihoặcmộtcáinhìntốthơnvềsựviệc,bạncũngnêurõchúngvàchỉratiếptheobạnsẽlàmgì?7- Cảmxúcvà tìnhcảmlàhaiphầnquantrọngtrongtưduy,nhưngnóchỉnênđượcnêurasaukhibạnđãkhámphásựviệc.Chúngtathườngnghĩrằngnênđểcảmgiácvàcảmxúctáchkhỏitưduykhixemxétsựviệc.Điềunàycóthểđúngvớitoánhọcvàkhoahọc,nhưngtronghầuhếtcáctìnhhuốngđờithực,cảmxúcvàtìnhcảmlànhữngphầnquantrọngcủatưduy.Tuynhiên,mọingười cần sửdụngchúngđúng lúc.Nếucảmgiácđượcsửdụngtạithờiđiểmbắtđầutưduy,sựnhậnthứcbịgiớihạnvàsựlựachọn hành động có thể là không tương xứng. Khi chúng ta đã thực hiệnkhámphásựviệcvàcácphươngánthaythếđãđượcchỉravàkiểmtra,lúcđó,chínhcảmgiácvàcảmxúcthựchiệnvaitròcủachúnglàđưaralựachọn

cuốicùng.8-Luônluôncốgắngtìmkiếmcácphươngánthaythế,nhậnthứcmớivàýtưởngmới.Tạimọithờiđiểm,mộtngườitưduycókỹnăngnênluôncốgắngtìmkiếmphươngánmới,sựgiảithíchmới,sựsuydiễnmới,cáckhảnănghànhđộngvàcáccáchtiếpcậnkhácnhau.Khiaiđótuyênbốrằng chỉ có 2 phương án thay thế cho ý tưởng đó,một người có kỹ năngchínhlàngườingaylậptứccốtìmracácphươngánkhác.Khimộtngườinóirằngchỉcómộtcáchđểgiảithíchsựviệc,ngườicókỹnăngtưduychínhlàngườicốgắngtìmnhữngcáchgiảithíchkhác.Liệucóphảichỉcóduynhấtmộtcáchđểnhìnnhậnsựviệcnày?9-Hãylàngườicóthểtưduytừýtưởngtổngquátxuốngýtưởngchi tiếtvàngượclại .Để thựchiệnbấtkỳmộtý tưởngnào,chúngtaphảinghĩđếnnhữngcáchcụthể.Vìthế,cuốicùngbaogiờchúngtacũngphảilàngườicụ thể.Nhưngkhảnăngđể tưduysựviệcởcấpđộ tổngquát (kháiniệm,chứcnăng,cấpđộ trừu tượng)cũng làmộtnét tínhcáchquan trọngcủamộtngườitưduycókỹnăng.Đâychínhlàcáchmàchúngtacóđượcnhữngphươngánthaythế.Đâychínhlàcáchđểchúngtachuyểntừýtưởngnàyđếný tưởngkhác.Đây cũng chính là cáchđể chúng ta liênkết cácýtưởng.Ýtưởngkháiquátởđâylàgì?Làmthếnàochúngtacóthểthựchiệnđượcýtưởngkháiquátđó?10- Cânnhắckỹkhinhậnđịnhsựviệc“có thể là”hay“phải là”.Logicchỉtốtkhidựatrênnhậnthứcvàthôngtinnócóđược.11-Nhữngquanđiểmkhácnhaucóthểđượcđưaratừnhữngsựnhậnthứckhácnhau.Khicónhữngquanđiểmđốingượcnhau,chúngtathườngcókhuynhhướngcảmthấychỉmột trongsốđó làđúng.Nếubạn tin rằngbạnđúng,bạntrìnhbàyđểchỉrarằngnhữngquanđiểmkháclàsai.Nhưngnhững quan điểm khác đó cũng có thể là đúng.Một quan điểm khác đódườngnhưlạihợplývàlogicdựatheosựnhậnthứckhácvớibạn.Sựnhậnthứcnàycó thểgồm:những thông tinkhácnhau,kinhnghiệmkhácnhau,giátrịkhácnhauvàmộtcáchnhìnthếgiớikhácnhau.Đểgiảiquyếttranhcãivàbấtđồng,chúngtacầnnhậnthứcđượcsựkhácbiệtvềnhậnthứccủacảhaiphía.Chúngtacầnđặtchúngcạnhnhauvàsosánhchúngvớinhau.12-Tấtcảmọihànhđộngđềucóhậuquảvàảnhhưởngtớigiátrị,tớimọingườivàthếgiớixungquanh.Khôngphảitấtcảmọisuynghĩđềudẫntớihànhđộng.Ngaycảkhitưduydẫnđếnhànhđộngthìhànhđộngnàycóthểbịhạnchếtrongnộidungcụthể,chẳnghạntrongtoánhọc,thínghiệm

khoahọc.Nóichung,tưduydẫnđếnmộtkếhoạchhànhđộng,mộtgiảiphápcho vấn đề,một thiết kế,một sự lựa chọn,một quyết định theo sau hànhđộngđó.Hànhđộngđólạiảnhhưởngtớitươnglai.Hànhđộngđócóthểtácđộngtớithếgiớixungquanh.Thếgiớinàybaogồmgiátrịvànhữngngườikhác.Hànhđộngkhôngxảyraxarờimọingười,mọiviệc.Thếgiớilàmộtnơi vô cùng đông đúc. Luôn có những người khác vàmôi trường bị ảnhhưởngbởinhữngquyếtđịnhvànhữngsựkhởisựkinhdoanh.

TómtắtTôivừatrìnhbày12nguyêntắccơbản.Mỗinguyêntắcđótôiđềuđưara

cùngvớisựgiảithích,miêutảphạmvivàmứcđộquantrọngcủanó.Mộtvàinguyêntắcđềcậpđếnviệclàmnhưthếnàođểchúngtathựchiệncáckỹnăngtưduy.Mộtsốnguyêntắckháclạiđềcậpđếnviệcthựchànhcáckỹnăngđó.Bạnluônluôncầnxemlạitấtcảcácnguyêntắcnày.

BàitậpKhi trình bày những nguyên tắc trên, tôi không gợi ý công cụ hay quá

trìnhnàonênđượcsửdụngvớinguyêntắcđó.Đâycũngchínhlàlýdotạisaonhữngaikhôngđọccuốnsáchnàyvẫncóthểsửdụng12nguyêntắcvừanêu.Bàitậpcủaphầnnàybaogồmviệctròchuyệnvềcácnguyêntắc,lầnlượt,

lần lượt và thảo luận chúng.Cuộc thảo luận này phảimang tính chất xâydựng.Tại saonguyên tắcnày làquan trọng?Nóhiệuquảnhất tronghoàncảnhnào?Liệumọingườicóthườngsuynghĩtheonguyêntắcnày?.Ngoàira,mỗinguyêntắccóthểliênquanđếnmộtsốcôngcụ,hoạtđộng

vàthóiquenbạnđãđượchọcởphầntrước.Vídụ,nguyêntắc4 liênquanđến“trọngtâmvàmụcđích”vàAGO.Nguyêntắc7liênquanđếntưduymũđỏ.Vớimỗinguyên tắc, bạn sẽnhận thấy rằngnó liênquan tớimộthoặcnhiềuhơnnhữnggìbạnđãhọcởphầntrước.Bạncóthểsửdụngdanhsáchnộidungsáchbạnđãđọcởphầnđầucuốnsáchhoặcphầnnhìnlạicủatừngphầnđểtựnhắcnhởbạnvềnhữngđiềubạnđãđượchọc.

PHẦNIVCẤUTRÚCVÀTÌNHHUỐNG

Khibạnđọctớiphầnnàycủacuốnsách,bạnđãđọcquanhữngphầnmà

cácquanđiểm,thóiquen,côngcụvàhoạtđộngtưduyđượctrìnhbàythànhtừngmụcriênglẻ.Tấtnhiên,ởphầnsáuchiếcmũtưduy,tôicũngđãtrìnhbàyvềviệcsửdụngcácchiếcmũchuỗi.VàởphầnnhìnlạicủaphầnI,tôicũngđãgợiýchuỗikếthợpcáccôngcụđịnhhướngtưduy(AGO,CAF…).Nhưngđóchỉlànhữnggợiýđểsửdụngcáccôngcụtheonhiềucáchkhácnhau.Khôngcómộtcôngthứcmathuậtđơngiảnnàođểngaylậptứcbiếnmột

người thànhmột người tưduy cókỹnăng.Nhiềungười đặt ra những cấutrúctưduydườngnhưrấthaykhiđọcnhưnglạikhôngthểthựchànhđược.bạnkhôngthểlúcnàocũngnhớđượcmộtcôngthứcquáphứctạptrongđầuvàcôngthứcđóthườngkhósửdụng.Tấtcảcáccôngcụvàthóiquentưduytôiđãtrìnhbàyđềucóthểsửdụng

riênglẻ.NếubạnchỉđọccôngcụPMIcủacuốnsáchnàythìchỉcôngcụđóthôicũnggiúpbạncảithiệnsuynghĩcủabạn.Nếubạnchỉhọcphầntưduysáuchiếcmũ,phươngphápnàycũnggiúpbạntưduytốthơn.NếubạnchỉhọckỹthuậtPovàphươngphápkhíchđộng,chỉriêngnóthôicũngrấtcógiátrịđểcảithiệntưduy.Mộtngườitưduycókỹnăngthườngcómộtvàithóiquentưduycùnglúc

trongđầu.Vídụ,ngườinàycóthểcócảmnhậntốtvềgiátrị(giátrịởđâylàgì?),vừacókhảnăngsẵnsàngthửnghiệmgiátrịsựthực(giátrịthựcsựởđâylàgì?),vànhậnthứcđượcsựcầnthiếtcủaviệcxemxétcấpđộtổngquátcủaýtưởng(ýtưởngtổngquátởđâylàgì?).Mộtngườitưduykhácchỉcóthểcóđượcmộtthóiquentrongđầu(tronghoàncảnhnàothìđiềunàylàsựthực?).Tôikhônggợiýrằngcácbạncầnnhớđượctấtcảnhữnggìđượctrìnhbày

trongcuốnsáchnàylậptứcsaulầnđọcđầutiên.Bạnsẽcầnđọclạinhiềulầnđểxâydựngđượcnhữngkỹnăngthựcsựvềnhữnggìđãđượcđềcập.Nhưngtôimuốnnhấnmạnhrằng,ngaycảkhingườiđọcchọnramộtvài

côngcụhoặcmộtvàithóiquentưduyvàlàmtheođó,điềunàyđãrấtcóíchchoviệccảithiệnkỹnăngtưduy.Đóchínhlàlýdotạisaocácthóiquenvàcáccôngcụđượctrìnhbàyđộclập.Bạnhãynghĩvềmộtngườithợmộcchỉhọccáchsửdụngbúavàcưanhưngchưahọccáchsửdụngbàovàđục.Biết

cáchsửdụngcưa,ngườithợmộccóthểcắtđồvậtvàbiếtcáchsửdụngbúa(và đinh), người thợmộc có thể gắn kết đồ vật với nhau. Người thợmộckhôngphảiđãtrởthànhmộtngườilànhnghề,nhưngtốthơnrấtnhiềusovớitrướcđó.Bâygiờtôisẽtrìnhbàyphầncấutrúcvàtìnhhuống.Mộtcấutrúcchỉra

cho chúng ta kế hoạch để chúng ta làm gì lúc này, tiếp theo cần làm gì.Trongkhiápdụng theocấu trúc,chúng tasửdụngnhữngcôngcụvà thóiquenchúngtađãbiết.

CấutrúcMộtchiếccốclàmộtcấutrúc.Mộtbậccầuthanglàmộtcấutrúc.Mộtlối

vàocủasânbaylàmộtcấutrúc.Trongtấtcảcáctrườnghợptrên,cấutrúccho phép chúng ta làmmọi việc dễ dàng hơn.Bạn có thể uống nướcmàkhôngcầncốc.Bạncóthểtrèolênmàkhôngcầnbậcthang.Thậmchíbạncóthểleolênmáybaybằngcáchđếnthẳngchỗđậumáybay.Chiếccốc,bậccầu thangvàcửa rasânbay lànhữngcấu trúcchophép

chúngta thựchiệntừngbướcđơngiảntạimột thờiđiểmđểđạtđượcđiềumàchúngtamuốn.Bạnđổđầynướcvàcốc,bạnđưalênmiệngvàuống.Bạnbướclêncầu

thangtừngbậc,từngbậcmột.Tạilốivàosânbay,bạnđượchướngdẫnđểlàmcácthủtụcnhưkiểmtravé,kiểmtraanninhvàđitớiđúngmáybay.Cấutrúctưduyđượctrìnhbàytrongcuốnsáchnàylàcấutrúcđượcbốtrí

đểtrợgiúptưduy.Cấutrúcđượctrìnhbàytheomộtloạtcácbước.Chúngtathựchiệnlầnlượttừngbước.Nhữngbướcđógiúpchúngtađịnhhướngsựchúývàgiúpchúngtatậptrungvàomôtkhíacạnhtạimộtthờiđiểm.Cấutrúcnàyđượcxâydựngđểkhicần,bạnkhôngcầnphảimầymòtự

xâydựngcấutrúcchomình,bạnhọcnóvàápdụngnó.Cấutrúcnàykhôngcógìlàthầnbívàbạnkhôngbuộcphảisửdụngnó.

Nhữngcấutrúcđượcgiớithiệunhằmmụcđíchtạotiệnlợichobạnkhibạnphảitưduy.Chúnggiúpbạngiảmsựnhầmlẫntrongtưduyvàgiúpbạntưduytheonguyêntắc.Mộtcấutrúccóthểlàcấutrúcmụcđíchtổngquátphùhợpvớihầuhết

cáctìnhhuốngtưduyhoặcmộtcấutrúccụthểápdụngchomộttìnhhuốngcụthể.

TìnhhuốngCónhiềutìnhhuốngtưduykhácnhau(khámphá,tổchức,lậpkếhoạch,

thiếtkế…)vàtôikhôngcóýđịnhtrìnhbàytấtcảcáctìnhhuốngđótrongphầnnày.Tôiđãlựachọnbakiểutìnhhuốngtưduyđềulànhữngkiểutìnhhuốngrấtquantrọngtrongđờisốngthườngngày.Bakiểutưduynàyđềcậpđếnhầuhếtcáctìnhhuốngtưduychúngtagặptrongcuộcsống.Bakiểutưduyđólà:Tranhluận/khôngtánthành

Vấnđề/nhiệmvụ

Quyếtđịnh/lựachọn.

Tôisẽdầntrìnhbàycáctìnhhuốngởphầnsaucủacuốnsáchnày.

Tôicũngsẽchỉracáckiểutưduykhácnhaucầnthiếtchocáckiểutình

huốngkhácnhau,nhữngcôngcụvàthóiquennàođượcsửdụngtrongmỗikiểutìnhhuống.

TómtắtCấutrúcđượcsửdụngđểtổchứccácbướctưduy.Cócấutrúcmụcđích

tổngquátvàcónhữngcấutrúcđượcthiếtkếđểgiúpchúngtatưduytrongnhữngtìnhhuốngcụthể.

TO/LOPOSO/GO

Đâylàmộtcấutrúctưduymụcđíchtổngquátnămgiaiđoạnđơngiản.

Cấu trúc, hoặckhungnày có thể ápdụng tronghầuhết các tìnhhuống tưduy.Mỗimộtbướccủacấutrúcnàyđềudùngmộtâmtiếtđểđạidiện.Cảnăm

âmtiếtđềugồmmộtphụâmvàtheosaulàâm“O”.Đâylàmộtcấutrúcrấtdễnhớ.Ngoàira,cấutrúccũngđượcgiúpthểhiệnthôngquamộtkhung(xemhình),giúpchúngtathựchiệntừngbướctheothứtựvàrấtdễnhớ.Giờchúngtaxemxéttừngbướccủacấutrúc.

TO:Chúngtasẽđiđếnđâu?

Chúngtađanghướngtớiđiềugì?

Mụctiêulàgì?

Đíchcủachúngtalàgì?

Chúngtamuốnkếtthúcvớiđiềugì?

Trọngtâmlàgì?Xácđịnhvấnđềvàcácphươngánthaythế?

SửdụngcôngcụAGOđểxácđịnhmụctiêu.

Sửdụngchiếcmũxanhđểxácđịnhvịtríchúngtamuốnđến.

Âm tiết “TO” chỉ ramục tiêu cụ thể của tư duy của chúng ta.Tại giai

đoạnnày,chúngtacầnxácđịnhrấtrõràngđiềumàchúngtađangcốgắnglàm.Nếuchúngtachỉđưaraýtưởngmơhồhoặctổngquátcủatưduythôithìchưađầyđủ.Chúngtaphảinêuramụctiêucụthể.Chúngtakhôngnênthựchiệnbướcđầu tiênnàymộtcáchvộivàng.Chúng tanêncốgắngkếtthúcgiaiđoạnnàyvớimộtnhậnđịnhrõràng.-Mụcđíchtưduycủachúngtalàtìmracáchtốthơnđểgiảiquyếttình

hìnhrácthảisinhhoạt.Chúngtamuốnkếtthúcvớimộtđềxuấtcụthểvàmộtkếhoạchđểthựchiệnđềxuấtnày.

-Mụcđíchtưduycủachúngtalàđiđếnthỏathuậnvềphầnviệcnhà

màanhđảmnhận.Chúngtamuốnkếtthúcvớisựthỏathuậnxemanhsẽgiúpnhữngviệcnhàgì.

-Mụcđíchcủachúngtalàquyếtđịnhxemchúngtasẽquyếtđịnhtuyển

dụngaitronghaingườinày.Chúngtamuốnkếtthúcvớimộtlựachọncụthểtronghaingười.

LO:LO chính là từ “look”: tìm kiếm, nhìn ngắm trong tiếng Anh ngữ cổ,

thườngđượcdùngnhiềutrongcácbàithánhca.Ởgiaiđoạnnày,chúngtasẽxemxétcáckhíacạnh:Chúngtađangcónhữnggì?

Thựctếởđâylàgì?

Chúngtacónhữngthôngtingì?

Chúngtakhôngcónhữngthôngtingì?

Tưduymũtrắng.

SửdụngCAF:nhữngnhântốnàocầnđượcxemxét?

SửdụngOPV:nhữngailiênquanđếnýtưởngnày?

Phạmvitưduylàgì?Nócóthểlàtưduytheokiểutánđồng,đốilập,theo

phápluật,khẩncấp…Nhữngquanđiểmliênquanlàgì?

Aiđangthựchiệnviệctưduy?

Hoàncảnhtưduylàgì?

Giaiđoạn“LO”chínhlàgiaiđoạnxemxétxungquanh.Điềugìlàcóthể?

Nhữngmiếngghépcủabàiđốlàgì?Đâycũnglàgiaiđoạntưduykhámphá.Đâycũnglàgiaiđoạntưduyđồngthuận.Chúngtachúýxemxemchúngtacó thểcóđượcnhữnggì .Giaiđoạnnàykhôngphải làgiaiđoạnchúng tađưaramộtkếtluận.Khikếtthúcgiaiđoạnnày,chúngtamuốnthuthậptấtcảcácthôngtinmà

chúngtacần,hoặccụthểhóanhữnggìchúngtamuốncó.Chúngtamuốncómộttấmbảnđồtốthơnvềhoàncảnhtưduy.Chúngtamuốnmộtdanhsáchcácnhântốcầnxemxét.Chúngtamuốnbiếtphạmvicủatưduy.Chúngtamuốnbiếtnhữngngườiliênquan.Hãynghĩđếnmộtngười thámhiểm,ngườiđượcgiaonhiệmvụlậpnên

bảnđồcủamộtvùngđấtmới.

PO:ĐâychínhlàâmtiếtPomàtôiđãphátminhrađểbiểuthịsựkhíchđộng

trong lối tư duy khác lạ. Cách sử dụng PO trong cấu trúc này có vai tròtươngtựnhưngrộnghơn.SauđâylànhữngkhíacạnhmàgiaiđoạnPOxemxétđến:Nhữngphươngánthaythếlàgì?

SửdụngcôngcụAPCđểtạoracácphươngánthaythế.

Đưaramộtvàiphươngánvềýtưởngtổngquátvàsauđóchỉracáchcụ

thểđểthựchiệnnhữngýtưởngtổngquátđó.Gợiý.

Đềxuất.

Khảnăng.

Giảthuyết.

Suyđoán.

Ýtưởngxâydựng.

Tưduymũxanh.

NhữnggìđượcxemxétởgiaiđoạnPOsẽtùythuộcvàonhữnggìthựctế

chúngtacần.Nếuchúngtacầnmộthànhđộngcụthểthìgiaiđoạnnàysẽxemxétcáchànhđộngthaythế.Nếuchúngtacầnmộtgiảiphápchovấnđềthìchúngtasẽxemxétcácgiảiphápthaythế.Nếuchúngtacầnmộtsựgiảithíchthìgiaiđoạnnàychúngtasẽtìmcácgiảthuyếtthaythế.POlàgiaiđoạncủatưduymũxanh,tứclàgiaiđoạnsángtạo.Chúngta

đưaranhữngýtưởngvànhữngđềxuất.- Tạithờiđiểmnày,chúngtakhôngquyếtđịnhchọnphươngánnào

trongcácphươngánnày.Chúngtasẽđặtchúngđồngthuận.- Tại thờiđiểmnày,chúng tacóbốnsựgiải thíchcó thểchấpnhận

đượctạisaomáybaylạibịđâm.- Tạithờiđiểmnày,chúngtacóbagiảiphápthaythếđốivớivấnđề

cungcấpnướctrongtươnglai.-Tạithờiđiểmnàychúngtacóbốngợiývềviệcchúngtatổchứcbữa

tiệcnhưthếnào.-Tạithờiđiểmnàychúngtacóhaivậtđểlựachọnmàtôithíchcóvào

dịpsinhnhậttôi.

SO.Ởgiai đoạn SO, chính là giai đoạn nhìn nhận lại. chúng ta sẽ xemxét

nhữngkhíacạnhsau:Vậyđiềugìlàquantrọng?

Vậychúngtađangcónhữnggì?

Vậychúngtalàmgìtiếptheo?

Đâychínhlàgiaiđoạnchọnlựacáckhảnăng.

Chúngtasosánhvàkiểmtracácphươngánthaythế.

Chúngtacầnmộtlựachọncụthểđểhànhđộng(hoặcmộtsựgiảithích).

ChúngtathựchiệnmộtFIPđểxétđoánnhữngưutiên.

Chúngtakiểmtranhữngphươngánsovớinhữngưutiênvàsovớimục

tiêutưduy.

Chúngtaxétđoánmỗiphươngán,sửdụngPMI,C&S,OPV.Điềugìsẽxảyranếuchúngtalựachọnphươngánnày(C&S)?

Lợiíchvàgiátrịcủaphươngánnày(tưduymũvàng)?

Liệunócóphùhợpvớinhữnggìchúngtađãbiết(tưduymũđen)?

Nhữngnguyhiểmvà các vấn đề của phương án này là gì ( tư duymũ

đen)?Chúngtacũngcầntìmcáchđểsửahoặccảithiệnýtưởngkhisửdụngmũ

đentưduyđểchỉranhữngthiếusót.TạithờiđiểmbắtđầugiaiđoạnSO,chúngtacómộtsốcácphươngán.

Tại thờiđiểmkết thúcgiaiđoạnnày,chúngtacómộtquyếtđịnh,một lựachọn,hoặcmộtkếtluận.Trongtrườnghợpchúngtakhôngthểđưaramộtquyếtđịnhlựachọn,kết

luậnthìkếtquảrútratạithờiđiểmkếtthúcgiaiđoạnnàyphảiđượcđưaravớisựxácđịnhrấtcẩntrọng.Nhờđâuchúngtacókếtquảnày?Mộtnhiệmvụ tưduymớicó thểđượcxácminh, toànbộquá trình tưduymớicó thểđượcxácđịnhvàtoànbộquátrìnhtưduyđượclặplạithựchiệnnhiệmvụmớiđó.Tại thờiđiểmkết thúccủagiaiđoạnSO,chúngta luôncầnxácđịnhcụ

thểkếtquả.-Kếtluậnlàchúngtanênđứngvữngvàkhôngđápứngnhữngđòihỏi.-Tôicóquyếtđịnhcuốicùnglàtôimuốnmộtchiếcmáyquaytrongdịpsinhnhật.-QuyếtđịnhlàchúngtatổchứcbữatiệctrongquánrượucủaJohn.-LựachọnlàchúngtasẽchọnanhJohn.-Kếtquảlàchúngtakhôngthểđưaraquyếtđịnh.Điềunàylàvìchúngtacóđượcchiphícủacáckếhoạchthaythế.Bâygiờchúngtasẽphảitiếptụcđểcónhữngchiphínày.-Kếtquảlàkhôngmộtđịađiểmđềxuấtnàophùhợp.Bâygiờchúngtasẽcốgắngđểtìmmộtvàiđịađiểmkhác.-Kếtquảlàchúngtavẫnbấtđồngvớinhau.Chúngtađãhiểurõ

hơnvịtrícủamỗibênnhưngkhôngthểđồngý.Điểmbếtắclàtiềntrảchoviệclàmviệcvàongàynghỉ.Tạigiaiđoạnnày,nếubấtcứaikhôngcảmthấythỏamãnvớicáchxác

địnhkếtquảtạithờiđiểmkếtthúcgiaiđoạnSOsẽđượctựdosửdụngchiếcmũxanhdatrờivàbàytỏrằnganhtakhôngthỏamãnvàmuốncốgắnghơnnữađểxácđịnhkếtquả.Trongtrườnghợpcầnthiếtphảiđưarahànhđộng(nhưtrườnghợpcủabácsỹvớibệnhnhân),chúngtanhiềukhikhôngthểchờđợiđểcóđược thêmthông tin.Quyếtđịnhđượcđưarađể thựchiệnhànhđộnglàquyếtđịnhcóthểtốtnhất,tùythuộcvàohoàncảnhhiệntại.

GO:TừGO,nghĩalàđi,ngụýchỉsựhànhđộng.

Hãyđithôi

Hãytiếnlênphíatrướcđểthựchiệnhànhđộng.

Từđâychúngtacóthểđiđếnđâu?

NếutạithờiđiểmkếtthúcgiaiđoạnSO,chúngtakhôngcóđượcmộtkết

luận, lựa chọn, quyết định cụ thể, thì giai đoạnGO sẽ xác định các bướchànhđộngchúngtacầnthựchiệnvàolúcnày.Cácbướcnàycóthểbaogồmthuthậpthêmthôngtin,cóthêmcácbuổihọp,đặtramộtthờihạn.Kếhoạchhànhđộnglàgì?

Làmthếnàođểchúngtathựchiệnýtưởngnày?

Nhữngbướccụthểchúngtacầnlàmtheolàgì?

Làmthếnàođểchúngtathựcthithànhcôngýtưởngnày?

Làmthếnàochúngtakiểmsoátđượcsựtiếntriển?

Vịtrírútluilàgì?

KếtquảcủagiaiđoạnGOluônlàhànhđộng.Tạithờiđiểmkếtthúcgiai

đoạnnày,chúngtaluôncầnmộtkếtquảcụthể.Tưởngtượngbạnđangđi,bạnsẽbướcbướctiếptheo.Nhưngbạncầnphảicóhướngđicụthểđểthựchiệnbướcđiđó.KếtquảcủagiaiđoạnGOlàhànhđộngchomộtmụcđíchcụthể.Nếukếtluậnlà“khônglàmgì”,nóchỉđượcchấpnhậnnếuđâythựcsựlàmộthànhđộngtíchcực.Vídụ,khônghạgiábởivìnóthấphơngiácủacácđốithủcạnhtranh.Hoặckhôngđápứngkhoảntiềnchuộc.Nếu“khônglàmgì” có nghĩa là chúng ta không quyết định gì cả, điều này không thể

chấpnhận.-Đâylàkếhoạchhànhđộng.-Kếtquảlàmộtbáocáo.Petersẽviếtbảnbáocáonày.Bảnbáocáosẽđượcnộpvàongày12tháng10.-Chúngtasẽdànhbathángđểcóđượcchiphíướctínhcủabanhà thầu.Elizabetsẽ lậpmộtđộiriêngđể lựachọnnhữngnhà thầuvà thuthậpchiphíướctínhcủahọ.Chúngtasẽhọplầnsauvàongày3tháng5đểxemxétvấnđề.-Quyếtđịnhlàchuyếnđibịhủybỏ.Chiềunaycácanhhãygọichonhữngngườikhácđểbáotinnày.-Chúngtanhấttrírằngconsẽtrởvềnhàmuộnnhấtlà11hđêm.Bốmẹsẽviếtđiềunàyrađểchúngtakhôngtranhcãinữa.-Chúngtaquyếtđịnhđầutư6triệubảngđểpháttriểnloạimáycắtcỏmới.Johnsẽđảmnhiệmviệcxemxétvàđưarakếthoạchhànhđộng.Chúngtasẽchoramắtloạimáynàyvàogiữatháng6.-Bướcđầutiênlàchúngtasẽtổchứctrưngcầuýkiến.Bướctiếptheocủachúngtatùythuộcvàokếtquảcủacuộcbỏphiếu.Nếutạigiaiđoạnnày,cóaiđókhôngthỏamãnvớikếtquảhànhđộngcụ

thểđó,ngườinàycóthểsửdụngchiếcmũxanhvàhỏi:”kếtquảhànhđộnglàgì?”.BởivìgiaiđoạnGOlàgiaiđoạnkếtthúcbằnghànhđộngcụthể.

SựtácđộngqualạiCácgiaiđoạncủacấutrúc5bướcđơngiảnnàyđượctrìnhbàythànhtừng

đoạnđộc lập.Chúngnênđượcápdụngđộc lậpnhưvậy.Tuynhiên, trongkhiápdụngcụthể,cóthểcótácđộngqualạigiữacácgiaiđoạn.Vídụ,cósựtươngtácgiữagiaiđoạnLOvàTObởivì trongviệcthuthậpthôngtinbạnluôncầnnhìnlạimụcđíchcủatưduy.Điềunàychỉranhữngthôngtinphùhợp.Tươngtự,nhữngphươngánđượctạotạigiaiđoạnPOcũngcóthểdựavàogiaiđoạnLO.SựlựachọnđượcđưaratạigiaiđoạnSOcóthểcầnxemxétlạimụctiêutưduytạigiaiđoạnTOvàgiaiđoạnLO.

TómtắtTôivừatrìnhbàycấutrúctưduymụcđíchtổngquát5bước.Cấutrúcnày

được hình thành đểmọi người dễ nhớ, và cũng dễ nhớ tên của từng giai

đoạn.Cấu trúc này chỉ ramột loại các bước tư duy có thể được sử dụngtronghầuhếtcáctìnhhuốngtưduy.

BàitậpMộtsốngườingoàihànhtinhcókhảnăngnhìnvàhànhđộnggiốnghệt

conngườinếuhọmuốn.Haingườingoàihành tinhđãđápxuống trái đấttrênmộtchiếcđĩabayvàhọsẽđimuasắmtrongmộtkhumuasắmlớn.Lànhững người tư duy đã được đào tạo, họ sẽ sử dụng cấu trúcTO/LOPOSO/GO.Vớimỗigiaiđoạntrong5giaiđoạntưduy,bạnhãyhìnhdungxemnhữngngườiđósẽnghĩgì.Ngườitanóirằngnhữngngườitrẻtuổithửsửdụngmatúybởivìbạnbè

củahọđang thửdùng,bởivì làmnhư thếchứng tỏsự thôngminhvàhợpthời,bởivìhọthấybuồntẻvàmuốncuộcsốngthúvịhơn.Nhữngkẻbuônmatúylạibịđồngtiềnthúcđẩyđểlàmviệcnày.Dườngnhưviệcthửmatúylàmộtviệclàmthôngminhvàchẳngcógìlàkhủngkhiếpxảyravớinhữngngườiđangthửnó.Làmthếnàobạncóthểthuyếtphụcnhữngngườitrẻtuổikhông thửsửdụngmatúy?Hãychỉ racácbước tưduycủabạn trongcấutrúcTO/LOPOSO/GO.

Một thanhniên18 tuổicómộtcơhộiđể tới làmviệc tạiNhậtBảnmột

nămvớimộtngườibạncủagiađìnhanh,ngườiđãđượcbổnhiệmtớiTokyolàmviệc.Chàngthanhniênđangquyếtđịnhxemnênđihayở.Hãytrìnhbàycách tưduycủabạnvềvấnđềnày.Sửdụngcấu trúcTO/SO/GO.Hãycốđưaramộtkếtluậncụthể.

Hầuhếtgiaothôngđilạivàothànhphốphảiquamộtchiếccầubắcqua

mộtdòngsông.Mộtchiếcxàlanlớnđãđâmvàocầuvàchiếccầubịhỏngnặng,cầnngưngsửdụnghaithángđểsửachữa.Ngườichịutráchnhiệmsửachữacầusửdụngcấu trúcTO/LOPOSO/GOđể tưduy.Nhưngdomột lỗitrongmáytính,trậttựcấutrúctưduyđãbịđảolộn.Bạnhãysắpxếpnhữngmụcdướiđâyvàonhữnggiaiđoạnphùhợp:-Tìmra5conđườngkhácđểmọingườiđilạitrongthờigianđó.-Vàogiờcaođiểmcó1500xecộqualạimỗigiờ.-Xâydựngmộtcâycầumớicạnhđó.-Thôngbáorộngrãitrênbáovàtivi.-Tậphợpmộtđộixâydựng.-Xemxétcácnhucầukinhdoanhtrongthànhphố.-Cânnhắcýkiếncủacáccửtritrongthànhphốvàcácvùnglâncận.-Đưarabiểnbáođường.-Xemxétyếutốchiphí.-Cấmđilạimộtnửacầuđểmọingườitìmnhữngconđườngkhác.

TRANHLUẬNVÀKHÔNGTÁNTHÀNH

Đâylàmộttìnhhuốngtưduythườnggặp.hoặcnóicáchkhác,đâylàmột

tình huống phổ biến cần phải tư duy nhiều hơn so với những tình huốngkhác.Mọingườicónhữngquanđiểmhoặcýkiếnkhácnhau.Mọingườimuốn

làmmọiviệckhácnhau.Mộtngườicảmthấyrằngngườikhácnênlàmmộtviệccụthểvànhữngngườikháclạikhôngđồngý.Tìnhhuốngcóthểxảyratừsựtranhluậnvềmặt tríócôntồntớibấtđồngcảmxúcdữdộivàtranhcãi.

CảmxúcvàtìnhcảmCóđôikhicảmxúcđượcmọingườithểhiệntạithờiđiểmbắtđầunhiệm

vụtưduy.Trongthựctế,sựbấtđồngnảysinhtừchínhnhữngcảmxúcđó.Trongnhững trườnghợpnhưvậy, đi tìm căn nguyên của bất đồngkhôngphảilàđiềuquantrọng,bởitưduycủahọẩnchứacảmxúchọmuốnbộclộmàthôi.Điềuquantrọnglànhậnthứcđượcnhữngkhảnăngxảyrabấtđồngkiểunày,bởivìtrongnhữngtrườnghợpnhưvậy,việcnônnónggiảiquyếtngaylậptứcnhữngtranhluậnkhôngphảilàđiềunênlàm.Cảmxúctứcgiận,sợhãivàđặcbiệtlàoángiậncóthểtồntạingaytừthời

điểmbắtđầunhiệmvụ tưduy.Trong thực tế, “oángiận” làmột cảmxúchoặccảmgiácthườnggặp.Nólàsựtổnghòagiữacáccảmxúckhôngthích,ghen tuông,cảm thấykhôngcôngbằng,cầnđượcchúývàmột sốyếu tốtươngtự.Trongphầnnày,tôikhôngđưaranhữnggiảiphápcụthểđểgiảiquyếtcác

bấtđồngnảysinhtrựctiếptừsựkhôngthỏamãntìnhcảmtồntạitừlâuđời.Mộtvàicáchtiếpcậntưduycóthểgiúpíchchoviệcgiảiquyếtnhữngbấtđồngkiểunhưvậy,nhưngcáchtốtnhấtlàđưaranhữngchỉdẫn.Cũngcónhữngcảmxúcnảysinhtrongkhitranhluậnhoặctranhcãi.Đó

lànhữngcảmxúcgiậndữ,sợhãi,xúcphạm,totiếnghaybắtnạt.Chiếcmũđỏtưduyđượcsửdụngtheohaicách:đểkhámphácảmxúc

vàđểradấucảmxúc.Tạithờiđiểmbắtđầucuộctranhluận,hoặctạibấtkỳgiaiđoạnnàocủa

cuộctranhluận,cảhaibênđềucóthểđềxuất:

-Tấtcảchúngtahãysửdụngchiếcmũđỏvàxemxemchúngtathấynhữnggì?Cảhaiphíađềukhámphácảmxúccủahọvà thểhiệnchúng.Nếubạn

khôngchắcchắnrằngngườikiađangnóithật,bạncóthểbàytỏsựnghingờvàthậmchíbạncóthểnóiđiềumàbạnnghĩvềcảmxúccủahọthậtsựlàgìkhisửdụngchiếcmũđỏtưduy.Chiếcmũ đỏ luôn là cách để chúng ta khám phá tình cảm và thể hiện

chúng.Khichiếcmũđỏđượcsửdụngđểradấucảmxúc,nótrởthànhmộtcách

đểchuyểnhướngtưduy.Nếuphíabênkiacủacuộctranhluậncósuynghĩquáthiênvềcảmxúcvàlạmdụngđiềunày,bạncóthểnói:”…thếlàđủđốivớichiếcmũđỏrồi”.Điềunàykhôngcónghĩalàtưduychiếcmũđỏcóđiềugìsailầmmàngụýrằng,khithểhiệntưduymũđỏ,chúngtakhôngcầnnêura lýdovànókhôngphải làcáchđểchúng ta tiếnhành toànbộcuộchọpnày.Chiếcmũđỏcũngđượcdùngđểradấu,biểuthịcảmgiáccánhâncủacá

nhânbạn.-Sửdụngchiếcmũđỏ,tôicảmthấyrấttứcgiậnvềgợiýnày.Theocáchsửdụngnày,bạncóthểcụthểhóaphảnhồicảmxúccủabạn

đốivớimộtgợiý.Bạnkhôngcầngiảithíchgìvềcảmxúcđó.

TừngữCórấtnhiều từmangýnghĩaxúcphạmngườikhác:ngungốc,dốtnát,

lườibiếng,íchkỷ…Hầuhếttấtcảchúngđềulàtínhtừ.Đâythựcsựlànhữngtừcủachiếcmũđỏ:chúngthểhiệncảmgiácnhưng

khônghệdựatrênlogic.Chúngtacốgắngtìmranhữngtừmangtínhchấtnhưvậyvàđểloạibỏtấtcảnhữngtừnhưthếkhichúngtatranhluận.-Bạnhãybắtđầulạivớimộttừmũđỏkhác.Chúng tacũngcầnnhớ rằng rấtnhiều tính từchỉđượcdùngđểbiểu lộ

cảmgiácvàtừmàchúngtalựachọnđểdùngchínhlàcáchđểchúngtathểhiệncảmgiáccủachúngta.Vídụ,nếubạnnói thứgìđó“nặngmùi”,bạnmuốnnóirằngbạnkhôngthíchthứđó.Nhưngnếubạnnóithứgìđó”cómùithơm”,bạnmuốnchỉrarằngbạnthíchnó.Tronghầuhếtcáctìnhhuốnggiaotiếpcũngnhưviếtlách,chúngtacóthểdễdàngnhậnrađiềunày.Bạncóthể

kiểmchứngđiềunàybằngcáchthựchiệnmộtbàitậpthúvị.Bạnchọnmộtbàibáo,đọcvàkhoanhtròntấtcảcáctínhtừđãđượcsửdụng.Hầuhếttấtcảchúngđềulànhữngtínhtừkiểucảmgiác,thườngđượcsửdụngtrongtranhluận.Vàtheocáchnày,tranhluậnchẳngdựatrênmộtcơsởnàocả,nóchỉdựatrêncảmgiácmàthôi.-Lýlẽcủatôilàđúngvìtôicảmthấythế.Nếuaiđónói:tạisaoanhlạimặcbộquầnáotrôngngớngẩnthế,tứclà

ngườiđómuốnnói:tôikhôngthíchanhmặcbộquầnáomàtôikhôngthích.Từ“đúng”và“sai”đượcsửdụngquánhiềutrongtranhluận.Tronghoàn

cảnhnày,chúngkhôngtạonêngiátrịchotưduymàcòngâyrarấtnhiềuvấnđề.Chúngkhôngđượcsửdụngđúngchỗ.Chúng ta thườngnghĩ rằngnếuchúngtacókhảnăngđểchứngminhphíakiasaitrongmộtvấnđềnhỏ,thìhọhẳnlàngườingớngẩnvàvấnđềgìcũngsai.Rõràngrằng,nếumộtbêntuyênbốđiềugìđósaiđến95%,nhưngvẫncòn5%cònlạichứngtỏhọlàngườiđúnghoàntoàncơmà.Córấtnhiềutừẩnchứahàmývàcóthểphùhợpđểdùngtrongbấtcứmột

tình huống tranh luận nào: không quan tâm, ích kỷ, kẻ cả. Khi sử dụngnhữngtừnày,chúngtakhôngtạochophíabênkiatâmlýkhángcự(cảmxúcbấtđồng),bởivìchúngcóýlà:-Tôimuốnnghĩbạnlàmộtngườiíchkỷ.Bạnkhôngthểbắttôikhôngnghĩnhưvậy.Nhưmộtthóiquentưduy,bạnnênxemxétnhữngtừđượcsửdụngtrong

bấtkỳcuộctranhluậnnào.Câuhỏithóiquenlà:-Liệutừnàycóphảilàtừmũđỏ?Nócóýgìngoàibiểuđạtcảmxúc.Chỉranhữngtừnàyvàtránhsửdụngchúnglàmộtviệclàmcầnđượcghi

nhớ.

SựnhậnthứcNhậnthứcvàkhônglogiccũnglànềntảngcủahầuhếtcácbấtđồngvà

tranhcãi.Mỗimộtbênđềusuynghĩtheomộtlogichoànhảonhưnglạidựatrên nhận thức của riêngmình.Một ngườimẹmuốn con gáimình về nhàsớmbởivìnhậnthứccủangườimẹlàthếgiớibênngoàicóquánhiềuvấnđềnhư:uốngrượu,bạnbèxấu,tìnhdục,bạolựcđườngphố…Ngườicongáilạikhôngmuốnvềnhàsớmbởivìnhậnthứccủacôchỉvềthếgiớibênngoài

chứađựngnhữngcáchcưxửtốt,bạnbètốt,nhữngbữatiệcthôngthường,khôngmatúyvàcôcảmthấysẽbịxemlàngungốcnếuphảivềnhàsớmhơnnhữngbạnkhác.Cảhaingười,mẹvàcon,đềuđúngnhưng theocáchnhậnthứccủahọ.Căn nguyên quan trọng của sự khác nhau về nhận thức liên quan đến

tươnglai.Chúngtacóthểbiếtnhữngđiềuhiệntạinhưngnhữngđiềuchúngtanghĩvềtươnglaiđềudựatrênnhữngsuyđoán,dựatrênkinhnghiệmcánhâncủamỗingười.Mộtngườichamuốncontraicủaônghọchànhchămchỉđểđỗtrongkỳthi.Ngườichabiếtrằngnếucậubékhôngcóbằngcấpthìsẽ rấtkhóđểxinviệc.Ngườicon lại cho rằngđươngnhiên làmình sẽcóđượcmứcsốngnhưcủagiađìnhmìnhvàbạnbèmình.Vàchẳngbạnbènàocủa anhhọchànhchămchỉ, bởi thếhọchànhchămchỉkhôngquan trọnglắm.Hầuhếtsựhiểulầmđềudựatrênnhậnthứckhácnhau.Bạnđâmsầmvào

mộtngườinàođólàmanhđánhđổlynướcđanguống.Anhtanghĩbạnlàmộtngườihunghăngnhưngbạnbiếtrằngđóchỉlàdosơsẩy.Bạnmượnaiđóvậtgìvớiýđịnhsẽ trả lại.Nhưngngườikhác lạinghĩ

rằngbạnđãđánhcắpnó.Vìthế,nhậnthứccủamỗibêncầnđượckhámphávàxácđịnhrõ.

Cóbabướccơbảnđểgiảiquyếtbấtđồngcóthểđượcápdụngvớinhững

bấtđồngnảysinhtừnhậnthức.-Đâylànhậnthứccủatôi.Đâylàcáchtôixemxéttìnhhuốngnày.-Đâylàcáchmàtôinghĩbạnxemxéttìnhhuốngnày.-Bạnxemxéttìnhhuốngnàynhưthếnào?Bướchaivàbướcbacóthểđảongượcthứtựchonhau.Vídụ,mỗibêncó

thể lần lượtnêulênnhậnthứccủamình.Hoặccảhaibêncóthểcùngviếtchúngra,sauđóđọcchúng.Khimộtbêndườngnhưchưasẵnsàngđểchỉranhậnthứccủamình,bạncóthểthayhọlàmđiềunày:-Đâylàcáchmàtôinghĩrằngbạnxemxéttìnhhuốngnày.Nếutôisai,hãynóichotôibiếttôisaiởđâu.Mộtkhinhận thức của cảhai bênđượcđặt cạnhnhau, chúng ta có thể

khámpháđượcsựkhácnhau.Cóthểxảyracáctrườnghợp:cảhaibênđềuđúngnhưngcáchnhìnthìkhácnhau;mộtbêndựatrênnhữngthôngtinhoàn

hảohơnbênkia.Sựsosánhnàythườnggiúpchúngtagiảiquyếtđượcbấtđồng,hoặc ítnhấtcũngchuyển luồngsuynghĩcủacảhaibên theohướngxâydựng,cảhaisẽcùngtưduyđểđạtđượcsựtiếnbộ:vTạisaotôilạinhậnthứcsựviệctheocáchnày?vTạisaobạnlạinhậnthứcsựviệctheocáchđó?

GiátrịSausựkhácnhauvềnhậnthức,sựkhácnhauxétvềmặtgiátrịcũnglà

nguyênnhâncủahầuhếtnhữngbấtđồng.Nhậnthứcphảiđếntrướcbởivìchúngtacầnnhậnthứctácđộngcủanhữnggiátrịđó.Mộtchínhphủchophéptănggiálươngthựctrênthịtrườnglươngthực.

Mọingườiphảnđốiđiềunàybởivìlúcđóhọsẽphảitiêunhiềutiềnhơnvàkhôngcó tiền.Nhưngchínhphủ lại cónhận thứcvềmặt lâudài, tănggiálượngthựcsẽkhuyếnkhíchngườinôngdântrồngnhiềulươngthựchơnvàhẳnnhiênlượnglươngthựcbántrongcáccửahàngsẽtănglên.Có những khi, bất đồng nảy sinh chỉ vì hai bên có những giá trị khác

nhau.Đốivớimộtngườitrẻtuổithìgiátrị“sứcépcủanhữngngườinganghàng” làvô cùng lớn.Bạnmuốngiốngnhưhọ.Bạnmuốnđượcxemnhưmộtchàngthanhniênmạnhmẽchứkhôngphảichỉlàmộtngườimờnhạt.Bốmẹthườngrấtkhóđểchấpnhậncáchđánhgiágiátrịcủaconhọ.Bố

mẹthườngnghĩvềcácgiátrịnhưsứckhỏe,sựnguyhiểm,khảnăngkiếmsống, an toàn lâudài, nhữngđiềumàngườihàngxómcủahọ có thểnghĩđến.Nhậnthứvềrủirocũnglàmộtkhíacạnhcủanhậnthức.Mộtcôgáimuốn

đidulịchvòngquanhẤnđộvớivàingườibạn.Bốmẹcôgáinhậnthứcvềrủironảysinhtừbệnhtật,trộmcướp,bạolực…Côgái,ngườicóvàingườibạnđãtừngđidulịchẤnđộkểlại,khôngthấycóchútrủironào.Đâylàvấnđềvềnhậnthức.Nhưngnếucảbốmẹvàconcáicócùngmộtcáchđểđánhgiárủiro,thì

khảnăngchấpnhậnrủirođólạilàvấnđềvềsựkhácnhauvềgiátrị.Ngườicongáimuốnđivớicácbạncủacô.Côgáiquantâmđếnsựkhácnhauvềtôngiáo.Côgáimuốnđượckhámphá.Côgáimuốncóthờigianđểsuynghĩtrướckhibắtđầulàmviệc.Nhưngbốmẹcôlạikhôngcăncứtrênbấtkỳmộtgiátrịnàogiốngnhưthế.Họchỉnhìnthấynguyhiểmchocongáihọ,nhữngchiphídựtínhvàkhókhănkhiphảigiảithoátcô.

Trong những tình huống mà sự khác nhau là do khác nhau về giá trị,

chúngtacầntưduytheo3bướcsauđểgiảiquyếtvấnđề:vĐâylànhữnggiátrịcủatôi.vĐâylànhữnggiátrịmàtôichorằngbạnđãdựatrênnó.vGiátrịcủabạnlàgì?Cũnggiống như những câu hỏi ở phần sự nhận thức, câu hỏi 2 và 3 ở

phầnnàycũngcóthểchuyểnchỗchonhau.Vàbạncũngcóthểđưaragiátrịmàbạnnghĩ rằngphíakiadựavàođó,nếuphíakiachưasẵnsàngđểnêuchúng.Khicácgiátrịđãđượcđặtcạnhnhau,chúngtatiếnhànhsựsosánh.Điều

nàykhóhơnsovớisựnhậnthức.Với nhậnthức,bạncóthểngaylậptứcnhìnthấykhảnăngkhácnhauvềmặtnhậnthức,vàbạncóthểchấpnhậnkhảnăngnày.Nhưngvớigiátrị,bạncóthểnhìnthấynhữnggiátrịkhácnhưngkhóđểquyếtđịnhxemgiátrịnàoquantrọnghơngiátrịnào.Liệugiátrịnàonênđượccânnhắcđểđưarakếtquả.Trongnhữngtìnhhuốngnhưthế,mỗibênđềuphảinỗlựcmộtcáchcẩn

trọngđểchỉragiátrịcủabênkianênđượcnhìnnhậnnhưthếnào?CôcongáitrênđườngtớiẤnđộcóthểgọiđiệnchochamẹrằngcônhìnnhậngiátrịvềsựsợhãicủahọthôngquaviệc:cómộthợpđồngbảohiểmtốt,liênlạcthườngxuyênvớichamẹ,muasẵnvévềđểtrongtúi,khôngbaogiờtựđimộtmình.Haingườibạn thuêmộtcănhộ.Mộtngườicoi trọnggiá trị củasựgọn

gàng.Ngườicònlạicoitrọnggiátrịcủaviệctựdođểmọithứởbấtcứnơinào.Giátrịnàosẽđượclựachọn?Có thể sẽ cómột cuộc thỏa thuậnmàngười coi trọnggiá trị là sự gọn

gàngsẽthugọnmọithứgọngàngnhưngsẽphảitrảíttiềnthuêhơn.Hoặchọcó thể thỏa thuận rằng cả hai đều phải gọn gàng tạimột số nơi quy địnhtrongnhà,khôngphảimọinơi.Mộtnguyêntắctổngquátlàtấtcảmọingườiđềucóquyềntheođuổigiá

trịcủamình(tronggiớihạn)nhưngkhôngảnhhưởngtớigiátrịcủanhữngngườikhác.Mộtngườimuốnnghenhạcthậtlớntốthơnlànênđeotainghehoặcmangđàivàophòngcáchâmđểnghe.Trongnhữngtìnhhuốngnày,nỗlựcsángtạovàkiếnthiếtsẽgiúpchúng

tatìmracáchlàmthếnàođểchúngtathỏamãnđồngthờinhữnggiátrịđó:

-Tôisẽtraođổigiátrịnàyvớianhvềđiềuđó.-Anhcóthểmờibạnanhđếnănbấtcứlúcnào,bùlạianhphảidọndẹptấtcảmọithứ.-Anhcóthểmượnôtônếuanhđồngýđổđầyxăng.Thỏa thuận, đàm phán, bồi thường và thực hiện cam kết đều là những

hìnhthứctraođổigiátrị.Mộtmốiđedọatrựctiếptớiviệcgiảiquyếttranhcãilàchúngtaluônkhăngkhăngđòibồithườngtheocáchriêngcủachúngta.Đâylàmộtthóiquenxấu,khiếnchonỗlựcđểgiảiquyếttranhluậngặpphảinhiềukhókhăn.Chúngtacóthểgâyratranhcãisailầm,từchốixemxétlýdođểđạtđượclợiíchnàođó.Vídụ,chamẹcôgáicóthểkiênquyếtrằngcôgáikhôngthểtớiẤnđộnếucôkhôngvượtquakỳthi.Chúngtacầnnhậnthứcđượctầmquantrọngcủaviệcchỉxemxétnhững

giátrịliênquan.Liệugiátrịnàycóliênquanđếntranhcãi?

Mộtngườichaphảichờrấtkhuyađểđợicậubéconôngđidựtiệctrởvề.

Ôngcó thểđềxuất “bồi thường”chosựmấtngủcủaông.Mộtngườichakháckhôngphảichờconvềkhuyanênkhôngđòihỏibồithườngchỉbởivìngườichanàykhôngthíchýtưởngchophépcontrởvềnhàtrễ.

LogicNóichung,sovớinhậnthứcvàgiátrịthìlogicchỉchiếmmộtphầntương

đối nhỏ trong việc hình thành tranh cãi cũng như giải quyết tranh cãi. Sựnhìnnhậnthấuđáovềmặtnhậnthứcdườngnhưcóthểthayđổingaylậptứcgiátrịvàcảmxúc,trongkhiđólậpluậnlogickhócóảnhhưởngđểlàmđiềunày.Logiccóvai tròhìnhthànhnhữngcốgắngmangtínhxâydựngđể thỏa

mãnsựxungđộtgiátrịhoặcđểtraođổigiátrị.Logicthườngliênquantrựctiếptrongnhữngtrườnghợptranhluậnthông

thường,chẳnghạnnhữngkhácbiệtdobấtđồnghoặcdotranhcãi.Mộtsốcâuhỏiquenthuộccầnđượchỏilà:

vGiátrịthựcsựởđâylàgì?vĐiềugìphảitiếptheosau?vTronghoàncảnhnàothìđólàsựthực?

Sựkhácnhaugiữagiátrịsựthựcđượctuyênbốvàgiátrịsựthựcthựcsự

làrấtquantrọng.Điềugìđóđượctuyênbốlàhoàntoànđúnglạitrởthànhtinđồnkhiđếntạimộtngườibạn.Nhữngthôngtinđượctuyênbốlàthựccóthểbịnghingờ.-Nếuthôngtinđólàđúng,tôisẽchấpnhậnquanđiểmcủaanh.Khimộtđiềuđượcnói rằng là sự suy luận từmộtđiềukhác, thì người

nghecầnluôncảnhgiácđểxemxemsựsuyluậnvếsaucủatừ“phải”.-Lậpluậncủaanhlànếukhôngcóaikhácởtrongphòngthìngườibạncủatôichínhlàngườiđãcầmcuốnsách.Anhnóirằngkhôngthểcótrộmbởivìkhôngtêntrộmnàochỉvàovàlấymộtcuốnsách.Còncókhảnăngkhác:cuốnsáchkhôngnằmởnơimàanhnói.Anhđãđặtnóởđâuđókhácvàquênmấtvịtríđó.Khảnăngnghĩvềcácphươngánlàcáchtốtnhấtđểchỉrađiềugìđótiếp

saukhôngphảilàđiều“bắtbuộc”phảinhưvậy.Kiểmtrahoàncảnhxảyrasựviệcluônrấtquantrọngtronglốilậpluận

logicbởivì cũnggiốngnhưnhận thức, cảhaibênđềucó thểđúngnhưngtrongnhữnghoàncảnhkhácnhau.Anhđúng,mọingườiđềuđồngýrằngconchócủaanhbiếtnghelờivà

hầunhưlàconchóngoan.Nhưngcũngcónhữnglúcnótrởnêncáubẳnvànguyhiểm.Tấtnhiênlàcóthểvàonhữnglúcthờitiếtvôcùngnóng,vànótrở thànhnhưvậychỉmộthaigiờ trongnăm,nhưngkhông thểđểbọn trẻxungquanhchấpnhậnrủirođó.Vấnđềkhôngphảilàkhinàothìconngườitrởthànhtốthayxấu.lịchsử

đểchỉrarằngtrongnhữnghoàncảnhnhấtđịnhconngườicóthểcưxửrấtxấu.Nhưngtrongnhữnghoàncảnhkhácconngườicóthểcưxửrấttốt.cảhaiquanđiểmnàyđềuđúng.Ở điểm này, nguyên tắc là rất quan trọng. Nếu chúng ta không theo

nguyêntắcđó,chúngtacóthểtriệttiêusựsángtạovàsựpháttriển.Khichúngtađưaralýlẽthôngquakhámphásựviệc,chúngtaluôncó

thểnhậnratạisaohaingườilạigiữhaiquanđiểmkhácnhau.Nhưngnếulýlẽđượcđưaradựatrênsựxungđột(tronghầuhếtcáctrườnghợp),cảhaibênsẽcàngkhóđểđicùngđếnmộtkếtquả.Vớilogic,chúngtacũngcóthểápdụngtưduybabước:

vĐâylàlogiclậpluậncủatôi.

vTôitinrằngđólàlogiclậpluậncủabạn.vHãynóilạivớitôilogiclậpluậncủabạnlàgì?Vớikhíacạnhnhậnthứcvàgiátrị,chúngtacóthểkhôngbiếtđượcsuy

nghĩcủaphíakia.Vớilogic,chúngtanênbiếtđiềunàybởivìđólànhữngđiềuchúngtaphảiđượcnghe.Nếukhông,chúngtacóthểyêucầusựkháiquát,tómtắtlýlẽđó.Cũngnhưnhữngsựkhácnhaukhác,nhữngvịtrílậpluậnlogickhácnhau

cũngđượcđặtcạnhnhauvàđượcsosánh.Điềucơbảncủasựkhácnhaulàgì?Điềugìchúngtacóthểđồngývớinhau?Điềugìchúngtacóthểthỏathuận?Thườngthìlýlẽđượcđưaradựatrênsựsuyđoánvềtươnglai.

-Nếuchúngtatănggiágiấy,sẽkhôngaimuachúng.-Tấtcảmọingườisẽtănggiá,nếuchúngtatănggiácủachúngtalúcnày,chúngtasẽkhôngphảitănggiánữakhimọingườilàmđiềuđó.Chúngtacóthểlỗlúcnàynhưnglạiđượclãivềsau.Chúngtacóthểđưaranhữngcơsởđểtiênđoánnhưngcũngcókhichúng

ta phải chấp nhận rằng cả hai quan điểmđối ngược đó đều có lý. Sau đóchúngtađưarasựlựachọndựatrênnhữngcơsởkhác(chẳnghạnkhảnăngthửnghiệmmộtýtưởng).

CấutrúccụthểCấutrúccụthểđốivớikiểutìnhhuốnglý lẽ/bấtđồngrấtdễhiểuvàáp

dụng.Cóbốnmứcđộmàchúngtacầnxemxétlầnlượt:

vCảmgiác.vNhậnthứcvGiátrị.vLýlẽlogic.Ởmỗicấpđộ,chúngtacầntưduynhữngđiềusau:

vKhámphávàmôtảmỗibên.vSosánh:sựkhácbiệtvàsựtươngtự.

vKiếnthiết.vTraođổi:traođổivàthươnglượng.vKhámphá.Cóbacâuhỏicơbản:

vĐâylànhậnthức(cảmgiác,giátrịhoặclogic)củatôi.vĐâylànhữnggìtôitinlànhậnthức(cảmgiác)củaanh.vNhậnthức(cảmgiác,giátrị,logic)củabạnlàgì?Trong thựchành, tấtcảcáccâuhỏinàyđềuquan trọngkhixemxétvề

mặtnhậnthứcvàgiátrị.Trongnhữngtìnhhuốngbấtđồngvềlogicvàtìnhcảm,haiphíađềuthểhiệnđiềunàymộtcáchrõràng.Nhậnthứcvàgiátrịthườngẩnchứacảmgiácvàlogic.Sosánh

Quanđiểmcủamỗibênđượcđặtcạnhnhau.Cảhaibênđềukhôngcốđể

tháchthứchoặcyêucầubênkiachứngminhnhậnthứcvàgiátrịtrongquanđiểmcủahọ.Cảhaiquanđiểmđượcsosánhvớinhau:vNhữngđiểmtươngđồnglàgì?vNhữngđiểmkhácbiệtlàgì?Cảhaisẽcốgắngđểxemxemtừđâunảysinhsựkhácbiêt.Liệucóphải

dothôngtinkhácnhauhaydocócáinhìnkhácnhauvềsựviệc?Kiếnthiết

Lúcnày, cảhaibêncốgắngđểkiến thiếtmộtkếtquả thỏamãncảhai

phía.vLiệucósựthỏahiệpgiữahaiquanđiểmđó?vCósựkiếnthiếtnàocóthểthỏamãncảhaiphíakhông?Mỗibênđềucốgắngnỗlựcchỉragiátrịmàbênkiaquantâm.

Traođổi.

Sựtraođổithườngđượctiếnhànhtrongnhữngtìnhhuốngkhácnhauvề

mặtgiátrị.Mộtvàigiátrịchúngtaphảitừbỏđểđổilấymộtvàigiátrịkhác.vGiátrịquantrọngnhấtđốivớitôilàgì?vNhữnggiátrịnàotôicóthểtừbỏ?

vNhữnggiátrịmớicóthểđượccânnhắclàgì?Sựmấtgiátrịnàycóthểđượcbùđắpbằngsựcóđượcgiátrịkhác.

SựđammêtranhluậnTrongphầnnày,tôiđãtrìnhbàycáctìnhhuốngmàcảhaibêncóýkiến

bấtđồngnhauđềuquan tâmđếnviệcxóabỏbấtđồng.Nhưng trongcuộcsống,khôngphảimọisựviệcđềudiễnranhưvậy.Sựđammêtranhcãinằmởchỗcảhaibênđềucảmthấyrằngmìnhcóthể

chiến thắngvàkhôngmuốn thỏahiệphoặcgiảiquyết tranh luận.Cách tốtnhấtmàbênkiacóthểlàmlàlàmchobêncònlạihiểurằngphầnthắnglàrấtkhóvàngaycảkhihọ làmđượcnhưvậy thìhọphải trảgiácaovàkhôngđángđểtrảgiánhưvậy.Cũngcónhữnglúcmàmọingườithíchviệctiếptụcviệctranhluận,bởi

vìlàmthếhọcóthểcảmnhậnđượcvịtrívàgiátrịcủamình.Nếubạncóthểchỉranhữnggiátrịliênquanđểtiếptụccuộctranhluận,cũngcóthểchỉrađượcnhữngcáchkhácđểcóđượcnhữnggiátrịđóvàtiếptụctranhluậncóthểpháhủyđinhữnggiátrịđó.Thật làđáng tiếckhiđammêtranh luậncủamỗibênchỉnhằmlàmtổn

thươngtốiđaphíabênkia.

TómtắtCấu trúccó thểápdụng trongcác tìnhhuống tranh luận/bấtđồngđược

trìnhbàytheobốncấpđộ:cảmgiác,nhậnthức,giátrịvàlogic.Vớimỗicấpđộ,mỗibêncốgắngđểchỉravàđặtcạnhnhauquanđiểmcủamình.Sauđócảhaibêntiếnhànhsosánhđểtìmranhữngsựtươngđồngvàgiốngnhauvàđiđếnnỗlựcgiảiquyếtnhữngđiểmkhácnhau.Bướctiếptheolàhaibêncốgắngthiếtkếmộtkếtquảcóthểthỏamãngiátrịcủacảhaibên.Haibêncóthểtiếnhànhtraođổigiátrị,nếucảhaibênđềucónhữngđiểmsai,nhằmthỏamãncảhaibên.

Bàitập1-Haingườibạnđãnhấttríđiđếndựmộtbữatiệccùngnhau.Nhưngbuổitốihômđómộttronghaingườiđãquyếtđịnhởnhàxemtivi.Ngườibạncòn lại rất tứcgiậnvàhọ tranhcãinhau.Miêu tảnhữnggiá trịcủamỗibên.

2-Mộtngườiphụnữmuốnbắtđầutựkinhdoanhmáytính.Côđãgâyrabấtđồngvớichồngmình,ngườicảmthấyrằngcônêngiữvịtríhiệntạiđượctrảlươngcaocủacôtạicôngtycũ.Hãymiêutảnhậnthứccủacảhaingười/3-Cócáckếhoạchchoviệcxâydựngmộtkháchsạnlớnphụcvụkháchdulịchcạnhmộtlàngchàinhỏ.Mọingườitronglàngđóphảnđốivìnósẽảnhhưởngxấutớingôilàngvàcuộcsốngcủahọ.Nhàđầutưthìnóirằngkháchsạncóthểcungcấpthêmviệclàmchongườidântrongkhuvực.Liệunhữnggiátrịkhácnhauđócóthểđượcthỏahiệp?4-TrongmộtcuộchànhtrìnhđếnAicập,mộtngườicảmthấyrằngkhôngnênchotiềnnhữngngườiănxinbởivìlàmnhưthếsẽkhuyếnkhíchhọvàchínhphủsẽkhôngcảmthấyquácótráchnhiệmphảichămlochonhữngngườinày.Mộtngườikháclạicảmthấyrằng,nếubạnđủsungtúc, bạn hãy chia sẻ với những người khốn khó hơn bạn.Điều cơ bản vềnhậnthứccủasựbấtđồngtrênlàgì?Liệucócáchnhậnthứcnàokhácđểhọcócùngmộtquanđiểm?5-Tốthơnlàbạnnênthuêmộtluậtsưtốt,bằngkhôngbạnsẽthuatrongmộtcuộctranhcãi.Mộtkhicósựcanthiệpcủamộtluậnsư,tranhluậnchỉcóchiềuhướng

pháttriểnvàkhôngcócơhộiđểgiảiquyết,bởivìluậtsưphảikiếmsống.Liệuhailýlẽlogicđócóthểcùngđượcdunghòa?

6-Mộtconmèobịlạctớimộtngôinhànơicómộtconmèobéotốtởđó.Hãyhìnhdungvàviếtmộtđoạnđốithoạigiữaconmèobịlạc(sửdụngsựtraođổigiátrị)đểthuyếtphụcconmèobéotốtchonóởlại.7-Bạnmượnôtôcủagiađìnhvàbịđâmxe.Miêutảnhữnggiátrị,nhậnthứcvàlogiccủamỗibênkhibạntrởvềnhà.

VẤNĐỀVÀNHIỆMVỤ

-Bạncầnđếnsânbaymộtcáchkhẩntrươngnhưngôtôcủabạnlạikhôngkhởiđộngđược.-Bạngặpngườinàođóbạnthíchvàbạnmuốnđượcgặplạingườiđónhưngbạnkhôngbiếtlàmcáchnào.-Mùitừđốngrácngàycàngtệhơn.-Bạnđangdulịchởnướcngoàivàbạnkhát,nhưngbạnkhôngbiếtliệunướcởđócóantoànđểuống.-Tạicửahàngbạnquảnlýcóquánhiềutrộm.-Bạnkhôngthểtuyểnđượcnhânviênbạncần-Đốithủcạnhtranhcủabạnđưarasảnphẩmtốthơnvàcôngviệckinhdoanhcủabạntrởthànhđìnhtrệ.-Bệnhnhânngàycàngbịnhiễmtrùngnhưngcôấylạidịứngvớiloạikhángsinhcầnthiết.-Bạncủabạnrấtthấtvọngbởivìanhấyđãhiểunhầmđiềugìđóbạnnóivớianhấy.Xungquanhchúngtaluôncónhữngvấnđề,mộtsốtrongđólànhữngvấn

đềlớn,sốcònlạiítquantrọnghơn.Mộtvấnđềchínhlàmộtsựgiánđoạn,vật cản hoặc trở ngại đối với sự việc suôn sẻmà chúng ta đang làm. Cónhữngkhichúngtacóthểrútluihoặctừbỏ,nhưngthườngthìchúngtaphảicốgắnggiảiquyếtvấnđề.Thường thìchúng takhôngphảiđiđâuđể tìmkiếmvấnđề.Vấnđề lúc

nàocũnghiệnhữu.Chúngtacó thểcốgắnglờđimộtvấnđề(giốngnhưngửi thấymùi từ đống rác hoặc chuyện ngồi lê đôimách của người hàngxóm),nhưngthườngthìchúngtaphảicốđểgiảiquyếtvấnđề.-Tôimuốnlàmđiềunày,nhưngtôikhôngthểbởiđólàmộtvấnđề.-Aicũnggặpphảivấnđề.Vàchúngtacóđộnglựclớnđểgiảiquyếtvấnđềvìđólàviệcchúngtaphảilàm.Nhiệmvụlànhữngvấnđềmàchúngtađặtrađốivớibảnthânchúngta.

Chúngtacầngiảiquyếtvấnđề.Chúngtamuốn“giảiquyết”,thựchiệnnhiệmvụ.

Bằngcáchđặtramộtnhiệmvụ,chúngtatựđặtramộtvấnđềđốivớibản

thân chúng ta.Chúng ta quyết định xemchúng tamuốn làmgì và sau đóchúngtatìmcáchđểlàmđiềunày.-Mộtnhàkinhdoanhđặtranhiệmvụchobảnthâncôtalàthiếtkếmộtloạilốpmớikhôngthểthủng.-Mộtngườilàmvườnđặtranhiệmvụchobảnthânlàtrồngvànuôidưỡngmộtloàilandạhươnghiếm.-Mộtnhànghiêncứuđặtranhiệmvụlàtìmramộtloạivăcxinphòngchốngmộtloạivirusnguyhiểm.-Mộtcôgáiđặtranhiệmvụchobảnthânlàtìmnhàchobốnconmèocon.Mộtnhà chính trị đặt ranhiệmvụchobản thân là sẽ thắngtrongcuộcbầucử.-Mộtcậubéđặtranhiệmvụchobảnthânlàsẽtổchứcmộtbữatiệcđángnhớ.-Mộtthámtửđặtranhiệmvụchobảnthânlàsẽtìmrakẻgiếtngười.-MộtnhàsửhọcđặtranhiệmvụchobảnthânlàhọctiếngNgađểcóthểđọccáctàiliệugốc.Mộttrongvàivídụkểtrên(đốivớinhànghiêncứu,vớiconmèocủacô

gái,nhàthámtử,nhàsửhọc)cómộtsựtrùnglặpgiữavấnđềvànhiệmvụ,bởi vì những nhiệm vụ này dường như trở thành những hành động thôngthườngcủamọingười.Câuhỏiđượcđặt ra là: liệubạnphải làmđiềunàyhoặcbạnmuốnlàmđiềunày?Chúngtatìmcáchđểgiảiquyếtvấnđềvànhiệmvụtheocáchtươngtự.

Vìvậy,khôngquantrọngviệcphânbiệtgiữacáccáinhìnvềvấnđề,điều

quantrọnglàviệcchúngtanênsẵnsàngđểđặtranhiệmvụchobảnthân.Nhữngngườicó thamvọngluônluônđặtranhiệmvụchobảnthânhọ.

Sau đó họ tiến lên và thực hiện những nhiệm vụ này. Những người lườibiếngkhôngđặtranhiệmvụchobảnthânmàđơngiảnhọchỉsốngngàyquangàyvàgiảiquyếtnhữngvấnđềnảysinh.Ngaycảnhữngngườiđặtranhiệmvụcũngthườnglànhữngngườinhút

nhátđốivớinhữngnhiệmvụmàhọđặtra.Việcđặtranhiệmvụluônluônlàviệcquan trọngvàcần làm,mặcdầubanđầuđiềunàydườngnhưrấtkhólàm.Nhưngbạnhãybắtđầulàmđiềunàytừlúcnàyđivàdầndầnbạnthấynóhoàntoànlàđiềubạncóthểlàmđược.

PhỏngđoánvàướcchừngLàmthếnàochúngtacóthểđiđếnnơimàchúngtamuốn,từđây?

Cómộtđiểmkhởiđầu,cóđiểmđiđếnđãbiết,nhưngconđườngđếnđó

thìchưabiết.Bước đầu tiên là bước phỏng đoán hoặc ước lượng hướng và chúng ta

phảiđi.Sựphỏngđoáncóthểrấtchungchung.Theotôi,dườngnhưchúngtanênđitheohướngbắc.

Đólàmộtsựkhởiđầu.Tiếptheochúngtasẽđitìmmộtvàiconđườngcó

thểđitheohướngBắc.Chúngtacóthểtìmramộtvàiconđường.Chúngtakiểm tra những conđường sẽ đi trong tương lai.Khi chúng ta cómột vàiphươngánrõràng,chúngtasẽtiếnhànhlựachọnphươngán.Nhữngnhàtoánhọctàibaluôncókhảnăngướclượngcâutrảlờingaycả

vớihiểubiếtchungchung,trướckhitiếnhànhcáctínhtoáncụthể.Sựướcđoánchungchungnàycungcấpchochúng tahướngđivàphòngngừa lỗilầm.Vớivấnđềvànhiệmvụ,chúng ta sửdụngmộtý tưởngchungchung (

phỏngđoánhoặcướclượng)đểchochúngtacảmnhậnvềphươnghướng.Mộtkhichúngtacóđượcmộthoặcmộtvàiýtưởngchungchung,chúngtacóthểbiếtnênlàmthếnàođểcụthểhóaýtưởngchungđó.Chúngtacóthểdễdàngnhưng cũng có thểgặpkhókhănkhi tìm ra điềunày.Như tôi đãtrìnhbàyởphầnýtưởngkháiquátvàchitiết,ýtưởngchungchungluônlàcáchđểtạoracácphươngán.

PhươngphápliênkếtvấnđềĐâylàmộtphươngphápgiảiquyếtvấnđề,vànhiệmvụđượctrợgiúpbởi

cấutrúcthịgiác.-Đâylàvịtríxuấtphát.-Đâylàtuyếnđường.-Đâylàđíchđến.

Tronghìnhvẽtrang314môtảmộtđiểmxuấtphát,tuyếnđườngvàđích

đếntổngquát.Đíchđếnlàmụctiêutưduycủachúngta(AGO),nơimàchúngtamuốn

đến.Bướcđầutiênlà“thả”nhữngýtưởngvàohộpđíchđếnnày.Nhữngýtưởngnàycóthểlànhữngtìnhhuốngcungcấpmộtgiảiphápđốivớivấnđềhoặcbánmụctiêumàkhiđếnđíchcóthểchophépchúngtađiđếnmộtgiảipháp.Lấymộtvídụ:vấnđềnảysinhtừviệcngườihàngxómđỗôtôcủacôa

trước cửa gara nhà bạn.Hoặc chiếc ô tô gây cản trở đó là của khách củangườihàngxómnhàbạn.Nhữngýtưởngmàchúngtathảvàochiếchộpmụctiêucóthểlà:

-Chiếcôtôgâycảntrởkiacóthểđỗởbấtkỳnơinàokhác.-Chiếcôtôgâycảntrởkiaphảiđượcdichuyểnđi.-Khôngmộtchiếcôtônàođượcđỗtrướccửagaranhàbạn.-Ngườihàngxómkhôngbiếtôtôđượcđỗởchỗđó.Bấtkỳtìnhhuốngnàotrongnhữngtìnhhuốngnêutrêncũnggiúpíchcho

chúngtagiảiquyếtvấnđề.Bước tiếp theo chúng ta quay trở lại con đường ở biểu đồ thứ hai và

chúngta“thả”nhữngýtưởngchungchungtừconđườngđó.Nhữngýtưởngnàycó thể rất chungchunghoặccó thể lànhữngý tưởnggầnnhưcụ thể.Luôncónhữngcáchđểđếnđượcđích.Đốivớivấnđềđỗxeôtô,ýtưởngchungchungcóthểlà:-Làmchohọkhôngthểđỗxeởđó.-Cảnhbáongườihàngxóm.-Đặtmộtbiểnbáo.-Nóichuyệnvớingườihàngxóm.-Phànnànvớingườihàngxóm.Đâykhôngphảilàmộtdanhsáchtoàndiện.Trongdanhsáchcónhữngý

tưởngchồngchéonhau(đặtbiểnbáo,cảnhbáohàngxóm)nhưngđókhôngphảilàvấnđề.Hãyđưaracácýtưởng,chúngtasẽlựachọnnóởbướcsau.Bước cuối cùng là quay trở lại điểmxuất phát.Tại điểmnày, chúng ta

cũnglàmtươngtự.Chúngta“thả”nhữngnétđặctrưnghoặccácyếutốcơbản.Bước này không đòi hỏi chúng ta phải phân tích đầy đủ tình huống,nhưngnếumuốn,tacóthểlàmđược.Vớivấnđềđỗxeôtô,chúngtacóthể“thả”xuốngcácđặcđiểmsau:-Ngườihàngxóm.-Kháchcủangườihàngxóm.-Họcóthểbiếtnhưngquênmất.-Họcóthểnghĩđókhôngphảilàvấnđề.-Họcóthểnghĩngườichủgarađangđivắng.-Họcóthểbiếtnhưnghọkhôngquantâm.

Điềumàchúngtacầnlàmởbướcnàylàchọnrahoặc“thảxuống”những

khíacạnh,đặcđiểm,yếutốcủađiểmxuấtphát.Trướctiên,chúngtacóthểkhôngcần tìmtoànbộcácđặc trưngnày.Chúngtacó thểquayđầu lạivàlàmđiềuđósau.Mụcđíchcủabiểuđồhìnhhailàkhuyếnkhíchcácýtưởng.

LiênkếtTại thờiđiểmkết thúcgiaiđoạnđầu tiên, chúng ta cómộtbiểuđồđặc

trưngtrônggiốngnhưmộtcơnmưagiông.Nhiệmvụcủachúngtabâygiờlàtìmracáchđểđitừđiểmxuấtpháttới

đíchbằngcáchliênkếtmộtsốnhữngmụcnày.Chúngtacóthểbắtđầutừbấtcứđâuvàđitheobấtkỳhướngnào(theo

cácmụckhácnhau).Chúngtacũngcóthểxuấtpháttừmụcđíchđến“nhữngchiếcôtôđỗở

đónênđượcchuyểnđi”.Điềunàycóthểđượcliênkếtvớimục“thôngbáo”phíadưới“tuyếnđường”.Điềunàygợiýrằngchúngtađặtmộtbiểnthôngbáolớnnóirằngnhữngchiếcôtôđậuởđónhưngphảiđểnguyênchìakhóatrênxeđểkhigaracầnsửdụngngườitacóthểchuyểnôtôđinơikhác.Đâydườngnhưlàmộtyêucầuhợplý.Nhưnghầuhếtmọingườiđềukhôngthíchmạohiểmđểchìakhóaxelại,bởivìhọlosợtrộm,vìthếhọsẽchọnđỗxeởbấtcứnơinàokhác.Ýtưởng“đượcchuyểnđi”cóthểliênkếtvớiýtưởng“cảnhbáo”.Mộtbiểnthôngbáoviếtrằngnhữngchiếcôtôđỗởđócóthểbịkéođi.Mụcđíchđến“đỗởbấtcứnơinàokhác”cũngcóthểđượcliênkếtvới

mục“thôngbáo”.Mộtthôngbáođượcdánngoàicửagarachỉdẫnchitiếtnhữngbãiđỗxegầnđó(dịchchuyểnmộtcáchxâydựng).Lúcnàychúngtacốgắngtạomộtvàiliênkếtvớimộtvàimụcphíadưới

“tuyếnđường”.Nếuchúngtađãtạophươngán“khôngthểđỗxe”,điềunàycóthểđượcliênkếtvớimụcxuấtphátcủangườihàngxóm,ngườibiếtđâylàđiềukhónhưnghọ“khôngquantâm”.Nócũngcóthểđượcliênkếtvớimục đích đến” khôngmột chiếc ô tô nào có thể đỗ ở đó”.Tại điểm này,chúngtatạomộtliênkếtchung,vìthếchúngtakhôngthểbiếtlàmthếnàođểýtưởngchung”khôngthểđỗxe”cóthểđượcthựchiện.Chúngtacóthểtạomụcconđườnglà“ đinóichuyện”vàliênkếtvới

mục “người hàng xóm”. Chúng ta có thể nói chuyện này với người hàngxómmộtlần,hailần,nhiềulầnchođếntậnkhihọcảmthấyvôcùngphiềntoáivìđiềunày.Chúngtacóthểcốvàtạoliênkếtvớinhữngmụctừđiểmxuấtphát.Ví

dụ,chúngtacóthểlấymục“quênmất”vàxemxemchúngtacóthểliênkếtnóvớinhữnggì.Nócóthểliênkếtvớimục‘thôngbáo”hoặcmục“khôngthể”.Mục“khách”cũngcó thểđược liênkếtvớimục“thôngbáo”hoặc“

cảnhbáo”.Conđường

Mộtkhichúngtađãtạođườngmộtvàiliênkết,chúngtacóthểxemxem

liệuchúng tacó thểmởrộngnhững liênkếtnàyđểchúng tacóđượcmộtconđườnghoànchỉnh,thôngquacácmục,từđiểmxuấtpháttớiđiểmđích.Vídụ,liênkếtcóthểlà:khách–thôngbáo-đỗởbấtcứnơinàokhác.Nócũngcóthểlà:khôngquantâm,khôngthể,khôngđượcđỗởđây.Chúngtacóthểđưaracàngnhiềuliênkếtcàngtốt.Chitiết

Conđườngmàlúcnàychúngtacóhầunhưlàởcấpđộ“chungchung”

củaýtưởng.Vídụ,ýtưởng“làmchokhôngthểđỗxetrướcgara”làmộtýtưởngrấtchungchung.Chúngtacầnxemxemlàmnhưthếnàochúngtacóthểthựchiệnýtưởngđótrênthựctế.Chúngtacóthểbiểuthịchúngngaytrênđồthịbằngcáchvẽmộthìnhtamgiácdướimỗiýtưởngchungchung(biểuđồtrangbên).Điềunàybiểuhiệnrằngýtưởngchungchungđócóthểthựchiệnđược.Sauđóchúng taxemxétnhữngphươngán thay thế ( sửdụngcôngcụ

APC)đểkhiếnchohọkhôngthểđỗxeởđó.Trọngtâmnàycóthểtrởthànhđiểmkhởiđầuchomộtquátrìnhtưduymới.

-Chúngtacóthểđặtcộtchắnmàphảicóchìakhóabạnmớimởvàđiquađược.-Chúngtacóthểđặtnhữngtấmchắnchophépláixevàotronggaranhưngkhôngthểđỗxeởbênnganglốivào.

-Chúngtacóthểluônđậumộtchiếcôtôcũcủachúngtaởvịtrídẫnđếngara.Vớibấtcứtuyếnđườngnàodẫnquađiểm“thôngbáo”,chúngtacũngcần

chỉracụthểchúngtaphảiviếtgìtrênthôngbáođó:-Đểlạichìakhóatạiổ.-Đâylànhữngnơibạncóthểđỗxe(chỉracácphươngánthaythế).-Chiếcxeôtôcủabạncóthểbịkéođi.Tại thờiđiểmcuốicùngcủagiaiđoạnchi tiết, tấtcảcácýtưởngchung

chung,nhữngbộphậncủatuyếnđường,cầnđượcnêuracụthể.Sauđóchúngtaxemxéttấtcảcáctuyếnđườngcóthể,hoặccácgiảipháp

đểgiảiquyếtvấnđề.Đócóthểlànhữngtuyếnđườngmàchúngtađitừvịtríhiệntạicủachúngtatớinơilàchúngtamuốnđến.

LựachọncácphươngánChúngtacóthểcóđượccácgiảiphápthaythếđểgiảiquyếtvấnđề(hoặc

nhiệmvụ) thông qua việc áp dụng phương pháp liên kết vấn đề hoặc cácphương pháp khác. Ví dụ chúng ta có thể sử dụng cấu trúc đơn giảnTO/LOPOSO/GO.Sauđóchúngtasẽxemxétcácphươngánbằngcáchđưaracáclựachọn

vàquyếtđịnh.Tôisẽtrìnhbàykỹhơnnhữngtìnhhuốngtưduyloạinàyởphầnsau.Tuynhiênlúcnàychúngtasẽxemxétphươngpháptổngquátđểlựachọnphươngán.Mụctiêu.

Liệutấtcảcácphươngáncóthỏamãnmụctiêu(AGO)?Nếucóphương

ánnàokhôngthòamãnmụctiêu,phươngánđósẽbịloạibỏhoặcsửađổiđểphùhợpvớimụctiêu.Tínhkhảthi.

Liệuphươngánnàycókhảthi?Nócóthểthựchiệnđượckhông?Chúng

tasẽsửdụngmũđenđểxemxét.Đặtnhữngbệchắntrênđườngcóthểlàmộtviệclàmkhôngđượcchophép.Ưutiên.

Nhữngphươngánnàothỏamãnnhữngưutiêncủachúngtasẽđượcxem

xéttrước.mộttrongnhữngưutiêncủachúngtacóthểlàmộtmốiquanhệtốtđốivớihàngxóm.Ưu tiênkháccủachúng tacó thể làchiphí.Nhữngphươngánnàophùhợpnhấtvớinhữngưutiêncủachúngta?Sựđơngiảnthường làmột ưu tiên cơ bản. Liệu phương án nào đơn giản nhất để thửnghiệm(ngaycảkhinókhôngphảilàphươngántốtnhất,liệunócóđángđểthửđầutiênbởivìnóđơngiảnnhất)?.Giátrị.

Nhữnggiátrị liênquanlàgì?Giátrịcủanhữngngườiliênquankhácở

đâylàgì?Nếungườihàngxómcủabạnkhôngcònnơinàođểđỗxethìđiềunàysẽkhácvớiviệcngườihàngxómcốýđỗxeởđó.Nếukhôngcònnơinàokhácđểđỗxe,ngườihàngxómcóthểđưachobạnmộtchiếcchìakhóacủaxeđểbạncóthểdichuyểnxemỗikhibạncần.Đâychínhlàgiátrịcủangườihàngxómtrongviệcđỗxevàgiátrịcủabạntrongviệcđượcgiaocầmtaychiếcchìakhóa.Xétđoántổngquát.

ChúngtacóthểsửdụngchiếcmũvànghoặcC&Sđểxemxét.Nếuvấn

đềliênquanđếnnhiềungườivàchúngtachưaxemxétđếnquanđiểmcủanhữngngườinàythìlúcnàychúngtasẽthựchiệnmộtOPV.Vídụ,ngườihàngxómcóthểthấtvọngkhithấyđọcđượccảnhbáonghiêmtrọng,trongkhibạncóthểchỉcầndùngnhữnglờilẽthôngthườnglàđủ.Cuốicùng,hãythựchiệnmộtPMIvớimỗiphươngán.

HànhđộngTạithờiđiểmnày,chúngtanênchọnđượcmộtphươngáncụthể.Chúng

tacóthểchọnphươngánđơngiảnnhấtđểthửvàsauđóchuyểnsangthựchiệnphươngánkhácnếuphươngánđơngiảnnhấtđókhôngthựchiệnđược.Tínhthựctiễnluônluônquantrọng.Khicónhữngngườikháccóliênquan,chúngtacũngcầnxemxétsuynghĩ,tìnhcảmvàgiátrịcủahọ.Thườngrấtkhócóthểcóđượcmộtgiảipháphoànhảo,táchbiệt.Cuộcsốngkhôngbaogiờtáchbiệtđượcvớinhữngđiềukiệnmôitrườngliênquan,

VấnđềhoặcnhiệmvụmớiTạibấtkỳ thờiđiểmnào trongquá trình tưduy,chúng tacũngcầnxác

địnhmộtvấnđề,nhiệmvụ,hoặcđiểmbếtắc,điềusẽtrởthànhtrọngtâmchomộtquátrìnhtưduycụthể.Vớicáchlàmnhưvậy,chúngtacó thểđưanhữngvấnđềnghiêmtrọng

trởthànhnhữngvấnđềnhỏhơn,bánvấnđề.Vớimỗibánvấnđềđó,chúngtasẽchútrọngđếnnhữngđiểmnhấtđịnh.Một trongnhữngphầnquan trọngnhấtcủakỹnăng tưduy làkhảnăng

xácđịnhlạikhuvụngâmvàxácđịnhnhữngvấnđềmới.-Chúngtacóthểxácđịnhnónhưmộtvấnđềmới.-Trongcuộchọpsángnay,chúngtađãxácđịnhđượcbốnvùngtrọngtâmhoặcbốnvấnđềcầnđượcxemxét.Tìmravấnđềcũnggiốngnhưviệcđặtranhiệmvụ.Vídụ,vớinhiệmvụ

củachúngtalàsựtiếntriển,nhưnếuchúngtahạnhphúcvớinhữnggìmọiviệcđangdiễnrathìchúngtachẳngcóđượcsựtiếntriểnnàotrừkhicóvấnđềnảysinhthựcsự.Vớiviệcđặtranhiệmvụ,chúngtacóthểchútrọngvàođiềugìđóvàđặtranhiệmvụchobảnthânchúngtalàtìmcáchđểthựchiệnnótốthơn.

TómtắtVấnđềtựnótồntại.Nólànhữngcảntrởđốivớinhữnggìchúngtamuốn

làm.Chúngtakhôngtựtạoravấnđềcủachúngta.Bằngcáchđặtranhiệmvụ,chúng ta thựchiệnviệcđặt ravấnđềchochúng ta.Chúngtaxácđịnhchúngtamuốnđitớiđâuvàsauđócốtìmcáchđitớiđó.Hầuhếtmọingườiđềuquánhútnháttrongviệcđặtracácnhiệmvụ.Cấutrúcchungchoviệcgiảiquyếtvấnđềlàtạoracácphươngánvàsauđólựachọnramộtphươngán.Phươngphápliênkếtvấnđềđượctrìnhbàythôngquacấutrúcthịgiác,

chophépchúngtakếtnốinhữngýtưởngởcấpđộchungvàsauđótìmxemcónhữngcáchnhưthếnàođểthựchiệnýtưởngnày.Sựlựachọnphươngántốtnhất tuỳthuộcxemnócóphùhợpvớimụctiêuvànhữngưutiêncùngvới sự cân nhắc tính khả thi và những giá trị liên quan.Trong cuộc sốnghàngngày,khôngcógiảiphápnàotồntạitáchbiệt.Luôncórấtnhiềungườiliênquanđếnnó.

Bàitập1-Hãyđưara3vấnđềlớnvà3vấnđềnhỏmàbạngặpphải.2-Mộtcôgáichuyểncùnggiađìnhtớimộtquậnmới.Đặtra4nhiệmvụmàcôgáiđặtrachobảnthân.3-Mộtvịgiámđốckhôngthểtuyểnđượcnhânviênphùhợpvới

yêucầu.Hãyđặtramộtbiểuđồliênkếtvấnđềvàbỏmỗimụcvàophầncủanó.4-Córấtnhiềukháchđãlấytrộmđồkhivàomuahàngởmộtcửahàngthựcphẩm.Mộtbiểuđồđượcchodướiđâygồmnhữngmụcđượcđặtvàomỗiphầntươngứng.Bạncóthểtạoranhữngliênkếtgì?-Vịtríxuấtphát:trưngbàythựcphẩm:trộmkhôngsợ,nhữngngườimuahàngkhôngquantâm,khôngthểtheodõitấtcảmọingười.-Conđường:cảnhbáo,máytheodõi,thámtử,giảithưởng,nhữngvụbắtgiữđượcnêurachotấtcảmọingườiđềubiết.-Mụctiêu:giảmtrộm,tăngsựsợhãi,giúpđỡkháchhàng.5-Vớinhiệmvụthiếtkếmộtsânchơimớidànhchotrẻem,mọingườiđãnêuranhữngý tưởngchungsauđây.Liệubạncó thể tìmnhữngcáchcụthểđểthựchiệnchúng?-Mộtđiềugìđómớimẻhàngngày.-Trẻcontựxâydựngmọithứchochúng.-Trẻconvàchamẹcóthểchơicùngnhau.6-Mộtconmèomẹcóbốnconmèocon.Nhữngconmèoconđangđứngtrướcnguycơbịgiết.Mộtcôgáiđặtranhiệmvụtìmnhàchobốnconmèocon.Hãythựchiệnmộtbàitậpgiảiquyếtnhiệmvụhoànchỉnh,sửdụngbiểuđồliênkếtvấnđềvàkếtthúcvấnđềvớimộtkếhoachhànhđộngcụthể.7-Mùikhóchịutừđốngráctrongvùngngàycàngtăng.Giảiphápnàođượccoilàphùhợpnhất:-Phànnàn.-Tổchứcnhữngngườihàngxómlạiđểphànnàn.-Đổinhà,chuyểntớivùngkhác.-Sửdụnghươngliệuthơmtrongnhàbạn.8-Bạncủabạnthấtvọngbởivìanhấyđãhiểulầmnhữnggìbạnnóivớianhấy.Liệubạnthấtvọngvìanhấyhiểunhầmnhữnggìbạnnóicóphảilàmộtgiảipháptốt?.

QUYẾTĐỊNHVÀLỰACHỌN

Chúngtahãyxemxét3khảnăngcóthểxảyradướiđâytrongthựctế.

-Tôikhôngcóýtưởnggìvềviệcphảilàmgì.-Chỉcómộtcáchđểthựchiện.-Cómộtvàiphươngáncóthểtôinênchọnphươngánnào?Nếu bạn không có ý tưởng rằng cần phải làm gì, có thể bạn cần thêm

thôngtin.Tấtnhiênlàluôncómộtcáchđểlàmnhữnggìbạnmuốnlàmvànếubạntìmranó,bạncóthểsửdụngnó.Cóthểbạncầnsửdụngmộtvàikỹthuậtgiảiquyếtvấnđề.Cóthểbạncầnsửdụngtưduysángtạo(vàtưduykháclạ)đểtạoramộtvàiýtưởngmới.Nếuchỉcómộtcáchđểthựchiện,bạncóthểphảitheocáchđó.Nhưng

trướckhilàmnhưvậy,sẽhữuíchhơnnếubạnxemliệucócáchthựchiệnnàokháckhông.Đôikhibạnnghĩchỉcómộtcáchđểthựchiệnbởivìđólàtấtcảnhữnggìbạncóthểtìm.Nhưthế,tìnhhuốngnàytrởvềvớitìnhhuốngđầu tiên: làm như thế nào để tôi có thể tìm ra cách thực hiện hành độngkhác?Nếubạn thànhcông trongviệc tìmracáchhànhđộngkhác, lúcnàybạncóđượccácphươngánvàtìnhhuốngtrởthànhtìnhhuốngthứba:làmthếnàođểtôilựachọnphươngán?Hầunhưmọitìnhhuốngtưduytrongcuộcsốnghàngngàyđềukếtthúc

vớimộtsốcácphươngánthựchiện.Bạnphảiđưarasựlựachọn.Bạnphảichọnlựagiữacácphươngán.Đóchínhlàlýdotạisaophầnnàylạitrởthànhphầnchínhsaucùngđượctrìnhbàytrongcuốnsáchnày.Khácvớiviệcphảilựachọncácphươngántrongviệcgiảiquyếtvấnđề,

lậpkếhoạch,thiếtkế…,đâylànhữngtìnhhuốngđòihỏitrựctiếpcáclựachọnvàquyếtđịnh.-Liệutôicómuốnđitớibữatiệcnày?-Liệutôicónênkếthônvớianhta?-Liệutôicónênmuamónđồđó?-Chúngtasẽđinghỉởđâu?-Liệutôicónhậncôngviệcnày?

-Tôisẽlựachọnnghềnghiệpgì?-Liệutôicónênsathảitrợlýcủamình?-Tôisẽbầucửchoai?-Tôisẽlựachọncáchđiềutrịnào?-Liệubạncómuốncamổnày?

CảmxúcRútcuộcthìmọiquyếtđịnhvàlựachọnđềudocảmxúcquyếtđịnh.Nói

chungthìchúngtakhôngcảmthấyrằngđâylàmộtcáchtốtđểđưaraquyếtđịnhhoặclựachọn,vìthếnhiềukhichúngtacốgắngvậndụngmộtvàicáchtưduy.Mụcđíchcủatưduylàtổchứccácvấnđềđểkhichúngtađưaraquyết

địnhcuốicùnglàsựlựachọncảmxúc,nólàmộtquyếtđịnhcảmxúcđứngđắn.Nếubạnđivàomộtcửahàngvàmuađôigiầyđầutiên,bạncóthểthấy

việclàmnàykhôngmangtínhxétđoáncholắm.Nếubạncóđượctấtcảcácđôigiàytrongthịtrấnkèmtheogiávànhữngthôngtinliênquanđếnchúngbày trướcmắt,bạn sẽcảm thấy rằng sự lựachọncủabạn là tốthơn.Mụcđíchcủatưduylàcốtổchứccácsựlựachọntheocáchnày.Bạn có thể cảm thấy rằng sự lựa chọn cuối cùngkhôngnênmang tính

cảmxúcmànêndựatrênlogic.Điềunàycóthểđúngvớinhữngvấnđềkỹthuật,cònvớinhữngvấnđềliênquanđếnconngười,quyếtđịnhluônmangtínhcảmxúc.Giảsửbạnnói”tôicó thểđưara lựachọnmangtínhthựctếnhấttrongvấnđềnày”.Điềunàycónghĩalàgì?Nócónghĩalàsựlựachọncủabạndựatrênsựsợhãi:sợmắclỗi,sợmạohiểm,sợmấttiền,sợnhiềuphiềntoán,sợnhữnggìngườikhácnói,sợbịcoi làngungốc,sợbịcoi làthiếuthựctế.Cuốicùngthìhầuhếtcáclựachọnvàquyếtđịnhđềudựatrên3kiểucảm

xúc:thamlam,sợhãi,lườibiếng.Tham lam:muốnnhiều tiền, được thành công, tiến lên, được chúý, có

thêmkỹnăng,cóthêmbạnmới,thựchiệnsởthíchtốthơn,đượcđềcaobảnthân…tôikhôngsửdụngtừ“thamlam”theonghĩatiêucựcmàtheonghĩathànhcôngvàmongmuốnhơnnữa.Sợhãi:sợmắclỗi,sợbịcoilàngungốc,sợbịlàmngườikhácthấtvọng,

sợ chưa biết đuợcmọi thứ, sợmất tiền, sợ thiếu an toàn, sợ thay đổi.Cónhiềunỗisợhãikhiếnchúngtakhôngđưarađượcmộtkiểuquyếtđịnhnàođó,cũngcónhữngsựsợhãicóthểhốithúcchúngtaphảiđưaramộtkiểuquyếtđịnhkhác.Lười biếng: nó đối nghịch với nghĩa tham lam, nhưng cũng chứa đựng

mộtsốyếutốcủasựsợhãi.Khôngbịthúcđẩy,khôngmuốncốgắng,khôngđượchàilòng,khôngmuốngặpkhóchịuvàphứctạpkhiphải làmđiềugìđó,khôngmuốnbịvướngvàonhữngvấnđềphứctạp,khôngmuốngặpphảivấnđề,muốnsốngmộtcuộcsốngdễdàng.Khibạnđãcómộtquyếtđịnh,mộtcáchđơngiảnđểkiểmtralàbạntựnói

vớibảnthân:thamlam,sợhãi,lườibiếng,mỗiphầnchiếmbaonhiêutrongquyếtđịnhnày?.

NhữngquyếtđịnhthứyếuvànhữnglựachọnCósựkhácnhaugiữaviệclựachọnquầnáomặcđểtớidựmộtbữatiệcso

vớilựachọnnghềnghiệp.Cósựkhácnhaugiữaviệcquyếtđịnhcóđitớihộinghịhaykhôngsovớiviệcquyếtđịnhđầutưhàngtriệuđôlavàomộtdựánmới.Cấu trúcđơngiảnhoácầnđượcápdụngđốivớinhữngquyếtđịnh thứ

yếuvàsựlựachọn.Cấutrúcsáuchiếcmũ.

-Tôimuốnlàmgì?(mũđỏ)-Tạisaokhông?(mũđen)-Nhữngkhókhănnàocóthểvượtqua?(mũxanhlácây)-Liệutôivẫnmuốnlàmviệcnày?(mũđỏ).Đây làmột cấu trúc đơn giản được áp dụng nếu bạnmuốn làm gì đó.

Nhưngcòntrongnhữngtrườnghợpbạnkhôngmuốnlàmgìđónhưngbạncảmthấynênlàm?Trongnhữngtrườnghợpnhưvậy,bạnphảisửdụngchiếcmũvàngngay

sauchiếcmũđỏđầutiên.-Tôikhôngmuốnlàmđiềunày(mũđỏ).-Nhưngnócónhữngíchlợigì?(mũvàng).-Nhữngvấnđềlàgì?(mũđen).

-Liệucóthểvượtquanhữngvấnđềnày?(mũxanhlácây).-Lúcnàytôicảmthấygì?(mũđỏ).Rõràngrằngnếuphảnhồivềtìnhcảmbanđầucủachúngtađốivớivấn

đềgìđólàchínhxác,chúngtacóthểngaylậptứcđưaraquyếtđịnh.Nếuaiđómờibạnmuamộtchiếcđồnghồđãbịvỡ,bạntựđộngđưangayraquyếtđịnh.Nhưngnếuchúngtacònchưachắcchắnvềphảnhồicảmxúcđầutiêncủachúngta,chúngtacầnsuynghĩkhiđưaraquyếtđịnh.Vìthếchúngtasửdụngsáuchiếcmũđểkhámphánhữnggìliênquanđếnphảnhồiđầutiên.Nếucảmgiácmangtínhtíchcực,chúngtasửdụngtiếptheongaylàchiếcmũđen.Nếucảmgiácmangtínhtiêucực,chúngtasửdụngchiếcmũvàng.Côngcụđịnhhướngtưduy.

SựđánhgiáđơngiảnnhấtlàsửdụngcôngcụPMI.Vớimỗiphươngán,

chúngtathựchiệnmộtPMI.Bạnliệtkênhữngưuđiểm,nhữngnhượcđiểmvànhữngđiểmchúý.Sauđóbạnxemxembạncảmthấygì.Đừngđemđếnnhữngưuđiểmhoặcnhượcđiểmmàsosánh.Mộtnhượcđiểmcóthểlàquantrọnghơncảmườiưuđiểm.Hãychỉxembạncảmthấygìmàthôi.MộtcôngcụđánhgiákháclàC&S.vớimỗilựachọncóthểbạnhãyhình

dunglàbạnđãlựachọnchúng.Sauđóbạnđitheochuỗimàsựlựachọnđósẽgây ra trong tương lai: ngay lập tức, ngắnhạn, trunghạn, dài hạn.Khinhữngconđườngkhácnhauđềuđãđượcchỉra,bạnhãyxemxétchúngvàtìmraconđườngnàobạnmuốn.Đểcóđượcsựđánhgiátoàndiệnhơn,chúngtacóthểsửdụngcáccông

cụđịnhhướngtưduytheothứtựsau:-AGO:phươngánnàolàphùhợpvớinhữnggìtôimuốn?- FIP:nhữngphươngánđócóphùhợpvớinhữngưutiênkhông?-OPV:giátrịvànhữngngườiliênquanlàgì?-C&S:điềugìsẽxảyratiếptheo?Điềugìsẽtheosau?-PMI:đánhgiátổngquátcuốicùng.Theo cách này, chúng ta khám phá nhận thức của chúng ta theo cách

chúngtacóđượccảmgiácvềlựachọnmàchúngtamuốn.Quyếtđịnhquantrọngvàlựachọn.

Hãygiảsửrằngbạnđãcóđầyđủthờigiansuynghĩmàbạncần.Vộivàngkhôngmanglạiđiềugìtốtđẹpcả.Vìthế,bạncóthểtiếnhànhnhữngđánhgiáthậtchitiết.Mộtdanhsáchnhữngđiềucầnđánhgiácóthểđemápdụngđốivớimỗi

phươngán.Mụctiêuvàưutiên.

Liệu phương án này có phù hợp vớimục tiêu?Nếumột phương án rõ

ràng là không phù hợp vớimục tiêu, chúng ta bỏ qua phương án đó. Cónhữngkhimụctiêucũngcóthểbịthayđổi.Nếubạnđangchọnnơiđểmuamộtngôinhàđể tớinghỉvàodịphèvàđộtnhiênchuyển sangphươngánmuamột con tàu,mục tiêu không phải là chọnmột ngôi nhà nghỉ hèmàchọnmộtnơiđểnghỉhè.Trongthựctế,rấtkhóđểxemxemcácphươngáncóphùhợpvớiưutiên

haykhông.Mộtphươngáncóthểphùhợphoàntoànvớimộtưutiên.Mộtphươngánkháccóthểphùhợpvớiưutiênkhác.BạncóthểkếtthúcvớimộtdanhsáchcácphươngánAmàphùhợpvớitấtcảcácưutiênvàmộtdanhsáchcácphươngánBphùhợpvớimộtsốcácưutiên.Nếumộtphươngánkhócóthểđápứngcácưutiên,nócóthểbịbỏqua.

Lợiích.

Đâylàtưduymũvàng.Mỗiphươngánmanglạilợiíchgìchongườilựa

chọnhoặcquyếtđịnh?Tạisaođâylàmộtlựachọntốt?Tạisaotôinênlàmđiềunày?Nếu tôiphảimô tảnhững lợi íchđốivớibản thânkhi lựachọnphươngánnày,tôisẽliệtkêchúngnhưthếnào?Chúngtakhôngđềcậptớigiátrịcủanhữngngườibịảnhhưởngmàchỉ

đềcậptớiíchlợicủanhữngngườithựchiệnhànhđộng.Nếumộtcôngviệckinhdoanhkhôngmanglạilợinhuậnvàcũngkhông

manglạicáclợiíchkhác,tạisaochúngtathựchiệnnó?Đâylàmộtbướcvôcùngquantrọng.Nếukhôngcóhoặccórấtítlợiích,

phươngánnàysẽbịloạibỏngaylậptức.Bạncó thểvẫn thíchmộtphươngánkhôngđápứngđược tấtcảcácưu

tiên,nhưngbạnkhócóthểchấpnhậnmộtphươngánkhôngđemlạiíchlợinàocả.Tínhkhảthi.

Liệucó thể thựchiệnđượckhông?Làmthếnàocó thể thựchiệnđược.Liệunócóthểhaykhông?Liệunócóthựchiệnđượctheothứtự?.Bạncóthểlậpluậnrằng,trướchếtchúngtanênthửtínhkhảthicủacác

phươngán,nếumộtphươngánkhôngkhảthi,tạisaochúngtalạibậntâmđiđánhgiánó?Trongkhoahọc,trongcơkhíhoặctrongtoánhọc,lậpluậncủabạncóthểđúng,nhưngnókhôngđúngvớitìnhhuốngcuộcsống.Trongcuộc sống thực, tínhkhả thi thườngmang tínhmứcđộ.Nếubạn

thực sự thíchmộtngôinhàđắt tiền,bạncó thể sẵn sàngvay tiềnmuanó.Nếubạnthựcsựthíchgìđó,luôncócáchđểnótrởthànhkhảthi.Đóchínhlàlýdotạisaotôiđặtlợiíchlêntrướctínhkhảthi.Nếulợiíchlàvôcùngtolớn, chúng ta có thểnỗ lựcđểbiếnnó trở thànhkhả thi,mặcdầuđôi khichúngtakhôngthànhcông.Khókhănvànguyhiểm.

Chiếcmũđenđượcsửdụngtrựctiếpđểxemxéttínhkhảthi.Chiếcmũ

đen xem xét những khó khăn và nguy hiểm.Vấn đề ở đây là gì?Đâu lànhữngđiểmkhôngphùhợp.Đâu lànhữngnguyhiểm?Khichúng ta thựchiệnmộthànhđộng, luôn

phátsinhnhiềukhókhăn(vídụchiphícao),hơn lànhữngkhókhăngặpphảitrongtươnglai.Cónhữngphươngánlàkhảthinhưngvẫngặpphảimộtvàikhókhăn, trởngạivà trìhoãn(giốngnhưviệccóđượcgiấyphépxâydựng).Chúngtanênxemxétđếnyếutốngẫunhiên:liệucóđánglàmkhôngnếu…Chiếcmũđensẽchỉranhữngđiểm“nếu”này.Tácđộng.

Nếubạnbắtđầuxâydựngmộtnhàmáytạimộtnơinàođótrênnướcmỹ,

bạnphảithựchiệnmộtnghiêncứuvề“tácđộngđếnmôitrường”đểchỉranhữngảnhhưởngcủaquyếtđịnhcủabạntớimôitrường.Tươngtựnhưvậy,chúngtacầnkiểmtra“tácđộng”củamỗiphươngán

đốivớingườikhác(gầnhoặckhônggần)đốivớicácgiátrị,đốivớidựánkhác,nếpsốngkhác,vàđốivớimôitrường.Hànhđộngnàysẽảnhhưởngtớinhữnggì?Nhữngtácđộngthứyếulàgì?

Chúngtacóthểkhôngbiếtchínhxáccâutrảlờivàchỉcóthểnóiđượcvề

khảnăngvàxácsuất.Nhưngchúngtaphảixemxétnhữngtácđộngđó.Kếtquả.

Tấtcảcácyếutốlợiích,khókhănvàtácđộngđềulànhữngyếutốcủa

kếtquảbởivìkếtquảsẽbaogồmcảnhữnggìxảyratrongtươnglai,saukhitađưaraquyếtđịnh.Tuynhiên,việcchúngtachỉranhữngđiểmcụthểtrongdanhsáchkiểm

trađểchúngtatrựctiếpxemxétkếtquảlàmộtviệcnênlàm.Ngaycảkhitiếnhànhlàmviệcnày,cóthểlặplạinhữngphầnmàtađãlàmtrướcđó.Tuynhiên,trùnglặpcònhơnlàbỏqua.Chúngtasẽxemxétkếtquảtứcthìkhiđưaralựachọn:côngviệcgiấytờ,

vấnđềphápluật,nhữngngườiliênquan…Chúngtakhôngchỉxemxétkếtquảtứcthìdosựlựachọnmanglạimàchúngtacònxemxétluôncáchmàchúngtalựachọn.Sauđólàkếtquảngắnhạn,trunghạnvàdàihạn.Độdàithờigianthựctuỳthuộcvàohoàncảnhcủamỗiquyếtđịnh.Độdàithờigianđểchọnmuamộtchiếcôtôkhácvớithờigianchọnnghềnghiệp.Nóichungthìthờigianngắnhạnthườnglàmộtnăm,trunghạnlà5nămtới10nămvàdàihạnthìlâuhơn.Chiphí.

Đốivớinhiềuquyếtđịnh thìyếu tốchiphíđược tínhđếnởđây là tiền.

Nhưngcũngcónhiềukhiđólànhữngchiphíkhác.Đócóthểlàchiphívềthờigianvànănglượng.Đócóthểlàchiphívềsựphứctạp,loâu,lolắngvàcăngthẳngthầnkinh(điềunàytuỳthuộcvàotừngngười).Đócóthểlàchiphívềtìnhbạnvàquanhệvớinhữngngườikhác.Mọiquyếtđịnhđềulàmộtsựmuabán.Chúngtacóđượcđiềugìđóvà

phải trả chi phí cho điều đó. Điều nguy hiểm là nhiều người tưởng nhưkhônglàmgìlàkhôngchiphígìcả,nhưngkhôngphảinhưvậy.Đólàchiphímấtđinếutathựchiệnviệcđó.Vídụ,quyếtđịnhkhôngmuamộtngôinhàđồngnghĩavớiviệcphải trảchiphíđể thuêchỗởvàchiphícủaviệcmấtkhoảnđầutưvàonhàcửa.Đốivớimộtngườibậnrộn,chiphívềthờigianvànhữngđiềuphiềntoái

cònquantrọnghơntiềnbạc.Tiềnthìkhôngcómứcnhưngthờigianthìcóhạn.Chúng ta có thể kiếm thêm được tiền nhưng chúng ta không thể tạothêmthờigian.Rủiro.

Rủirogắnliềnvớisựkhôngchắcchắn.Chúngtakhôngbaogiờcóthể

chắcđượcvềtươnglainhưngtấtcảcácquyếtđịnhvàlựachọnsẽđượcthựchànhtrongtươnglai.Liệu chúng ta có biết được rủi ro gắn vớimỗi phương án không?Liệu

chúngtacóthểgiảmnhữngrủirođó?Chúngtađãchuẩnbịđểchấpnhậnrủirochưa?Cónhiềuloạirủirokhácnhau.

-Sựthâmhụt:điềuxảyrakhôngđạtđếnmứcmàchúngtahyvọng.Sựviệcsẽkhôngxảyranhưnhữnggìchúng tachờđợi.Đôikhisựngẫunhiên“nếu”sẽkhôngxảyra.Mộtngôinhàmớisẽchekhuấttầmnhìnbiển.Giácủabấtđộngsảnvìthếsẽkhôngtăngnhưdựđoán.-Thiệthạivànguyhiểm:nếuđiềugìđókhôngthựchiệnđượcbạncóthểtrởnêntồi tệhơn.Bạncóthểthiệthạivềsứckhoẻ.Bạncóthểpháhuỷcôngviệckinhdoanhcủabạn.Bạncóthểmấtđidanhtiếng.Bạncóthểbịcuốnvàonhữngtranhchấp.Bạncóthểgặpphảinhiềuđiềukhác.Nếubạnlờđikhôngquantâmđếncôngviệckinhdoanhcủabạntrongbanăm,bạncóthểbịphásản.-Chiphívượttrôi:chiphívềtiềnbạc,thờigian,cốgắngvàchịuphiềnhàcóthểnhiềuhơnsovớibạntưởngtượng.Nếubạnbiếtđượcnhững điều này ngay ban đầu, có lẽ bạn đã không quyết định lựa chọnphươngánđó.Chiphívềmặtluậtpháp,thuốcmen,chiphíxâydựng,pháttriểnsảnphẩmluônlànhữnglĩnhvựccóchiphívượttrội.Bạncóthểướclượngđượcđiềugìđốivớinhữngchiphíphụtrộiđó?-Thayđổihoàncảnh:sứckhoẻcủabạncóthểthayđổi.Thịtrường chứng khoán lên xuống liên tục. Chính phủ và luật thuế thay đổi.Thayđổiquanhệ.Thayđổisởthích.Nếulựachọncủabạnchỉđúngtrongmộthoàncảnhcụthể,liệuhoàncảnhđócóthểđượctiếptụcduytrì?-Vịtríđiểmdựtrữ:liệucómộtvịtríđiểmdựtrữhaykhông?Nếutấtcảđềsai,bạnsẽlàmgì?Liệubạncóthểcắtgiảmchiphívàvượtquađược?Điềutồitệnhấtcóthểxảyralàgì?Bạncóthểkhôngthểnóicụthểđiềutồitệnhấtcóthểxảyratrongnhữnghoàncảnhchungchungnhưngbạncóthểchỉrađiểmdựtrữcóthểgiảmthiệthạicủabạn.Chúng tacốgắnggiảm thiểu rủi robằngcáchcó thêm thông tin, thông

quavịtríđiểmdựtrữ,thôngquahàngrào(cânbằngmộtrủirovớimộtđiềukhác)vàthôngquacácphươngánthửnghiệmtrước.Cuốicùngchúngtacầnbiếtđượcrủirogắnvớimỗiphươngánvàxemxétchúngtađãchuẩnbịđểđónnhậnrủironhưthếnào.Thửnghiệmvàthínghiệm.

Trongmộtsốtrườnghợp,thửnghiệmvàthínghiệmlàphầnvôcùngquan

trọng của quá trình lựa chọn. Cómột vài phương án có thể dễ dàng thửnghiệmtrướcđược.Mộtsốphươngánkháclạikhócóthểthửnghiệmđược.Bạncóthểđithuêmộtngôinhàđểthửsốngtạimộtnơixaxăm.Bạncóthểđidựmộtbữatiệcmộtvàiphútđểxembạncómuốnđếndựkhông?Bạncóthểmượnmộtchiếcxeôtôđểláithử.Nhưngthậtkhôngdễđểthửmộtnghềnghiệpcầnhọcnhiềunămhaydễdàngđểthửnghiệmmộtquyếtđịnhchínhtrị.Chúngtacóthểthửphươngánnày?Liệucócáchđơngiảnnàochúngta

cóthểthửnghiệmphươngánnày?Mộtphươngándễdàngđượcthửnghiệmcóthểđượcchúýhơnphươngánkhôngthểthửnghiệm.

LựachọnĐiềugìxảyrakhichúngtađãkiểmtratoànbộdanhsáchnày?Chúngta

cóthểcóđượcmộtphươngánchiếnthắng.Mộtvàiphươngáncóthểđãbịloạibỏ.Chúngtacómộtdanhsáchngắnhơn.Đôikhithậthữuíchkhichúngtađánhdấuvớimỗiphươngán.Mộtdấu

khácdànhchonhữngphươngánítphùhợphơn,nhưngcũngcónhữngđiểmthoảmãnmụctiêuvàưutiêncủachúngta.Bạncó thểđưa ramộtưu tiênmới,một tiêuchímớiđểgiảmbớtdanh

sáchcácphươngán.Mộtthủtụccóthểđượcápdụngvàoviệctượngtượngrabạnđãlựachọn

một trongnhữngphương án còn lại ( trongdanh sáchđãđượcgiảmbớt).Bạnsẽgiải thích tại saobạn lại lựachọnphươngánnày.Có lẽchínhbạncũngsẽbịngạcnhiênlàmsaobạncóthểlựachọnphươngánvớinhữnglýdokhôngcụ thểnhư thế.Vì thếbạncó thểphải chấpnhận rằng lựachọnnhữngphươngán ảnhhưởngnhiềubởi tình cảm.Chẳngcógì sai khi bạnchấpnhậnđiềunày,vàbạnphảichấpnhậnrủiro.Nếutấtcảcácphươngánđềuhấpdẫnnhưnhau,vấnđềlạikhôngnằmở

chỗchúngtalựachọnphươngánnào,màvấnđềnằmởchínhsựlưỡnglựcủachúngtakhitừbỏmộtkhảnănghấpdẫn.Vìthế,điềutiếptheobạncóthểthửđốivớinhữngphươngánvàchútâmvàonhữngkhíacạnhkhônghấpdẫn(phảidulịchquánhiều,quáítthờigian,quánhiềuphiềnhà).Nhậnthứccủachúng tacó thểnhanhchóng thayđổi.Khimộtphươngánkhôngcònhấpdẫnnữa,nósẽdễbịbỏquahơnvàchúngtacũngdễquyếtđịnhhơn.

Bốnlựachọn

Bạncóthểđưarabốnlựachọnthayvìđưaramộtlựachọn.

-Lựachọnlýtưởng:điềugìgầnnhấtvớiđiềunày?-Lựachọntìnhcảm(tưduymũđỏ):thayvìthoảmãntấtcảmọithứ,chúngtathíchphươngánnàonhất?-Lựachọnthựctế:phươngánnàolàphươngánđãquađượcthửnghiệmmộtcáchtốtnhất?Phươngánnàodễápdụngthựctếnhất?.-Lựachọntốithiểu:nếubạnlàngườilườibiếngvàmuốnmộtcuộcsốngdễdàng,bạnsẽlựachọnphươngánnào?Nếu có một phương án gần với lựa chọn lý tưởng, bạn có thể chọn

phươngánnày.Ngoài ra cũngkểđếnvấnđềmang tính cánhân.Mộtvàingườisẽlựachọnmangtínhcảmxúcvàchấpnhậnkếtquảcủanó.Đốivớimộtsốkhácthìlựachọnthựctếlạiđượcxemlàtốtnhất.Trongnhữngvấnđềnhấtđịnh,lựachọntốithiểulạiphùhợpvớimộtsốngười.

KiếnthiếtNếubạnvẫnkhôngthểđưaramộtlựachọn,bạnnênthựchiệnviệckiến

thiếtmộtvàiýtưởngmới.Bạnnêncốgắngthửthiếtkếlạicácphươngánmàbạnđangcó.Đâycũnglàlúcmàchúngcầnnỗlựcsángtạo.Nghĩvềđiềucănbảnmàbạnđưaracácphươngán.Đâycũnglàmộtnỗlựcsángtạo.Kếtquảcủanỗlựcthiếtkếlàbạncóthểtìmramộtphươngánmàngẫu

nhiêntrởthànhrấthấpdẫn.Vàbởivìđâylàmộtphươngán,nênchodùnóhấpdẫnhaykhôngthìbạncũngnêntìmracácphươngánkhác.Khixétđoánnhữngyếutốđangcóđểđưaraquyếtđịnhvàlựachọntrở

nênkhókhăn,chúngtacầnsửdụngchiếcmũxanhlácâyđểtạorasựsángtạo.Thayvìxemxétchúnglàgì,chúngtasẽxemxétxemchúngcóthểlàgì.

ĐìnhchỉviệcphântíchNếuphântíchquánhiềugâykhókhănchoviệcquyếtđịnh,hãysửdụng

mũđỏđểxemxemchúngtacảmthấythíchlàmgì,nhưnghãychỉ loạibỏphươngánđónếucólýdomũđenchínhđáng.

TómtắtCónhiềutìnhhuốngyêucầulựachọnvàquyếtđịnhcụthể.Tronghầuhết

các tìnhhuống tưduy, luôn cógiai đoạn chúng ta phải lựa chọngiữa các

phươngán(giảiquyếtvấnđề,thiếtkế…).Tạithờiđiểmcuốicùng,chínhcảmxúclạiquyếtđịnhtấtcả,nhưngchúng

tanênsửdụngtưduyđểcảithiệnnhậnthứccủachúngta,nhờđócảmxúccủachúngtacóthểđượcsửdụngđểlựachọnphươngánphùhợp.Đốivớinhữngquyếtđịnhvàlựachọnítquantrọng,thủtụclựachọnđơn

giảnlàsửdụngsáuchiếcmũtưduyvàcôngcụđịnhhướngtưduy.Đốivớinhữngquyếtđịnhvàlựachọnquantrọng,chúngtaphảicómột

danhsáchkiểmtracácthủtụcbaogồmmụctiêuvàưutiên,lợiích,khảthi,khókhănvànguyhiểm,tácđộng,kếtquả,chiphí,rủiro,thửnghiệm.nếuchúng tavẫnchưađưa rađượcquyếtđịnh,đó là thờigiancầnsửdụng tưduysángtạovàtưduykiếnthiết.

Bàitập1-Loạiquyếtđịnhnàođốivớibạnlàkhókhăn?2- Cónhiềubạntốthơnhaycómộtngườibạntốtthìtốthơn?ThựchiệnPMIđốivớimỗiphươngán.Hãyđưarakếtluận.3-Nhữngbạntrẻnênđượcbốmẹchonhiềutiềnhayíttiềnđểtiêu?ThựchiệnmộtC&Sđốivớicácphươngán.4-Bạnđangchuẩnbịmởmộtcửahàngbánpizza.Cóbavịtrímàbạn định chọn: trong trung tâm, trên đường cao tốc, tại khumua sắm. sửdụngcáccôngcụAGO,FIP,OPV,C&S,PMIđểđưaralựachọn.5-Mộtngườibạncủabạncóhaiphươngán.Anhấycóthểnhậnviệcvàokỳnghỉvàkiếmđượctiềnđểmuamộtđầuđĩamới.Hoặcanhấycóthểsửdụngtiềntiếtkiệmđểđinghỉvớinhữngngườibạnkhác.Liệuanhbạncủabạnsẽtìmranhữnggìvớiviệcsửdụnglầnlượt:mũđỏ,vàng,đenvàxanhlácây.6-Bốmẹbạnđangcốquyếtđịnhnênmuamộtchiếcôtôđãquasửdụngcủamộtngườibạnhaymuamộtchiếcxemới.bạngiúpđỡchamẹbạntrongviệcsuynghĩcủahọ.Kiểmtratấtcảcáckhíacạnhcủaphươngán:tínhkhảthi,lợiíchrủirovàkếtquả.7-Mộtcôngtymuốnsảnxuấtthêmsảnphẩmvớisốnhâncônghiệntại.Mộtnhàtưvấnđượcmờiđếnvàđưaracácphươngánsauđây:-Trảthêmtiền.

-Trừngphạtnhữngngườilười,tuyểnthêmnhữngngườichămlàm.-Đàotạothêmchocôngnhân.-Thưởngkhinăngsuấttăng.-Giaothêmtráchnhiệmchocôngnhân.-Thựchiệndanhsáchxétđoánđầyđủvàlựachọn.8-Mạohiểmcủaviệcchobạnvaytiềnlàgì?

XEMLẠIPHẦNIV

Tất cả các công cụđược trìnhbày trong cuốn sáchnày có thểđược sử

dụngđộclập.·BạncóthểthựchiệnmộtPMI.·BạncóthểyêucầuaiđóthựchiệnmộtC&ShoặcmộtOPV.·Bạncóthểsửdụngchiếcmũđỏ.·Bạncóthểyêucầuaiđóchuyểntừmũđensangmũxanhlácây.Nhữngthóiquentưduyđượctrìnhbàytrongcuốnsáchnàycũngđượcsử

dụngriênglẻ.·Bạncóthểxemxétcácgiátrị.·Bạncóthểchỉraýtưởngchungchung.·Bạncóthểkiểmtragiátrịthựcsự.·Bạncóthểkiểmtraxemliệukếtluậncóphảicóđượctừthứcótrước.Cáchtiếpcậnnàyđãđượccânnhắckỹtrướckhidùngđểgiảngdạycác

kỹnăngtưduy.Tôitrìnhbàynódựatrênkinhnghiệmtíchluỹđượcquarấtnhiềunăm.Nhữngcấutrúcphứctạpthườngđượctrìnhbàyrấthaytrêngiấynhưngkhôngápdụngđược.Cònđốivớinhữngcôngcụvàthóiquentưduyđãđượctrìnhbàytrongcuốnsáchnày,bạncóthểdạyconbạnchỉmộtvàicôngcụđểsửdụng,điềunàycũnggiúpconbạncảithiệnkỹnăngtưduy.Tuynhiên,trongphầncuốicùngnày,tôicũngtrìnhbàymộtsốcấutrúc

dànhchonhữngngườimuốnsửdụngcấutrúc.Nhữngngườiởđộtuổilớnvànhững sinh viên ham thích việc tư duy và khi tư duy những vấn đề quantrọngcóthểmuốnmộtcáchtiếpcậnthôngthườnghơn.Mụcđíchvàgiátrịcủamộtcấutrúcchophépchúngtalàmnhữngviệc

phứctạptừngbước,từngbướcmột.Chúngtalàmtheonhữngbướcđãđượcchỉratrongmộtcấutrúcthayvìphảitìmraxemchúngtaphảilàmgìtạimỗithờiđiểmtưduy.Bạncũngcóthểtựdođặtracấutrúccủariêngbạn.Cấutrúcmụcđíchchung.

Đâylàcấutrúctưduy5giaiđoạn,mỗigiaiđoạnđượcthểhiệnbởimộtâmtiết:TO/LOPOSO/GO.·TO:mụctiêuvàmụcđíchtưduy.Chúngtamuốnkếtthúcvớiđiềugì?·LO:chúngtaxemxétxungquanhvàxemxemchúngtathấynhữnggì:thôngtin,cácnhântố,vịtrí,địathế,đầuvàocủaquátrìnhtưduy.·PO:đâylàgiaiđoạntưduyhànhđộng,phátsinhvàhiệuquả.Chúngtatạoracácphươngán,ýtưởngvàýtưởngmới.Chúngtađưaracáckhảnăngvàcáccáchthựchiệncóthể.·SO:đâylàgiaiđoạnlựachọnphươngán.Chúngtathuhẹplạinhữnggìthuđược.Chúngtađiđếnmộtchuỗicáchànhđộngcụthểhoặcđiđếnmộtkếtluậnhoặcmộtkếtquả.·GO:giaiđoạnhànhđộng,thựchiện.Kếhoạchhànhđộng.Cácbướctiếnhành.Luôncómộtkếtquảcủanhiệmvụtưduy.Vớimỗigianđoạntưduytrong5giaiđoạntrên,chúngtađềucóthểsử

dụngcáccôngcụtưduymàchúngtamuốn:vídụ,côngcụCAFvàOPVtạigiaiđoạnLO,côngcụFIPtạigiaiđoạnSO.

LậpluậnvàbấtđồngDựatrênnhữngtìnhhuốngcụthể,chúngtasửdụngcấutrúcnày.

Cáchtiếpcậncơbảnđốivớinhữngtìnhhuốngkiểunàylàđặtcácquan

điểmđócạnhnhau.Sauđóthựchiện4cấpđộtưduy.·Cảmxúc:sửdụngmũđỏtưduyđốivớimỗiquanđiểm.·Nhậnthức:cáchmàmỗibêncăncứvàođóđểxemxéttìnhhuống.·Giátrị:giátrịcủamỗibên.·Lậpluậnlogic:lậpluậnlogicmỗibêncăncứvàođó.Đểchỉranhữngđiểmkhácnhauđốivớimỗiquanđiểmcủamỗibên,có3

bướccầnlàmsau:·Đâylàquanđiểmcủatôi.·Tôitinđâylàquanđiểmcủabênkia.·Quanđiểmcủabênkialàgì?

Bước2vàbước3cóthểđổichỗchonhaunếuphíabênkiasẵnsàngbộc

lộquanđiểm.Khicácquanđiểmđãđượcđặtcạnhnhau,khôngkèmtheotranhluậnhay

tháchthức,chúngtasửdụngcácbướcsauđểxemxét:So sánh: những điểm khác nhau là gì?Những điểm tương đồng là gì?

Liệunhữngđiểmkhácnhaucóđượcgiảiquyếtvàtháogỡ?Thiếtkế:liệuchúngtacóthểđồngnhấthaiquanđiểmkhácnhauđótrong

mộtsự thiếtkếcânnhắcđếngiá trịcủacảhaibên?Liệunhữngmâuthuẫnmàchúngtađãthấycóthểđượchoàgiải?Traođổi: nếubước thiết kếkhôngmang lại kết quả, cómột cáchđó là

traođổigiátrị.Mộtvàigiátrịbịtừbỏđểđổilấygiátrịyêuthíchkhác.

Vấnđềvànhiệmvụ.Vấnđềlàđiềugìđóxuấthiệntrênđườngđicủachúngta.Vấnđềtựnó

tồntại.Nhiệmvụlàđiềugìđóbạnđặtrachobảnthânbạnbởivìbạnmuốnđitớiđâuđó.Cảvấnđềvànhiệmvụđềucómộtvịtríxuấtphátvàmộtnơimàchúngta

muốnđến.Nhưngchúngtakhôngbiếtlàmthếnàođểđếnđó.Phươngphápliênkếtvấnđềsửdụngnhưmộtbiểuđồđơngiản.Cóđiểm

xuấtphát,cóconđườngvàcómụctiêu(vịtrícuốicùng).Bắtđầuvớimộtmục tiêu, sauđóchúng ta thảnhữngý tưởnghoặccác

mục.Đâycóthểlàcácbánmụctiêuhoặcxácđịnhphươngánmụctiêu.Sauđóchúngtalàmtươngtựvớivùngconđường.Chúngtađưaramột

vài ý tưởng chung chung.Nhữngý tưởng chungnày bao gồmnhiều cáchchúngtacóthểđiđếnmụctiêu.Nhữngýtưởngnàycóthểrấtchungchung,nhưngcũngcóthểđượccụthểhoá.Tiếp theo chúng ta đến điểm xuất phát và thả các yếu tố hoặc các đặc

điểmđãđượctìmra.Chúngtacóthểkhôngcầnphântíchtoàndiện.Bâygiờchúngtacóthểchọnbấtkỳmụcnàođãđượcthảxuốngvàgắng

liên kết nó với nhữngmục khác. Chúng ta có thể di chuyển theo bất cứhướngnào.Khichúngtacóđượcmộtliênkết,chúngtasẽxuấtpháttừđích,đi trên con đường để hướng tớimục tiêu, chúng ta tìm cách đưa ý tưởngchungthànhnhữngýtưởngcụthểđểthựchiện.

Tạithờiđiểmkếtthúc,chúngtanêncómộtvàiphươngánhànhđộngcóthể.Luôncócáccáchkhácnhauđểđánhgiácácphươngán.Chúngtacóthể

sửdụngcôngcụđơngiảnPMIvàC&S.chiếcmũđennênđượcsửdụngsauchiếcmũvàng.Chúng tanênđưa ramộtdanhsáchngắnnhữngmục tiêu,tínhkhảthi,ưutiên,giátrịvàđánhgiátổngquát.Chúngtacũngcóthểthựchiệnđánhgiátoàndiệnnhưtrongmục“quyếtđịnhvàlựachọn”ởphầnsau.

Quyếtđịnhvàlựachọn.Luôncónhữngtìnhhuốngyêucầumộtquyếtđịnhhoặcmộtlựachọnđể

thựchiệnhànhđộng.Trongnhiềutìnhhuống(chẳnghạnnhưgiảiquyếtvấnđề,thiếtkế,lậpkếhoạch…)chúngtađiđếnđượcgiaiđoạnlựachọnđượcmột số các phương án có thể và chúng ta phải đưa ra lựa chọn trong sốchúng.Cuối cùng thìmọiquyếtđịnhvà lựachọnđều là cảmxúc,ngaycảkhi

chúngđượcxemlàdựatrênmụctiêuvàtrunglập.Mụcđíchcủatưduylàchophépcảmxúcđượcđưaradựatrênsựnhậnthứctầmrộngvàrõràng.Cócáccảmxúcnhư:thamlam,sợhãivàlườibiếng.Nhữngcảmxúcnày

hình thành nên các quyết đinh.Trongmọi trường hợp đưa ra quyết định,chúngtanêntựhỏibảnthânxemmỗiphầncảmxúcthamlam,sợhãivàlườibiếng chiếmbao nhiêu phần trong quyết định đó.Lười biếng bao gồm cảmộtquyếtđịnhthậtdễdàngtrongcuộcsốngvàítchịuphiềntoái.Đốivớinhữngquyếtđịnhvà lựachọnítquantrọng,chúngtacó thểsử

dụngchuỗisáuchiếcmũ:·Mũđỏ.·Mũvànghoặcđen.·Mũxanh.·Mũđỏ.Chúngtacũngcó thểsửdụngcáccôngcụđịnhhướngtưduy.Côngcụ

PMIvàC&Sđưaranhữngxétđoánđơngiản.Nếuchúngtamuốnđánhgiátoànbộ,chúngtasửdụngchuỗicáccôngcụsau:·AGO.·FIP

·OPV·C&S·PMIĐốivớinhữngquyếtđịnhvàlựachọnquantrọng,đólàlúcchúngtacần

đánhgiáđầyđủvàchúngtathựchiệnđiềunàybằngcáchlậpradanhsáchkiểmtratheocácbướccụthể,đượcápdụnglầnlượtđốivớimỗiphươngán.Mục tiêuvàưu tiên: phương án này đáp ứngmục tiêu và phù hợp với

nhữngsựưutiênnhưthếnào?TấtnhiênsẽtồntạinhữngphươngánAphùhợpvớitấtcảcácưutiênvàphươngánBphùhợpvớimộtsốcácưutiên.Lợiích:tưduymũvàng.Lợiíchtrựctiếpcủangườithựchiệnhoặcngười

quyếtđịnhlàgì?Khảthi: liệuphươngáncó thựchiệnđược?Liệunócó thểhaykhông?

Mộtvàiphươngánchỉkhảthinếuchúngtanỗlựclớnđểthựchiện.Khókhănvànguyhiểm:tưduymũđen.Khókhănđểthựchiệnphương

án.Sựngẫunhiênvàtừ“nếu”.Nhữngnguyhiểmthựcsự.Tácđộng.Tácđộngcủamỗiphươngánđếnnếpsống,conngười,dựán

khác,môitrường…Hãyxemnhữngkếtquảđưarakhôngcólýdocụthểđểloạibỏ.Kếtquả:chúngtaxemxétphươngánsẽkéotheonhữnggìxảyratrong

tươnglai:ngaylậptức,ngắnhạn,trunghạnvàdàihạn.Điềugìsẽxảyratiếptheo?Rủiro:chúngtacầnđánhgiávàđượcchuẩnbịđểđónnhậnnhữngrủiro.

Cócácloạirủirokhácnhau:sựthiếuhụt,hiểmhoạvànguyhiểm,chiphíphụtrội,thayđổihoàncảnh,vịtrídựphònghoặclướiantoàn.Thửnghiệm:phươngánnàycó thửnghiệmđượckhông?Khảnăng thử

mộtphươngántrướckhithựchiệnnólàmộtthuậnlợivôcùnglớn.Saumỗilầnápdụngdanhsáchlựachọncóthểtrởnênrõrànghơn.Nếu

không,chúngtacầnđượcthêmcácmụcđểlựachọnvàodanhsách.Cónhữngkhikhókhănnảysinhtừchỗchúngtakhôngsẵnsàngđểtừbỏ

cácphươngánkhitấtcảchúngđềuhấpdẫn.Trongnhữngtrườnghợpnhưvậy,chúngtacầnnỗlựcđểxemxétcácphươngánkhôngđượcthíchtrướcbằngcáchchỉranhữngđiểmtiêucực.Chỉranhưvậychúngtasẽdễdàngtừbỏphươngánđó.

Mộtcáchtiếpcậnlàđưarabốnsựlựachọnthayvìmộtsựlựachọn:

·Lựachọnlýtưởng.·Lựachọncảmxúc·Lựachọnthựctế.·Lựachọntốithiểu(ítcốgắngnhất).Cánhânngườilựachọnsẽquyếtđịnhxemmìnhnênlựachọnlựachọn

nàođểphùhợpnhất.Nếuchúngtavẫnkhôngthểđưaralựachọn,chúngtacầnsựkiếnthiếtvà

cầntưduysángtạo.Nhữngphươngánhiệnthờicóthểđượcsửađổihoặckếthợp.Nhữngphươngánmớicóthểđượctạora.Cuốicùng,nếuchúngtasuynghĩquánhiềuvàdườngnhưvấnđềbịđảo

lộn.chúng ta đơngiản là sửdụng chiếcmũđỏ.Tôi cảm thấygì về sự lựachọnnày?Sauđóchúngtasửdụngchiếcmũđenđểxemxétnhữngđiểmbấtlợi.

TómtắtTôiđãtrìnhbàybốncấutrúc:mụctiêuchung,lậpluậnvàbấtđồng,vấn

đềvànhiệmvụ,quyếtđịnhvàlựachọn.Vớimỗicấutrúc,tôitrìnhbàycácbướccụthểlầnlượtmàchúngtacần

làmtheo.Cấpđộchitiếtcủamỗibướctuỳthuộcvàotầmquantrọngcủavấnđề.Saukhiđilầnlượtquacácbướccủacấutrúc,câutrảlời,giảipháphoặc

kết luậncó thểđã thấy rõ.Nhưngnếuchúng tachưacókết luận,đó làvìchúngtakhôngcóđượcphươngánphùhợphoặcchúngtakhôngthểquyếtđịnhlựachọnphươngánnào.Haibướctiếptheocầnlàmlà:Xácđịnhđiểmbếtắchoặcmộtvấnđềtưduymới.

Sửdụngtưduysángtạođểtạoracácphươngánmớihoặcsửađổinhững

phươngánđangcó.Chúngtalặplạicácbướctưduymộtlầnhoặcnhiềulần.Kếtquảcủaviệc

tưduycóthểchỉlàchỉramộtkhuvưctrọngtâmmớihoặcvấnđềmới.

Bàitập

1-Mộtcôgáimuốnsơnphòngcủamìnhmàuvàng.Nhưngmẹcôgái lạimuốnsơnphòngmàuxanh.Kiểu tìnhhuống tưduynày thuộckiểugì?Quátrìnhtưduynênđượccấutrúcnhưthếnào?2-SửdụngcấutrúcTO/LOPOSO/GOtrongtìnhhuốngsau:nhữngngườibéoluôncảmthấymệtmỏivìhìnhảnhxấumàngườihọtạonên.Họquyếtđịnhcómộtchiếndịchđểkhẳngđịnhrằng“béolàđẹp”.3-Mộtngườiđànônghứasẽtrảchohaiđứatrẻtiềncôngsơnhàngrào.Nhưngkhi chúng làmxongôngnày chỉmuốn trảmộtnửa số tiềnđãthoảthuậnbanđầubởivìôngnóirằngchúnglàmviệckhôngđượctốt.Sửdụngcấutrúcbấtđồngtrongtìnhhuốngnày.4-Bạnluônmờibạnbèđếnnhà.Bốmẹbạnchorằngthếlàquánhiềuvìhọmuốnnhàyêntĩnh.Hãyđưaranhậnthứcvàgiátrịcủacảhaiphía.Làmsaođểgiảiquyếttìnhhuốngnày.5-Ởmộtvàiquốcgiangàycàngcónhiềungườichuyểntừngoạiôtớicácthànhphốlớnđểtìmviệclàm.Cácthànhphốthìkhôngthểtăngđượcdiệntích.Liệuvấnđềnàyđượcgiảiquyếtnhưthếnào?Hãysửdụngphươngphápliênkếtvấnđềđểxemxét.6-Trongmộtcuộcthimangtínhcạnhtranh,bạnđểýthấymộtvàingườibạncủabạndườngnhưđanggianlận.Bạncóphươngángì?Đưaracácphươngánsauđósửdụngchuỗicáccôngcụđịnhhướngsựchúýđểquyếtđịnhlựachọnphươngán.7-Thựchiệnmộtsựđánhgiátoànbộđốivớinhữngphươngánsaucủamộtcậubé19tuổi:·Tiếptụcsốngởnhà.·Sốngtrongmộtcănhộcùngvớihaingườibạn.·Thuêmộtmìnhmộtcănphòng.8-Bạnnhặtđượcmộtchiếcvíđựngđầytiềntrênphố.Ngườibạnđicùng

bạnmuốngiữlạichiếcvíđó.Bạnmuốntrảchochủcủanó.Cấutrúctưduynênđượchìnhthànhnhưthếnào?

TRÒCHƠITƯDUYMƯỜIPHÚT

Bạncóthểthựchiệnmộtcuộcthảoluận,tròchuyệnhoặctranhluận.Đây

làmộttròchơitưduydànhchohaingười,trongmườiphút,mỗingườisẽtạonênnhữngkhuônmẫutưduynhấtđịnh.Khôngcókẻ thắng,người thua.Cảhaingườiđều thích thúkhichơi trò

chơinày.Mỗimộtmụcnênđượcấnđịnhthờigianlàmộtphút.Tròchơinàycóthểđượcchơitheomộtcáchthoảimái,chứkhôngquánghiêmtúc.Tuynhiên,tròchơinênđượcdiễnbiếnliêntục.MộtngườiđượcgọilàA,ngườikiagọilàB.

A:nóiramộttừ(danhtừ,độngtừ,hoặctínhtừ).

B:đưaranộidung,sựsắpđặt,vịtríhoặchoàncảnh.

A:từmộttừvàmộtsựsắpđặttạoranhiệmvụtưduycụthể.Đâycóthể

là sựkhámphá, thiết kế, giải quyết vấnđề, ý kiến…Acầnkhẳngđịnh rõràngmụctiêu:tôimuốnkếtthúcvới….B:khámphátìnhhuốngvàđitớimộtkếtluận,gợiýhoặcgiảipháp.

A:thựchiệnnhanhmộtPMIvềgiảiphápmàBđưara:nhữngưuđiểm,

nhượcđiểmvàđiểmchúý.B:nhậnxétPMImàAđưara.

A:khámpháchủđềvàđưarakếtluậngợiýhoặcgiảipháp.

B:thựchiệnmộtPMIvềgiảiphápcủaA.

A:nhậnxétPMIcủaB.

B:nhậnxéttổngkếtchủđề(liệunócótốtkhông?)vàtưduy(liệucòn

cóýtưởngnàođángchúýkhông?).Tổng thờigian:mườiphút,mỗigiai đoạncầnđảmbảo thựchiện trong

mộtphút.Nếumộtgiaiđoạnđượcthựchiệníthơnmộtphút,thờigiancònlạiđượccộngvàochogiaiđoạnsau.Nóicáchkhác,kếtthúcgiaiđoạn3bạnnênsửdụng3hoặchơn3phút,giaiđoạn7bạnnênsửdụng tổngcộng7hoặchơn7phút.Đếngiaiđoạn10,bạnnênsửdụngtổngcộng10phút.

Vídụ:

A:conmèo.B:đặtravịtríởtrongrừng.

A:điềuđógợiýđếnconhổ.Vấnđềvềnhữngconhổđangbịnguyhiểm

mộtcáchcụthể.Tôimuốncógiảiphápđốivớivấnđềnày.B:nhữngngườithợsăngiếtnhữngconhổ.Chúngtacầnmộtcáchđểbảo

vệhổtrướcnhữngngườithợsăn.Gợiýcủatôilàcấmsănbắnbấthợpphápvàthiếtlậpkhuvựcbảovệnhữngconhổ.A:điểmthuậnlợi:giảmsốlượngnhữngconhổbịgiết.Điểmbấtlợi:thiết

lậpmộtkhuvựcbảovệcholoàihổsẽảnhhưởngtớiviệctrồngtrọtvàtớimọingười.Điểmchúý:liệuhổcóởtrongnơibảotồnhaykhông?A:nếuchúngtamuốncóthêmhổ,chúngtanênnuôichúng.Ýtưởngcủa

tôilàsẽnuôihổtrongmộtkhuvựcquảnlýnhấtđịnhvàsauđóthảchúngvàorừng.B:ưuđiểm:bạncóthểchỉnuôinhữngconhổgiốngtốt.Nhượcđiểmlà

quá trìnhnàycó thểdiễn raquáchậm.Điểmchúý lànhữngconhổđượcnuôicóthểđượchuấnluyệnđểtránhnhữngngườithợsăntrướckhichúngđượcthảvàorừng.A:quátrìnhnuôihổcóthểđượcđẩynhanhnếuchúngtacóthểbắtgiữ

nhữngconhổcáichỉtrongítngàyvàthụtinhnhântạochochúngsauđóthảchúngra.B:đólàmộtchủđềthúvị.Côngviệcbảotồnnênđượctiếnhànhvàmang

lạithànhcông.Cómộtvàiýtưởngtốt,đặcbiệtlàýtưởnghuấnluyệnchohổtránh những người thợ săn…Điều này nên được áp dụng đối với các loàiđộngvậthoangdã.Thuậnlợicủatròchơilàcảhaiđềucầntạoraýtưởngvàđánhgiácácý

tưởng.Tạimỗiđiểm,mỗibêncómộtnhiệmvụcụthểcầnđượcthựchiệnnhanh chóng.Đây làmột cách tập luyện tư duy để người tư duy cần chútrọngvàotrọngtâmvàcácnguyêntắctưduy.Thayvìlanmantừnhiệmvụtưduynàysangnhiệmvụkháchoặctranhcãinhau,mỗibênđềuchútrọngvàonhiệmvụtưduycụthể.

TómtắtĐâylàmộttròchơitưduy2ngườivớikiểutưduyxemxétvàtiếnlên.

Mộtchủđềđượcđặtravàmỗingườitạoranhữngýtưởngvềchủđềđó.

Nhữngýtưởngnàysẽđượcđánhgiá.Tạimỗigiaiđoạn,mỗibêncómộtphútđểthựchiện.

Trò chơi giúp luyện tập kỹ năng tư duy phản ứng nhanh dựa trên các

nguyêntắcvàtrọngtâmtưduycụthểvàcóthểbaogồmnhiềukhíacạnhtưduykhácnhau(đặtranhiệmvụ,tạoracácphươngánvàgiảipháp,đánhgiávànhậnxét).

PHƯƠNGPHÁPHÌNHVẼ

Đâylàmộtphươngphápmangtínhthựctiễnvàhiệuquảcaotrongviệc

luyệntậpcáckỹnăngtưduy.Tôiđãsửdụngphươngphápnàytrongnhiềunămđểgiảngdạychonhiềungườiởcácđộtuổikhácnhau,khảnăngkhácnhauvàcácnềnvănhóakhácnhau.Phươngphápnàycóthểápdụngchocácbétừ5tuổiđếncảngườitrưởng

thành.Vớinhữngembéởđộtuổinhỏthìnhữnghìnhvẽnênđơngiảnvàcầnkèmtheonhữnggiảithích.Phươngpháphìnhvẽmàtôitrìnhbàykhôngđềcậpđếnnhữngtácphẩm

nghệthuậtđẹpvàchínhxácmiêu tảphongcảnh.Hìnhvẽởđây thựchiệncácchứcnăngmiêutảnhữnggìcóthểđượcthựchiện.Theonghĩanày,hìnhvẽchínhlàcáchgiảiquyếtvấnđề,giảiquyếtnhiệmvụhoặcthiếtkế.Nhữnggìđượcchỉratrênhìnhvẽchínhlànhữnggìchúngtacóthểđạtđược.Hìnhvẽcóthểchỉrachobạnmộtconvoicóthểnặngbaonhiêu.Hìnhvẽcóthểmôtảmộtchiếcmáyđểconchóluyệntập…

TừngữvàhìnhảnhTrẻconthườngcóvốntừrấthạnchếvềcáclĩnhvựckinhtế,xãhội.Nếu

bốmẹcủatrẻbịhạnchếvềmặtvốntừ, trẻconthườngbịảnhhưởngđiềunày.Nhưngbằngcáchvẽhình,trẻconđượctựdobộclộ.Bấtcứaicũngcóthểngắmvàvẽ lạimột conmèo.Điềunày cũng tương tựđốivớiviệcvẽnhữngtìnhhuốngliênquanđếnkinhtế,xãhội,vàphươngánnàytỏrarấtcóhiệuquả.Trẻconthườngkhôngbiếtnhữngtừthíchhợpđểmiêutảmộtkháiniệm

phức tạp, nhưng chúng có khả năng chỉ ra khái niệm đó qua hành động.Trongmộtbàitậpvẽmộtchiếcmáyđểđặtmọingườivàođóđểngủ,cácemnhỏđãvẽmộtngườinằmtrênmộtchiếcgiườngnghiêng.Âmnhạcvàmộtthanh treophía trênđầu.Khimộtngườicảm thấybuồnngủ,ngườinàysẽtrượtxuốngđầudướicủachiếcgiườngnghiêngvàchânsẽchạmvàonútđểtắt nhạc.Khái niệm này là khái niệm kiểm soát phản hồi.Một đứa trẻ sẽkhôngcókhảnăngmôtảkháiniệmnàybằngtừngữ.Khidùngngônngữđểdiễnđạt,chúng ta thườngnóidôngdàihoặcmơ

hồ.Thôngquahìnhảnh,nhữnghạnchếnàyđượctháogỡ.Bạnphảivẽđiềugìđó.Sauđóchamẹhoặccôgiáosẽđặtcâuhỏichotừngphầncụthểcủa

bứctranhvàhỏibạn:đâylàgì?.Vẽ tranh cũng giúpmô tả sự việc trongmột số tình huống nhanh hơn

dùnglờinói.Vẽtranhcũnggiúptạolậpmộtkhungtưduycótổchứcchotrẻ.Khisử

dụngtừngữ,rấtkhóđểviếtramọiviệctrongđầunhưbạnnghĩ.Nhưngvớimộtbứctranh,bạncóthểthấyngaylậptứcnhữnggìbạnđãlàmvàbạncầnlàm.Nếucókhoảngnàobịbỏtrống,bạnsẽlấpđầynó.

Sựthựchiện.Sựthựchiệnchínhlàkỹnănglàmviệc,kỹnănglàmchođiềugìđóxảy

ra.Giáodụcthườngmangtínhphảnhồivàmiêutảbởivìviệcđặtmộtthứgìđótrướcmặthọcsinhvàhỏixemyêucầuhọcsinhđưarahànhđộngphảnhồi làmột việc làmdễ dànghơnnhiều.Tại trườnghọc, trẻ con thường ítđượcdạycáccáchthựchiệnhànhđộngthựctế.Việcdạytrẻthựchiệnmộtdựáncụthểhoặcthiếtkếmộtvậtgìđócụthểlàmộtviệclàmvôcùnghữuíchnhưnglạitốnnhiềuthờigian.Nhưngphươngphápdạytrẻthểhiệnquahìnhvẽlàmộtphươngphápđơn

giảnvànhanhchóng.Trong khi vẽ, đứa trẻ sẽ sử dụng kinh nghiệm, chức năng và các khái

niệmtheomộtcáchnhấtđịnhđểđạtđượckếtquả.Cónhữngvấnđềđãđượcvượtquavàcócảnhữngkhókhănđãđượcxéttới.Chúngtathườngbịngạcnhiênbởikhảnăngtưduytoàndiệncủatrẻ,bộc

lộquatranhvẽcủachúng.Đólàviệcxétcácnhântố,kếtquảvàcảnhữngngườiliênquan.Khivẽxongmộtbứctranh,trẻconcũngthườngcảmnhậnngayđượcsự

thànhcôngcủachúng,điềumàchúngthườngkhôngcóđượcquaviệcmôtảbằng từngữ.Bọn trẻ thườngcảm thấy:”mìnhđã tìm ra cáchđể làmđiềunày”và“điềunàysẽthựchiệnđược”.Khôngquantrọnglàtrongcuộcsốngthựckháiniệmđósẽhoạtđộngnhưthếnàomàquantrọnglàtronglúcvẽ,nóthựcsựđanghoạtđộng.Cảmgiácvềsựthànhcôngthúcđẩybọntrẻtiếptụcthểhiệnýtưởngcủachúng.

Thảoluận.Khiconbạnđãthựchiệnxongmộthìnhvẽ,bạnnênđặtbứctranhphía

trướcbạnvàconbạnvàcùngbànbạc.Chamẹcóthểyêucầuconcáilàmrõ

vàgiảithíchbứcvẽ:-Nóivớimẹđâylàcáigì?-Điềugìđãxảyratrênđó?-Thứnàydùngđểlàmgì?-Làmsaonóhoạtđộngđược?Chamẹcũngcóthểchútrọngtớinhữngvấnđềvàcáckhoảngtrống:

-Làmsaochúngtacóthểchoconvoilênchiếcmáynày?-Điềugìsẽxảyranếuconchókhôngmuốnchạy?-Liệunócóbịthươngnặnghaykhông?Chamẹnên thảo luận cùng con trẻ xungquanh tất cả nhữngđiểmvừa

nêu.Thảoluậnvềcáchđểgiảiquyếtnhữngkhókhăn.Nêuracácgiátrịliênquan.Nếuconbạnvẽmộtchiếchộpvànóirằng:”tấtcảxảyratrongchiếchộp

đó”,bạnhãyđềnghịbénhữnggìphíatronghộpđó.Cóthểcuộcthảoluậnnênđềcậpđếnnhữngýtưởngvàkháiniệmchung.

Hìnhvẽcủamộtđứatrẻthườngnêuracáccáchcụthểđểthựchiệnmộtkháiniệm.Thôngquahìnhvẽ, thậtkhôngdễđểnhận ra conbạncókháiniệmtrướcsauđótìmracáchđểthựchiện(vídụlàmthếnàođểthúcđẩymộtconchótậpchạy)hoặcnghĩtrựctiếpmộtcáchcụthểthựchiệnkháiniệmđó. Trẻ con thường tư duy theo cách thực hiện hành động xảy đến từngbước.Chamẹcóthểlàmchotrẻchúýtớikháiniệmvàcốchắtlọckháiniệm.

Sauđó,chamẹvàconcáicóthểcùngxemxemcócáchnàokhácđểthựchiệnkháiniệmđó.-Lúcnàychúngtađangcốgắnglàmgì?-Liệucócáchlàmnàokháckhông?-Liệulàmcáchnàycóđúngkhông?

Tómtắt.Yêucầucon trẻvẽnhữnghìnhđơngiản làmộtcáchhiệuquảvàmang

tính thực tế trong việc phát triển các kỹ năng tư duy.Đây không phải lànhữngbứcvẽnghệthuậtmàlànhữngbứcvẽ“hànhđộng”.Mỗimộtbứcvẽ

chỉ racáchđể thựchiệnmộtnhiệmvụnàođóhoặcgiảiquyếtmộtvấnđềnàođó.Phươngphápnàyvừagiúptrẻluyệnkỹnăngthựchànhvàkỹnăngkiếnthiết:làmthếnàoconcóthểsắpxếpmọithứvớinhauđểđạtđượckếtquảmongmuốn.Diễnđạtthôngquanhữngbứctranhthuậnlợihơnnhiềuđốivớibésovới

dùnglờinói,bởivìbécóthểcóvốntừhạnchếnhấtlàđốivớicácvấnđềkinhtế,xãhộinhưnglạicóthểthểhiệnthậtnhiềuđiềuthôngquavẽtranh.Nhữngbứctranhbévẽtrởthànhmộtđềtàilýtưởngchocuộcthảoluận

giữabévàchamẹbởivịthôngquathảoluận,bévàchamẹcóthểtậptrungvàobấtcứkhíacạnhnàocủabứctranhđểthảoluận.

Bàitập.Mộtdanhsáchcácchủđềđượcchodướiđây.Bạncóthểtựđặtthêmvào

nhữngchủđềcủabạn.Luônnhớ rằngvớimỗichủđềcầnphảiđặt racácnhiệmvụđểlàm.1-Làmthếnàođểcânđượcmộtconvoi(bạncóthểlàmộtngườitrôngnomvườnthúvàbạncầnbiếtvoinặngbaonhiêuđểcònchochúngsửdụngthuốc).2-Thiếtkếmộtchiếcxemáyđểthửxeôtô(làmsaochotấtcảcáclỗicủaxeđượctìmratrướckhixeđượcđembán).3-Hãychỉramộtcáchmớiđểlaucửakínhcủacáctòanhàcaotầng(cửakínhphíangoàicáctòanhàrấtbẩn).4-Làmthếnàobạncóthểthiếtkếđượcmộtchiếcxebustốthơn?(chởđượcnhiềungườihơnnhưngaicũngcảmthấythoảimái).5-Làmthếnàođểcóthểlàmđườngnhanhhơn?(việclàmnhữngconđườngthườngmấtnhiềuthờigianvàrấttốnkém).6-Thiếtkếmộtngôinhàdướinước(làmsaođểcácnhàkhoahọccóthểquansátcámậpvànhữngloàikháckhichúngđangbơi).7-Hãychỉracáchmàbạncóthểthửmộtchiếccầncẩu(cầutrởnêncũvàkhôngan toàn.Vàchúngtacầnbiết liệunócònđủan toànhaykhông).8-Làmthếnàobạncóthểkhiếnmọingườikhôngláixequánhanh(láixequánhanhthườnggâyratainạn).

9-Làmthếnàođểbạncóthểthiếtkếmộtchiếcbànăntốthơn?(nhữngchiếcbànhiệnnaychỉphùhợpvớiviệcngồiăntạichỗ).10-Hãychỉramộtcáchmớiđểbắtcáởbiển(ngoàinhữngcáchđangtồntại,liệubạncócáchnàomớikhông?).11-Làmthếnàobạncóthểdậptắtđámcháyrừng(hiệnnayhàngnămcórấtnhiềukhurừngbịcháyvàbịthiêuhủy).12-Liệubạncóthểchỉramộtcáchđểmọingườicóthểluyệntậptạinơilàmviệc(mọingườicầnlàmviệcnhưngcũngcầntậpthểthao).

NHỮNGLỜIKẾT

Dạy con bạn cách tư duy là việc làm tốt nhất mà bạn có thể làm cho

chúng.Conbạnsẽlớnkhônvàphảisốngtrongmộtthếgiớiđầyphứctạp.Những thông tin, bằng cấp và kỹ năngnghề nghiệpmà chúng có được làchưađủ.Chúngphảicókhảnăngtưduynhữnggìxảyratrongkinhdoanh,đốivớichuyênmônvàcảcuộcsốngcánhân.Tấtcảđềuđòihỏinhiềukỹnăngtưduy.Vìvậy,việcdạychoconbạnhìnhthànhkỹnăngtưduyquantrọnghơnnhiềusovớiviệcdạyconbạnlýlẽvềcáctìnhhuốngxảyđếnmỗilúc.Dạyconbạncáchtưduycũnglàđiềuquantrọngnhấtmàbạncóthểlàm

đốivớixãhộivàđốivớithếgiớinày.Đểthếgiớicómộttươnglaitốtđẹp,cácchuyêngiacần tưduynhiềuhơn,nhưngmỗingườibình thườngcũngcầnphảilàmđiềuđó.Mọingườicầntưduyvềcácvấnđềvàtìmkiếmcácgiátrị(môitrườngvàcácgiátrịkhác).Nếuchỉbiếtđếncótưduyphêphánthôithìchưađủ.Chúngtacầntưduyxâydựngvàsángtạo.Chúngtacũngcần tư duy tốt hơn trong những vấn đề bất đồng và tranh chấp. Nhữngphươngphápđối đầu trướcđâynay trở thành chậm, lãngphí và làm tăngnguyhiểm.Cuốnsáchnàyđượcgiớithiệutớibạnđọcvớinộidunglàthúcđẩycáckỹ

năngtưduy.Đócóthểnhữngkỹnăngđơngiảnnhưngcầnphảihọcvàsửdụnghiệuquả,chúnggiúpíchtolớntrongviệccảithiệntưduy.Nhữngkỹnăngnàyđượcviếtdựatrênkinhnghiệmtíchlũyquanhiềunămvàphùhợpvớitrẻconvàcảngườitrưởngthành.Tôitinrằngtưduylàmộtkỹnăngcầnđượchọc,thựchànhvàlàmcho

mọingườiyêu thích.Mộtkhimọingườiđã táchđượccái tôi củamình rakhỏi tưduyvàvượt quađượcmongmuốn luônkhẳngđịnhmình là phải,ngườikhácsai,thìtưduylúcnàylàmộtviệcrấtdễchịu.Cuốnsáchnàycũngtrìnhbàymộtsốhoạtđộngvàkỹnăngtưduyđểthực

hiệnmọiviệc.Tôicảmnhậnrằngchưabaogiờchúýđúngmứctớinhữngvấnđềnày.Những lối tưduy truyền thống là cáckiểu tự suy tư, thiênvềphântíchvàphêphán.Nhữnglốitưduynàyngàynaylàchưađủ.Cólẽsẽcònnhữngcáchtốthơnđểthểhiệnnhữngđiềumàtôitrìnhbày

trongcuốnsáchnày.Đốivớimọitìnhhuốngvàsựviệc,chúngtacóthểtìmra lỗi lầmvàcóđượccách tiếpcận tốthơn.Nhưngđiềuquan trọng lànó

phảithựctế,ngaycảkhiđiềunàykhônghoànhảo.Nhữngtàiliệuđượcdùngđểviết cuốn sáchnàyđãđược tôi chắt lọcvà tích lũyquanhiềunăm.Từtrướctớinaycácnhàtriếthọcchiếnlượcluôntuyênbốrằngviệcgiảngdạytưduylàđiềukhôngthểnhưngthựctếlạichỉrarằngchúngpháthuyhiệuquả.Đâychínhlàsựthửnghiệmquantrọng.Tôikhônghyvọngrằngnhữngngườiđãđọccuốnsáchnàysẽghinhớvà

sửdụng tất cả nhữnggì đượcviết.Tôi hy vọng rằng các bạn nên nhớ tốithiểumộtvàicáccôngcụvàthóiquen,kỹnăngcơbảnđượcviết,điềunàycũngđủtạorasựkhácbiệtlớntrongcáchtưduycủabạn.Liệutrongcuộcđời bạn, bạn có thường lựa chọn cho mình chỉ một thói quen hoặc mộtphươngpháptưduyvàápdụngnósuốtcuộcđờibạn?.Mỗikhicần,bạncóthểgiởlạicuốnsáchnàyvàchọnlựathêmcáccông

cụvàsửdụngnó.Tưduykhôngphảilàsựthôngminh,thôngtinhoặckhẳngđịnhmìnhlà

đúng.Tưduylàmộtkỹnăngcóthểhọcđểhoànthiện.Khôngkểlàbạnđangcókỹnăng tưduyở cấpđộnào, kỹnăngđóhoàn toàn có thểhoàn thiệnthêmnếubạnmuốnđiềuđó.Cuốnsáchnàycungcấpchobạncácphươngtiệnđểchuyểnđổinhữngýmuốncủabạnthànhmộtloạtcácbướcthựctếđểhoàn thiện tưduy.Kếtquảkhông tự tìmđếnvớibạn,bạnphải tìm racácbướcphươnghướngđểđạtđượckếtquảđó.Nếubạnmuốnlàmộtngườitưduytốthơn,cuốnsáchnàycungcấpchobạnmộtsốbướcđểbạnlàmđiềunày.Phầnphụlụccủacuốnsáchkháiquátmộtsốmẫuđểthựchànhtưduy.

CÁCCÂULẠCBỘTƯDUY

Phầncáccâulạcbộtưduyđượctrìnhbàyởphầncuốicủacuốnsáchnày.

Khôngaibắtbuộcphảithànhlậphoặcthamgiacâulạcbộtưduy.Cấutrúccâulạcbộtưduydànhchonhữngngườimuốnsửdụngtốtcơhội:-Mộtgiađìnhhoặcmộtvàigiađìnhmuốnxemlạinhữnggìđãđượcviếttrongcuốnsáchnàyvàpháttriểncáckỹnăngtưduy.-Nhữngngườiđãhọccáckỹnăngtưduytrongcuốnsáchnàynhưngnhậnrarằngnếukhôngthựchànhthườngxuyênthìcáckỹnăngđócóthểbịmaimột.Nhữngngườinhưvậycũngcóthểmuốnhoànthiệnhơncáckỹnăngtưduyhọcó.-Nhữngngườiyêuthíchcôngviệctưduyvàmuốncóthêmcơhộiđể tưduy trở thànhmột trongcácsở thích,giốngnhưvớisở thích thểthao.Thậtlàtốtnếumọingườicóđịađiểm,thờigianvàcóngườithamgiađểthựchiệnđiềunày.-Nhữngngườibiếtrằngtựhọsẽkhôngcónguyêntắcđểhọcvàthựchànhcáckỹnăngtưduy,vàhọmuốntìmthêmmọingườiđểcùnghọc.-Nhữngngườimuốncómộtnềntảngmàmụcđíchđểgặpnhau.

MụcđíchcủacâulạcbộtưduyNhữngngườikhácnhaucóthểcónhữngmụcđíchkhácnhautrongviệc

thànhlậphoặcthamgiamộtcâulạcbộtưduy.Thườngthìcó5mụcđíchchínhsau:

-Họcvàpháttriểncáckỹnăngtưduytheomộtcáchcẩntrọng.Họctrựctiếpcáchtưduynhưlàmộtkỹnăng.-Đólàmộtcơhộicụthểđểthựchànhcáckỹnăngtưduy.Cơhộiđểhoànthiệnnhữngkỹnăngđó,đểngănngừaviệcthụtlùikỹnăngvàthêmyêuthíchviệctưduy.-Ápdụngcáckỹnăngtưduyđểgiảiquyếtcácvấnđề,nhiệmvụvàdựán.Điềunàycóthểliênquanđếnconngười,thựctếvàcảnhữngđiềuchưaxảyra.Việcthựchànhcácbài tậpluyệnkỹnăngtưduyluônlàviệclàmcógiátrị.

-Mộtlýdođểgặplàtìmhiểuvàyêuthíchnhữngngườikhác.Tưduyluôntạoracơhộithúvịđểmọingườigiaotiếpvàtraođổivớinhautheohướngtíchcực.Thayvìnhữngcuộctranhluậnlịchsự,mọingườithảoluậntheonhữngkhungnhấtđịnh.-Mộtnơiđểmọingườicóthểthuyếtphụcnhữngngườikhácrằngtưduylàmộtkỹnăngđángđượcyêuthích,tưduycóthểhọcvàtưduyxâydựnglàphầnquantrọngđónggópvàotươnglaitốtđẹpcủathếgiới.

Cáchoạtđộngcủacâulạcbộtưduy.Cáchoạtđộngcủacâulạcbộtưduyđượcmiêutảkỹhơnởnhữngtrang

sau.Nhữnghoạtđộngnàybaogồm:-Họccáckỹnăngtưduy.-Thựchànhcáckỹnăngtưduy.-Ápdụngcáckỹnăngtưduyvàonhữngdựáncụthể.-Ápdụngkỹnăngtưduyđốivớiconngườihoặcvấnđềnộibộ.-Nghĩvàthảoluậnnhữngvấnđềcơbản.Ngoàiracònnhiềuhoạtđộngkếthợpcủacáchoạtđộngtrêndocácthành

viêncủacâulạcbộđềxướngvàthúcđẩy.Vídụ,mộtcâulạcbộbaogồmnhữngngườitrẻcóthểmuốnchútrọngtớikỹnăngpháttriển.Mộtcâulạcbộcủanhữngngười trưởng thànhham thíchhoạtđộng lại thíchứngdụngcácdựáncụthể.Mộtcâulạcbộgồmnhiềuthànhviêncaocấplạithíchthảoluậncácvấnđềthếgiới.

Nguyêntắc.Nóichung,nhữngnguyêntắcđểduytrìmộtquátrìnhtưduytốtđãđược

trìnhbàyởphầntrêncủacuốnsáchnàycũngđượcápdụngđốivớicâulạcbộtưduy.Chúngtasẽxemlại5nguyêntắccơbảnđó.-Tưduyluônluônphảicóbảnchấtlàtưduyxâydựng.-Tưduylàmộthoạtđộngđượcđịnhhướng(kỹnăngthựchiện)vàtưduytheohướnghiệuquả.Mụcđíchcủacâulạcbộtưduykhôngphảilàsựsuynghĩvềmặttriếthọc.-Luôncósựyêuthíchcụthểđốivớiviệcpháttriểnvàhoànthiệnkỹnăng tưduy.Khôngcốchứng tỏmình làngười thôngminhcũng

nhưkhônghammuốnmìnhlàngườithắngcuộc.-Luônluôncoitưduylàmộtcôngviệcyêuthích.Khôngnêntưduyquáphứctạphoặcquásángtạohoặcquáthiênvềtìnhcảm.-Câulạcbộphảiđượcthànhlậpdựatrênmộttrongcáccáchtiếpcậntưduymàtôiđãtrìnhbàytrongcuốnsáchnày,bởivìsựhòatrộncáccáchtiếpcậnkhácnhaucóthểtạorasựnhầmlẫnchúngmàkhôngmanglạiđiềugì tốtđẹp.Cũnggiốngnhưmộtđộibóngcóquánhiềuhuấnluyệnviên,cóthểtạonênmộtđộibónglộnxộn.

Cácvấnđềđượcđemrathựchành.Nhữngđềxuấtdướiđâyđượcxemnhưlàcácgợiý.Chúngcóthểđược

điềuchỉnhhoặcsửađổichophùhợpvớihoàncảnhvàđiềukiệntựnhiêncủatừngnhómnhấtđịnh.Nguyêntắc.

Bởivìbảnchấtcủatưduylàtựdo,chonêncácnguyêntắcđóngvaitrò

quantrọng.Khôngcónguyêntắc,câulạcbộsẽnhanhchóngtrởthànhnơihộihọpđểmộtvàingườitranhluậnvàđưaracácýkiếncủahọnhằmtìmcáchgâyấntượngvớinhữngngườikhác.Nguyên tắc chính làvề thờigianvà trọng tâm.Nếucómộtnguyên tắc

thời gian nghiêmkhắc,mọi người trở nên nguyên tắc hơn về những vấnkhác.Nguyêntắcthờigianchínhlàđặtrathờigianchothờiđiểmbắtđầuvàkếtthúccụthể.Nócũngchínhlàviệcđặtrathờigianchomỗibàitậpcụthể,thờigiannàynênđượcgiớihạnchặtchẽnhất.Vớikinhnghiệmnhiềunămcủamình,tôinhậnthấyrằngnguyêntắcthời

gian trong tưduycó thểchophépchúng ta tưduyhiệuquảhơnvànhanhchónghơn.Khôngcónguyêntắcvềthờigian,tưduycủachúngtabịtrôidạtvàthiênsangtranhluận.Trọngtâmcũnglàmộtnguyêntắcquantrọng.Điềunàyđồngnghĩavới

việcnêu rõnhiệmvụ, côngcụ tưduyhoặcbài tập.Nguyên tắc trọng tâmđồngnghĩavớiviệc chỉ rađược rằngbạnđangởđâuvàchínhxác làbạnđangcốgắngđạtđượcđiềugì.Điềunàykhiếntưduycủachúngtacụthể,khôngbịlanman.Nếubạnbiếtđượcbạnđangcốlàmgì,bạnđượctựdođểcóthểđạtđượcđiềuđó.Nếubạnkhôngbiếtđượcbạnmuốngì,bạnkhôngđượctựdođạtđượcđiềuđó,bởivìbạnluônbịlẫnlộnmọithứ.Thườngthìchúngtanhầmlẫngiữasựlộnxộnvàtựdo.

Thờigiangặpgỡ.

Cáccuộcgặpnêntiếnhànhdàinhấtlàbatiếng.Thờigiangặpgỡcóthể

từmộttiếng,haitiếngvàdàinhấtlàbatiếng.Thờigiannàyphụthuộchoàntoànvàocác thànhviêncủacâu lạcbộvàyêucầu thực tế,chẳnghạnnhưthờigiannàotrongngày,sựdichuyểnvàmộtvàiyêucầukhác.Trongmộtcâulạcbộtưduy,đôilúccónhữngcuộcgặpgỡkéodàinhưng

cũngcónhữngcuộcgặpgỡnhanhchóng.Nhưngchúngtanênđặttrướcthờigiangặpcụthể.Thờigiancủacuộcgặpgỡcóthểdiễnrasaucáchoạtđộngxãhộicủacác

thành viên, thường thì chúng không có giới hạn. Tuy nhiên, chúng ta cốgắngkhôngđểthờigiancủacâulạcbộảnhhưởngđếnthờigianhoạtđộngxãhộicủamọingười.Sốlầngặpgỡ:

Theo tôi thì tôi thíchmọingườigặpnhaumột thánghai lần.Nếuđó là

nhữngcuộcgặpnhanhchóngvàdiễnratrongnộibộgiađình,nónênđượctiếnhànhhàngtuầnđểpháttriểntốthơncáckỹnăngtưduy.Nếumọingườitrongcâulạcbộởxanhau,cóthểgặpnhaumộtthángmộtlần.Cáccuộcgặpnênđượctiếnhànhvàothờigiancốđịnh(ngàytrongtuần

vàthờigiantrongngày).Đâylàcáchlàmhiệuquảnhất.Khithờigiangặpbịthayđổiđểchophùhợpvớinhữngngườikhácnhau,câulạcbộthườngcóxuhướngtanrã.Trongmọitrườnghợp,thờigiancủacuộcgặpgỡtiếptheoluôncầnđượcnêucụthểtạithờiđiểmkếtthúccuộcgặphiệntại.Ngườitổchức.

Sựthànhcôngvàtiếptụccủabấtkỳmộtcâulạcbộnàođềuphụthuộcrất

nhiềuvàokhảnăngvànănglựccủangườitổchứcbanđầu.Ngườinàyphảicólòngnhiệttình,khảnănghòađồngvớimọingườivàmộtvàikhảnăngtổchứcnhấtđịnh.Ngườinàykhôngcầnphảilàmộtngườitưduylỗilạchoặclàngườihiểurõtấtcảnhữngkỹnăngtưduy.Nếucầnthiết,sẽcómộtngườikháccóthểtổchứccácbướccụthểcủamộtcuộcgặp.Trongmộtcâulạcbộnêncómộtngườitổchức.Nếucónhiềungườitổ

chứckhácnhaucóthểkhôngcósựănkhớptrongphầnviệccủamỗingười.Ngườitổchứccóthểthànhlậpmộtủybanhỗtrợđểchiasẻcôngviệc.Nơigặpgỡ.

Nóichung,cuộcgặpcó thểđượctổchức tạinhàcủamộtngườinàođó

trongcâulạcbộ.Đôikhicuộcgặpcũngcóthểđượctổchứctạimộtnơikiểukhác.Cuộchọpcóthểluânphiêndiễnratừnhàcủathànhviênnàytớinhàcủathànhviênkhác.Ngườitổchứcsẽlàmviệcvớingườichủnơisẽdiễnracuộchọptiếptheođểbànvềcuộchọp.Sốngườithamgia.

Khôngcómộtconsốgiớihạncụthể,nhưngvềmặtthựchành,chúngta

nêngiớihạnsốngười.Sáungườilàconsốtốiđacóthểcótrongmộtnhómđểthựchànhtưduy.Nếuvớisốngườilớnhơnsốtrên,thờigianđểnghetấtcảmọingườinói(trongmỗitìnhhuốngbàitập)làrấtdài.Nếucó8người,chúngtacóthểchialàm2nhóm4người.Với12người,chúngtacóthểchialàm3nhóm4ngườihoặc2nhómsáungười.12ngườilàconsốtốiđachomộtcâulạcbộ.Nếucónhiềungườihơn,chúngtacóthểchiathànhhiệphộicáccâulạcbộ.Nếumộtngườivắngmặt3lầntrongmộtkỳ,ngườiđóbịloạirakhỏicâu

lạc bộ ( trừ khi người đó phải nằm viện hoặc đi xa trong thời gian dài).Những thành viênmới có thể thamgia câu lạc bộ với tư cách kháchmờitronghai cuộc gặp. Sau đó nhóm sẽ thảo luận xemhọ cómuốnngười đóthamgianhómhaykhông.Đâylàmộtcuộcthảoluậnthẳngthắn,chứkhôngphảilàcuộcbầukín.Sổsáchghinhớ.

Mỗi câu lạc bộ thường cần có nhữngghi chép thông thường.Người tổ

chứchoặcbấtcứngười tìnhnguyệnnàocũngcóthể làmđiềunày.Nhữngghichépthôngthườngtrongsổghichépvềmộtcuộcgặpkhôngnêníthơn250từnhưngkhôngnênnhiềuhơn500từ.Những ghi chép cần kèm theo ngày, thời gian, độ dài cuộc họp và số

người tham dự. Một số kỹ năng tư duy liên quan đến” buổi học” thôngthườngnàycũngnênđượcliệtkêlại.Chúngtakhôngcầnghilạicácmụctưduyđượcsửdụngcụthểđểluyệntậpcáckỹnăngtưduy.Nhữngmụcthựchànhcụthểđượcápdụngnghiêmtúctrongviệctưduycũngđượcliệtkê.Cũngcầnliệtkêcácvấnđềvànhiệmvụmộtcáchrõràng.Nhưngchúngtakhôngcầnliệtkêcácbướctưduyhoặckếtquả, trừkhiđólàmộtý tưởngđángchúý.Khicuộctưduyđượcápdụngđểxemxétmộtcáchnghiêmtúcmộtdự

án,hoặcmộtvấnđềnộibộ,nhữngghichépquátrìnhtưduycóthểđượclưugiữnhưmộtdựánhoặcmộttàiliệuvềvấnđề,táchhẳnvớinhữngghichépthôngthường.Nếucóđượcmộtchiếcđàighiâmđểtómtắtkếtquảcuộcgặp

trongkhithảoluậnvềvấnđềquantrọngthìrấttốt.Chúngtacóthểnêucảnhữngđiểmcầnnhớtrongđó.Cáchoạtđộng trongkhi tiếnhànhmột cuộcgặpcủamột câu lạcbộ tư

duy.Tôi sẽ trìnhbàycấu trúc củamột cuộcgặp lý tưởng.Cấu trúcnàynên

đượcápdụngmỗikhibạntổchứccuộcgặpchocácthànhviêncâulạcbộ.Mộtcâulạcbộthườngbịsụpđổthànhmộtcuộcbànbạchoặctranhluận

vàcácthànhviênngừngkhôngđếncâulạcbộnữacũngchínhvìnókhôngcó các cuộc gặp được tổ chức theo nguyên tắc nhất định. Đầu tiên, mọingườicóthểkhôngthíchcấutrúcnguyêntắcnàynhưngdầndầnmọingườisẽnhậnragiátrịcủanó,bởivìnóchophépchúngtathựchànhvàyêuthíchcácnhiệmvụtưduy.1-Vấnđềthôngthường.-Đọcbảnghinhớcủakỳgặplầntrước.-Đọcvàthôngqualờicáolỗicủacácthànhviênvắngmặttrongkỳgặpnày.-Giớithiệukhách.-Nêurabấtcứdựđịnhđãđượclênkếhoạchtrướcchotươnglai.(thờigianchophépởgiaiđoạnnàylà5phút).

2-Tậphợpcácnhiệmvụtưduy.Chúngtanênnghĩvềđiềugì?Thậtkhôngdễđểtìmranhữngđiềuchúng

tacầntưduy.Nhữngvídụđượcnêuởphầncuốimỗimụctrongcuốnsáchnàycóthểcungcấpchobạnmộtvàitìnhhuốngđểtưduy,bạncũngnênápdụngcácbàitậpđượcnêurađóđểthựchànhkỹnăngtưduyliênquan.Phầnđầucủatấtcảcáccuộcgặplàthờigianđểmọithànhviêncủacâu

lạcbộđềxuấtcácmụcnhiệmvụvàvấnđềcầntưduy.Chúngtacóthểviếtnhữngđiềunàyravàđặtchúngvàophầntậphợpcácnhiệmvụtưduy.Mỗithànhviênđềucầnphảiđặtramục,nhiệmvụtưduyvàviếtchúngra.Nhữngmụctưduynàybaogồm:

-Nhữngmụcthựchành:đâylànhữngtìnhhuốngcụthểđểthựchành các kỹ thuật tư duy. Nên nhớ rằng những mục này không nên quánghiêmtúcmànênchứađựngsựhàihước.đócũngcóthểlàmụckhôngliên

quangìđếnchủđề.-Nhữngmụccánhân:đâylànhữngvấnđề,nhiệmvụvàkhókhănmàmỗithànhviêntrongcâulạcbộ(hoặcbạncủacácthànhviênnày)đềuphảiđốimặt.Đâylànhữngkhókhăntrongcuộcsốngthực.Bạncóthểtrìnhbàychúngthôngquacáchđềcậpsựviệcvềngườithứba:tôicómộtngườibạngặpphảivấnđềnày…,hoặcbạncũngcóthểđềcậptrựctiếpđếnvấnđềcủacánhânbạn:“tôigặpphảivấnđềnày…”.Nếuđólàvấnđềcấpbáchhoặcđangđượcchúý,bạncó thể trìnhbàychúngngay tạicuộchọpnàythayvìsắpxếpchúngvàotậphợpnhiệmvụtưduy.-Nhữngmụcnộibộ:đâylànhữngvấnđềliênquantớimọingườitrongvùng.Tưduynhữngđiềunhưvậysẽkhiếnmọingườiquantâmvàthíchthú.Mộtmụcnộibộcũngcóthểđượcpháttriểnthànhmộtdựán.-Mụcdựán:đâylànhữngđềxuấtdựáncụthể.Mộtdựánbaogồmnhiềunhiệmvụtưduycầnđượcthựchiệntrongthựctế.Nócóthểlàmộtdựánnộibộ:tăngtiềnquyêngópchotừthiện,giúpđỡtrẻembịthiệtthòi, phản đối việc phá hủymôi trường…Nếu không còn điều gì khác đểđemrabànbạc,mỗicâulạcbộtưduynêncứhaithánglạitổchứcmộtbữatiệc.Nhữnggợiýnàycóthểdẫntớicácdựánmới.Vìthế, trongkhi thựchiệndựánhiệntại,mộtvấnđềmớicóthểnảysinhvàđượcđưaraxemxét.-Nhữngvấnđềthếgiới:đâylànhữngmụctưduynghiêmtúcliênquanđếnnhữngvấnđềnằmngoàicộngđồng:cóthểtrênphạmvitoànquốchoặctrênphạmvithếgiới.Nhữngmụcnàycóthểbaogồmcácvấnđềvềmatúy,hiệuứngnhàkính,thấtnghiệp,thiếuchỗở,xungđộtcụthể,vấnđềchủngtộc,quyềnbìnhđẳng,điềutrịbệnhnhânAIDS…Thờigianchogiaiđoạnnàytừ10đến15phút.(Nếutrongthờigiannày

mọingườivẫnchưađủthờigian,chúngtacóthểviếtvànêuracácmụccụthể).3-Kỹnănghọcvàthựchành.Đâylàphầnquantrọngnhấtcủacuộcgặp.Mọingườicùngnhauhọcvà

thực hành các kỹ năng tư duy được trình bày trong cuốn sách này hoặcnhữngcuốnsáchkhác,chẳnghạnnhưtrongchươngtrìnhgiảngdạytưduyCoRT.Mỗithànhviêncủacâulạcbộnêncómộtphiênbảncủacuốnsáchnàyhoặcmộtbảncủatàiliệudùngtrongbuổihọcvàthựchành,vàtìmhiểukỹkỹ năngđược học.Kỹnăngđược học cũngnênđược tổngkết lạimộtcáchngắngọnxemliệutấtcảmọingườiđãnắmvữngkỹnăngđóchưa.Nếutrongcâulạcbộcónhiềuthànhviêntrẻtuổi,chamẹhoặcthầycôgiáocóthể

trìnhbàykỹnăngtưduymộtcáchtrựctiếpđểdạycontrẻ.Saukhi họckỹnăng,mọi người chuyểnngay sang thựchànhkỹnăng.

Nhữngmụccụthểnênđượcđặtrađốivớimỗimụcthựchành.Từngngười(thườnglànhưvậy)hoặcmộtnhómngườicóthểthựchiệnnhữngmụcthựchànhnày,sauđótraođổiýtưởngvớinhauvàcuốicùngđưaramộtkếtquả.Thờigiancụthểchomỗimụcnênkéodàitừ1đến3hoặc4phút.Mỗingườinênthựchiệnítnhất5hoặc6mụctưduy.Bàitậptưduyvàsựthựchànhtưduylàcầnthiếttrongviệchọccáckỹ

năng tư duykhác nhau.Kết quả củamỗi người hay cả nhómkhôngquantrọngbằngviệcpháttriểnkỹnăngtưduy.Nếubạntưduyvềđiềugìđó,bạnmuốnaiđónghebạntrìnhbàykếtquả.Kếtquảnênđượctrìnhbàycàngvắntắt càng tốt,khôngnêncó tranhcãihoặcbấtđồngvềquanđiểmcủa từngngười.Mặtkhác,kếtquảcủaphầnthựchànhcóthểđượcnêurabấtcứthờiđiểmnàotrongkhoảngthờigianluyệntập.Việcthựchành5mụcvàchokếtquảngắngọncònhữuíchhơnviệcchỉthựchànhđượchaimụcnhưngkếtquảlạidàidòng.Thờigianchophầnnàythườngkéodàitừ30đến45phút.

4-Nhậnxétvềkỹnăngtưduy.Saukhi họcvà thựchànhkỹnăng tưduy, chúng ta sẽ thảo luậnvềkỹ

năngvừađượchọc.Mụcđíchcủaviệcthảoluậnnàylàđểcủngcốlạiviệchọckỹnăngđó,đểđảmbảorằngtấtcảmọingườiđều:-Hiểurõvềkỹnăngđó.-Thảoluậnvềsựhữuíchcủakỹnăngđó.-Kiểmtralạisựứngdụngkỹnăngđó.Nhưtôiđãluôntrìnhbày,nhữngcuộcthảoluậnnhưthếnàyluônlàcác

cuộcthảoluậnxâydựng:”tôiluônthuđượcđiềugìtừkỹnăngnày?”;“lýdođểcuộc thảo luận luônlàxâydựng,vìnếumọingười thảo luận theobằngcáchchỉranhượcđiểm(bởivìhọsẽtìmracảưuđiểmvànhượcđiểm)mọingườisẽnỗlựcđểtìmranhữngnhượcđiểmđó.Vànhữngnhượcđiểmnày,ngaycảkhilàrấtnhỏ,cũnglàmgiảmsựhữuíchcủakỹnăngvừađượchọc.Trongtrườnghợpđốivớingườithợmộc,chúngtacóthểtuyênbốrằngmộtcái cưa cắt gỗ thườngđể lạimépcắt rất sắcvànguyhiểmhoặc trongkhidùngđụccóthểtrượtvàcắtvàotaybạn,nhưngnóichung,đụcvàcưalàhaidụngcụrấtcógiátrịđốivớingườithợmộc.

Thờigiandànhchophầnnàylàtừ10đến15phút.5-Ứngdụngđốivớinhữngvấnđềcánhân.Đâylàcơhộiđểchocácthànhviêntrongcâulạcbộcùngluyệntậpkỹ

năngthôngquaviệcgiảiquyếtmộtvấnđềhoặcnhiệmvụ.Mọingườicóthểtrìnhbàyvấnđềquanhânvậtngườithứba:“tôicómộtngườibạngặpphảivấnđềnày”hoặctrìnhbàytrựctiếp:”đâylàvấnđềcủatôi”.Điều quan trọng trong việc thực hành giải quyết vấn đề là mọi người

khôngngồivàchờđợikếtquảđếnnhưmộtphépmàu.Tôicũngkhônghyvọngchỉmất20%thờigianmọingườiđãđưarađượckếtquả.Điềuquantrọngởphầnnàylàmọingườikhôngđượcsửdụngquáthời

gianchophép.Nhữngmụcthảoluậncóthểđượcchọntừtậphợpcácmụchoặclànhữngmụcmớivừanảysinh.Trongquátrìnhxemxétcácmục,chúngtanênvậndụngmộtkỹnăngtư

duycụthểvàkhôngnênchỉthảoluậnchungchung.Thờigianchophầnnàythườngkéodàitừ20đến30phút.

6-Ápdụngđốivớicácvấnđềnộibộ.Bạncóthểchọnlựavấnđềcụthểtừtậphợpýtưởnghoặcchọnmộtvấn

đềvừamới nảy sinh.Một vấnđềnội bộvàmột vấnđề sẽ ảnhhưởng tớicộngđồngtrongvùng.Điềunàycũngcónghĩarằngnócóảnhhưởngrộnglớnhơnsovớiphạmtrùtừngcánhânhoặcgiađìnhnhưngnhỏhơnsovớiảnhhưởngtớixãhộinóichunghoặccảnước.Việcxácđịnhxemvấnđềnàyliênquanđếnnhữnggìlàrấtquantrọng.

Điềunàycónghĩalàchúngtacầnxemxétkỹlưỡngvềnhântốconngười,giátrịvàtácđộng.Sẽnảysinhbấtđồngvàtranhluận.Tại thờiđiểmnày,chúng tachỉ tưduyvềvấnđề(hoặcnhiệmvụhoặc

thiếtkế)nộibộ.Nếuthànhviêncủacâulạcbộquyếtđịnhrằnghọmuốnlàmđiềugìđócụthểđốivớivấnđềđó,mụcđócóthểtrởthànhmộtkếhoạchcụthể.Điềuquantrọnglàkếtquảtưduynênđượckhẳngđịnhrõràng,nhưmột

kếtluậnhoặcmộtkiểukếtquảbấtkỳ.7-Thôngbáokếhoạchvàtưduy.Mộtkếhoạchbaogồmnhữngbướctưduysẽđượcthựchiệnthànhhành

động.

Bởivìcâulạcbộtưduychútrọngđếnkhíacạnhthựchiệnvàhiệuquả,vì

thếchúngtanêncómộtsốkếhoạchcụthểđểtưduy(nếukhông,cáchoạtđộngtưduycóthểrơivàotìnhtrạngthảoluậntriềnmiên,tranhcãi…).Trướctiên,nhữngkếhoạchđượcchọnnênlànhữngkếhoạchnhỏđểcó

thểđưaramộtkếtquả.Khimọingườiđãcósựthànhthụctrongkỹnăngvàcósựtựtin,nhữngkếhoạchđượctrìnhbàycóthểlànhữngkếhoạchthamvọnghơn.Mỗikếhoạchnênđượclưugiữtrongmộttậptàiliệuriêng,táchbiệtkhỏi

cuốnsáchghinhớcủacâulạcbộ.Mộtkếhoạchđượcgiảiquyếtbởimộtđộikếhoạch, trongđócóngười

điềuhànhkếhoạch(tựnguyện)vàcácthànhviênkhác.Trongphầnnày,cómộtsốđiềucầnlàmlà:

-Thảoluậnvàlựachọnkếhoạch.-Nghĩvàthựchiệnkếhoạchđó.-Thôngbáolạitiếntrìnhcủakếhoạch.-Xácđịnhvùngtrọngtâmvàvấnđềmớivừanảysinhmàđòihỏichúngtaphảitưduyvềnó.Tất cảmọi hoạt động tư duy về kế hoạch không phải bắt buộc diễn ra

trongcáccuộcgặpcủacâulạcbộ.Cácthànhviêncủađộikếhoạchcóthểgặpnhautạithờiđiểmkhácđểbànbạcthêm.Khikhôngcókếhoạchnàokhác(thậmchíngaycảkhicó)thìcâulạcbộ

cũngnêncứhai thánglại tổchứcmộtbữatiệc.Đólàcơhộiđểkhiếnmọiviệc không trở thành nhàm chán. Trong buổi tiệc, nên có kháchmời đếnthamdự.Thờigianchophầntưduynàylàtừ30đến45phút.

8-Nhữngvấnđềthếgiới.Ởphầnnày,chúngtaứngdụngtưduyvềnhữngmụcquantrọng.Cólẽ

cácthànhviêntrongcâulạcbộdườngnhưkhôngcókhảnăngnhiềukhibànbạcvềnhữngvấnđềnhưvậy.Tuynhiên,chúngtacũngnênxemxétnhữngđiềunhưvậy.Mụctưduycóthểbaogồmcácvấnđềnhư:nợcủacácnướcthuộc thếgiới thứ3, cháy rừng, bảohộ thươngmại, di cư, bảo toànnănglượng,ảnhhưởngcủativitớichínhtrị,khủnghoảnggiáodục,vấnđềsuythoáinộibộthànhphố…

Nhữngmụcđượcđemra thảo luậncũngcó thểđượcchọntừ tậphợpý

tưởnghoặctừnhữngsựkiệnđangdiễnra.Vídụ,bạncóthểlấytờbáongàyhômnayvàchọnmộtmục.Phầnthảoluậnnàynênđượcxemnhưmộtphầnứngdụngchínhxáccác

kỹ thuật tư duy hơn làmột cuộc nói chuyện và trao đổi quan điểm.Mọingười không nên coi đây là cơ hội để bộc lộ quan điểmvà trình bày quánhiều.Thờigianchophầnnàylàtừ20đến30phút.

9-Vấnđềcuốicùng.Vấnđềcuốicùngbaogồmnhữngchitiếtđãđượclậpkếhoạch(vídụchi

tiếtchobuổigặplầnsau)hoặcbấtcứvấnđềgìkhác.Thờigianchophầnnàylà5phút.

Tổngthờigian.

Tổngthờigianchomộtcuộcgặpcủacácthànhviêntrongcâulạcbộcó

thờigiantốithiểulà150phút(từ2h30’)chotớithờigiantốiđalà210phút(3giờ30phút).Thờigiannàycóthểđượcrútngắnbằngnhữngcáchsau:

Không cần phải thực hiện hết lần lượt cácmục trong tất cả cuộc gặp.

Trong những cuộc gặp thời gian ngắn, có nhữngmục được xem xét thayphiênnhau.Vídụởcuộcgặpnàychúngtabànmụcvấnđềnộibộthìởcuộcgặplầnsauchúngtabànvềvấnđềcánhân.Thờigiancho từngphầncũngcó thểđược rútngắn.Trongnhữngcuộc

gặpcóítthờigianthìthờigianchomỗiphầncóthểgiảmxuốngcòn5phút.Tuynhiên,ởphầnhọcvàthựchànhkỹnăng,chúngtakhôngnêngiảm

bớtthờigianđãnêuởphầntrên.Thờigianchophầnnàykhôngnêníthơn30phút.Trongnhữngcuộcgặp có ít thờigian thì phần“nhậnxét” có thểđượcgiảmtốithiểuthờigianhoặccóthểbỏqua.Vídụ, trongmộtcuộcgặpmộtgiờđồnghồsẽkhôngbaogiờgồmthời

gianchovấnđềthôngthường(5phút),họckỹnăngtưduy(30phút),mộtphầnứngdụng(10phút),tưduytheokếhoạchvàthôngbáo(10phút)vàtổngkết(5phút).Điềuquantrọnglàchúngtađặtrathờigianvàlàmtheokếhoạchđó.Bạn

đừngngạiviệccắtgiảmthờigiantưduy,ngaycảkhivấnđềđượcđemra

thảoluậnlàvấnđềquantrọng.

Cáctàiliệu.Cuốnsáchnàycótrìnhbàycáckỹnăngtưduycơbảnvànênđượcxemlà

tàiliệuchínhđểmọingườiápdụngtrongcâulạcbộtưduy.Trongmộtcuộcgặp,mọingườichỉnênluyệntậpmộtkỹnăng(hoặcthóiquen)tưduy.Trênthựctế,nếuchúngtadànhthờigaincủahaicuộcgặpđểhọc,luyệntậpvàthảoluậnmộtkỹnăngtưduy.Vớinhữngkỹnăngphứctạpthìthờigiannàycóthểtănglên.Saunàybạncũngcóthểhọcmộtchươngtrìnhtưduyhoànthiện,chươngtrìnhCoRT.Đâycũnglàmộttàiliệuquantrọng.Mỗicâulạcbộnêntựxâydựngchocâulạcbộmộttậphợpcácnhiệmvụ

vàkếhoạchtưduy.Mộtcâulạcbộcũngcóthểgiớithiệuvàchiasẻtậphợpcácnhiệmvụvớicáccâulạcbộkhác.Việchọcmộtvài côngcụvà cókhảnăng sửdụngchúnghiệuquả còn

quantrọnghơnnhiềusovớiviệcđọcquánhiềucáctàiliệu.Việcluyệntậpcáckỹnăngtưduykhôngphảilàvấnđềtacóhiểuquátrìnhtưduymàlàvấnđềtacóthểvậndụngmộtkỹnăngtưduytrongthựctế.

Luyệntập.Chúngtacóthểtổchứcđàotạocụthểđốivớinhữngngườimuốntham

dựmộtcâulạcbộtưduyđăngkýthamgiacâulạcbộ.Tấtcảcáccâulạcbộcóthểtựhoạtđộnghoàntoànđộclậptrongviệchọc

vàluyệntậpcáckỹnăngtưduy.Tuynhiên,tôigợiýrằng,thànhlậpmộtcâulạcbộchophépcáccánhân

đăngký thamgia làcáchhoạtđộngcóhiệuquảnhấtcủacâu lạcbộ.Việcchophépđăngkýđượcdựatrênnguyêntắckhôngnhậnđăngkýthànhviênchođếntậnkhicóthànhviênhiệntạicủacâulạcbọvắngmặtquá5buổigặp.Mọingườicó thểsaochéplạighinhớcủanhữngcuộcgặpđónhưlàmộtbáocáotổngquátvàgửichotôi.

Tómtắt.Câulạcbộtưduytạonênmộtcấutrúcthônglệvàduytrìđềuđặngiúp

phát triểncáckỹnăng tưduyvà làmchomọingườiyêu thíchviệc tưduygiốngnhưyêuthíchmộtmônthểthaohoặcmộtsởthíchnàođó.Tôicũngvừa trìnhbàynhữngnét chínhđể tổ chứcvàhoạtđộngmột câu lạcbộ tư

duy.Phầncâulạcbộtưduylàmộtphầntáchrờivớinộidungcuốnsáchnày.Mọingườivẫncó thểhọc trực tiếpnộidungcủacuốnsáchnàymàkhôngcầntạoramộtcâulạcbộtưduy.

[1]TheoLượcsửvềGS.EdwarddeBono,websiteThưviệnKhoahọc

[2]TheolờigiớithiệuđăngtrênWebsiteChợĐiệntửViệtNam