รายงานวจย

กระบวนการยอมสใบเตยหนามดวยสารสกดจากพชพนถน ทเปนมตรตอสงแวดลอม

Dying Process of Pandanus Leaves with Eco-friendly Extract from Local Plants

โครงการวจยภายใตชดโครงการ: การยกระดบผลตภณฑภมปญญาทองถน จกสานจากเตยหนามสการแขงขนเชงพาณชยภายใตแนวคดทเปนมตรตอ

สงแวดลอม

อบดลนาเซร ฮายสาเมาะ

ไดรบทนอดหนนจากงบประมาณบ ารงการศกษา ประจ าป 2562

มหาวทยาลยราชภฏยะลา

รายงานวจย

กระบวนการยอมสใบเตยหนามดวยสารสกดจากพชพนถน ทเปนมตรตอสงแวดลอม

Dying Process of Pandanus Leaves with Eco-friendly Extract from Local Plants

โครงการวจยภายใตชดโครงการ: การยกระดบผลตภณฑภมปญญาทองถน จกสานจากเตยหนามสการแขงขนเชงพาณชยภายใตแนวคดทเปนมตรตอ

สงแวดลอม

อบดลนาเซร ฮายสาเมาะ

ไดรบทนอดหนนจากงบประมาณบ ารงการศกษา ประจ าป 2562

มหาวทยาลยราชภฏยะลา

1

กตตกรรมประกาศ รายงานวจยเลมนจดท าขนเพอเสนอตอสถาบนวจยและพฒนาจงหวดชายแดนภาคใต มหาวทยาลยราชภฏยะลา เปนหนวยงานหลกทจดสรรทนวจยประเภทเงนบ ารงการศกษา ประจ าปงบประมาณ 2562 เพอด าเนนการศกษาวจยในหวขอเรอง กระบวนการยอมสใบเตยหนามดวยสารสกดจากพชพนถนทเปนมตรตอสงแวดลอม โดยมพนทเปาหมายในการด าเนนการวจยบางสวนทในพนทชมชนบานพงบโละ หมท 6 เทศบาลต าบลสะเตงนอก อ าเภอเมอง จงหวดยะลา ซงเปนเปาหมายในการถายทอดองคความรจากการวจยครงน ขอขอบพระคณผอ านวยการแผนงานวจย ผศ.ดร.นชาวด ตานเหง ชวยเหลอ ประสาน อ านวยความสะดวกระหวางการวจยจนส าเรจลลวงไปดวยด โดยเฉพาะการประสานงานระหวางมหาวทยาลยกบพนทเปาหมายเปนไปดวยเรยบรอย บรรลผลทกประการ ซงโครงการวจยนเปนหนงโครงการในแผนงานวจย การยกระดบผลตภณฑภมปญญาทองถนจกสานจากเตยหนามสการแขงขนเชงพาณชยภายใตแนวคดเปนมตรตอสงแวดลอม ชมชนพงบโละ ต าบลสะเตงนอก อ าเภอเมอง จงหวดยะลา

ขอบคณผอ านวยการศนยวทยาศาสตรประยกต ประธานหลกสตรสาขาวชาเคม ทใหความอนเคราะหหองปฏบตการ อปกรณในการปฏบตการและกรณาให เปดอาคารปฏบตการศนยวทยาศาสตรประยกต แมในชวงวนหยด ขอขอบพระคณนกวทยาศาสตรในสาขาวชาเคม ทอ านวยความสะดวกและไดถายทอดความรในการใชเครองมอ อปกรณตางๆ รวมทงชวยเหลอตลอดจนรายงานเลมนส าเรจลลวงไปไดดวยด อบดลนาเซร ฮายสาเมาะ สงหาคม 2562

2

หวขอวจย กระบวนการยอมสใบเตยหนามดวยสารสกดจากพชพนถนทเปนมตรตอสงแวดลอม ชอผวจย อบดลนาเซร ฮายสาเมาะ คณะวทยาศาสตรเทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา ปงบประมาณ 2562

บทคดยอ

วตถประสงคของการวจยครงนเพอส ารวจและศกษาสารสกดจากพชในทองถนทสามารถใชเปนสยอมผลตภณฑหตกรรมจกสานตามกรอบแนวคดท เปนมตรตอสงแวดลอม ศกษาสภาวะท เหมาะสมของกระบวนการยอมสใบเตยหนามและการเตรยมใบเตยหนามททนตอการเจรญเตบโตของเชอจลนทรยดวยวธทางนาโนเคมสะอาด ผลส ารวจและการศกษาพรรณพชทใชสกดสพบวาสามารถน าสวนของพช 5 ชนด ไดแก ใบกางปลาแดง ใบสาบเสอ ใบกงเทยนพนบาน เปลอกตนหวาหวาน และขมน มาสกดสเพอน าไปใชยอมใบเตยหนามท าผลตภณฑจกสาน วธยอมสดวยใบเตยหนามดวยการเตมเกลอแกงและสมแขกในอตราทเหมาะผสมลงในสยอมท าใหสยอมธรรมชาตจากพชตดใบเตยหนามดมาก ศกษาผลการตานเชอจนทรยของใบเตยหนามดวยการสงเคราะหอนภาคนาโนเงนดวยวธเคมสะอาดจากสารสกดหยาบของใบพชสมนไพรในพนท 4 ชนด ไดแก ใบชมเหดเทศ ใบฝรง ใบเตยหอม และไมสทอง ตลอดจนวเคราะหเอกลกษณของอนภาคนาโนทสงเคราะหดวยเครองมอวเคราะหทางเคมขนสง (FT-IR, UV-Vis, SEM, TEM และ EDXRF) เพอยนยนผลการเกดอนภาคนาโนเงนตามหลกเกณฑทก าหนด และศกษาฤทธยบยงเชอจลนทรยกอโรค 2 คอ ชนด ไดแก Staphylococcus aureu (+) และ Pseudomonas aeruginosa (-) พบวาอนภาคนาโนเงนทสงเคราะหไดมคณสมบตในการยบยงเชอจลนทรยทง 2 ชนด โดยอนภาคนาโนเงนจากสารสกดหยาบของใบชมเทศใหผลการยบยงเชอจลนทรยดทสด โดยเกดวงกลมการยบยงเชอ (วงกลมใส) ตอเชอ S. aureu และ P. aeruginosa ขนาด 1.93±0.09 ซม. และ 1.76±0.22 ซม. ตามล าดบ อนภาคนาโนเงนทสงเคราะหจากใบชมเหนเทศสามารถน าไปประยกตใชเคลอบผวผลตภณฑใบเตยหนามเพอปองกนเชอจลนทรยในสภาวะทพนทมความชนสง องคความรและเทคนควธการทคดคนจากการวจยครงนไดถกถายทอดสชาวชมชน ไดแก เทคนคการสกดสจากพชในทองถน และเทคนควธการยอมใบเตยหนามดวยสธรรมชาต การท าความสะอาดหลงจากยอมและการท าใหแหง

ค าส าคญ : สธรรมชาต ใบเตยหนาม เปนตอสงแวดลอม สารสกดหยาบ

3

Research Title: Dying Process of Pandanus Leaves with Eco-friendly Extract from Local Plants Researcher: Abdulnaser Hajisamoh Faculty: Science Technology and Agriculture University: Yala Rajabhat University Year: 2019

ABSTRACT

The objectives of this research are to explore and study the local plants in order to extract natural dye for use as dyes in producing handicrafts with the conceptual framework of environmentally friendly products, to study optimum conditions for dyeing process of pandanus leaves, and to prepare pandanus leaves that are resistant to microbial growth using green silver nanoparticles from local natural products. The results of this survey found that 5 types of local plants can be used as sources of natural dyes in dying pandanus leaves handcraft. By adding a portion of sodium chloride and Glugo chips into the mixture of natural dye, the surface of pandanus leaves exhibited more clearly absorbed natural dyes in it. The antimicrobial effect of Pandanus leaves was studied by synthesis of silver nanoparticles via green chemistry using crude extracts of local medicinal plants. The silver nanoparticles were analyzed to confirm its formation using various advanced chemical instruments (FT-IR, UV-Vis, SEM, TEM and EDXRF). The activities of silver nanoparticles against 2 pathogenic microorganisms, namely Staphylococcus aureu (+) and Pseudomonas aeruginosa (-) were tested. The results revealed that synthesized silver nanoparticles were active against both types of microorganisms which Cassia alata L. leaves exhibit the best antimicrobial effect with inhibition zone (clear circle) against S. aureu and P. aeruginosa in the size of 1.93 ± 0.09 cm and 1.76 ± 0.22 cm, respectively. The synthesized silver nanoparticles by this study can be applied as coating materials on pandanus leaves handicraft to prevent microbes in high humidity area. Knowledge and techniques invented by this research was transferred to the community such as techniques for extraction and dyeing natural dye from local plants, cleaning after dyeing and drying.

Keywords: Natural dye, Pandanus leaves, Eco-friendly, Crude extract

4

สารบญ หนา

กตตกรรมประกาศ (1) บทคดยอ (2) Abstract (3) สารบญ (4) สารบญตาราง (7) สารบญภาพ (8) บทท 1 บทน า 1.1 บทน า 1

1.2 ความส าคญและทมาของการท าวจย 1

1.3 วตถประสงคของการวจย 2 1.4 ขอบเขตของโครงการวจย 3 1.5 กรอบแนวคดโครงการวจย 3 1.6 สถานทท าวจย 3 1.7 ผลทคาดวาจะไดรบ 3 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 2.1 บทน า 4 2.2 ผลตภณฑหตถกรรมทเปนมตรตอสงแวดลอม 4 2.3 เคมสะอาดกบผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม 5 2.4 หลกพนฐานของเคมสะอาด 6 2.5 ขอมลพนฐานเกยวกบตนเตยหนาม 8 2.6 ขอมลพนฐานของพชทใหสสกด 9 2.6.1 กางปลาแดง 10 2.6.2 กงเทยน 11 2.6.3 สาบเสอ 14

2.6.4 ขมนพนบาน 16 2.7 งานวจยทเกยวของ 17 2.7.1 อนภาคนาโนเงน 18

5

สารบญ (ตอ)

บทท 3 วธการด าเนนการวจย 3.1 บทน า 21 3.2 อปกรณและเครองมอวเคราะหวทยาศาสตร 21 3.3 สารเคมและท าละลายทเกยวของ 22 3.4 ตวอยางพชทน ามาสกดส 22 3.5 วธการด าเนนการวจย 22 3.5.1 ส ารวจพนทวจย 22 3.5.2 วจยเชงทดลองในหองปฏบตการ 22 3.5.2.1 การสกดสจากพช 23 3.5.2.2 การยอมสใบเตยหนาม 23 3.5.2.3 การเตรยมอนภาคนาโนเงนจากสารสกดจากพช 24 3.5.2.4 การศกษาคณสมบตการตานเชอของอนภาคนาโนเงน 25 3.5.2.5 การเคลอบอนภาคนาโนเงนบนเสนใยใบเตยหนาม 27 3.5.2.6 การศกษาคณสมบตการตานเชอของใบเตยหนามผานการเคลอบ ดวยอนภาคนาโนเงน 27 3.6 สาธตและถายทอดองคความรใหกลมผสนใจในชมชน 28 บทท 4 ผลการวจยและอภปรายผล 4.1 บทน า 29 4.2 สารสกดจากพชทสามารถใชเปนสยอมผลตภณฑหตกรรมทเปนมตรตอสงแวดลอม 29 4.2.1 ผลการส ารวจพนทเปาหมายในการด าเนนการวจย 29 4.2.2 ผลการสกดสจากพชทส ารวจในพนทเปาหมาย 30 4.3 สภาวะทเหมาะสมของกระบวนการยอมสใบเตยหนาม 31 4.3.1 ผลการวจยเชงทดลองยอมสในหองปฏบตการทางวทยาศาสตร 31 4.3.2 ผลการยอมสใบเตยหนามดวยสกดธรรมชาต 31 4.3.3 อนภาคนาโนเงนจากการสงเคราะหจากสารสกดจากพช 34 4.4 สภาวะทเหมาะสมในการเตรยมใบเตยหนามททนตอการเจรญเตบโตของเชอจลนทรย 36 ดวยวธทางนาโนเคมสะอาด 4.4.1 คณสมบตการตานเชอของอนภาคนาโนเงน 36 4.4.2 ผลการศกษาคณสมบตการตานเชอของใบเตยหนามเคลอบ 37 ดวยอนภาคนาโนเงน

6

สารบญ (ตอ)

4.5 ผลการสาธตและถายทอดองคความรใหกลมผสนใจในชมชน 37 บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 5.1 บทน า 39 5.2 สรปผลการวจย 39 5.3 ขอเสนอแนะ 40 5.3.1 ขอเสนอแนะดานการน าผลวจยไปใชประโยชน 40 5.3.2 ขอเสนอแนะดานการวจยตอยอดทเกดประโยชนในอนาคต 41 บรรณานกรม 42 ประวตผวจย 45

7

สารบญตาราง

ตารางท หนา 4.1 ผลการทดสอบฤทธตานเชอจลนทรย 2 ชนดของอนภาคนาโนเงนทสงเคราะห

ดวยวธเคมสะอาด 36

8

สารบญภาพ

ภาพท หนา 2.1 ลกษณะตนเตยหนาม 9 2.2 ลกษณะตนกางปลาแดงทพบในพนท 10 2.3 ลกษณะตนกงเทยนพนบาน 12 2.4 ลกษณะตนสาบเสอ 15 2.5 สเคมทมจ าหนายทวไปส าหรบยอมใบพชเพอท าผลตภณฑจกสาน 18 3.1 กระบวนการสกดสตางๆ จากสวนของพช 23 3.2 การยอมสใบเตยหนามดวยสสกดจากธรรมชาต 24 3.3 สารละลายอนภาคนาโนเงนทสงเคราะหจากสารสกดจากพชเปนตวรดวซงเอเจนต 24 4.1 ตวอยางพชทน ามาใชสกดสยอมใบเตยหนาม 30 4.2 สตางๆ จากสวนของพชทหาไดในทองถน 30 4.3 ใบเตยหนามทยอมสจากขมนพนบานทสภาวะตางๆ และยอมดวยสเคม 31 4.4 ใบเตยหนามทยอมดวยสจากธรรมชาตชนดตางๆ 32 4.5 ใบเตยหนามทยอมดวยสสกดสวนตางๆ ทงจากพชและหมกจากปลาทะเล 33 4.6 กราฟแสดงผลการวเคราะหเอกลกษณอนภาคนาโนเงนทสงเคราะห จากสารสกดของใบไมสทอง 34-35 4.7 ตวอยางผลการทดสอบฤทธตานเชอ Staphylococcus aureu และ Pseudomonas aeruginosa ของสารสกดจากใบไมสทองและอนภาคนาโนเงน ทสงเคราะหจากสารสกดใบไมสทอง 37 4.8 สาธตและถายทอดเทคนควธการ องคความรใหกลมผสนใจในชมชนบานพงบโละ 38

1

บทท 1

บทน ำ

1.1 บทน ำ

การวจยเกยวกบการน าสสกดจากผลตภณฑธรรมชาตจากสวนตางๆ ของพชเพอน าไปใชประโยชน

ในดานการประยกตใชกบเครองอปกรณเครองใชในชวตประจ าวนนบวามความส าคญอยางยง เนองมาจากการ

รณรงคทางสงแวดลอมและเคมสะอาด (Green Chemistry) การลดการปลอยสารเคมทกอมลพษตอ

สงแวดลอม ดวยการหนมาใชสารเคมจากผลตภณฑธรรมชาตจากพชพรรณไมทสามารถหาไดในทองถน ซง

จ าเปนอยางยงในภาวะทความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ท าใหผคนมความสะดวกสบายในการ

ด ารงชวตประจ าวนทกๆ ดาน การเลอกใชสารเคม สธรรมชาตทเปนสารสกดจากธรรมชาตเพอทดแทนสเคม

สงเคราะหหรอสารเคมน าเขาจากตางประเทศ จะกอใหเกดผลดในหลายดานดวยกน เชน ลดการใชเคมตางๆ

ทไมจ าเปน สามารถลดสารเคมกอมลพษตอสงแวดลอม ลดความเสยงอนตรายตอสขภาพ การ เกดโรคอน

เนองจากพษสารเคม ประหยดคาใชจายทตองพงพาการน าเขาสเคมสงเคราะห และทส าคญยงคอเปน

การศกษาแนวทางการใชประโยชนรวมถงการสรางมลคาใหกบวตถดบทางธรรมชาตทมในทองถนอกดวย

1.2 ควำมส ำคญและทมำของกำรท ำวจย ตนเตยหนามทเราพบเหนทวไปตามทงนาและพนทชมน า โดยเฉพาะทงนาทเปนบรเวณทมน าขง ซงใน

ความจรงแลวจดเปนพชทมสายพนธมากถง 700 สายพนธ กระจดกระจายทวไปในภมภาคตางๆ ทวโลก ทงในทวปแอฟรกา เอเชย ออสเตรเลย และในแถบกลมประเทศอาเซยนรวมถงประเทศไทย เกอบทกภาคของประเทศไทยพบตนเตยหลายสายพนธดวยกน เชน เตยหอม (ไมมหนาม) เตยหนามรมทะเล เตยหนามตามทงนาซงมสายพนธทแตกตางกน เปนตน เฉพาะในประเทศไทยมการส ารวจพบเตยทงสน 26 ชนด ใบเตยหนามจะมประโยชนในการมาจกสานเปนผลภณฑบรรจสงของ ท าเสออเนกประสงค ท าทรองสงของตามบานเรอน ในงานตางๆ ตามชมชน หมบาน บางกจกสานใชเปนท าเปนภาชนะใสขาวสาร ขาวเหนยวในโอกาสตางๆ แลวยงสามารถน าสวนตางๆ ของตนเตยหนามผลตเปนเชอเพลงชวภาพจากเศษวสดเหลอใชจากการจกสานมาผสมกบวสดบางชนด ท าเปนแทงเชอเพลงชวภาพน ามาทดแทนพลงงานธรรมชาต ซงสามารถลดการใชไมเปนเชอเพลง ใชถานไมซงเปนสาเหตแหงการท าลายปาไมโดยทางออมอกดวย

การใชประโยชนจากใบเตยหนามเทาทพบเหนทวไปในพนทจงหวดชายแดนภาคใตคอ น าใบมาท าผลตภณฑหตกรรมจกสานหลากหลายชนดทใชในชวตประจ าวน เชน เสอ กระเปา ถงใสของ ภาชนะใสขาวสาร

2

หรอขาวเหนยว และปลอกหมอน เปนตน นอกจากน ยงใชผลตภณฑเหลานในการจดงานตางๆ ตามประเพณ รปแบบและลวดลายผลตภณฑหตกรรมจกสานมกจะสอถงอตลกษณและวฒนธรรมแตละทองถน ซงเปนภมปญญาชาวบานในพนททสบทอดกนมาหลายชวอายคน โดยเฉพาะกรรมวธการเตรยมใบเตยหนามกอนท าผลตภณฑจกสาน การตมในน าเดอดเพอก าจดสจากคลอโรฟลด การตากแหง การกรดใบเปนเสนๆ การรดใบใหนม กระบวนการยอมส การจกสานออกแบบลวดลายตางๆ ของผลตภณฑจกสาน เปนตน กรรมวธการเตรยมใบเตยหนามเหลาน ถาหากใชหลกวชาการทางวทยาศาสตรเขาชวยปรบปรงกรรมการวธการเตรยมจะท าใหไดผลตภณฑเตยหนามทมคณภาพ ไดรบการยอมรบในระบบการตลาดและราคามากขน เปนการชวยยกระดบคณภาพผลตภณฑของชมชนในทองถน รวมถงการแนะน าวธใชสยอมจากสกดธรรมชาตจากพชในทองถนเพอใชยอมใบเตยท าผลตภณฑ จะท าใหกระบวนการท าผลตภณฑเหลาไมตองพงพาสจากสารเคม ไดผลตภณฑทปลอดสจากสารเคมอนตรายและเปนมตรตอสงแวดลอม

จากการลงพนทชมชนบานพงบโละ หมท 6 ต าบลสะเตงนอก อ าเภอเมอง จงหวดยะลา พบวาชาวบานในชมชนมการรวมกลมกนภายในหมบาน ท าผลตภณฑจากใบเตยหนามทสามารถเกบมาตามทงนาบรเวณรอบๆ หมบาน ซงพชชนดน (เตยหนาม) พบทวไปในชมชนดงกลาว โดยเฉพาะในทงนาหรอพนทชมน า ชาวบานมกน ามาจกสานเปนเสอเตยหนามใชตามบาน ใชในงานตางๆ นอกจากนยงน ามาท าเปนปลอกหมอน กระเปา ถงอเนกประสงคใชใสของใชทวไป เปนตน จากการสอบถามพบวากระบวนการผลตทชาวบานท ากนเองในชมชนหรอหมบานตางๆ ยงตองมการปรบปรงคณภาพของผลตภณฑไปอกระดบหนง จงจะสามารถเพมมลคา มตลาดรองรบและเปนทสนใจของบคคลทวไป โดยเฉพาะอยางยงหากใชหลกการทางวทยาศาสตรจากหองปฏบตการเขาชวยในกระบวนการผลตแลว จะชวยปรบปรงคณภาพผลตภณฑไดเปนอยางด ซงกเปนทสนใจของชาวบานเปนอยางมาก เชน การเตรยมใบเตยหนาม ไดแก การตมละลายสเขยวของคลอโรฟลด การท าใหแหง การแตกหรอกรดเปนเสนๆ กอนจกสานขนรป นอกจากนมกระบวนการทส าคญ ไดแก การเตรยมสสกดจากพชในทองถนทตองคดพชทใหสเขม สามารถยอมใบเตยหนามใหตดสด ขนตอนและวธการในการยอมสสกดจากพชจะชวยใหผลตภณฑหตหรรมทไดมคณภาพ ปราศจากสารพษตกคาง ทนตอการเจรญเตบโตของเชอจลนทรยและเชอรา และกลนเปนมตรตอสงแวดลอม และสามารถอนรกษศลปวฒนธรรมพนบานดานการออกแบบและลวดลายการจกสาน ซงเปนทมาของการเสนอโครงการท าวจยครงน

1.3 วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอใหไดสารสกดจากพชในทองถนทสามารถใชเปนสยอมผลตภณฑหตกรรมทเปนมตรตอสงแวดลอม 2. เพอศกษาสภาวะทเหมาะสมของกระบวนการยอมสใบเตยหนามใหสตดด ทนตอการชะลาง 3. เพอศกษาสภาวะทเหมาะสมในการเตรยมใบเตยหนามททนตอการเจรญเตบโตของเชอจลนทรย ดวยวธทางนาโนเคมสะอาด (Green Nano Chemistry)

3

1.4 ขอบเขตของโครงกำรวจย ลงพนทเพอส ารวจขอมลเกยวกบการจดท าผลภณฑเตยหนามของกลมชาวบานในชมชน พบปะชาวบานกลมเปาหมายทชมชนบานพงบโละ เทศบาลต าบลสะเตงนอก อ าเภอเมอง จงหวดยะลา ส ารวจพชทสามารถสกดสารใชเปนสยอมใบเตยหนามใหไดอยางนอย 3 ส ทดลองในหองปฏบตการเพอศกษาสภาวะทเหมาะสมในการเตรยมและการยอมสใบเตยหนาม ทดสอบและศกษาสภาวะทเหมาะสมในหองปฏบตการเพอเตรยมใบเตยหนามท าผลตภณฑหตถกรรมท เปนมตรตอสงแวดลอม สามารถทนตอการเจรญเตบโตของเชอจลนทรยจลนทรยและเชอราทเปนสาเหตท าใหเกดการเปลยนสและเกดกลน สาธตและถายทอดองคความรใหกลมผสนใจในชมชน

1.5 กรอบแนวคดโครงกำรวจย การประยกตใชองคความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงความหลากหลายของพนธไมใน

ทองถน เพอปรบปรงคณภาพผลตภณฑหตถกรรมจกสานพนบานจากใบเตยหนามในกรอบความคดทเปนมตรตอสงแวดลอม สามารถกระท าไดโดยใชทรพยากรในพนทสารสกดจากพชพรรณทมอยในทองถนเปนสยอมแทนสจากสารเคม ผานกระบวนการทดลองในหองปฏบตการเพอทดสอบสภาวะตางๆ ท ท าใหผลตภณฑหตถกรรมทผลตขนมคณภาพด เปนมตรตอสงแวดลอม ทนตอการเจรญเตบโตของจลนทรย เชอรา และการเกดกลน เปนโครงการวจยทสามารถยกระดบคณภาพผลตภณฑจกสานจากเตยหนามในชมชน รวมทงสามารถเพมมลคาผลตภณฑของชมชน มตลาดรองรบ

1.6 สถำนทท ำวจย 1. หองวจยทางเคมนาโนและสงแวดลอม ชน 3 ศนยวทยาศาสตรและวทยาศาสตรประยกต มหาวทยาลยราชภฏยะลา 2. ภาคสนามในพนทชมชนบานพงบโละ หมท 6 เทศบาลต าบลสะเตงนอก อ าเภอเมอง จงหวดยะลา

1.7 ผลทคำดวำจะไดรบ 1. ทราบถงชนดพชทใหสสกดและกระบวนการสกดส ตลอดจนกระบวนการยอมสใบเตยหนาม 2. ประชนกลมเปาหมายในชมชนสามารถผลตผลตภณฑหตถกรรมจากใบเตยหนามทมคณภาพทเปนมตรตอ สงแวดลอม โดยไมพงพาสจากสารเคม เปนการเพมความขดความสามารถในเชงการตลาด เพมมลคา ทรพยากรทมอยในทองถน 3. ไดบทความวจยทสามารถอางองและตพมพเผยแพรในวารสารวชาการทเกยวของในระดบนานาชาต 1 เรอง

4

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

2.1 บทน า

มนษยรจกน ำวตถดบจำกธรรมชำตมำใชประโยชนตงแตสมยดกด ำบรรพ โดยเฉพำะกำรใชพช

สมนไพรรอบๆ ตวมำใชประโยชนในกำรด ำรงชวตหลำยอยำง เชน ใชเปนอำหำร เครองนงหม สมนไพรรกษำ

โรค และใชเปนสยอมอปกรณเครองใชตำงๆ จนเปนองคควำมรทมวธกำรใชเฉพำะอยำงเปนระบบ ศกษำตอ

ยอดน ำไปสนวตกรรมทำงวทยำศำสตรและเทคโนโลยตอไป ระยะหลงไดมกำรศกษำองคประกอบทำงเคมของ

ผลตภณฑธรรมชำต (Natural products) จำกพชพรรณธรรมชำตมำกขน ท ำใหเกดกำรเรยนรถงวธกำรสกด

แยกสำรเหลำนน คนพบองคควำมรใหมๆ ดำนคณสมบตของสำรผลตภณฑธรรมชำตเหลำนนทสำมำรถน ำ

ประโยชน ตลอดจนคนพบสงทนำสนใจมำกมำย โดยเฉพำะกำรน ำไปใชประโยชนในดำนตำงๆ เชน กำรใชสำร

ผลตภณฑธรรมชำตจำกพชสมนไพรในกำรรกษำโรคภยตำงๆ ใชผสมในผลตภณฑเพอควำมงำมหรอประทนผว

เปนอำหำรเสรม ใชสำรสกดทมสทดแทนสเคมสงเครำะหทสำมำรถกอมลพษตอผใชหรอผทเกยวของกำรกบ

กระบวนกำรผลต เปนตน

กำรศกษำกำรน ำไปใชประโยชนของสสกดจำกธรรมชำตเพอน ำไปใชยอมผลตภณฑจกสำรประเภทตำงๆ ในทองถน นบเปนแขนงหนงทนำศกษำและตอยอดสกำรใชประโยชนในชมชนจรงๆ นอกเหนอจำกทเคยศกษำคนควำวจยโครงสรำงทำงเคมของสำรผลตภณฑเพอเปนขอมลน ำมำสงเครำะหเปนตวยำแผนปจจบน กำรศกษำสำรออกฤทธทำงชวภำพจำกสำรสกดจำกพชสมนไพรตำมธรรมชำตทมรำยงำนกำรวจย และกำรเผยแพรผลกำรวจยในวำรสำรตำงๆ ออกมำในระยะ 10 ปทผำนมำจ ำนวนมำกมำแลว นอกจำกนในพนทจงหวดชำยแดนภำคใตยงพบวำมควำมหลำกหลำยทำงชวภำพของพชพรรณในธรรมชำตทสำมำรถใหสทสำมำรถใชประโยชนมมำกมำย เออตอกำรศกษำคนควำและสำมำรถน ำมำใชประโยชนเปนสยอมจำกธรรมชำตเพอน ำไปทดแทนสเคมทใชกนแพรหลำยในปจจบน

2.2 ผลตภณฑหตถกรรมทเปนมตรตอสงแวดลอม ผลตภณฑหตถกรรมจกสำนพนบำนโดยใชทรพยำกรจำกพชพรรณตำงๆ ในพนทรอบๆ ชมชนไดเรมมกำรด ำเนนกำรนำนมำแลว โดยกำรสนบสนนจำกหลำยงำนทงภำครฐและเอกชน มวตถประสงคเพอชวยยกระดบคณภำพผลตภณฑชมชนสตลำดทหลำกหลำย พฒนำฝมอแรงในชมชน ปรบปรงคณภำพผลตภณฑ เปนทยอมรบในระบบกำรตลำด เปนกำรเพมมลผลตภณฑจำกชมชน ในขณะเดยวกนเปนแนวทำงกำรสงเสรม อนรกษ สบสำนภมปญญำกำรผลตรนตอรนเพอใชในชวตประจ ำวน ผลตภณฑจกสำนทมลกษณะเดน ม

5

เอกลกษณของแตละชมชน เชน ผลตภณฑหตกรรมจกสำนท ำจำกใบเตยหนำม เตยทะเล ตนกก กระจด ยำนลเภำ เปนตน ผลตภณฑจกสำนเหลำนจะปรำกฏใหเหนเปนสนคำโอทอป (OTOP) ทไดควำมนยมในตลำดทงในและตำงประเทศ

เมอผลตภณฑเหลำนถกผลตขนตำมกรอบควำมคดทเปนมตรตอสงแวดลอม โดยไมน ำสำรเคมทสำมำรถกอมลพษหรอสเคมทสำมำรถกออนตรำยตอผใชมำใชในกระบวนกำรผลต หรอยอมวตถดบกอนน ำไปจกสำน แตจะใชสสกดจำกสวนของพชหรอสตวบำงชนด เชน อำจใชใบ รำก ผล ล ำตนหรอดอก หมกด ำจำกปลำหมก เปนตน ซงจะไมกอมลพษอนตรำยตอผใชแตอยำงใด หรอไปท ำลำย กอมลพษตอทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมรอบตว หำกใชเทคนคขนสงขนในกำรปรบปรงคณภำพดวยกำรเสรมอนภำคนำโนเงน (ดวยเทคนคเคมสะอำด) บนเสนใยเตยหนำมเพอปองกนเชอรำทอำจท ำใหสหรอกลนเปนทไมพงประสงค รวมทงเสรมกลนหอมจำกกลนธรรมชำตสำรสกดจำกพช ซงอนภำคเงนนำโนดงกลำวผำนกำรสงเครำะหจำกสำรสกดจำกพชบำงชนดดวยวธทำงเคมสะอำดทอณหภมหอง ท ำใหผลตภณฑจกสำนจำกเตยหนำมเปนทนยมส ำหรบตลำดของผบรโภคอกระดบหนง และรำคำกจะดขนตำมไปดวย

2.3 เคมสะอาดกบผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม ปจจบนกำรศกษำแนวทำงลดกำรพงพำสำรเคมและกำรศกษำวจยเกยวกบกำรใชสำรจำกผลตภณฑ

ธรรมชำตทดแทนสำรเคมเดมๆ ทเคยใชมำนำน เปนประเดนทไดรบควำมสนใจอยำงยง เนองจำกเปนแนวทำงลดควำมเสยงอนตรำยจำกสำรเคมทไปมผลตอสขภำพและสงแวดลอม โดยเฉพำะสำรเคมทเกยวของในชวตประจ ำวน กอใหเกดควำมปลอดภยตอสขภำพในกำรด ำเนนชวตประจ ำวนและเปนไปตำมกรอบแนวคดทเปนมตรตอสงแวดลอม โดยเฉพำะผทตองพงพำใชผลตผลตภณฑและสำรเคม ผทปฏบตงำนทตองเกยวของกบสำรเคมตองคดคนหำแนวทำงทดและเหมำะสม ผปฏบตงำนในกระบวนกำรผลตเคมภณฑ เมอสงคมทกภำคสวนไดหนมำตระหนกและเหนวำปญหำเหลำนตองใหน ำหนกเพอขจดภยอนตรำยจำกสำรเคม ในอนทจะน ำไปสกำรแกไขตอไปในอนำคต เรำมกพบชอเคมสะอำดหรอเคมสเขยวบำง ในภำษำองกฤษจะใชค ำวำ “Green Chemistry” ซงมควำมหมำยทครอบคลมกระบวนกำรทำงเคมตงแตเรมตนปฏกรยำจนสนสดเกดผลตภณฑเปำหมำยและผลพลอยได ในต ำรำเลมนผวจยจะเลอกใชค ำวำ “เคมสะอำด” ตลอดทงเลมรำยวจยน เมอเรำนกถงบำงสงบำงอยำงรอบตวเรำ เชน หลงคำสเขยว ทอยอำศยสเขยว หรอกำรท ำธรกจสเขยว เรำจะคดอยำงไรกบประโยคเหลำนน ค ำวำเขยวนนแนนอน หมำยถงเปนตวบงชถงสงเหลำนนมควำมเปนมตรตอสงแวดลอม สะอำดสะอำน หรอหมำยถงกำรอนรกษสงแวดลอมและเปนวถแหงควำมยงยนทไมกอมลพษใดๆ ตอสงแวดลอมโยรอบ ไมวำจะเปนแหลงน ำ อำกำศหรอดน ปจจบนอตสำหกรรมหลำยประเภททพยำยำมสรำงผลตภณฑออกมำ รวมถงกระบวนกำรด ำเนนงำนของโรงงำนอสำหกรรมทมควำมเปนมตรตอสงแวดลอมมำกขน เทคนคทนยมน ำมำใชกนมำกเรยกวำ เคมสะอำด เมอผลผลตทำงเคมและกระบวนกำรผลตถกออกแบบทสอดคลองกบกำรลดกำรใชสำรเคมอนตรำยหรอท ำใหเกดสำรเคมอนตรำยในกระบวนกำรผลตลดลง เคมสะอำดจะครอบคลมวงจรของกำรผลตสำรเคมและมควำมมงหมำยทจะลดกำรใชสำรเคมอนตรำยจำกกำรออกแบบกระบวน

6

อสำหกรรมกำรผลต กำรใช และกำรก ำจดกำกของเสย ตวอยำงของเคมสะอำดทเหนไดชด เมอบรษทผผลตทดแทนสำรเคมอนตรำยดวยบำงสงทไมกอพษอนตรำย ลองจนตนำกำรถงกำรก ำจดแมลงกนผลไมโดยใชสำรเคมอนตรำย ถำหำกใชสำรก ำจดแมลงทไมเปนสำรเคมอนตรำยและสำรเคมทเปนมตรตอสงแวดลอมแทน กจะเปนกำรใชวธทำงเคมสะอำด กำรจ ำกดสำรก ำจดแมลงออกจำกสวนผลไมกจะไมกออนตรำยตอสงแวดลอมรวมทงสงเสรมควำมยงยนควบคไปดวย เคมสะอำดจดเปนวธกำรหรอแนวทำงส ำคญในกำรบรกำรจดกำรกำกของเสยของโรงงำนอตสำหกรรม เนองจำกเคมสะอำดมงทจะลดปรมำณกำกของเสยอนตรำยทเกดขนแทนทจะมงไปทกำรจดกำรกบกำกของเสยอนตรำยทเกดขนแลว แนวทำงนอำจะเรยกวำเปนแนวทำงลดกำกของเสยท ตนน ำหรอลดของเสย ณ แหลงก ำเนด (Source reduction) เมอผลตภณฑถกออกแบบผลตออกมำ ท ำกำรบรรจภณฑ และน ำไปใชงำนในแนวทำงทถกจ ำกดปรมำณหรอกำรเกดกำกของเสยจำกผลตภณฑนนอยำงลงตวดงทมกำรออกแบบมำแลว เปำหมำยแรกของกำรลดกำกของเสยทตนน ำคอเปนกำรลดกำกของเสยอนตรำยในภำพรวมของกระบวนกำรผลต เปำหมำยรองลงมำคอเปนกำรประหยดทรพยำกรโดยใชวตถดบใหนอยทสดในกระบวนกำรผลต เคมสะอำดจดเปนแนวทำงกำรสนบสนนกำรลดกำรใชทรพยำกรใหนอยลง เพรำะโดยภำพรวมแลวเปนลดกำรใชสำรเคมอนตรำย ซงจะสงผลตอกำรลดกำรเกดกำกของเสยอนตรำยจำกกำรบวนกำรผลตควบคไปดวย แนวทำงเคมสะอำดมสวนสนบสนนแนวทำงกำรลดกำกของเสย ณ แหลงก ำเนด เนองจำกจะมผลตอกระบวนกำรผลตและกำรจ ำกดปรมำณกำกของเสยอนตรำยทถกผลตออกพรอมกบผลตภณฑเปำหมำยทตองกำร โดยสรปแลวเคมสะอำดจดเปนศำสตรแขนงหนงในสำขำวชำเคมทมงเนนกำรศกษำ สำรตงตนกระบวนกำร ปฏกรยำเคมเพอลดผลกระทบอนเนองจำกกระบวนกำรทำงเคม เปนกำรแกไขปญหำทำงสงแวดลอมโดยภำพรวม โดยยดหลก 12 ขอ

2.4 หลกพนฐานของเคมสะอาด Paul Anastas แ ล ะ John C. Warner ไ ด ร ว ม ก น ค ด แ ล ะพฒน ำ หล ก ก ำ ร พ น ฐ ำน 12 ข อ

ของเคมสะอำดมทสำมำรถน ำมำประยกตใช เปนแนวทำงในกำรด ำเนนงำนจนถงปจจบน เพอให บรรลเปำหมำยทจะลดกำรใชหรอท ำใหเกดสำรเคมอนตรำย โดยหลกกำรทง 12 ดงกลำว ประกอบดวย วธกำร ม ำ ต ร ก ำ ร ใ น ก ำ ร ด ำ เ น น ก ำ ร ข น พ น ฐ ำ น จ น ถ ง ก ร ะ บ ว น ก ำ ร ท ำ ง เ ค ม (Chemical process) ในด ำเนนกำรทมควำมสลบซบซอนและใชหลกวชำขสงโดยเฉพำะสำขำวชำเคม ซงหลกกำรทง 12 ดงกลำว ไดมรำยละเอยดดงน

1. ปองกนกำรเกดของเสยอนตรำยในกระบวนกำรผลต (Prevent waste) โดยกำรออกแบบกระบวนกำรกำรสงเครำะหทไมกอใหเกดของเสยเพอจะไดไมตองมกำรก ำจดในภำยหลง

2. ออกแบบผลตภณฑทไมเปนพษ (Design safer chemicals and products) เพอใหเปนผลตภณฑทมประสทธภำพสงสด โดยไมมพษหรอมนอยทสด

3. ออกแบบกระบวนกำรส งเครำะหท ไม เปนอนตรำย (Design less hazardous chemical syntheses) โดยกำรใช หรอสงเครำะหสำรทเปนพษนอยหรอไมเปนพษตอมนษยและสงแวดลอม

7

4. กำรใชสำรหรอวตถดบทน ำกลบมำใชใหมได (Use renewable feedstock) ซงรวมถงกำรใชวสดเหลอใชหรอทงแลวจำกกระบวนกำรอนๆ

5. กำรใชตวเรงปฏกรยำ (Use catalysts) ทมประสทธภำพ โดยหลกเลยงกำรใชสำรท ำปฏกรยำในปรมำณมำก (stoichiometric reagents) ปฏกรยำทมกำรใชตวเรงปฏกรยำจะท ำใหเกดของเสยในปรมำณทนอยและสำมำรถใชซ ำไดหลำยครงในปฏกรยำแบบเดยวกน ในขณะทปฏกรยำแบบทมกำรใชสำรในปรมำณเทำกบหรอมำกกวำ (stoichiometric) ปรมำณหนวยสมพนธ (equivalent) ของสำรตงตน จะท ำใหเกดของเสยในปรมำณทมำกและใชไดเพยงครงเดยว

6. หลกเลยงกำรท ำอนพนธทไมจ ำเปน (Avoid chemical derivatives) เชน กำรใสหมปองกน (Protecting groups) ทตองมกำรเอำออกในภำยหลงทงน ขนตอนกำรใสหมปองกนและกำรเอำออก อำจจะเปนกำรสรำงของเสยขนมำได

7. ท ำปฏกรยำทใหมลคำทำงเศรษฐศำสตรสงสด (Maximize atom economy) โดยกำรออกแบบกระบวนกำรทใหผลตผลอนเกดจำกกำรรวมตวของมวลสำรตงตนสงสด และมกำรสญเสยมวลสำรทใชนอยทสด

8. ใชตวท ำละลำยและกระบวนกำรทปลอดภย (Use safer solvents and reaction conditions) ตวท ำละลำยทปลอดภยและเปนมตรตอสงแวดลอม ไดแก น ำ คำรบอนไดออกไซดเหลว (supercritical CO2) และ ตวท ำละลำยมประจ (Ionic liquids) ในขณะทตวท ำละลำยอนทรยสวนมำกไมเปนมตรตอสงแวดลอม กำรหลกเลยงใชสภำวะทรนแรง เปนพษ มกรดหรอดำงรนแรง ถอเปนอกหนงปจจยควรหลกเลยง

9. เพมประสทธภำพของกำรใชพลงงำน ( Increase energy efficiency) เชนกำรท ำปฏกรยำทอณหภมปกต แตภำยใตสภำวะควำมดนสงจะชวยท ำใหปฏกรยำมประสทธภำพมำกขน

10. กำรออกแบบใหผลตภณฑทใชแลวไมเปนอนตรำย (Design chemicals and products to degrade after use) ภำยหลงกำรใชงำนผลตภณฑหรอสำรทไดจำกกจกรรมนนๆ จะตองมกำรสลำยตวในรปทไมเปนอนตรำยหรอสะสมในสงแวดลอม

11. มกระบวนกำรวเครำะหเพอปองกนกำรเกดมลภำวะ (Analyze in real time to prevent pollution) ของผลขำงเคยงจำกปฏกรยำโดยกำรตรวจสอบและควบคมตงแตขนตอนกำรผลตจนเสรจสนเพอลดหรอก ำจดกำรเกดผลขำงเคยง

12. ลดอตรำกำรเกดอบตเหต (Minimize the potential for accidents) โดยกำรออกแบบและควบคมปฏกรยำไมวำอยในสภำวะของแขง ของเหลว หรอแกส เพอปองกนมใหเกดกำรระเบด ลกตดไฟหรอถกปลดปลอยเขำสธรรมชำต

โดยสรป หลกกำรทง 12 ขอดงกลำวน สำมำรถมองเปนภำพโดยสรปกวำงๆ ครอบคลมหวใจหลกของ “เคมสะอำด” ไดดงน

1. กำรออกแบบกระบวนกำรสงเครำะหใหไดผลตผลมำกทสด 2. กำรเลอกใชกระบวนกำรทปลอดภยและเปนมตรตอสงแวดลอม 3. กำรออกแบบและเลอกใชกระบวนกำรทใชพลงงำนอยำงมประสทธภำพสงสด

8

4. สงทดทสดของกำรจดกำรของเสยคอกำรไมสรำงของเสย

จำกหลกกำรดงกลำวขำงตน พอสรปแบงยอออกเปน 3 กลมหลกๆ ดงน 1. หลกกำรเคมสะอำดขนพนฐำนเรมจำกกำรปองกนกำรผลตกำกของเสย ออกแบบสำรเคมและ

ผลตภณฑทไมกออนตรำย ออกแบบวธกำรสงเครำะหทเกดมลพษ ใชตวท ำละลำยและปฏกรยำกำรสงเครำะหทปลอดภย และมมำตรกำรลดอบตเหตระหวำงด ำเนนงำน

2. หลกกำรเคมสะอำดเพมเตม ไดแก กำรใชพลงงำนอยำงมประสทธภำพดวยกำรใหท ำปฏกรยำทอณหภมหอง ออกแบบสำรสงเครำะหทสำมำรถยอยสลำย (Break down) ไดหลงจำกใชงำน วเครำะหกระบวนกำรผลตตลอดเวลำ (Real-time) เพอปองกนกำรเกดมลพษจำกกระบวนกำรผลต ใชวตถดบทดแทนเพอลดควำมเสยงของกำรขำดวตถดบในกระบวนกำรผลต

3. หลกกำรเคมสะอำดทมควำมสลบซบซอน ไดแก กำรใชตวเรงปฏกรยำแทนทจะใชวธกำรค ำนวณปรมำณสำรสมพนธ หลกเลยงกำรใชอนพนธทำงเคม และค ำนงถงเศรษฐศำสตรเชงอะตอมในกระบวนกำรผลตใหมำกเพอควำมคมคำของกระบวนกำรผลต หลกกำรเคมสะอำดขอหลงนควรใหน ำหนกควำมส ำคญ เนองจำกใหผลเชงบวกในภำพรวมของกระบวนกำรผลตทำงเคม อธเชน กำรใชตวเรงปฏกรยำแทนกำรค ำนงถงหลกปรมำณสมพนธ เนองสำรเคมทเปนตวเรงปฏกรยำใชในปรมำณนอยๆ และสำมำรถใชไดมำกกวำหนงครง ในขณะทใชหลกปรมำณสมพนธจะตองใชสำรครงละปรมำณมำกและสำมำรถใชเพยงครงเดยว โดยภำพรวมแลวกำรใชตวเรงปฏกรยำสำมำรถลดปรมำณผลผลตทเปนกำกของเสยไปดวยเพรำะตวเรงปฏกรยำเคมไมมสวนเกยวของกบควำมสมพนธของปรมำณสำรทใชในกระบวนกำรผลต

2.5 ขอมลพนฐานเกยวกบตนเตยหนาม (https://th.wikipedia.org/wiki)

ก. ชอวทยาศาสตร Pandanus odoratissimus L.f. ข. ชอพนบานในจงหวดชายแดนภาคใตในภาษามลายปาตาน กแว ค. วงศ PANDANACEAE ง. ประเภทพนธไม ไมตนขนำดเลก เตยหนำมเปนไมพมขนำดเลก ใบรปขอบขนำนเรยวยำวผวเรยบมน ปลำยใบแหลมสเขยวเขม กลำงใบ

เปนรองตำมยำว ขอบมหนำมแหลมคม ถๆ ตลอดใบ มรำกอำกำศงอกออกมำจำกล ำตน ดอกชอออกทปลำยยอด ใบประดบสขำวเรยวยำว เปนกำบหม ดอกสขำวอดตวกนแนน ล ำตนกลมเปนขอถๆ ผลรวมทรงกลมสแดง ขนตำมทชมน ำหรอมน ำขง ขยำยพนธดวยกำรแยกหนอ ตนอวบน ำ มรำกอำกำศเสนผำนศนยกลำง 5 ซม บรเวณโคนตนเปนจ ำนวนมำกเพอชวยค ำจนตน ใบ เดยว เรยงสลบเวยนรอบกงเปนกระจกทปลำยยอด ใบใหญ หนำ และยำว ขอบใบและใตทองใบตรงแกนกลำงมหนำม คลำยใบสบปะรดแตยำวกวำ ดอกชอ ออกตรง

9

ยอดกลำงตน มใบซงเปลยนเปนสขำว เหลอง คลมเปนรปสำมเหลยม ดอกสขำว เรมบำนตอนเยน มกลนหอมอย 2 วน ตนทมเฉพำะดอกเพศเมย เรยกเตยทะเล กำรขยำยพนธ แยกหนอ เปนไมประดบ ปลกไวเปนแนวส ำหรบบงลมและเปนแนวรวไดด เนองจำกแตกหนอแนนทบและมหนำมแหลม รำกแกพษไข ปรงเปนยำแกปสสำวะพกำร แกหนองใน แกนว ถนก ำเนด ชอบขนตำมชำยน ำ รมทะเล น ำมำใชประโยชนในรปแบบเพอกำรทอสำนและจกสำนผลตภณฑตำงๆ

เนองจำกเสนใบมคณสมบตเหมำะทจะน ำมำถกสำนเปนผลตภณฑ โดยแตเดมนนชำวชมชนจะน ำใบเตยหนำมมำลนไฟหรอตม แลวกรดกระดกหรอเสนแกนกลำงออก ใชไมไผครดหรอรด หรอเลยดเปนเสนใหไดขนำดทตองกำร น ำไปแชน ำ ตำกแสงแดดใหแหงสนทโดยใชแสงจำกดวงอำทตย แลวใชไมไผครดใหมผวมนและนม อกครง

ภาพท 2.1 ลกษณะตนเตยหนำม

นอกจำกเตยหนำมจะมประโยชนในกำรน ำสวนของใบมำจกสำนและมประโยชนตอระบบนเวศนแลว

ยงสำมำรถน ำสวนตำงๆของตนเตยหนำมผลตเปนเชอเพลงชวภำพจำกเศษวสดเหลอใชจำกกำรจกสำนมำผสมกบเศษวสดอนๆ ในทองถน เชน มลวว แกลบเผำ เปลอกยำงพำรำ น ำยำงพำรำ ดนเหนยว เพอท ำเปนแทงเชอเพลงชวภำพทดแทนพลงงำนธรรมชำตและลดกำรท ำลำยปำไดอกดวย

2.6 ขอมลพนฐานของพชทใหสสกด พชพรรณในทองถนทสำมำรถใหสน ำไปประยกตใชในชวตประจ ำวนมมำกมำยหลำยชนด มทงสส ำหรบผสมในอำหำรเพอควำมสวยงำม ท ำใหอำหำรนำรบประทำนรวมทงใหกลนหอม สส ำหรบยอมอปกรณเครองใชในชวตประจ ำวน ท ำใหอปกรณเครองใชเหลำนนมสสวยงำม นำใช ทนตอสภำพอำกำศ ควำมชน แสงแดด เชน สยอมเชอก อปกรณจกสำนตำงๆ เสนใย เสนไหม ผำ เปนตน สวนตำงๆ ของพชทสำมำรถน ำมำสกดสได เชน ใบ เปลอกล ำตน เปลอก ผล ดอก รำก เหงำ เปนตน แมวำในพนทมพชหลำกหลำยชนดทสำมำรถน ำมำสกดท ำสยอมผลตภณฑจกสำน แตส ำหรบงำนวจยนจะเลอกพชเพยง 5 ชนดเทำนนในกำรน ำมำใชสกดสเพอยอมใบเตยหนำม ไดแก ใบกำงปลำแดง ใบกงเทยนพนบำน ใบ

10

สำบเสอ ขมนพนบำน และเปลอกหวำหวำน ซงจดเปนพชทชำวบำนรจกดและสำมำรถหำงำยในชมชนทเปนพนทเปำหมำย ประกอบกบในทำงปฏบตระดบชำวบำนสำมำรถกระท ำไดและใหสำรละลำยสสกดทสำมำรถน ำไปประยกตใชในกำรยอมใบเตยหนำมไดดระดบหนง แตหำกไดรบกำรคดคน ปรบปรง พฒนำเทคนควธกำรยอมใหมประสทธภำพมำกวำนจะกอผลดมำกตอกำรผลตผลตภณฑจกสำนจำกใบเตยหนำมระดบชมชน 2.6.1 กางปลาแดง (http://www.สมนไพร-ไทย.com/กางปลาแดง/) ตนกำงปลำแดงเปนสมนไพรไทยไมพมขนำดใหญหรอไมยนตนขนำดเลก กงกำนมหนำม ใบสมนไพรไทยน เปนรปไขกลบ หรอไขกลบแกมรปขอบขนำน โคนใบมน ใบหนำเปนมน ดอกสมนไพรไทยน ขนำดเลก สเหลอง ออกตำมงำมใบออนกลบเลยง 5 กลบ ผลสมนไพรไทยน สเขยวเรยบ สรรพคณสมนไพรไทยนตอสขภำพ รำกสมนไพรไทยนตอสขภำพ แกรอนในกระหำยน ำ แกไข ขบพษ ไขหวทกชนด ลดควำมรอนในรำงกำย แกซำงขำวเปลอก แกฝแดง ดอกกำงปลำแดงและฝทงปวง สวนฤทธทำงเภสชวทยำ ตำนกำรบบตวของล ำไส ลกษณะโดยทวไปของตนกำงปลำแดงทพบในพน โดยเฉพำะพนททมดนรวนปนทรำบมกจะพบตนกำงปลำแดงขน ดงแสดงในภำพท 2.2 ตอไปน

ภาพท 2.2 ลกษณะตนกำงปลำแดงทพบในพนท

ชอวทยาศาสตร : Phyllanthus pulcher Wall. ex Muell. Arg. ชอวงศ : Euphorbiaceae ชออนๆ : เสนยด (กรงเทพฯ) กำงปลำดน ดอกใตใบ (นครศรธรรมรำช) ซอโนะดวำ (มลำยปำตำน)

11

ลกษณะทวไป ตน ไมพม สงไมเกน 1.5 เมตร ใบ เดยว เรยงสลบ รปไขแกมวงร กวำง 0.8-1.3 ซม. ยำว 1.5-2.5 ซม. ดอก เดยว ออกทซอกใบและปลำยกง แยกเพศ อยบนตนเดยวกน ดอกตวผออกเปนกระจกใกลโคนกง ดอกตวเมยมกออกตอนปลำยกง สเขยวออน โคนกลบสแดงเขม กำนดอกยำว ผล กลมแปนฉ ำน ำ แหงแตกได ผลสกสด ำขนำดเมลดมะละกอ ชอบขนในทชมชน สรรพคณทางยาสมนไพร ราก รสจดเยน แกไขรอนในกระหำยน ำ แกไข ขบพษไขหว (หด, สกใส ด ำแดง) ลดควำมรอนในรำงกำย แกซำงขำวเปลอก แกฝแดง และฝทงปวง ตมดม ขบลมในล ำไส ใบ รสจดเยน ขบปสสำวะ สมำนแผล ต ำใหละเอยดใชพอกฝท ำใหเยนและถอนพษ ต ำพอกเหงอก แกปวดฟน เปลอก รสฝำดเฝอน แกน ำเหลองเสย ขบปสสำวะ ฟอกโลหต แกบด ทองเสย ผล รสฝำดเฝอน สมำนในระบบทำงเดนอำหำร แกอกเสบ ตน รลจดเยน ตมดม แกปวดทอง ฝนทำแกพษฝแกอกเสบ ทำทองเดกแกขดเบำ ใชรกษา บรรเทาอาการในเดก แกไขตวรอน โรคตำลทรำง ขดเบำ เดกตวรอน ๆ เยน ๆ ไมยอมกนนม ภำยนอกใชพอกฝ บรรเทำอำกำรบวมและคน ส ำหรบคนทวไป รกษำ แผลในปำก เหงอกบวม ปวดฟน แกไขตวรอน โรคตำลทรำง แกทองอด ทองเฟอ ปวดทองโดยชวยขบลม แกฝ แกปวดบวม แกผนคน

2.6.2 กงเทยน (https://medthai.com/เทยนกง/) ตนเทยนกงเปนพรรณไมจำกตำงประเทศ มถนก ำเนดและเขตกำรกระจำยพนธอยทำงตอนเหนอของแอฟรกำ เอเชยตะวนออกเฉยงใต และออสเตรเลย (แหลงปลกตนเทยนกงทส ำคญของโลกคอทประเทศอนเดย อยปต และซดำน) โดยจดเปนไมพมกงรอเลอยขนำดกลำง มควำมสงของตนประมำณ 3-6 เมตร ล ำตนแตกกงกำนสำขำมำกเปนพมกวำง ลกษณะของกงกำนเมอยงออนจะเปนสเขยวนวล กงเมอแกจะมหนำม เปลอกล ำตนเรยบเปนสน ำตำลอมสเทำ ผวขรขระ ขยำยพนธดวยวธกำรเพำะเมลด เจรญเตบโตไดเรว ขนไดดในดนทกชนดทมควำมชนปำนกลำงถงต ำ ชอบแสงแดดแบบเตมวน

ชอสามญ คอ เฮนนำ (Henna) และมชอสำมญอน ๆ อก เชน Alcana, Cypress shrub, Egyptian Rrivet, Henna Tree, Inai, Kok khau, Krapin, Madayanti, Mehadi, Mignonotte tree, Mong Tay, Lali, Reseda, Sinamomo เปนตน

ชอวทยาศาสตร Lawsonia inermis L. จดอยในวงศตะแบก (LYTHRACEAE)

12

ภาพท 2.3 ลกษณะตนกงเทยนพนบำน

ใบมขนำดเลก ลกษณะของใบเปนรปรหรอรปรแกมรปใบหอก ปลำยใบแหลมโคง โคนใบแหลมเรยวสอบเขำหำกนหรอเปนรปลม สวนขอบใบเรยบ ใบมขนำดกวำงประมำณ 1-1.5 เซนตเมตรและยำวประมำณ 2-4.5 เซนตเมตร แผนใบเปนสเขยว เนอใบคอนขำงหนำและแขง กำนใบสน

สรรพคณของเทยนกง

สรรพคณกงเทยนพอสรปไดดงน 1. ดอกใชเปนยำรกษำดซำน (ดอก) 2. รำกใชเปนยำรกษำโรคลมบำหม (รำก) 3. ดอกแกอำกำรปวดศรษะ (ดอก) 4. รำกใชเปนยำรกษำตำเจบ (รำก) 5. ใบใชเปนยำลดไข (ใบ) 6. ใบเทยนกงสดหรอแหงน ำมำตมเอำแตน ำใชเปนยำอมบวนปำกและคอ จะชวยแกอำกำรเจบคอได (ใบ) 7. น ำตมใบทงสด หรอแหง หรอยอดออน เมอน ำมำดมจะชวยแกโรคทองรวงและแกทองรวงในเดกไดเปน อยำงด (ใบ, ยอดออน) 8. ชวยแกอำกำรปวดทอง (ใบ) 9. ใบใชเปนยำแกบด กระเพำะอำหำรผดปกต (ใบ) 10. ใชใบสดหรอใบแหงน ำมำตมเอำแตน ำ ใชน ำลำงหรอทำรกษำบำดแผล แผลสด แผลไฟไหมน ำรอนลวก แผลบวมฟกช ำ แผลมหนอง แผลอกเสบบวมเปนหนอง ถอนพษปวดแสบปวดรอน (ใบ) 11. น ำตมใบสดหรอใบแหง ใชน ำลำงหรอทำรกษำโรคผวหนง ผวหนงอกเสบ รกษำฝได (ใบ) 12. มรำยงำนวำใบเทยนกงมฤทธในกำรฆำเชอรำและเชอแบคทเรย มฤทธฆำเชอรำและเชอหนองซงเปน

สำเหตของโรคกลำก (ใบ)

13

13. ต ำรบยำกนเลบถอด แกเลบขบ เลบช ำ เลบเปนแผล เลบเจบเปนหนอง แกอำกำรปวดนวมอนวเทำ ให ใชใบสดของตนเทยนกงน ำมำต ำผสมกบขมนออยสดหรอเหงำขมนชน และใสเกลอพอประมำณ หรอ อำจจะใชใบสดผสมกบเหลำต ำใหละเอยดกได สวนอกวธใหใชใบสดประมำณ 20-30 ใบทลำงสะอำด แลวน ำมำต ำใหละเอยด เอำขำวสกปนเปนกอนขนำดเทำหวแมมอ น ำไปเผำไฟใหบำงสวนด ำเปนถำน ต ำรวมใสเกลอเลกนอยแลวน ำมำพอกเลบบรเวณทเปนกจะหำย

จำกขอมลผลทดลองทำงเภสชวทยำของเทยนกงพบวำในใบของตนเทยนกงมสำรเคมแนพโทควโนน (Naphthoquinone) ทชอวำ "ลอโซน" (Lawsone) (2-hydroxy-1,4-naphthoquinone) อยประมำณ 0.5-0.9 %, 1,4-naphthoquinone, แทนนน (tannin) 5-10 %, มฟลำโวนอยด เชน กลโคไซดของอะพเจนน (Apigenin), ลทโอลน (Luteolin) กรดฟนอลก (Phenolic acid), กรดไขมน และแซนโทน (xanthones) ไดแก แลคแซนโทน (laxanthone I, II) และนอกจำกนยงมองคประกอบทำงเคมเพมเตมทนำสนใจ ไดแก กลมตำงๆ ดงตอไปน 1. เบนซนอยด (benzenoids) ไดแก กรดแกลลก (Gallic acid) ลำลอยไซด (Laloiside) 2. คมำรนส (Coumarins) ไดแก เอสค เลตน (Aesculetin) ฟรำเซตน (Fraxetin) สโคโพเลตน (Scopoletin) 3. ฟลำโวนอยด (Flavonoids) ไดแก ไซนำโรไซด (Cynaroside) ทเลยนน (Tilianin) 4. โพลไซคลก (Polycyclic) ไดแก ลอโซเนยไซด (Lawsoniaside)

5. สเตยรอยด (Steroids) ไดแก เบตำ-ซโตสเตยรอล (β-sitosterol) นอกจำกนพบวำสำรสกดจำกใบเทยนกงสดดวยแอลกอฮอลจะไดสำรทเรยกวำ Lawsone จะมควำมเขมขนต ำสด 1,000 ppm. ซงเปนสำรทมฤทธในกำรฆำเชอรำหรอเชอโรคไดหลำยประเภท เชน Brucella, Escherichia coli, Micrococcus pyogenes var. aureus, Salmonella, Staphylococcus, Streptococcus เป นตน แต ส ำรด งกล ำ วจะไม ม ฤทธ ใ นกำรฆ ำ เช อ Candida albicans และ เช อ Pseudomonas aerugingosa สำรสกดเอทำนอล 95 % มฤทธในกำรตำนกำรอกเสบ

ประโยชนของเทยนกง ประโยชนของตนกงเทยนพอสรปโดยภำพรวมไดดงน 1. ตนเทยนกงเปนพรรณไมจำกตำงประเทศทมดอกสวยงำม สำมำรถตดแตงตนใหเปนรปทรงตำง ๆ ได จงนยมน ำเขำมำปลกเปนไมประดบตำมวด ปลกเปนไมประธำน ปลกเปนแนวรวบงสำยตำตำมสวนสำธำรณะ รมถนนทำงเดน รมทะเล หรอตำมบำนเรอน แตเนองจำกผลเปนพษจงไมควรปลกใกลกบสนำมเดกเลน 2. ในประเทศอนเดยจะใชใบสดของตนเทยนกงเปนสยอมผำ ยอมสผม ยอมขน คว หนวดเครำ เลบมอ ใชเขยนลำยบนฝำเทำ ผวหนงไดอยำงปลอดภย ไมมพษ ไมท ำใหเกดอำกำรระคำยเคอง และยงใชในกำรยอมขนสตวและเสนไหมไดอกดวย โดยใช Ferrous sulphate, Potassium dichromate, Stannous chloride หรอ Alum ซงใชวธยอมดวยกำรแช กจะท ำใหสยอมนนตดทนนำน โดยสทไดจำกใบเทยนกงจะเปนสสมแดง ซงชำวอยปตไดมกำรเทยนเปนสยอมผมมำนำนกวำ 3,000 ปแลว (ลอโซนจะตดผมไดไมแนนเทำกบ

14

สำรสกดจำกเฮนนำ ดงนนกำรยอมสผมโดยใชผงใบเทยนกง จงประหยดและตดทนไดดกวำสำรลอโซนบรสทธ) หำกใชสของเทยนกงผสมสของดอกอญชน ซงไดจำกกำรสกดดวยน ำ เมอน ำมำยอมผมจะไดสผมเปนสน ำตำลเกอบเขมหรอด ำ ซงเปนสผมทเหมำะกบคนไทย และยงพบวำสผมหลงกำรยอมนนตดทนทำน 3. ในวงกำรเครองส ำอำงจะใชผงจำกใบเทยนกงแหง น ำมำใชท ำเปนยำยอมสผมและบ ำรงเสนผม โดยจะใหสน ำตำลออน น ำตำลแดง หรอสแดงปนสสม และยงสำมำรถชวยปองกนเสนผมจำกแสงแดดไดอกดวย โดยสำรทออกฤทธคอสำร Lawsone

2.6.3 สาบเสอ (https://medthai.com/สาบเสอ/)

สำบเสอ ชอสำมญ Siam weed, Bitter bush, Christmas bush, Devil weed, Camfhur grass, Common floss flower, Triffid สำบเสอ ชอวทยำศำสตร Chromolaena odorata (L.) R.M.King & H.Rob. (ชอพองวทยำศำสตร Eupatorium odoratum L.) จดอยในวงศทำนตะวน (ASTERACEAE หรอ COMPOSITAE) สำบเสอ (องกฤษ: Bitter bush, Siam weed) เปนสมนไพรอยำงหนงทหำงำยมำกมอยทวไป จดวำเปนวชพชทมสรรพคณทำงยำทใชประโยชนไดดทเดยว เรำใช" ตนสำบเสอ" เปนดรรชนชวดอณหภมควำมแหงแลงของอำกำศ เพรำะหำกอำกำศไมแลงตนสำบเสอกจะไมออกดอก สำเหตทไดชอวำ สำบเสอ กเพรำะวำดอกของมนไมมกลนหอมเลยแตกลบมกลนสำบ คนโบรำณเวลำหนสตวรำยอนเขำดงสำบเสอจะปลอดภย เพรำะสตวอนนนจะไมไดกลนคน

ในแตละทองถนจะมชอเรยกซงอำจจะไมเหมอนกนในแตละแหง เชนชำผกครำด ไชปกอ ชโพกวย เซโพกวย บอโส บำนรำง เบญจมำศ ผกครำด ผกครำดบำนรำว ฝรงรกท ฝรงเหำะ พำทง เพำะจแคมนทน มงกระตำย ยสนเถอน ร ำเคย เสโพกวย หญำคำพง หญำดงรำง หญำดอกขำว หญำฝรงเศส หญำพระศรไอยสวรรค หญำเมองวำย หญำเมองฮำง หญำลมเมอง หญำเลำฮำง หญำเหมน หนองเสนเปรง หมำหลง หญำเสอหมอบ ฝรงเหำะ ฝรงรกท หญำครกขำว หญำเมองงำย อเทน

สำบเสอ เปนไมลมลก แตกกงกำนสำขำมำกมำยจนดเปนทรงพม ล ำตนและกงกำนปกคลม ดวยขนออนนม กำนและใบเมอขยจะมกลนแรงคลำยสำบเสอ มล ำตน สง 1-2 เมตร ใบเดยวออกจำกล ำตน ทขอ แบบตรงกนขำม รปรคอนขำงเปนสำมเหลยมขอบใบ หยก ปลำยใบแหลม ฐำนใบกวำง เรยวสอบเขำหำกน สเขยวออน เสนใบเหนชดเจน 3 เสน มขนปกคลม ผวใบทงสองดำน ดอกเปนชอ สขำวหรอฟำอมมวง ดอกยอย 10-35 ดอก ดอกวงนอกบำนกอน กลบดอก หลอมรวมกนเปนหลอด ผลขนำดเลก รปรำงเปน หำ เหลยมสน ำตำลหรอด ำ มหนำมแขงบนเสนของผล สวน ปลำยผลมขนสขำว ชวยพยงใหผลและเมลดปลวตำมลม

15

ภาพท 2.4 ลกษณะตนสำบเสอ

สำเหตทไดชอวำ "สาบเสอ" กเพรำะวำดอกของสมนไพรชนดนจะไมมกลนหอมเลย แตจะมแตกลน

สำบคลำยสำบเสอ คนโบรำณเวลำวงหนสตวดรำยจะวงเขำดงสำบเสอเพอชวยอ ำพรำงใหปลอดภย เพรำะสตวจะไมไดกลนคน และยงมกำรน ำมำใชประโยชนในดำนของสรรพคณทำงยำมำกมำย โดยสวนทน ำมำกมทงจำกตน ใบ ดอก รำก เปนตน สรรพคณของสำบเสอ เทำทรวบรวมไดพอสรปไดดงน

1. ดอกสำบเสอมสรรพคณชวยชก ำลง แกอำกำรออนเพลย (ดอก) 2. ชวยบ ำรงหวใจ (ดอก) 3. ชวยแกตำฟำง ตำแฉะ (ใบ) 4. ชวยแกกระหำยน ำ (ดอก) 5. ดอกชวยแกไข (ดอก) 6. รำกสำบเสอใชผสมกบรำกมะนำวและรำกยำนำง น ำมำตมเปนน ำดมชวยรกษำไขปำได (รำก) 7. ดอกใชเปนยำแกรอนใน (ดอก) 8. ใชเปนยำแกปวดทอง อำกำรทองขน ทองเฟอ (ตน) 9. รำกสำบเสอน ำมำใชตมเปนน ำดมชวยแกโรคกระเพำะได (รำก) 10. ชวยแกรดสดวงทวำร (ใบ) 11. ใบน ำมำใชตมอำบชวยแกตวบวมได (ใบ) 12. ชวยแกบวม (ตน) 13. สำรสกดจำกกงและใบมสำรทชวยยบยงกำรเจรญเตบโตของเชอแบคทเรย Staphylococcus aureus และ

Bacillus subtilis ซงเปนสำเหตทท ำใหเกดหนอง (ใบ) 14. ชวยถอนพษแกอกเสบ (ใบ)

16

15. ใบใชในกำรหำมเลอด ดวยกำรใชใบน ำมำโขลกและขย แลวน ำมำพอกบรเวณบำดแผล กจะชวยหำมเลอดไดเปนอยำงด เพรำะสำบเสอมสำรส ำคญหลำยอยำงทมฤทธท ำใหเสนเลอดหดตว และไปชวยกระตนสำรทท ำใหเลอดแขงตวไดเรวยงขนแตอำจจะแสบ แตเมอแผลหำยแลวจะชวยปองกนแผลเปนไดอกดวย (ใบ)

16. ใชสมำนแผล ชวยปองกนกำรเกดรอยแผลเปน (ใบ) 17. ชวยรกษำแผลเปอย (ใบ) 18. ทงตนของสำบเสอ ใชเปนยำแกบำดทะยก (ทงตน) 19. ใบสำบเสอ มสำรทชวยยบยงกำรงอกและชะลอกำรเจรญเตบโตของพชอน ๆ (ใบ)

ประโยชนของสาบเสอพอสรปไดดงน 1. ชวยแกผมหงอก ท ำใหผมดกด ำ ดวยกำรใชใบสำบเสอน ำมำต ำแลวใชหมกผมเปนประจ ำ ไมนำนจะท ำท ำให

เสนผมดดกด ำขน (ใบ) 2. ใบสำบเสอมฤทธในกำรก ำจดปลวก ไลแมลง ฆำแมลงได (ใบ) 3. ทงตนและใบสำมำรถน ำมำใชในกำรบ ำบดน ำเนำเสยได ดวยกำรเอำทงตนและใบใสลงไปแชในบอน ำเนำ

เมอผำนไป 2-3 สปดำหน ำจะคอย ๆ ใสขนเอง (ตน, ใบ) 4. ตนสำบเสอมกลนแรง กำรใชในปรมำณมำกนอกจำกจะน ำไปใชท ำเปนยำฆำแมลงแลว กำรใชในปรมำณ

เพยงเลกนอยกสำมำรถน ำมำใชเปนน ำหอมไดดอกดวย (ทงตน) 5. นอกจำกนเรำยงใชตนสำบเสอเปนตวชวดอณหภมควำมแหงแลงของอำกำศ ถำหำกอำกำศไมแลง ตน

สำบเสอกจะไมออกดอกนนเอง

2.6.4 ขมนพนบาน ขมน หรอ ขมนชน ชอสำมญ Turmeric ชอวทยาศาสตร Curcuma longa L. จดอยในวงศขง (ZINGIBERACEAE) ขมน เปนพชลมลกทจดอยในตระกลขง มเหงำอยใตดน เนอในของเหงำจะเปนสเหลอง มกลนหอมเฉพำะตว มตงแตสเหลองเขมจนถงสแสดจด โดยถนก ำเนดอยในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต และมชออน ๆ อก เชน ขมนชน ขมนแกง ขมนหยอก ขมนหว ขมน หมน ทงนขนอยกบแตละภำคและจงหวดนน ๆ นยมน ำไปใชในกำรประกอบอำหำร แตงส แตงกลนอำหำร เชน แกงไตปลำ แกงกะหร เปนตน

ขมนชนอดมไปดวยวตำมนและแรธำตหลำยชนด เชน วตำมนเอ วตำมนบ 1 วตำมนบ 2 วตำมนบ 3 วตำมนซ วตำมนอ ธำตแคลเซยม ธำตฟอสฟอรส ธำตเหลก และเกลอแรตำง ๆ รวมไปถงเสนใย คำรโบไฮเดรต และโปรตน เปนตน และขมนชนมสรรพคณทำงยำทรกษำอำกำรและโรคตำง ๆ ไดหลำยชนด มประวตในกำรน ำมำใชในกำรรกษำมำกกวำ 5,000 ป ส ำหรบขมนชนทจะน ำมำใชประโยชนนน กำรเกบเกยวไมควรเกบในระยะทขมนเรมแตกหนอ เพรำะจะท ำใหสำรทมประโยชนอยำงเคอรคมนในขมนมนอย สวนเหงำทเกบมำตองมอำยอยำงนอย 9-12 เดอน และตองไมเกบไวนำนเกนไป และไมใหถกแสงแดด เพรำะน ำมนหอมระเหยในขมนจะหมดไปเสยกอน

17

2.7 งานวจยทเกยวของ กรรณกำร ท ำมำ (2557) ไดศกษำแนวทำงพฒนำกลมอำชพ กรณศกษำกลมแปรรปผลตภณฑจกสำน

จำกตนกกบำนหวำ ต ำบลบำนหวำ อ ำเภอเมองขอนแกน จงหวดขอนแกน เพอใหเกดกำรพฒนำกลมผสนใจและเพมมลคำของผลตภณฑชมชนบำนหวำ ส ำหรบในพนทจงหวดยะลำไดมกำรด ำเนนกำรวจยเพอกำรบรหำรจดกำรจดตงกลมสบทอดและพฒนำผลตภณฑภมปญญำทองถนจำกใบเตยหนำมของชมชนบำนพงบโละ ต ำบลสะเตงนอก อ ำเภอเมอง จงหวดยะลำ เปนงำนวจยดำนกำรบรหำรจดกำรกลมเปำหมำยในชมชนเพอศกษำปจจยควำมส ำเรจตอควำมยงยนของกำรจดตงกลมสบทอดและพฒนำผลตภณฑภมปญญำทองถนแบบมลำยดงเดมใหมกำรด ำเนนกำรเปนระบบอยำงยงยน สำมำรถสรำงผลตภณฑทมคณภำพออกปอนตลำดอยำงเพยงพอและตอเนอง (นชำวด ตำนเหง 2561)

สวนในระดบหนวยงำนในมหำวทยำลยมกำรด ำเนนกำรโครงกำรวจยลกษณะเดยวกนแตเนนกำรปญหำดวยเทคนคทำงวทยำศำสตรและเทคโนโลยเพอชวยแกปญหำกำรยอมสผลตภณฑจกสำนจำกทองถน เชน คลนกเทคโนโลย มหำวทยำลยวลยลกษณ (2555) ไดด ำเนนโครงกำรกำรถำยทอดเทคโนโลยกำรใชสธรรมชำตและพฒนำรปแบบผลตภณฑจกสำนจำกใบกระจดเพอยกระดบคณภำพสนคำ ถำยทอดเทคโนโลยใหแก กลมผลตผลตภณฑกระจด อ ำเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมรำช เปนกำรพฒนำตอยอดจำกโครงกำรอำสำสมครวทยำศำสตรและวทยำศำสตร ปงบประมำณ 2554 ทสนบสนนกำรยอมสธรรมชำตจำกใบคระ ซงเปนพชทมมำกในภำคใต แตเนองจำกกำรยอมเสนใยธรรมชำตจำกกระจดท ำไดยำก เพรำะกระจดจะมลกษณะพเศษคอ มควำมมน เมอยอมสธรรมชำตกจะไมไดสทสวยงำม ตดสยำก สมำชกจงมควำมตองกำรสธรรมชำตจำกวตถดบอนๆ ทมอยในทองถนเพมเตม และพฒนำรปแบบผลตภณฑใหมๆ อยำงตอเนอง เพอสงเสรมกำรผลตสนคำใหสอดคลองตำมควำมตองกำรของตลำด และเพมรำยไดท ำใหประชำชนมคณภำพชวตทดขนสอดคลองกบวตถประสงคของโครงกำรทวำงไว ผลตภณฑจกสำนจำกใบเตยหนำมทพบจ ำหนำยทวไปเปนผลตภณฑทเกดจำกกำรยอมดวยสเคม สเคมมจดเดนหลำยประกำร ซงเปนทนยมโดยทวไปของผผลตผลตภณฑจกสำน เชน เมอยอมใบเตยหนำมแลวสตดงำย สเขม สำมำรถเลอกสไดหลำยสตำมตองกำร กรรมวธกำรยอมไมยงยำก ไมเสยเวลำ ไดผลตภณฑจกสำนทมสเดนชดทสำมำรถออกแบบลวดลำยไดงำยและสวยงำม ในขณะเดยวกนขอเสยของสเคมกมหลำยประกำรเชนกน อธเชน สำมำรถกออนตรำยตอสขภำพทงผใชและผลต สเคมบำงชนดอนตรำยตอสขภำพ ตอผวหนง บำงชนดสำมำรถกอมลพษตอสงแวดลอมหำกปลอยลงสดนหรอแหลงน ำอยำงตอเนอง สเคมส ำหรบยอมผลตภณฑจกสำนทวำงจ ำหนำยในทองตลอดดงภำพตอไปน ซงสำมำรถใชงำย สตดเนอใบเตยหนำมหรอกระจดไดดมำก สเขม ชดเจน สวยงำม มใหเลอกหลำกหลำยชนด

18

ภาพท 2.5 สเคมทมจ ำหนำยทวไปส ำหรบยอมใบพชเพอท ำผลตภณฑจกสำน ในขณะทสยอมทไดจำกกำรสกดจำกสวนของพช ไมวำจะเปนใบ ดอก ผล รำก หรอ เหงำ ซงสำมำรถใหสทสำมำรถน ำมำใชประโยชนในกำรยอมผลตภณฑไมแพสเคมเชนกน สทไดจำกสำรสกดจำกพช เชน สเหลอง สเทำ สแดงอฐ สด ำ เปนตน สจำกพชมขอไดเปรยบกคอ ไมเปนพษอนตรำย เปนมตรตอสงแวดลอม ไมกอมลภำวะใดๆ รำคำถก สำมำรถหำไดจำกพชทมในทองถน ขอเสยคอไดผลตภณฑจกสำนทมสไมเดนชด ไมเขมเทำสเคมสงเครำะห ซงดไมนำสนใจเทำสเคมสงเครำะห

อยำงไรกตำม ผวจยยงไมพบเอกสำรทำงวชำกำรหรอรำยงำนวจยทมกำรศกษำวจยดำนวทยำศำสตรและเทคโนโลยทเกยวของกบประยกตใชองคควำมรทำงนำโนเคมสะอำดเพอปรบปรงคณภำพผลตภณฑหตถกรรมจกสำนพนบำนจำกใบเตยหนำมในกรอบแนวคดทเปนมตรตอสงแวดลอม กำรใชสยอมจำกธรรมชำต กำรปรบปรงคณภำพผลตภณฑททนตอกำรเจรญเตบโตของเชอจลนทรย เชอรำ และกำรเกดกลนในสภำวะบรรยำกำศแบบรอนชนในพนทจงหวดชำยแดนภำคใต ซงมควำมชนจำกไอน ำในบรรยำกำศคอนขำงสง

2.7.1 อนภาคนาโนเงน

จำกกำรคนควำเอกสำรวชำกำรพบผลงำนวจยเกยวกบกำรสงเครำะหอนภำคนำโนเปนจ ำนวนมำก เปนกำรสงเครำะหอนภำคนำโนดวยวธกำรทเปนมตรตอสงแวดลอม (Environmentally-friendly method or green method) โดยใชสำรสกดจำกพชสมนไพรมกำรตพมพเผยแพรในวำรสำรวชำกำรดำนเคมและวทยำศำสตรในระยะ 5 ปทผำนมำนเปนจ ำนวนมำก โดยงำนสวนใหญมงศกษำวจยเกยวกบวธกำรสงเครำะหและกำรพสจนเอกลกษณ เพอยนยนผลอนภำคนำโนท เกดขนดวยเครองมอวเครำะหทำงวทยำศำสตรขนสง รวมถงกำรทดสอบคณสมบตทำงเคมและชวภำพเกยวของ เชน ฤทธตำนเชอจลนทรยกอโรคทงแกรมบวกและแกรมลบ คณสมบตทำงเคมไฟฟำ (electrochemistry) และคณสมบตอนภำคนำโนในกำรเปนตวเรงปฏกรยำกำรสลำยสเคมในธรรมชำต โดยเฉพำะอนภำคนำโนเงน และอนภำคนำโนทองจำกสำรผลตภณฑทำงธรรมชำต (Kholoud, M.M. Abou El-Nour และคณะ 2010)

มรำยงำนกำรศกษำวจยเกยวกบนำโนเทคโนโลย กำรสงเครำะหและกำรพสจนเอกลกษณอนภำคนำโนโลหะ (Nano metallic) ขยำยตวอยำงรวดเรวเนองจำกอนภำคนำโนมควำมนำสนใจในกำรน ำไปประยกตใชในหลำยดำนดวยกน เชน ดำนกำรแพทย ดำนสงแวดลอม อำหำร และพลงงำน (Kuppusamy, P. และคณะ

19

2016) กำรสงเครำะหอนภำคนำโนโดยเฉพำะอนภำคนำโนเงน สำมำรถสงเครำะหโดยใชหลกเคมสะอำดแทนทจะใชวธกำรทำงเคม ดวยกำรใชสำรสกดจำกพชสมนไพรเปนสำรรดวซแทนกำรใชโซเดยมโบโรไฮไดรด (NaBH4) ทมกจะใชกนโดยทวไปหองปฏบตกำรทำงเคม ท ำใหเกดควำมปลอดภยจำกมลพษจำกสำรเคมในกระกระบวนกำรสงเครำะหอนภำคนำโน เนองจำกในสำรสกดหยำบจำกพชสมนไพรบำงชนดประกอบสำรประกอบส ำคญทนำใจ เชน กลม secondary metabolites เชน phenolic acid, flavonoids, alkaloids และ terpenoids ซงสำรประกอบเหลำนจดเปนสำรรดวซงคเอเจตทดในกระบวนกำรรดวซโลหะไอออนในสำรละลำยเกดเปนอนภำคนำโนของโลหะ โดยเฉพำะอนภำคนำโนเงน (Aromal and Philip, 2012) กลไกกำรเกดรดกชนทำงชวภำพ (Bio-reduction mechanism) ในกำรกระบวบวนกำรเกดอนภำคนำโนโลหะทส ำคญอนภำคนำโนเงน นำโนทอง นำโนปลำตนม นำโนทองแดง และนำซคออกไซด ดงรำยละเอยดต อไปน (Tripathy และคณะ 2010, Thakkar และคณะ 2010, Ramanathan และคณะ 2013 และ Sangeetha และคณะ 2011)

1. อนภำคนำโนเงน (Ag) เกดจำกกำรรดวซสำรละลำย AgNO3 โดยสำรสกดหยำบจำกพชชนดตำงๆ ทมองคประกอบเคมเฉพำะ เกดเปน Ag ดงสมกำรตอไปน

Ag+NO3

- + สำรสกดหยำบจำกพช AgoNO3- + ผลพลอยได

2. อนภำคนำโนทอง (Au) กำรสงเครำะหอนภำคนำโนทองจะตองมสำรกดจำกพชทประกอบดวย

หลำกหลำยโมเลกลทำงชวภำพ (Biomolecule) เชน โปรตน น ำตำล กรดอะมโน เอนไซม และโลหะปรมำณนอยอนๆ (Trace of metals) ซงกลมเมตำบอไลตเหลำนมสวนส ำคญในกระบวนกำรเกดรดกชนทำงชวภำพ (Bio-reduction process) ส ำหรบกำรสงเครำะหอนภำคนำโนทอง ดงปฏกรยำตอไปน

HAu+Cl4.4H2O + สำรสกดหยำบจำกพช AuoNPs + ผลพลอยได สวนโลหะอนๆ เชน Pt, CU และ ZnO เกดจำกกระบวนกำรรดกชนดงสมกำรตอไปน H2Pt+Cl2.6H2O + สำรสกดหยำบจำกพช PtoNPs + ผลพลอยได CuSO4.5H2O + สำรสกดหยำบจำกพช CuoNPs + ผลพลอยได ซงคไนเตรท + สำรสกดหยำบจำกพช ZnO + ผลพลอยได ปจจบนกำรสงเครำะหอนภำคนำโนโลหะ โดยเฉพำะอนภำคนำโนเงนจำกสำรสกดหยำบจำกพช

สมนไพรเปนทสนใจยง เนองจำกกอใหเกดประโยชนในหลำยดำนในกำรน ำไปประยกตใชในชวตประจ ำวน และ

20

ทส ำคญคอไมกอมลพษตอผใชและสงแวดลอมโดยรอบ ซงในกระบวนกำรสงเครำะหสำมำรถใชสำรสกดจำกสวนตำงๆ ของพช เชน ใชสำรสกดจำกเปลอกมงคดสงเครำะหอนภำคนำโนเงนทสำมำรถน ำไปใชประโยชนดำนสขภำพและควำมงำม (Ravichandran และคณะ 2011) สงเครำะหอนภำคนำโนเงนจำกสำรสกดใบฝรง (Lu และคณะ 2018) สงเครำะหอนภำคนำโนเงนจำกสำรสกดเปลอกสะตอโดยวธใหฉำยรงสไมโครเวฟ (Is Fatimah , 2016) สงเครำะหอนภำคนำโนเงนจำกสำรสกดของเปลอกกลวย (Hytham M.M. Ibrahim, 2015) เปนตน ส ำหรบงำนวจยน ผวจยจงสนใจท ำกำรศกษำกระบวนกำรสกดสำรทใหส กำรยอมส กำรปรบปรงคณภำพผลตภณฑหตถกรรมจกสำนจำกใบเตยหนำมในกรอบแนวคดทเปนมตรตอสงแวดลอม โดยศกษำวธกำรสงเครำะหเบองตน น ำไปประยกตใชอนภำคนำโนเงนทสงเครำะหจำกกำรใชสำรรดวซงซเอเจนตทสกดไดจำกพชในทองถน เชน ใบไมสทอง ใบเตยหอม ใบชมเหดเทศ และใบฝรงพนบำน มำประยกตใชกบผลตภณฑจกสำนเตยหนำมเพอปองกนกำรเจรญเตบโตของจลนทรย เชอรำ และกำรเกดกลนทพงประสงค

21

บทท 3

วธการด าเนนการวจย

3.1 บทน า

โครงการวจยนเปนโครงการวจยทางวทยาศาสตร (Scientific research) ในสาขาวชาเคม ฉะนน

วธการด าเนนการวจยตามโครงการจงเปนการวจยเชงทดลองในหองปฏบตการทางเคมเปนสวนใหญรวมทงเกบ

รวบรวมตวอยางพชในพนทบาง การวจยในหองปฏบตการทหองเคมวเคราะห ศนยวทยาศาสตรและ

วทยาศาสตรประยกต มหาวทยาลยราชภฏยะลา ซงเกยวของกบปฏบตการทดลอง ศกษาสภาวะทเหมาะสมใน

หองปฏบตการ โดยใชวสด อปกรณ สารเคม ตวท าละลายเกรดตางๆ และเครองมอวเคราะหทางเคมขนสง

ในหองปฏบตการ วธการวจยสวนแรกประกอบดวยการเตรยมวสดอปกรณและสารเคมเกรดทเกยวของ การ

เทยบมาตรฐานเครองมอวเคราะห (Instrumental Calibration) เพอความเทยงตรงและความแมนย าของผล

การวเคราะหทได การตรวจสอบวธวเคราะห (Method Validation) ประกอบดวยการเตรยมตวอยาง

(Sample preparation) การสกด (Extracting with organic solvents) และการเตรยมสวนทสกดไดและ

การแยกสวนของสารสกด (Fractionation) และด าเนนการพรอมกบมาตรการควบคมคณภาพ (Quality

control measures) การศกษาวจยครงน จะตองอาศยวสด อปกรณ เครองมอ และสารเคม ดงรายละเอยดใน

หวขอตอไปน

3.2 อปกรณและเครองมอวเคราะหวทยาศาสตร อปกรณ เครองแกว และเครองมอวเคราะหวทยาศาสตรทใชในการด าเนนการวจยทหองปฏบตการวจยทางวทยาศาสตร สาขาเคม ประกอบดวยอปกรณพนฐานประจ าหองปฏบตการ เชน เครองแกว เตาความรอน(Hot plate) กระดาษกรอง (เบอร 4 และเบอร 1) ตอบ อางน าควบคมอณหภม (Water bath) ชดอปกรณกรองดดพรอมปม (Suction apparatus) เตาเผาความรอนสง (Muffle furnace) เครองกวนสารละลายทพนผว เครองปนตวอยางพช เครองเหวยงความเรวสง (Centrifuge) เครองท าใหแหงทจดเยอกแขง (Freeze drier) อปกรณลางเครองแกวดวยความถสง (Sonication) และอปกรณชดตรวจสอบฤทธตานเชอจลนทรยแกรมบวกและแกรมลบ เ ค ร อ ง ม อ ว เ ค ร าะห ข น ส ง ท า ง เ คม ใ นส าข า เ คม ไ ด แ ก UV-spectrophotometer, FT-IR spectrophotometer, HPTLC, เปนตน และเครองมอวเคราะหคณลกษณะทางกายภาพของอนภาคนาโนซลเ ว อ ร เ ช น Scanning electron microscope (SEM), Energy dispersive x-ray spectrometer (EDX),

22

Transmission electron microscope (TEM), Zetal sizer และ x-ray diffraction (XRD) ซ งด าเนนการตรวจวเคราะหทศนยเครองมอวทยาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ จงหวดสงขลา

3.3 สารเคมและท าละลายทเกยวของ สารเคมและตวท าละลายทใชในการทดลอง ไดแก สเคม (สสงเคราะหสแดง สสม) สารละลาย AgNO3 เขมขน 1 mM น ากลน อะซโตน อาหารเลยงเชอ (NB, NA และ PNB)

3.4 ตวอยางพชทน ามาสกดส ใบพชทใชในการสกดสเพอยอมใบเตยหนาม ไดแก ใบกางปลาแดง ใบกงเทยนพนบาน ใบสาบเสอ ขมนพนบาน ใบกงเทยน เปลอกตนหวาหวาน ใบไมสทอง และใบฝรง เปนตน

3.5 วธการด าเนนการวจย ในการวจยครงน แบงการด าเนนการวจยออกเปน 3 ขนตอน ไดแก การออกส ารวจพนทวจยเพอเกบขอมลทจ าเปน การวจยเชงทดลองทางวทยาศาสตรในหองปฏบตการของศนยวทยาศาสตรและวทยาศาสตรประยกต อาคาร 9 มหาวทยาลยราชภฏยะลา และการสาธตและถายทอดองคความรใหกลมผสนใจในชมชนเปาหมายในพนทวจย 3.5.1 ส ารวจพนทวจย ส ารวจพนทวจยในชมชนบานพงบโละ ต าบลสะเตงนอก อ าเภอเมอง จงหวดยะลา เกบรวบรวมขอมลพนฐานกลมผสนใจในชมชน ส ารวจตวอยางพชทสามารถใชเปนวตถดบในการสกดสจากสวนของใบหรอเปลอกอยางนอย 3 ส และเกบตวอยางใบเตยหนามสดจากแหลงวตถดบทชาวบานน ามาท าผลตภณฑจกสาน น ากลบมาทดลอง/ทดสอบในหองปฏบตการทางวทยาศาสตรตามวธทก าหนดกอนออกไปถายทอด/สาธตใหกลมผสนใจในชมชนไดปฏบตและน าความรไปใชประโยชนในการท าผลตภณฑตอไป 3.5.2 วจยเชงทดลองในหองปฏบตการ วจยเชงทดลองในหองปฏบตการทศนยวทยาศาสตรและวทยาศาสตรประยกต มหาวทยาลยราชภฏยะลา เตรยมตวอยาง สกดสจากพช เตรยมส/สงเคราะหสารทมฤทธตานทานตอเชอจลนทรย ตมใบเตยหนามในน าเดอด การอบแหง การยอมสทเตรยมจากสสกดธรรมชาต ทดสอบความคงทนของสยอมบนใบเตยหนามตวอยาง ศกษาและทดสอบภาวะทเหมาะสมของการตานทาน ยบยงเชอจลนทรยของใบเตยหนามทผานการยอมสธรรมชาต การแช/เคลอบผวใบเตยหนามดวยอนภาคนาโนเงนทเตรยมโดยวธเคมสะอาดปราศจากการใชสารเคมอนตราย ประเมนผลการทดลองเพอขยายสเกลสการประยกตใชระดบชมชนในพนทเปาหมาย ซงขนตอนและวธการทดลองดงรายละเอยดตอไปน

23

3.5.2.1 การสกดสจากพช การสกดสจากสวนของพชทสามารถใหได เชน ใบ เหงา และเปลอกล าตน เปนตน ในการทดลองครงน ไดเลอกพชทใหสเขมและสามารถยอมใบเตยหนามแบบรอนตดสไดด ไดแก สเหลองจากขมนพนบาน สแดงอฐจากใบกางปลาแดง สแดงเทาจากใบกงเทยนบาน สเทาจากใบสาบเสอ สแดงออนจากเปลอกหวาหวานพนบาน สแดงจากเปลอกเสมดแดง สด าจากผงกาแฟ เปนตน โดยในสเกลระดบหองปฏบตการทดลองไดน าตวอยางพชขางตนคดเปนน าหนกแหง 30 กรม มาปนละเอยด ตมในน าเดอด 150 มลลลตร ตมจนเหนสจากพชละลายน าอยางชดเจน ซงใชเวลาประมาณ 2-3 ชวโมง กอนทจะท าการยอมใบเตยหนามทเตรยมไว (ผานการตม ตากแหง และรดเปนเสนเลกๆ พรอมทน าไปสารเปนเครองจกสาน)

ภาพท 3.1 กระบวนการสกดสตางๆ จากสวนของพช 3.5.2.2 การยอมสใบเตยหนาม ในระดบหองปฏบตการทางวทยาศาสตร กระบวนการยอมสทงหมดจะใชหลกเคมสะอาดในการยอมใบเตยหนามดวยสสกดจากธรรมชาตทไดจาก ขอ 2.1 โดยใชเกลอแกงและสมแขกตากแหงทหนเปนชนๆ เปนตวชวยใหสตดทน โดยตดใบเตยหนามเปนชนเลกๆ ขนาด 1 ซม x 5 ซม ตมบนเตาใหความรอน (Hot plate) ในสารละลายสสกดจากพชในบกเกอรขนาด 200 มลลลตร เปนเวลา 3 ชวโมง (หากสเกอบแหงใหเตมน า) ทงใหเยนขามคน รงขนลางใบเตยหนามทผานกระบวนการยอมดวยน าสะอาดหลายๆ ครง (น ากลน) จนสงเกตเหนน าทผานการลางใสสะอาดไมเปนส น าใบเตยหนามทสะอาดไปพงใหแหงในปฏบตการทางวทยาศาสตร (หามตากแดด) ซงใชเวลาประมาณ 1 วน

24

ภาพท 3.2 การยอมสใบเตยหนามดวยสสกดจากธรรมชาต 3.5.2.3 การเตรยมอนภาคนาโนเงนจากสารสกดจากพช อนภาคนาโนเงนทใชการเคลอบใบเตยหนามเตรยมจากสารสกดใบเตยหอม ใบสทอง ใบฝรง และใบชมเหดเทศสงเคราะหดวยวธทางเคมสะอาด (Green synthesis) โดยน าสารสกดจากพชเหลานมาใหท าปฏกรยากบสารละลายซลเวอรไนเตรท เขมขน 1 มลลโมลาร (mM) ในอตราสวน 1 ตอ 1 เมอปฏกรยาด าเนนไปจนเสรจสมบรณ ซงสามารถสงเกตจากการเปลยนสของสารละลายผสมระหวางสารสกดจากพชและสารละลายซลเวอรไนเตรททเตรยมไวในหลอดทดลองเปนสน าตาลเขมและสารละลายขน ซงปฏกรยานใชเวลาประมาณ 24 ชวโมงจงจะเสรจสมบรณ

ภาพท 3.3 สารละลายอนภาคนาโนเงนทสงเคราะหจากสารสกดจากพชเปนตวรดวซงเอเจนต วเคราะหผลการดดกลนแสงของอนภาคนาโนเงนเบองตน (Surface Plasmon Resonance หรอ SPR) ดวยเครอง UV-Visible spectrophotometer วเคราะหหมฟงกชนของสารประกอบบนสารประกอบทท าหนาทเปนรดวซง เอเจนท (Reducing agent) ของอนภาคนาโนเงนดวยเครอง Fourier Transform Infrared (FT-IR) ณ อาคาร 9 ศนยวทยาศาสตรและวทยาศาสตรประยกต มหาวทยาลยราชภฏยะลา

25

3. น าอาหารเลยงเชอทเตรยมทงหมด (NAและNB) และอปกรณ เชน ลป (loop) ปาก

คบ (Forceps) แผนดส (กระดาษกรองขนาด 6 มลลเมตร) เขาเครอง Autoclave เพอ

ท าการเชอทปนเปอนทอณหภม 121 oC ความดนไอน า 15 psi นว เวลา 15 นาท

วเคราะหปรมาณอนภาคนาโนเงนและธาตอนๆ ทมในสารละลายผสมดวยเครอง Energy dispersive X-ray Fluorescence (EDXRF) วเคราะหขนาดและลกษณะพนผวอนภาคนาโนเงนทไดดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองกราด Scanning Electron Microscope (SEM) และกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองผาน หรอ Transmission Electron Microscope (TEM) ทศนยเครองวทยาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ น าสารละลายอนภาคนาโนเงนทสงเคราะหไดมาแยกกากตะกอนดวยเครองเหวยงความเรวสง และกรองดวยกระดาษกรอง เบอร 1 ระเหยตวท าละลายน า (Freeze dried) และน าไปวเคราะหคณลกษณะทางเคม ฟสกส และคณสมบตทางชวภาพเกยวกบฤทธยบยงเชอจลนทรยกอโรคตอไป 3.5.2.4 การศกษาคณสมบตการตานเชอของอนภาคนาโนเงน น าสารละลายนภาคนาโนเงนทสงเคราะหไดจากสารสกดใบเตยหอม ใบสทอง ใบฝรง และใบชมเหดเทศ ตามขอ 2.3 มาทดสอบฤทธตานเชอจลนทรยกอโรค 2 ชนด ไดแก Staphylococcus aureu (+) และ Pseudomonas aeruginosa (-) ซงเปนตวแทนเชอกลมแกรมบวก (+) และแกรมลบ (-) โดยมขนตอนการเตรยมอาหารเลยงเชอและการทดสอบฤทธตานเชอจลนทรยดงกลาว ด าเนนการตามวธการและขนตอนตอไปน ก. การเตรยมอาหารเลยงเชอ

1. เตรยมอาหารแขง โดยชงอาหารเลยงเชอชนด Nutrient Agar (NA) 56 g ผสมกบน ากลน 2000 mL บรรจในขวดปดฝา

2. การเตรยมอาหารเหลว โดยชงอาหารเลยงเชอชนด Nutrient Broth (NB) 1.3 กรม ผสมกบน ากลน 100 mL ปเปตอาหารเหลว (NB) ใสหลอดทดลอง ปรมาตร 5 mL และปดปากทดลองดวยฝาจกใหเรยบรอย

26

1.น าเชอจลนทรยกอโรค Staphylococcus aureu (+) และ

Pseudomonas aeruginosa (-) มา 1 ลป เลยงในอาหารเหลว

Nutrient Broth (NB)

ข. การเตรยมเชอจลนทรยกอโรค

บมทอณหภม 35 oC เปนเวลา 4 ชวโมง

ค. การทดสอบฤทธยบยงเชอของอนภาคนาโนเงน

ตงทงไวจนอาหารแขงตว

2. น ามาเจอจางใหมความเขมขนทตองการเพอน าไปทดสอบฤทธ

การยบยงของอนภาคนาโนเงนทสงเคราะห

1.เทอาหารเลยงเชอชนด Nutrient Agar (NA) ในจานเลยงเชอทเตรยม

2. น าเชอจลนทรยกอโรคทเลยงในอาหารเลยงเชอชนด Nutrient

Broth (NB) มา Swab บนผวอาหาร Nutrient Agar (NA)

3. ทดสอบฤทธยบยงเชอจลนทรยกอโรคโดยวธ Disc diffusion test โดยการใช

แผนดสค (กระดาษกรองขนาด 6 mL ทผานการฆาเชอแลว)

27

น าจานเลยงเชอไปบม ทอณหภม 37 oC เปนเวลา 24 ชวโมง

3.5.2.5 การเคลอบอนภาคนาโนเงนบนเสนใยใบเตยหนาม เลอกใบเตยหนามทผานกระบวนการยอมสดวยสสกดจากพชทก าหนดเรยบรอยแลว มาตดเปนชนเลกๆ (ขนาด 1 ซม x 5 ซม) น าไปแชในสารละลายอนภาคนาโนเงนทเตรยมไวในสภาวะตางๆ ไดแก เขมขนในชวง 50 – 100 ppm อณหภมในชวง 40 - 70 oC เปนเวลา 6 - 12 ชวโมง หลงจากนนน าใบเตยหนามทผานการทดลองตามสภาวะตางๆ ทก าหนดมาลางดวยน าสะอาด ตามดวยน ากลน น าไปท าใหแหงในตอบทอณหภม 35-40 oC เกบใหเยนในโถดดความชนกอนน าไปทดสอบฤทธตานเชอจลนทรยในขนตอไป 3.5.2.6 การศกษาคณสมบตการตานเชอของใบเตยหนามผานการเคลอบดวยอนภาคนาโนเงน ตดใบเตยหนามทผานกระบวนการแช/เคลอบดวยอนภาคนาโนเงน ใหเปนวงกลมขนาดเลกๆ เทากบแผนดสคในการทดสอบการยบยงเชอตอนแรก แลวน าไปทดสอบการยบยงเชอจลนทรยดวยวธเดยวกบหวขอ 2.4 (ค) และวเคราะหผลดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองกราด (SEM) เพอศกษารายละเอยดของผลการเคลอบใบเตยหนามในสารละลายอนภาคนาโนเงน การกระจายตวของอนภาคนาโนเงนบนพนผวใบเตยหนามทผานการยอมดวยสสกดจากธรรมชาตวามการกระจายตวอย างไร มแนวโนมผลของอณหภมสารละลาย ผลของความเขมขนอนภาคนาโนเงน และผลของเวลาในการแชในสารละลายอนภาคนาโนเงนเพอเปรยบเทยบกบประสทธภาพการยบยงเชอจลนทรยกอโรคของใบเตยหนามยอมสสกดจากธรรมชาตทผานการเคลอบดวยอนภาคนาโนเงน

4. หยดสารละลายอนภาคนาโนเงนทสงเคราะห สารสกดจากพชใชสงเคราะหอนภาคนาโนเงน สสกดจากพช ยาแอมพซลน และสารละลายมาตรฐาน (ควบคม) ปลอยใหแหง น ามาวางบนอาหารทเตรยมไวตามต าแหนงตางๆ กน โดยท าการทอลอง 3 ซ า

5. วดขนาดของวงใสซงแสดงการยบยงการเจรญขอเชอ (Inhibition Zone) ท

เกดขนรอบแผนดสคแตละแผนทหยดสารละลายแตชนดลงไป

28

3.6 สาธตและถายทอดองคความรใหกลมผสนใจในชมชน รวมด าเนนการถายทอดองคความรใหกลมแมบานสเกลระดบภาคสนามในพนทเปาหมายตามแผนงานวจย ยกระดบผลตภณฑภมปญญาทองถนจกสานจากเตยหนามสการแขงขนเชงพาณชยภายใตแนวคดเปนมตรตอสงแวดลอม ชมชนพงบโละ ต าบลสะเตงนอก อ าเภอเมอง จงหวดยะลา ซงเกดจาการรวมกลมของผสนใจเกยวกบการพฒนาฝมอการท าเครองจกสานตามแนวคดทเปนมตรตอสงแวดลอมในพนทชมชนในหมบาน องคความรและเทคนควธการทคดคนจากการวจยครงนไดถายทอดสชาวชมชน ไดแก เทคนคการสกดสจากสวนของพชชนดตางๆ ทใหส ซงสามารถหาไดงายในทองถน และเทคนควธการยอมใบเตยหนามเพอเตรยมท าเครองจกสาน ตลอดจนการท าความสะอาดหลงจากยอม การท าใหแหงในรมทปราศจากถกแสงแดด เปนตน ซงมความจ าเปนตองเตรยมใบเตยหนามใหมคณภาพดกอนทจะน าไปสานเปนเครองจกสานประเภทตางๆ ซงจะไดเครองจกสานทมลวดลาย สสวย สตดสม าเสมอ สงผลตอคณภาพและราคาผลตภณฑทท าขน

29

บทท 4

ผลการวจยและอภปรายผล

4.1 บทน า จากการทดสอบและสกดสซงเปนสารสกดหยาบจากใบหรอสวนอนๆ ของพชดวยตวทาละลายน ากลน ไดแก ขม นพ นบาน กางปลาแดง ใบกงเทยน ใบสาบเส อ เปลอกตนเสมดแดง เมลดกาแฟ และเปลอกตนหวาหวาน เปนตน ทาการเตรยมตวอยางตามวธทกาหนดเพอนาไปใชเปนสยอมใบเตยหนาม ตลอดจนวเคราะหคณภาพดวยเครองมอวเคราะหทเกยวของ สารละลายอนภาคนาโนเงนทสงเคราะหข นเพอใชการเคลอบใบเตยหนามเตรยมจากสารสกดจากใบเตยหอม ใบไมสทอง ใบฝรง และใบชมเหดเทศ นาสารละลายอนภาคนาโนทสงเคราะหได วเคราะหการดดกลนแสงเบ องตน (SPR) ดวยเครอง UV-Visible spectrophotometer ผลการวเคราะหหมฟงกชนของสารประกอบบนสารประกอบททาหนาทเปนรดวซซง เอเจนต (Reducing agent) ของอนภาคนาโนเงนดวยเครอง FT-IR ผลการวเคราะหปรมาณอนภาคนาโนเงนและธาตอนๆ ทมในสารละลายผสมดวยเครอง EDXRF ผลการวเคราะหขนาดและลกษณะพ นผวอนภาคนาโนเงนทไดดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองกราด (SEM) และกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองผาน (TEM) ผลการทดลองดงรายละเอยดการอภปรายผลตามหวขอตอไปน

4.2 สารสกดจากพชทสามารถใชเปนสยอมผลตภณฑหตกรรมทเปนมตรตอสงแวดลอม 4.2.1 ผลการส ารวจพนทเปาหมายในการด าเนนการวจย การลงพ นทสารวจพ นทเปาหมายในการทาวจยคอชมชนบานพงบโละ ตาบลสะเตงนอก อาเภอเมอง จงหวดยะลา เกบรวบรวมตวอยางพชทสามารถใชเปนวตถดบในการสกดสจากสวนของใบหรอเปลอก และใบเตยหนามสดจากแหลงวตถดบทชาวบานนามาทาผลตภณฑจกสาน เพอนามาทดลอง/ทดสอบในหองปฏบตการตามวธทกาหนด พชทสกดสทเลอก ไดแก ขม นพ นบาน กางปลาแดง ใบกงเทยน ใบสาบเส อ เปลอกตนเสมดแดง เมลดกาแฟ และเปลอกตนหวาหวาน เปนตน ดงแสดงในภาพตอไปน

30

ภาพท 4.1 ตวอยางพชทนามาใชสกดสยอมใบเตยหนาม ทมา: ภาพจาก http://www.สมนไพร-ไทย.com/สมนไพรไทย/สรรพคณอนๆ/ลดไขและถอนพษ/กางปลาแดง/; https://medthai.com/สาบเสอ; https://imgwonders.com/media/2031085962540713701 4.2.2 ผลการสกดสจากพชทส ารวจในพนทเปาหมาย การสกดสจากสวนของพชในการทดลองคร งน ไดเลอกพชทใหสเขมและสามารถยอมใบเตยหนามแบบรอน ตดสไดด ไดแก สเหลองจากขม นพ นบาน สแดงอฐจากใบกางปลาแดง สแดงเทาจากใบกงเทยนบาน สเทาจากใบสาบเสอ และสแดงออนจากเปลอกหวาหวานพ นบาน เปนตน

ภาพท 4.2 สตางๆ จากสวนของพชทหาไดในทองถน

31

4.3 สภาวะทเหมาะสมของกระบวนการยอมสใบเตยหนาม 4.3.1 ผลการวจยเชงทดลองยอมสในหองปฏบตการทางวทยาศาสตร ผลการวจยเชงทดลองในหองปฏบตการทางวทยาศาสตรทศนยวทยาศาสตรและวทยาศาสตรประยกต มหาวทยาลยราชภฏยะลา เชน การเตรยมตวอยาง สกดสจากพช เตรยมส การสงเคราะหสารตานทานตอเช อจลนทรย ตมใบเตยหนามในน าเดอด การอบแหง การยอมส ศกษาและทดสอบภาวะทเหมาะสมของการยบย งเช อจลนทรยของใบเตยหนามทผานการยอมสธรรมชาต การเคลอบอนภาคนาโนเงนทเตรยมโดยวธเคมสะอาด การประยกตถายทอดองคความรสการใชงานระดบชมชนในพ นทเปาหมาย ซงผลการดาเนนการดงรายละเอยดตอไปน 4.3.2 ผลการยอมสใบเตยหนามดวยสกดธรรมชาต ในระดบหองปฏบตการทางวทยาศาสตร กระบวนการยอมสท งหมดจะใชหลกเคมสะอาดในการยอมใบเตยหนามดวยสสกดจากธรรมชาตทไดจาก ขอ 4.2.1 โดยยอมดวยสสกดอยางเดยว ใชเกลอเคม ใชเกลอแกง และสมแขก ผลการยอมใบเตยหนามดวยสจากพชในธรรมชาตดงแสดงในภาพตอไปน

ภาพท 4.3 ใบเตยหนามทยอมสจากขม นพ นบานทสภาวะตางๆ และยอมดวยสเคม จากภาพจะเหนวาการยอมใบเตยหนามดวยสสกดจากขม นพ นบาน สตดในเน อใบดมากเมอเทยบกบ

32

ใบเตยหนามอางองทไมไดยอมส จาการทดลองน พบวา ไมวาจะยอมทสภาวะใดกตาม จะใหสทคมชด ตดเน อใบเตยหนามดมาก อยางไรกตามเมอเตมเกลอแกงลงไปเลกนอยจะทาใหสเหลองของขม นตดดข น สวนการยอมใบเตยหนามดวยสเคม (สแดง และสสม) จะใหผลดมาก สเขม ตดเน อใบเตยหนามด เหนสคมชดพอๆ กบการยอมดวยสสกดจากขม น สาหรบสารทเตมผสมกบสสกดในการยอมใบเตยหนามดวยสสกดจากขม นเพอใหการยอมสตดในเน อใบเตยหนามดข น ไดแก เกลอแกง ใบฝรง กระเทยม ใบชมเหดเทศ กรดแทนค (Tannic acid) กรดแกลค (Gallic acid) จากการทดลองพบวา สารหรอใบพชทเตมเหลาน นใหผลทไมแตกตางกนมากนก โดยพบวาเกลอแกงใหผลทสงเกตดวยเปลาไดดทสด กลาวคอ ไดสเหลองทคมชดทสดเมอเทยบกบสารเคมหรอใบพชชนดตางๆ ดงกลาวทนามาใช จากการทอดลองชดน พอสรปไดวาสเหลองทสกดจากขม นพ นบาน ใชยอมใบเตยหนามแทนสเคมไดอยางมประสทธภาพมากทสด เพยงแตการใชเวลาในการยอมมากกวาสเคมเลกนอย

ภาพท 4.4 ใบเตยหนามทยอมดวยสจากธรรมชาตชนดตางๆ จากภาพท 4.4 แสดงผลการยอมใบเตยหนามดวยสสกดจากสวนของใบพช (ใบเตยหอม ใบสาปเสอ ใบชา ใบกางปลาแดง) เมลดกาแฟ (สดา) ถาน (สดา) ขาวเบอรร (สมวง) โดยเตมเกลอแกงเปนสารทชวย เพอเพมความเขมของสตดบนผวใบเตยหนาม จากการทดลองพบวา เมอเทยบกบใบเตยหนามอางองในภาวะเดยว

33

แลว ใบสาปเสอใหสเทาและตดเน อใบเตยหนามไดกวาสจากธรรมชาตจากใบพชหรอเมลดพชนดอนๆ รองลงมาคอใบกางปลาแดงใหสแดงอฐ สวนสดาจากถานและเมลดกาแฟยอมไมตดเน อใบเตยหนามหรอตดเพยงเลกนอย ถงแมมการปรบปรงวธโดยการเตมชวยบางชนดแลวกตาม แมวาสสกดจากเมลดขาวเบอรรใหสมวงเขม สคมชดมากในสารละลายน า แตเมอนาสสกดน มายอมใบเตยหนามตามวธการทกาหนดขางตนแลว พบวาสมวงเขมทสกดจากเมลดขาวเบอรรกไมสามารถยอมใบเตยหนามใหตดเน อไดดพอ ไมวาจะปรบปรงวธการโดยการเตมสารชวยตดแลวกตาม อยางไรกตาม ผลการทดลองน ซงตอนหลงไดเตมสมแขกผสมเกลอลงไปทาใหสตดเน อใบเตยหนามดข นอยางเหนไดชด โดยเฉพาะสสกดจากใบกางปลาแดงใหสแดงอฐทคมชดกวามาก และตดเน อใบเตยหนามไดกวาการเตมเกลอแกงเพยงอยางเดยว

ภาพท 4.5 ใบเตยหนามทยอมดวยสสกดสวนตางๆ ท งจากพชและหมกจากปลาทะเล จากภาพท 4.5 แสดงผลการยอมใบเตยหนามดวยสสกดจากสวนของใบพช (ใบกงเทยนบาน ใบยอพ นบาน ดอกเฟองฟาแดง ใบกางปลาแดง) หมกดาจากปลาหมก (สดา) และเปลอกตนหวาหวาน (เปลอกสาเมาะ) โดยเตมเกลอแกงเปนสารทชวยใหสตดเน อใบเตยหนาม จากการทดลองพบวา ผลการตดสเมอเทยบกบใบเตยหนามอางองในภาวะเดยวแลว ใบสาปเสอใหสเทาและตดเน อใบเตยหนามไดกวาสจากธรรมชาตจากใบพชหรอเมลดพชนดอนๆ รองลงมาคอใบกางปลาแดงใหสแดงอฐ แมวาสสกดจากเมลดขาวเบอรรใหสมวงเขม สคมชดมากในสารละลายน า แตเมอนาสสกดน มายอมใบเตยหนามตามวธการทกาหนดขางตนแลว พบวาสมวงเขมทสกดจากเมลดขาวเบอรรกไมสามารถยอมใบเตยหนามใหตดเน อไดดพอ ไมวาจะปรบปรงวธการโดยการเตมสารชวยตดแลวกตาม ซงนาจะเปนผลมาจาก

34

ธรรมชาตขององคประกอบในสารสกดทใหสจากเมลดขางเบอรร อยางไรกตาม ผลการทดลองน ซงตอนหลงไดเตมสมแขกผสมเกลอลงไปทาใหสตดเน อใบเตยหนามดข นอยางเหนไดชด โดยเฉพาะสสกดจากใบกางปลาแดงใหสแดงอฐทคมชดกวามาก และตดเน อใบเตยหนามไดกวาการเตมเกลอแกงเพยงอยางเดยว จากการทดลองน พบวาสเหลองจากขม น สแดง-เทาจากใบกางปลาแดง สเทาจากใบสาปเสอ สแดงอฐจากใบกงเทยน และสแดงออนจากเปลอกตนหวาหวาน เปนสทตดด คมชด วธการยอมไมยงยาก ใชเวลาไมมาก และมความเขมพอทจะสามารถนาไปถายทอดขยายผลใหชาวบานในชมชนไดทาตอในสเกลใหญระดบชาวบาน สจากพชเหลาน สามารถเตรยมและปฏบตการยอมใบเตยหนามงายกวาสจากพชอนๆ ทสาคญใหสเขมพอทจะสามารถนาประยกตใชกบการออกแบบลวดหลายในการจกสานใบเตยหนามเปนเครองใชชนดตางๆ ตอไปไดงาย สามรถเหนลวดลายไดอยางชดเจนและมเอกลกษณ 4.3.3 อนภาคนาโนเงนจากการสงเคราะหจากสารสกดจากพช สารละลายอนภาคนาโนเงนทใชการเคลอบใบเตยหนามเตรยมจากสารสกดใบเตยหอม ใบไมสทอง ใบฝรง และใบชมเหดเทศ ดงแสดงในภาพท 3.3 ในบทท 3 ผลว เคราะหการดดกลนแสงของอนภาคนาโนเงนเบ องตน (SPR) ดวยเครอง UV-Visible spectrophotometer ผลการวเคราะหหมฟงกชนของสารประกอบบนสารประกอบททาหนาทเปนรดวซซง เอเจนต (Reducing agent) ของอนภาคนาโนเงนดวยเครอง FT-IR ผลการวเคราะหปรมาณอนภาคนาโนเงนและธาตอนๆ ทมในสารละลายผสมดวยเครอง EDXRF ผลการวเคราะหขนาดและลกษณะพ นผวอนภาคนาโนเงนทไดดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองกราด (SEM) และกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองผาน (TEM) ดงแสดงผลการวเคราะหอนภาคนาโนเงนในภาพตอไปน

FT-IR SEM ภาพท 4.6 กราฟผลการวเคราะหเอกลกษณอนภาคนาโนเงนจากสารสกดของใบไมสทอง

35

EDX TEM

การกระจายตวของขนาดอนภาคนาโนเงนทสงเคราะห

ภาพท 4.6 กราฟผลการวเคราะหเอกลกษณอนภาคนาโนเงนจากสารสกดของใบไมสทอง (ตอ) ผลการวเคราะหเอกลกษณของอนภาคนาโนเงนทสงเคราะหจากสารสกดของใบสทองดวยวธเคมสะอาด ณ อณหภมหองเปนไปตามคณลกษณะของอนภาคนาโนเงนทกาหนด เชน ขนาดเสนผาศนยกลางของอนภาคนาโนเงนทสงเคราะหคร งน อยในชวง 1- 100 นาโนเมตร (ขอมลจาก SEM/TEM) มสญญาณของหมชงกชนของสารประกอบประกอบอนทรยเหมอนกบสารสกดหยาบจากพช เชน กรณของใบไมสทองอนเปนสารทใชในการรดวซไอออนโลหะเงนใหเปนโลหะเงนในสารละลายเงนไนเตรท (ขอมลจาก FT-IR) ยนยนการเกดโลหะเงนในสารละลายอนภาคนาโนเงนในกระบวนการสงเคราะหดวยวธทางเคมสะอาด (จากขอมลการวเคราะหดวย EDXRF) เปนตน

36

4.4 สภาวะทเหมาะสมในการเตรยมใบเตยหนามททนตอการเจรญเตบโตของเชอจลนทรย ดวยวธทางนาโนเคมสะอาด 4.4.1 คณสมบตการตานเชอของอนภาคนาโนเงน นาสารละลายนภาคนาโนเงนทสงเคราะหไดจากสารสกดใบเตยหอม ใบไมสทอง ใบฝรง และใบชมเหดเทศ ตามขอ 2.3 มาทดสอบฤทธตานเช อจลนทรยกอโรค 2 ชนด ไดแก Staphylococcus aureu (+) และ Pseudomonas aeruginosa (-) ซงเปนตวแทนเช อกลมแกรมบวก (+) และแกรมลบ (-) โดยใชตวยาแอมฟซลนเปนสารมาตรฐานควบคม พบวาอนภาคนาโนเงนจากสารสกดใบชมเหดเทศมฤทธตานเช อ Staphylococcus aureu ดทสด รองลงมาอนภาคนาโนจากใบฝรง ในขณะทฤทธยบย งเช อ Pseudomonas aeruginosa พบวาอนภาคนาโนเงนจากใบชมเหดเทศ เชนกน รองลงมาคออนภาคนาโนจากใบไมสทอง ดงแสดงรายละเอยดในตารางตอไปน ตารางท 4.1 ผลการทดสอบฤทธตานเช อจลนทรย 2 ชนดของอนภาคนาโนเงนทสงเคราะหดวยวธเคมสะอาด

คาเฉลย ± SD จานวน 3 ตวอยาง

เช อจลนทรย สารสกด นาโนเงน

ขนาดวงใส (ซม) Staphylococcus aureu Pseudomonas aeruginosa

ตวยาแอมฟซลน สารมาตรฐานควบคม (5 mg/mL)

2.43±0.12 2.24±0.22

สารสกดหยาบใบไมสทอง (20g/100 mL H2O) 1.09±0.07 0.89±0.15 สารละลายอนภาคนาโนเงน (20 mg/mL) 1.72±0.07 1.55±0.09 สารสกดหยาบจากใบเตยหอม (20g/100 mL H2O)

1.20±0.10 0.90±0.11

สารละลายอนภาคนาโนเงน (20 mg/mL) 1.61±0.03 1.42±0.15 สารสกดหยาบจากใบฝรง (20g/100 mL H2O) 1.51±0.16 1.23±0.12 สารละลายอนภาคนาโนเงน (20 mg/mL) 1.87±0.04 1.54±0.08 สารสกดหยาบจากใบชเหดเทศ (20g/100 mL H2O)

1.55±0.23 1.31±0.14

สารละลายอนภาคนาโนเงน (20 mg/mL) 1.93±0.09 1.76±0.22

37

ภาพท 4.7 ต วอย า งผลการทดสอบฤทธ ต าน เช อ Staphylococcus aureu และ Pseudomonas aeruginosa ของสารสกดจากใบไมสทองและอนภาคนาโนเงนทสงเคราะหจากสารสกดใบไมสทอง 4.4.2 ผลการศกษาคณสมบตการตานเชอของใบเตยหนามเคลอบดวยอนภาคนาโนเงน การทดสอบการยบย งเช อจลนทรยดวยวธเดยวกบหวขอ 2.4 (ค) และวเคราะหผลดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองกราด (SEM) เพอศกษารายละเอยดของผลการแชใบเตยหนามในสารละลายอนภาคนาโนเงน การกระจายตวของอนภาคนาโนเงนบนพ นผวใบเตยหนามทผานการยอมดวยสสกดจากธรรมชาตวามการกระจายตวอยางไร มแนวโนมผลของอณหภมสารละลาย ผลของความเขมขนอนภาคนาโนเงน และผลของเวลาในการแชในสารละลายอนภาคนาโนเงนเพอเปรยบเทยบกบประสทธภาพการยบย งเช อจลนทรยกอโรคของใบเตยหนามยอมสสกดจากธรรมชาตทผานการเคลอบดวยอนภาคนาโนเงน ผลการทดสอบการยบย งเช อจลนทรยท ง 2 ชนด (Staphylococcus aureu & Pseudomonas aeruginosa) ของใบเตยหนามทผานการเคลอบผวดวยอนภาคนาโนเงนจากสารสกดใบชมเหดเทศพบวา ทอณหภม 60-70 oC เขมขนสารละลายอนภาคนาโนเงน 100 ppm และการแชในสารละลายอนภาคนาโนเงนเปนเวลา 12 ชวโมง ใหผลดทสด

4.5 ผลการสาธตและถายทอดองคความรใหกลมผสนใจในชมชน รวมดาเนนการถายทอดองคความรใหกลมแมบานในนามแผนงานวจย ยกระดบผลตภณฑภมปญญาทองถนจกสานจากเตยหนามสการแขงขนเชงพาณชยภายใตแนวคดเปนมตรตอสงแวดลอม ชมชนพงบโละ ตาบลสะเตงนอก อาเภอเมอง จงหวดยะลา ซงเกดจาการรวมกลมของผสนใจเกยวกบการพฒนาฝมอการทาเครองจกสานตามแนวคดทเปนมตรตอสงแวดลอมในพ นทชมชนในหมบาน องคความรและเทคนควธการทคดคนจากการวจยคร งน ไดถายทอดสชาวชมชน ไดแก เทคนคการสกด

สจากสวนของพชชนดตางๆ ทใหส ซงสามารถหาไดงายในทองถน และเทคนควธการยอมใบเตยหนามทผาน

การเตรยมทาเครองจกสาน ตลอดจนการทาความสะอาดหลงจากยอม การทาใหแหงในรมทปราศจากถก

แสงแดด เปนตน

38

ภาพท 4.8 สาธตและถายทอดเทคนควธการ องคความรใหกลมผสนใจในชมชนบานพงบโละ

39

บทท 5

สรปและขอเสนอแนะ

5.1 บทน ำ การวจยเกยวกบสสกดจากผลตภณฑธรรมชาตเพอน าไปใชประโยชนในการยอมผลตภณฑจกสานจาก ทองถนในชมชน ตามโครงการวจย “กระบวนการยอมสใบเตยหนามดวยสารสกดจากพชพนถนทเปนมตรตอสงแวดลอม ภายใตชดโครงการวจยการยกระดบผลตภณฑภมปญญาทองถนจกสานจากเตยหนามสการแขงขนเชงพาณชยภายใตแนวคดทเปนมตรตอสงแวดลอม” นบวามความส าคญอยางยง เปนแนวทางในการการลดสารเคมทกอมลพษตอสงแวดลอม หนมาใชสจากสารสกดจากพชพรรณไมทสามารถหาไดในทองถน มาประยกตใชงานในกระบวนการยอมผลตภณฑจกสานจากเตยหนาม ซงจ าเปนอยางยงในภาวะทความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางปจจบน

5.2 สรปผลกำรวจย การลงพนทส ารวจพนทเปาหมายในการท าวจยคอชมชนบานพงบโละ ต าบลสะเตงนอก อ าเภอเมอง จงหวดยะลา พบพชทสามารถสกดสทส าคญ 5 ชนด ไดแก ขมนพนบาน กางปลาแดง ใบกงเทยน ใบสาบเสอ และเปลอกตนหวาหวาน การยอมใบเตยหนามดวยสสกดจากขมนพนบาน สตดในเนอใบดมากเมอเทยบกบใบเตยหนามอางองทไมไดยอมส การทดลองนพบวา ไมวาจะยอมทสภาวะใดกตาม จะใหสทคมชด ตดเนอใบเตยหนามดมาก เมอเตมเกลอแกงลงไปเลกนอยจะท าใหสเหลองของขมนตดดขน สวนการยอมใบเตยหนามดวยสเคม (สแดง และสสม) จะใหผลดมาก สเขม ตดเนอใบเตยหนามด เหนสคมชดพอๆ กบการยอมดวยสสกดจากขมน ส าหรบสารทเตมผสมกบสสกดในการยอมใบเตยหนามดวยสสกดจากขมนเพอใหการยอมสตดในเนอใบเตยหนามดขน จากการทดลองพบวาสารหรอใบพชทเตมเหลานนใหผลทไมแตกตางกนมากนก โดยพบวาเกลอแกงใหผลทสงเกตดวยเปลาไดดทสด กลาวคอ ไดสเหลองทคมชดทสดเมอเทยบกบสารเคมหรอใบพชชนดตางๆ ดงกลาวทน ามาใช การทอดลองชดน พอสรปไดวาสเหลองทสกดจากขมนพนบาน ใชยอมใบเตยหนามแทนสเคมไดอยางมประสทธภาพมากทสด เพยงแตการใชเวลาในการยอมมากกวาสเคมเลกนอย ผลการเตมสมแขกผสมเกลอลงไปในส ท าใหสตดเนอใบเตยหนามดขนอยางเหนไดชด โดยเฉพาะสสกดจากใบกางปลาแดงใหสแดงอฐทคมชดกวามาก และตดเนอใบเตยหนามไดกวาการเตมเกลอแกงเพยงอยางเดยว ผลการวเคราะหเอกลกษณของอนภาคนาโนเงนทสงเคราะหได ณ อณหภมหองเปนไปตามคณลกษณะของอนภาคนาโนเงนทก าหนด เชน ขนาดเสนผาศนยกลางของอนภาคนาโนเงนทสงเคราะหครงนอยในชวง 1-

40

100 นาโนเมตร (ขอมลจาก SEM/TEM) มสญญาณของหมชงกชนของสารประกอบประกอบอนทรยเหมอนกบสารสกดหยาบจากพช เชน กรณของใบไมสทองอนเปนสารทใชในการรดวซไอออนโลหะเงนใหเปนโลหะเงนในสารละลายเงนไนเตรท (ขอมลจาก FT-IR) ยนยนการเกดโลหะเงนในสารละลายอนภาคนาโนเงนในกระบวนการสงเคราะหดวยวธทางเคมสะอาด (จากขอมลการวเคราะหดวย EDXRF) เปนตน ผลการทดสอบฤทธตานเชอจลนทรยกอโรค 2 ชนดของสารละลายนภาคนาโนเงนทสงเคราะหไดจากสารสกดใบเตยหอม ใบไมสทอง ใบฝรง และใบชมเหดเทศ ไดแก Staphylococcus aureu (+) และ Pseudomonas aeruginosa (-) ซงเปนตวแทนเชอกลมแกรมบวก (+) และแกรมลบ (-) โดยใชตวยาแอมฟซลนเปนสารมาตรฐานควบคม พบวาอนภาคนาโนเงนจากสารสกดใบชมเหดเทศมฤทธตานเชอ Staphylococcus aureu ดทสด รองลงมาอนภาคนาโนจากใบฝรง ในขณะทฤทธยบยงเชอ Pseudomonas aeruginosa พบวาอนภาคนาโนเงนจากใบชมเหดเทศ เชนกน รองลงมาคออนภาคนาโนจากใบไมสทอง ผลการทดสอบการยบยงเชอจลนทรยทง 2 ชนด (Staphylococcus aureu & Pseudomonas aeruginosa) ของใบเตยหนามทผานการเคลอบผวดวยอนภาคนาโนเงนจากสารสกดใบชมเหดเทศพบวา ทอณหภม 60-70 oC เขมขนสารละลายอนภาคนาโนเงน 100 ppm และการแชในสารละลายอนภาคนาโนเงนเปนเวลา 12 ชวโมง ใหผลดทสด องคความรและเทคนควธการทคดคนจากการวจยครงนไดถายทอดสชาวชมชน ไดแก เทคนคการสกดสจากสวนของพชชนดตางๆ ทใหส ซงสามารถหาไดงายในทองถน และเทคนควธการยอมใบเตยหนามทผานการเตรยมท าเครองจกสาน ตลอดจนการท าความสะอาดหลงจากยอม การท าใหแหงในรมทปราศจากถกแสงแดด เปนตน

5.3 ขอเสนอแนะ จากการด าเนนการวจยครงน พบขอสงเกต ขอแนะทควรปรบปรงเพอใหผลผลตจากวจยมคณภาพดงตอไปน 5.3.1 ขอเสนอแนะดำนกำรน ำผลวจยไปใชประโยชน 1. หากไดมการพฒนากระบวนการยอมสจากสธรรมชาตท าใหไดเทคนควธการยอมทมประสทธภาพยงขน อาจตองใชเวลาศกษาเพมขนกตาม จะเกดประโยชนตอการสรางมลคาเพมใหผลตภณฑธรรมชาตพนท ซงจะอ านวยประโยชนมากและเปนไปตามกรอบแนวคดทเปนมตรตอสงแวดลอม 2. พชพรรณตางๆ ในพนทมมากมายตามความหลากหลายทางชวภาพ หากใชเวลาในส ารวจ สอบถามผรในพนท ปราชญชาวบาน สามารถเขาถงขอมลเกยวกบพชทใหสทนาสนใจจ านวนมาก ไดสทมเกดประโยชนตอการน าไปใชยอมทหลากหลาย

41

5.3.2 ขอเสนอแนะดำนกำรวจยตอยอดทเกดประโยชนในอนำคต 1. การปรบปรงคณภาพกระบวนการยอมหรอเคลอบใบเตยหนามดวยอนภาคโลหะนาโนชนดตางๆ หลงยอมดวยสสกดจากพชแลว เชน อนภาคนาโนเงน หรออนภาคนาโนซงคออกไซด เปนแนวทางชวยเพมมลคาและเพมคณภาพของผลตภณฑอปกรณจกสานในพนทเปนอยางด หรออาจพฒนาสผลตภณฑทมกลนในอนาคต เปนหวขอวจยทควรมงศกษา คนควา ทดลอง ปรบปรงคณภาพใหไดผลตภณฑทมคณภาพยงขน

42

บรรณานกรม

1. นชาวด ตานเหง (2561). รายการวจยเรอง การสอสารเพอบรหารจดการตงกลมและสบทอดภมปญญา จกสานจากเตยหนามชมชนพงบโละ ต าบลสะเตงนอก อ าเภอเมอง จงหวดยะลา. ยะลา. สถาบนวจยและ พฒนาจงหวดชายแดนภาคใต มหาวทยาลยราชภฏยะลา. 2. คลนกเทคโนโลย (2555). รายงานฉบบสมบรณ โครงการถายทอดเทคโนโลยการใชสธรรมชาตและพฒนา รปแบบผลตภณฑกระจดเพอยกระดบคณภาพสนคา มหาวทยาลยวลยลกษณ. 3. Yosie Andriani, Nadiah Madihah Ramli, Desy Fitrya Syamsumir, Murni Nur Islamiah Kassim, Jasmin Jaafar, Nur Asniza Aziz, Leni Marlina, Noor Suryani Musa, Habsah Mohamad. (2015). Phytochemical analysis, antioxidant, antibacterial and cytotoxicity properties of keys and cores part of Pandanus tectorius fruits. J of Arabian Chemical Society. 3(3). 244-265. 4. Nur Kamilah Mohd, Wan Mohd Afiq Wan Mohd Khalik and Alyza A. Azmi (2019). Synthesis and Characterization of silica–silver core-shell nanoparticles, Malaysian Journal of Analytical Sciences, 23 (2). 290-299. 5. Jayanta Saha, Arjuara Begum, Avik Mukherjee and Santosh Kumar. (2017). A novel green synthesis of silver nanoparticles and their catalytic action in reduction of methylene blue dye. Sustainable Environmental Research. 27: 245-250. 6. Hojat Veisi, Sirous Azizi and Pourya Mohamedi. (2018). Green synthesis of the silver nanoparticles mediate by Thymbra spicata extract and its application as a heterogeneous and recyclable nanocatalyst for catalytic reduction of a variety of dyes in water. Journal of Cleaner Production. 170: 1536-1543. 7. Hojat Veisi,Sirous Azizi and Pourya Mohamadi. (2018). Green synthesis of the silver nanoparticles mediated by Thymbrapicata extract and its application as heterogeneous and recyclable nanocatalyst for catalytic reduction of varirty of dyes in water. Journal of Cleaner Production 170: 1536-1543. 8. Amit Kumar Mittal, Yusuf Chisti and Uttam Chand Banerjee. (2013). Research review paper on Synthesis of metallic nanoparticles using plant extracts. Biotechnology Advances 31: 346- 356. 9. Gunti Gowtham Raj, Hyma Sara Varghese, Sarita Kotagiri, B. M. Vrushabendra Swamy, Archana Swamy, Rafi Khan Pathan. (2014). Anticancer Studies of Aqueous Extract of Roots andLeaves of Pandanus Odoratissimus f. ferreus (Y. Kimura) Hatus: An In Vitro

43

Approach. J of Traditional and Complementary Medicine. 4(4), pp. 279‑284. 10. Kumar, SeemaDagar, PushpanderKumar, JitenderSingh, SunilKumar, DineshKumar. (2017). Antifertility effect of hydroalcoholic extract of Pandanus odoratissimus L. leaves atyender. Porto Biomedical Journal. 2(5):167–169. 11. LondonKar, R. and Kamber, A. (2009). Evaluation of free radical scavenging activity of Pandanus odoratissmus. International Journal of Pharmacology (Asian Network for Scientific Information). 4 pp. 12. Kholoud, M.M. Abou El-Nour, Ala’a Eftaiha, Abdulrhman Al-Wwartha and REda A.A. Ammar. (2010). Synthesis and applications of silver nanoparticles, (Review Article). King Saud University Arabian Journal of Chemistry. 3, 135-140. 13. Palaniselvam Kuppusamy, Mashitah M. Yusoff, Gaanty Pragas Maniam and Natanamurugaraj Govindan. (2016). Biosynthesis of metallic nanoparticles using plant derivatives and their new avenues in pharmacological applications-An updated report, (Review). King Saud University, Saudi Pharmaceutical Journal. 24, 473-484. 14. Aromal, S.A. and Philip, D. (2012). Green synthesis of gold nanoparticles using Trigonella foenum-graecum and its size dependent catalytic activity. Spectrochem Acta A 97, 1-5. 15. Tripathy, A. Raichur, A.M., Chandrasekaran, N., Prathna, T.C. and Mukherjee, A. (2010). Process variables in biometric synthesis of silver nanoparticles by aqueous extract of Azadiratcha indeca (Neem) leaves. J. Nanopart. Rs. 12, 137-246. 16. Thakkar, K.N., Mhatre, S.S., and Rasesh, Y.P. (2010). Biological synthesis of metallic nanoparticles. Nanomedicine 6. 257-262. 17. Ramanathan, R. Field, M.R., O’Mullane, A.P., Smooker, P.M., Bhargava, S.K. and Bansal, V. (2013). Aqueous phase synthesis of copper nanoparticles: A link between heavy metal resistance and nanoparticles synthesis ability in Bacterial systems. Nanoscale 21. 2300- 2306. 18. Sangeetha, G., Rajeshwari, S. and Venckatesh, R. (2011). Green synthesis of Zinc oxide nanoparticles by aloe barbadensis miller leaf extract: structure and optical properties. Material Sesources Bulletin. 46, 2560-2566.

44

เอกสารอางออนไลน 1. องคการสวนพฤษศาสตร กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (2562). ฐานขอมลพรรณไม [ออนไลน]. คนเมอ 12 เมษายน 2562 , จาก : http://www.qsbg.org/Database/plantdb /mdp/ medicinal-specimen.asp?id=788 2. สมนไพรไทย (2562). รวมสมนไพรไทย [ออนไลน]. คนเมอ 6 มถนายน 2562 , จาก : http://www.สมนไพร-ไทย.com/สมนไพรไทย/สรรพคณอนๆ/ลดไขและถอนพษ/กางปลาแดง/; 3. สาบเสอ (2561). พนธสาบเสอ [ออนไลน]. คนเมอ 30 มถนายน 2562 , จาก : https://medthai.com/สาบเสอ; 4. สมนไพร-ไทย (2562). กางปลาแดง [ออนไลน]. คนเมอ 7 มนาคม 2562, จาก : http://www.สมนไพร-ไทย.com/กางปลาแดง/ 5. เตยหนาม (2561). เตยหนาม [ออนไลน]. คนเมอ 16 มกราคม 2562, จาก : https://th.wikipedia.org /wiki/เตยหนาม 6. ส านกงานโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร (2561). สรรพคณสมนไพร 200 ชนด [ออนไลน]. คนเมอ 5 มนาคม 2562, จาก : https://www.rspg.or.th/plants_data/herbs สรรพคณสมนไพร 200 ชนด, ส านกงานโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร. “เทยนกง”.

45

ประวตผวจย

1. ชอ-นามสกล (ภาษาไทย) รองศาสตราจารย ดร. อบดลนาเซร ฮายสาเมาะ (ภาษาองกฤษ) Assoc. Prof. Dr. AbdulNaser HajiSamoh 2. ต าแหนงวชาการ/ประสบการณดานการบรหาร รองศาสตราจารย สาขาวชาเคม 2556 – ปจจบน กรรมการสภามหาวทยาลยจากผแทนคณบด 2558-2560 กรรมการบรหารบคคลมหาวทยาลยราชภฏยะลา 2558-2560 กรรมการประจ าคณะวทยาศาสตรเทคโนโลยและการเกษตร 2560 – ปจจบน กรรมการประจ าสถาบนวจยและพฒนาจงหวดชายแดนภาคใต 2560 – 2561 คณบดคณะวทยาศาสตรเทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา 2556-2560 ผประเมนคณภาพการศกษาระดบคณะ/สถาบน (บญช สกอ) 2556 – ปจจบน

ผประเมนคณภาพการศกษาระดบคณะ/สถาบน (บญช มรภ) 2562 – ปจจบน กรรมการสภาวชาการ มหาวทยาลยราชภฏยะลา 2561-ปจจบน ผชวยอธการบด ฝายการตางประเทศ 2561-ปจจบน รกษาการผอ านวยการศนยภาษาและอาเซยนศกษา 2562 – ปจจบน

3. สถานทท างาน สาขาเคม คณะวทยาศาสตรเทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา อ าเภอเมอง จงหวดยะลา 95000 โทรศพท 0848557084 แฟกซ 073212108 E-mail: nasir_2002@yahoo.com 4. ประวตการศกษา

ระดบ สาขา มหาวยาลย ประเทศ ปรญญาตร (วท.บ.) ปรญญาโท (วท.ม.) ปรญญาเอก (Ph. D.)

เคม เคมศกษา Org. Chem.

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ University of Science Malaysia

ไทย ไทย มาเลเซย

5. วชาทสอนหรอเชยวชาญในการสอน 1. เครองมอวเคราะหทางเคม (Chemical Instrumentation) 2. เคมสงแวดลอม (Environmental Chemistry) 3. เคมสะอาด (Green Chemistry)

46

6. แตงเรยบเรยงหนงสอ ต ารา เอกสารประกอบการสอน เอกสารค าสอนในสาขาวชาเคมรวม 14 เลม 1. เคมเชงฟสกส 1 2. ปฏบตการเคมเชงฟสกส 1 3. การวเคราะหโดยเครองมอ 1 4. ปฏบตการวเคราะหโดยเครองมอ 1 5. เคมเชงฟสกส 2 6. ปฏบตการเคมเชงฟสกส 2 7. เคมสงแวดลอม 8. ปฏบตการเคมสงแวดลอม 9. การวเคราะหโดยเครองมอ 2 10. ปฏบตการวเคราะหโดยเครองมอ 2 11. เคมอนนทรย 12. การวเคราะหโดยเครองมอทางสเปกโทรสโกป 13. เคมสะอาด 14. ความปลอดภยทางเคม 7. งานวจยทสนใจ/สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ (ตางจากคณวฒการศกษา) ระบสาขาวชา 1. Nanochemistry of green synthesis and its applications in catalysis and textile fabrication. 2. Assessment of persistent toxic substances (PTSs) in various environmental compartments. 3. Human health risk assessment of PTSs through daily dietary intake. 4. Green Chemistry of natural extract for analytical chemistry laboratory and photosensitizer. 5. Natural product Chemistry/herbal and medicinal plant 8. ประสบการณทเกยวของกบการบรหารงานวจยผลงานวจยทงในและตางประเทศ รวมทงโครงการพฒนาและ ยกระดบ OTOP (สป.วท) ทผานมา

ท ชอเรอง/โครงการ วจย แหลงทน 1 การวเคราะหคณลกษณะทางเคมและกายภาพบางประการของน า

บาดาลในสถาบนราชภฏยะลา สถาบนราชภฏยะลา บกศ. ป 2543

2 การวเคราะหโลหะปรมาณนอยในใบชาโดยวธเทคนค AAS สถาบนราชภฏยะลา บกศ. ป 2544

47

3 การศกษาปรมาณทองแดง ตะกว และแคดเมยมในปลาทจากตลาดสดเทศบาลนครยะลา

สถาบนราชภฏยะลา บกศ. ป 2544

4 Assessment of Hydrocarbon Pollutions on Coastal Environments by Petroleum Processing activities in Bintulu Area, Malaysia.

Research Grant 2005, B.E. 2548) (Shell fund)

5 การตรวจวเคราะหสารมลพษอนทรยคงทนในผลตภณฑอาหารบางชนดทจ าหนายในจงหวดยะลา

มหาวทยาลยราชภฏยะลา บกศ. ป 2550

6 การปนเปอนของสารมลพษอนทรยคงทนในแมน าสายหลกของจงหวดชายแดนภาคใต

มหาวทยาลยราชภฏยะลา งปม. ป 2551

7

การศกษาปรมาณและองคประกอบหลกทางเคมในน าสมควนไมจากไมยางพารา

มหาวทยาลยราชภฏยะลา งปม. ป 2552

8 การกระจายตวของสารบวธลทนในน าและสตวน าบางชนดบรเวณพ นททาเรอประมงหลกในจงหวดชายแดนภาคใต

มหาวทยาลยราชภฏยะลา งปม. ป 2554

9 วทยาศาสตรบรณาการกบภมปญญาทองถนเพอสขภาพและชมชนในการศกษาดานองคประกอบทางเคมของสารสกดหยาบจากยอดฝรง

มหาวทยาลยราชภฏยะลา งปม. (สกอ) ป 2554

10 ฤทธตานเช อแบคทเรยกอโรคทางเดนอาหารจากสารสกดพชสมนไพรทองถน

มหาวทยาลยราชภฏยะลา งปม./บก.ศ. ป 2557

11 การใชประโยชนของสารสกดผลตภณฑธรรมชาตในทองถนเพอการสอนวชาปฏบตการทางเคม

มหาวทยาลยราชภฏยะลา งปม. ป 2558

12 การพฒนาผลตภณฑน าปรงรสส าหรบหมเบตงกงส าเรจรป (ผรวมวจย)

มหาวทยาลยราชภฏยะลา งปม. ป 2558

13 การพฒนาผลตภณฑสมแขกเพอเพมรายไดใหกบกลมแมบานเกษตรกรบานทาสาป (ผรวมวจย)

มหาวทยาลยราชภฏยะลา งปม. ป 2560

14 การพฒนาน าจ มไกจากสมแขก (ผรวมวจย) มหาวทยาลยราชภฏยะลา งปม. ป 2560

15 โครงการพฒนาคณภาพวตถดบและบรรจภณฑจกสานจากเตยหนาม ตามกรอบแนวคดท เปนมตรตอสงแวดลอม ชมชนสะเตงนอก จงหวดยะลา (ทมวจยและทปรกษา)

โครงการพฒนาผประกอบการและยกระดบสนคา OTOP ดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลย งปม 2562

48

16 กระบวนการยอมสใบเตยหนามดวยสารสกดจากพชพ นถนทเปนมตรตอสงแวดลอม

มหาวทยาลยราชภฏยะลา บก.ศ. ป 2562

17 เซลลแสงอาทตยแบบสยอมไวแสงจากสารสกดหยาบของพชพ นถน มหาวทยาลยราชภฏยะลา บก.ศ. คณะวทย ป 2563

18 โครงการพฒนาคณภาพวตถดบและบรรจภณฑจกสานจากเตยหนาม ชมชนสะเตงนอก จงหวดยะลา (ทมวจยและทปรกษา)

โครงการพฒนาผประกอบการและยกระดบสนคา OTOP ดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลย งปม 2563

9. ผลงานวจยทตพมพในวารสารวชาการระดบนานาชาต 1. Hajisamoh, A. and Md Sani Ibrahim. (2008). Organochlorine Residues in Natural Inland Waters of

Southernmost of Thailand. Malaysian Journal of Analytical Science, vol. 12, No.2, pp. 280-284. http://www.ukm.my/mjas.

2. Hajisamoh, A., Toybah Alikahir, Nawawi Lebaehamad and Kumariah Teh. (2009). Contamination levels of POPs in various Food Items from Southernmost of Thailand; primary health risk assessment through dietary intake. Malaysian Journal of Chemistry, vol.11, No. 1, pp. 14-18. http://www.ikm.org.my.

3. Hajisamoh, A. and Md Sani Ibrahim. (2009). Organochlorine Pesticide Residues (OCPs) in the Major Rivers of Southern Thailand. Journal of Environment Asia, vol.2, No.1 pp. 30-34. http://www.tshe.org/EA.

4. Hajisamoh, A. (2013). Pollution Levels of 16 Priority PAHs in the Major Rivers of Southern Thailand. Res and Rev J of Chem 2(1) 2013, pp. 7-11. http://www.rroij.com

5. Hajisamoh, A., Sosanae, S., Lemeahmad, N. and Abu, A. (2013). Application of Solid Phase Extraction Cleanup for the Determination of Pesticide Residues in Fresh Food Items Followed By GC-ECD. Res J of Pharm Biol Chem Sci, Vol 4, No. 2, pp. 22-27. https://www.rjpbcs.com

6. Bushan Shakya, Sharmila Dangol, Muhamad Nur E Alam Siddique, Abd Naser HJ Samoh and Pawan Raj Shakya. (2017). Heavy Metals in Fine Particle Size Fractions from Roadside Dust of Kathmandu Metropolitan City; A Potential Urban Environmental Problem. Journal of Environment Science, Vol 3, No. 3, pp. 19-26.

7. Roswanna Safkolam, Pinit Khumwong, Chaninan Pruekpramool, Abdulnaser Hajisamoh. (2017).

49

Science Teacher, Understanding and Teaching of Natural of Science in Islamic Private Schools in Yala Province. AL-HIKMA H, 7(14) 127-140. 8. Hajisamoh, A., (2017). Contamination of Organotin Compounds in Coastal water of Southern

Thailand. American J of Marine Science, 6(1), pp. 20-24. 9. Farhana Tarannum, Mohd Nur E Alam Siddique, M. Golam Mostafa, Kazi Mohammad Anamul Haque, Dilruba Akter, Uzma Khalil, Abd Naser HJ Samoh and Pawan Raj Shakya. (2018). Environmental Analysis of Metal Ions in Rice and Soil of

Bangladesh. Journal of Environment Science, Vol 3, No. 1, pp. 10-17. 10. วภาดา มนนนพมาศ กมลทพย กรรไพเราะ สธรา ศรสข จรวฒ มนนนพมาศ และอบดลนาเซร ฮายสาเมาะ (2561). การพฒนาสตรน าปรงรสผดพรกส าหรบหมเบตงกงส าเรจรป วารสารมหาวทยาลยทกษณ ฉบบท 3 ปท 21 (พฤษภาคม-ตลาคม 2561) สบเนองจากการประชมวชาการระดบชาต มหาวทยาลยทกษณ คร งท 28 ประจ าป 2561 11. Sudarshana Shakya, Samikshya Baral, Priya Belbase, Mohd Nur E Alam Siddique, Abd Naser HJ Samoh, Banani Das, Prem Kumar Shrestha, Pawan Raj Shakya. (2019). Determination and Contamination Assessment of Heavy Metals in Street Dust from Different Types of Land–use in Kathmandu District, Nepal. Journal of Institute of Science and Technology, 24(1): 6-18. 10. ผลงานวจยทเผยแพรในการประชมวชาการระดบชาต/นานาชาต Proceeding (2002-ปจจบน) 1. Hajisamoh, A. (2002). Method Development for the Determination of Hydrocarbons In Water and Sediment Samples. Malaysian Analytical Science Symposium Proceeding, September 10-12, 2002. Bay view Beach Hotel, Pulau Penang, Malaysia. 2. Hajisamoh, A. Ibrahim, MS. And Saree, O. (2004). Monitoring of Persistent Organic Pollutants (POPs)

in the Patani Bay. Malaysian Analytical Science Symposium Proceeding, Aug 24-26, 2004. Swiss Garden Resort & SPA, Kuantan, Pahang, Malaysia.

3. Hajisamoh, A. And Saree, O. (2005). Determination of PAHs and OCPs in the Patani Bay Water Samples by Using SPE Technique. Proceeding of Annual Conference of Science and Social Science Research, Aug 19, 2005. Prince of Songkla University, Pattani, Thailand.

50

4. Hajisamoh, A. And Ibrahim, MS. (2005). Assessment of Hydrocarbon Pollutions on Coastal Environments by Petroleum Processing Activities. Proceedings of The 18th Malaysian Analytical Science Symposium, Sept 12-14, 2005, Hyatt Regency Hotel, Johor Bharu, Malaysia.

5. Md. Sani Ibrahim and Abdulnaser Hajisamoh. (2005). Level of Hydrocarbon Pollution in Sediment Samples from Bintulu “A report to shell Malaysia incorporated in an EIA report for Bintulu refinery annual assessment”

6. Hajisamoh, A. (2006). Solid Phase Extraction of POPs in the Patani bay Water Samples. Conference on Science and Social Science Research on the Occasion of 70th YRU, Proceeding. Dec 5, 2006, Yala Rajabhat University, Yala , Thailand.

7. Hajisamoh, A. And Ibrahim, MS. (2007). Organochlorine Pesticide Residues in the Major Rivers of Southern Thailand. 12th Asian Chemical Congress Proceeding, pp 366-371. August 23-25, 2007. Putra World Trade Centre (PWTC), Kuala Lumpur, Malaysia.

8. Hajisamoh, A., Nuanchan, N. and Mongmaksae, R. (2007). Determination of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons in Water Samples from the Major Rivers of Southern Border Provinces. Proceeding of 33th Science and Technology Congress of Thailand, October18-20, 2007. Walailak University, NakonSri Thamarath, Thailand.

9. Hajisamoh, A., Adae, A., Alikahir, T., Lebaehamad, N. and Teh, K. (2008). A Survey of Persistent Organic Pollutants (POPs) in Various Food Items from the Southernmost of Thailand. Pure and Applied Chemistry International Conference (PACCON 2008) Proceeding, Jan 30-Feb 1, 2008. Sofitel Central Grand Hotel, Bangkok, Thailand.

10. Hajisamoh, A., Ibrahim, S., and Phawthong, S. (2008). Levels and Distribution of PCBs and OCPs in Waters and Sediments from the Major River of the Southernmost of Thailand. Paper accepted for Poster Presentation at the 2nd Penang International Conference for Young Chemists (Penang ICYC) 2008. June 18-20, 2008. Universiti Sains Malaysia, Pulau Penang, Malaysia.

11. Hajisamoh, A., Alikahir, T., Lebaehamad, N. and Teh, K. (2009). Contamination levels of POPs in Various Food Items from the Southernmost of Thailand: A primary Health Risk Assessment through Dietary Intake. Proceeding of 10ThAsian Conference on Analytical Sciences 2009 (AsianalysisX2009), August 11-13, 2009. Putra World trade Center (PWTC), Kuala Lumpur, Malaysia.

51

12. Hajisamoh, A., Abu, J and Saree, O. (2011). Determination of Pesticide Residues in Fresh Fruits and Vegetables by Solid Phase Extraction Cleanup Followed by GC-ECD. Paper accepted for ICAS2011, May 23-27, 2011. Kyoto International Convention Center, Kyoto, Japan.

13. Hajisamoh, A. (2011). Quantitative Analysis of 16 Priority PAHs in the Major Rivers of Southern Border Provinces of Thailand. Proceeding of 14ThAsian Chemical Congress (14ACC), September 5-7, 2011. Queen Sirikit Convention Centre, Bangkok, Thailand.

14. Hajisamoh, A., Sosanae, S., Lemeahmad, N. and Abu, A. (2012). Application of Solid Phase Extraction Cleanup for the Determination of Pesticide Residues in Fresh Food Items Followed By GC-ECD, Proceeding of Pure and Applied Chemistry International Conference 2012 (PACCON2012). January 11-13, 2012. International Convention Hall, the Empress Hotel, Chiang Mai, Thailand.

15. Hajisamoh, A. (2012). Contamination of Butyltin Compound in Coastal Water of Southern Thailand. Paper accepted for Poster Presentation at 17th MCC, October 15-17, 2012. Putra World Trade Center (PWTC), Kuala Lumpur, Malaysia.

16. Hajisamoh, A. (2013). Pollution Levels of Butyltin Compound in Coastal Water of Southern Thailand. Paper accepted for Poster Presentation to the 15th ACC, August 19-23, 2013. Resort World Sentosa, Singapore.

17. Hajisamoh, A. (2013). Distribution of TBT DBT and MBT in Coastal Water of Southernmost of Thailand. Paper accepted for Poster Presentation to the IUPAC World Chemistry Congress 2013, August 11-16, 2013, Istanbul, Turkey.

18. วภาดา มนนทรนพมาศ กมลทพย กรรไพเราะ จรวฒ มนนทรนพมาศ อบดลนาเซร ฮายสาเมาะ และสธรา ศรสข (2558). การพฒนาผลตภณฑน าปรงรสพรกไทยด าของหมเบตงกงส าเรจรป. การประชมวชาการระดบชาตเครอขายความรวมมอมหาวทยาลยฟาฏอน มหาวทยาลยราชภฏยะลา และมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร ครงท 4 วนท 5 สงหาคม 2558. นราธวาส มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร

19. วรรณกษมา ฮารน, ลดาวลย คงศรจนทร, นสาพร มหะมดม อบดลนาเซร ฮายสาเมาะ และอชมาน อาแด. (2561). ระดบความคาดหวงดานคณลกษณะบณฑตทพงประสงค หลกสตร ครศาสตรบณฑต (เคม) คณะวทยาศาสตร เทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลาของนกเรยนในจงหวดยะลา-ปตตาน-นราธวาส. การประชม วชาการระดบชาต ครงท 7 เรอง การวจยและนวตกรรมเพอขบเคลอนประเทศสความมนคง มงคง และยงยน ใน ยค Thailand 4.0 วนท 21 มถนายน 2561. นราธวาส: มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร. 20. อบดลนาเซร ฮายสาเมาะ, ลดาวลย คงศรจนทร, วรรณกษมา ฮารน, นสาพร มหะมด และอชมาน อาแด. (2561).

52

วจยช นเรยน : การสอนแบบกงโครงงานวชาวทยาศาสตรในมหาวทยาลยราชภฏยะลา. การประชมวชาการ ระดบชาตดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเครอขายภาคใต ครงท 3 ประจ าป 2561. วนท 11-12 กมภาพนธ 2561 (หนา 545-551). ยะลา: มหาวทยาลยราชภฎยะลา. 21. นสาพร มหะมด, อบดลนาเซร ฮายสาเมาะ, ลดาวลย คงศรจนทร, อชมาน อาแด และ วรรณกษมา ฮารน. (2561). การศกษาคณภาพเครองส าอางทผลตโดยกลมผลตเครองส าอาง จงหวดนราธวาส. การประชมวชาการระดบชาต ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเครอขายภาคใต ครงท 4 เรอง วทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอบรณาการ ทองถนอยางยงยน วนท 7 – 8 กมภาพนธ 2562 (หนา 813 – 818). สงขลา: มหาวทยาลยราชภฏสงขลา 22. Hasan Dopo, Pateeroh Kuwae, Anugrah Ricky Wijaya and Abd Naser Hj Samoh. (2018). Effect of

sample preparation on the composition of hydroxyapatite derived from waste anchovy fish bone. Proceeding of the Pure and Applied Chemistry International Conference 2018 (PACCON2018). 8 pp. February 7-8, 2018 at the 60th Anniversary of the his majesty the King’s Accession to the throne International Convention Center (ICC), Prince of Songkhla University (PSU), Hatyai, Thailand.

23. Abdulnaser Hajisamoh, Aeesoh Binhawan, Rohani Beraheng, Nazofah Dareesor, Muhamad Nur E Alam Siddique and Pawan Raj Shakya. (2018). Utilizations of Green Extract for Determination of Ferrous Ion. 8th IUPAC International Conference on Green Chemistry 2018, September 9-14, 2018. Shangri-La Hotel Bangkok, Thailand. 24. Abdulnaser Hajisamoh, Alesa Tohbaru, Kumari Dahama and Ashman Adae. (2018). Green Synthesis of Silver Nanoparticles Using Cassia Alata Leaf Extract and Their Catalytic Action in Reduction of Dye. Congress on Science and Technology of Thailand (STT44), Science and Technology in the Disruptive Era, October 29-31, 2018. Bangkok International Exhibition & Trade Center (BITEC), Bangkok, Thailand. 25. Abdulnaser Hajisamoh (2019). Eco-friendly synthesis of AgNPs using Bauhinia aureifolia leaf extract and their catalytic and antimicrobial activities. 47th IUPAC World Chemistry Congress and 50th General assembly. July 5-12, 2019. Palais des congress, Paris, France. 26. Wipada Muninnopamas, Kamontip kanpairo, Suteera Srisuk, Jeerawoot Muninnopamas and Abdulnaser Hajisamoh. (2019). Formulation of Seasoned Sauce Product for Betong Instant Noodle. The proceeding of IAMSTEM 2019, September 27-29, 2019 Thai Nguyen University of Education, Thai Nguyen Province, Vietnam.

53

11. ผลงานวจยทไดรบการเผยแพรโดยองคกรระดบชาตและองคกรวชาการตางประเทศ 1. ศนยวทยบรการ ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข: การวเคราะหหาโลหะในใบชาโดย

วธอะตอมมกแอบซอรปชน ภมปญญาราชภฎ คอลมน ขาวประจ าวนขาวประจ าวน: 1 สงหาคม 2548 library@fda.moph.go.th

2. Digital Object Identifier (ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. วช) India Environment Portal Knowledge for Change, Center for Science and Environment, National Knowledge Commission: Organochlorine Pesticide Residues in the Major Rivers of Southern Thailand http://www.indiaenvironmentportal.org.in

3. คลงปญญามหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ PSU Knowledge Bank :

การสงเคราะหไทเทเนยมไดออกไซดจากสวนสกดหยาบของแรอลเมไนตดวยวธคลอรเนชน: Synthesis of titanium dioxide from crude extract of Ilmenite by chlorination method. Please use this identifier to cite or link to this item: http://kb.psu.ac.th/psukb/handle/2553/3031

12. ผลงานวจยทไดรบการยกยองหรอรางวลเชดชเกยรตทไดรบ

1. โลรางวลนกวจยดเดน การวจยเฉพาะศาสตรดานวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา ป 2553 2. โลรางวลนกวจยดเดนระดบชาต จากสมเดจพระบรมโอรสาธราช สยามมกฏราชกมาร (สมเดจพระเจาอยหว มหาวชราลงกรณ บดนทรเทพยวรางกล รชการท 10) ในการประชมวชาการและน าเสนองานวจยระดบชาต ป 2554 มหาวทยาลยราชภฎเพอพฒนาทองถน ณ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม จงหวดพษณโลก

3. โลรางวลความดแทนคณแผนดน สาขาวจยและพฒนา มลนธเพอสงคมไทย ประจ าป 2557 4. เกยรตบตรการน าเสนอแนวปฏบตทด (Best Practice) ในรปแบบการพฒนานกวจยใหมคณะวทยาศาสตรเทคโนโลย

และการเกษตร โครงการประกวดแนวปฏบตทดเพอยกระดบคณภาพการศกษา ณ มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร จงหวดนราธวาส ป 2557

5. โลรางวลความดแทนคณแผนดน สาขาบรหารการศกษา มลนธเพอสงคมไทย ประจ าป 2559 6. ศษยเกาดเดน โรงเรยนธรรมวทยามลนธ จงหวดยะลา ประจ าปการศกษา 2561