dynamics of savings for production group network with people...

วารสารสงคมสงเคราะหศาสตร ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2561

34

พลวตเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตกบการพฒนาคนและชมชนอยางยงยน Dynamics of savings for production group network with people

and sustainable communities development.

รศ. ดร.วนชย ธรรมสจการ1 และอศวลกษ ราชพลสทธ2 Assoc. Prof.Wanchai Dhammasaccakarn, Ph.D.3 and Atsawaluk Ratchapolsit4

บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาพลวต และบทบาทการพฒนาชมชนของเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลา ดวยวธเชงคณภาพ (qualitative approach) โดยใชแนวทางการวจยแบบเรองเลา (narrative approach) เปนการศกษาจากเอกสารทเกยวของ และกลมบคคลทเกยวของ (key informants) จ านวน 7 คน เกบรวบรวมข อม ล โดย เทคน คการส ง เ กตแบบไม ม ส วนร วม ( non observation participation) และการสมภาษณเชงลก ( in-depth interview) ผลการศกษาพบวา เครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลามการด าเนนงานมายาวนาน สามารถจ าแนกออกเปน 5 ยค ประกอบดวย ยคการกอเกดเครอขาย จดเรมตนของการเชอมรอยเครอขายระดบต าบล (พ.ศ.2517-2531) ยคชมรมกลมออมทรพยเพอการผลต จดรอยเรยงสมาชกเครอขายในภาพรวมของจงหวดสงขลากบวกฤตปญหาเศรษฐกจไทย (พ.ศ. 2532-2541) ยคสหพนธกลมออมทรพยฯแนวคดการด าเนนงานเครอขายแบบ “top-down” กบนโยบายกองทนหมบานและชมชนเมอง (พ.ศ.2542-2545) ยคกองทนกลาง มตแหงการสรางสายใยเชอมตอเครอขายองคกรการเงนชมชนฐานรากภาคประชาชน (พ.ศ. 2546-2553) และยคสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลา “เชอมคน รอยเงน สาน

1 อาจารยประจ าภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ 2 อาจารยพเศษ สาขาวชาการปกครองทองถน วทยาลยชมชนสตล 3 Lecturer at Department of Educational Foundation Faculty of Liberal Arts Prince of Songkla University. Hatthyai Campus, Thailand 4 Special instructor at Satun Community College, Thailand E-mail : [email protected], [email protected]

Journal of Social Work Vol. 26 No.1

35

งาน” กบการปลกสรางนวตกรรมทางภมปญญา (พ.ศ.2554-ปจจบน) โดยเครอขายจะมบทบาทส าคญตอการพฒนาคนและชมชนอยางยงยน 3 ดาน ไดแก การจดการเงนทนชมชน การจดการศกษาทางเลอก และการจดสวสดการ ค าส าคญ : พลวตเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลต, การพฒนาคน, ชมชนยงยน

Abstract

The purpose of this research studied about dynamics and the role of community development of saving for production group in Songkhla by qualitative approach. Research approaches by narrative approach. This research studied from related documents and seven key informants. Data is collected by non observation tactic and in-depth interviews participation. The study found that the saving for pro-duction group network in Songkhla had operated for several years and divided into five ages. First, the establishment of this network (the beginning of Sub-district level network 1974-1988A.D.). Second, gath-er network in Songkhla with critical problems of economy in Thailand (1989-1998 A.D.). Third, the feder-ation of saving groups. Concepts of this produc-tion were top down network and the policy for the vil-lage and urban area fund (1999-2002 A.D.). Fourth, the central fund age with built a network of finance organizations in public community (2003-2010A.D.) and final age was finance association of communities in Songkhla. “Connecting people, Make money, Creating jobs” Supporting the knowledgeable innova-tion (2011- 2017 A.D.). This network was the key role to develop people and sus-tainable community about 3 points: financial management of the community, alternative edu-cation management and wel-fare management. Keyword : Dynamics of Saving for Production Group, People Development,

Sustainable Communities


36

บทน า สภาพปญหาความยากจนของประชาชนในเขตพนทชนบท ลวนม เหตปจจยทหลากหลายรปลกษณะ อนไดแก การขาดสทธโอกาสในการเขาถงการรบบรการดานการศกษาทมสวนชวยเสรมศกยภาพในการพฒนาคณภาพชวตอนเนองมากจากปจจยดานเศรษฐกจในครวเรอนคออาชพและรายไดทไมมความแนนอน ความเจบปวยทเกดจากระบบสขภาพรางกายไมมความแขงแรงสมบรณ รวมถงความยากจนทเกดจากพฤตกรรมอนเปนคานยมแหงความเกยจคราน เปนทมาของปญหาแหงความยากจน (สเทพ สวรางกร, 2551, น.71-77) ทงนในสวนของนโยบายรฐชาตไทยภายใตแผนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทไดสรางความเลอมล าอนเปนการกระจกตวของการพฒนาเศรษฐกจทมอยเฉพาะในเขตพนทเมองและไมสามารถกระจายรายไดไปสประชาชนในเขตพนทแถบชนบทได (อาแว มะแส, 2553, น.3) รวมถงการขาดโอกาสในการเขาถงแหลงเงนทนในระบบ ดวยระบบเงอนไขขอจ ากดทประชาชนในเขตพนทชนบทไมสามารถตอบสนองกฎกตกาของแหลงเงนทนได เพราะโดยสวนใหญแลวประชาชนในเขตพนทชนบทจะมการประกอบอาชพเกษตรกรรมซงเปนอาชพทไมมความมนคง มรายไดทไมแนนอน ขาดคณสมบตและความนาเชอถอ (สวฒน คงแปน, 2547, น.222) ความทกขยากเดอนรอนของประชาชนในเขตพนทชนบท และระบบโครงสรางทางสงคมไทยอนมความเลอมล า นบตงแตป พ.ศ.2504 ทประเทศไทยเรมมการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบแรก จนกระทงป พ.ศ.2517 รวมระยะเวลาได 13 ป ซงเปนบทเรยนทประชาชนและรฐรวมกนทบทวนซงเปนตวผลกดนใหประชาชนไดเกดการรวมกลมเพอการชวยเหลอกนเองภายใตการสนบสนนของกรมการพฒนาชมชน ภายใตกรอบคดการด าเนนงานสงเสรมสนบสนนการจดตงกลมออมทรพยเพอการผลต (กรมการพฒนาชมชน, 2554, น.1) ทเปดโอกาสใหประชาชนสามารถเขาถงแหลงเงนทนไดอยางสะดวก ทงนเพอเปนการลดความเลอมล าและการแกไขปญหาความยากจนของประชาชนฐานรากทไมสามารถเขาถงแหลงเงนทนในระบบได เนองจากการขาดหลกทรพยในการค าประกน เพราะกลมคนเหลานไมมรายไดทแนนอน เหลานจงเปนทมาของการรวมกลมขนระหวางสมาชกดวยกนภายในชมชนและมการแลกเปลยน


37

หมนเวยนเงนระหวางสมาชกผมความเดอดรอน และสมาชกทไมมความเดอดรอน เปนการเกอกลระหวางกนของสมาชก อนเปนการน าระบบคณคาเดมทเคยปรากฏอยในสงคมไทยสมยอดต มาบรณาการรวมกบแนวคดการพฒนาสมยใหมไดอยางเหมาะสม ผานการรวมกลมซงเปนการสงเสรมความรกความสามคคในหมสมาชก ใหเกดความเอออาทร ความเหนอกเหนใจระหวางกน ท าใหสมาชกไดรจกการประหยดอดออม อกทงยงเปนการฝกความมระเบยบวนยภายในตนเองของสมาชก รวมถงการมสวนรวมเรยนรหลกการด าเนนงานตามระบอบประชาธปไตย ทเนนการพฒนาคน มงเนนคนเปนศนยกลางแหงการพฒนา (ปทมา นองสนธ, 2546, น.1) นบตงแตจดเรมตนทผานมานานกวา 40 ปบนเสนทางการด าเนนงานของกลมองคกรการเงนชมชนสายน สามารถพฒนาปรบปรงคณภาพชวตของสมาชกและคนในชมชนใหมความเปนอยทดขนอนเนองมาจากการมโอกาสในการเขาถงแหลงเงนทนไดงาย สะดวก สามารถกเงนไดในอตราดอกเบยทต า รวมถงการพฒนากองทนสวสดการเพอเปนหลกประกนความมนคงของชวตททางกลมองคกรไดสรางขน อกทงการกอเกดระบบวฒนธรรมใหมซงเปนการชวยเหลอเกอกลกนระหวางสมาชกภายในกลมองคกรชมชน ซงเปนการผสมผสานระหวางวฒนธรรมเดมของชมชนกบแนวคดการพฒนากระแสหลก ทเปนผลมาจากการท ากจกรรมทางการเงนของกลมองคกรการเงนชมชน (ธนพต ปลอดคง และวนชย ธรรมสจการ, 2556, น.65-73) จงหวดสงขลาเปนจงหวดหนงทมความโดดเดนในเรองการด าเนนงานดานกลมออมทรพย ทมการกอตงขนมาเมอประมาณป พ.ศ.2520 หลายกลมคอยๆ เตบโตมาจนถงปจจบน หลายกลมไดลมเลกไป หลายกลมลมไปแลวลกขนมาและด าเนนการอยไดจนถงปจจบน โดยเฉพาะในระยะไมกปทผานมาไดมการสงเสรมจากภาครฐ โดยผวาราชการจงหวดสงขลา ไดขอความรวมมอแกนน าคนส าคญในชมชน ทมประสบการณเกยวกบกจกรรมดานกลมออมทรพย อาทเชน ครชบ ยอดแกว นายลภย หนประดษฐ นายเคลา แกวเพชร และนายอมพร ดวงปาน เปนวทยากรประจ าจงหวด เผยแพรแนวคดและประสบการณเกยวกบกลมออมทรพย เพอสงเสรมนโยบายเศรษฐกจพอเพยงและชมชนเขมแขง (เสร พงษพศ, 2548, น.80-81) ซงหนงในผน าทมความโดดเดนหนงในสทานทกลาวมาน คอ ครชบ ยอดแกว อดตครใหญโรงเรยนบานน าขาว เจาของแนวคดกลมสจจะ


38

ออมทรพยแบบพฒนาครบวงจรชวต (สจจะลดรายจายวนละบาท) โดยทานไดรเรมทดลองท ากบกลมเดกนกเรยน โรงเรยนบานน าขาว อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา ดวยวธการใหเดกนกเรยนน าเงนรายไดจากการปลกผกและการเลยงไกไขมาฝากทโรงเรยน วนละ 1 บาท เพอแกไขปญหาการขาดแคลนอาหารกลางวนของเดกนกเรยน นอกจากนแลวยงเปนการสรางสวสดการเงนกใหแกครในโรงเรยน โดยการคดอตราดอกเบยจากครผกยม น ามาเปนเงนปนผลส าหรบเดกนกเรยน และการน าเงนหมนเวยนมาใชจายในการประกอบอาหารมอกลางวน ตงแตป พ.ศ.2522-2525 จนประสบความส าเรจ และไดขยายแนวคดออกสชมชน ตงแตปลายป 2525 เปนกลมออมทรพยทมการจดสวสดการใหสมาชก จนเปนทยอมรบของสงคม และไดขยายแนวคดไปทวประเทศ (พทยา บษรารตน, 2540, น.103-105) อยางไรกตาม กจกรรมของกลมออมทรพย ไดด าเนนการมาอยางตอเนอง โดยบางกลมสามารถจดสวสดการใหกบสมาชก ในขณะทบางกลมกยงไมสามารถจดสวสดการใหสมาชกได กจกรรมสวนใหญเนนการออมและการกเงนเปนหลก ซงยงไมบรรลเปาหมายของกจกรรมกลมออมทรพย ซงมจ านวนกวา 600 กลม ในเขตพนทจงหวดสงขลา (สกญญา โลจนาภวฒน และคณะ. 2557: 15-16) ตอมาเมอป พ.ศ.2554 ครชบ ยอดแกว ไดปรกษาหารอกบลกศษยทท ากลมออมทรพยทมสวสดการ จ านวน 48 กลม ซงมสมาชกจ านวน 10,772 คน เพอยกระดบการด าเนนงานเครอขายกลมออมทรพยฯ ทมสวสดการ เปนสมาคมการเงนชมชนสงขลา และเปนความภาคภมใจของภาคประชาชนทสามารถจดทะเบยนเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตเปนสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลา แหงแรกของประเทศไทย เมอวนท 24 เมษายน พ.ศ. 2554 โดยมวตถประสงคเพอ 1) สงเสรมการรวมกลมขององคกรการเงนชมชนประเภทตางๆ 2) สงเสรมการมสวนรวมระหวางภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคเอกชน ภาคประชาชน กบองคกรการเงนชมชน 3) สนบสนนกจกรรมการรวมกลมเพอจดตงกองทนสจจะวนละ 1 บาท ท ากองทนเพอการผลตต าบล/เทศบาล 4) รวมมอกบองคกรการกศลอนๆ เพอสาธารณะประโยชน และ 5) ไมด าเนนการใดๆเกยวกบอบายมขทกประเภท และการแสวงหาผลก าไรมาแบงปนกน โดยมคณะกรรมการบรหารสมาคมฯ จ านวน 17


39

คน จาก 16 อ าเภอของจงหวดสงขลา และไดรเรมการทดลองแนวคด ตลาดการเงนชมชนสงขลา เพอแลกเปลยนเงนฝากพเศษกนเองขามกลมทอยในเครอขายสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลา จ านวน 5 ราย รวมวงเงน 13 ลานบาท ซงเปนแนวคดใหม ทกาวขามมตการกเงนของภาคประชาชน (สกญญา โลจนาภวฒน และคณะ, 2557, น.15-16) และในวนท 27 ของทกเดอนจะมการประชมเครอขาย เพอการแลกเปลยนเรยนรประสบการณเกยวกบ สภาพปญหา การด าเนนงาน วธการจดการทงภายในกลมและระหวางกลม ในการสรางแนวทางการพฒนา หรอ ฟนฟสภาพการด าเนนงานกลมใหมความเขมแขงของกลมออมทรพยเพอการผลต ฉะนนการศกษาในครงนมเปาหมายเพอศกษาพลวต และบทบาทการพฒนาชมชนของเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตในจงหวดสงขลา ตงแตอดตจนถงปจจบนโดยการแบงยคสมยตามเหตการณส าคญทเกดขน

วตถประสงคการวจย 1. เพอศกษาพลวตเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลา 2. เพอวเคราะหบทบาทการพฒนาชมชนของเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลา

เครองมอและวธการศกษา งานวจยครงนเปนงานวจยเชงคณภาพ (gualitative approach) โดยใชแนวทางการวจยแบบเรองเลา (narrative approach) ซงมรากฐานความคดมาจากกระบวนทศสรางสรรคนยม (constructivism) (Tashakkori; Abbas and Ted-die; Charles, 1998, p.22-23) เปนการศกษาจากเอกสารทเกยวของ (documents study) และการศกษาจากกลมบคคลทเกยวของ โดยใชวธการคดเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (purposive selection) เพอใหไดกลมตวอยางทมคณสมบตตามปจจยทตองการศกษา และการเลอกดวยความสมครใจเปนคนใหขอมล (key informants) จ านวน 7 คน มการรวบรวมขอมลทงปฐมภมและทตยภม มการเกบรวบรวมขอมลแบบผสมผสาน ทงการศกษาขอมลจากเอกสาร (documents study) การส ง เกตแบบมส วนร วม


40

(observation participation) การสมภาษณเชงลก (in-depth interview) โดยมขนตอนดงน 1) ตงประเดนค าถามการวจย 2) ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ 3) ลงพนทส ารวจขอมลและการสรางความสมพนธเบองตน 4) ออกแบบกระบวนการวจย 5) ลงพนทศกษาขอมล 6) ตรวจสอบขอมลแบบสามเสา 7) วเคราะหขอมล โดยการจ าแนกขอมลออกเปนประเดน ตความขอมล แลวน าขอมลมาเรยบเรยงดวยการพรรณนาวเคราะห (Creswell; John, 2003, pp.190-195) ใชระยะเวลาในการวจยตงแตเดอนกนยายน พ.ศ.2557 ถง เดอนเมษายน พ.ศ. 2559

ผลการศกษา การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาพลวต และบทบาทการพฒนาชมชนของเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลา ผลการศกษาพบวา พลวตเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลาสามารถจ าแนกออกเปน 5 ยค โดยเครอขายจะมบทบาทส าคญตอการพฒนาชมชน 3 ดาน ไดแก การจดการเงนทนชมชน การจดการศกษาทางเลอก และการจดสวสดการ ดงน 1. พลวตเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลา 1.1. ยคแรก ยคการกอเกดกลมออมทรพยเพอการผลต : จดเรมตนของการเชอมรอยเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตในระดบต าบล (ป พ.ศ.2517-2532)

“…คอเรมแรกนนกลมออมทรพยเปนแนวคดท ดร.ยวฒแกคดอตงขนในพนทเมองในกรงเทพเพราะกรมตงอยทนนถงกะท าไมไดท าไมส าเรจ กะไดมาตงไดทจงหวดเชยงใหม และ จงหวดสตลในป พ.ศ. 2517...”

(เคลา แกวเพชร, สมภาษณวนท 19 กมภาพนธ 2558) กรมการพฒนาชมชน สงกดกระทรวงมหาดไทย มบทบาทหนาทหลกในการพฒนาชมชน กลาวคอเปนการสรางระบบความมนคงใหเกดขนแกประชาชนในชมชนทองถนและสงคม จากสภาพปญหาความยากจนของประชาชนสวนใหญในประเทศ ทตองอาศยเงนเปนสอกลางในการแลกเปลยนสงของเพอการอปโภคบรโภค ทามกลางระบบเศรษฐกจทนนยม ทปดกนโอกาสการเขาถงแหลงเงนทนในระบบ ของประชาชนในเขต


41

พนทชนบท ซงมอาชพทไมสามารถสรางรายไดทแนนอน และจากเหตผลดงกลาวทวาน จงเปนทมาของแนวคดกลมออมทรพยเพอการผลต ภายใตการน าของ นายยวฒน วฒธเมธ อดตอธบดกรมการพฒนาชมชน โดยมการทดลองครงแรกในเขตพนทเมองหลวงคอกรงเทพมหานคร แตการทดลองในครงนนไมประสบความส าเรจ และดวยความพยายามของเจาหนาท จงไดน าแนวคดไปทดลองใชทอ าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม และอ าเภอละง จงหวดสตล ซงเปนการจดตงกลมออมทรพยเพอการผลตไดส าเรจเกดในสองพนท เมอป พ.ศ.2517 เมอแนวคดดงกลาวประสบความส าเรจ กจกรรมการจดตงกลมออมทรพยเพอการผลตจงเปนนโยบายหลกของกรมการพฒนาชมชนในยคสมยนน ทกจงหวดทกพนทเขตอ าเภอต าบล ชมชนจะตองมการจดตงกลมออมทรพยฯ โดยมเจาหนาทพฒนาชมชนเปนผสนบสนนการจดตง เชนเดยวกนกบสงขลา เปนจงหวดหนงทมการด าเนนกจกรรมดงกลาว นบตงแตป พ.ศ.2517 ทมการสอสารสรางความเขาใจถงแนวทางการกอตงกลมออมทรพยเพอการผลตแกประชาชนในพนทชมชนของจงหวดสงขลา เจาหนาทใชระยะเวลาการด าเนนการรวมสองปเศษในการเผยแพรแนวคด และไดมการจดตงกลมออมทรพยเพอการผลตแหงแรกของจงหวดสงขลาในป พ.ศ.2519 ณ ต าบลบานพร อ าเภอหาดใหญ โดยมนายพรม นนทรตน เปนประธานกลมในสมยนน “…หลายคนเขาใจผดวากลมออมทรพยทเกดขนกลมแรกของสงขลาคอกลมของลงลภทบานคลองหวะทจรงไมใชกลมออมทรพยกลมแรกของสงขลาคอกลมบานพรตงขนเมอป 2519 มนายพรม นนทรตนเปนประธาน...” (เคลา แกวเพชร, สมภาษณวนท 19 กมภาพนธ 2558) ตอมาในป พ.ศ.2520 ไดจดตงขนอกหนงกลมทบานคลองหวะ หมท 5 ต าบลคอหงส อ าเภอหาดใหญ ซงมนายลภย หนประดษฐ เปนแกนน ากลมคนส าคญ เมอบานคลองหวะไดกอเกดกลมออมทรพยเพอการผลตขนในพนทจงหวดสงขลา ซงเปนกลมน าลองกลมทสองของการด าเนนงานในยคนนและเปนกลมทมความโดดเดน ไดสงผลใหคณะเจาหนาทพฒนาชมชน ผด าเนนงาน และคณะแกนน าชมชนทงภายในและภายนอกจงหวด เดนทางมาศกษาดงานยงกลมออมทรพยบานคลองหวะ ซงเปนจดเชอมรอยเครอขายกลมออมทรพยในชวงแรก ทเกดขนอยางไมเปนรปธรรมท


42

ชดเจนเทาไรนก และตอมาในภายหลงการด าเนนงานของเจาหนาทพฒนาชมชนรวมกบแกนน าชมชนของแตละพนท ไดรณรงค ชกชวนสมาชกผเขารวมอดมการณกลมออมทรพยฯ (ลภย หนประดษฐ, สมภาษณวนท 14 เมษายน 2558 ) จนกระทงในป พ.ศ.2522 ไดมการจดตงกลมออมทรพยเพอการผลตขน ณ บานนาหวา อ าเภอจะนะ ภายใตการน าของนายเคลา แกวเพชร และในป พ.ศ.2523 กไดมการจดตงกลมออมทรพยเพอการผลตและสวสดการต าบลคลองเปยะ อ าเภอจะนะ ไดส าเรจเชนเดยวกน (อ าพร ดวงปาน, สมภาษณวนท 23 เมษายน 2558) ระยะนเปนชวงของการขยายแนวคดทแพรกระจายตวไปยงพนทของชมชนจงหวดสงขลา ซงถอวาเปนแนวคดทสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางแทจรง และในป พ.ศ.2525 กถอวาเปนจดส าคญอกจดหนงของจงหวดสงขลาอนเปนประเดนทมความเกยวโยงกบกลมออมทรพยเพอการผลต ภายใตแนวคดของครชบ ยอดแกว ทไดปรบปรงวธคดของกรมการพฒนาชมชนใหสอดคลองและเชอมโยงกบความตองการของคนในชมชน รวมถงการบรณาการภมปญญาทองถน ทงน ไดจดตงกลมสจจะออมทรพยเพอการพฒนาคณธรรมครบวงจรชวตบานน าขาว อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา (สวฒน คงแปน, 2547, น.226) ระหวางการด าเนนงานเผยแพรแนวคดกลมออมทรพยเพอการผลตในชวงน มบางพนทสามารถจดตงกลมออมทรพยเพอการผลตไดส าเรจและมบางสวนของพนท ไมสามารถจดตงกลมออมทรพยเพอการผลตไดส าเรจ คออยในระหวางการด าเนนการ ซงชวงนกถอวาเปนอกปรากฏการหนงของพนท ทสามารถจดตงกลมออมทรพยฯ ไดส าเรจ เรมการเชอมโยงเครอขายกลมออมทรพยในระดบต าบลขน โดยมการใชชอเครอขายนนวา “ชมรมกลมออมทรพยเพอการผลตต าบล” ซงเปนเครอขายเพอการแลกเปลยนเรยนรประสบการณ การด าเนนงานของคณะแกนน ากลมออมทรพยเพอการผลตภายในต าบล ของแตละพนทจงหวดสงขลา ระหวางป พ.ศ.2531-2532 (ณรงค คงมาก และคณะ, 2547, น.16) โดยสรปในยคแรกจะเปนการเผยแพรแนวคดกลมออมทรพยเพอการผลตในพนทจงหวดสงขลา ในระยะดงกลาวนเปนชวงของการเรมตนสรางเครอขายอยางไมเปน


43

ทางการของกลมแกนน าเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลต และเรมมการกอตงเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตในระดบต าบลขน 1.2. ยคทสอง ยคชมรมกลมออมทรพยเพอการผลต : จดรอยเรยงสมาชกเครอขายในภาพรวมของจงหวดสงขลา กบวกฤตปญหาเศรษฐกจไทย (ป พ.ศ.2532-2542) ภายหลงการด าเนนงานกลมออมทรพยเพอการผลตไดระยะหนง นบจากป พ.ศ.2532 คณะแกนน าผด าเนนงานของแตละกลมไดเรยนรหลกสตรการบรหารจดการองคกรผานกลมออมทรพยฯ รวมถงการไดพบปะแลกเปลยนประสบการณกบเจาหนาทพฒนาชมชนและคณะท างานของกลมออมทรพยของพนทชมชนตางๆ เหลาน จงเปนการจดประกายทางความคดของบรรดาเหลาแกนน าการท างานกลมออมทรพยฯ ในเขตพนทอ าเภอจะนะ ซงมครชบ ยอดแกว นายเคลา แกวเพชร และนายอมพร ดวงปาน เปนแกนน าคณะท างานคนส าคญ รเรมแนวคดชมรมกลมออมทรพยเพอการผลตในระดบอ าเภอ ซงประกอบดวย (1) กลมออมทรพยเพอการผลตต าบลคลองเปยะ (2) กลมออมทรพยเพอการผลตบานนาหวา (3) กลมออมทรพยเพอการผลตบานไมแกน และ (4) กลมออมทรพยบานน าขาว โดยมนายเคลา แกวเพชร เปนประธานชมรม “…วนนนเขาประชมกนกะมนองอ าพร อาจารยชบ นะแลวกะคนอนๆแตลงนนไมไดไป ถงเขาแหลงไปแหลงมากะไดขอสรปลงมตตกลงกนวาใหลงเปนประธาน…” (เคลา แกวเพชร, สมภาษณ วนท 19-20 กมภาพนธ 2558) และไดมการจดเวทประชมเพอการพบปะพดคยแลกเปลยนประสบการณการด าเนนงานภายในอ าเภอจะนะ รวมถงการน าเงนสจจะของแตละกลมมารวมกนในรปแบบของการฝากและมการปลอยกส าหรบสมาชกเครอขายผมความจ าเปนทจะตองใชเงน ซงเปนมตทางวฒนธรรมอนสะทอนถงความเอออาทรระหวางกนของหมสมาชกผเขารวมเครอขาย จากกระบวนทศนทตกผลกของกลมแกนน าในเขตพนทอ าเภอจะนะซงผานการลองผดลองถก อนเปนการบมเพาะ กอความรและประสบการณในหลากหลายดานของกระบวนการท างาน กลนกรองออกมาในรปแบบดงกลาวในขางตน นบวาเปนการสรางคณปการแกมวลสมาชกเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตในจงหวดสงขลาเปนอยาง


44

ยง เนองดวยวธคดดงกลาว ไดน าไปสการขยายตอในภายหลง จากทมการรเรมด าเนนการภายในพนทอ าเภอจะนะ ออกสพนทชมชนตางๆของทกอ าเภอในจงหวดสงขลา นบตงแตมการรเรมด าเนนการในป พ.ศ.2532 จนสนสดลงเมอป 2538 ทมการจดตงชมรมกลมออมทรพยเพอการผลตระดบอ าเภอไดครอบคลมทวทกพนทของจงหวดสงขลา และไดมการจดตงเปนชมรมกลมออมทรพยเพอการผลตขนในระดบจงหวด ดวยรปแบบการด าเนนงานทไมแตกตางไปจากการด าเนนงานภายในระดบอ าเภอ แตไดถกยกระดบขนมาอยในรปแบบของจงหวดและมนายเคลา แกวเพชร เปนประธานชมรมกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลาในสมยแรก (ณรงค คงมาก และคณะ, 2547, น.16) ในขณะทกจกรรมเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตไดขยายตวการด าเนนกจกรรมขนสในระดบจงหวด ระหวางป พ.ศ.2532-2538 กเปนชวงเวลาเดยวกบทประเทศ ไดเผชญวกฤตการปญหาทางการเมองการปกครอง ซงรจกกนทวไปวา เหตการณพฤษภาทมฬ ซงสรางความสะเทอนขวญแกประชาชนชาวไทยอยางยง “…ป 35 เราเหนตอนนนเราเอยดๆ ไปตอนนนพมาโทรทศน ไหรไมม ฟงวทย มาศาลากลาง มาจากบานรถทวรไปจากกรงเทพ พชายพๆ บรรยงคถกจบนะนนฉาบตาย ทหารพาไปทบพาไปขง…” (โมกขศกด ยอดแกว, สมภาษณวนท 23 เมษายน 2558) ชมรมกลมออมทรพยเพอการผลตซงเปนเครอขายทเกดจากการรวมตวของกลมออมทรพยฯ กใชเวทเครอขายสรางขวญก าลงใจซงกนและกนภายในหมคณะ นอกเหนอจากน เมอป พ.ศ.2540 กเกดปญหาวกฤตเศรษฐกจ ทไดสรางความเสยหายทางเศรษฐกจแกประเทศ สงผลใหสถาบนการเงนในระบบหลากหลายสถาบน ตองหยดหรอชะลอการด าเนนกจการ ในขณะทองคกรทางการเงนอกฟากหนงทอยในรปแบบของสถาบนการเงนนอกระบบ จดตงขนภายใตการจดการตนเองของชมชน คอ กลมออมทรพยเพอการผลตไมเกดผลกระทบแตอยางใด หรออาจจะมบางแตอยในระดบทนอยมาก และในสถานการณเชนนกยงมการจดตงกลมออมทรพยใหมเพมขนในจงหวดสงขลาถง 56 กลม (ณรงค คงมาก และคณะ, 2547, น.16) นบวาเปนความโดดเดนและความภาคภมใจของชาวจงหวดสงขลาทไดแสดงออกซงความเขมแขงของชมชน และดวยเหตปจจยเหลานไดสงผลใหคณะรฐบาลภายใตการน าของ พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร อดตนายกรฐมนตร มการประชมหารอและไดลงมาศกษาดงานเพอ


45

ถอดบทเรยนการด าเนนงานกลมออมทรพยในเขตพนทจงหวดสงขลา (สรรเสรญ บญศรรตน, สมภาษณวนท 16 เมษายน 2558) โดยสรปในยคทสองเปนการขยายเครอขายจากพนทระดบต าบลเปนเครอขายระดบจงหวดโดยใชชอเปนชมรมกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลา มการประชมแลกเปลยนการด าเนนงานกลมออมทรพยเพอการผลตในจงหวดสงขลา ในชวงนเปนระยะการขยายตวของเครอขาย 1.3. ยคทสาม ยคสหพนธกลมออมทรพยเพอการผลต : แนวคดการด าเนนงานเครอขายแบบ “top-down” กบนโยบายกองทนหมบานและชมชนเมอง (ป พ.ศ. 2542-2546) เหตการณส าคญในชวงน มการจดตงสหพนธกลมออมทรพยเพอการผลตอ าเภอ โดย นายสวสด สจจากล อดตพฒนาการจงหวดสงขลา เปนผสงเสรม และเปลยนชอจากชมรมกลมออมทรพยเพอการผลตอ าเภอมาเปน “สหพนธกลมออมทรพยเพอการผลตอ าเภอ” ในวนท 27 พฤศจกายน พ.ศ.2542 (ณรงค คงมาก และคณะ, 2547, น.16) มการออกขอบงคบสหพนธกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลา พ.ศ.2542 ในขอบงคบขอ 3 (2) ระบชดเจนวา สมาชกสหพนธฯ จงหวดสงขลา หมายถง “สหพนธฯระดบอ าเภอเทานน” ไมรบสมาชกทเปนองคกรการเงนชมชนประเภทอน สหพนธฯจงหวดสงขลา ด าเนนงานเรอยมาภายใตการสนบสนนของส านกงานพฒนาชมชนจงหวดสงขลา ในชวงนนการด าเนนงานของสหพนธฯแตละอ าเภอ มพฒนากรเปนพเลยงหลก ท าหนาทควบคม ก ากบการด าเนนงานของสหพนธฯอ าเภอ หากอ าเภอใดไมมเจาหนาทพฒนากรประสานงานนดหมาย การจดประชมสหพนธอ าเภอนนกไมสามารถด าเนนกจกรรมดงกลาวได เชน อ าเภอเทพา สะเดา นาทว เมองสงขลา กระแสสนธ สงหนคร สทงพระ หาดใหญ และบางกล า แตบางอ าเภอสามารถจดตงคณะท างานขนมาไดดวยตนเอง เชน อ าเภอสะบายอย จะนะ รตภม คลองหอยโขง ระโนด ควนเนยง และนาหมอม สหพนธฯมบทบาทหนาทในการด าเนนกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร ซงกนและกนของแกนน าสมาชกกลมออมทรพยทกเดอน ในวนประชม ตวแทนกลมจะน าเงนสวนหนงของกลมออมทรพยทตนท างานอยมาฝากทสหพนธอ าเภอ และเมอมเงน


46

กองกลางหมนเวยนกจะมการปลอยกใหแกสมาชกสหพนธ ซงมความตองการทจะใชเงน กจกรรมลกษณะนไดสะทอนถงการเกอกลระหวางกนภายในเครอขาย “…กะเรองเกยวกบการเงน การบรหารจดการทนไหรพวกนเรอง มนแบบนไปทกเดอน มปญหามนเกดขนเกยวกบวกฤตเศรษฐกจมง เรากะไปพยายามลวงลกไปแตละกลมการบรหารจดการตรงน…” (สพล จนทรยง, สมภาษณวนท 20 กมภาพนธ 2558) ซงเปนการเสรมสรางศกยภาพของเครอขาย การตดตอสอสารและการรบรขอมลถงสถานการณดานเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครองอนน ามาสกระบวนการปรบปรงพฒนาระบบการบรหารจดการเครอขาย และกลมออมทรพยเพอการผลตใหมความมนคงและยงยนทสามารถสรางความอยดกนดใหสมาชกกลมไดมคณภาพชวตทดขนกวาเดมทเคยเปนอย (จต เกอเหลอ, สมภาษณวนท 15 เมษายน 2558) ตอมาในป พ.ศ.2543 รฐบาลภายใตการน าของ พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร อดตนายกรฐมนตร ไดก าหนดนโยบาย “กองทนหมบานและชมชนเมอง” โดยกรมการพฒนาชมชนเปนหนวยงานรบผดชอบ สงผลใหเจาหนาทส านกงานพฒนาชมชนจงหวดสงขลา ตองมภารกจเพมขน เวลาทใชเพอการสนบสนนกจกรรมสหพนธฯในทกระดบลดลงอยางชดเจน “…กะกอนทเขาอมนโยบายกองทนหมบาน กะเขากะพาโหมผมขนไปจดเวทระดมสมองถงผมเหนแลววาไมดแนเทาแตกลมออมทรพยทมอยกะเดนกนไมคอยลอดพอตงไดถงปบเรยบรอยเลยอยางทเหนท าใหคนแตกแยกกนทนทเจาหนาทกะไมมเวลาพอ...” (ไข นวลแกว, สมภาษณวนท 20 เมษายน 2558) ประกอบกบผน าชมชนในหลายสหพนธฯอ าเภอ ยงไมเขมแขงพอ เมอไมมพเลยง กไมสามารถด าเนนงานดวยตนเองได รวมถงสหพนธฯระดบจงหวดดวย จากการตรวจสอบความเคลอนไหวทางการเงนพบวา ในระหวางป พ.ศ.2542-2546 มการน าเงนออมจากสหพนธฯจงหวด ทไดรบมาจากสหพนธฯ อ าเภอ น าเขาฝากบญชธนาคารออมสน สาขาอ าเภอเมองสงขลา ดงน เมอป พ.ศ.2542 จ านวน 5 ครง ป พ.ศ.2543 จ านวน 10 ครง ป พ.ศ.2544 จ านวน 6 ครง ป.พ.ศ.2545 จ านวน 3 ครง และป.พ.ศ.2546 จ านวน 1 ครง ความเคลอนไหวทางการฝากเงนกบธนาคารสะทอนชดเจนถงความถของการประชมและการออมของสหพนธฯ จงหวด เพราะเมอมการประชมจะมการสงเงนออม และน าเงนไปฝากธนาคารภายในเดอนนนๆ


47

ดวย ในปพ.ศ.2545-2546 ไดรบการบอกเลาจากแกนน าวา “...สหพนธฯจงหวดไมไดนดประชมตดตอกนถง 11 เดอน เพราะเจาหนาทพฒนาชมชน ไมประสานงานนดหมายการจดประชม…” (ณรงค คงมาก และคณะ. 2547, น.17) ในขณะทเจาหนาทส านกงานพฒนาชมชนจงหวดสงขลากลาววา “…กลมแกนน าสหพนธฯยงไมเขมแขงพอทจะด าเนนการและบรหารสหพนธฯ ไดดวยตนเอง จะกลาววา พฒนาชมชนไมดแลกไมนาจะตรงประเดน เพราะเราตองการใหเครอขายฯขบเคลอนกจกรรมดวยตนเองเชนกน…” (ณรงค คงมาก และคณะ, 2547, น.17) โดยสรปในระยะดงกลาวนเปนชวงของการปรบเปลยนโครงสรางของเครอขายจากเดมทมความเปนอสระซงมชาวบานเปนผคดและขบเคลอนงาน แตในระยะดงกลาวนทางภาคสวนราชการไดมนโยบายการควบคมการด าเนนงานดงกลาวโดยมการปรบชอเครอขายจากเดมทเปนชมรมฯมาเปนสหพนธกลมออมทรพยจงหวดสงขลา และเปนชวงทกจกรรมเครอขายซบเซาลง 1.4. ยคทส ยคกองทนกลาง : มตแหงการสรางสายใยเชอมตอเครอขายองคกรการเงนชมชนฐานรากภาคประชาชน กบการฟนฟเครอขายสหพนธกลมออมทรพย (2546-2554) ผแทนสหพนธฯจงหวดสงขลาหลายคน เขารวมกจกรรมกบศนยประสานงานองคกรภาคประชาชนสงขลา (ศปส.) ภายใตการสนบสนนของกลมองคกรพฒนาเอกชนในเขตพนทจงหวดสงขลา (NGO) และสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) (สพล จนทรยง. สมภาษณวนท 16 กรกฎาคม 2558) จงเกดประเดนยทธศาสตรการพฒนา ดานองคกรการเงนและสวสดการชมชนระดบภาคและระดบชาต โดยมผแทนสหพนธฯ เขาไปเปนคณะท างาน โดยปราชญชาวบานคนส าคญจากจงหวดสงขลา คอ “ดร.ครชบ ยอดแกว” เปนแกนน าดวยทานหนง จากการขบเคลอนงานของคณะกรรมการท างานยทธศาสตรองคกรการเงนและสวสดการชมชนระดบภาคใต ไดก าหนดใหมการจดตงกองทนกลางระดบจงหวด เปนหนงในทศทางการขบเคลอนของขบวนการองคกรการเงนชมชนในภาคใต คณะท างานของ ศปส. ซงมแกนน าจากสมาชกสหพนธฯทงในอดตและปจจบนขณะนนรวมอยดวย จงมความคดเหนรวมกนในชวงปลายป พ.ศ.2546 โดยประเมน


48

สถานการณวา สหพนธฯอยในสภาพทออนแอ ไมสามารถด าเนนกจกรรมตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ มการหยดการด าเนนงานมานานนบป อยางไรกตาม ยงมทนบางสวนเหลออย อกทง สมาชกสหพนธฯหลายอ าเภอกอยในขบวนการของ ศปส. หากปรบเปลยนสหพนธเปนกองทนกลาง นาจะมความเหมาะสมกวา เพราะจะเปนการขยายฐานสมาชกเนองจากไมจ ากดเพยงกลมออมทรพยเพอการผลตเทานน ประกอบกบผน าอาวโสหลายคน มความเหนวา ในอนาคตเมอการสะสมทนภายในกลม/เครอขายพนทเพมมากขน แทนทจะน าเงนทนไปฝากธนาคารพาณชย อยางทแตละกลมด าเนนการอยในขณะน กน ามารวมกนเปนกองทนกลาง หากจ าเปนตองแลกเปลยน/กยมเงนทนระหวางกลม/เครอขาย หรอตองใชทนสนบสนนจากภายนอก ทงในรปแบบเงนสนเชอและเงนสนบสนนความเขมแขงของขบวนการพฒนาชมชนสงขลา การมองคกรกลางทท าหนาทเปนศนยกลางการเชอมโยง เปนตวประสาน เปนตวควบคม ก ากบ และสรางความเชอมนในขบวนการองคกรการเงนชมชนสงขลา ฐานความคดนจงเปนตวผลกดนใหเกดกองทนกลางจงหวดสงขลาขน ซงมเปาหมายการด าเนนงาน 5 ประการ ดงน ประการแรก เพอใชเปนเวทแลกเปลยนเรยนร ขอมลขาวสาร สถานการณการพฒนาสงคม ความรและประสบการณการบรหารจดการองคกรการเงนชมชนใหประสบความส าเรจ ประการทสอง เพอพฒนาเปนสถาบนการเงนชมชนระดบจงหวดทมนคง ท าหนาทใหบรการแกสมาชก ทงทนภายในจากขบวนการองคกรการเงนชมชน สมาชกกองทนกลาง และแสวงหาทนจากสถาบนการเงนภายนอก หากทนในขบวนการชมชนไมเพยงพอ ประการทสาม เพอขยายฐานสมาชกกองทนกลางจงหวดสงขลาใหกวางมากขน ครอบคลมองคกรทกประเภทในจงหวด ทมกจกรรมดานการเงนและวสาหกจชมชน ประการทส เพอบรณาการเงนทนในการแกไขปญหาทางสงคมและความยากจน โดยมงเนนใหสมาชกกองทนกลางเขาถงแหลงทนและสามารถใชทนใหเกดประโยชนสงสด และ ประการทหา เพอสงเสรมใหสมาชกกองทนกลางขยายกจกรรมเพอการพฒนาคณภาพชวตครอบครวสมาชก อยางครบวงจรตงแตเกด แก เจบ ตาย โดยการรวมกนพฒนาสวสดการชมชน (ณรงค คงมาก และคณะ, 2547, น.24)


49

ภายหลงการตกผลกทางความคดของกลมแกนน า จงไดออกเปนนโยบายกลางในภาพรวมของจงหวด ตวแทนแกนน าไดมการด าเนนการขบเคลอนงานเครอขายในระดบพนท ทวทงจงหวดสงขลา และมการนดหมายการประชม สรปผลการด าเนนงานในทกวนท 27 ของทกเดอน จนกระทงปลายป พ.ศ.2548 กลมแกนน าไดขอคนพบจากการสรปบทเรยนการท างานมานานกวา 2 ป แนวทางการด าเนนงานดงกลาวไมประสบความส าเรจ และไดกลบมาฟนเครอขายสหพนธกลมออมทรพยอกครงหนง (สรรเสรญ บญศรรตน. สมภาษณวนท 11 กรกฎาคม 2558) ระหวางนแกนน ากไดด าเนนกจกรรมรปแบบเดมดงทสหพนธไดท าอยแลว คอ การจดประชมและการรบฝากเงนออมประจ าเดอน จนมาถงปลายป พ.ศ.2552 แกนน าไดเกดแนวคดเรองการจดตงสมาคม ขณะแตกยงจดตงไมได เนองดวยแนวคดดงกลาวเกดความขดแยงกบแนวคดของระบบราชการ ประกอบกบความไมเอออ านวยของสถานทในการประชมประจ าเดอน จนป พ.ศ.2553 คณะแกนน าไดยายสถานทการประชมมาท มลนธ ดร.ครชบ-ปราณ ยอดแกว จนถงปจจบน (สพล จนทรยง, สมภาษณวนท 16 กรกฎาคม 2558) โดยสรปยคนเปนชวงทเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลาพยายามฟนฟกจกรรมการด าเนนงานตอจากสหพนธฯ และมการจดตงส านกงานทเปนของชาวบานเอง ทงนไดมการเปลยนชอจากเดมทเรยกวาสหพนธมาเปนกองทนกลางจงหวดสงขลา และมการเปดรบสมาชกทด าเนนกจกรรมทางการเงนของชมชนเขารวมเครอขาย ซงเดมทจะมเฉพาะแคกลมออมทรพยเพยงอยางเดยว 1.5. ยคทหา ยคสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลา : “เชอมคน รอยเงน สานงาน” กบการปลกสรางนวตกรรมทางภมปญญา (2554-ปจจบน) สมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลาตงขนเมอ พ.ศ.2554 ซงพฒนามาจากสหพนธฯ และกองทนกลางนนเอง ในทกวนท 27 ของเดอนจะมการจดประชมเพอการแลกเปลยนเรยนรเรองราวการด าเนนงานของเครอขายกลมออมทรพย ซงเปนตวแทนของสหพนธกลมออมทรพยทง 16 อ าเภอของจงหวดสงขลา ในเวทมการรายงานผลการด าเนนงาน สถานการณของกลมออมทรพย เพอการรบทราบถงขอมลของเครอขายในแตละพนท และหลงจากมการประชมสรปผลการด าเนนงานในระดบจงหวดเสรจ ตวแทน


50

ของสหพนธอ าเภอกท าหนาทลงไปกระจายขอมลทไดจากการเขารวมการประชม ซงในแตละอ าเภอจะมการจดประชมสหพนธกลมออมทรพยขนทกเดอน เพอการเปดโอกาสใหเครอขายกลมออมทรพยไดมเวทการแลกเปลยนเรยนรขอมลการท างาน (โมกขศกด ยอดแกว, สมภาษณวนท 23 เมษายน 2558) และทกปสมาชกเครอขายกลมออมทรพย สมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลาจะตองจายเงนสบทบการด าเนนกจกรรมคนละ 12 บาท และทางสมาคมจะคนเงนกลบไปยงสหพนธอ าเภอเพอด าเนนการจดกจกรรม รวมถงสมาคมมการจดสวสดการเบยเลยงแกนน าจากตวแทนอ าเภอผเขารวมประชม และสมาคมยงมกจกรรมตลาดการเงนชมชนซงเปนการหมนเวยนเงนจากสมาชกผเขารวมเครอขายซงเปนการรบฝากเงนขามกลม กลาวคอ หากกลมองคกรการเงนในเครอขายสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลา กลมใดมเงนทมากพอและยงไมมวธการสรางมลคาเพมภายในกลมนอกเหนอการปลอยกและจดสวสดการภายในกลมแลว กจะมการน าเงนไปฝากกลมอน ซงก าลงทดลองอยทกลมออมทรพยทรพยเพอการผลตบานคอกชาง ต าบลเขาพระ อ าเภอรตภม จงหวดสงขลา ซงมการรบฝากจากกลมกองทนสวสดการผน าสงขลา จ านวน 3,000,000 บาท กองทนสวสดการชมชนต าบลน าขาว อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา จ านวน 4,000,000 บาท กองทน ดร.ครชบ-ปราณ ยอดแกว 3,000,000 บาท และกลมบานนาหวา ต าบลนาหวา อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา ทมการรบฝากจากกลมกองทนสวสดการผน าจงหวดสงขลา จ านวน 2,000,000 บาท รวมเปนเงนทงสนจ านวน 12,000,000 บาท (บนทกการประชมคณะกรรมการบรหารการสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลา, เมอวนท 27 พฤษภาคม 2558, น.13) โดยสรปในยคนเครอขายไดมการพฒนากจกรรมและจดตงเปนสมาคมซงมกฎหมายรองรบอยางชดเจน เพอรองรบการพฒนาควบคไปกบการด าเนนงานของภาครฐ และแสดงออกถงความนาเชอถอตอการเขารวมเปนสมาชกของเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตในจงหวดสงขลา


51

2. บทบาทเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลากบการพฒนาชมชนอยางยงยน 2.1. บทบาทการพฒนาชมชนดานการจดการเงนทนชมชนสงขลา พบวา เครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลามการบรหารจดการเงนทนชมชนโดยการใชกลไกของตลาดการเงนชมชน ซงใชชอวา “ตลาดการเงนชมชนสงขลา” เปนพนทส าหรบการแลกเปลยนเงนฝากขามกลม และจะมสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลาเปนองคกรกลางทคอยประสานงาน และท าหนาทเปนผจดการปญญาหากเกดขอผดพลาดระหวางการเขารวมกจกรรมการหมนเวยนเงนทนชมชน ทงนจากการด าเนนงานของกลมออมทรพยเพอการผลตทผานมาพบวา ชาวบานเปนผเสยเปรยบในเชงกลยทธการท างานแกสถาบนการเงนกระแสหลก เนองจากกลมออมทรพยเปนเพยงกลมผเกบรวบรวมเงนทนเพอน าสงใหแกสถาบนการเงนกระแสหลก บางกลมมเงนทนปรมาณมาก แตไมสามารถจดการใหเกดประโยชนและมความคมคาอยางสงสด และในขณะเดยวกนกบบางกลมทมปรมาณเงนทนอยแตกลมมความตองการเงนทสง จงตองไปขอกกบสถาบนการเงนกระแสหลกเพอมาจดสวสดการเงนกแกสมาชก และกลมกมความออนแอลง รวมถงสถาบนการเงนกระแสหลกไดด าเนนการสบทรพยากรออกจากชมชนโดยทชาวบานเปนเพยงผถกกระท าและขาดสทธประโยชนทพงไดรบ และดวยเหตนจงเปนทมาของกจกรรมตลาดการเงนชมชนสงขลา ทแกนน าเครอขายพยายามคดคนวธการจดการแกไขปญหาดานการบรหารจดการเงนทนชมชน ซงอยในชวงทดรองด าเนนงานได 5 ป ตงแต ป พ.ศ. 2554-ปจจบน 2.2. บทบาทการพฒนาชมชนดานการจดการศกษาทางเลอกส าหรบชาวบานสงขลา พบวา เครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลา เปนองคกรภาคประชาชนทใหการสนบสนนการพฒนาคนภายใตปรชญาการจดการศกษาทางเลอก ซงครชบ ยอดแกว เปนผรเรมด าเนนงานเปนบคคลแรกของเครอขาย และภายหลงกจะมแกนน าเครอขายผซงเปนศษยคอยสานงานตอหลงจากทครชบไดเสยชวตลง โดยการด าเนนงานดวยการปฏบตจรง การเขารวมการฝกอบรม การศกษาดงาน และการประชมประจ าเดอน ซงถอไดวาเปนกระบวนการจดการเรยนรทสามารถพฒนาทกษะ ความร


52

ความสามารถใหชาวบานในจงหวดสงขลาผไดเขารวมกจกรรมของเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลาไดเปนอยางด ซงจากการสงเกตพบวา ชาวบานผเขารวมกระบวนการเครอขายจะมความมนใจในตนเอง กลาคด กลาตดสนใจ มภาวะความเปนผน า มวฒนธรรมเปนของตนเองทมความแขงตวอนมความยากแกการเขามาแทรกแซงทางวฒนธรรมชดอน และดวยการจดการเรยนรลกษณะดงกลาวทสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมใหบคคลมความสมบรณยง ดงกรณแกนน าเครอขายซงในอดตเคยเปนนกเลงการพนน แตพอตนเองไดเขารวมขบวนการและเขามาเปนแกนน าเครอขายกไดละเลกพฤตกรรมดงกลาวอยางสนเชง 2.3. บทบาทการพฒนาชมชนดานการจดสวสดการ พบวา เครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตมความพยายามทจะเชอมโยงเครอขายองคกรการเงนชมชนประเภทอนเขาดวยกน โดยการบรหารจดการเงนแบบบรณาการ สงเกตไดจากการจดตงสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลา และการทดลองกจกรรมตลาดการเงนชมชนสงขลา ทงนกระบวนการดงกลาวนนกมความพยายามทจะเรยกรองเงนสมทบสวสดการกลมออมทรพยฯ เชน เดยวกบทครชบ ยอดแกวเคยเสนอสวสดการรฐสมทบของกลมสจจะลดรายวนละ 1 บาท แตถงอยางไรกตามแนวความคดดงกลาวนนอยในชวงระหวางการด าเนนงานทยงไมประสบความส าเรจ ณ ปจจบนเครอขายไดมการจดสวสดการแกแกนน าเครอขาย ไดแก สวสดการเงนกยม สวสดการคาอาหารกลางวนส าหรบการประชมสมมนา สวสดการคาเบยเลยงส าหรบการประชมและการเดนทาง นอกจากนเครอขายยงไดมการจดกจกรรมทเปนการสนบสนนการพฒนาศกยภาพแกนน าและสมาชกเครอขายโดยการใชกระบวนการฝกอบรม สมมนา และการศกษาดงาน และอาจกลาวไดวากจกรรมดงกลาวนนจดอยในลกษณะของการจดสวสดการดานการศกษา

การอภปรายผลการศกษา การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาพลวต และบทบาทการพฒนาชมชนของเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลา ผลการศกษาพบวา พลวตเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลาสามารถจ าแนกออกเปน 5 ยค โดย


53

เครอขายจะมบทบาทส าคญตอการพฒนาชมชน 3 ดาน ไดแก การจดการเงนทนชมชน การจดการศกษาทางเลอก และการจดสวสดการ ดงน 1. พลวตเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลา 1.1. ยคแรก ยคการกอเกดกลมออมทรพยเพอการผลต : จดเรมตนของการเชอมรอยเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตในระดบต าบล (ป พ.ศ.2517-2532) ในชวงนเปนระยะแรกของการขยายแนวคดการจดตงกลมออมทรพยเพอการผลต และการสรางเครอขาย จากการศกษาพบวา ประชาชนฐานรากประสบปญหาความยากจน และการเขาถงแหลงเงนทนในระบบ ประจวบกบการเขามาสนบสนนการจดตงกลมออมทรพยเพอการผลต ของกรมการพฒนาชมชนทตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางชดเจน เพราะแนวคดดงกลาวผอนคลายความเดอดรอนในการใชจายเงนของคนในชมชนอยางเหนไดชด โดยเปนการจดระบบสวสดการในมตของชมชน อนเกดจากการ บรณาการระบบคณคาเดมผสมผสานกบหลกคดในการพฒนากระแสหลก ซงสอดคลองกบแนวคดวฒนธรรมชมชนของ บ ารง บญปญญา (2549, น.24) ทกลาวถง การพฒนาตองเรมจากฐานวฒนธรรมชมชน ตองรอฟนคณคาเดมทชมชนม มาประยกตสรางสรรคทางเลอกขนใหมใหสอดคลองกบสภาพสงคมปจจบน การพฒนาตองเนนการรวมกลม การรวมมอชวยเหลอซงกนและกน นอกจากนยงสอดคลองกบแนวคดการเปลยนแปลงทางสงคมของ ศรรตน แอดสกล (2555, น.218) สงคมใดทมการตดตอสมพนธกบสงคมอนอยเสมอนน ยอมมโอกาสในการเปลยนแปลงไดมาก รวมถงการเลงเหนถงความจ าเปนทจะตองปรบเปลยนของคนในสงคม ยอมสงผลใหเกดการเปลยนแปลง และภายหลงจากทไดมการด าเนนการกลมออมทรพยไดระยะหนง กลมออมทรพยกเรมมการเชอมโยงเครอขาย ซงอยในยคทสองตอมา 1.2. ยคทสอง ยคชมรมกลมออมทรพยเพอการผลต : จดรอยเรยงสมาชกเครอขายในภาพรวมของจงหวดสงขลา กบวกฤตปญหาเศรษฐกจไทย (ป พ.ศ.2532-2542) ทงน จากประสบการณท างานของกลมแกนน ากอใหเกดชดความรในหลากหลายมตทมความเกยวของกบกระบวนการกลมและไดมการกอรปขององคกรขนใหมในชดความรของนยามค าวา “เครอขาย” ซงเปนเวทแหงการแลกเปลยนเรยนรประสบการณ


54

ของคณะผท างานกลมออมทรพย รวมถงการใชเครอขายเปนเครองมอในการจดการแกไขปญหา ทงน เปาหมายของเครอขาย คอ การสงเสรมใหมการแลกเปลยนเรยนรขอมลขาวสารและความรวมมอระหวางกลม (สพล พะยอมแยม, 2556, น.136) และตอมา 1.3. ยคทสาม ยคสหพนธกลมออมทรพยเพอการผลต : แนวคดการด าเนนงานเครอขายแบบ “top-down” กบนโยบายกองทนหมบานและชมชนเมอง (ป พ.ศ.2542-2546) อนเนองมาจากรฐบาลไดมนโยบายกองทนหมบานและชมชนเมอง การด าเนนงานเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตในชวงระยะเวลาทผานมา สวนหนงเกดจากการสนบสนนของภาครฐ จากเครอขายเดมทเรยกวาชมรมกลมออมทรพยเพอการผลต ไดปรบเปลยนชอใหมเปนสหพนธกลมออมทรพยเพอการผลต ซงมการก าหนดกตกาบางอยาง พรอมกบการเขามาสงเสรมนโยบายการจดตงกองทนหมบานและชมชนเมองในขณะนน ไดสงผลใหการด าเนนงานเครอขายตองหยดชะงก เนองจากการสนบสนนของภาครฐปรบเปลยนไปตามนโยบายของรฐ ซงสอดคลองกบแนวคดวฒนธรรมชมของประเวศ วะส (อางถงในฉตรทพย นาถสภา, 2534, น.216) ทกลาววา “...รฐ หรอ ระบบราชการจะท าการพฒนาไมส าเรจ เพราะระบบราชการ สรางมาเพอปกครองและควบคม เพอเกบภาษ เปนระบบศนยรวมอ านาจแนวตง ระบบราชการไมเขาใจชมชนชนบท รฐไทยออกกฎระเบยบมากมาย กฎระเบยบเหลานนมดประเทศ เปนอปสรรคขวางกนความคดใหมๆ ขาดการมสวนรวมและความเปนประชาธปไตย...” 1.4. ยคทส ยคกองทนกลาง : มตแหงการสรางสายใยเชอมตอเครอขายองคกรการเงนชมชนฐานรากภาคประชาชน กบการฟนฟเครอขายสหพนธกลมออมทรพย (ป พ.ศ. 2546-2554) ซงเปนมตของความพยายาม ในการเชอมตอเครอขายองคกรการเงนชมชนทกประเภท เปนมตแหงการฟนฟเครอขายกลมออมทรพยเดมทมอยแลวขนมาใหม และก าหนดกตกาใหมตามความตองการของชมชน ไมจ ากดสมาชกผเขารวมเครอขาย หากชนชนใดมการด าเนนกจกรรมทางการเงนในลกษณะของกลม องคกรการเงนประเภทตางๆ เชน วสาหกจชมชน กลมน ายาง และอนๆทเกยวกบการเงน สามารถเขารวมเปนสมาชกเครอขายได การรอฟนเครอขายนนเรมดวยการทบทวนวตถประสงคและก าหนดเปาหมายของเครอขายใหม เพอน าไปสการแสวงหาแนวรวมพนธมตรกลมใหมๆ แลว


55

ด าเนนการเชนเดยวกบการกอตงเครอขาย (เกรยงศกด เจรญวงศศกด, 2543, น.56-57) ตอมา 1.5. ยคทหา ยคสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลา : “เชอมคน รอยเงน สานงาน”กบการปลกสรางนวตกรรมทางภมปญญา (ป พ.ศ.2554-ปจจบน 2558) นบไดวาเปนจดเปลยนทส าคญอกครงหนงของการสรางนวตกรรมทางภมปญญา ทงน เครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตไดเปลยนรปแบบโครงสรางของเครอขาย โดยการยกระดบจากองคกรเครอขายทไมมกฎหมายรองรบ เปนองคกรทมกฎหมายรองรบ ดวยการจดตงสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลา และกจกรรมทด าเนนการไดพฒนาไปจากเดม นอกเหนอจากการออมเงนและการปลอยกใหแกสมาชกแลว เครอขายไดมการด าเนนกจกรรมในลกษณะเปนตลาดการเงนชมชน โดยมการรบฝากเงนระหวางกลม ไดก าหนดแนวทางการปฏบตทท าใหเกดความเชอมนทงกลมผน าไปฝากและกลมรบฝาก ผานองคกรกลางทตงขน คอสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลา นอกจากน ยงใชเครอขายเปนเวทแหงการแลกเปลยนเรยนร และเสนอแนะแนวทางการจดการแกไขปญหาใหแกสมาชกผเขารวมเครอขาย โดยอาศยความรและประสบการณทผานมา ทงน เปาหมายและประโยชนของเครอขาย คอการสงเสรมใหมการแลกเปลยนเรยนรขอมลขาวสารและความรวมมอระหวางกลม ชวยใหกลมในชมชนมการชวยเหลอกน สรางขวญก าลงใจและแรงจงใจในการท ากจกรรม (สพล พะยอมแยม, 2556, น.136) 2. บทบาทเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลากบการพฒนาชมชนอยางยงยน 2.1. บทบาทการพฒนาชมชนดานการจดการเงนทนชมชนสงขลา พบวา เครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลามการบรหารจดการเงนทนชมชนโดยการใชกลไกของตลาดการเงนชมชน ซงใชชอวา “ตลาดการเงนชมชนสงขลา” เปนพนทส าหรบการแลกเปลยนเงนฝากขามกลม และจะมสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลาเปนองคกรกลางทคอยประสานงาน และท าหนาทเปนผจดการปญญาหากเกดขอผดพลาดระหวางการเขารวมกจกรรมการหมนเวยนเงนทนชมชน ทงนจากการด าเนนงานของกลม


56

ออมทรพยเพอการผลตทผานมาพบวา ชาวบานเปนผเสยเปรยบในเชงกลยทธการท างานแกสถาบนการเงนกระแสหลก เนองจากกลมออมทรพยเปนเพยงกลมผ เกบรวบรวมเงนทนเพอน าสงใหแกสถาบนการเงนกระแสหลก บางกลมมเงนทนปรมาณมาก แตไมสามารถจดการใหเกดประโยชนและมความคมคาอยางสงสด และในขณะเดยวกนกบบางกลมทมปรมาณเงนทนอยแตกลมมความตองการเงนทสง จงตองไปขอกกบสถาบนการเงนกระแสหลกเพอมาจดสวสดการเงนกแกสมาชก และกลมกมความออนแอลง รวมถงสถาบนการเงนกระแสหลกไดด าเนนการสบทรพยากรออกจากชมชนโดยทชาวบานเปนเพยงผถกกระท าและขาดสทธประโยชนทพงไดรบ และดวยเหตนจงเปนทมาของกจกรรมตลาดการเงนชมชนสงขลา ทแกนน าเครอขายพยายามคดคนวธการจดการแกไขปญหาดานการบรหารจดการเงนทนชมชน ซงอยในชวงทดรองด าเนนงานได 5 ป ตงแต ป พ.ศ.2554-ปจจบน ซงมความสอดคลองกบแนวคดเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตของจฑามาศ ศรโมรา (2551, น.34-35) กลาววา เปนการด าเนนกจกรรมเครอขายเพอการบรการ หรอชวยเหลอกลมออมทรพยเพอการผลตทเปนสมาชกของเครอขาย และเปนการมงหาผลก าไรเพอใชเปนทนในการด าเนนงานของเครอขาย กจกรรมทเครอขายด าเนนการควรสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของสมาชก การลงทนด าเนนกจกรรมจะท าใหเครอขายมรายไดและสมาชกของเครอขายไดเรยนรการด าเนนงาน สามารถน าความรและประสบการณทไดรบไปประยกตใชกบกลมของตน เชน การออมเงน บรการสนเชอ กจกรรมเชงธรกจ เชนเดยวกบแนวคดองคกรการเงนชมชนของ สฤณ อาชวานนทกล และปทมาวด โพชนกล (2557, น.15-16) กลาววา องคกรการเงนระดบฐานราก เปนองคกรทด าเนนกจกรรมทางการเงนทเนนดานการใหความชวยเหลอแกประชาชนทอยในชมชน ซงมความแตกตางกนตามสภาพแวดลอมประเพณและความเชอในแตละทองถน ธรกรรมหลกทด าเนนงาน ไดแก การรบฝากเงน การใหสนเชอ และการจดสวสดการชมชน ทงนยงมความสอดคลองกบแนวคดการพฒนาอยางยงยนของอ าไพ หรคณารกษ , น.6) กลาววา การพฒนาอยางยงยนคอ การพฒนาคณภาพชวตทดกวาส าหรบทกคน ซงหมายถง การพฒนาทกอใหเกดดลยภาพระหวาง การกระตนความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การสรางความเขมแขงทางสงคม และการอนรกษสงแวดลอม


57

ทงนเพอความอยดมสขของประชาชนทกคน ทงในยคปจจบนและอนาคต โดยมพนฐานความคดวา เศรษฐกจทท าใหเกดดลยภาพของการพฒนาไดนนจ าเปนตองเปนเศรษฐกจในสงคมทมรากฐานมนคง มความสามารถในการแขงขน และสามารถพงตนเองได ในขณะเดยวกน ประชาชนในสงคมสามารถพฒนาระเบยบวถชวต ทงของตนเองและสวนรวม ใหด ารงอยได โดยไมท าลายสงแวดลอม เชนเดยวกนกบแนวความคดการพฒนาชมชนทยงยนของโทวทย กงสนนท (2556) กลาววา การพฒนาทยงยนนนเปนการสรางการเปลยนแปลงของกลมคนและชมชน อนกอใหเกดความสมดลระหวางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม การศกษา ศาสนาและวฒนธรรมประเพณ และมสวนชวยใหผคนในชมชนและสงคมนนมคณภาพชวตทดขน 2.2. บทบาทการพฒนาชมชนดานการจดการศกษาทางเลอกส าหรบชาวบานสงขลา พบวา เครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลา เปนองคกรภาคประชาชนทใหการสนบสนนการพฒนาคนภายใตปรชญาการจดการศกษาทางเลอก ซงครชบ ยอดแกว เปนผรเรมด าเนนงานเปนบคคลแรกของเครอขาย และภายหลงกจะมแกนน าเครอขายผซงเปนศษยคอยสานงานตอหลงจากทครชบไดเสยชวตลง โดยการด าเนนงานดวยการปฏบตจรง การเขารวมการฝกอบรม การศกษาดงาน และการประชมประจ าเดอน ซงถอไดวาเปนกระบวนการจดการเรยนรทสามารถพฒนาทกษะ ความรความสามารถใหชาวบานในจงหวดสงขลาผไดเขารวมกจกรรมของเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลาไดเปนอยางด ซงจากการสงเกตพบวา ชาวบานผเขารวมกระบวนการเครอขายจะมความมนใจในตนเอง กลาคด กลาตดสนใจ มภาวะความเปนผน า มวฒนธรรมเปนของตนเองทมความแขงตวอนมความยากแกการเขามาแทรกแซงทางวฒนธรรมชดอน และดวยการจดการเรยนรลกษณะดงกลาวทสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมใหบคคลมความสมบรณยง ดงกรณแกนน าเครอขายซงในอดตเคยเปนนกเลงการพนน แตพอตนเองไดเขารวมขบวนการและเขามาเปนแกนน าเครอขายกไดละเลกพฤตกรรมดงกลาวอยางสนเชง ซงมความสอดคลองกบแนวคดการจดการศกษาทางเลอกของส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (มปป.) กลาว การศกษาทางเลอกเปนเครองมอส าคญยงตอขบวนการพฒนาคนและชมชนใหมความ


58

ยงยน เพราะการศกษาทางเลอกเปนกระบวนการเรยนรทตงอยบนพนฐานความตองการและปญหาของผเรยนอยางแทจรง มความเปนอสระ สามารถจดการแกไขปญหาใหกบชวตไดอยางแทจรง ทงนยองสอดคลองกบแนวคดของวรเทพ ปทมเจรญวฒนา (มปป.) การศกษาทางเลอกเปนเครองมอพฒนาคนใหความความพรอมสมบรณแบบ สรางความเปนอสระ ปลดปลอยชวตมนษยชาตออกจากระบบทนนยม และอ านาจของนายทน สรางความมนคงของเศรษฐกจในระดบฐานราก อนน าไปสการจดการตนเองของคนและชมชนอยางยงยน 2.3. บทบาทการพฒนาชมชนดานการจดสวสดการ พบวา เครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตมความพยายามทจะเชอมโยงเครอขายองคกรการเงนชมชนประเภทอนเขาดวยกน โดยการบรหารจดการเงนแบบบรณาการ สงเกตไดจากการจดตงสมาคมองคกรการเงนชมชนสงขลา และการทดลองกจกรรมตลาดการเงนชมชนสงขลา ทงนกระบวนการดงกลาวนนกมความพยายามทจะเรยกรองเงนสมทบสวสดการกลมออมทรพยฯ เชน เดยวกบทครชบ ยอดแกวเคยเสนอสวสดการรฐสมทบของกลมสจจะลดรายวนละ 1 บาท แตถงอยางไรกตามแนวความคดดงกลาวนนอยในชวงระหวางการด าเนนงานทยงไมประสบความส าเรจ ณ ปจจบนเครอขายไดมการจดสวสดการแกแกนน าเครอขาย ไดแก สวสดการเงนกยม สวสดการคาอาหารกลางวนส าหรบการประชมสมมนา สวสดการคาเบยเลยงส าหรบการประชมและการเดนทาง นอกจากนเครอขายยงไดมการจดกจกรรมทเปนการสนบสนนการพฒนาศกยภาพแกนน าและสมาชกเครอขายโดยการใชกระบวนการฝกอบรม สมมนา และการศกษาดงาน และอาจกลาวไดวากจกรรมดงกลาวนนจดอยในลกษณะของการจดสวสดการดานการศกษาซงมความสอดคลองกบแนวคดเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตของกรมการพฒนาชมชน , มปป. อางถงใน จฑามาศ ศรโมรา (2551, น.32) กลาววา เครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตด าเนนกจกรรมเพอชวยเหลอสมาชกกลมเครอขายโดยการจดสรรผลก าไรประมาณรอยละ 10 เปนทนเพอจดสวสดการใหแกสมาชก เพอใหกลมเกดความรก ความเอออาทร และชวยเหลอซงกนและกน เชน สวสดการชวยเหลอคารกษาพยาบาลแกสมาชก สวสดการประกนชวตหมบาน สวสดการประกนภยรถยนต ทนการศกษา สงเคราะหคนชรา และ


59

สวสดการฌาปนกจสงเคราะห ทงนยงมความสอดคลองกบแนวคดสวสดการชมชนของอทย ปรญญาสทธนนท (มปป.) กลาววา สวสดการชมชนเปนสวสดการทจดขนโดยชมชนบนพนฐานของการชวยเหลอเกอกลกนของคนในชมชน ดงนนสวสดการชมชนจงเปนการสรางหลกประกนเพอความมนใจของคนในชมชน ทงนการจดสวสดการชมชนโดยใชฐานทนเดมของชมชนและการจดสวสดการชมชนทมหนวยงานเขาไปสนบสนนตอยอดจากฐานทนเดมของชมชนไดท าใหเกดการตนตวในการจดสวสดการชมชนทกวางขวางขน เชนผลการศกษาของสรรตน เกยรตปฐมชย และสมบรณ เจรญจระตระกล (2555, 128-129) พบวา ระบบสวสดการชมชนภายใตการด าเนนงานของเครอขายสวสดการชมชนจงหวดสงขลา หรอทชาวบานทวไปรจกกนในนาม “กองทนสจจะวนละบาท” เปนการด าเนนงานจดสวสดการของภาคประชาชนทค านงถงประชาชนทอยนอกระบบและเขาไมถงสวสดการของรฐ เชน แรงงานนอกระบบเกษตรกร เปนตน โดยมการจดสวสดการฯ คอ 1) คลอดบตร 2) เจบปวยนอนโรงพยาบาล 3) เสยชวต 4) คนท างานใหกองทน 5) คนดอยโอกาส 6) สวสดการเงนก 7) สวสดการเงนฝาก 8) ทนยมสงเสรมอาชพและการศกษา 9) เบยบ านาญซงนบเปนนวตกรรมในการพฒนาคนและสงคมทเรมด าเนนการในป 2547 โดย ครชบ ยอดแกว

สรป อาจกลาวไดวาพลวตเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลา นนไดสะทอนถงกลไกการขบเคลอนงานพฒนาระหวางภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ซงพบวา เจาของปญหาจะสามารถจดการแกไขปญหาของตนเองไดดทสด เนองจากเจาของปญหาผซงไดชอวาเปนประชาชนมความรความเขาใจถงสาเหตของปญหาทแทจรงทสด ทงนกระบวนการดงกลาวยงไดสะทอนใหเหนถงมมมองทภาคประชาชนมตอรฐ โดยประชาชนมองวารฐมการบรหารจดการเงนทไมมความยตธรรม ซงสามารถสงเกตไดจากการจดสวสดการทรฐจดใหประชาชนกบรฐจดใหเจาหนาทของตนเองมความแตกตางกนอยางสนเชง และกระบวนการของเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสงขลามความพยามทจดสรางความเทาเทยมและเปดสทธโอกาสใหชาวบานไดเขาถงสทธ


60

สวสดการทงในมตของเงนทน การจดการศกษา และสวสดการดานตางๆทมสวนชวยในการพฒนาคน และชมชนชาวบานสงขลาใหมความเจรญรงเรอง

เอกสารอางอง กรมการพฒนาชมชน. (2552). องคความรการด าเนนงานกลมออมทรพยเพอการผลต

(ส าหรบเจาหนาท). ส านกพฒนาทนและองคกรการเงนชมชน (เอกสารอดส าเนา) โทวทย กงสนนท. (2556). ตวแบบการพฒนาทยงยน. วารสารการเมองการปกครอง. 3

(1). 1-17. จฑามาศ ศรโมรา. (2551). สภาพการจดกจกรรมเครอขายกลมออมทรพยเพอการผลต

ระดบอ าเภอ. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการศกษาเพอการพฒนามนษยและสงคม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, กรงเทพฯ.

ชนาพร ประธานธรารกษ. (2547). ความรและเจตคตของสมาชกกลมออมทรพยเพอการผลตจงหวดสมทรสาครทมตอระบบภาษเงนไดบคคลธรรมดา. วทยานพนธหลกสตรปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสงคมศาสตรเพอการพฒนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม

บ ารง บญปญญา. (2549). สามทศวรรษแนวคดวฒนธรรมชมชน. สรนทร : โครงการหนงสอดอกตวปา.

ระพพรรณ ค าหอม. (2554). สวสดการสงคมกบสงคมไทย. พมพครงท 3. บรษท จรล-สนทวงศการพมพ จ ากด.

ฤทยรตน ทองไฝ. (2550). การด าเนนกจการของกลมออมทรพยเพอการผลตบานเกาะงน ต าบลทบชางอ าเภอนาทว จงหวดสงขลา. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหา-บณฑต สาขาวชาไทยคดศกษา มหาวทยาลยทกษณ.

วรเทพ ปทมเจรญวฒนา. (มปป.). การศกษาทางเลอก : แนวทางททาทายในการปฏรป. (เอกสารอดส าเนา)


61

ศรวฒน เกงธรรม. (2540). การด าเนนงานของกลมออมทรพยเพอการผลตบานฝาย ต าบลบานดง อ าเภอแมเมาะ จงหวดล าปาง. การคนควาอสระหลกสตรปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาบรหารธรกจ บณฑตวทยาลยเชยงใหม.

สฤณ อาชวานนทกล และปทมาวด โพชนกล. (2557). คมอองคกรการเงนชมชน แนวทางการบรหารจดการองคกรการเงนชมชน. สหมตรพรนตงแอนดพบลสซง จ ากด. : กรงเทพฯ.

สาวตร ศรปาน. (2552). กระบวนการเสรมสรางความเขมแขงของกลมสจจะสะสมทรพยบานวงขมเงน ต าบลแมแฝกใหม อ าเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธหลกสตรศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการศกษานอกระบบ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

สรรตน เกยรตปฐมชย และสมบรณ เจรญจระตระกล. (2555). ปญหาการจดการกองทนการออมและสวสดการชมชน. วารสารเศรษฐศาสตรปรทศน 6 (1): 107-133.

สนนทา คณาวงษ. (2551). การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในการบรหารจดการสนเชอของกลมออมทรพยเพอการผลต บานบอมะกรด อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชายทธศาสตรการ-พฒนา มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง.

แสน กรตนวนนท และวรวฒ โรมรตนพนธ (2558). ความเขมแขงของสวสดการชมชนบนอตลกษณความเปนจน กรณศกษา ชมชนโบเบ. วารสารการเมองการปกครอง 5 (2) : 57-71.

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (มปป.). เอกสารสาระหลกการและแนวคดประสบการด าเนนงาน กศน. : คมภร กศน. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : หางหนสวนจ ากด เอน.เอ.รตนะเทรดดง.

อาแว มะแส. (2555). การจดสวสดการชมชนผานกลมออมทรพย: ทางเลอกในการลดความเหลอมล าทางสงคมในชนบทไทย. วารสารพฒนาสงคม 14 (2): 19-38.

อทย ปรญญาสทธนนท. (2559). “สวสดการชมชน” ตองใหมากกวารบ. วารสารการพฒนาชมชนและคณภาพชวต 4 (3), 327-336.


62

อ าไพ หรคณารกษ. ความรเพอประชาชน ชด การศกษาเพอการพฒนาทยงยน. ศนยแหงความเปนเลศดานการศกษาเพอการพฒนาทยงยนในภมภาคเอเชยและแปซฟก. สถาบนสงแวดลอมไทย. : นนทบร. (เอกสารอดส าเนา)

Creswell; John W. (2003). 2nd. Ed., Research desaign: Qualitaive, quantitative, and Mixcd Methods approach. Thousand Oaks: SAGE, pp. 190-195.

Tashakkori; Abbas and Teddlie; Charles. (1998). Mixed Methology. Combining qualitaire and quantitative approaches. Thousand Oak, London: SAGE, pp. 22-23.

dynamics of savings for production group network with people...

Documents