Działalność rzeźbotwórcza wiatru

Wiatr to zjawisko atmosferyczne, które występuje w każdym miejscu kuli ziemskiej.

Siła wiatru zależy od • Stopnia rozdrobnienia podłoża skalnego wiatr ma niewielką

siłę nośną - transportuje tylko niewielkie pyły, piaski

• Pokrycia terenu np. roślinność ,pokrywa lodowa umożliwia oddziaływanie

wiatru • Wilgotności podłoża woda wiąże ziarna mineralne, co utrudnia ich

przemieszczanie.

Działalność rzeźbotwórcza wiatru

Działalność niszcząca

Akumulacja pyłu

korozja Akumulacjapisku

deflacja

Działalność budująca

Nisza deflacyjnaBruk deflacyjny

Grzyby skalneNisza korozyjna

Graniak wiatrowywydma Pokrywa lessowa

Transport materiału skalnego

Działalność niszcząca Niszcząca działalność ma dwa oblicza:

• Deflacja, czyli wywiewanie materiału mineralnego i następnie przenoszenie go w inne miejsce. Deflacji podlegają jedynie luźne okruchy skalne o rozmiarach odpowiednich do sił wiatru w danym momencie

W utworach skalnych i piaszczystych wskutek Deflacji luźnego materiału zwietrzałego są tworzone rozległe obniżenia:

• Wanny deflacyjne

Rynny deflacyjne długość do 1km i głębokości do 15 km

Niecki i misy deflacyjne

•Korazja czyli mechaniczne ścieranie i szlifowanie powierzchni skalnej przez przenoszone ziarna piasku, w mniejszym stopniu pyłu. Uderzenie materiałem skalnym przez wiatr prowadzi do powstania graniaków wiatrowych, niż korozyjnych i grzybów skalnych.

Graniak wiatrowy

Graniak wiatrowy

Działalność budująca wiatru

• Na piaskach wiatr tworzy bardzo charakterystyczne formy. Są to– Mikro-Formy

Zmarszczki, Języki– Mezo -Formy

Wydmy o różnym kształcie i przebiegu

– Makro-Formy

Wielkie garby piaszczyste

Zmarszczki eoliczne ripplemarki (zmarszczki

eoliczne), czyli równoległe piaszczyste garby w

odległościach kilku centymetrów. Ich stoki są

asymetryczne, podobnie jak w wydmach.

Języki piaszczyste zwane też Cieniami Piaszczystymi Powstają za kamykami w postaci smugo pisku o zarysie wydłużonego trójkąta, a przed kamykami są niewielkie

zagłębienia

Wydmy• Wzniesienia piaszczyste usypane przez wiatr.

• Mają one różne kształty, zarysy i rozmiary, uzależnione warunkami środowiska. Warunkiem powstania i rozwoju wydmy jest obok działalności wiatru obecność piasków lotnych nie pokrytych roślinnością.

Typy wydm ze względu na miejsce i środowisko

występowania • Wydmy Pustynne

mają postać

wydm piaszczystych

•Wydmy nadmorskie na piaszczystych wybrzeżach morskich

•Wydmy śródlądowe na piaszczystych równinach nadrzecznych i sandrowych

Cechy wydmCharakterystyczną cechą wydm jest Asymetria stoków• Stoki dowietrzne, wystawione na działalność panujących

wiatrów, są długie łagodne nachylone po kątem 5 -12˚ • Stoki zawietrzne są krótkie strome, nachylone pod kątem

20-33˚

Typy wydm ze względu na rolę obiektów topograficznych na postawie ich kształtu .

• Barchany – wydmy sierpowe• Wydmy poprzeczne• Wydmy podłużne• Wydmy gwiaździste

Barchany-wydmy sierpowe

• Są one formą najbardziej typową. Barchany – wydmy powstające w klimacie suchym, na piaszczystych pustyniach pozbawionych roślinności. Wąskie ramiona tej wydmy poruszają się szybciej niż jej centralna część. Stok dowietrzny jest łagodny i zbity, stok odwietrzny stromy i luźny.

Paraboliczne – wydmy powstające w klimacie wilgotnym. Ramiona wydmy poruszają się wolnej niż jej centralna część, gdyż zatrzymuje je roślinność.

Stok zawietrzny

Stok dowietrzny

• wydma wałowa poprzeczna – ma kształt wału prostopadłego do kierunku wiania wiatru. Mogą powstać wtedy, gdy barachany lub wydmy paraboliczne łączą się ze sobą ramionami.

• wydma wałowa podłużna – występuje również na obszarach suchych. Powstaje przez połączenie się barachanów. Barchany są wydłużone jeden za drugim. Tworzy się w ten sposób podłużny wał równoległy w kierunku wiatru.

wydma gwieździsta – pagórki o nieregularnych kształtach. Występują w

obszarach, gdzie występują wiatry różnych kierunków.

Pokrywy lessowe

• Pokrywy lessowe tworzone są w wyniku przenoszenia przez wiatr a następnie osadzenia mineralnych cząsteczek pylastych o średnicy mniejszej od 0,1mm.

Są one wywiewane z pustyń i obszarów peryglacjalnych na odległości nawet kilku tysięcy kilometrów

– Less (pył nawiany) – zwięzła skała osadowa pochodzenia eolicznego, złożona z drobnych pyłów kwarcowych z niewielką domieszką pyłów kalcytowych.

Ma barwę jasnożółtą, jest najlepszym podłożem mineralnym dla procesów glebotwórczych

Osady lessowe przyniesione przez wiatr

Skały podłoża

Geneza pokryw lessowych

Rozmieszczenie pokryw lessowych na kontynentach

Pokrywa lessowa na świecie

• Less występuje na wielu obszarach Ziemi.• Najgrubsze pokrywy lessowe, osiągają miąższość 500m,

znajduje się na Wyżynie Lessowej w Chinach, Mongolii, na Ukrainie

• Na wielu obszarach less przykrywa całkowicie starsze formy rzeźby, tworząc równiny lessowe.

Koniec

Wykonała: Paulina Brodzik