e-ders Örneği [1]

Mart, 2015

VERİTABANI I

Ünite 1. Temel KavramlarDers 1.1. Veritabanı Kavramları

Hazırlayan: Gülay EKREN

Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüUzaktan Eğitim Anabilim Dalı

Ünite 1. Temel Kavramlar

Bu ders sonunda aşağıdaki hedeflere ulaşmak amaçlanmaktadır: Veritabanı kavramlarını

tanımak Veritabanının temel yapısını

anlamak

Ders 1.1. Veritabanı Kavramları

Öğrenme Hedefleri

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.bilnet.gen.tr%2Ficerik%2F10%2Fhizmetler%2Fveri_depolama.asp&ei=9oIaVcX4NMTZPb_VgPAJ&bvm=bv.89381419,d.bGg&psig=AFQjCNGDC22sI4dkix4kllRRVar-yKgUfg&ust=1427887181628135


Veritabanı, herhangi birbiriyle ilişkili ve düzenli bilgiler topluluğudur.Örneğin; Öğrenci Bilgi Sistemi Hastane Otomasyon Sistemi Müşteri Takip Sistemi Stok Kontrol Sistemi Kütüphane Otomasyon Sistemi Alışveriş Sitelerigibi sistemlerde veritabanları kullanılmaktadır.


Giriş

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.kamuajans.com/haberleri/hastane&ei=fnUZVbC7CIvmUtvYgpAN&bvm=bv.89381419,d.d24&psig=AFQjCNHlMgqpEpC_DxqzgAaN6I3exizg2w&ust=1427818070793624


Veritabanı kavramı günümüzde hemen hemen tüm alanlarda kullanılmaktadır.


Giriş

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.kentlikadin.com/alisveris-yaparken-etiketleri-okumaya-basladiniz-mi.html&ei=dXYZVYv7PMTbU56Jg4AM&psig=AFQjCNEVCRyCarzhucC-8D4VyjM6R7qcUA&ust=1427818396047943

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.scroll.com.tr/haber/turkiyenin-2014-yili-online-alisveris-haritasi-aciklandi/&ei=VXYZVfb6EsyBUZ6-hJAL&psig=AFQjCNEVCRyCarzhucC-8D4VyjM6R7qcUA&ust=1427818396047943

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.ogretmenlersitesi.com/haber/27481&ei=83UZVbGbEcncUZSthJAD&psig=AFQjCNEsQMwp7yncNADfSVMj2D1wiqikEg&ust=1427818341329310

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.zaman.com.tr/aile-saglik_turkiyede-kagitsiz-ve-dijital-hastane-donemi-basliyor_2168059.html&ei=WnUZVfWRJ4v9UqiAgZAL&bvm=bv.89381419,d.d24&psig=AFQjCNHlMgqpEpC_DxqzgAaN6I3exizg2w&ust=1427818070793624


Aşağıda bir kütüphaneye ait veritabanı modeli örneği verilmiştir.


Giriş

http://www.mehmetsoylu.com/wp-content/uploads/2013/12/diagram_1.jpg


Veritabanı oluşturma ve kullanım sürecinde çeşitli kavramlarla karşılaşılmaktadır. Bunlardan bazıları: Tablo Satır ve sütun Veri tipleri Anahtar

Birincil Anahtar (Primary key) Yabancı Anahtar (Foreign key) Tekil Anahtar (Unique key)

Null değer


Veritabanı Kavramları


Veritabanı içinde barındırmış olduğu verileri tablolar halinde tutmaktadır. Tablolar veritabanlarında verilerin depolandığı veritabanı elemanlarıdır.


Tablo


Yukarıdaki öğrenci tablosunda öğrencilerin kayıtları ogrencino, ogrenci_adi, ogrenci_soyad, ogrenci_tel alanlarında tutulmaktadır.


Tablo


Değerlendirme Sorusu

Bu tabloda sence kaç tane alan ve kaç tane kayıt var?



Cevap

9 Ka

yıt

4 Kayıt

Yanda görüldüğü gibi tabloda 9 kayıt, 4 alan var.


Bir veritabanı içinde birden fazla tablo bulunabilir.

Yukarıdaki örnek tablolar bir hastane sisteminin veritabanından alınmıştır. Bu tablolar genellikle birbiri ile ilişkili tablolardır.


Tablo


Örneğin yukarıdaki tablolar arasında ilişki olmazsa veritabanı üzerinde hangi doktorun hangi hastaları nasıl muayene ettiğine dair detaylara ulaşamayız.


Tablo

!!!!! Tablolar arasında nasıl ilişki kurulacağı konusu ilerleyen derslerde anlatılacaktır.


Tabloları oluşturan temel kavramlardır. Bir tablo satır ve sütunlardan oluşmaktadır. Sütun, tablo içinde tutulan her bir veri türüne verilen isimdir. Bir tablo içinde birden fazla kullanılmaktadır.

Tablo içinde her sütun alanları gösterir. Yukarıdaki tabloda No, Ad, Soyad, Sınıf adı, Eğitmen adında 5 alanımız vardır.


Satır ve sütun

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.dijitalders.com/icerik/3395/veritabani_nedir.html&ei=RoAZVdCLEYerU-KXgJgL&psig=AFQjCNENctlG_l_Yp2YdHd9iJxiO8QxPMw&ust=1427820843172747



Yandaki belgeye girilecek veriler bir veritabanı içinde bir tabloda tutulmak isteniyor. Bu verileri bu tabloda tutmak için sence kaç sütun oluşturulması gerekir?

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.sensoyle.com/word-2007-tablo-ornekleri/&ei=M40ZVdmEOojYU_uThIAM&psig=AFQjCNEU3mYVHdfHc9TbDnoUR6HoKcQx3A&ust=1427824306667943


Cevap

Başlangıçta 7 sütun (TC kimlik, adı, soyadı, baba adı, anne adı, doğum tarihi, doğum yeri) yeterli gibi gözüküyor ancak 1 sütunda resim için gerekebilir. Bu nedenle toplam 8 sütuna ihtiyacımız var.

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://www.sensoyle.com/word-2007-tablo-ornekleri/&ei=M40ZVdmEOojYU_uThIAM&psig=AFQjCNEU3mYVHdfHc9TbDnoUR6HoKcQx3A&ust=1427824306667943


Satır, tablo içinde sütuna ait veri grubudur.

Yukarıdaki tabloda birinci kişinin no, ad, soyad, sınıf adı, ve eğitmen bilgisinin tamamı satırı ifade etmektedir. Satır, çoğunlukla kayıt olarak ifade edilmektedir. Tablo içinde her satır bir kaydı temsil etmektedir.


Satır ve sütun



Bir veritabanı oluşturulurken önce tablolar sonra tablolardaki alanların veri türlerinin ne olacağı tanımlanmak zorundadır.

Yukarıdaki tablo oluşturulmadan önce veri türleri tanımlanmış ve bu veri türlerine uygun veriler girilmiştir.


Veri Tipleri


Yukarıda MS SQL Server programında müsteriler tablosunun her bir sütunu (musterino, tcno, isim, soyisim, yas, telefon, adres, kayittarihi) için farklı veri tipleri tanımlanmaktadır.


Veri Tipleri

!!!!! İlerleyen konularda kullanılan veritabanına göre kullanılabilecek veri tipleri anlatılacaktır.


Tablolardaki kayıtları birbirinden ayırt etmek için kullanılır.Ayırt etme işlemi sütunlar üzerinden yapılmaktadır.

Örneğin öğrenci bilgilerinin tutulduğu yukarıdaki tabloda öğrencileri birinden ayırmayı sağlayan ne öğrencinin adı, soyadı ne de sınıf kodu yada cinsiyetidir. Burada benzersiz olması gereken alan (birincil anahtar) öğrenci numarasıdır.


Anahtar


Tabloda tutulan kayıtların benzersiz yani aynı değeri iki kez içermeyecek olan sütunu birincil anahtar olarak belirlenir. Bir tabloda sadece bir sütun birincil anahtar (PK) olarak tanımlanır.

Yukarıdaki tabloda no sütunu birincil anahtardır. 4 nolu kayda ulaşmak istediğimizde no sütunu birincil anahtar olduğu için 4 nolu tek kayıt vardır ve yanlışlıkla diğer kayıtlara ulaşılması söz konusu değildir.


Birincil Anahtar (Primary Key)



Aşağıdaki tabloda tanımlanmış alanlar görülmektedir. Bu tablodaki alanları birbirinden ayırmak gerekirse hangi alan birincil anahtar olarak tanımlanmalıdır?


Cevap

Tabloda personel_no birincil anahtar olarak tanımlanmalıdır. Çünkü kayıtları birbirinden ayırmak için en uygun alandır. Aynı ada, soyada, konuma, maasa, dereceye sahip kişiler olabilir ancak aynı personel numarası bir diğerine verilmezse personel_no birincil anahtar olur.


Bu anahtar türü tablolar arasında ilişki kurulacağı zaman kullanılır. Bir tabloda bir veya birden fazla sütun yabancı anahtar (FK) olarak tanımlanabilir.

Yukarıdaki tablolar arasında ilişki kurmak için Reyonlar tablosundaki grup_no sütunu PK olarak, Ürünler tablosundaki grup_no sütunu FK olarak tanımlanmıştır.


Yabancı Anahtar (Foreign Key)


Yabancı anahtar bir tabloya girilebilecek değerleri sınırlandırmak için de kullanılır.

Yukarıdaki Hastalar tablosunda tanımlanmamış bir hastanın muayene olması bu yöntemle engellenebilir.


Yabancı Anahtar (Foreign Key)


Tekil anahtar olarak tanımlanan sütunlara girilen değerler birincil anahtar da olduğu gibi benzersizdir.

Yukarıdaki tabloda ogrenci_no birincil anahtar olarak tanımlanır. Tabloya öğrencilerin TC kimlik numaralarını yazabileceğimiz bir alan daha açalım. Bu durumda bu alanı tekil anahtar olarak tanımlarız. Çünkü bu alana girilen değerlerin de benzersiz olması gerekir. Bu kontrolü ancak tekil anahtar yapabilir.


Tekil Anahtar (Unique Key)


Tablo içinde bir sütuna hiçbir değer girilmediği durumda oluşur. Birincil anahtar ve tekil anahtar olarak tanımlanan bir alan boş geçilemez yani NULL değer içeremez.

Yukarıdaki tabloda 5. kayıtta No alanı NULL değer içermektedir. Bu tabloda No alanı birincil anahtar olarak tanımlanmamıştır.


Null Değer



Veritabanı sistemleri günümüzdeki yazılım projelerin tamamında kullanılmaktadır. Veritabanları içerisinde barındıracağı verilere göre gruplandırılarak tablolar ve sütunlara bölünür. Oluşturulacak sütunlara özgü veri tipleri tanımlanır. Daha sonra bu tablolara satır satır veriler girilerek kayıtlar oluşturulur. Kayıtların birbirine karışmaması için birincil anahtar, benzersiz olması için birincil anahtarın yanı sıra tekil anahtar, tablolar arasında ilişki kurmak için yabancı anahtar kullanılır.


ÖZET


ÖZSEVEN, T. (2012). Veritabanı Yönetim Sistemleri 1 (3. baskı). Trabzon: Murathan Yayıncılık.

E-learning methodologies - A guide for designing and developing e-learning courses, 6. Creating storyboards, Sayfa: 62-89.


KAYNAKLAR

e-ders Örneği [1]

Education