e drtejta penale nderkombetaree

7/23/2019 E DRTEJTA Penale Nderkombetaree

1/24

GAZMEND SOPA

E DRTEJTA PENALE NDRKOMBTARE, eshtdeg e shkencs penale dhe trsi enormave penale pozitive t nj shteti dhe t normave ndrkombtare,me t cilat rregullohenshtje penale n planin ndrkombtar1.SUBSTITUTET e EMERIMIT t s DREJTES PENALE NDERKOMBETARE

Krahas emrtimit e Dr. Penale Ndrk.,n literaturn penale jan br prpjekje kjo deg es drejts t prcaktohet me emrtime t ndr!shme. Kshtu disa aut! t d!. "e#a$e #d!%.eshhi#si t dr. Ndrk., prkatsisht si e d!. su"!a#a&i#a$e dhe pr kt deg t drejtsis

propozojn emrtimin e d!e'ta "e#a$e #d!shtet!!e (e d!e'ta "e#a$e u#i)e!sa$e a" ed!e'ta "e#a$e su"!a#a&i#a$e."ipas kt!re autorve kjo e dr. do t vlente pr t gjithashtetet dhe ndaj t gjith individve,pa marr paras!sh zgjidhjet e t drejtave t t!re penalenacionale.Disa autor t tjer pr kt deg t drejtsis propozojn emrtimin e d!e'ta #d!%. "u*$i%e"e#a$e dhe e d!e'ta #d!%+*ta!e e )e"!a)e "e#a$e.#mrtimi e d!e'ta #d!%+*ta!e "e#a$esipas shumics s autorve sht shum i gjr

dhe n mas t konsiderueshme nuk sht adekuat. "ipas ktij emrtimi del se t gjitha $.P.madje edhe sanksionet penale, jan parapar me t dr. penale ndrk.#dhe prkundr asaj se nj numr i $.P. jan t parapara me t dr. penale ndrk. si jan p.sh.krimi gjenocidit, krimet e lu%ts, diskriminimi racor, nacional apo %etar etj, mirpo shumica eveprave me elemente ndrk. si dhe nj mori shtjes t tjera jan t ndrlidhura me ktolloje t $.P. si sht p.sh. ekstradimi dhe mn!rat e tjera t ndihms juridike &penale ndrk.,e drejta e azilit, shtja e ekzekutimit t sanksioneve penale ndaj kr!ersve t kt!re $.P. jant rregulluara me t dr. penale nacionale.Prandaj me t drejt n literaturn e shkencave penale dominon mendimi se pr kt deg tdrejtsis sht m adekuat emrtimi E d!e'ta Pe#a$e Nd!%+*ta!ee cila s!non tisublimoj dhe ti rregulloj n parime t prbashkta t gjitha shtjet penale t cilat shtrohen

n planin ndrk.,.ELEMENTET NDERKOMBETARE te -EPRA-E PENALE 'e termin e$e+e#t#d!%.n kt deg t drejtsis ##%u"thet do moment i cili lnds s caktuar penale e

jep rndsi apo rezonanc n relacionet ndrk. ose m thjesht,si e$e+e#t #d!%. i -.P.%#side!het /d e$e+e#t i &i$i # $#d# e &a%tua! "e#a$e e #d!$idh0i#)$)# edhe #'shtet t'et! a" + shu+ shtete t t'e!a.Si e$e+e#te #d!%+*ta!e + ti"i%e t )e"!a)e "e#a$e 'a#2

( nse shtetasi i huaj kr!en veprn penale n nj shtet( nse n nj shtet t caktuar shtetasi i huaj kr!en veprn penale n dm t shtetasit t huaj( nse ne nj shtet gj!kohet shtetasi i huaj pr veprn penale t kr!er n shtetin tjetr

( nse vepra penale sht kr!er n territorin e shum shteteve( nse vepra penale sht kr!er n hapsirn nuk sht n sovranitetin e asnj shteti( nse sht %jala pr veprn penale pr t ciln sht duke u zhvilluar procedura penale nshtetin tjetr apo atje i sht shiptuar aktgj!kimi( nse nj shtet krkon ekstradimin e personit apo krkon ndonj ndihm tjetr juridike przhvillimin e procedurs penale(nse nj shtet e krkon ekstradimin e personit nga shteti tjetr i cili atje gzon t drejtn eazilit(nse vepra penale sht kr!er nga personi i cili gzon imunitet diplomatik(nse sht %jala pr veprn penale pr t ciln kr!ersi sht gj!kuar n shtetin e huaj(nse sht %jala pr vepra penale t parapara me t drejtn e prgjithshme ndrkombtareapo me t drejtn ndrkombtare konvencionale


2/24

(nse sht %jala pr kompetencn e organizmave ndrkombtare n lndt penale si jan)#vropoli, *nterpoli dhe gj!katat penale ndrk.(nse sht %jala pr lndn penale n t ciln duhet t zbatohet apo t merret paras!sh e dr. ehuaj

3.ASPEKTI JURIDIK dhe ASPEKTI KRIMINALOPOLITIK i se D!. PENALENDERKOMBETAR ASPEKTI JURIDIKe s dr. penale ndrk. konsiston nstimulimin+prcaktimine normave juridike me t cilat do t gjenden zgjidhje pr $.P. meelemente ndrk. dhe shtje t tjera ndrlidhen me to .-gjidhja e shtjeve t $.P. meelemente ndrk. bhet me an t legjislacioneve penale t shteteve+me legjislacionetnacionaledhe me t dr. Ndrk. N!+at 'u!idi%e 4 u !e5e!he#$.P. me elemente ndrk.duhet sistemuar dhe inkorporuar n nj struktur harmonike. "i themel i t gjitha kt!renormave shrbejn parimet e prgjithshme t s dr. ndrk. t cilat aspirojn respektimin e tdr. dhe lirive t njeriut. 'e zhvillimin e gjithmbarshm t njerzimit si dhe proceset

integruese ndrshtetrore, n opinionin ndrk. sht %ormsuar koncepti se normat e sdr.ndrk. jan t karakterit supranacional, jan t obligueshme pr t gjitha shtetet. "kndejmi edhe pr t dr. penale tani vlen parimi se legjislacioni penal nacional+i shtetit tcaktuar duhet ti jetsoj normat me t cilat jan parapar $.P. n konventat ndrk., pra shtetete tanishme t cilat i nnshkruajn konventat e caktuara ndrk.,obligohen kto inkriminimeti parashohin n legjislacionet e t!re penale nacionale.ASPEKTI KRIMINALOPOLITIK 'eense kriminaliteti kushtzohet nga rrethana dhe%aktor t shumt t nat!rave t ndr!shme, theksi i politiks kriminale bie mbi re%ormn eavancimin e s drejts penale, procedurs penale, sistemit t sanksioneve penale dhe mn!rss ekzekutimit t t!re. Kriminaliteti ndrk., politiks kriminale i ka vn det!ra shum tmdha t gjej solucione n lmin e s dr. nacionale dhe t asaj ndrk. pr parandalimin

dhe lu%timin m t suksesshm t $.P. me elemente ndrk.6.ASPEKTI KRIMINOLOGJIK dhe ASPEKTI PENOLOGJIK i s D!. "e#a$e #d!%.K!i+i#$7'ia shtshkenc komplekse mbi kriminalitetin e cila pr lnd studimi ka%ormat e paraitjes, strukturn, dinamikn si dhe shkaet e kushtet e t gjitha sjelljevekriminale n shori. spekti kriminologjik edhe pse i tejkalon suazat e studimit t s dr.

penale ndrk. nuk mund t injorohet n tersi nga kjo lnd,.ngase pa hulumtimin dhendriimin e shkaeve, kushteve, strukturs dhe dinamiks s $.P. me elemente ndrk.,nukmund t ushtrohet lu%t e%ikase n parandalimin dhe ndshkimin e kr!ersve t ktij lloji tkriminalitetit.ASPEKTI PENOLOGJIK(# dr. penale ndrk. dhe t dr. nacionale kan br prpjekje t gjenden zgjedhje pr situatat e ekzekutimit t dnimit t shtetasve t huaj n mn!r tarrihet llimi m i plot i dnimit dhe t mos vshtirsohet pozita e t ndshkuarve t huajn krahasim me t dnuarit vendas. N kt drejtim jan arritur rezultate t dukshme dhe nkt plan jan nnshkruar konventa multilaterale dhe bilaterale midis shteteve,n t cilatsht parapar mundsia e ekzekutimit t dnimit t shtetasve t huaj n shtetet,.shtetsin et cilit e mbajn.KONVENTAT m t RENDESISHME n kt PLAN jan; (Konventa evropiane

pr ndshkimin e delikteve n tra%ikun rrugor 0189,2(Konventa evropiane pr ndshkimin epersonave t dnuar me kusht dhe personave t liruar me kusht) 0189: (Konventa evropianepr vle%shmrin ndrk t aktgj!kimeve penale 01896) (Konventa evropiane pr trans%erimine personave t dnuar 018;3 "i shihet shtimi enorm i kriminalitetit ndrk. ka determinuar

risi t rndsishme edhe n %ushn e penologjis, prkatsisht n planin e ekzekutimit tsanksioneve penale. 'e kt risi shteti he dor nga k! segment e sovraniteti, por kjo shtn interes t t gjitha shteteve n lu%t kundr kriminalitetit


3/24

:.NDARJA e s DREJTES PENALE NDERKOMBETARE # dr. penale ndrk. sht deg

e s dr. pozitive autonome e mvetsishme dhe unike, %' de7 #dahet #2aE d!e'ta "e#a$e #d!%+*ta!e MATERIALE(sht sistem i normave juridike me tcilat prcaktohet nocioni dhe karakteristikat e $.P. ndrk., bazat e prgjegjsis penale dhesistemi i sanksioneve penale*E d!e'ta e . "e#a$e #d!%+*ta!e&e prcakton nocionin dhe llojet e subjekteve n proc.

penale, parimet e proc. ,llojet dhe ecurin e proc. penale n gj!katat ndrkombtare .&E d!e'ta "e#a$e #d!%+*ta!e e%


4/24

konventa n %akt paraesin nj lloj kodi%ikimi t s dr. Ndrk. lu%tarake. N baz t kt!rekonventave u b gj!kimi i kriminelve t /u%ts s Par dhe t D!t 3otrore.

8.Z=-ILLIMI i s D!. PENALE NDERKOMBETARE "as LU@TES s DTEBOTERORE si e d!e't SUPERNAIONALE0%#t!i*uti i OKBs(U#i#it E)!"ia#

dhe Kshi$$it t E)!"s Pas lu%ts s D!t 3otrore zhvillimi i s dr. penale ndrk. uorientua n akceptimin e konceptit se duhet t ndrtohet nj e dr. penale ndrk. e cila do tkishte autoritet dhe mekanizma tua imponoj shteteve aplikimin e normave edhe ne rastetkur shtetet e kundrshtojn, pra me %jal t tjera normat e s dr. penale ndrk. t kenkarakter obligues pr shtetet nacionale.Krahas ndrtimit t normave t s dr. penale ndrk.me an t marrveshjeve bilaterale dhe multilaterale,e dr. penale ndrk. sht duke ukodi%ikuar dhe konsoliduar me an t aprovimit t normave supranacionale, njohja e t cilavenuk varet nga vullneti i shtetit. Norma t tilla t cilat jan n2jerr dhe jan t obligueshme prt gjitha shtetet jan) Konventa e 1jenevs,.Konventat e 0ags,."tatuti i 4ribunalit t 0agsdhe nj mori konventash dhe aktesh tjera ndrk. N %ushn e s dr. penale ndrk., bashksiandrk. si autoritet +pushtet supranacional i ka d! %unksione n raport me legjislacionin e

shteteve)a)@u#%si#i# !!e7u$$ati)dhe *@u#%si#i# %!di#uesa@UNKSIONI RREGULLATI- (shprehet duke aprovuar norma t s dr. penale ndrk., tcilat kan karakter universal imperativ,do t thot se kto norma aplikohen ndaj secilit,madjeedhe n rastet kur ligjet e shteteve kt nuk e parashohin,si dhe n rastet kur aplikimi i kt!renormave sht n kundrshtim me ligjet e shtetit prkats.*@UNKSIONI KOORDINUES konsiston n ndrmarrjen e masave me llim tinkurajimit t %ormave t ndr!shme t ndihms reciproke midis shteteve pr aplikimin elegjislacionit penale t nj shteti,edhe n rastet kur $.P. sht kr!er n territorin e nj shtetitjetr, si dhe harmonizimin dhe aprovimin e instrumenteve universale n %ushn e

bashkpunimit dhe aplikimit t standardeve ndrk. pr t drejtat e njeriut.KONTRIBUTI i ORGANIZATA-E NDERKOMBETARE FPas Lu5t s Dt Bt!!e

organizatat ndrk. kan dhn nj kontribut shum t madh n zhvillimin e s dr. penalendrk. K! kontribut sht shprehur n aktivitete t ndr!shme n parandalimin dhe lu%timin ekriminalitetit duke aprovuat nj varg konventash dhe akteve t tjera Ndrk. N kuadr tkt!re organizatave dallohen 5K3(ra, 3ashkimi #vropian dhe Kshilli i #vrops.-KON-ENTAT e APRO-UARA #7a OKBparaesin baz pr t dr. penale ndrk., Krahaskonventave 5K3 n zhvillimin e s dr. penale ndrk. sht shprehur me an t rezolutave dherekomandimeve e parimeve.BAS=KIMI E-ROPIANsi organizat shum e rndsishme regjionale e karakterit ndrk.,konsiston n adoptimin e standardeve evropiane dhe n mbrojtjen e vlerave n legjislacionetnacionale, mund t konsiderohet si procese t evropianizimit. Prioritet i ktij procesi shtmbrojtja e njjt e lirive dhe e t drejtave individuale n %ushn e s dr. penale ,pa mare

paras!sh se n cilin shtet gjendet personi. Poashtu edhe k! mekanizm ndrk. me an tshum konventave dhe marrveshjeve ka ndihmuar pr avancimin dhe harmonizimin elegjislacioneve penale nacionale.(KES=ILLI i E-ROPES - Kontributi i ksaj organizate ndrk. n zhvillimin e s dr. penalendrk. kr!esisht ka gjetur shprehjen duke i avancuar standardet evropiane pr t dr. e njeriutdhe implementimin e t!re. #dhe k! mekanizm ndrk. kt %unksion e ka realizuar dukeaprovuar konventa dhe akte t tjera ndrk.me t cilat jan garantuar lirit dhe t dr. themeloret njeriut n prgjithsi,dhe n veanti n s%ern e s dr. penale dhe n proc. penale.10.E Dr. NDERKOMBETARE si BRIM i s Dr. PENALE N!"rk. # # dr. Ndrk.sht burim i rndsishm dhe dominant i s dr. penale ndrk. Me *u!i+e t s d!. Nd!%.

##%u"t'+konventat dhe aktet tjera ndrk. t cilat rregullojn drejtprdrejt apo n mn!rindirekte shtje nga lmi e s dr. penale ndrk. Kto burime mund t ndahen n d! grupe)N 7!u"i# e PAREbjn pjes konventat dhe aktet e tjera ndrk. t aprovuara nga org.


5/24

ndrk. si jan +5K3,K#,3# etj (Nd!sa # 7!u"i# e DTEbjn pjes kontrata e lidhurmidis d! apo m shum shteteve.Bu!i+et e s d!. "e#a$e #d!%.2 K#)e#tat #d!%. FZa%#et.#d!%2Pa!. e "!7'. 'u!idi%e-e#di+et 7'4s!e dhe d%t!i#a e s d!.n!rk.

11.BURIMET INTERNE te se D!. PENALE NDERKOMBETARE ('a#legjislacionetpenale t shteteve,prkatsisht burimet nacionale. N radh t par si burim intern i s dr.

penale ndrk jan kodet penale dhe kodet e proc. penale t shteteve, poashtu edhe si burimet s dr. penale ndrk. konsiderohen disa ligje t posame t shteteve si p.sh.ligjet mbikomunikacionin rrugor, komunikacionin ajror, detar, ligjet ushtarake etj.1,.N&i#i i "a!i+it ((NE BIS IN IDEM dhe -LE@S=MERIA e ti' # t d!e't# "e#a$e#d!%+*ta!e( GJKATA NDERKOMBETARE +e GJKATAT NAIONALE K!sht nj parim universal sipas t cilit askush nuk mund t gj!kohet d! apo m shum her

pr t njjtn vepr pr t ciln m par sht gj!kuar me aktgj!kim t plot%uishm, k!parim sht parapar n disa dispozita t s dr. penale ndrk. si dhe n parimet lidhur meveprimin territorial t legjislacioneve nacionale, ekstradimit etj. Pa!i+i ((NE BIS INIDEMHn %ushn e s dr. penale ndrk. i ka disa ku%izime t cilat jan edhe t ars!eshme.K! parim nuk vlen n rastet e proc. penale t zhvilluara dhe t pr%unduara me aktgj!kim t

plot%uishm n nivele t shteteve n rastet kur sht %jala pr $.P. ndrk. 'e %jale te tjerapr%undimi i gj!kimit me aktgj!kim te plot%uishm nga ana e gj!kats se nj shteti nuksht pengese e pran 1j!kats Penale Ndrk. te zhvillohet proc. penale pr te njjtn vepr.Pa!i+iNE BIS IN IDEMHrespektohet pr $.P. ndrk. kur sht %jala pr aktgj!kim te

plot%uishm te gj!kats penale ndrk. ne relacion me gj!katn e shtetit prkats. K! parimsht ne %unksion te drejtprdrejt te mbrojtjes se lirive dhe te drejtave te njeriut, ngase e

parasheh ndalesn e personi te gj!kohet dhe te dnohet d! apo me shume here pr te njjtn$.P. Da$$i+i i %ti' "a!i+i #e +es 7'%ats #d!%. dhe 7'%ata)e #a&i#a$endron neat se sipas statusit te tribunalit te 0ags nse nj person sht dnuar apo liruar nga gj!katanacionale, tribunali i 0ags serish mund te zhvilloje proc. penale ndaj te njjtit person pr tenjjtn vepr, nse konstaton se proc. ka ene joobjektive apo e orientuar me ellim te

shmangies nga prgjegjsia penale. Ndrsa ne rastet kur nga 1j!kata Penale Ndrk. shtpr%unduar me aktgj!kim te plot%uishm pr $.P. te caktuar ne te ciln personi sht dnuarapo sht liruar, gj!katat nacionale nuk kane te drejte serish ta gj!kojn personin pr tenjjtn vepr.1$. MBROJTJA e LIRI-E dhe te D!. Te NJERIUT #e te D!. PENALE MATERIALEPARIMI i LEGALITETIT (apo i ligjshmris e u shpreh ne a%orizmin latin NULLUMRIMEN( NULLA POENA SINE LEGEH 4e #e 7'uhe# sh4i"e de te tht #' )e"!#u% +u#d te %#side!het -.P. dhe %!esi i sa' #u% +u#d te d#het #se +e "a!e #u%sht "a!a"a!e +e $i7'. "i shihet nga kjo maksime k! parim ne radhe te pare sht parapareme ellim te mbrojtjes se lirive, te drejtave dhe siguris te !tetareve. Pr shkak te rendsisshum te madhe pr te drejtat, lirit, barazin dhe sigurin e !tetareve k! parim %itoidimensione te gjera dhe u prvetsua ne konventat dhe deklaratat me te rndsishme ndrk."ipas ktij parimi legjislacionet nacionale duhet ne mn!re decidive te prcaktojn me ligjete t!re se cilat vepra konsiderohen $.P. dhe %ar lloj sanksionesh mund te shiptohen.Dimensioni i parimi te legalitet ne kuptimin e tij te plote nuk konsiston ne respektimin e tijvetm brenda prbrenda nj shteti, por edhe ne prmasa ndrk. K! parim pr%shin ne veteedhe ndalimin e veprimit retroaktiv te ligjit penal. Pa!i+i i $e7a$itetisi nj nder mekanizmat

juridike te mbrojtjes se lirive dhe te drejtave te njeriut e shtrin veprimin e vet edhe ne %ushne bashkveprimit ndrk. ne lendet penale. "i nj nder kushtet e bashkpunimit ndrk.,veanrisht pr rastet e ekstradimit, krkohet e vepra pr te ciln krkohet ekstradimi, duhette jete e parapare si $.P., si ne shtetin ku gjendet personi, ashtu edhe ne shtetin i cili e krkon

e te ekstradohet.


6/24

NDALESAT e DENIME-E te -RAZ=DA dhe JO=UMANE('e ane te dnimeve dhesanksioneve te tjera penale, kr!ersve te $.P. u merren apo u ku%izohen lirit dhe te drejtat

themelore +jeta, liria e lvizjes, pasuria, ushtrimi i pro%esionit, dbimi nga vendi etj. /idhurme ket ne te dr. penale ndrk. jan prcaktuar parimet themelore sipas te cilave, dnime dhesanksionet te cilat ne mase te paku%izuar ua hein apo ua reduktojn lirit dhe te drejtat

personave, konsiderohen vetm si akte represive, hakmarrse me te vetmin ellim e teshkaktohen mundime dhe vuajtje. Pr ket ars!e bashksia ndrk. i ka caktuar disa limite tecilat duhet te respektohen ne mn!re e dnimi te mos jete represion i vrazhde dhe i

paskrupullt ndaj lirive dhe te drejtave te njeriu. Ndalesat e tilla te dnimeve te vrazhda dhejohumane jan parapare shprehimisht ne konventat me te rndsishme ndrk., si jan6Deklaratn 7niversale Pr 4e Drejtat e Njeriut, si dhe Paktin Ndrkombtare Pr 4e Drejtat8ivile dhe Politike. Ndalesa e aplikimit te torturs dhe e dnimeve te vrazhda, johumane dhedegraduese sht ngritur ne nivel ndrk.dhe gjithashtu zbatohet edhe si kriter pr

bashkpunimin ndrk. ne lendet penale.ABONIMI i DENIMIT +e -DEKJE ("ipas %ilozo%is se re te lirive dhe te drejtave tenjeriut, shteti nuk ka te drejte te shiptoje dnimin me vdekje, ngase !tetaret nuk ja kanedeleguar ket te drejte, gjithashtu sht e rrezikshme e shteti ta ket kt te drejte ngasemund ta keprdor pr eliminimin e kundrshtarve politike. Pr ket ars!e konceptikorpusit te te drejtave universale te njeriut, ne decenien e %undit te shekullit te kaluar uorientua ne ndalimin e shiptimit te dnimit me vdekje si rrjedhoje e respektimit absolut te sedr. pr jete, kjo e drejte sht e garantuar edhe me aktet me te rndsishme te se dr. Ndrk.DENIMET ALTERNATI-E ( Ne trendin e zhvillimit te se dr. Ndrk. ne %ushn e mbrojtjesse lirive dhe te drejtave te njeriut dhe te humanizimit te se dr. penale, segment i rndsishmsht edhe parashikimi i dnimeve dhe masave alternative, si substitut i zvendsimit te

dnimit me burgim. 'e ane te dnimeve alternative ne mase shume me te vogl se meburgim, kr!esit privohen nga lirit dhe te drejtat e t!re. Parashikimi i dnimeve dhe i masavealternative si substitut, zvendsim i dnimit me burgim, sht nj trend progresiv ne te dr.

penale bashkkohore dhe njhersh paraet re%orme te rndsishme ne konceptin dhesistemin e sanksioneve ndshkuese. 9ol te rndsishm ne zhvillimin progresiv te dnimevealternative kane dhne rezoluta te ndr!shme ndrk. e ne veanti rregullat e 4okios te cilat

jan aprovuar me rezolutn e asambles se prgjithshme te OKBse 16 dh'et! 188C.Ktorregulla prcaktojn sistemin e normave dhe standardeve, te cilat bazohen ne konceptin sednimi me burgim duhet te konsiderohet mjet i %undit dhe se duhet te stimulohen masat dhesanksionet e tjera ne vend te dnimit me burgim, te cilat do te sigurojn ekuilibrin ne mes tedrejtave te kr!esit te $.P., te drejtat e viktims dhe interesit shoror.MBROJTJA dhe KOMPENZIMI i -IKTIMES (Ne aspektin e mbrojtjes se lirive dhe tedrejtave te njeriut, viktima e $.P. sht pikrisht personi te cilit me se teprmi i cenohen apo idmtohen lirit dhe te drejtat e njeriut. Pr ket ars!e e dr. Ndrk. dhe te dr. penale nacionale

bashkkohore, viktims i kushtojn kujdes te posam. K! kujdes shprehet me anerestitucionit, kompensimit te demit, ndihms sociale te viktims si dhe masave te tjera.Krahas kt!re masave viktims i njehen edhe te drejta te tjera, si jan6 e drejta ekompensimit te shpenzimeve, kompensimi i kohs se humbur, e drejta e te in%ormohet dhee te konstatohet e vrteta, mbrojtja e jets se tij private etj. 1jithashtu si segment i njohjes sete drejtave te viktims sht edhe pranimi i viktims si pale ne proc. penale, veanarishtduke ia njohur edhe te drejtn e te paraitet si padits subsidiar, mandej e te propozoje

prova, te ushtroje krkesn pasurore(juridike ne proc. penale etj. Ne kuadr te ksaj te drejtejan aprovuar edhe dokumente dhe konventa te ndr!shme ndrk.


7/24

SEKUESTRIMI dhe KON@ISKIMI i DOBISE PASURORE ("ekuestrimi dhe kon%iskimii dobis pasurore te %ituar me $.P. si dhe i mjeteve me te cilat jan kr!er $.P. sht nj nder%ormat e mbrojtjes se te drejtave te viktimave, nga dobia e realizuar me $.P. u kthehet

personave te dmtuar. Duke pasur paras!sh rendsin e sekuestrimit dhe kon%iskimit te dobis

pasurore te %ituar me $.P. pr te drejtat e viktims dhe lu%ts kundr kriminalitetit, 3ashksiaNdrk. me ane te konventave dhe akteve te tjera ka parapare dispozita pr aplikim e kt!remasave.16. MBROJTJA e LIRI-E dhe te D!. Te NJERIUT #e te D!. e P!&. PENALEParime dhe zgjidhje konkrete me te rndsishme te cilat u dedikohen mbrojtjes se lirive dhete drejtave te njeriut ne ligjet e proc. penale te shteteve bashkkohore, mbshtetjen e t!re ekane edhe ne te dr. ndrk. Parimet dhe zgjidhjet me te rndsishme juridike te parapara me tedr. ndrk. te cilat jan akceptuar edhe ne legjislacionet e proc. penale'a#PREZUMPIONI i PA@AJESISE "ipas ktij parimi askush nuk mund te konsiderohet i%ajshm pr $.P. prderisa nuk konstatohet me aktgj!kim te plot%uishm te gj!kats ne proc.e parapare me ligj, k! parim sht parapare shprehimisht ne Paktin Ndrk. Pr /iri Dhe 4e

Drejtat 8ivile Dhe Politike. K! parim tani sht parapare ne shume kushtetuat te shteteveaktuale dhe pothuaj ne te gjitha kodet e proc. penale. Parimi i pa%ajsis ka shumedimensione ne %unksion te mbrojtjes se lirive dhe te drejtave te njeriut ne prgjithsi eveanrisht ne lmin penal, sipas ktij parimi i cili sht themel i shtetit demokratik, organetshtetrore te ndjekjes si piknisje duhet ta ken ket parim edhe ne rastet kur ekzistond!shimi i bazuar se nj person ka kr!er $.P.NE BIS IN IDEM "ipas ktij parimi askush nuk mund te ndiet dhe te dnohet pr $.P.nse sht liruar ose pr te ciln sht dnuar me vendim te %orms se prere, prkatsisht nse

proc. penale kundr tij sht pushuar me vendim te %orms se prere te gj!kats ose aktakuzasht re%uzuar me vendim te %orms se prere.E D!. "e! GJKIM te DREJTE dhe #e GJKATE te PA-ARUR Kjo e drejte prmban

ne vete nj mori garancish pr respektimin e lirive dhe te drejtave te pandehurve ne proc.penale si/ 'a#mbrojtja nga gj!kimi arbitrar, e drejta pr mbrojtje, e drejta pr ankese, edrejta pr gj!kim brenda a%atit te kuptueshm etj. K! parim sht akceptuar si parimthemelore ne shume kushtetuta dhe akte te rndsishme ndrk.1:.MBROJTJA e LIRI-E dhe te D!. Tte NJERIUT #e te D!. PENITENIAREN t drejtn penitenciare, prkatsisht n %ushn e ekzekutimit t sanksioneve penale,shtja e t drejtave t njeriut sht edhe m e rndsishme. Kjo nga %akti se gjat %azs sekzekutimit t sanksioneve penale, posarisht gjat ekzekutimit t dnimeve me burgim, prshkak t nat!rs dhe brendis s t!re, n mn!r t drejtprdrejt ku%izohen apo mern tdrejtat dhe lirit e njeriut. 'e llim t mos ku%izohen apo mern t drejtat dhe lirit enjeriut t cilat nuk jan imanente, n vet llojin dhe masn e sanksionit, si dhe t mosabuzohen autorizimet nga personeli z!rtar, t cilve u sht besuar ekzekutimi i sanksioneve

penale, n t dr. penale ndrk.jan prcaktuar nj mori normash dhe standartesh. 'e an tkt!re normave ndrk. s#he# d 4$$i+e2>ELLIMI i PAR t instalohet nj koncept bashkkohor n %ushn e ekzekutimit tdnimeve, vemas n dnimin me burgim,duke prcaktuar respektimin e standardeve dhe

parimeve themelore si jan2"a!i+i i $i7'sh+!is( i d!e'tsis( i#di)idua$i


8/24

1?.KU@IJT e PUS=TETIT REPRESI- te S=TETIT( #&i#i i PUS=TETITREPRESI-( %a #e#%u"thet +e TERRITOR te S=TETIT dhe &i$at =APESIRA #u%

'a#e #e TERRITOR te ASNJE S=TETI ( Me #&i#i# e PUS=TET REPRESEI- tS=TETIT ##%u"thet aut!i


9/24

PARIMI TERRITORIALe veprimit t legjislacionit penale n hapsir apo i pushtetitrepresiv sht parim themelor n t dr. penale nacionale, kurse parimet e tjera jan t nat!rs

plotsuese. K! parim sht themelor ngase pr shkak t tipareve dhe dimensioneve te tij, mese shpeshti aplikohet ne praktike. "ipas ktij parimi, legjislacioni penal i nj vendi aplikohetndaj te gjith personave e kr!ejn $.P. ne territorin e tij, pa marre paras!sh se a jan shtetas

te tij, shtetas t huaj apo persona pa shtetsi. Parimin territorial e parasheh edhe Kodi jonpenal ne "a!. 1 te #e#it 88#e te &i$i# sh"!ehi+isht thuhet /igjet penale te Kosovszbatohen pr secilin person, i cili kr!en vepr penale ne territorin e Kosovs;.$eprimi ilegjislacionit penal sipas parimit territorial rezulton nga sovraniteti i do shteti e neterritorin e vet te ushtroje pushtetin represiv dhe juridiksionin +e gj!katat e vendit tagj!kojn dhe ti shiptojn dnimin kr!esit t $.P. "e kndejmi, shtrohet p!etja se kakonsiderohet territor i nj shteti. "ipas dispozitave te legjislacionit penal, e jan te nat!rsinterpretuese, +e te!!it! te #')e#di 0shteti ##%u"t'+sipr%aen toksore, bregdetin,sipr%aen ujore brenda ku%ijve dhe hapsirn ajrore mbi to. 4erritori toksor i nj vendi shtcaktuar me ku%ijt shtetror. Prjashtim nga parimi i veprimit territorial te legjislacionit tone

penal, sikundr edhe ne shtetet e tjera, njihet edhe ne baze te se dr.ndrk. Prkatsisht, sipas

Konvents se $jens mbi maredhenjet diplomatike te )itit 18?12te Konvents se $jens mbimarrdhniet konsullore te )itit 18?3si dhe 'arrveshjes lidhur me %unksionaret eorganizatave t caktuara ndrk. te )itit 1869 dhe 18:6(personat e huaj e ushtrojn det!ra tcaktuara ne kta lmenj prjashtohen nga juridiksioni i shtetit tone +nuk mund te gj!kohennga gj!katat e vendit tone. Kta jan she%at e shteteve te huaja the prcjellja e t!re, she%at emisioneve diplomatike dhe antart e %amiljes s t!re te ngusht.PARIMI REAL a" MBROJTES $eprimi i legjislacionit tone penal, sipas parimit real apombrojts, shprehet n rastet kur $.P. kr!hen jasht territorit te Kosovs, por me te cilatdmtohen apo rrezikohen te mirat juridike te vendit tone apo te !tetareve tan. Ne "a!. 1 te%ti' #e#i(zbatimi i parimit real te legjislacionit penal te Kosovs sht parapare prshumicn e $.P.kundr te dr. ndrk.. "upozim pr aplikimin e parimit territorial apo mbrojts

sht kr!esi i $.P. te haste n territorin e Kosovs ose e te ekstradohet nga shteti tjetr.'e ket parim s!nohet te mbrohen te mirat juridike shume te rndsishme ndrk. dhe temirat juridike te Kosovs dhe popullit te saj nga $.P. kr!hen n territorin e shtetit tjetr.PARIMI i PERSONALITETIT AKTI- a" NAIONAL si"ast!re, legjislacioni !n

penal aplikohet ne rastet kur !tetaret e Kosovs kr!ejn $.P. jasht territorit te Kosovs.Parimi i personalitetit aktiv zbatohet edhe ne rastet e kr!ersve te $.P. te cilt nuk jan shtetaste asnj shteti +apatrid. rs!eshmeria e aplikimit t ktij parimi ndron n %aktin se !tetarii Kosovs, sipas kushtetuts son, nuk mund ti ekstradohet shtetit ku edhe e ka kr!er $.P.,kurse n ann tjetr, nuk duhet te lejohet e personi i ktill te mos ndshkohet pr shkak segjendet ne vendin tone.


10/24

PARIMI i PERSONALITETIT PASI- sipas tij, legjislacioni penal i Kosovs aplikohetedhe ndaj te huajve, te cilt jasht territorit te Kosovs kr!ejn $.P. kundr !tetarit tone osekundr vendit tone. Parimi i personalitetit pasiv sht parapar ne #e#i# 1C, te %dit "e#a$(n t cilin sh"!ehi+isht thuhet Li7'etpenale te Kosovs zbatohen ndaj cilitdo person icili sht i nj shtetsie te huaj nse6 1Personi i tille ka kr!er $.P. jasht territorit te Kosovskundr banorit te Kosovs, madje edhe ather kur vepra e tille penale nuk sht cekur ne

nenin =>> t ktij kodi) ,Kjo $.P. sht e dnueshme n vendin ku sht kr!er, dhe 3Kr!esi sht ndodhur ne territorin e Kosovs ose ka en trans%eruar n Kosove;.>uhet "a!i+ i "e!s#a$itetit "asi) #7asen aspektin kriminal, !tetaret tan apo Kosova

jan pasiv, jan viktima te $.P.. 'e ane te ktij parimi !tetaret tan dhe Kosova mbrohennga $.P. e kr!hen jasht vendit nga shtetas t huaj. 1jithashtu, edhe "a!i+i i "e!s#a$itetit"asi) sht su"sidia!(ngase legjislacioni penal i Kosovs aplikohet vetm ne rastet kur nevendin e huaj nuk sht ushtruar mbrojtja e duhur juridike(penalePARIMI UNI-ERSAL si"as ti', legjislacioni i !n penal aplikohet edhe ndaj t huajit icili kr!en $.P. jasht territorit t Kosovs ndaj shtetit t huaj apo personit te huaj.


11/24

-EPRA PENALE e PERBERE %#side!hete prbr prej d! a m shum $.P.,t cilatsipas nat!rs s t!re jan doemos t lidhura dhe t kushtzuara me njra tjetrn.+rrmbimi,vjedhja me dhun etj. "i vend i kr!erjes s $.P. t prbr konsiderohet do territor i at!reshteteve ku jan ndrmarr veprimet e kr!erjes.-EPRA PENALE e -AZ=DUAR ".sh.$.P. e vnies n arkullim disa her e paras s%alsi%ikuar, e cila n disa raste vihet n arkullim n territorin e d! apo m shum shteteve,

prandaj si vend i kr!erjes do t konsideroheshin t gjitha ato shtete ku edhe sht kr!er kjo$.P., ku sht vn ne arkullim paraja e %alsi%ikuar.-EPRA PENALE PERMANENTE kemi t bjm me kohzgjatjen e $.P. +p.sh. heja ekundrligjshme e liris s personit, e cila sht realizuar n territorin e d! apo m shumshteteve, ku si vend i kr!erjes s $.P. konsiderohen vendet ku sht realizuar gjendja ekundrligjshme.-EPRA PENALE TRANSITE si $.P. transite konsiderohen ato vepra t cilat gjatrealizimit t t!re kalojn n territorin e shum shteteve. "hteti transit nuk konsiderohet sivend i kr!erjes s $.P., mirpo vepra e till mund t kuali%ikohet si $.P. e posame sipaslegjislacionit penal t shtetit transit.+p.sh. transportimi i narkotikve-EPRA PENALE KONEKSE %#side!he# ato vepra t cilat kan lidhshmri me

ndonj vepr tjetr penale sht kr!er apo ka pr llim t kr!het +p.sh moslajmrimi i$.P. apo kr!esit, ndihma e kr!erjes s $.P. terroriste.N legjislacionin penal $.P. koneksekonsiderohen $.P.t posame.BAS=KEPUNIMI ( N rastet kur n kr!erjen e $.P. marrin pjes d! e m shum persona,kjo n t drejtn penale uhet bashkpunim. Nse $.P. sht kr!er n bashkpunim, si vend ikr!erjes duhet t konsiderohet se sht, vendi ku kan vepruar bashkpuntort, ashtu edhevendi ku sht kr!er vepra, k! kr!esi ka vepruar apo sht dashur t veproj dhe vendi kusht shkaktuar pasoja.18.@ORMAT 0$$'et e NDI=MES JURIDIKOPENALE NDERKOMBETARE #eKUPTIMIN e GJERE "i %orma bashkkohore t ndihms juridiko(penale ndrkombtaren kuptimin e gjr konsiderohet6 E%sd!adi+i2 Ndih+a e )7$ 'u!idi%"e#a$e2

edi+i i #d'e%'es "e#a$e shtetit t'et! dhe2 E%


12/24

EDIMI i NDJEKJES PENALE S=TETIT te =UAJ Nse shteti n t cilin sht kr!er$.P. nuk dshiron at person ta ndjek penalisht apo nuk mund ta bj kt ngase ai shtlarguar nga territori i tij dhe sht kth!er n shtetin e vet dhe nse shtetit i vet nuk dshironta ekstradoj, ndjekja penale dhe ndshkimi mund t realizohen n kt mn!r) shteti kukr!esi e ka kr!er $.P. he dor, ia beson kt t drejt, t drejtn e zhvillimit t proc. penaledhe t ndshkimit shtetit n t cilin gjendet kr!esi i $.P. Kjo mn!r e bshkpunimit ndrk.

n lmin e s dr. penale mbshtetet n parimet e solidaritetit dhe mirbesimit ndrshtetror.Kjo %orm e bashkpunimi ndrk n vitet e %undit po praktikohet sidomos pr rastet e $.P.kundr siguris s tra%ikut rrugor.EKZEKUTIMI i AKTGJKIMIT PENAL te =UAJ ( kuptojm rastet kur nj personi isht shiptuar dnimi n shtetin ku e ka kr!er $.P. dhe ai m pas i dorzohet shtetit tjetr,zakonisht shtetit shtetsin e t cilit e ka apo ku e ka vend banimin e prhershm, me llim atje ta mbaj dnimin. :shtja e ekzekutimit t akt!gj!kimit penal t huaj, sht rregulluarme normat kushtetuese dhe ligjore t shteteve. 'e an t kt!re normave interne, n proc.

paraprake krkohet t konstatohet nse jan plotsuar kushtet pr njohjen dhe ekzekutimine aktgj!kimit t huaj penal. Kjo proc. paraprake duhet t konstatoj nse sht br

parashkrimi i ekzekutimit t dnimit, nse gj!kata vendse m par ka n2jerr aktgj!kim pr

at $.P., nse dnimi sht shiptuar me proc. e cila i ka respektuar garancit minimale tgj!kimit objektiv etj.'irpo duhet theksuar se me kt proc. t shikimit t aktgj!kimit penalt huaj ,nuk sht e lejuar vrtetsia e provave dhe kuali%ikimi juridik, sepse me kt do tkundrshtohej kuptimi i ndihms juridiko(penale ndrk.,C.NDI=MA JURIDIKOPENALE e &i$a US=TRO=ET JAS=TE P!&. PENALEKONKRETE( Krahas ndihms juridiko(penale n kuptimin e gjr, e%


13/24

%&. PRIVIMI i LIRISE !'" DORE(IMI i PERSONAVE t )i*t n MEN+RA t

KNDERLI,-SHME " kan KALAR KIRIN SHTETERORE kjo %orm endihms juridiko(penale sht e rregulluar me kontrata bilaterale midis shteteve lidhur meku%irin e prbashkt. 'e kto kontrata u mundsohet organeve t ki%irit personat t ciltn mn!r t kundrligjshme e kalojn ku%irin ti dorzojn pa %ormalitete t cilat jan t

parapara me institutin e eksdradimit.

,1.NOIONI dhe >ELLIMI i EKSTRADIMIT(


14/24

,3.PARIMI i IDENTITETIT te NORMA-E LID=UR +e EKSTRADIMIN "ipasparimit t identitetit t normave, vepra pr t ciln krkohet ekstradimi duhet t konsiderohetsi $.P. sipas ligjit t shtetit ku gjendet %ajtori dhe ligjit t shtetit ku krkohet ekstradimi.Parimi i identitetit t normave buron nga kontratat ndrk. mbi ekstradimin. K! parim shrben

pr mbrojtjen e lirive dhe t drejtave t njeriut ngase personi i huaj nuk mund privohet ngaliria dhe ti ku%izohen edhe lirit dhe t drejtat e tij n shtetin ku sht duke banuar, prshkak

t krkess pr ekstradim pr veprn e cila n at shtet nuk sht parapar si $.P.,6.PARIMI i SPEIALITETIT LID=UR +e EKSTRADIMIN "ipas ktij parimipersoni mund t ndiet penalisht apo t ndshkohet vetm pr at vepr pr t ciln shtbr ekstradimi e jo edhe pr ndonj vepr tjetr penale. K! parim sht rregulluar memarrveshje bilaterale apo multilaterale si dhe me konventa ndrk .Kt parim e prvetsonedhe legjislacioni !n penal i cili n #e#. :,? "a!7.1 %a "a!a"a! 42* huaji nuk mund t ndiet pr vepr tjetr penale t kr!er para trans%erimit(i nuk mund t dnohet pr vepr tjetr penale t kr!er para trans%erimit t tij(Ndaj tij nuk mund t shiptohet dnimi me i rnd nga ai pr t cilin sht dnuar-i nuk mund ti dorzohet shtetit t tret pr ndjekje penale t veprs s kr!er para lejimit ttrans%erit t tij.

,:.PENGESAT "! EKSTRADIM LID=UR +e KRERESIN e -.P. Krahas kushtevemateriale juridike, t cilat duhen t prmbushen t mund t bhet ekstradimi, jan edhedisa rrethana apo shkae, t cilat, nse ekzistojn e bjn t pamundshm ekstradimin,

paraiten penges pr ekstradim. Kt !!etha#a 'u !e5e!he#2Kr!esit t $.P.) ("hkaet humanitare) (/lojit t $.P.) Parimit territorial t ligjit penale dhe(Pengesave procedurale pr zhvillimin e proc. penaleKRESIT e -.P. si PENGESE "! e%st!adi+i# e ti' sht 2 Shtetsia, do t thot seshtetasi i vendit nuk ekstradohet. Kt zgjidhje e kan prvetsuar nj numr i madh ikontratave ndrk. mbi ekstradimin si dhe legjislacionet e brendshme. Si"as KPP shtetasi iKs)snuk mund t ekstradohet n rastet kur shtetsin e ka %ituar pas kr!erjes s $.P.Poashtu personi e gzon t dr. e azilit apo t dr. e mbrojtjes t parapar pr re%ugjat.

S=KA>ET =UMANITARE si PENGESE "e! EKSTRADIM t cilat jan parapar nKonventa evropiane dhe n t drejtn e brendshme t disa shteteve t cilat mund trezultojn me re%uzimin e ekstradimit jan) mosha e sht!r, smundja, mosha e mituris, nse

personi ka jetuar gjat n at shtet etj. N KPP t Ks)snuk jan parapar kto shkae,mirpo me kto jan t parapara n konventa ndrk., kjo nuk sht penges pr re%uzimin eekstradimit e personit n shtetin tjetr.,?.LLOJET te -.P. si PENGESE "e! EKSTRADIM * kan kontribuar numr i madh ikontratave bilaterale midis shteteve me t cilat rregullohet shtja e ekstradimit si dhekonventa evropiane i dedikohet ktij instituti. "ipas Konvents #vropiane mbiekstradimin sht parapar se krkesa pr ekstradim do t re%uzohet pr kto lloje t $.P.61.$epra penale politike ,.$epra penale ushtarake 3.$epra penale ?inanciare 6.$epra penale tsht!pit dhe :.$eprat penale ndien sipas padis private.,9.e%#i S=KA>ET PROEDURALE si PENGESE e EKSTRADIMIT "ipas t dr.ndrk. dhe te dr. t brendshme t shteteve aktuale, t mund t ekstradohet kr!esi i $.P.duhet t prmbushen edhe disa kushte t nat!rs se proc. penale.K!esisht si sh%a4e t &i$at %#side!he# "e#7es "! e%st!adi+i# 'a#2(#kzistimi i aktgj!kimit t plot%uishm pr t njjtn shtje ose kur sht ekzekutuardnimi i shiptuar) (Parashkrimi) (/itispendenca +kur proc.sht n zhvillim e sipr nuklejohet proc.tjetr pr t njjtn shtje ) (Kompetenca e gj!katave t jashtzakonshme)(mnistia dhe(Mu#7esa e "adis


15/24

,;.PROEDURA "e! EKSTRADIMIN e te PANDE=UR-E dhe PERSONA-E teDENUAR F Proc. e ekstradimit sht eshje e rndsishme pr organet te cilat e aplikojnket institut. Kjo proc. duhet te zhvillohet ne mn!re pro%esionale dhe ne baze te dispozitavete legjislacionit penal te shtetit dhe konventave ndrk. $emas kjo proc. sht e rndsishme

pr personin ndaj te cilit zbatohet, ngase kjo proc. implikon ne vete edhe ku%izime serioze telirive dhe te drejtave te njeriut, si sht marrja ne p!etje, paraburgimi etj. -akonisht

%!%ess "! e%st!adi+ si a!seti+ duhet ti *ash%#7'ite# %t PRO-Ate dhna pridentitetin e te pandehurit apo te dnuarit +emri dhe mbiemri, %otogra%ia, shenjat egishtrinjve etj., vendimin pr caktimin e paraburgimit, lshimi i %letearrestit kur i pandehurigjendet ne arrati apo ndonj vendim tjetr i ngjashm i gj!kats me te cilin jan ceke edhe

provat pr ekzistimin e d!shimit te bazuar kundr kr!esit te caktuar te $.P.. Dispozitatjuridike me te cilt rregullohet instituti i ekstradimit i kane prvetsuar d! sisteme tedorzimit te kr!esit te -.P. siste+i# ad+i#ist!ati) dhe siste+i# e "!


16/24

Me EKSTRADIM te PERKO=ES=EM ##%u"t'+dorzimin e kr!esit te $.P. shtetittjetr, me ellim te zhvillimit te proc. penale dhe pas pr%undimit te proc., kthimin e tij neshtetin i cili e ka ekstraduar.DEBIMI i te =UAJIT #7a S=TETI - sht mase e cila shiptohet me vendim te organitkompetent, me aktgj!kim te gj!kats apo me vendim te organit te policis. "hteti ka te drejteta przre nga territori i vet shtetasin e huaj apo personin pa shtetsi, i cili ne territorin e tij

sht me banim te prkohshm apo te prhershm. ELLIMI i NDI=MES se -OGEL JURIDIKOPENALE Nde!%. ?enomeni i internacionalizimit t kriminalitetit, i cili sipas t gjitha gjasave n t ardhmen dot jet edhe m i theksuar, ka br n lmin e s dr. penale ndrk.,prve ekstradimit si%orm m e theksuar e ndihms juridiko(penale ndrk.,t sh%aen dhe t konstituohen edhenj mori e %ormave t tjera t bashkpunimit dhe t ndihms ndrshtetrore n preventivndhe lu%timin e kriminalitetit. N kuadr t kt!re %ormave t bashkpunimit dhe ndihmsndrk. n lmin e s dr. penale h!n ndihma ,,e vogl juridiko(penale, prmes s cilsndihmohet zhvillimi i proc. penale n shtetin tjetr. Ndih+a e )7$ 'u!idi%"e#a$e


17/24

Si 5!+a t!adi&i#a$e t #dih+s s (()7$'u!idi%"e#a$e %#side!he#2 marrja np!etje e dshmitarit) marrja e mendimit t ekspertit) dorzimi i shkresave) shkmbimi iprovave) sigurimi i dokumenteve) marrja e deklarats s t pandehurit, t dshmitarit dhe tekspertit) trans%erimi i prkohshm i personit t privuar nga liria pr marrjen n p!tje)ekzekutimi i krkesave pr kontrolle dhe kon%iskime) identi%ikimin, gjurmimin, sekuestriminsi dhe kon%iskimi i t ardhurave dhe sendeve t %ituara me veprn penale dhe ndihm n

procedurn lidhur me to) zhvillimi i hetimeve t ndr!shme) dorzimi i t dhnave ngaevidenca e t ndshkuarve etj.Si 5!+a +de!#e t #dih+s s (()7$'u!idi%"e#a$e %#side!he# marrja n p!tjen %orm t televideos t personit gjendet n shtetin tjetr, %ormimi i grupeve t

prbashkta ndrshtetrore me llim t kr!erjes se hetimeve etj.Si 5!+a t "sa/+e t #dih+s s (()7$'u!idi%"e#a$e 'a#2

prgjimi i tele%onit, internetit, %aksit, prcjellja dhe incizimi i %sheht, kontrolli i drgesave.Ndih+a e )7$ 'u!idi%"e#a$e #d!%.sh"esh e+!thetedhe si #dih+ a%ses!eapo sindihm gj!sore n lndt penale .sht %orma m e shpesht e bashkpunimit reciprok tshteteve n lu%tn kundr kriminalitetit Prndr!she #&i#i i #dih+s s )7$ 'u!idi%"e#a$e # %u"ti+i# e GJERE( ##%u"t#edhe %ormat e tjera t bashkpunimit, si/ 'a#

ekstradimi, trans%erimi i ndjekjes penale, njohja e aktgj!kimit penal t huaj etj. Proc. edhnies s ndihms s vogl sht proc.,,sui 7e#e!ise cila sht e rregulluar me konventandrk.dhe me t drejtat e brendshme t shteteve. >ELLIMI i #dih+s s )7$ 'u!idi%"e#a$e sht t prjashtohen mundsit kr!ersit e $.P. ti shmangen drejtsis.3,.PARIMET T=EMELORE te NDI=MES s ((-OGEL JURIDIKOPENALE Nde!%.PARIMI i IDENTITETIT te NORMA-E do t thot se ndihme e vogl ndrk. mund t

jepet vetm nse vepra pr t ciln zhvillohet proc. penale sht parapar si $.P., n ligjet eshtetit e krkon kt ndihm dhe n ligjet e shtetit e o%ron kt ndihm. Parimi iidentitetit t normave si kusht pr dhnien e ndihms s (()7$"e#a$epr nj koh t gjatsht respektuar. 'irpo n kohn m t re, n kontratat ndrk. dhe n disa t dr. t

brendshme, identiteti i normave nuk parashihet si kusht pr dhnien e ndihms s vogl

juridiko(penale ndrk.PARIMI i REIPROITETIT do t thot se nj shtet do ti o%roj ndihmn e vogl

juridiko(penale shtetit tjetr po e se edhe ai ka o%ruar m par apo deklaron se n tardhmen do ti o%roj ndihm te till. Konventa evropiane mbi ndihmn juridike(penale ndrk.,nuk e parasheh reciprocitetin si parim duhet doemos t respektohet, por e cek vetm simundsi n lmin e rregullimit t shtjeve t caktuara, si sht p.sh.gjuha z!rtare e krkes33.-EPRIMET e -E>ANTA te NDI=MES se ((-OGEL JURIDIKPENALE Nde!%.T!adi&i#a$e dhe Mde!#eNdih+a e )7$ 'u!idi%e"e#a$e TRADIIONALE n kuadr t ksaj ndihme bn pjesdorzimi i shkresave dhe vendimeve t gj!katave e cila sht nj ndr %ormat m t shpeshtat ndihms s vogl juridiko(penale ndrk. 'e kt %orm t ndihms mund t dorzohendokumentet z!rtare dhe vendimet t cilat jan n2jerr gjat proc. penale si p.sh.

procesverbali, vendimi pr paraburgim, aktgj!kimi etj.


18/24

36.BAS=KEPUNIMI POLIOR Nde!%. Dhe RENDESIA e %eti' BAS=KEPUNIM(&e%#i ORGANIZATAT +e RELE-ANTE Nde!%. Te POLIISE3ashkpunimi ndrk. policor sht segment shum i rndsishm i bashkpunimit ndrk. ne

parandalimin, zbulimin dhe ndshkimin e kr!ersve t $.P.. K! bashkpunim sht mase inevojshm sidomos n rastet e rnda t v.p.) si/ 'a#2terrorizmi, tra%ikimi me narkotik,tra%ikimi me njerz apo arm, krimi i organizuar etj. Krahas angazhimit ne parandalimin dhe

zbulimin e $.P. dhe kr!esve te t!re, bashkpunimi policor ndrk. sht shume i rendesishemdhe ne %usha te tjera te aplikimit te se dr. penale ndrk. D ti &e%i+ disa #7a %#t!i*utet +ete !#dsish+e te *ash%"u#i+it "$i&! #d!shtet!!.1.NDI=MA JURIDIKOPENALE Nde!%. (si sht gjetja e dshmitarit dhe te

pandehurit dhe sigurimi i pranis se t!re ne proc. penale, kr!erja e hetimeve ne vendin kusht kr!er $.P., mbik!rja e te dnuarve me kusht apo te liruarve me kusht dhe veprimet etjera te ndihms juridiko(penale nuk mund te paramendohen pa angazhimin e policis.1jithashtu angazhimi i policis ne proc. e ekstradimit sht shume i rndsishm, ngase

pikrisht policia ne bashkpunim ke organet e gj!sis i ndrmerr masat e zbulimit dheprivimit nga liria te personit i cili nga shteti tjetr krkohet e ti ekstradohet, i mbledh provatdhe ua dorzon organeve te cilat e zhvillojn procedurn e ekstradimit.

,.Ne situata te &a%tua!a( si/ sht !asti ".sh.ku midis d! apo me shume shteteve nukekzistojn marrveshje pr ndihme juridiko(penale, bashkpunimi policor mund te paraitetsi substitut i ndihms %ormale juridiko(penale. Ne kso situatash bashkpunimi policorndrk.mund te konsistoj ne kmbimin e te dhnave dhe in%ormatave, me ellim te

parandalimit te kr!erjes se $.P. apo me ellim te zbulimit dhe dorzimit te kr!esve te $.P.3.Me4e#se 7'ith#' e +e te"! shtne rritje numri i $.P. me elemente ndrk. si e eshtekrimi i organizuar, in%ormatat te cilat i posedon policia e shteteve ve e ve as pr se a%rminuk mundsojn zbulimin e $.P. dhe ndshkimin e kr!esve te t!re, prandaj sht me se enevojshme e te ndrtohet sistemi i mbledhjes dhe sistemi i in%ormatave ne nivel te doshteti, ne nj ane si dhe %ormimi i banks se te dhnave dhe in%ormatave ne nivel te shtetevete rajonit dhe me gjere, ne ann tjetr. 6.Bash%"u#i+i "$i&! #d!%.i kontribuon shume

lu%timit me e%ikas te kriminalitetit edhe duke i kmb!er prvojat midis policive te shteteve tendr!shme nprmjet te cilave i kontribuohet edhe a%tsimit pro%esional si dhe trajnimit te t!rene aplikimin e metodave dhe teknikave te reja. ORGANIZATAT Nde!%. Te POLIISE

Ne mesin e te gjitha organizatave ndrk. te policis, organizata me e madhe dhe me erndsishme sht @INTERPOL;. INTERPOLI sht !7a#i


19/24

Ne %unksion te zbulimit te shpejte te $.P. dhe kr!esve te t!re sht edhe bashkpunimi neidenti%ikimin e personave dhe ku%omave. Pr konstatimin e identitetit te ku%oms prgatitetdhe distribuohet buletini i posame me ngj!re te @ZEZEHme %otogra%i, vijat papilare osegjsende te tjera me ndihmn e te cilave mund te konstatohet identiteti i personit.Kmbimi i in%ormatave te tjera behet pr persona te cilt kane kr!er $.P. te renda ne territorine shume shteteve. K! kmbim i in%ormatave realizohet nga sekretariati i prgjithshm duke iu

shprnda karton te GJELBERTHshteteve nga te cilat krkohet e ti prcjellin aktivitetetdhe sjelljet e personave te caktuar.EUROPOL ( sht organizate pr bashkpunim policor ne kontinentin e #vrops e %ormuarnga 3ashkimi #vropian. K' !7a#i


20/24

TRANS@ERI i P!&. PENALE si"as LEGJISLAIONIT PENAL te KOSO-ES (Ndjekja penale e personit te huaj mund ti trans%erohet juridiksionit, shtetit te huaj sipaskushteve te reciprocitetit. Pra %usht e$e+e#ta! "! t!a#s5e!i+i# e #d'e%'es "e#a$e shte$.P. te jete kr!er nga personi i huaj ne territorin e Kosovs dhe e te ekzistoje reciprociteti,e edhe shteti ku trans%erohet i pandehuri te veproje njsoj ndaj Kosovs. Kusht t'et! i &i$iduhet te "!+*ushet shte kr!esi i $.P. te gjendet ne territorin e Kosovs dhe se %undi e

te mund te behet trans%erimi i ndjekjes penale duhet e kr!esi i $.P. te jete shtetas i huaj apoperson pa shtetsi.I#stituti i t!a#s5e!i+it te #d'e%'es "e#a$e +u#d te a"$i%het edhe #e !astekur $.P. shtkr!er nga i huaji jasht territorit te Kosovs, por kr!esi gjendet ne Kosove, nse sipas parimituniversal te veprimit te legjislacionit penale, vepra e tille bn pjese ne pushtetin represiv teKosovs.-e#di+i# "! d!


21/24

3;.EKZEKUTIMI i AKTGJKIMIT te =UAJ PENAL. KUS=TET T=EMELORE te&i$at duhet te PERMBUS=EN "e! EKZEKUTIMIN e AKTGJKIMIT te GJKATESse S=TETIT te =UAJ E%


22/24

6C.T=EMELIMI i GJKATES PENALE Nde!%. Ne NRENBERG dhe TOKIO( %u!'a#e T=EMELUAR( %ush i %a T=EMELUAR dhe &i$at 'a#e KOMPETENAT e SAJ-hvillimi m i hovshm dhe n kuptim t plot t s dr. penale ndrk. u shprehn n prag t

pr%undimit t /u%ts s D!t 3otrore. Kshtu me ; 7usht 186: # L#d!u arritmarrveshja e %orcave t mdha aleate+"03, ?9N8, N1/* dhe 3"0K*'*"5$A#4*KB t %ormohet G'%ata Nd!%. Ushta!a%e # Nu!e#*e!7e cila do ti

gj!konte kriminelt e mdhenj t /u%ts s D!t 3otrore. N statutin e ksaj gj!kate janparapar kto$.P.(K!i+et %u#d! "a4es)(K!i+et e $u5ts dhe(K!i+et %u#d! #'e!


23/24

E D!. PENALE NDERKOMBETARE F P1.TRANS@ERI i PRO. PENALE te KOSO-ES( NOIONI dhe LLOJETT!a#s5e!i+i sh"!ehet #e !astetkur personi kr!en nje $.P. ne nje shtet, ndersa Proc. penaledhe shiptimi * denimit behet ne shtetin ku kr!eresi e ka shtetesine apo vendbanimin.Pa!a%ushtet "! t!a#s5e!i+ t "e!s#it # shteti# e hua' 'a#1


24/24

TESTI FII1.PARIMET e PERAKTIMIT te PUS=TETIT REPRESI- te S=TETIT 0"a!i+i te!!it!ia$(REALa%ti)( #a&i#a$"asi) dhe u#i)e!sa$ F Pa!i+i te!!it!ia$ eshteparim themelore net e dr.

penale nacionale, ndersa parimet tjera jane te nat!res plotesuese, sipas ketij parimi legjislacioni penal* nje shteti aplikohet ndaj te gjithe personave e kr!ejn $.P. ne territorin e tij pa marre pars!she a janeshtetas te tij, shtetas te huaj apo persona pa shtetesi, 9#/(K4*$ aplikimi * pushtetit represiv tehtetit sipas ketij parimi shprehet ne rastet kur $.P. kr!het nga shtetasit e huaj jashte territorit te vendit,

por me te cilat demtohen apo rrezikohen te mirat juridike vitale te shtetit. /egjislacionet penalenacionale njohin d! metoda te parimit real, si6 +etda e e#u+e!a&i#it sipas se ciles ceken nenetapo kapitujt e KP e per%shihen $.P. me kete parim dhe +etda e %$au

e drtejta penale nderkombetaree

Documents