e kodlari,tatlandiricilar,vs

8/6/2019 e Kodlari,Tatlandiricilar,Vs...

1/26

E Kodlar ve Trke karlklar

E-kodu nedir?Her gda katk maddesine Avrupa Birlii tarafndan verilen zel tanma kodu. EC kodu olarakda bilinmektedir.

Gda katk maddelerinden istenilen zellikler nelerdir?Gdaya katlacak katk maddesi insan sal asndan gvenli olmal, ancak izin verilengdalara ve izin verildii miktarda katlmaldr. Katk maddesi gdann bir bileeninin etkisiniazaltmamal, bir bileen ile reaksiyona girip yeni rnler meydana getirmemeli, bir rnolduundan daha taze ve daha ustun gstermemelidir.

Gda katk maddeleri nasl snflandrlr?Gda katk maddeleri kendi aralarnda:- Ambalaj gazlar gdann bozulmadan korunabilmesi iin ambalaj iine verilen hava dndakigazlar, inert gazlar,- Asitler asitlii artran, gdada eksi tat oluumunu salayan maddeler,- Asitlii dzenleyiciler gdalarn asitlik veya alkaliliini deitiren veya kontrol edenmaddeler,- Ayrclar metalik iyonlarla kimyasal kompleks oluturan maddeler,- Emulgatrler ve emulsifiyerler yzey gerilimini azaltarak, kartrlamaz fazlarn homojenolarak karmlarn salayan maddeler,- Hacim artrclar gdalarn serbest enerji deerini deitirmeden hacmini artran maddeler,- Jelletiriciler jel oluturarak farkl yaplamaya neden olan maddeler,- Kabartclar gaz oluturarak hamurun hacmini artran maddeler,- Kalnlatrclar vizkoziteyi artran maddeler,- Koruyucular gdalarn mikroorganizma faaliyeti sonucu bozulmalarn nleyen maddeler,- Kpklenmeyi nleyiciler kprmeyi azaltan veya tamamen nleyen maddeler,- Kprtcler sv veya yari-sv maddelerde gaz fazn homojen dalmn artran maddeler,

- Modifiye niastalar bir veya bir ka kimyasal ilemden geirildikten sonra elde edilen zelniasta rnleri,- Nem tutucular dk nemli ortamdan etkilenip gdalarn kurumasn nleyen veya tozgdalarn sulu ortamda znmesini engelleyici maddeler,- Oksitlenmeyi nleyiciler oksidasyonun neden olduu bozulmalar nleyen maddeler,- Parlatclar d yzeye uygulandnda parlak bir grnm ve koruyucu bir tabaka salayanmaddeler,- Renklendiriciler renk oluumu veya renk dzenleyici olarak katlan maddeler,- Sertletiriciler dokular sert ve gevrek tutan veya mevcut jelletiriciler ile reaksiyonagirerek jel retimini salayan veya glendiren maddeler,- Sevk ediciler gdann bulunduu kaptan dar kmasn salayan hava dndaki gazlar,- Stabilizrler gdalarn renk yap gibi zelliklerini koruyan maddeler,

- Tayclar uygulama ve kullanm kolaylatrmak amacyla teknolojik fonksiyonlarndeitirmeden katk maddelerini fiziksel yollarla modifiye eden maddeler,- Tat-koku dzenleyiciler mevcut tat ve kokuyu artran veya ne karan maddeler,- Tatllatrclar tat ve lezzeti dzenleyen sekersiz maddeler,- Topaklanmay nleyiciler gda partikllerinin birbirine yapmasn nleyen maddeler,olmak zere snflandrlrlar.

? Trkiyede yasak gda katk maddeleri nelerdirTrkiyede kullanm resmen yasaklanm gda takt maddesi yok.


2/26

RENKLENDRCLER(E100-E181)Numara sim Ayrntl bilgi

E100 Curcumin portakal sars. curcuma (turmeric) bitkisinin kklerinden elde edilir, suniolarak da retilir. peynir, margarin ve frn tatllarnda kullanlr

E101 Riboflavin, Riboflavin-5'-phosphate 'B2 vitamini' ve renk. doal olarak sebzelerdebulunur. yumurta, st, karacier ve bbrekten de elde edilir. margarin ve peynirde kullanlrE102 Tartrazine FD&C Sar No:5. astm krizine (FDA** bunu onaylamasa da) ve ocuklardakurdeene (FDA**'nn tahmini 1/10.000) neden olduu bilinir. Ayrca tiroid tmr,kromozom hasar, kurdeen, hiperaktivite ve aspirin duyarll ile de ilikilendirilir. renkliiecek, tatl, reel, tahl, erez, konserve balk ve hazr orbalarda kullanlr. Norve veAvusturya'da kullanm yasak.

E104 Quinoline Yellow FD&C Sar No:10. ruj, sa bakm rnleri, kolonya retimi veeczaclkta kullanlr. deri yangsna neden olur. Avustralya, Amerika ve Norve'te kullanmyasak.

E107 Yellow 7G sar renk. astmllarda alerjik reaksiyon grlebilir. tipik rnler hafifieceklerdir. HACSG* saknlmasn neriyor. Avustralya ve Amerika'da kullanm yasak.

E110 Sunset Yellow FCF, Orange Yellow S FD&C Sar No:6. sentetiktir. tahl, pasta, tatl,erez, dondurma, iecek ve konserve balk ayrca Berocca, Polaramine ve Ventolin urup gibiilalarn retiminde kullanlr. Yan etkileri kurdeen, rinit (burun akmas), burun tkankl,alerji, hiper aktivite, bbrek tmr, kromozom hasar, karn ars, bulant ve kusma,hazmszlik ve itahszlktr. hayvanlarda tmre neden olduu grlmtr. Norve'tekullanm yasak.

E120 Cochineal, Carminic acid, Carmines krmz renk. bceklerden elde edilir. Nadirenkullanlr. HACSG* saknlmasn neriyor

E122 Azorubine, Carmoisine krmz renk. kmr katran trevi. astmllar ve aspirin alerjisiolanlarda kt reaksiyonlar yapabilir. tipik rnler ekerleme, marzipan ve jlelerdir.sve, Amerika, Avusturya ve Norve'te kullanm yasak.

E123 Amaranth FD&C Krmz No:2. Ayn ismi tayan bir ottan retilir. kek, meyve tatldolgular ve jlelerde kullanlr. astm, egzama ve hiperaktiviteye neden olur. Baz hayvanlarayaplan testlerde doum kusurlar ve cenin lmleri grlmtr, kanserojen olabilir.Avusturya, Amerika, Rusya, Norve ve dier baz lkelerde kullanm yasak.

E124 Ponceau 4R, Cochineal Red A FD&C Krmz No:4. sentetik kmr katran. hayvanlardakanserojen, astmllar ve aspirin alerjisi olanlarda kt reaksiyonlar yapabilir. Amerika veNorve'te kullanm yasak.

E127 Erythrosine FD&C Krmz No:3. Kiraz ve vine, konserve sebze, muhallebi, tatl,pasta ve erezlerde kullanlr. Ia kar duyarlla ve thyroid hormonu seviyesini arttrphyperthyroidim'e neden olabilir. 1990'da farelerde yaplan almada thyroid (guatr)kanserine neden olduu saptanmtr.


3/26

Avustralya, Amerika ve Norve'te kullanm yasak.

E128 Red 2G Avustralya ve ngiltere dndaki dier baz lkelerde kullanm yasak.

E129 Allura red AC FD&C Krmz No:40, sentetiktir. tatllar, iecek ve garnitrlerde,eczaclk ve kozmetik rnlerinde kullanlr. farelerde kanser ile ilikilendirildi. Danimarka,

Belika, Fransa, Almanya, svire, sve, Avusturya ve Norve'te kullanm yasak.

E131 Patent blue V Avusturya, ABD ve Norve'te kullanm yasak.

E132 Indigotine, Indigo carmine FD&C Mavi No:2, sentetik kmr katran trevi. yaygnolarak tablet ve kapsllere eklenir. ayrca dondurma, tatl, frnl mamuller, ekerleme vebiskvilerde kullanlr. bulant, kusma, yksek tansiyon, deri dknts, solunum sorunlar vedier alerjik reaksiyonlara neden olur. Norve'te kullanm yasak.

E133 Brilliant blue FCF FD&C Mavi No:1. mandra rnleri, tatllar ve ieceklerde kullanlr,Belika, Fransa, Almanya, svire, sve, Avusturya ve Norve'te kullanm yasak.

E140 Chlorophylis, Chlorophyllins yeil renk. doal olarak tm bitkilerde bulunur. mum veyalarn boyanmasinda, eczaclk ve kozmetik rnlerde kullanlr

E141 Copper complexes of chloropyll and chlorophyllins zeytin rengi. bilinen yan etkisi yok

E142 Green S yeil renk. Sentetik kmr katran trevi. Konserve bezelye, nane jle vesoslarda, paketlenm ekmek krnts ve kek karmlarnda kullanlr. sve, Amerika veNorve'te kullanm yasak.

E150(a) Plain caramel, koyu kahve renk. Sakarozdan yaplr. HACSG* saknlmasn neriyor.istiridye, soya, meyveler, konserve soslar, bira, viski, biskvi ve tursularda kullanlr

E150(b) Caustic sulphite caramel bkz E150(a)

E150(c) Ammonia caramel bkz E150(a)

E150(d) Sulphite ammonia caramel bkz E150(a)

Kullanma yasak olanlar

E151 Brilliant Black BN, Black PN. Siyah renk. Kmr katran trevi. Kahverengi soslar veku zm keklerde kullanlr. Danimarka, Belika, Fransa, Almanya, svire, sve,Avusturya, Avustralya, Amerika ve Norve'te kullanm yasak.

E153 Vegetable carbon siyah renk. Mangal kmr boyas. Reel, jle ve meyan kkndekullanlr. Avustralya'da yalnzca bitkisel kkenli olanna izin verildi. Avustralyada hayvansaloaln ile Amerika'da kullanm yasak.

E154 Brown FK Amerika kullanm yasak.


4/26

E155 Brown HT (Chocolate) kahve renk. Kmr katran. ikolatal kekte kullanlr. Astmllarve aspirin alerjisi olanlarda kt reaksiyonlar yapabilir. deri duyarllna neden olduubilinir. Danimarka, Belika, Fransa, Almanya, svire, sve, Avusturya, Amerika veNorve'te kullanm yasak.

E160(a) Carotene, alpha-, beta-, gamma- portakal sars renk. nsan vcudu onukaracierde A Vitamin'ine dntrr. Havuta, turungillerde ve sebzelerde bulunur

E160(b) Annatto (Arnatto, Annato). Bixin, norbixin krmz renk. 'Bixa orellana' aacndanelde edilir. gvde ve kumai boyas, peynir boyas, tereya, margarin, tahl, erez, orba,vernik retiminde, ayrca eczaclkta (balgam skc olarak) ve tekstil sektrnde kullanlr.Kurdeene neden olduu bilinir, HACSG* saknlmasn neriyor

E160(c) Paprika extract, capsanthin, capsorubin baz lkelerde kullanm yasak.E160(d) Lycopene domates ve pembe greyfurtta bulunan krmz renkli karotenoid, kanserriskini azaltabilir

E160(e) Beta-apo-8'-carotenal (C 30) portakal rengi, bilinen yan etkisi yok

E160(f) Ethyl ester of beta-apo-8'-carotenic acid (C 30) portakal rengi, bilinen yan etkisiyok

E161(b) Xanthophylls - Lutein sar renk. Doal olarak yeil yaprakta, kadife iei veyumurta sarsnda bulunur

E161(g) Xanthophylls - Canthaxanthin sar renk. Retinol. Baz mantar, kabuklu hayvan, balkve flamingo tynde bulunur.

E162 Beetroot Red, Betanin mor renk. Pancardan elde edilir. Bilinen yan etkisi yok.E163 Anthocyanins meneke rengi, iek ve bitki kaynakl. Gvenli grnyor

E170 Calcium carbonate mineral tuz. Kaya minerali veya kemikten elde edilir. Di macunu,beyaz boya, temizleme tozlar, diyakoz arab, konserve sebze ve meyvede kullanlr. Yksekdozlarda zehirlidir

E171 Titanium dioxide beyaz renk. Di macunu ve beyaz boyada kullanlr. Bilinen yan etkisiyok

E172 Iron oxides and hydroxides siyah, sar, krmz renk. som bal ve karides ezmesinde

kullanlr. Yksek dozlarda zehirlidir

E173 Aluminium baz lkelerde kullanm yasak.E174 Silver baz lkelerde kullanm yasak.E175 Gold baz lkelerde kullanm yasak.E180 Latolrubine BK baz lkelerde kullanm yasak.

E181 Tannic acid. Tannins alkolde berraklatrma ajan. Fndk ve oak aac dallarndan eldeedilir. Doal olarak ayda bulunur


5/26

KORUYUCULAR(E200-E290Numara sim Ayrntl bilgi

E200 Sorbic acid. Doal yolla etli ve zarl kabuksuz meyvelerden, sentetik olarak daketenden elde edilir. deri tahrii yapabilir

E201 Sodium sorbate Bilinen yan etkisi yok

E202 Potassium sorbate bilinen yan etkisi yok

E203 Calcium sorbate bilinen yan etkisi yok

E210 Benzoic acid benzoin iei, phenlycarboxylic acid, carboxybenzene olarak da bilinir.Asya'da bulunan 'Benzoin' aacndan szan reineden elde edilir. alkoll iecek, frnlmamuller, peynir, iklet, esni, dondurulmu mandra rnleri, yumuak tatl ve likrretiminde, kozmetik rnlerde, eczaclkta ksrge kar antiseptik ve mantara karmerhem yapmnda kullanlr. astma (zellikle 'steroid astm'a), sinirsel bozuklua, sulphurbisulphite (222) ile reaksiyona ve ocuklarda hiperaktiviteye neden olarak gsterilir

E211 Sodium benzoate antiseptik, dk kalitede gda koruyucu ve tat deitirici. portakalsularnda yksek miktarda bulunur (250ml'de 25mg), st ve et rnleri, eniler, frnlmamuller ve apl sekerlerde, az yoluyla alnan bir ok ilata (Actifed, Phenergan andTylenol gibi) kullanlr. kurdeene neden olduu ve astm arlatrd bilinir

E212 Potassium benzoate alerjik gemii olanlarda reaksiyonlara neden olabilir. kullanm iinbkz 210

E213 Calcium benzoate bkz 212

E214 Ethyl p-hydroxybenzoate baz lkelerde kullanm yasak.E215 Sodium ethyl p-hydroxybenzoate baz lkelerde kullanm yasak.E216 Propyl p-hydroxybenzoate alerji ile ilgili olabilirE217 Sodium propyl p-hydroxybenzoate baz lkelerde kullanm yasak.E218 Methyl p-hydroxybenzoate alerjik reaksiyonlar mmkn, deriye zararlE219 Sodium methyl p-hydroxybenzoate baz lkelerde kullanm yasak.

E220 Sulphur dioxide kmr katranndan saplanr, slfr ve altann yanmas ile retilir.tm slfrl ilalar zehirlidir ve kullanm snrlandrlmtr (Amerika'da, FDA** i meyve vesebzelerde kullanmn yasaklamtr). astm nbetlerini azdrd ve bbrek fonksiyonlarzayflam olanlarda metabolizmay zorlad, 'B1 vitamini'ni yok ettii bilinir. tipik rnlerbira, hafif iecekler, kurutulmu meyveler, meyve suyu, likr, arap, sirke ve patates

rnleridir

E221 Sodium sulphite taze portakal suyunda kullanlan berraklatrma ajan. bkz 220E222 Sodium hydrogen sulphite bkz 220E223 Sodium metabisulphite tedavi ajan. bkz 220E224 Potassium metabisulphite bkz 220E225 Potassium sulphite bkz 220E226 Calcium sulphite baz lkelerde kullanm yasak.E227 Calcium hydrogen sulphite baz lkelerde kullanm yasak.


6/26

E228 Potassium hydrogen sulphite bkz 220E230 Biphenyl, Diphenyl tarimsal amalarla kullanlabilir. tipik rn trn meyvesidir. bazlkelerde kullanm yasak.

E231 Orthophenyl phenol tarimsal amalarla kullanlabilir. tipik rnler armut, havu,seftali, erik, erik kurusu, sarmasik patatesi, trn, ananas, domates, biber, kiraz, tysz

seftalidir. baz lkelerde kullanm yasak.

E232 Sodium orthophenyl phenol bkz 231E233 Thiabendazole tarimsal amalarla kullanlabilir. tipik rnler trn, elma, armut,patates, muz, mantar, et ve sttr. baz lkelerde kullanm yasak.

E234 Nisin bakteriden salanan bir antibiyotik. birada, islenm peynir rnlerinde, domatesezmesinde bulunur

E235 Natamycin bakteriden salanan bir kf nleyici. bazen candidiasis'in ilala tedavisindekullanlr. bulant, kusma, anorexia, ishal ve deri tahriine neden olur. tipik rnler et vepeynirdir

E236 Formic acid baz lkelerde kullanm yasak.E237 Sodium formate baz lkelerde kullanm yasak.E238 Calcium formate baz lkelerde kullanm yasak.E239 Hexamethylene tetramine baz lkelerde kullanm yasak.E249 Potassium nitrite renk baglayici ve et iin kr ajan. nitritler vcudun nefes daralmasi,bas dnmesi ve bas ars ile sonulanabilecek oksijen tama kabiliyetini etkileyebilir.potansiyel kanserojendir. bebek ve kk ocuklarn gdalarnda izin verilmemtir

E250 Sodium nitrite hiperaktivite ve dier yan etkilere neden olabilir, potansiyelkanserojendir, nitrosamine'i olusturmak iin midede kimyasallarla birlesebilir. bir ok lkede

sinirlandirilmtir, HACSG* saknlmasn neriyorE251 Sodium nitrate dlleyici olarak nitrik asit'in retiminde ve mayalanm et rnlerindekullanlr (bkz 250)

E252 Potassium nitrate hayvan artklarndan veya bitkilerden salanabilir. barut, patlayici,gbre retiminde ve etin korunmasinda kullanlr. hiperaktivite ve dier yan etkilere nedenolabilir, potansiyel kanserojendir, bir ok lkede sinirlandirilmtir (bkz 249)

E260 Acetic acid sirkenin ana maddesidir. aga liflerinden sentetik olarak retilir. tursu vesoslarda kullanlr

E261 Potassium acetate gda asidi. bbrek fonksiyonlar zayf insanlar sakinmaldr. tipikrnler sos ve tursulardir

E262 Sodium acetate, Sodium diacetate gda asidi, asitlii dzenleyici. bilinen yan etkisi yok

E263 Calcium acetate gda asidi, asitlii dzenleyici. ahap alkolnn ve asetic asitin (sirke)retiminde kullanlr

E264 Ammonium acetate bulant ve kusmaya neden olabilir


7/26

E270 Lactic acid gda asidi, asitlii dzenleyici. karbohidratlarn, kesilm stn suyu,patates, mir niasta ve pekmezde isitilip mayalanmasi ile retilir. bebeklerin sindirimizordur. tatllar, salata sosu, hafif ikiler (bazen bira), bebe mamasi ve ekerlemelerdekullanlr

E280 Propionic acid tm propionatlarn migren agrilar ile ilgili olduu dsnlr. propionatlar

doal olarak mayalanm gdalarda, insan teri ve gevis getirenlerin sindirim organlarndabulunur, ayrca suni olarak etilen, karbon monoksit, propionaldehit, doal gaz, mayalanmkagit hamuru veya rms lif bakterisinden elde edilir. yaygn olarak ekmek ve unmamullerinde kullanlr

E281 Sodium propionate migren ile ilgilidir. tipik rnler un mamulleridirE282 Calcium propionate bkz 281E283 Potassium propionate bkz 281E290 Carbon dioxide src, soutucu. kire retiminden saglanr. alkoln etkisiniarttirabilir. tipik rnler arap, hafif ikiler ve ekerlemedir

ANTOKSDANLAR, ASTK DZENLEYCLER(E296-E385)Numara sim Ayrntl bilgi

E296 Malic acid doal (meyvelerden) veya sentetik yoldan saglanr. bebekler ve kkocuklar sakinmaldr

E297 Fumaric acid Fumaria cinsi (zellikle F.officianalis) bitkilerden veya glukoz ile mantarinmayalanmasindan saglanr. tat verici, asidite, antioksidan olarak hafif ieceklerde vekeklerde kullanlr

E300 Ascorbic acid un isleme ajan, 'C vitamini'. sentetik olarak glukozdan salanabilir,doal olarak sebze ve meyvelerde bulunur. et, kahvalt tahllar, dondurulmu balk ve arabaeklenir

E301 Sodium ascorbate C vitamini'nin sodyum tuzuE302 Calcium ascorbate C vitamini'nin kalsiyum tuzu, 'kalsiyum aksalat' taslarnin olusumunuarttirabilir

E303 Potassium ascorbate C vitamini'nin potasyum tuzuE304 Ascorbyl palmitate, Ascorbyl stearate askorbik asitin yal esteri, fonksiyonlar E300ile ayn

E306, E307,E308, E309 Tocopherols, alpha-,gamma-,delta- 'E vitamini'. soya, buday, pirin, pamuktohumu, mir gibi birok sebzenin yainda bulunur. doku yalar ve ya asitlerindeantioksidan olarak alr, A vitamini oksidasyonunu nler. margarin ve salata soslarndakullanlr

E310 Propyl gallate yal maddelerdeki eksimeyi nlemek iin kullanlr. fndk kesesindensaglanr. gastrit veya deri tahriine neden olabilir, kandaki bozukluk ve methemoglobinemia


8/26

hastalna neden olma egilimi bilindigi iin gallate'lere bebek ve kk ocuk gdalarnda izinverilmemtir. ya, margarin, domuz yai ve salata sosunda, bazen de paketlemede kullanlrE311 Octyl gallate bkz E310E312 Dodecyl gallate bkz E310E317 Erythorbic acid sakarozdan retilir

E318 Sodium erythorbate E317'den retilirE319 Tert-ButylHydroQuinone (TBHQ) petrol kkenli. HACSG* saknlmasn neriyor.bulant, kusma ve sayklamaya neden olabilir, 5 gramlk bir doz ldrc saylr. tipik rnlerya ve margarinlerdir

E320 Butylated hydroxy-anisole (BHA) petrol kkenli. oksidasyon yznden bozulmaygeciktirir. yenilebilen yalarda, iklet, margarin, fndk, patates rnleri ve polietilen gdaambalajlarnda kullanlr, bebe mamalarnda izin verilmemitir, bazlarnda alerjik reaksiyonyapabilir, hiper aktiviteye, kanserojen, estrojen etkiler ve dier olumsuzluklara sebepolabilir. yksek dozlar laboratuar hayvanlarnda tmre neden olmutur, 1958'deJaponya'da kullanm yasak., uzmanlar ngiltere'de de yasaklanmasn istediler, fakatendstrinin basks nedeniyle yasaklanamad, McDonald's 1986'da Amerika'daki rnlerindenbu maddeyi kard

E321 Butylated hydroxy-toluene (BHT) petrol kkenli. bkz E320E322 Lecithin soya fasulyesi, yumurta sars, yer fst, msr veya hayvani kaynaklardanelde edilen emlgator. zehirli deildir ancak ar doz mideyi bozar, itah keser veterlemeye neden olur. margarin, ikolata, mayonez ve st tozunda yalarn bileiminisalamak iin kullanlr. bitkisel tipi tercih edilmelidir

E325 Sodium lactate stten elde edilir (laktik asit). domuz renini (st pihtilastiran birenzim) veya kesilmi st suyu ierebilir, laktoz tahammlszl olan kk ocuklar tersreaksiyonlar gsterebilir

E326 Potassium lactate bkz E325E327 Calcium lactate bkz E325E328 Ammonium lactate bkz E325E329 Magnesium lactate bkz E325

E330 Citric acid gda asidi, doal olarak trngillerden elde edilir, biskvi, konserve balk,peynir ve peynir rnleri, bebe mamasi, kek, orba, avdar ekmei, hafif iecekler vemayalanm et mamullerinde kullanlr

E331 Sodium citrates gda asidi. bilinen yan etkisi yokE332 Potassium citrates gda asidi. bilinen yan etkisi yok

E333 Calcium citrates gda asidi. kk miktarlarda bilinen yan etkisi yokE334 Tartaric acid gda asidi. i meyvelerden elde edilir. kk miktarlarda bilinen yanetkisi yokE335 Sodium tartrates gda asidi. bilinen yan etkisi yokE336 Potassium tartrates gda asidi. bilinen yan etkisi yokE337 Sodium potassium tartrate gda asidi. bilinen yan etkisi yokE338 Phosphoric acid gda asidi. fosfattan elde edilir. peynir rnlerinde kullanlr. bilinenyan etkisi yokE339 Sodium phosphates mineral tuz. eczaclkta mshil olarak, tekstil boyamada sabitleme


9/26

ajan olarak kullanlr. yksek dozlar vcuttaki kalsiyum-fosfor dengesini bozabilir

E340 Potassium phosphates bkz E339E341 Calcium phosphates mineral tuz. kaya ve kemikte bulunur. eczaclkta antat ve emayeretiminde parlatc olarak kullanlr

E343 Magnesium phosphates temel mineralE350 Sodium malates bilinen yan etkisi yokE351 Potassium malate bilinen yan etkisi yokE352 Calcium malates bilinen yan etkisi yokE353 Metatartaric acid bilinen yan etkisi yokE354 Calcium tartrate gvenli grnyorE355 Adipic acid kk adipozda (bir nevi hayvani ya) bulunan gda asidiE357 Potassium adipate bilinen yan etkisi yokE363 Succinic acid baz lkelerde kullanm yasak.E365 Sodium fumarate gda asidi. fumaric asit tuzu. Fumaria cinsi (zellikle F.officianalis)bitkilerden elde edilir

E366 Potassium fumarate bilinen yan etkisi yokE367 Calcium fumarate bilinen yan etkisi yokE370 1,4-Heptonolactone baz lkelerde kullanm yasak.E375 Niacin B3 vitamini. doal olarak fasulye, bezelye ve dier baklagillerde, st, yumurta,et, kmes hayvanlar ve balkta bulunur. gnlk 1000 mg'i asan dozlarda seker hastal,gastrit, karacier ve gz zararlar ve gut hastalna yol aan, kandaki rik asit seviyesininykselmesine neden olabilir. gnlk 50-100 mg'lik dozlarda zararsz fakat ac vericikzarklklar, zellikle a karnina alnm ise bas ve mide ars yapabilir

E380 Tri-ammonium citrate karacier ve pankreas fonksiyonlarna mdahale edebilirE381 Ammonium ferric citrates temel mineral, sitrik asitten elde edilen gda asidi. kahvalti

tahllarna ve diyet formllerine demir eklemek iin kullanlrE385 Calcium diodium EDTA baz lkelerde kullanm yasak.

KOYULATIRICILAR, EMLGATRLER, STABLZRLER(E400-E495)Numara sim Ayrntl bilgi

E400 Alginic acid kvam arttrc bitkisel reine. yosundan elde edilir. muhallebi, likr,sekerli st, krema ve yogurtlarda kullanlr. kk miktarlarda bilinen yan etkisi yok, bykmiktarlar besinlerin sindirimini zorlatrabilir

E401 Sodium alginate bkz E400E402 Potassium alginate bkz E400E403 Ammonium alginate bkz E400E404 Calcium alginate bkz E400E405 Propylene glycol alginate kvam arttrc bitkisel reine, petrolden saglanr

E406 Agar kvam arttrc bitkisel reine. krmz yosundan elde edilir. bazen mshil olarak


10/26

kullanlr. islenm et ve dondurmada bulunur

E407 Carrageenan yosundan alnan lif. rne etilen oksit ile eklendiinde mikroplanmayapabildigi iin kanser ile ilikilendirildi, etilen klorohidrin olusumundaki bu sonu (yksekkanserojen bileim), zehirlenme riski tayor, lser ve kanser carrageenan iin katk olarakkullanilamayacak en ciddi olumsuzlugu anlatir fakat her naslsa doal carrageenan gut

geriletir

E410 Locust bean gum keiboynuzu veya akasya (Ceratonia silique) dan elde edilir. sapliseker, likr, esans, baz un rnleri, salata sosu ve meyve suyunda, sik olarak da kafeinsizikolatada kullanlr. kolesterol seviyesini dsrebilir

E412 Guar gum hint kkenli Cyamoposis tetragonolobus aacnin ekirdeginden saglanr.Amerika'da sigir beslenmesinde kullanlr. bulant, mide gazi ve kramplara neden olabilir,kolesterol seviyesini dsrebilir

E413 Tragacanth Astragalus gummier aacnin reinesi. gdalar, ilalar (burun ilalar, iksirve tabletler) ve kozmetikte (tutkal olarak) kullanlr. alerji yapabilir

E414 Acacia Acacia Senegal aacnn zsuyundan alnr. kolaylikla sindirilir. alerjen olabilir,mukoza zari tahriini azaltabilir

E415 Xanthan gum mir sekerinin bir bakteri ile mayalanmasndan elde edilir

E416 Karaya gum Sterculia urens aacndan elde edilir. su eklendiinde kendi hacmini 100kez bytebilmesi sebebiyle sik olarak dondurma, muhallebi ve tatllarda, keiboynuzu (E410) ile birlestirilerek, doldurucu olarak kullanlr. alerjen olabilir

E417 Tara gum Equador, Peru ve Kenya'da yetisen tara bitkisinden (Caesalpinia Spinosa)

elde edilirE420 Sorbitol suni tatlandrc ve nem tutucu. etli ve zarl kabuksuz meyvelerden veyasentetik olarak glukozdan elde edilir. sapli seker, kurutulmu meyve, hamur tatlsi,ekerleme, dk kalorili gdalar, uruplar ve gzle ilgili preparatlar ile koruyucu olarakkozmetikte kullanlr. bebek ve kk ocuklarn gdalarnda izin verilmemtir, miderahatsizliklarna neden olabilir

E421 Mannitol suni tatlandrc ve nem tutucu. yosun veya mannaash aacndan elde edilir.alerjen olabilir, bulant ve kusmaya yol aabilir, diyare ve bbrek yetmezliine neden olduuiin bebek gdalarnda izin verilmemtir. tipik rnler dk kalorili gdalardr

E422 Glycerol tatlandrc ve nem tutucu, yal renksiz alkol. doal yalarn alkalilerleayrismasi sonucu elde edilir. petrol rnlerinden ve bazen propilenden sentetik olarak veyasekerden mayalanarak da elde edilir. byk miktarlar bas ars, susuzluk, bulant ve yksekkan sekerine sebep olabilir. tipik rnler sos, peynir, kristalize edilm ve kurutulmu meyve,likr, votka, ekerleme ve dk kalorili gdalardr

E430 ? ?E431 Polyoxyethylene stearate ?E432 Polysorbate 20 baz lkelerde kullanm yasak.


11/26

E433 Polysorbate 80 hayvani ya asitlerinden elde edilen emlgatr. sentetik tatlandrc,kpk nleme ajan ve hamur sartlandirici olarak kullanlr. yada zlen maddelerin emilisiniarttirabilir

E434 Polysorbate 40 baz lkelerde kullanm yasak.

E435 Polysorbate 60 bkz 433E436 Polysorbate 65 bkz 433E440(a) Pectin doal olarak elma kabuunda bulunur. koyulatrlm reel, jle ve soslardakullanlr. byk miktarlar geici mide gazi veya barsak rahatszlna neden olabilir

E440(b) Aminated pectin bilinen yan etkisi yokE441 Gelatin alerjen olabilir, E220 ierebilir, alerjik ve astmllar slfitlerden sakinmaldr!E442 Ammonium phosphatides bilinen yan etkisi yokE450 Diphosphates yksek dozlar vcuttaki kalsiyum-fosfor dengesini bozabilirE460 Cellulose bilinen yan etkisi yokE461 Methyl cellulose mide gazi, tansiyon dkl ve kabza neden olabilirE463 Hydroxypropyl cellulose baz lkelerde kullanm yasak.E464 Hydroxypropyl methyl cellulose bilinen yan etkisi yokE465 Ethyl methyl cellulose bilinen yan etkisi yokE466 Carboxy methyl cellulose, Sodium carboxy methyl cellulose bilinen yan etkisi yokE469 Sodium caseinate bilinen yan etkisi yokE470 Fatty acid salts baz lkelerde kullanm yasak.E471 Mono & di glycerides of fatty acids bilinen yan etkisi yokE472 Fatty acid esters of glycerides bilinen yan etkisi yokE473 Sucrose esters of fatty acids bilinen yan etkisi yokE474 Sucroglycerides baz lkelerde kullanm yasak.E475 Polyglycerol esters of fatty acids bilinen yan etkisi yokE476 Polyglycerol polyricinoleate bilinen yan etkisi yok

E477 Propylene glycol esters of fatty acids petrolden elde edilir. bilinen yan etkisi yokE478 ? ?E479(b)a Thermally oxidized soya bean oil interacted with mono- and diglycerides of fattyacids ?E480 Dioctyl sodium sulphosuccinate alismalarn sonular bekleniyorE481 Sodium stearoyl-2-lactylate bilinen yan etkisi yokE482 Calcium stearoyl-2-lactylate bilinen yan etkisi yokE483 Stearyl tartrate baz lkelerde kullanm yasak.E491 Sorbitan mono stearate bilinen yan etkisi yokE492 Sorbitan tristearate yada zlen maddelerin emilisini arttirabilirE493 Sorbitan monolaurate baz lkelerde kullanm yasak.E494 Sorbitan mono-oleate baz lkelerde kullanm yasak.

E495 Sorbitan monopalmitate baz lkelerde kullanm yasak.


12/26

NCELTCLER(E500-E585)Numara sim Ayrntl bilgi

E500 Sodium carbonates kk miktarlarda bilinen yan etkisi yokE501 Potassium carbonates bilinen yan etkisi yok

E503 Ammonium carbonates mukozayi tahri ediciE504 Magnesium carbonate eczaclkta antat ve mshil olarak kullanlrE507 Hydrochloric acid kk miktarlarda gvenliE508 Potassium chloride byk miktarlar mide lserine neden olabilirE509 Calcium chloride tuzlu sudan elde edilir

E510 Ammonium chloride karacier ve bbrek fonksiyonlar zayf olanlar sakinmaldr. tipikrnler unlu mamullerdir

E511 Magnesium chloride magnezyum bir temel mineraldirE513 Sulphuric acid baz lkelerde kullanm yasak.E514 Sodium sulphates vcudun su dengesini bozabilirE515 Potassium sulphates bilinen yan etkisi yokE516 Calcium sulphate kiretandan elde edilirE518 Magnesium sulphate mshilE519 Copper sulphate temel mineralE524 Sodium hydroxide baz lkelerde kullanm yasak.E525 Potassium hydroxide baz lkelerde kullanm yasak.E526 Calcium hydroxide kk miktarlarda bilinen yan etkisi yokE527 Ammonium hydroxide baz lkelerde kullanm yasak.E528 Magnesium hydroxide baz lkelerde kullanm yasak.E529 Calcium oxide kk miktarlarda gvenliE530 Magnesium oxide baz lkelerde kullanm yasak.

E535 Sodium ferrocyanide bilinen yan etkisi yokE536 Potassium ferrocyanide kmr gazi retimi alt rn. dk zehirliE540 Dicalcium diphosphate baz lkelerde kullanm yasak.E541 Sodium aluminium phosphate, Acidic baz lkelerde kullanm yasak.E542 Bone phosphate kemikten elde edilir. kahve makineleri iin kurutulmu stte kullanlrE544 Calcium polyphosphates baz lkelerde kullanm yasak.E545 Ammonium polyphosphates baz lkelerde kullanm yasak.E551 Silicon dioxide gda kullanmnda bilinen yan etkisi yokE552 Calcium silicate kiretandan ve silisli diatom iskeletinden elde edilir. antattir.bilinen yan etkisi yok

E553(a) Magnesium silicates baz lkelerde kullanm yasak.

E553(b) Talc mide kanseri ile ilikilendirildi, tipik rnler parlatilm pirin, ikolata,ekerlemelerdir

E554 Sodium aluminium silicate tuz, kurutulmu st rnleri ve unlarda kullanlr.alminyumun hamilelikte plasenta problemlerine neden olduu bilinir ve Alzheimer hastal ileilgili grlr

E556 Calcium aluminium silicate minerallerden elde edilir. sttozlarnda kullanlr. bkz E554E558 Bentonite bilinen yan etkisi yok


13/26

E559 Aluminium silicate (Kaolin) bilinen yan etkisi yokE570 Stearic acid hayvan kkenli olabilir. bkz stearatlarE572 Magnesium stearate gda kullanmnda bilinen yan etkisi yokE575 Glucono delta-lactone bilinen yan etkisi yokE576 Sodium gluconate baz lkelerde kullanm yasak.E577 Potassium gluconate bilinen yan etkisi yok

E578 Calcium gluconate bilinen yan etkisi yok

E579 Ferrous gluconate renk tutma ajan. demir ve glukozdan elde edilir. zeytin rnleri vedemir ilavelerinde kullanlr. kk miktarlarda gvenli

E585 Ferrous lactate ?

LEZZET ARTTIRICILAR(E620-E640)Numara sim Ayrntl bilgi

E620 Glutamic acid tat arttrc, tuz maddesi. amino asit birok hayvan ve bitki proteinindebulunur, ticari amala bakteriden elde edilir. MSG (E621) ile benzer problemlere nedenolabilir, kk ocuklar sakinmaldr

E621 Monosodium glutamate (MSG) pekmezin mayalanmasndan elde edilen tat arttrc, tuzmaddesi. astmllarda yan etkisi grlebilir, bebek ve kk ocuk gdalarnda izinverilmemtir. tipik rnler konserve sebze ve ton bal, salata sosu ve dondurulmugdalardrE622 Monopotassium glutamate bulant, kusma, diyare ve karin kamplarna neden olabilir.tipik rnler dk sodyum tuzu maddeleridir

E623 Calcium diglutamate tuz maddesi, bilinen yan etkisi yokE624 Monoammonium glutamate tuz maddesi, bilinen yan etkisi yokE625 Magnesium diglutamate tuz maddesi, bilinen yan etkisi yokE626 Guanylic acid gut hastaln baslatabilir

E627 Diodium guanylate sardalye veya maya ztnden saglanr. gut hastaln baslatabilir,bebek ve kk ocuk gdalarnda izin verilmemtir

E629 Calcium guanylate gut hastaln baslatabilirE631 Diodium inosinate et veya sardalyeden hazirlanm olabilir. gut hastaln baslatabilir,bebek ve kk ocuk gdalarnda izin verilmemtir

E633 Calcium inosinate gut hastaln baslatabilir

E635 Diodium 5'-ribonucleotide agiz yoluyla alinmasi ile 30 saat iinde kasintilireaksiyonlara sebep olabilir, kasintilar iyi huylu veya habis farkliliklar gsterebilir,reaksiyon, alnan dozla baglantili ve giderek artan trdedir, baz kisiler buna daha duyarliolabilir. tipik rnler tadlandrlm cipsler, abuk hazirlanabilen sehriyeler ve partipastalardir. korunmaldr, baz lkelerde kullanm yasak.


14/26

E636 Maltol melez amin kabuundan, am ibresinden, hindibadan, ya ve kzartlmmalttan elde edilir. sentetik olarak da retilir

E637 Ethyl maltol maltol (E636) dan elde edilirE640 Glycine & its sodium salt ?

numaraszlar

Albumina

Ambergrisa balinadan elde edilir

Arachidonic acida karacier, beyin veya hayvani beze ve yalardan elde edilirAronia aronia arbutifolia'dan elde edilir. tat arttrc olarak jle, puding, unlu tatllar,yourt, st tatllar krema, homojenize peynir, ekerleme, gevrek kekler, meyve kremalar,

dondurma ve abuk ieceklerde kullanlr

Aspartic acida aspartamdan elde edilir (bkz E951)

Betainea yadan elde edilir

Biotin vitamin B kompleksinin uzants olan renksiz bir vitamin. zellikle maya, karacier veyumurta sarsnda bulunur. bilinen bir yan etkisi yok, aratrlyor

Caffeine doal olarak ay, kola meyvesi ve kahvede grlen bir alkali. yksek dozlardazehirlidir. kalp arpintisi, yksek tansiyon, kusma, adale kaslmas, bas ars, diyare

(ishal), sik idrara kma, su kayb, uykusuzluk, mide kramp, el titremeleri ve seirmeleresebep olabilir. mshil rol oynar, ayrca vcuttaki depolanm kalsiyum miktarn azaltr.hafif yattrc olarak kullanlr

Casein stn gluten ile benzerlik gsteren molekler yapya sahip bir fosfoproteinidir. celiachastalar korunmaldr

Catalasea sigir cierinden elde edilir

Cholesterina

Cinnamon aa kabuundan yaplan bir baharat. alerjik olabilirCitrus Red No:2 hayvanlarda kansere neden olmutur. portakal kabuklarnn boyanmasndakullanlr

Clove Bud Oil karanfil tomurcuundan (syzygium atmaticum) damitilan naturel ya. alerjikolabilir

Civeta kediden elde edilir


15/26

Colin bitartratea hayvani doku

Collagena

Enzymea

Erythritola mir niatasndan alnan bir seker (dextrose) ile balayan bir mayalama sreciile retilir, dana midesinden de elde edilir. iecekler ve ekerleme rnlerinde tatlandrcolarak kullanlr

Ethyl Vanillin yapay vanilya kokulandrc, aslndan 3 1/2 kez daha gl ve ucuz, bu daneden reticilerin hafif iecekler, dondurma ve frnlanm rnlerde bu maddeyikullandklarn aklyor. genel olarak gvenli kabul edilir

Evans Blue CI Direct Blue 53 deri yangs

FD&C Green No:3 Fast Green mesane tmrne neden olur

FD&C Red No:102 New Coccine alerjen. gdalarda kullanmna izin verilmez

FD&C Yellow No:11 deri yangs

Fructose bu karbohidrat saf seker (monosaccharide) doal olarak balda ve taze sebzelerdebulunur. frncilar onu kek, ekmek ve kurabiyeleri esmerletirmek iin kullanrlar

Gentian Violet CI Basic Violet No:3 deri yangs

Glucuronolactone, Glucuronic acida doal olarak vcutta meydana gelen bir maddedir,

karacierde glucose'dan yaplr, metabolizmanin uyarilmasina ve bylece vcuttan zehirlerinatlmasna yardim eder. ayrca bitkilerde (baslca reinelerde) bulunur ve ayrca tmhayvanlarda lif ve balant dokularnn nemli bir unsurudur

Glycerides ya komponentleridir. stabilize sosis ve sucuk, domuz ya, bitkisel yalar,margarin ve hamur yanda kullanlr, en yaygn olan (FDA* kati snrlar empoze etse de)"monoglicerid sitrat"tir

Glycogena

Gliadin buday, ana maddesidir. ekmek, pasta, kek, kurabiye ve bir ok frnlanm rnde.ehriye ve makarnada ana katkdr. celiac hastalar korunmaldr

Guaiacol kimyasal rnlerde balgam skc olarak kullanlr

Hormonea

Hydrolyzed Vegetable Protein (HVP) tahl gluteni. gluten, monocotyledoneae (monocots)cinsinin alt kategorisi olan bitkilerde bulunan proteindir. bu bitkiler buday, yulaf, arpa veavdarn da iinde bulundugu tahl familyasinin elemanidirlar (trevleri malt, niasta,hidrolize bitki proteinleri, tekstrize bitki proteinleri, sirke, alkol ve tatlandrclardir).


16/26

celiac hastalar korunmaldr, celiac hastal (celiac sprue veya gluten-sensitiveenteropathy) ince barsak mukozasndaki bir hassasiyetin sebep olmasyla besinlerin ktemilimi seklinde ortaya ikan kronik bir hastalktr. paketlenmi hazr gdalar, gda trevlerive konserve rnlerde, ayrca ila hazrlama ve zellikle vitamin ve mineral ilavelerindekullanlr

Hydrolyzed Plant Protein (HPP) HVP ile ayni

Keratina sa ve tyden elde edilir

Lipid, Lipoida

Lysine-La

Lysine-DLa erythritol ile benzer madde

Maltodextrin, Mdltrin doal, kompleks bir karbohidrattir, (dextrose, fructose, sucrose gibi)temel seker degildir. patates veya mr niastandan elde edilebilir. tatl, merubat, bira,dondurma, konserve, st tozu, kek, biskvi ve ekmek gibi rnler iin gda endstrisinde.ayrca ila, tekstil, matbaaclk ve boyacilik, kagit yapimi, petrol sondaj sektrnde dekullanlr. genel olarak gvenli saylr

Menthol zellikle nane yanda bulunan kristal alkol, keskin koku ve serinletici zelliesahiptir. alerjik olabilir

Methioninea proteinden elde edilir

Neutral Red deri yangs

Nucleic acida hcrelerden elde edilirOleamine, Oleic acida

Renneta dana midesinden elde edilen peynir mayas

Oxysterina

Palmitic acida

Panthenola

Pepsina

Phenylalanine, Phenylanine temel amino asit. vcut onu baz hormonlar (epinephrine,norepinephrine, thyroxine, cholecystokinin) ve melanin'i, (esmer deri pigmenti) retmek iinkullanir. cholecystokinin istah azalmasina yol aar (bu, biimli bir vcut veya sabit kiloolusturmak iin faydali olabilir). phenylalanine'in agri azaltici etkisi, atletik insanlardakuvvetli egzersizlerin yol atigi adale, bag, eklem ve kiris agrilar, kizarma ve kasilmalarngiderilmesi iin kullanlabilir


17/26

Phenylephrine burun tkanklni gideren dekonjestan. eczaclkta kullanlr. yan etkileribulant, mide rahatsizligi, istah kaybi, asabiye, huzursuzluk, bas dnmesi, bas ars, ggsars, arpinti, bunalim, korku, zor veya agrili idrar atisi ve uykusuzluktur

Phospholipida peynir mayas

Polypeptidesa

Progesteronea

Salicylate salisilik asit tuzu. ekerleme, pasta ve hafif ieceklerde kullanlr

Quinine dihydrochloride, Quinine sulfate cinchona aacnin kabuundan ikarilan zehirlialkaloid. tatlandrc olarak sodali merubatlarda (ncelikle limon ve tonik) ve malarahastalnn tedavisinde kullanlr. yan etkileri bas ars, bulant, kulak inlamasi ve bulanikgrmedir. FDA* kullanilabilecek miktari sinirlamtir

Taurine temel olmayan amino asit. methionine ve cysteine amino asitlerinin sentezi ilekaracierde retilir, B6 vitamini srece yardim eder. inslin aktivitesi zerinde etkiyapabileceginden, diabetik ve hipoglisemik hastalar tibbi gzetim altinda kullanmaldr. artketim diyare ve peptik lsere yol aabilir

Thiamine B1 vitamini kaynagi. enerji metabolizmasinda bir koenzim olarak alr, istahi,beslenme ve sinir sistemlerini destekler. yksek dozlardaki yan etkileri bas ars, asabiye,nabz artisi, titreme ve zafiyettir

Thimerosal civa ieren ok etkili bir koruyucu. FDA* 30dan fazla lisansli asi ve biyolojikrnlerde kullanildigini tahmin etmektedir. civa zamanla vcuttan atilir. sinir sistemi civaninbtn formlarna kar ok duyarlidir, yksek seviyede metalik, inorganik veya organik civaya

maruz kalma, beyin, bbrekler ve cenin gelismesinde kalici hasara yol aabilir, beyindekifonsiyonunun etkisi asabiye, rkeklik, titreme, grme veya duyma degisikligi ve hafizaproblemleri ile sonulanabilir

Torula kagit yapimindaki hamurlama esnasinda yan rn olarak aga sekerinden elde edilenyksek protein. S tipi, bebe mamalar ve zahirelerde, F tipi, sigir, balk ve tavuklarnbesinlerinde kullanlr. saman nezlesi ve astm aisindan alerjendir

Zinc insanlar iin temel eleman. doal olarak et (zellikle karacier), balk (zelliklekabuklular), mercimek, lifli yeil sebzeler, tm tahllar (buday dahil), bira mayas, peynir,st, fndk, ayiei ve susamda grlr. zehirli dozlar kusma, diyare (ishal), huzursuzluk,mide rahatszl, baklk ve kanszla. Ar dozlar HDL ("iyi") kolesterol seviyesini

drp kalp hastal riskini arttrabilir


18/26

Minaralleyiciler-tatlandrclar

E900 Dimethyl polysiloxane silikon bazl

E901 Beeswaxes donuklatrma ajan, balmumlu meyvelerde kullanlr (bkz ari rnleri).bazen alerjik reaksiyonlara neden olabilir

E903 Carnauba wax Gney Amerika palmiyesinden elde edilir. kozmetikte, mrekkeplerde vebalmumlu meyvelerde kullanlr. bazen alerjik reaksiyonlara neden olabilir

E904 Shellac bceklerden elde edilir. bazen deri tahriine neden olabilirE905 Paraffin, Microcrystalline wax hafif mshil, yalarn ve yada znen vitaminlerinemilimini yavaslatabilir, barsak kanserine yol aabilir. tatllarda, maya retiminde, vitamintabletlerinde, kurutulmu meyve, ekerleme ve kolali rnlerde kullanlr

E907 Refined microcrystalline wax baz lkelerde kullanm yasak.E913 Lanolin koyun ynnden elde edilirE920 L-Cystein un isleme ajan. hayvan sai ve tavuk tynden elde edilir

E921 L-Cystin bkz E920E924 Potassium bromate byk miktarlar bulant, kusma, diyare ve sanclara neden olabilir.tipik rnler un rnleridir

E925 Chlorine gdalar tahrip eder, kanserojendir. bazen mikroplar ldrmek iin suyakaristirilir. tipik rnler unlu rnlerdir

E926 Chlorine dioxide bkz E925E927 Azodicarbonamide baz lkelerde kullanm yasak.E928 Benzoyl peroxide unun rafine edilmesi sirasinda carotenoid'lerin beyazlamasi iinkullanmi FDA* tarafndan onaylandi. alerjik gemii olanlar sakinmaldr, bkz E210

E931 Nitrogen besinleri dondurma ve vakumla paketlemede kullanlr. gvenli grnyorE932 Nitrous oxide kk miktarlarda gvenli grnyor

E950 Acesulfame potassium (Acesulfame K) yksek younluklu, kalorisiz tatlandrc.sekerden yaklasik olarak 200 kat daha fazla tatlandrr. 1967'de Hoechst AG tarafndankefedildi. marka olarak "Sunett" ismiyle anlr. frnlanm yiyecekler, dondurulmu tatllar,ekerlemeler, mandra rnleri, pastalar, farmasotik olarak az hijyeni ve son zamanlardaieceklerde kullanlmaktadr. gdalarda geni bir kullanm iin onaylanmamtir. "The Centerfor Science in the Public Interest (CSPI)" yapay tatlandrclar aspartam, sakarin veaseslfam potasyumu "en kt 10 katk" listesine dahil etmitir. bu tatlandrcnn dahayvanlarda kansere neden olduu tespit edilmitir ve kanser riskinizi arttrabilir

E951 Aspartame suni tatlandrc, ok fazla yan etkisi var, bazlar aspartama kar alerjiduyar, bu insanlarda migren en nemli reaksiyondur

E952 Cyclamic acid suni tatlandrc, migren ve dier reaksiyonlara neden olduu bilinir,kanserojen olabilir, fare testis ve embriyolarnda yaplan testlerde hasara neden olmutur,kansere yol at iin Amerika ve ngiltere'de kullanm yasak.

E954 Saccharines suni tatlandrc, (kanserojen olarak bilinen) toluene'den elde edilir.


19/26

1977'de Amerika'da kullanm yasak., fakat etiketinde "laboratuar hayvanlarnda kansereneden olduu kabul edilen sakarin ierdii iin, bu rnn kullanlmas salnza zararlolabilir" yazlarak tekrar kullanld

E957 Thaumatin suni tatlandrc, tropikal thaumococcus danielli aacndan elde edilen birprotein. arap, ekmek ve meyvelerin tatlandirilmasinda kullanlr

E965 Maltitol, Hydrogenated glucose syrup nem tutucu. gda enzimleri ile ayristirilir.ekerleme, kurutulmu meyve ve dk enerjili gdalarda kullanlr. yksekkonsantrasyonlarda mshildir

E967 Xylitol nem tutucu. ahududu, erik, kvrck ve hindibada bulunur, ticari amala kathamurundan retilir. farelerle yaplan testlerde bbrek ta, idrar yolu etkileri ve psikolojikhuzursuzluklaraneden olmutur. dk enerjili gdalar, karbohidratlandrlm tatllar,dondurma ve reellerde kullanlr

E999 Quillaia extract kpk ajan, emlgatr, doal nemlendirici. Quillaia Saponariaaacndan elde edilir. bira ve sodada kullanlr. ciltteki yaszl azaltt ve iyilemeyigelitirdii bilinir

E1100 Amylase kf mantari veya domuz pankreasindan elde edilirE1200 Polydextrose kk dozlarda gvenli grnyorE1201 Polyvinylpyrrolidone, PVP datma ajan, tablet kaplayc. suni tatlandrclardakullanlr

E1202 Polyvinylpolypyrrolidone, PVPP arap ve bira iin (fenolik bileimleri ayrp kararak)berraklastirma ajan, renk stabilizr

E1400-E1450 Starches bilinen yan etkisi yok

E1505 Triethyl acetate vcutta ksmen alkole dnrE1510 Ethanol alkolE1517, E1518 Glycerol acetates glycerol'den elde edilen nem tutucu ve zc. Amerika'dataze meyveleri kaplamak iin kullanlr

E1520 Propylene glycol nem tutucu, nemlendirme ve datma ajan, petrol bazl. gliserinebenzer tad ocuk ilalarnda onu popler yapmtr. tropikal krem ve merhem, kozmetik vesa bakim rnlerinde kullanlr. (damardan verildiinde) ldrc kalp krizleri grlmtr,merkezi sinir sistemi depresyonu ve deri yan oluabilir.


20/26

SANTASYON NEDR?

Sanitasyon hijyen ve salk koullarn oluturulmas ve devam ettirilmesi anlamnda,uygulamal bir bilim daldr.Salkl personel tarafndan hijyenik koularda salkl gdarnlerin retimini salar.Sanitasyon temizlikle edeer tutulmamaldr.Sanitasyon daha genikapsamldr.Ev ve fabrika grnmnn iyiletirilmesine, gelitirilmi atk uzaklatrma

yntemleriyle evrenin korunmasna katkda bulunur.

SANTASYONUN YARARLARI

Gda rn ileyen fabrikalar hijyenik artlara uyularak kurulsa da sanitasyon ileminegerekli nem verilmez ise gda rnleri hastala neden olan mikroorganizmalarla bulamayamaruz kalabilir.Etkili bir sanitasyon ilemi uygulandnda temiz ve gvenilir bir gda rndaha az modern tesislerde bile retilir. Sanitasyonun toplum ve iletmeci iin saylamayacakkadar ok yarar vardr. Ne yazk ki ou zaman sanitasyonun yararlarn yeterinceanlamamaktan kaynaklanan temiz olmayan rn ileme uygulamas grlmektedir. Bugn etkinyaplan bir sanitasyon ilemi byk felaketleri nler.

Gda gvenlii ok nemli bir konudur. Gda gvenlii, tketilen gdann sala zararvermemesi demektir.Gda kaynakl hastalklar dnyada giderek ok ciddi boyutlaravarmaktadr. rnein bir yl ierisinde A.B.D.de 400 bin 4 milyon arasnda gdakaynakl salmonella ile ilgili hastalk olduu bildirilmitir. ngiltere'de her yl toplam nfusun%20'si, ABD 'de %28 'i gda kaynakl hastalklara yakalanmaktadr.

yi bir sanitasyon program yasalara uygun bir retim yapmaya,ilenen rnn kalite vedepolama sresini arttrmaya olanak salar.Bylelikle rnn raf mrn ve tketicinin rntercih etmesini salar.

GIDA VE MKROORGANZMALAR ARASINDAK LK

Gda rnleri, mikroorganizmalar iin uygun bir besin kaynadr.Gdalarn pH deeribakterilerin gelimesi iin uygun deerlerdedir. Yksek scaklklarda mikroorganizmalarngelime hz artmaktadr.

Bulama kaynaklar Gdalara birok aamada toprak,hava,ve su kaynakl mikroorganizmalarbulaabilir.Kanalizasyon atklar, bcek ve kemirgen hayvanlar,ambalaj materyalleri bulamanedenleridir.Bir iletmede en nemli faktrler alet ekipmanlarn dezenfektasyonu personeltemizlii ve personelin sanitasyon konusunda bilinli olmasdr.Gda yoluyla geme riski olanhastalklar solunum yolu hasatlklar ve barsak sistemi hastalklar vardr.Grip, verem,dizanteri, tifo vb. Personel hijyenik alma alkanl gelitirmeli kiisel bakmn yapmal vernlere plak elle dokunmamal dokunmak gerekiyor ise de mutlaka atlabilir eldiven

kulanmallardr.

Biyo film nedir? Biyo film inert bir yzey zerine kompleks polisakkarit benzeri bir materyalile tutunmu bakteri mikro kolanileridir Mikroorganizmalar tarafndan oluturulan biyo filmlertemizlik maddelerine kar byk bir diren gsterir.Bir mikroorganizma herhangi bir yzeyzerine dt zaman falamentler yardm ile kendisini bu yzeye balar.Organizmapolisakkarit benzeri yapkan bir madde retir.Bu madde ksa srede bakteriyi imento gibiyzeye yaptrr ve besin maddelerinin dier bakterilerin bazen de virslerin yapmasnsalar.


21/26

Biyo film birka polisakkarit materyal ilavesi ile byme gsterir. En sonunda biyo filmtabakas sertleir ve ancak kazmakla uzaklatrlabilecek plastik bir yap haline gelir.

Kostik soda, iyodofor, fenol ve drtl amonyum bileikleri gibi suda zlr kimyasalmaddeler biyo film katmanlarna etkili bir ekilde ulaamazlar.

GIDA HJYEN VE SANTASYON YNTEMLER

Sterilizasyon:100Cnin zerinde yaplan slilemlere denir.Sterilizasyon metotlar nelerdir?-Is ile sterilize etmek.-Radyosyon ile sterilize etmek-Kimyasal maddelerle sterilize etmek.

GIDA LEME FABRKALARINDA KULLANILAN TEMZLK MADDELER

Alkali temizlik maddeleri: Gda sanitasyonunda temizlik maddelerinin zellii pH terimi ileifade edilir.pH H+ iyonlar konsantrasyonunun logaritmik lsdr. pH 7-14 alkali 0-7asedik olarak ifade edilir.Alkali zellik 7 den 14 e doru artar.

Kuvvetli alkali temizlik maddeleri: Bu temizlik maddeleri yksek zc gce sahip ve yksekkorozif zelliktedirler. nsan derisini tahri edip yakabilirler ayn zaman da gaz halindesolunum yollarna girmesine ve solunum yollarnn zarar grmesine neden olurlar.Kuvvetli alkalizeltilerinin su ile kartrlmas halinde ekzotermik bir reaksiyona girer ve ortaya kan szeltinin kaynamasna veya buharlamasna neden olur.Bu zeltilere rnek hidroksit (kostiksoda) ve sodyum silikattr. Silikat ilavesinin yaplmasnn nedeni hidroksitin korozif zelliiniazaltmak, durulanabilme ve nfus etme niteliklerini iyiletirmektir.

Kuvvetli alkali zeltileri mineral madde kalntlar zerinde fazla etkili deildir, kostik sodayoun ya kalntlarn temizlemek iin kullanlr.Kostik sodann insana ve ekipmana zararvermesi dolaysyla asla elle yaplan temizliklerde kullanlmamaldr.

Orta dzey alkali temizleyicileri: Bu temizlik maddeleri genellikle sv formdadr.Fazla kirliolmayan yzeylerin temizliinde kullanlr ve el ile temizlik yaplr.Orta dzey alkalitemizleyicilerine rnek; sodyum sesquisilikat,tetrasodyum pyrofosfat (sodyum pyrofosfat) vealkali aril slfonatlar (yzey aktif maddeler) Bu maddeler iyi su yumuatma zelliinesahiptirler fakat mineral kalntlar iin hibir nem tamazlar.

Alkali temizleyicilerin zellikleri

Alkali deterjan %0.5 zeltisininpHsi Deterjanlkzellii Korozifzellii Emlsifiye etmezelliiSodyum hidroksit 12.7 2.5 3.5 2Sodyum ortosilikat 12.6 3 4 3Sodyum sesquisilikat 12.6 2 3.2 2.5


22/26

Sodyum metasilikat 12 3.8 0.8 4Trisodyum fosfat 11.8 3.5 4 3.5Sodyum karbonat 11.3 1.5 4 2.8Sodyum tetrafosfat 8.4 3 1 0Sodyum bikarbonat 8.2 1.5 2.3 1.5

Tabloya gre :0 ok kt 4 ok iyi zellik.

ASDK TEMZLK MADDELER

Bunlar toksikolojik olarak gvenli ve biyolojik olarak aktif olup ounlukla durulama vesterilize etme aamalarn birletirmek amacyla kullanlr.Asetik,peroksiasetik, laktik veformik asit gibi organik asitler sklkla kullanlr. Alkali temizlik maddeleri ve dier temizlikmaddelerinin kullanm sonucu oluan mineral madde kalntlarnn uzaklatrlmasnda etkilidir.Sitrik asit, tartarik asit,slfamik asit glukonik asit gibi organik asitler mkemmel suyumuatma kolay durulanabilme zelliine sahiptir ve deriye korozif etki gstermezler.

Bozukluklar yapan ve patojen olan mikroorganizmalar iin asit uygulamas konsantrasyonabamllk gsterir. Bu maddeler temas sresinin uzatlmas halinde paslanmaz elikyzeylerde korozif etki gsterir.

Kuvvetli asidik temizleyiciler:Bu maddeler betona, birok metale ve kumaa korozif etkigsterirler. Bazlar stldklar zaman akcierlere zarar veren toksik, korozif bir gazretirler. Kuvvetli asitlere rnek ; Hidroklorik, hidroflorik, slfamik, slfirik, nitrik, vefosforik asitlerdir.Nitrik ve slfirik asitler korozif etkileri nedeniyle el ile temizlemeileminde kullanlmazlar.Fosforik asidin korozif zellii nispeten az olup birok yzey aktifmadde ile uyumludur.

Orta dzey asidik temizleyiciler: Bu maddeler hafif dzeyde korozif olup,alerjik

reaksiyonlara neden olabilirler.Sterilizasyon maddelerinin etkinlii: Temas sresi, pH , yzeyin temizlii, scaklk,konsantrasyon.

Sterilizasyon maddeleri nasl olmaldr?- Vejetatif bakteri maya ve kflere kar etkili olmal- Organik kalnt varlnda deterjan ve sabun kalntlarndan su sertliinden vedeiikliklerinden etkilenmemelidir.- Kolay temizlenmeli.- Toksik olmamal ve deriye zarar vermemeli.- Suda znr olmal.

- Kt kokmamal.- Kolay kullanml olmal.- Ucuz olmal.

ETKL BR TEMZLK N RETM ALANININ TEMZLE HAZIRLANMASI

- Byk kalntlar uzaklatrlmal.- Ekipmanlar mmkn olduunca paralara ayrlmal.- Elektrik dzenleri plastik malzeme ile kapatlmal.


23/26

- Ekipmanlar ile balantlar olan dzenlerde temizlik madde bulamasn nlemek iinmmknse bu balantlar uzaklatrlmal.

RN LEME ALANININ TEMZLK AAMALARI

- Kirlenmi yzeyler 55C lik su ile

durulanarak kalntlar uzaklatrlmal.- Kuvvetli bir asit deterjan pskrtmek suretiyle 10-20 dakika bekletilmeli..- Temizlik madde kalntlar uzaklatrlmal.- Su filtreleri ve su yumuatclar dikkatlice geri ykamaya tabi tutulmal.- Drenaj kapaklarnn dikkatlice temizlii yaplmal.- Paslanmaya ve yalanmaya maruz kalan yzeyler yenilebilir bir ya ile yalanmaldr.

HACCP

Gda rnleri reten, ileyen, tedarik eden veya datan kurulular, gda gvenlii zerindeetkisi olan artlarn kontrol edildiinin gsterilmesine ve yazl hale getirilmesine giderekartan ekilde gereksinim duyulmaktadr.

Gelien teknoloji gncel uygulamalarda rn, ileme koullar ve iletme kontrollerinde yenigereksinimleri ve zorunluluklar gndeme getirmitir. Bu kapsamda geleneksel kalitekontrolleri, kalite gvenliini salama kavram ile yer deitirmitir. Kalite gvenliinisalama kavram temel prensip olarak, tehlike olaslklarn yaratan kritik kontrolnoktalarnn belirlenmesini esas almaktadr

HACCP, gvenilir rnlerin tketiciye sunulmas amacyla, dzgn ileyen bir sisteminoluturulmas ve korunmas temeline dayal bir gda gvenlii kavramdr.

Bir gda zincirinde hammadde temininden balayarak, gda hazrlama, ileme, retim,ambalajlama, depolama ve nakliye gibi gda zincirinin her aamasnda ve noktada tehlikeanalizleri yaparak, gerekli yerlerde kritik kontrol noktalarn belirleyen ve bu noktalarizleyen herhangi bir problemi henz olumadan nleyen sistemin korunmasn salayarak belirlinormlara uygun gvenilir gdalarn retilmesini salayan, her lekteki kurulua uygulanabilen,bir gda gvenlii sistemidir.

TS 13001 Standard, uluslararas kabul grm HACCP prensiplerine dayaldr. TS 13001Standard, ynetim, HACCP sistemi ve iyi retim uygulamalar (GMP) olmak zere anaunsurdan oluan bir HACCP ynetim sistemi kurallarn kapsar.

Kalite, retici ve tketici asndan memnuniyet ve tatmin yaratacak nitelikleri ve fiyatstnln salayan bir lttr. Kalite, kimyasal bileim, fiziksel zellikler ,mikrobiyalflora yk, ve duyusal zellikler asndan nitel ve nicel bir kriterdir. Bylece rnn taddeer ve salad gvencenin de bir gstergesidir .

Tketici, retici ve datmc zincirinde tmyle her kesimi etkileyen gda kkenli salgn,


24/26

zehirlenme, bozulma vb. olumsuzluklar, endstriyel kalite sistemindeki hijyen sorunlarndankaynaklanmaktadr. retimden tketime risk oluturabilen her bir odan rnler bazndaayr ayr belirlenip, bu noktalarn incelenmesi ile sorunlarn giderilmesi yolunda gr birliinevarlmtr. Kritik Kontrol Noktalar (CCP) nn belirlenmesi riskin azaltlmas, dolaysylatehlikenin engellenmesi sonucunu getirecektir. Bylece, teknik ve sosyo- ekonomik boyutlarlaolaylarn ele alnd yeni bir bak as gelitirilmi ve yaygnlatrlmtr.

Ksaca HACCP harfleriyle anlan Kritik Kontrol Noktalarnda Tehlike Analiz Sistemi,ngilizce Hazard Analysis Critical Control Points kelimelerinin ksaltmasdr. Kritik KontrolNoktalarnda Tehlike Analiz Sistemi, herhangi bir gda prosesindeki mevcut tehlikelerikontrol altna alarak ve riskleri en dk dzeyde tutmak iin gerekli kademeleri tayinederek, gvenilir gda retimini amalayan bir sistemdir. Bu sistem ierisinde bahsedilentehlike kavram, insan tketimi iin gvenli olmayan bir gdann neden olabildii, biyolojik,kimyasal ve fiziksel zellikler anlamndadr .

HACCP , bugn gda sanayinde btn dnyada kullanm giderek artan etkin bir gda gvenliisistemidir. Avrupa Topluluu, ABD ve bir ok lke bu sistemin uygulanmasn zorunlu halegetirmitir. HACCP 'i kabul eden lkeler hzla artmakta, 16 Kasm. 1997'de yaynlanan TrkGda Kodeksi ile de Trkiye bu gruba katlm bulunmaktadr. Artk gda reticileri busisteme uygun retim yapmak zorundadr.

HACCP prensipleri, Dnya Salk Tekilat (WHO) iinde yer alan Codex AlimentariusKomisyonu tarafndan gelitirilmitir. Bu sistemde uygulamalarn btn aamalarnda tehlike

ve risk analizi yaplr ve tehlikeler olumadan nlemler alnr. Doru yaplan bir tehlike analizifirmann rn gvenliini salama ve gelitirmedeki etkinliini ortaya koyar dolays ile firmaiin savunma arac konumundadr. nk gnmzde son rn analizlerinin gda gvenliinigaranti etmedii anlaldndan, mteriler tedarikilerinden uyguladklar sistemi soracakkadar bilinlenmitir .

Baarl bir HACCP uygulamas, igcnden ynetime dek her katlm biriminin, etkin bir ekipanlay iinde olmasn gerektirir. Yine baar iin uygulamada oklu mesleki disiplinlerinkatlmn zorunlu klar.


25/26

MEYVE SULARINDA KULLANILAN GIDA KATKI MADDELER

Gda gvenlii ok nemli bir konudur. Gda gvenlii, tketilen gdann sala zararvermemesi demektir. Gda kaynakl hastalklar dnyada giderek ok ciddi boyutlaravarmaktadr. Bunu nlemek iin aldmz rnlerin ieriini bilmek zorundayz ve bunlarkontrol etmek zorundayz ieriine dikkat etmeliyiz. Bu almada kkte olsa sizlerefaydal olacan dnmekteyim. Benim kiisel fikrim udur meyve sularnda en katksz ensaf olan almak zorundayz. Aada sizlere gda katk maddeleri nedir, E kodu nedir gibiaklamalar yapmaya altm.Gda katk maddeleri nedir?Tek bana gda olarak tketilmeyen veya gda ham veya yardmc maddesi olarakkullanlmayan, tek bana besleyici deeri olan veya olmayan, seilen teknoloji gereikullanlan ilem veya imalat srasnda kalnt ve trevleri mamul maddede bulunabilen, gdannretilmesi tasnifi ilenmesi hazrlanmas ambalajlanmas tanmas depolanmas srasnda gdamaddesinin koku grn yap ve dier niteliklerini korumak dzeltmek veya istenmeyen

deiikliklere engel olmak ve dzeltmek amacyla kullanlmasna izin verilen maddelerdir.Trk gda kodeksi ynetmeliinde 300 civarnda gda katk maddesinin eitli gdalardadeien miktarlarda kullanlmasna izin verilmitir. Avrupa birliinde kullanmna izin verilengda katks says 297dir.E kodu nedir?Gda katk maddelerini tanmlamak ve herhangi bir karkla yol amamak iin kullanlanAvrupa birliinin (EC) simgesi olan E harfi ve rakaml saydan ibaret kodlardr.Gda katk maddelerinin gvenli kullanm iin alan uluslar aras kurulular-Kodeks Alimentarius komisyonu (Codex Alimentarius Commission)-Jecfa (The joint FAO/WHO Expert Committee on food Additives Gda katklar FAO/WHO

ortak uzmanlar Komitesi-JMPR (The joint FAO/WHO Meeting on Pesticides Residues- Pestisit FAO/WHO Ortaktoplants)-Eu scentfc commttee on food (SCF)-FDA (Food and drug administration Birleik Devletler Gda ve ila Dairesi

Baz meyve suyu retiminde kullanlan gda katk maddeleri sadece E 300 E330 E211 E160aE414 E951 E950 E954 kullanlmaktadr.E300 Acorbic AcidUn ileme ajan c vitamini sentetik olarak glikozdan salanabilir.

E330 Citric AcidGda asidi doal turungillerden elde edilirE950 Acesulfame Potassium

Yksek younluklu kalorisiz tatlandrc ekerden yaklak olarak 200 kat daha fazlatatlandrr.aspartam sakarin ce asslfam potasyumu en kt 10 katk listesine dahiledilmitir.Bu tatlandrcnn da hayvanlarda kansere neden olduu tespit edilmitir vekanser riskini arttrabilir.E951 Aspartame


26/26

Suni tatlandrc ok fazla yan etiksi var bazlar aspartama kar alerji duyar bu insanlardamigren en nemli reaksiyondur.E 954 SaccharinesSuni tatlandrc kanserojen olarak bilinen toluenden elde edilir 1977 de Amerikadayasakland.bu rnn kullanlmas sala zararl olabilir

E414 AcaciaAcacia Senegal aacnn zsuyundan alnrE 211: Sodyum benzoat / Benzoik asit sodyum tuzuDk kalitede gda koruyucu ve tat deitirici portakal sularnda yksek miktarda bulunurkurdeene neden olduu astm arlatrd bilinir.E160(A)KAYNAKLARProf.Dr.Dilek Boyacolu T Gda Mh blmEgemen A.Demir N.Akit S ve ark besin zehirlenmeleri salksz beslenmenin bir gstergesiBeslenme diyet dergisi 30

e kodlari,tatlandiricilar,vs

Documents