ecological community ho - kasetsart universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityho.pdf ·...

19
1 Ecological community ชุมชีพ สราวุธ คลอวุฒิมันตร์ คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ Community นิยาม กลุ่มของสิ่งมีชีวิตหลายชนิดที่ปรากฏร ่วมกันใน สถานที่เดียวกันและมีปฏิสัมพันธ์ซึ ่งกันและกัน โดยการถ่ายทอดสารอาหารและพลังงานและการ ใช้พื ้นทีCommunity นิเวศวิทยาชุมชีพ (Community ecology) จึงเป็นการศึกษาสิ่งมีชีวิตที่เป็นองค์ประกอบของ ระบบนิเวศ ได้แก่ การบรรยาย การวิเคราะห์ รูปแบบและกระบวนการที่ปรากฏอยู ่ในชุมชีพ Community ลักษณะของชุมชีพมักถูกกําหนดโดยชนิดเด่น (Dominant species) ไม่กี่ชนิด ซึ ่งได้รับผลทั ้ง ทางตรงและทางอ้อมจากปัจจัยทางกายภาพ และทํา ให้ลักษณะของชุมชีพเปลี่ยนแปลงตามปัจจัยทาง กายภาพ ได้แก่ ระดับความสูง ความชื ้น ความเค็ม Community ชนิดเด่น สิ่งมีชีวิตที่มีอิทธิพลในการควบคุมความเป็นอยู ของสิ่งมีชีวิตต่าง ในชุมชีพ เป็นผลจากจํานวน ความหนาแน่น หรือรูปแบบ การเติบโต

Upload: others

Post on 13-Jul-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

1

Ecological communityชมชพ

สราวธ คลอวฒมนตรคณะศลปศาสตรและวทยาศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

Community

• นยาม– กลมของสงมชวตหลายชนดทปรากฏรวมกนในสถานทเดยวกนและมปฏสมพนธซงกนและกนโดยการถายทอดสารอาหารและพลงงานและการใชพนท

Community

• นเวศวทยาชมชพ (Community ecology) – จงเปนการศกษาสงมชวตทเปนองคประกอบของระบบนเวศ ไดแก การบรรยาย การวเคราะหรปแบบและกระบวนการทปรากฏอยในชมชพ

Community

• ลกษณะของชมชพมกถกกาหนดโดยชนดเดน (Dominant species) ไมกชนด ซงไดรบผลทงทางตรงและทางออมจากปจจยทางกายภาพ และทาใหลกษณะของชมชพเปลยนแปลงตามปจจยทางกายภาพ ไดแก ระดบความสง ความชน ความเคม

Community

• ชนดเดน– สงมชวตทมอทธพลในการควบคมความเปนอยของสงมชวตตาง ๆ ในชมชพ

– เปนผลจากจานวน ความหนาแนน หรอรปแบบการเตบโต

Page 2: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

2

Community

• ชนดเดน– เกณฑการตดสน ไมมเกณฑทแนนอนตายตว

–จานวน –มวลชวภาพ –การครอบครองพนท –การเปนผควบคมการใช

Community

• ชนดเดน• เกณฑ (ตอ)

–การถายทอดพลงงานในชมชพ– อทธพลตอความเปนอยของสงมชวตอน ๆ ในชมชพสงสด

– บางชนดเปน keystone species

Keystone speciesKeystone

Keystone species

Wagner, S. C. (2012) Keystone Species. Nature Education Knowledge 3(10):51

Keystone species

Wagner, S. C. (2012) Keystone Species. Nature Education Knowledge 3(10):51

Community

• การตงชอชมชพ มกตงชอจาก– สงมชวตเดน ไดแก ปาสน ปาเตงรง และแนวปะการง

– ถนทอยอาศย ไดแก หาดทราย และหาดหน

Page 3: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

3

Community

• ในชมชพมการเปลยนแปลงเปนพลวต – การเปลยนแปลงของจานวน และชนดของสงมชวตทอยในชมชพ

– โดยกระบวนการตาง ๆ เชน การอพยพ การเตบโต ลดขนาด มชวต หรอตายไป

– ทาใหโครงสรางของชมชพเปลยนแปลงตามเวลา

Community

• ปฏสมพนธของสงมชวตในชมชพ– ทางตรง: การกระทบกระทง การสมผส หรออน ๆ ซงทงสองจะไดรบผลกระทบทนท เชน การลา และ การตอส

– ทางออม: ทาใหเกดผลกระทบผานสงอนอกทอดหนง เชน การแยงกนอาหารชนดเดยวกน ซงสตวทมาทหลงจะไมมอาหารใหกน

Community

• ปฏสมพนธระหวางสงมชวตอาจเปนทงผลทเกดจากปฏสมพนธในระยะสน (Proximal) ซงมการตอบสนองกนไมซบซอน และจากปฏสมพนธระยะยาว (Ultimate, evolution) ซงเปนการมปฏสมพนธทซบซอน ตองการเวลา และการววฒนาการรวมกน เชน ภาวะการอยรวมกนของสาหรายซแซนทาเล (Zooxanthalae) กบปะการง

Community

• การศกษานเวศวทยาระดบชมชพพจารณาหวขอตาง ๆ ดงตวอยางตอไปน– องคประกอบของชมชพ (Species composition) : เพอทาบญชรายชอชนดทพบ

– ความชม (Abundance) : วดปรมาณของชนดทพบ เชน หารอยละการปกคลม ความหนาแนนชวมวล และ ความถ

Community

– รปแบบการกระจาย (Dispersion pattern) ของสงมชวตในพนทศกษาวาสงมชวตมรปแบบการกระจายเปนแบบกระจก (Clumped) สมาเสมอ (Uniform) หรอสม (Random)

– ความหลากหลาย (Diversity) เพอศกษาองคประกอบ ความชม ของสงมชวตตาง ๆ ทพบในพนททศกษา

Community

– ความสมพนธระหวางสงมชวตและอทธพลของสงมชวตตอโครงสรางชมชพ

– การเปลยนแปลงแทนท (Succession) เพอศกษาการเปลยนแปลงชนดทเปนองคประกอบในชมชพตามชวงเวลาทผานไป

Page 4: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

4

กลมของสงมชวต : Guild VS Functional group

• มวถชวต การปรบตว ฯลฯ เพอดารงชวตคลายกน• มกมความสมพนธกนทางววฒนาการ (phylogentic

relationship)• Guild :

– กลมของสปชสทใชทรพยากรเหมอนกน เชนinsect-eating guild

– พจารณาทโครงสราง

กลมของสงมชวต : Guild VS Functional group

• Functional group– กลมของสปชสททาใหกระบวนการตาง ๆ ของระบบนเวศเกดขนเหมอน ๆ กน

– มกทาโดยการเขาไปใชทรพยากร– พจารณาจากหนาทการทางาน– ตวอยาง Primary producers Herbivores

Carnivores Detritivores

Type of community • พจารณาจากทมาของพลงงานในชมชพ

– ชมชพหลก (Major community หรอ Autotrophic community)

– ชมชพรอง (Minor community หรอ Heterotrophic community)

Type of community • ชมชพหลก

– ไมจาเปนตองพงชมชพทอยขางเคยง – พลงงานในชมชพมาจากแสงอาทตยเปนหลก

• ชมชพรอง– ตองพงสารอาหารจากชมชพทอยขางเคยง – มกมขนาดเลก และมประชากรนอย ตวอยางเชน ชมชพขอนไมผ ชมชพในแองน าขง

Community structure

• โครงสรางทมองเหน (Appearance)– สปชสทเปนองคประกอบ, ขอบเขตการกระจาย, การกระจายของมวลชวภาพ

• โครงสรางทมองไมเหน (Intangibles)– ลาดบขนอาหาร, หวงโซ และสายใยอาหาร

Page 5: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

5

Community structure• การศกษาโครงสรางทมองเหน

– Abundance: วดปรมาณของสปชสเชน หารอยละการปกคลม ความหนาแนนชวมวล ความถ

– Dispersion: รปแบบการกระจาย– Species composition: บญชรายชอสปชสทพบ – Diversity

Community structure• Diversity

– diversity: ศกษาความหลากหลายของพนทใดพนทหนง

– diversity การศกษาเพออธบายการเปลยนแปลงชนดของสงมชวตทเปนองคประกอบในบรเวณหนงเปรยบเทยบกบอกบรเวณหนง

Community structure• Diversity

– diversity เปนสงทสมพนธกบความหลากชนดในภาพรวมของพนททมขนาดใหญ หรอกลาวอกนยหนงวาเปนความหลากหลายระดบอลฟาของพนททงหมดหรอระดบภมทศน

Alpha diversity of a community

Gamma diversity of a region

Beta diversity between communities

Diversity concepts

• Species diversity• Species richness• Species density• Species turnover• Endemism

มหลายความหมาย- จานวนชนด (บางคนไมยอมรบ)- ดชนทมการใหนาหนกโดยการกระจายความชมของชนดตาง ๆ (ความเทาเทยม)

- ไมมการ standardize ของการสมตวอยาง

Diversity concepts

• Species diversity• Species richness• Species density• Species turnover• Endemism

- จานวนชนด- ไมมการ standardize ของการสมตวอยาง

Page 6: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

6

Diversity concepts

• Species diversity• Species richness• Species density• Species turnover• Endemism

- จานวนชนดในตวอยางทมการstandardize เชน ตอหนวยพนท

- มความแนนอน แมนยาสงกวาสองตวบน แตมการใชนอยกวา

Diversity concepts

• Species diversity• Species richness• Species density• Species turnover• Endemism

- การเปลยนแปลงของชนดในพนท 2 พนท โดยพจารณาจากบญชรายชอชนดเปนหลก

Diversity concepts

• Species diversity• Species richness• Species density• Species turnover• Endemism

- ชนดทพบเฉพาะในพนททางภมศาสตรหนง และไมพบในพนทอนอก

Community structure

• โครงสรางทมองเหนในหลายชมชพ เชน ชมชพพชมการเตบโตทแตกตางกนทาใหเกดการแบงชนตามแนวดงของชมชพพช (Vertical stratification of plant community) – เกดจากโครงสรางของพชขนาดใหญแตกกงกานสาขา และใบ ทาใหเกดการลดหลนของแสงจากบรเวณยอดไมลงไปจนถงพนลาง

Community structure

– ความแตกตางของแสงอาทตยยงสงผลตออณหภม และความชนตามระดบความสงของปา

– บรเวณยอดไม: แสงอาทตย + อณหภมสง /ความชนสมพทธตา• เหมาะสมสาหรบพชองอาศยทตองการแสงมาก และทนตออณหภมสง

Community structure

– บรเวณพนลางของปา: ความชนสง / แสงนอย • พบพชอน ๆ ททนตออณหภมสงไมได หรอตองการความชนสง

– สงผลใหสงมชวตอน ๆ แตกตางกนตามแนวดงของปาไปดวย

Page 7: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

7

Community structure• การศกษาโครงสรางทมองไมเหน

– หวงโซอาหาร– สายใยอาหาร – ปรามดอาหาร (ดบทการถายทอดพลงงาน)

Community structure– หวงโซอาหาร

• เปนแผนภาพทแสดงความสมพนธของกลมสงมชวตทมรปแบบการกนกนเปนทอด ๆ

• พจารณาการกนกนเปนแบบหนงตอหนง • ลกศรเปนตวเชอมระหวางสงมชวต • หวลกศรแสดงทศทางการสงผานสารอาหารและพลงงานใหกบสงมชวตถดไป

ตนขาว ตกแตน นกกางเขน เหยยว

Community structure– สายใยอาหาร

• แผนภาพทรวมหวงโซอาหารทมทงหมดภายในชมชพ

• เพอแสดงการเคลอนยายของพลงงานและสารอาหารทงหมดทมอยในชมชพ

• สายใยอาหารเขยนจากลางขนบน และใหผบรโภคแตละลาดบขนอยในระดบเดยวกน

Page 8: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

8

Detritus Producer1 Producer2

Basal group10

21

4

5

3

9876

1211

Herbivore

Omnivore

Carnivore

Omnivore ตวอยางสายใยอาหาร (traditional)

ตวอยางสายใยอาหาร(more realistic)

ตวอยางสายใยอาหาร (more realistic but ordered)

ตวอยางสายใยอาหาร(added the quantitative measure)

Page 9: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

9

Community structure– การวเคราะหสายใยอาหารชวยใหเขาใจการถายทอดสารอาหารและพลงงานในชมชพได• Mean food chain length • Percentage of link at various levels• Connectance• Consumer links to prey groups

Food web analysis

• Mean food chain– หา link ของ food chain ทงหมดนามาหาคาเฉลย

Detritus Producer1 Producer2

Basal group10

21

4

5

3

9876

1211

Herbivore

Omnivore

Carnivore

Omnivore Food web analysis• Percentage of link at various levels

– แบง link เปน 4 กลม• Top to intermediate• Intermediate to intermediate • Basal to intermediate • Basal to top

– นบ link แตละกลมแลวนามารวมกนแลวเทยบบญญตไตรยางค

Food web analysis

• Connectance (relative complexity of web)= no. of existing trophic links / max no. possible

* Maximum no. of possible = n (n-1)/2

Food web analysis

• Consumer links to prey groups -> diversified of consumer= no. of prey group/ no. of consumer

Page 10: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

10

ความผนแปรของความหลากหลายของชนดระหวางชมชพ

• ความหลากหลายของชนดในชมชพแตละประเภทหรอแตละแหงบนโลกมแตกตางกนไปตามปจจยแวดลอมทเปนตวกาหนด สงทเปนสาเหตของความแตกตางดงกลาวเกดจากปจจยตาง ๆ– อตราผลผลตและทรพยากรในพนท

• อตราผลผลตสงกวาเอออานวยใหสงมชวตเขามาอยอาศยไดมากกวา

ความผนแปรของความหลากหลายฯ

– การมผลา ทาใหมความหลากหลายของชนดสงขน • ลดการแขงขนในการใชทรพยากรของสงมชวต

– ความไมเปนเนอเดยวกนของพนท (habitat heterogeneity) เพมถนทอยอาศยยอย (microhabitat) เออตอการอยอาศยตอสงมชวตไดหลากหลายกวา

ความผนแปรของความหลากหลายฯ

– environmental stress หากมสง เชน ความรอน ความเคม --- จานวนชนดมตา

– ความผนแปรของภมอากาศ มฤดกาลจะมความหลากหลายสงกวา • ภมอากาศหลายรปแบบ

Page 11: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

11

ความผนแปรของความหลากหลายฯ

– การรบกวนในพนท• มการรบกวน –มการเปลยนแปลงดานกายภาพซงสงผลกระทบตอสงมชวตทงหมดในพนท

• การรบกวนอยในระดบปานกลางจะสงผลใหพนทมความไมเปนเนอเดยวกน และทาใหมความหลากหลายของชนดมากขน

ความผนแปรของความหลากหลายฯ

– ชมชพทมอายมากกวาจะมความหลากหลายของชนดมากกวา • เชน ระบบนเวศในเขตศนยสตรเปนระบบนเวศทเกาแก และไดรบผลกระทบจากยคน าแขงนอยกวา ความหลากหลายของชนดจงสงกวา

ความผนแปรของความหลากหลายฯ

• ความหลากหลายของชนดมการลดหลนตามปจจยทางกายภาพ– ขนาดพนท กวางกวามความหลากหลายฯมากกวา

• รองรบสงมชวตไดมากกวา มทรพยากรตาง ๆ ใหสงมชวตไดหลากหลายกวา

• มโอกาสเกดชนดใหมจากการแบงแยกของประชาการไดมากกวา

ความผนแปรของความหลากหลายฯ

– การแยกตวออกจากพนทอน เชน เกาะทหางไกล สงมชวตมโอกาสแบงแยกออกจากประชากรอนและววฒนาการเปนชนดใหม • ระยะทางยงไกลจานวนชนดยงนอย

–การอพยพทาไดยาก –อตราการสญพนธสงขน

ความผนแปรของความหลากหลายฯ

– เสนละตจด • ความหลากหลายฯ จะลดลงเมอหางจากเสนศนยสตรไปทางขวโลกเหนอ หรอขวโลกใต

–ผลจากปจจย เชน อตราผลผลต ความผนแปรของภมอากาศ อายของชมชพ

Page 12: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

12

ความผนแปรของความหลากหลายฯ

– ระดบความสงและความลก • ความหลากหลาย ฯ ลดลง เมอทงระดบความสงและความลกเพมขน

–สาเหตจากปจจยทางกายภาพทสง/ตาเกนไป –ทาใหเกดความเครยดทางสรระ ไมเหมาะกบสงมชวตหลายชนดอาศยอยได

การประเมนความหลากหลายของชมชพ

• การประเมนความหลากหลายในชมชพ– การหาความมากชนด (Species richness) ซงเปนการหาจานวนชนดและการทาบญชรายชอของสงมชวตทพบ • ควรพจารณาในสวนของความเทาเทยมกนของแตละชนด (Species evenness) ควบคดวย

การประเมนความหลากหลายของชมชพ

• การประเมนความหลากหลายในชมชพ– การเปรยบเทยบระหวางพนทควรใชพนทเทากนทงสองพนท เนองจากขนาดของพนทมผลตอความหลากหลายทางชวภาพ

Page 13: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

13

การประเมนความหลากหลายของชมชพ

• ดชนทใชสาหรบการศกษาความหลากหลายระดบอลฟา

– Shannon diversity index; H – Simpson’s index of diversity

– Shannon evenness measure; J

การประเมนความหลากหลายของชมชพ

• Simpson’s index of diversity = 1 -pi2

• Shannon diversity index H = - [ (pi)(lnpi)]• Shannon evenness measure J = H / lnSpi คอ สดสวนของจานวนตวของชนด i เทยบกบจานวนตวของทกชนด

ln คอ ลอการทมธรรมชาต S คอ จานวนชนดทงหมด

การประเมนความหลากหลายของชมชพ

• การเปรยบเทยบความหลากหลายระหวางพนทโดยสวนใหญมกใช– ดชนของแจคคารด (Jaccard’s index; CJ) – ดชนของชอเรนเซน (Sørensen’s index; CS)

• ดชนทงสองเปนตวชวดความคลายคลงระหวางชมชพ

การประเมนความหลากหลายของชมชพ

• CJ = a / (a + b + c) • CS = 2a / (2a + b + c)โดย a คอ จานวนชนดทพบทง 2 พนท b คอ จานวนชนดทพบเฉพาะในพนทท 1 c คอ จานวนชนดทพบเฉพาะในพนทท 2

ความสมพนธระหวางสงมชวต

• เปนปฏสมพนธของสงมชวตตางชนดกน (Interspecific relationship)

• ผลจากการมปฏสมพนธ– เปนฝายทไดประโยชน (+) – ฝายทเสยประโยชน (-) – ฝายทไมไดและไมเสยผลประโยชน (0)

ความสมพนธระหวางสงมชวต• Predation (+ / -) ภาวะการลา• Parasitism (+ / -) ภาวะปรสต• Mutualism (+ / +) ภาวะพงพากน• Protocooperation (+ / +) ภาวะการมประโยชนรวม• Commensalism (+ / 0) ภาวะองอาศย• Competition (- / -) ภาวะแขงขน• Amensalism ( 0,+ / - ) ภาวะกระทบกระเทอน

Page 14: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

14

ภาวะการลา

•การบรโภคของสตวหนง (ผลา) โดยอกสตวหนง (เหยอ)

•รวมความถง– การถกบรโภคของพชโดยสตว (Herbivory) – การบรโภคเพยงบางสวน (เหยอขนาดใหญ) โดยผลาขนาดเลก (Micropredation)

ภาวะการลา

• การโตตอบของเหยอและผลา– ผลา (สงมชวตทไดรบอาหารจากเหยอ)

• มกมอวยวะรบสมผสตาง ๆ ไว • มการพฒนาโครงสรางเพอการลา

– เลบ ฟน เขยว เหลกไน พษ ฯลฯ

ภาวะการลา

• การโตตอบของเหยอและผลา– เหยอ

• มการพฒนาการปองกนตวทหลากหลาย– การปองกนตวของพชจากสตวกนพช

• หนาม (Hook, Spine)• ผลกตาง ๆ ในเนอเยอ • สารทตยภม (Secondary metabolites)

ภาวะการลา

• ตวอยางการปองกนตว– การปองกนตวของพชจากสตวกนพช

• หนาม (Hook, Spine)• ผลกตาง ๆ ในเนอเยอ • สารทตยภม (Secondary metabolites)

ภาวะการลา

• ตวอยางสารทตยภม– ฝนสรางมอรฟน (Morphine) –ยาสบสรางนโคตน –นามนหอมระเหยในมะนาว

Page 15: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

15

ภาวะการลา

– การปองกนตวของสตว • การหน เปนการหลกเลยงผลา และทาใหมโอกาสเกดการสญเสยนอยทสด

• การสงเสยงเรยกสมาชกในฝง (Alarm-call and mobbing) เพอชวยกนปองกนสมาชกตวอน ๆ

• การมโครงสรางเพอปองกนตว (Mechanical defenses) เชน เมน และ ลนเกลด

ภาวะการลา

– การปองกนตวของสตว • การปองกนตวโดยใชสารเคม เชน สกงค ทมปสสาวะกลนฉนรนแรงและมความเปนพษ

• การสรางสารพษในคางคก • การสะสมสารพษในรางกายของผเสอหนอนใบรก

• การใชส

ภาวะการลา

• การใชสเพอทาใหผลาเขาใจผด หรอ สงเกตเหนชดเจน (Adaptive coloration) ม 3 กลมใหญ

–การพรางตว (Camouflage หรอ Cryptic coloration)

–การเลยนแบบ (Mimicry) –การแสดงสใหเหนชดเจน (Aposematic

coloration)

ภาวะปรสต• เปนการอยรวมกนระหวางสงมชวตทตางกน 2 สปชส

– อาจอยภายในหรอภายนอก– ความเปนอยของปรสตจะขนอยกบโฮสต (ตวถกเบยน)

– โฮสตมกไดรบผลกระทบ แตสวนใหญไมถงตาย

ภาวะปรสต• ปรสตภายใน (Endoparasite)

– อาศยอยภายในรางกายของโฮสต• เชน พยาธตวตด (tapeworm) • เชอมาลาเรย (Plasmodium)

ภาวะปรสต• ปรสตภายใน (Endoparasite)

– เขาสโฮสตโดยใหสงอนพาไป• เชนไขจะตดไปกบผก หรอนา หลงจากทตวถกเบยนกนเขาไปเอง ไขจะฟกในรางกายของตวถกเบยน

• สวนปรสตภายในอน ๆ อาจมชวงวยทเคลอนทอสระเพอหาตวถกเบยน เชน พยาธใบไมเลอด

Page 16: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

16

ภาวะปรสต• ปรสตภายนอก (Ectoparasite)

– กนโฮสตจากผวนอก • เชน เพลยออน ทากดดเลอด และ เหบ

– ปรสตภายนอกมกมวธการหาตวถกเบยน ไมอาศยพาหะเหมอนปรสตภายใน

ภาวะปรสต• การโตตอบของโฮสต

– พชบางชนดผลตสารตานปรสตในกลมของ รา และ แบคทเรย

– สตวไมมกระดกสนหลงบางกลม และสตวมกระดกสนหลง มการพฒนาระบบภมคมกน

ภาวะปรสต– ในกรณทปรสตสามารถอยรวมกบโฮสตไดดจะไมทาอนตรายตอโฮสต และอาจกลายเปน symbiont ได

• กลไกการตอตานการปองกนของโฮสต – metabolically detoxification

• pesticide• secondary metabolite ของโฮสต

Parasitoid

• สงมชวตทมวถชวตกากงระหวางการเปนปรสต และผลา – มกอยในอนดบ Hymenoptera ซงตวออนกนเนอเยอของสงมชวตอน (โฮสต) จนกระทงตาย

– ตวเตมวยหาเหยอเพอวางไข

Parasitoid

• Hyperparasitoids– secondary insect parasitoids (เปนตวทตองกนตวออน/เนอเยอของพาราสตอยด)

– เปนตวทอยในลาดบอาหารขนท 4

ภาวะพงพากน

• สงมชวตทงสองฝายไดรบประโยชนจากการอยรวมกน

• มการววฒนาการรวมเพออยรวมกนระหวางสองสปชส– การเปลยนแปลงของฝายใดฝายหนงมกสงผลตอการอยรอดและการสบพนธของอกฝาย

Page 17: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

17

ภาวะพงพากน

• ภาวะพงพากน vs ซมไบโอซส– ซมไบโอซส = สงมชวตคนละชนดมชวตอยรวมกน • เปนไดทง parasitism / commensalism /

mutualism– ภาวะพงพากนอาจเปนซมไบโอซสหรอไมกได

ภาวะพงพากน

• ประเภทของภาวะพงพากนตามสมบต– Transportation mutualism

• ผผสมเกสร และพชดอก • มะเดอ และ แตน (fig wasp)• ผกระจายเมลด

ภาวะพงพากน

• ประเภทของภาวะพงพากนตามสมบต– Protection mutualism

• Ant-plant protection• Cleaning • Bioluminescence

ภาวะพงพากน

• ประเภทของภาวะพงพากนตามสมบต– Nutritional mutualism

• Legume-rizhobium• Micorrhizal• Coral-algae symbiosis• Gut microbiome

ภาวะการมประโยชนรวม

• ภาวะทสงมชวต 2 ชนดมาอยรวมกน และไดประโยชนรวมกน แตไมจาเปนตองอยดวยกน

• เมอสงมชวตทงสองชนดแยกออกจากกนจะไมมผลกระทบตอการดารงชวตหรอการสบพนธ

ภาวะการมประโยชนรวม

• ตวอยางมดกบเพลยออน – มดจะทาหนาทปองกน ดแลเพลยออน – เพลยออนจะใหน าหวานสวนเกนทดดจากตนไมเปนอาหารแกมด

Page 18: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

18

ภาวะการมประโยชนรวม

• ตวอยาง ควายกบนกเอยง – นกเอยงจะไดประโยชนโดยกนแมลงทรบกวนควาย

– ควายจะไดประโยชนจากการทมสขอนามยทดขน

ภาวะองอาศย

• การอยรวมกนแลว สงมชวตหนงไดประโยชน โดยอกฝายไมไดรบผลกระทบอยางมนยสาคญ – ตวอยางสาหรายบนกระดองเตาทะเล เพรยงทเกาะบนผววาฬ ทงสองกรณนเตาทะเลและวาฬไมเสยประโยชนในการเคลอนท แตสาหรายไดทอยอาศย และเพรยงไดรบกระแสนาทมออกซเจนและอาหาร

ภาวะองอาศย

– ตวอยางววกบนกยาง ซงนกยางไดกนแมลงทบนจากทซอนเมอฝงววกนหญา

– ตวอยางพชทขนตามลาตนของพชตนอน แตไมใชสารอาหารจากตนไมทไปเกาะ เชน เฟรน กลวยไม มอส และ สปปะรดประดบ ทขนอยตามเปลอกไม ในกรณนเรยกวา Epiphytism (แปลวาภาวะองอาศยเหมอนกนแตใชกบพชองอาศย)

ภาวะการแขงขน

• ประชากรของ 2 หรอมากกวา 2 สปชสในชมชพมการแยงใชทรพยากรเดยวกนทมจากด– แรธาต / สารอาหาร– พนท (หากน, ทารง, อาณาเขต)– แสง– ความชน

• มกทาใหอตราการตายสงขน การเตบโตและอตราการเกดลดลง

“2 species with identical niche could not coexist in the same community”

ภาวะกระทบกระเทอน

• สงมชวตหนงถกยบย งการเตบโต / การดารงอย โดยสงมชวตอน (amensal)

• อาจพจารณาวาเปนการแขงขนรปแบบหนง แตสงมชวตทงสองมความสามารถในการแขงขนแตกตางกนมาก

Page 19: Ecological community HO - Kasetsart Universitybio.flas.kps.ku.ac.th/courses/381/communityHO.pdf · Ecological community ... – ชุมชีพหลกั (Major community หรือ

19

ภาวะกระทบกระเทอน

• ตวอยาง– การหลงสารพษสสงแวดลอม (Allelopathy) โดยทสงมชวตอกชนดหนงไมสามารถอาศยอยได

– การแยงอาหารระหวางสตวตางชนด• เลยงผา กบ ดวง (Timacha) ทกนพชชนดเดยวกน