eczacibaÞi ve tÜcaret a.Þ. · 2003. 7. 24. · la‡ –n mas 15/5/02 11:08 page 3. 4 la‡ –n...

ECZACIBAfiI

‹LAÇ SANAY‹

VE T‹CARET A.fi.

ÇALIfiMA RAPORU 2001

�LA� �N mas 15/5/02 11:08 Page 1

3

Yönetim Kurulu4

Yönetim Kurulu Baflkan›’n›n Mesaj› 6

Söylefli / Bilime Deste¤in Neresindeyiz? 10

Dünya ‹laç Endüstrisi 20

Türk ‹laç Endüstrisi 36

Eczac›bafl› ‹laç Grubu 42

Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin ‹flbirli¤i Yapt›¤›

Uluslararas› Kurulufllar 47

Y›ll›k Çal›flma Raporu 2001 50

Ayr›nt›l› Bilanço 58

Ayr›nt›l› Bilanço Dipnotlar› 60

Ayr›nt›l› Gelir Tablosu 77

Ayr›nt›l› Gelir Tablosu Dipnotlar› 78

Ek Mali Aç›klamalar 84

Kâr Da¤›t›m Tablosu 90

Fon Ak›m Tablosu 91

Nakit Ak›m Tablosu 92

Sat›fllar›n Maliyeti Tablosu 93

Denetleme Kurulu Raporu 94

Ba¤›ms›z Denetim Raporu 95

‹Ç‹NDEK‹LER

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

4

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

5

Görev Süresi

18.04.2001 - 26.04.2002

(Foto¤raf s›ras›na göre)

Oktay Tulpar Üye

R. Faruk Eczac›bafl› Baflkan Yard›mc›s›

F. Bülent Eczac›bafl› Baflkan

O. Erdal Karamercan Üye

Sedat Birol Üye

Saffet Özbay Üye

YÖNET‹M KURULU

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

6

2001’in daha ilk aylar›ndan itibarende¤iflik nedenlerle önce Türkiye’yi, 11 Eylül sonras›nda ise yeryüzününbütün ülkelerini etkisine alanola¤anüstü olaylar, bazan kolaycaunutulabilen bir gerçe¤i dünyakamuoyuna yeniden hat›rlatt›.

Etkin, yarat›c›, verimli biçimde görevlerini yerine getiren ça¤dafl bir sa¤l›ksektörüne sahip olabilmek, her toplum için, modern düzende varl›¤›n› koruyupsürdürebilmesinin en vazgeçilmez koflullar›ndan birisidir. Hele modern ilaçlarve afl›lar›n kesintisiz üretimi, özellikle ola¤and›fl› koflullar belirdi¤i anlarda,ulusal güvenlik aç›s›ndan da stratejik bir önem kazan›yor. Yar›nlar›n› güvenalt›na almak isteyen hiçbir toplum, kusursuz biçimde iflleyen bir sa¤l›k sistemiile modern ilaç endüstrisinden yoksun kalamaz.

Yirmibirinci yüzy›l bafllar›n›n sa¤l›k ve ilaç alanlar›nda ortaya koydu¤utemel gerçekleri, 2001 y›l›n›n ilk yar›s› geride kal›rken, Türkiye olancaaç›kl›¤›yla yaflad›.

Denetim alt›ndaki döviz kuru politikalar›, fiubat sonlar›na do¤ruuygulanamaz duruma düfltü ve ekonomi tam bir kriz ortam›na girdi. Dövizkurlar›n›n dalgalanmaya b›rak›lmas› ise, ABD Dolar› karfl›s›nda, TürkLiras›’ndaki de¤er kayb›n›n, 2001 Haziran’›nda yüzde 100’ü bulmas›ylasonuçland›. Devalüasyona paralel olarak, sanayi kesiminin bütün girdilerindede önemli art›fllar gerçekleflti. Ço¤u ilaç etkin maddesini yurt d›fl›ndan

YÖNET‹M KURULU BAfiKANI’NIN MESAJI

SA⁄LIK VE ‹LAÇ

SEKTÖRLER‹N‹N B‹R

“ULUSAL GÜVENL‹K”

SORUNUNA DÖNDÜ⁄Ü

YEN‹ DÜNYA ORTAMI

VE TÜRK‹YE

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

7

sa¤layan ilaç endüstrisinde de, üretim maliyetleri ve finansman giderlerindebüyük art›fllar meydana geldi. Tüm di¤er üretici kesimlerde maliyet art›fllar›en k›sa süre içinde ürün fiyatlar›na yans›t›l›rken, ilaç endüstrisinin,maliyetlerdeki yükseliflleri fiyatlar›na yans›tmas› devlet taraf›ndan ertelendi.

‹laç endüstrisi, karfl›laflt›¤› bunal›ma ra¤men, Türkiye kamuoyuna flu mesaj›verdi: Türk halk›n›n kulland›¤› ilaçlar›n çok büyük bölümünü üreten endüstri,tüm özverileri göze alarak, koflullar ne olursa olsun, ilaç sunmay›sürdürecektir. 2001’in ilk yar›s›n› yüzde 25 zarar ile kapatan Türk ilaçendüstrisi, ‘toplumu ilaçs›z b›rakmama’ görevini, y›l boyunca aksatmadanyerine getirdi.

Baflar›l› bir dönem say›lan 2000’e göre, ilaç endüstrisi 2001 y›l›n›küçülmeyle kapatt›; ancak, böylesine bunal›ml› bir ortamda, gerekli ilaçlar›özveriyle sa¤lam›fl bulunmas›, Türk ilaç endüstrisi için bir onur kayna¤›oldu.

Sa¤l›k ve ilaç sektörlerinin, ulusal güvenlik baflta olmak üzere yaflam›n heralan›nda ne kadar önemli ifllevlerinin bulundu¤u, 11 Eylül 2001’dekisald›r›lardan sonra, bu kez dünya çap›nda bir s›navdan daha geçti.

Sald›r›lar özellikle kimyasal, biyolojik ya da nükleer maddelerle, moderntoplumlara karfl› uygulanabilecek biyolojik terör tehdidini, uluslararas›gündeme yükseltti. Birleflik Amerika Senatosu’nun ço¤unluk liderineyollanan bir mektuba, öldürücü nitelikte üç milyon flarbon (anthraks)sporunun konulmas› ve mikrop bulaflan mektuplara dokunan befl kiflinin canvermesi, ilaç endüstrisini, y›¤›nsal ölüm araçlar›na dönüfltürülebilecek mikrop,zehirli gaz ve radyoaktif etkenlere karfl› gerekli ilaç ve afl›lar› üretmeye ya dayepyeni çözümler araflt›rmaya yöneltti. Birleflik Amerika ve Avrupa Birli¤iülkeleri bir ulusal güvenlik önlemi olarak, beklenmedik anlarda ç›kar›labileceksalg›n, bulafl›c› hastal›klar› önlemek ya da tedavi edebilmek amac›yla,stratejik ilaç ve afl› stoklar› yapmaya girifltiler.

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

Baflkan Bush’un deyifliyle, ‘savafl’ koflullar› alt›nda haz›rlanan 2.1 trilyonABD Dolar› düzeyindeki yeni ABD Bütçesi’nde, bir önceki y›la göreyüzde 6,3 art›fl ve 489 milyar Dolar kaynakla, en büyük pay› Sa¤l›kBakanl›¤› al›yor. Özellikle biyolojik teröre karfl› 1.6 milyar Dolar’l›kyat›r›mla ilk kez bir ‘erken uyar› sistemi’ kurulmas›n› isteyen Bush, BirleflikAmerika’n›n ulusal ilaç stoklar›na, 2003 Eylül’üne kadar, en az 20 milyonkifliye yetecek ölçüde antibiyotik ve afl› eklenmesini öngörüyor. Sa¤l›k ve ilaçalanlar›ndaki öncü araflt›rmalar› destekleyen Ulusal Sa¤l›k Enstitüleri’ninödenekleri ise, yüzde 15,7 art›r›larak, toplam 27.4 milyar ABD Dolar›’naç›kar›l›yor.

Türkiye’nin flans›, devlet say›s›n›n 200’e ulaflt›¤›bir ça¤da, halk›na uluslararas› standartlardailaçlar üreten ve dünyan›n ancak 35 ülkesindebulunan modern bir ulusal ilaç endüstrisine sahipolmas›d›r.

Türk ilaç endüstrisinin flanss›zl›¤› ise, herekonomik kriz an›nda varolma hakk›n›kendisinden neredeyse esirgeyen bir siyasalortamda, de¤erini ve ifllevlerini yeni bafltankan›tlama durumuna sürüklenmesidir. ‹laç endüstrisinin özlemi, Türkiyeekonomisinin bütün üretici sektörleri gibi, ça¤dafl ekonomi ve iflletmecili¤in entemel gereklerine uygun, rasyonel bir iflleyifl ya da çal›flma ortam›nakavuflturulmas›d›r. Maliyet ve fiyat yap›s›n›n, ilaç kurulufllar›na art›kyepyeni ek kaynaklar yaratarak, gelece¤in çok daha ileri teknolojilerinin enk›sa sürede Türkiye’ye kazand›r›lmas›n› sa¤layacak biçimde düzenlenmesigerekiyor.

Ürünlerini, aylar boyunca, üretim maliyetinin alt›nda kalan fiyatlarlasunmaya zorlanan bir endüstri, sermaye yap›s›n›n u¤rad›¤› zararlar›gidermekte gün geçtikce artan zorluklarla karfl› karfl›ya kalmaktad›r.

8

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

Stratejik önemi son geliflmelerle birlikte daha da artan Türkiye’de, ulusal ilaçendüstrisinin ülke aç›s›ndan tafl›d›¤› önem de ayn› ölçüde art›yor. AvrupaBirli¤i, 2004 y›l›nda yeni üye olacak devletlerle Do¤u Avrupa’ya do¤ruaç›lmaya yönelirken, AB normlar›yla uyum kurmaya çal›flan Türk ilaçendüstrisinin, piyasa ekonomisinin gerekli k›ld›¤› koflullara kavuflmas›büsbütün öncelik kazan›yor.

Türkiye’de uluslararas› standartlarda modern nitelikte bir ulusal ilaçendüstrisinin do¤ufluna öncülük eden Eczac›bafl› ‹laç Sanayi, iç ve d›flkoflullardaki darbo¤azlara ra¤men, 2001 y›l›nda da sa¤l›k alan›na yine

olumlu katk›larda bulunmak amac›yla büyüku¤rafllar verdi. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin yurt içive yurt d›fl› pazarlardaki toplam ilaç sat›fllar›, birönceki y›la oranla yüzde 44 artarak, 180 trilyonTL düzeyine ulaflt›. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi, y›lboyunca yeni 12 ilac› daha t›p hizmetine sundu.

Eczac›bafl›, 60. kurulufl y›ldönümünü kutlamayahaz›rlan›rken, sa¤l›kl› bir gelece¤in kurulmas›naöncülük etme temel hedefine odaklanmay›sürdürüyor. Dünyan›n sa¤l›kl› yaflama

olanaklar›na kavuflturulmas›n›n, daha güvenli bir ortama ulaflman›n ilkkoflulu oldu¤u ise her gün çok daha iyi anlafl›l›yor.

9

BÜLENT

ECZACIBAfiI

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

10

De¤erli Ortaklar›m›z, pay sahibi oldu¤umuz kurulufllar, çal›flmalar›n›, içinde bulunduklar› sanayi kesiminin, ülke ve en genel anlamda dünya

ekonomisinin oluflturdu¤u ortamda sürdürüyorlar. Bu ortam› belirleyen veriler, geliflmeler, e¤ilimler, kurulufllar›m›z›n varl›¤›n›, kârl›l›¤›n›,

gelece¤ini etkiliyor. Yat›r›mlar›m›za, kurulufllar›m›z›n çal›flmalar›na do¤ru yön verebilmek için bu etkileri do¤ru de¤erlendirmemiz gerekiyor.

‹flte bu amaçla 2001 y›l› çal›flma raporlar›n› haz›rlarken, ilgili kuruluflumuzu etkileyen ortamla do¤rudan ya da dolayl› iliflkisi olan bir konuda,

konu hakk›nda bilgi ve deneyim sahibi kiflilerle yine deneyimli yazarlar›m›z taraf›ndan yap›lm›fl röportajlara yer vermeyi düflündük. Eczac›bafl›

B‹L‹ME DESTEK Ülkemiz, bilim veteknoloji üretimine, bilginin ürüne,teknolojiye dönüfltürülmesine, kaliteliinsan gücü yaratmaya özel önem

vererek ve yeni stratejiler belirleyerek, geliflmiflülkeler aras›na kat›lma flans›n› yakalayabilir mi?“Arkadan gelenler”in, dünyada böyle bir flans› varm›? Böyle bir at›l›m›n önündeki engeller nelerdir

ve büyük dönüflümü gerçeklefltirmek için neleryap›lmal›d›r? Bilgi toplumuna geçifl sürecinde

Türkiye’nin flanslar› ve f›rsatlar› nelerdir?Bu ve benzer sorular›, iki uzmanla görüfltük.

Birincisi, ODTÜ Fizik Bölümü’nden, TÜB‹TAKBilim Politikalar› Dairesi eski baflkan› ve

üniversitesinde bilim politikalar› yüksek lisansprogram› yürütücüsü Prof. Dr. MET‹N DURGUT.

‹kinci uzman ise, TOSUN TERZ‹O⁄LU, TÜB‹TAKeski baflkan› ve Sabanc› Üniversitesi Rektörü

matematik profesörü... ORHAN BURSALI

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

ORHAN BURSALI Bugün bilim ve teknoloji konular›ndaki sorularayaln›z bizim gibi ülkelerde de¤il, Avrupa Birli¤i gibi, dünya bilim veteknolojisinin kalbinin att›¤› bir ülkeler toplulu¤unda da çözümaran›yor. AB yönetimi özetle diyor ki: “Yüzy›l›m›z bilim ve teknolojiyüzy›l›, ancak durumumuz hiç de iyi de¤il, önlem almazsak bilgiekonomisine geçemeyiz. GSY‹H’n›n ortalama sadece yüzde 1,9’ unuAr-Ge’ye harc›yoruz, oysa ABD yüzde 2,8, Japonya ise yüzde 2,9harc›yor. Avrupa ile ABD aras›nda araflt›rmaya ayr›lan kaynaklararas›ndaki makas aç›larak, 1992’de 12 milyardan 1998’de 60milyar Euro’ya ç›kt›. Yüksek teknolojide çal›flanlar›m›z›n say›s›

daha az. D›fl ticarette yüksekteknoloji ürünlerininpay›nda durmadan geriyedüflüyoruz. 6. ÇerçeveProgram› ile, Avrupa’n›n bukötü durumunu düzeltece¤iz,iflsizli¤i yokedece¤iz, BT (BilgiTeknolojisi) ile ekonomiyirekabetçi k›laca¤›z…”(Avrupa Komisyonu,Guidelines for EU researchactivities)

Avrupa ki bunu diyor, Türkiye ne yapmal› dersiniz? Türkiye bilimedestekle, ekonomide zenginlik yaratabilir mi? Bunun için hangiaç›l›mlar gerekli?MET‹N DURGUT Türkiye öncelikle ulusal sistemini, pek çok bak›mdankoptu¤u uluslararas› bilgi/bilim sistemlerine eklemlemeli ve verimliçal›flt›rmay› becermelidir. Verimli iflleyifl, bilim politikas›n› di¤erulusal politikalar ile uyumlu hale getirmekle bafllamal›. KiflilerinCV’leri yan›nda, kurumlar›n ve ülkelerin de CV’lerinin oldu¤uunutulmamal›. Tek tek bireysel çabalar ile ancak “s›f›r toplamtoplumu” denilen ve birlikte hareket için yönünü saptayamayantoplumlar durumuna düflülür.‹yi bir s›nai üretim ve tasar›m yetene¤imiz oldu¤usöylenebilir; ama, örne¤in bu kez de enformasyontoplumuna geçifli kaç›rd›k ve bu nedenle genebaflkalar›n›n mallar›n›n pasif tüketicileriolaca¤›z. Bilgi toplumu evresi için flanslar›m›zvar. Ayn› flekilde, moleküler bilimler veteknolojilere, tar›m ve sa¤l›ktakiuygulamalar›na e¤ilmek için f›rsat›m›zvar. OB Türkiye gibi “arkadan gelenler”,bilim politikalar› ile yükselme

Ekonomik yar›fl›ntemelinde bilimeve teknolojikyarat›c›l›¤a destekyat›yor.

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

üstlenmek istemeyebilir; o zaman da genel hizmetolarak devlet ve güçlü sivil toplum örgütleri devreyegiriyor. Türkiye’de bu yönde bir geliflme eksik. Biliminaç›kça, bir sistem dahilinde yönetilmesi gerekiyor.Ad›yla san›yla; aynen sanayinin, teknolojininyönetilmesinde oldu¤u gibi ...OB Dünya ekonomisini büyüten ana faktörlerde, bilimve teknolojinin yeri nedir?MD Son 50 y›l içinde sanayileflmifl ülkelerinbüyümesinin en az yüzde 50’den fazlas›n› bilim veteknolojideki (BT) geliflmeler sa¤lad›. Sermayeyat›r›m›ndan, iflçi üretkenli¤inden vb. hepsindendaha yüksek derecede... BT, emek ve sermaye katk›s›n›ikiye katl›yor tek bafl›na ve bu, Japonya’da mesela,yüzde 60’lar› geçiyor. 10 sene önce Japonya, enformasyon toplumuna geçiflprojelerini tart›fl›rken, bir “Beyaz Belge” yay›mlad› ve“Entelektüel olarak yarat›c› toplum olaca¤›z” dedi.Japonya taklitçilikle suçlan›yordu. Kore, teknolojiyedayal› ekonominin önemli ad›mlar›n› ataca¤›n› ilanetti¤inde flunu dedi: “Biz, uluslararas› araflt›rmalardaetkin büyük projelerde yer alaca¤›z.” Bilim politikalar›

flans›n› yakalayabilirler mi?MD Bunun örnekleri vard›r. Arkadan yetiflmeninstratejileri, iç ve d›fl kaynaklar›n “tamamlay›c›l›¤›”ilkesince, gereksiz yere “içe kapanmaya” izin vermez.“Yakalama politikalar›”, bilgilendirme, yönlendirmeve teflvik mekanizmalar›n› zorunlu k›lar. Tümtehditlere/f›rsatlara karfl›n, tarihsel süreçlerin içindeyer al›p haz›rlanmay› tercih etmeliyiz. Rastgeleyapt›¤›m›z -yetiflmifl insan dahil- üretim,baflkalar›n›n ekonomilerine ve toplumlar›na girdioluyor. Bugün, büyük ölçekli ve zamana uygunplanlamadan vazgeçmenin bedelini ödüyoruz. fiimdigüncel geçerlili¤i olan bilimsel-ekonomiküstünlüklerin, katma de¤eri yüksek faaliyetlerba¤lam›nda tasarlanmas› gerekiyor. Bu stratejiktasar›m›n, ülkemize özgü faktörlerin dikkate al›nd›¤›“yakalama stratejileri” ile desteklenmesi gerekiyor.OB Bilimin deste¤inin stratejik olarak planlanmas›gerekir, diyorsunuz.MD Klasik bir iktisat tart›flmas› olan “pazartökezlemesi”ni (market failure) an›msat›r›m. Pazarmiyoptur, uzun vadeli sonuç verecek belirsiz yat›r›mlar

12

Biz hep tehditlerin ortas›ndave içinde yaflad›¤›m›z›söylüyoruz, ama butehditlerden olumlu bir fleyyaratam›yoruz. GüneyKore’nin at›l›m›nda, Çin ve

Japonya tehdidi çokönemliydi. F›rsatlar›kaç›r›yorsunuz, bari tehditlerikaç›rmay›n!

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

var. ‹zliyorlar ve kendi bilim ve sanayi kurulufllar›nayön veriyorlar. Avrupa, 6. Çerçeve Program› ile, ABD veJaponya’y› ekonomik olarak ancak bilim ve teknolojiyiçok daha h›zl› gelifltirerek yakalayabilece¤ini resmenilan etti. Ekonomik yar›fl›n temelinde bilime veteknolojik yarat›c›l›¤a destek yat›yor.OB Türkiye’de sistem neden çal›flm›yor?MD Türkiye’yi tan›yan Sanja Lall’›n teknoloji transferiüzerine kitab› var. Avrupa Komisyonu’nun haz›rlatt›¤›raporun Türkiye ile ilgili k›sm›nda, “Türkiye’de bilimve teknoloji sistemleri var, ancak sistem ifllemiyor”diyordu. Bunu iflletmek için Avrupa’ya iyice bakmakönemli. Türkiye bu iflbirli¤ine girmeli, oradanö¤renmeli, ama girmeyecekse o zaman çok iyi izleyereksistemlerindeki verimi art›rmal›. Ö¤rencilerimiz var.Onlar› yetifltirip her yere gönderiyoruz; kap›fl›l›yorlar!Ama bizde sistem çal›flm›yor. Biz hep tehditlerinortas›nda ve içinde yaflad›¤›m›z› söylüyoruz, ama butehditlerden olumlu bir fley yaratam›yoruz. GüneyKore’nin at›l›m›nda, Çin ve Japonya tehdidi çokönemliydi. F›rsatlar› kaç›r›yorsunuz, bari tehditlerikaç›rmay›n! Bunun s›rr› ise Ankara’da... Hemflehri,afliret iliflkileri ve yararlar› düzeyinden, ulusal yarardüzeyindeki iliflkilere geçemiyoruz belki. Tarihselgelene¤i k›sa düflenler, s›nama yan›lma ileö¤renmemifl toplumlar, kriz karfl›s›nda ulusal düzeyinafla¤›s›na daha kolay düflebiliyor. Ulusal birplatforma geldi¤inizde onun gerektirdi¤i kurallar vepolitikalar söz sahibi olmal›.OB Ülkemiz bir zamanlar bilimsel düflünceyle iliflkikurmaya çok önem vermedi mi?MD 1933-1938 aras› befl y›ll›k planda teknolojigelifltirmek ve uygulamak konusu çok önemliydi.‹smet Pafla flöyle diyordu: “Dünya çap›nda rekabet

13

edebilecek mallar üretmek istiyoruz.” Bunu ‹kinciDünya Savafl›’ndan önce diyorlar ve dikkat edin anafikri hiç kaç›rm›yorlar. Mühendislik, sanayiprojelerinde yer alarak geliflti; yerel veya ulusaldüzeyde üretim güçleri harekete geçti. Marshallplan›na girdikten sonra, rekabet gücü olan malüretimi bak›fl›n› iyice terkettik. So¤uk savafldöneminde üstlendi¤imiz rol, sosyal geliflmemiziolumsuz yönde etkiledi, bilim ve teknolojiyi kullanmayetene¤imizi s›f›rlad›. OB Bugün bilime deste¤in önemi anlafl›ld› m›?MD Hâla hiçbir siyasi programa, bilim ve teknolojidekapasitemizi harekete geçirmeye yönelik bir düflünceyans›m›yor. Katma de¤eri yüksek mal ve hizmetler,sa¤l›k, biyoteknoloji çok önemli hale geldi bütündünyada. Ancak Türkiye bu alanlarda bir politikayasahip de¤il. Siyasi kadrolar d›flar›daki geliflmeleriolumlu anlamda izleyip orada oluflan rüzgârlardanetkilenip bir de¤iflimi tafl›yamad›lar Türkiye’ye. Bütünkötü de¤iflimler yafland›. Bol de¤iflik markalar,ürünler vb. geldi ve bunlar›n tüketilmesi önemligörüldü. Borçlar ald›k ve tükettik. Ancak amacayönelik üretici bir fley yapamad›k.OB Türkiye neler yapmal›, bilime deste¤in Avrupadüzeyine ç›kabilmesi için?MD Dürüst davranmal› ve krizin bir anl›k veya k›smide¤il topyekün bir kriz oldu¤unu kabul etmeliyiz.Krizin atlat›lmas›nda yeni bilgi ve beceri büyük roloynayacakt›r. Beceriyi transfer edebiliriz, d›flardangetirtebiliriz, ama mutlaka özümsemek zorunday›z.Bunun için de ulusal hedefler, kiflisel hedeflerin birparças› olmal›. Korkular› aflmam›z laz›m. Büyüksistemlerden çok korkuyoruz. Avrupa’dan korkuyoruz;yerel bölgesel sistemlerin ç›kmas›ndan korkuyoruz.Bilim ve teknoloji üretkenli¤i karar›n› al›nca sosyal veekonomik güç dengesi ve ülkemizin konumu dade¤iflecektir. Bütün sorunlar›m›z bu di¤er bak›fl aç›lar›n›kullanmamaktan kaynaklan›yor. Bu bak›fl aç›lar›n›n,bu kalk›nma araçlar›n›n egemen oldu¤u alanlardayaflamam›z laz›m. Türk ordusu nas›l NATOçerçevesinde güçlü olduysa, biz de bilim ve teknolojiortam›nda yerimizi almal›y›z.OB Büyümenin bileflenleri, ekonomide BT’nin rolü,

Krizin atlat›lmas›nda yenibilgi ve beceri büyük roloynayacakt›r. Beceriyitransfer edebiliriz, d›flardangetirtebiliriz, ama mutlakaözümsemek zorunday›z.

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

14

sanayide ve kamuda yöneticilerin niteliklerini deyeniden tan›ml›yor mu? MD Hem de nas›l! Bir kompleks sistemi tarif ediyoruz.Bu sistemlerin yönetilmesi basit iliflkilere ve sistemlereindirgenemez. Kompleks sistemdeki yöneticilerinözellikleri farkl›d›r. Yönetici, sonsuz derecede dahafazla iletiflim hatt›ndad›r. Yöneticinin atraktif bircazibeyi ve yeri yaratmas› laz›m. Kamuya bakarsak,Cumhuriyet’i kuranlar, siyasetin, ekonominin, sanayidevriminin oda¤›nda durabildiler. ‹nsan faaliyeti vekurumlar sistemik bütünlü¤e do¤ru gelifliyor. Fazlaspektaküler olmayan faaliyet ve kiflilerin kolektifbirliktelikleri, çok ilginç ürünler yaratabiliyor.Yönetici bunu görmeli ve durmadan mükemmeliyetleryaratabilmeli. Küresel yönetici tek bir ürün bile üretse,karmafl›k bir sistemi yönetti¤inin bilincinde olmal›.OB Bilime deste¤in bugünkü dünyadaki içeri¤i nedir? MD Birincisi, bilim, “raslant›sal himaye” edilmektenç›kt›. Düzenli ve sistemli deste¤e kavufltu. ‹kincisi,deste¤in arkas›nda, uluslararas› veya yerel misyonuçok iyi tan›mlanm›fl ulusal bilim ajanslar› var -kibunlar uluslararas› politikalar da üretirler- ya da azsay›da NATO, BM, AB Komisyonu gibi, ulusal ajansveya hükümet temsilcilerinin oluflturdu¤u yap›lar var.Bilimde basit bir destek yok. Maliyet hesaplar›n›nyap›lmaya çal›fl›ld›¤›, sosyo ekonomik faaliyetalanlar›na kadar uzanan beklentilerin tan›mland›¤›destek söz konusu. Bu sürece bilim adamlar› dakatk›da bulunuyor. ABD’deki durum gösteriyor ki,bilime ayr›lan para beklenenleri sa¤l›yor. Bütünekonomik s›k›nt›lara ra¤men, her fleyden k›s›lsa bilebilime destek sürüyor. OB Toplumlar›n bilimden beklentilerinin artt›¤›n›söyleyebilir miyiz?MD Hem de çok ciddi olarak... Yaflam standard›,sa¤l›kl› çevre gibi beklentilerinin karfl›lanmas›nda,bilimin oynad›¤› rol art›yor. Ulusal savunma vesanayi beklentilerini de buna eklemek gerek. Büyükbeklentilerin ifade biçimi de¤iflti. Biliminmaliyet/yarar analizindeki süreçler de¤ifliyor; üretilenbilgi bir süre sonra etkinlik anlam›nda ticarilefliyor.Bu ticarileflmeye bilim üretenler de fiilen kat›l›yor.Üretilen fleyin ne kadar sosyo ekonomik yararsa¤layaca¤› konusunda basmakal›p bilinenlerin

ötesine geçti geliflmeler. Yeni bir mekanizma olufltu.Tekno parklar, bilim parklar›, bilim merkezleri... Çokilginç baflka bir nokta daha: Dünyay› tehdit edenuluslararas› büyük çat›flmalara, diplomasi ve siyasetbazan çözüm bulam›yor. Burada araflt›rmac›lar yeniroller üstleniyor. OB Bilim baflka hangi özellikler kazand›? MD Bilimden toplumun beklentileri art›nca, biliminaraflt›rma kapasitesi, dünyan›n neresinde olursaolsun herkesin ilgisini çekiyor.Araflt›rmac›n›n üstelik laboratuvar aletleri ile birlikteserbest dolafl›m› gündemde. Daha önce, derecelerin,ö¤rencilerin, unvanlar›n serbest dolafl›m› vard›.Mesela OECD düzeyinde global bilim konular›ndabilimsel araç ve gereçlerin dolafl›m›ndan gümrük vb.al›nmamaya baflland›. Z›mni, yani örtük bilginingidifl gelifline kap›lar iyice aç›ld›. Ancakkomünikasyonla aktar›labilen, say›sallaflt›r›lmas› okadar kolay olmayan bir bilgi iliflkisinden sözediyoruz. Müzelere var›ncaya kadar topluma aç›kk›l›nmas› gereken her fley yeniden yap›lan›yor.Örne¤in Fermi gibi büyük araflt›rma

Dünyay› tehdit edenuluslararas› büyük çat›flmalara,diplomasi ve siyaset bazançözüm bulam›yor. Buradaaraflt›rmac›lar yeni rollerüstleniyor.

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

laboratuvarlar›n›n halka, ö¤rencilere aç›kstandartlaflt›r›lm›fl e¤itim programlar› var. NASA’danbedava e¤itim paketleri alabilirsiniz. OB Yani bilim ve bilgiyi her yerde “avlaman›n”araçlar› m› gelifltiriliyor?MD ABD dünyan›n her yerindeki ak›la, “benim akl›m,benim yararlanaca¤›m ak›l” diye bak›yor; bilimselbilgiyi her yönden kullanabilmenin yeniörgütlenmelerini yap›yor. Bilgi toplumu ileenformasyon toplumu aras›ndaki fark› yaflayaca¤›z.‹nsan›n fark›nda olan bilgi iflleme süreçleri hakimolacak. ‹nternette arama makineleri veya yöntemleriflimdi aptal. Bunlar› ak›lland›racak çok iyi ara yüzlerdönemi bafll›yor. Bu, bilgi toplumunun özelli¤i.Kuantum enformasyon teorisi, gerçek güvenliksistemini kuracak. Enformasyon toplumunun basitli¤iafl›lacak. ‹nsan akl› ve düflüncesinin her fleye derinlikkazand›raca¤› toplumun ad›d›r bilgi toplumu.OB Bilimin kendi iç dinami¤i, toplumu nereyegötürecek?MD Biyoteknoloji-genetik bilimler yaflam bilimleriniderinden etkiledi; sa¤l›¤›, ormanc›l›¤›, tar›mc›l›¤›...

15

‹nsan genom projesi iflin bafl› henüz. Sistemi hücrekarmafl›kl›¤› ile yorumlamaya bafllad›k. Ak›l hangidüzeyde do¤uyor, hücre düzeyinde mi, molekülerdüzeyde mi, yoksa beyin düzeyinde mi? Bu bambaflkabir dünya, böyle bir dünyada çok büyük araflt›rmac›kadrolar›na ve araflt›rmac› iflbirliklerine ihtiyaç var.Ülkemizde iflbirli¤i zafiyeti çok büyük. Herkes, stratejikplanlama yap›yor, bilimsel verilerin ›fl›¤›nda, gelecekkayg›lar› ile yap›yor. fiimdi kuantum enformasyontoplumuna gidiliyor. Kuantum cihazlar› ilebeyinlerimiz büyük sars›nt› geçirecek. Ak›l, kuantumdüzeyinde olufluyor. Bilgi ifllemenin ötesinegeçiyorsunuz. Bu, datay› dataya çevirmiyor, birsonraki sürece yol gösteriyor, onu yorumluyor. Belki kuantum teorisi de¤iflecek. Bugün kulland›¤›m›zteorinin içinde paradokslar var. Belki beynin,düflüncenin içine girilmesiyle farkl› ayr›nt›lar önplana ç›kacak. Biyolojide kuantum flifreleme teorisipeflindeler, kuantum düzeyinde birtak›m kodlar varm› araflt›r›l›yor.

üretkenli¤i karar›n› al›ncasosyal ve ekonomik güçdengesi ve ülkemizin konumuda de¤iflecektir.

Korkular› aflmam›z laz›m.Büyük sistemlerden çokkorkuyoruz. Avrupa’dankorkuyoruz; yerel bölgeselsistemlerin ç›kmas›ndankorkuyoruz. Bilim ve teknoloji

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

OB Ekonomik üstünlüklerin temelinde bilim ve teknoloji ne dereceyat›yor?TOSUN TERZ‹O⁄LU Ekonomik üstünlüklerin, refah›n alt›nda yatan,bilgi üretmenin yan› s›ra üretilen bilgiyi teknolojiye (BT), ürünedönüfltürme becerisidir. BT üretimi, bu üretimi ürün ve üretimyöntemleri ba¤lam›nda ekonomiyle bütünlefltirme çabalar›,bugünkü refah› yaratt›. Bak›n, 1996’da ABD’nin önde gelen 500sanayi kuruluflu ABD seçimlerinden önce Baflkan ve Kongreadaylar›na, ekonomi ve teknoloji politikalar› hakk›nda bir raporveriyorlar. Rapor flöyle bafll›yor: “Geçen elli y›lda ABD’de kaydedilenekonomik büyümenin en az yar›s›n› teknolojik yeniliklere -inovasyona- borçluyuz.” BT’yi, pazar›n beklentisine yönelik yeni

ürünlere, üretim yöntemlerine, hizmet süreçlerine dönüfltürmek,her fleyden önce özel sektörün görevidir. Ama, inovasyonun h›z›

ve yo¤unlu¤unu, tasarruf, yat›r›m, e¤itim ve risk almakonular›ndaki e¤ilimleri, devletçe yarat›lan ekonomik ve

toplumsal ortam belirler. OB BT’nin ekonomide a¤›rl›¤› art›yor mu?TT Teknolojinin “a¤›rl›¤›”na bak›n: ABD’nin nüfusu

son yüzy›l içinde 3,6 kat artt›; toplam üretimin a¤›rl›¤›ayn› kal›rken, ABD’nin ekonomisi 19 kat büyüdü! 1 kg.

kum 0.007 $, 1 kg cam 1.05 $, 1 kg pentium 17.778 $ ...

Prof. Dr. Tosun Terzio¤lu,Türkiye AB’nin 6. ÇerçeveProgram›’nda yer al›rsa özelsektörün de Avrupa ile BTüretim sürecine girebilece¤ini,tersi durumda büyük bir yanl›flyap›lm›fl olaca¤›n› söylüyor ve‹stanbul Sanayi Odas›’n›n buyöndeki kararl›l›¤›n›n öneminivurguluyor.

BT’yi, pazar›n beklentisine

yönelik yeni ürünlere,

üretim yöntemlerine,

hizmet süreçlerine

dönüfltürmek, her fleyden

önce özel sektörün görevidir.

Ama, inovasyonun h›z› ve

yo¤unlu¤unu, tasarruf,

yat›r›m, e¤itim ve risk alma

konular›ndaki e¤ilimleri,

devletçe yarat›lan

ekonomik ve toplumsal

ortam belirler.

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

30 milyar dolar ihracat için 1.688 ton pentium IIIveya 29.126.213 ton cam, veya 4.285.714.286 ton kumsatmal›s›n›z. Yüksek teknoloji içeren ürünlerin imalatsanayii d›flsat›m›ndaki paylar›, ‹rlanda’da yüzde 47,‹ngiltere’de yüzde 30, Rusya’da yüzde 16, Arjantin’deyüzde 8, Türkiye’de yüzde 4. Bu rakamlar,teknolojinin önemi ile ülkelerin geliflmifllik düzeylerihakk›nda da bir fikir veriyor. OB Türkiye’de öncelikle a¤›rl›k vermemiz gereken BTpolitikalar› nelerdir? TT ‹novasyon sistemi ve e¤itim politikas› ciddi biçimdehayata geçirilmeli. Meslek e¤itimine daha çok önemverilmeli. Sanayinin üretimindeki esas güç oradakiteknik insanlard›r. Geçen yaz çimento sanayinin öndegelen bir yöneticisi ile konufluyordum, Türkiye’demühendislerden yana hiç s›k›nt›m›z yok, hatta onlar›baflka ülkelere bile gönderiyoruz, ama eksik olan arainsan gücü aç›¤›n› Fransa’dan kapat›yoruz, dedi. OB BT destek ve yat›r›mlar›nda stratejik alanlarbelirlemeli mi ülke? TT Mesela biyo-teknolojiyi ele alal›m. ‹nsangeneti¤inden g›da endüstrisine, tohumculu¤a

dolay›s›yla tar›ma kadar genifl bir yelpazeye uzan›yor.Bu alanlar›n hepsine girmek zor, yeterli insan gücü,bilimsel altyap› eksik, ama bana göre tar›m ve g›dabiyo-teknolojisine destek verilmeli. Örne¤in kurakl›kkoflullar›nda bile yüksek verimli bir tohumyetifltirirseniz hem sulama ve ya¤›fl gibi sorunlardankurtulur hem de bu tohumu stratejik bir politika arac›olarak kullanabilirsiniz. Bu tohumu Suriye’yeverdi¤inizde, bu ülkeyle su sorununu halletmedeönemli bir mesafe al›rs›n›z. ‹nsan genomu üzerine,genetik hastal›klar› önlemek konusunda ise büyükaraflt›rma merkezleriyle olan iliflkileri güçlendirmekteyarar var.OB Baflka hangi alanlar› düflünürsünüz?TT Otomobil yan sanayi çok önemli. Fren, motorelektronik donan›m vb. gibi bütün yan sanayialanlar›nda dünyaya kaliteli ve teknik özellikleriyüksek ürün satabiliriz. Mesela Tofafl’›n, Fiat’›nbütün otomobillerine koltuk tasar›m ar-ge veüretimini almas›n› küçümsememeliyiz. Örne¤indünyaya fren sat›yoruz. Hem de en iyi otoflirketlerinden referansl›. Tamamen Türk. Bu alanda

17

Kurakl›k koflullar›nda bileyüksek verimli bir tohumyetifltirirseniz hem sulama veya¤›fl gibi sorunlardankurtulur hem de bu tohumustratejik bir politika arac›

olarak kullanabilirsiniz. Butohumu Suriye’ye verdi¤inizde,bu ülkeyle su sorununuhalletmede önemli bir mesafeal›rs›n›z.

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

eksik olan bilgi sahibi ile bilgiye ihtiyac› olabilecekkurum ve kifliler aras›nda iliflki kurmada yard›mc›olan sistemler. Almanya’da yeni kurulan SteinbeisVakf› tamamen bu amaçla çöpçatanl›k yap›yor. Endüstriyel tekstile destek vermeliyiz. Paraflüt,paraflüt ipi, zor yanan elbise gibi çok özel tekstilürünlerine yönelmeliyiz. Yeni malzemeler gelifltirmeyeönem vermeliyiz. Tabii elektronik... Ama komponentüretimine de¤il, cihaz yap›m›n› gelifltirmeyeyönelmeliyiz. Yaz›l›m her zaman birinci derecedeönemli. Burada ciddi insan gücü aç›¤›m›z var. Türkiyearkadan gelerek yükselebilir; öne ç›kabilir. Almanyave Japonya bunu iki kez yapt›. Birincisi 1900’lerde,ikincisi ‹kinci Dünya Savafl›’ndan sonra. Japonya,Avrupa’ya 15 ö¤renci göndererek buna bafllad›1890’larda. OB Ülkemizde “Bilgi Toplumu” hedefi siyasi plandaçözülmüfl müdür?TT Hay›r, devlet Ar-Ge’ye deste¤ini artt›rmal›, yenirolünü çok verimli ve etkin yapmal›. Devlet henüz BilgiToplumu’nun özelliklerini kavram›fl de¤il, bunu en iyikavrayan askerlerdir. Büyük bir f›rsat var, özellikle

genç nüfusumuz kimsede yok. Nüfusun yüzde 30’u 15yafl ve alt›nda. Di¤er Avrupa ülkelerinde ortalamayüzde 15. ‹yi e¤itilmifl, bilgiyi ekonomik ve toplumsalfaydaya dönüfltürme becerisi kazanm›fl bir genç nüfus,bu ülke için Suudi Arabistan’›n petrolünden de çokönemli bir kaynakt›r. Ayr›ca iyi yetiflmifl, gelir düzeyiy›llar içinde yükselen genç nüfus, tüketicili¤iyle deekonomiye büyük canl›l›k kazand›r›r. OB Avrupa’n›n “6. Çerçeve Program›”yla BT’de yeni birhamleye kalk›flt›¤›n› m› görüyoruz?TT Avrupa, BT üretiminde ve bilginin teknolojiyedönüfltürülmesi sürecinde ABD ve Japonya’n›ngerisine düfltü¤ünü gördü ve flimdi bir programla yeniBT üretimi hedefleri koydu. AB, Avrupa’daki ekonomikgüçlükleri, iflsizli¤i vb. bu programla aflmay› planlad›.Avrupa, ekonomi için gerekli yeni teknolojik bilgileriüretecek yeterli say› ve kalitede mühendis, bilimadam› bulamama korkusunu yafl›yor. Bunu aç›kçasöylüyorlar. 1960’larda ucuz ve vas›fs›z iflçiyle sanayibüyümesini sa¤lad›; ancak flimdi Bilgi toplumunageçifl sürecinde, ekonomilerinin bugünküdurumlar›nda, pahal› ve kalifiye iflçi gerekiyor.

18

AB’nin 6. ÇerçeveProgram›, bu süreci üstnoktalara tafl›yacak veözel sektörü de Avrupa ileBT üretim sürecine

sokacak. Türkiye, 6. Çerçeve Program›’nagirmezse korkunç birhata yapar.

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

Avrupa’da bu aç›k var ve Almanya “Green Card”benzeri bir uygulamayla bütün dünyadan bilgiteknolojileri konusunda uzmanlara kap›lar›n› açt›.Bunlar, Bilgi Toplumu için üretimin kalbinde yeralacak. OB Türkiye’nin, Avrupa’da BT üretim süreçlerine yenibir nitelik kazand›racak olan 6. Çerçeve Program›’nakat›lmas›n› önemli görüyorsunuz...TT Özel sektörümüz Ar-Ge ö¤renme sürecini yafl›yor.Son iki y›l içinde bu alanda yeni bir geliflme varTürkiye’de. Gayri Safi Milli Has›la’da Ar-Ge’nin pay›ilk kez yüzde 0.63’e ç›kt›¤› gibi, bu oran içinde özelsektörün pay› yüzde 17’den 38’e yükseldi. Yani özelsektörümüz de Ar-Ge yapma ve ve ö¤renim sürecindedramatik bir dönüflümde. AB’nin 6. Çerçeve Program›,bu süreci üst noktalara tafl›yacak ve özel sektörü deAvrupa ile BT üretim sürecine sokacak. Türkiye 6. Çerçeve Program›’na girmezse korkunç bir hatayapar; aday ülke olup da girmeyen tek ülke oluruz. 9bin üyesi olan ‹SO da girme karar›nda. Onlar›n böylebir vizyon kazanm›fl olmas› çok önemli. Biz BT’ninmahalli liginde oynuyoruz, ama bu ligin kalitesini

yükselttik, oraya kat›l›rsak üst lige girece¤iz. Tarafs›z‹sviçre bile girdi. OB Küreselleflme ça¤›n›n yöneticisinin nitelikleri farkl›m›?TT Yönetimin niteli¤i çok de¤iflti. Çünkü yap›lan iflinniteli¤i, boyutlar›, derinli¤i art›k farkl›. Bilimseletkenler çok daha belirleyici oldu ve üretimle çokboyutlu bir içiçelik yaflan›yor. Okullarda teorik olarakokudu¤umuz kuantum fizi¤i gibi konular bugünuygulamaya dönüfltü. Bilgi bankalar›ndaki bilgiyiiflleyebilmek için biyo-enformatik disiplini ortayaç›kt›. Üniversitemizde “sanayi liderleri” yetifltirmekprogram›m›z› bafllatt›k. 24 ayl›k çok yo¤un bir e¤itimsonucu hem yönetimde hem münendislikte yükseklisans al›yorlar.

Prof. Dr. Metin Durgut ODTÜ Bilim ve Teknoloji

Politikalar› Çal›flmalar› Yüksek Lisans Program›

Anabilim Dal› Ö¤retim Üyesi, mühendis

Prof. Dr. Tosun Terzio¤lu TÜB‹TAK eski baflkan›,

Sabanc› Üniversitesi Rektörü, matematik profesörü

Orhan Bursal› (Editör) Cumhuriyet Gazetesi yazar› ve

Cumhuriyet Bilim Teknik Dergisi editörü

19

Yönetimin niteli¤i çok de¤iflti.Çünkü yap›lan iflin niteli¤i,boyutlar›, derinli¤i art›kfarkl›. Bilimsel etkenler çokdaha belirleyici oldu veüretimle çok boyutlu bir

içiçelik yaflan›yor. Okullardateorik olarak okudu¤umuzkuantum fizi¤i gibi konularbugün uygulamaya dönüfltü.

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

20

Yirmibirinci yüzy›la büyük umutlarla giren insano¤lu

aç›s›ndan 2001, birbirini izleyen ekonomik, politik ve askeri

olaylar›n dünya yaflam›n› derinden etkiledi¤i bir y›la

dönüflmüfltür.

Japonya’da dört y›ld›r süregelen iktisadi durgunlu¤un

ard›ndan, 2001 Mart’›nda Birleflik Amerika ekonomisi de

resesyon sürecine girmifltir. Dünya ekonomisinin dinamosu

ifllevini 1990’larda büyük çapta üstlenmifl bulunan ABD’de

beliren ekonomik duraklama giderek etkilerini Almanya

baflta olmak üzere Avrupa Birli¤i ülkelerinde de

göstermifltir. 11 Eylül 2001 günü New York’ta Dünya Ticaret

Merkezi’nin ikiz kuleleri ile Washington’da Savunma

Bakanl›¤› Pentagon’un bir bölümüne düzenlenen uçak

sald›r›lar› ve bunlar› izleyen olaylar, uluslararas› ortam› çok

daha karmafl›k floklar ve sorunlarla karfl› karfl›ya

b›rakm›flt›r. 2002 y›l› bafllarken, yeryüzünde ekonomik

büyüme h›z› önemli ölçüde yavafllam›fl, sanayide üretim ve

yat›r›mlar genellikle azal›rken, uluslararas› ticaret ve d›fl

kaynak ak›fllar›nda belirli darbo¤azlar yaflanm›flt›r.

‹nsan sa¤l›¤› için yaflamsal nitelikte ürünler sunan dünya

ilaç endüstrisi, yeryüzündeki geliflmelerden etkilenmesine

karfl›n, büyümesini yine de sürdürmüfltür. Dünyada ilaç

kullan›m›, ilk kez 2001 y›l›nda 400 milyar ABD Dolar›’na

yaklaflm›flt›r.

YEPYEN‹ UMUTLARIN YANINDA

DER‹N POL‹T‹K VE EKONOM‹K fiOKLARIN

B‹RB‹R‹N‹ ‹ZLED‹⁄‹ 2001 YILINDA

DÜNYA ‹LAÇ ENDÜSTR‹S‹

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

21

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

22

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

23

Kifli bafl›na yüksek gelir düzeyleri bulunan Birleflik Amerika,

Kanada, Japonya, Almanya, ‹ngiltere, Fransa, ‹talya,

‹spanya, Avustralya, Yeni Zelanda, Meksika, Brezilya ve

Arjantin’den oluflan en genifl ilaç pazarlar›na sahip 13

ülkede, perakende ilaç sat›fllar›, 2001 y›l›nda yüzde 11

oran›nda art›flla, 254 milyar ABD Dolar› düzeyini geçmifltir.

Yeryüzünde toplam ilaç tüketiminin üçte ikisi, bu 13 ülkede

yap›lmaktad›r.

Kuzey Amerika’da, Birleflik Amerika ve Kanada’n›n y›ll›k

ilaç sat›fllar›, 2000’de yüzde 13 artm›flken, 2001’de yüzde

17 gibi ola¤anüstü bir büyüme göstermifltir. Kuzey

Amerika’daki toplam y›ll›k ilaç sat›fllar›, özellikle 11 Eylül

sald›r›lar›n›n yol açt›¤› ola¤anüstü ek ilaç gereksinimlerinin

de etkisiyle, 140 milyar Dolar’a ulaflm›flt›r. ‹laç kullan›m›n›n

yaklafl›k 130 milyar Dolar’›, Birleflik Amerika’da

gerçeklefltirilmifltir.

Avrupa Birli¤i’nin en çok ilaç tüketen befl büyük ülkesi olan

Almanya, Fransa, ‹ngiltere, ‹talya ve ‹spanya’da toplam

y›ll›k ilaç sat›fllar› 53 milyar ABD Dolar›’na yaklaflm›flt›r.

Befl ülkenin toplam ilaç sat›fllar›ndaki y›ll›k ortalama

büyüme yüzde üç dolay›nda olmufltur.

ABD’den sonra tek bafl›na en çok ilaç kullan›lan ikinci ülke

olma niteli¤ini sürdüren Japonya’da, özellikle sosyal

güvenlik kurumlar›n›n al›m fiyatlar›nda uygulad›klar›

indirimler sonucunda, ilaç sat›fl de¤erleri bir önceki y›la

oranla yüzde yedi düzeyinde gerileyerek 48 milyar ABD

Dolar›’na inmifltir.

Latin Amerika’da Arjantin ve Brezilya’da birbirini izleyen

yo¤un ekonomik bunal›mlar, y›ll›k ilaç sat›fllar›nda da

düflüfllere yol açm›flt›r. Meksika’n›n yüzde 13 gibi h›zl› bir

büyüme sa¤lamas›n›n olumlu etkisiyle, Latin Amerika’n›n

en büyük üç ülkesindeki toplam ilaç sat›fllar›, sadece yüzde

dört gerilemeyle, 13 milyar Dolar olmufltur.

Dünyada en çok kullan›lan ilaçlar aras›nda, 2001 y›l›nda da

kalp ve damar hastal›klar›yla ilgili ürünler yine en ön s›rada

yer almaktad›r. Dünyan›n önde gelen 13 ülkesinde, kalp ve

damar ilaçlar›n›n toplam sat›fllar› ilk kez 50 milyar ABD

Dolar›’na ulaflm›flt›r. Özellikle kan ürünlerinin y›ll›k

kullan›m›, Birleflik Amerika’da yüzde 25 ve Avrupa

Birli¤i’nin en büyük befl ülkesinde ise yüzde 22 oran›nda

artm›flt›r.

Toplumsal, siyasal ve giderek uluslararas› askeri

gerilimlerin ard› ard›na yafland›¤› 2001 y›l›nda, kullan›m› en

çok artan ilaçlar, merkezi sinir sistemi ürünleri olmufltur.

Dünyan›n 13 önde gelen ülkesinde, merkezi sinir sistemi

ilaçlar›n›n toplam sat›fllar› yüzde 14 oran›nda büyüyerek,

42 milyar ABD Dolar›’na yaklaflm›flt›r. Merkezi sinir sistemi

ilaçlar›n›n kullan›m›nda, yüzde 21 art›flla, Birleflik Amerika

2001’de rekor k›rm›flt›r.

Dünya tüketiminde üçüncü s›radaki yerini koruyan sindirim

ve metabolizma ilaçlar›n›n 13 ülkedeki sat›fl düzeyi, 40

milyar Dolar’›n biraz alt›nda kalm›flt›r.

‹laç kullan›m›nda baflta gelen 13 ülkede, 2001 verilerine

göre, solunum sistemi ilaçlar› 23 milyar ve antibiyotikler de

22 milyar ABD Dolar› düzeyinde tüketilmifltir.

DÜNYA ‹LAÇ SATIfiLARI YÜZDE 11 BÜYÜDÜ TEDAV‹ GRUPLARINA GÖRE ‹LAÇ

KULLANIMINDAK‹ DE⁄‹fi‹MLER

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

Ekonomik, politik ve giderek askeri aç›lardan 2001 y›l›n›n

yeryüzünde yol açt›¤› köklü de¤ifliklikler, dünya ilaç

endüstrisini yepyeni dönüm noktalar›na getirmifltir.

Özellikle ‹nsan Genomu Projesi’nin baflar›yla

gerçeklefltirilmesi ve kök hücreleri konusunda yeni

bulufllar›n ortaya koydu¤u umutlar, t›p, tedavi ve ilaç

aç›s›ndan endüstrinin önünde genifl ufuklar açarken, 11 Eylül

2001 sald›r›lar›n›n efli¤inde büyüyen biyolojik terör

olas›l›klar› ise o alanlarda da yeni çözüm aray›fllar›n›

zorunlu k›lm›flt›r. Bat›’n›n önde gelen devletleri, radyoaktif

sald›r› ve korku veren salg›n hastal›k olas›l›klar›na karfl›

yurttafllar›n› korumak amac›yla, belirli ilaçlar ve afl›lar›

büyük ölçeklerde sat›n almaya yönelmifllerdir. Bunlar›n

sonucunda, dünya ilaç endüstrisinin y›ll›k cirosunun, yüzde

9-11’i bulan bir geliflmeyle, 2002 y›l›nda 430 milyar ABD

Dolar›’n› aflabilece¤i flimdiden öne sürülmektedir.

Ne var ki, ilaç endüstrisi bak›m›ndan, 2001 beklenmedik

sorunlar›n da gündeme geldi¤i bir y›l olmufltur. 2005 y›l›na

kadar patent korumas› sona ermesi beklenen ilaçlar›n

toplam y›ll›k sat›fl düzeyleri 40 milyar ABD Dolar›’n›

bulmaktad›r. Patentleri biten ilaçlar›n yerini alan ucuz

fiyatl› jenerik ürünler, patent sahibi kurulufllar›n gelirlerinde

2001’de en az 6 milyar Dolar de¤erinde gerilemeye yol

açm›flt›r. Jenerik ürünlerin rekabetinin 2002’de do¤uraca¤›

gelir kay›plar›n›n ise 11 milyar Dolar’› aflaca¤› san›lmaktad›r.

Yeryüzünün en çok kullan›lan kolesterol düflürücü ilac›

(Zocor), 2001’de tek bafl›na 6.7 milyar Dolar’l›k gelir

sa¤lam›flt›r. Dünya ilaç endüstrisinin en büyük özlemi,

patent süresi dolacak ilaçlar›n yerine, bir an önce yeni

moleküllerden oluflan ilaçlar› yaratabilmektir. Oysa, 1996’da

dünyada yeni keflfedilen molekül say›s› 53 ürüne ulafl›rken,

2000’de yepyeni nitelikte ancak 27 ilaç

bulunabilmifltir.

2001 y›l›, klinik denemeler aflamas›ndaki yeni ilaçlarla ilgili

beklentileri karfl›layamad›¤› gibi, yak›n dönemlerde ruhsat

verilen ve her biri y›lda bir milyar Dolar’›n üstünde gelir

sa¤lamas› beklenen baz› ilaçlar için de sorunlarla geçmifltir.

Hastalarda ciddi yan etkiler yaratt›¤› görülen önemli birkaç

ilac›n kullan›m› durdurulmufl ya da k›s›tlanm›fl, baz› ilaç ya

da tedavi gereçlerinde rastlanan yap›m hatalar› ise, bu

ürünlerin sa¤l›k hizmetinden geri çekilmesiyle

sonuçlanm›flt›r.

Yeni ilaçlarda karfl›lafl›lan darbo¤azlar, Birleflik Amerika’n›n

titizli¤iyle tan›nan Besin ve ‹laç Kurumu (FDA) aç›s›ndan

kayg› verici boyutlara ulaflm›flt›r. FDA, 2001’de

onaylanaca¤› umulan baz› ilaçlar için daha genifl klinik

araflt›rmalar uygulanmas›n› istemifl ve onay vermeyi yeni

y›la b›rakm›flt›r. Dünya ülkelerinde klinik inceleme

aflamas›ndaki ürün say›s› ise, 1995’te 1.455 iken, 2001

y›l›nda 2.042’ye ç›km›flt›r.

Araflt›rma ve gelifltirme yat›r›mlar› 2001’de en önde gelen

ilk ikisinde 4-5 milyar Dolar düzeyine kadar ulaflan dev ilaç

kurulufllar›, kendi laboratuvarlar›nda istedikleri ölçüde elde

edemedikleri yeni ürünlere kavuflabilmek amac›yla, küçük

ölçekli ama yarat›c› biyoteknoloji kurulufllar›yla iflbirliklerini

gittikçe artt›rm›fllard›r. Araflt›rmalarda büyük umutlar

yaratan yeni bulufllarla ilgili karfl›l›kl› iflbirli¤i anlaflmalar›,

yüz milyonlar ve hatta bazan milyarlarca Dolar’l›k büyük

ba¤lant›larla sonuçlanm›flt›r.

24

‹LAÇ ENDÜSTR‹S‹ YEN‹ DÖNÜM

NOKTALARINDA...

‹LAÇTA DEV ARAfiTIRMALAR VE

B‹YOTEKNOLOJ‹ ‹fiB‹RL‹KLER‹

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

New York’ta Dünya Ticaret Merkezi’ne ve Washington’da

Pentagon’a düzenlenen sald›r›lar, kimyasal, biyolojik ya da

nükleer maddelerle giriflilebilecek bir biyolojik terör

dehfletinin Bat› dünyas›nda derinden duyulmas›yla


ABD Senatosu’nun Demokrat Parti’li ço¤unluk lideri Tom

Daschle ad›na, sald›r›n›n hemen sonras›nda parlamentoya

gönderilen bir mektuba, öldürücü nitelikte flarbon

(anthraks) mikrobu tozlar›n›n konuldu¤u anlafl›lm›flt›r.

‹çinde yaklafl›k üç milyon anthraks sporunun bulundu¤u

san›lan mektup, Birleflik Amerika’n›n posta servislerinde

ola¤anüstü denetimlere yol açm›fl, mikrop bulaflan

mektuplara dokunan befl kifli inan›lmaz h›zla yaflama veda

etmifltir.

Biyolojik terör olas›l›klar›na karfl›, Birleflik Amerika baflta

olmak üzere, Bat› ülkeleri y›¤›nsal ölümler yaratabilecek

mikroplar ve hastal›klarla ilgili genifl önlemlere

baflvurmufllard›r:

Anthraks salg›n›ndan korunmak amac›yla, ABD’de bir

biyoteknoloji kuruluflunun dört y›ld›r üstünde çal›flt›¤› ilk

afl›, ülkenin ilaç denetim kurumu FDA’dan 27 Aral›k 2001’de

onay alm›flt›r. Ola¤anüstü görevlere yollanan asker kiflilerin

yan› s›ra, posta görevlileri gibi siviller de yayg›n biçimde

afl›lanmaya bafllanm›flt›r.

Herhangi bir nükleer sald›r› olas›l›¤›, halk y›¤›nlar›n›

radyasyondan koruyucu yöntem ve ilaçlar›n vazgeçilmez

de¤erini ön plana ç›karm›flt›r. FDA, de¤iflik yafl

gruplar›ndaki insanlar, kad›nlar ve çocuklar için,

radyasyonun etkilerine karfl› ayr›nt›l› yeni tedavi

yöntemlerini saptayarak, kamuoyunun bilgisine sunmufltur.

Dünyada afl›lama kampanyalar›n›n da yard›m›yla çiçek

hastal›¤›, 1990’larda sona erdirilmiflse de, bu hastal›¤›n

virüsü, yeni bir biyolojik sald›r›da yararlan›labilecek en

tehlikeli virüsler aras›nda görülmektedir. Bat› ülkeleri,

ç›kar›labilecek bir salg›na karfl› önlem olarak genifl çapta

çiçek afl›s› sipariflleri verdikleri gibi, Dünya Sa¤l›k Örgütü

de, virüsün bilinen son örneklerini saklamakta olan Birleflik

Amerika ile Rusya’dan, ellerindeki stoklar› önümüzdeki iki

ya da üç y›ll›k dönem boyunca korumalar›n› istemifltir.

Birleflmifl Milletler, çeflitli uluslararas› sa¤l›k kurumlar› ve

devletler, 2002 y›l›nda, y›¤›nsal ölüm silahlar›na

dönüfltürülebilecek kimyasal maddeler, mikroplar ve gazlar

konusundaki köklü çözüm aray›fllar›n› sürdüreceklerdir.

B‹YOLOJ‹K TERÖR TEHD‹D‹NE KARfiI

‹LAÇ VE AfiILAR

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

S

Dünya Sa¤l›k Örgütü, dengesiz sa¤l›k düzeninin yaratt›¤›

ekonomik ve sosyal gerilemeleri önlemek amac›yla dünya

çap›nda yeni bir giriflimin bafllat›lmas›n› istemektedir.

Prof. Sachs baflkanl›¤›ndaki komisyon, h›zl› bir ekonomik ve

sosyal geliflim için, önümüzdeki 15 y›l boyunca, varl›kl›

ülkelerin kalk›nmaya çal›flan yoksul ülkelere sa¤l›k alan›nda

yapt›klar› yard›mlar› y›lda 30 milyar ABD Dolar› düzeyinde

artt›rmalar›n› hedeflemektedir. Önerilen art›fl, varl›kl›

ülkelerin toplam ulusal gelirlerinin ancak yüzde 0.1’ini

simgelemektedir. Yoksul ülkelerin de, kendi ulusal

gelirlerinden sa¤l›k hizmetlerine ay›rd›klar› kaynaklar›

ortalama yüzde dört oran›ndan yüzde befl ya da yüzde

alt›ya yükseltmeleri durumunda, yeryüzünün yoksullar›na,

yeni d›fl kaynaklarla birlikte, her y›l toplam 66 milyar ABD

Dolar› de¤erinde ek bir sa¤l›k katk›s› yarat›lm›fl olacak, 60

yoksul ülkede kifli bafl›na yap›lan sa¤l›k giderleri, böylece,

34 Dolar’a ç›kar›labilecektir.

‹nsan sa¤l›¤›na 2015’e kadar yoksul toplumlar için her y›l

eklenecek 66 milyar Dolar’l›k katk›n›n, Dünya Sa¤l›k

Örgütü, hastal›klar› ve erken ölümleri önlemek, çal›flma

olanaklar› ve verimlili¤i artt›rmak yoluyla, kalk›nmaya

çal›flan ülkelerde 360 milyar ABD Dolar› düzeyinde ulusal

gelir art›fl› yarataca¤›n› ileri sürmektedir. Her y›l ölümden

kurtar›lacak insan say›s› ise, ortalama sekiz milyon kifliyi

aflacakt›r.

1950’lere kadar s›tma ve çeflitli hastal›klar›n süregeldi¤i

Yunanistan, ‹talya, Portekiz ve ‹spanya’da giriflilen sa¤l›k

savafl›mlar› sonucunda salg›nlar›n sona erdirilmesiyle

birlikte, Güney Avrupa’n›n turizm ve sanayi yat›r›mlar›nda

gerçekleflen patlama, sa¤l›kl› yaflam›n ekonomik geliflmeye

ne ölçüde destek verdi¤inin en çarp›c› örne¤i olarak

gösterilmektedir.

26

SA⁄LIKLI B‹R DÜNYA ‹Ç‹N

NASIL B‹R ÇÖZÜM?

Dünya Sa¤l›k Örgütü’nün 2001 y›l› sonunda büyük yank›lar

uyand›ran yeni bir raporuna göre, yeryüzünde kifli bafl›na

y›ll›k sa¤l›k giderleri Birleflik Amerika’da 4.500 Dolar’›

arkada b›rak›rken, en yoksul 60 ülkede sa¤l›¤a ayr›lan

kaynaklar kifli bafl›na ancak 16 Dolar’dan ibaret kalmaktad›r.

Ortalama ömür olas›l›¤›, varl›kl› ülkelerde yaflayan 900

milyon insan için 78 y›l› bulurken, en yoksul ülkelerdeki

640 milyon kifli için yaklafl›k 51 y›lda kalmaktad›r. Do¤um

sonras›nda befl yafl›na eriflmeden can veren çocuklar›n

say›s›, varl›kl› ülkelerde her bin bebekte alt›dan ibaretken,

yoksul ülkelerde bebek ölümleri binde 159’a ulaflmaktad›r.

Harvard Üniversitesi’nin tan›nm›fl uluslararas› kalk›nma

iktisatç›s› Jeffrey Sachs baflkanl›¤›ndaki, Dünya Sa¤l›k

Örgütü Makroekonomi ve Sa¤l›k Komisyonu’nun düzenledi¤i

rapor, uluslar›n ‘ekonomik geliflim düzeyleri’ ile ‘sa¤l›kl›

yaflam koflullar›’ aras›nda do¤rudan bir iliflkinin

varoldu¤unu belirtmektedir.

Rapor, ülkelerin yoksul kalmalar›nda en etkin nedenler

olarak, savafllar, do¤al afetler ve kötü yönetimin yan›nda

hastal›klar› da saymaktad›r. Tek bafl›na s›tma hastal›¤›n›n,

Afrika ülkelerinin ekonomik gücünü her y›l en az yüzde alt›

oran›nda düflürdü¤ü belirtilmektedir. Dünyadaki 40 milyon

Aids hastas›n›n 32 milyonunun bulundu¤u Afrika k›tas›nda,

salg›n›n ayn› h›zla sürmesi durumunda, ortalama insan

ömrünün Güney Afrika’da 2010’da 30 y›la kadar

düflebilece¤inden korkulmaktad›r. En yoksul ülkelerin yan›

s›ra, Aids giderek Çin’den Rusya’ya kadar birçok Asya

ülkesini etkisine almaktad›r. Rusya’da Aids hastas›

say›s›n›n son üç y›lda befl kat artt›¤› gözlenmektedir. Bir

ara önemli ölçüde gerileyen verem, ortaya ç›kan ilaçlara

direnci artan mikroplar nedeniyle yeryüzünde h›zla

yayg›nlaflmaktad›r.

KALKINMAYI ENGELLEYEN

DENGES‹Z SA⁄LIK DÜZEN‹

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

27

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

28

Ayn› ça¤›n içinde yaflamalar›na karfl›n ça¤dafl olanaklardan

yeterince yararlanamayan yüz milyonlarca insan›n varl›¤›,

2001 y›l›nda ilaç fiyatlar› alan›nda da yeni çözüm

aray›fllar›n› getirmifltir.

Güney Afrika Cumhuriyeti, uluslararas› patent korumas›

alt›nda bulunmalar›na karfl›n, halk› için yaflamsal nitelikte

sayd›¤› önemli baz› ilaçlar›n son y›llarda ülkede jenerik

benzerlerinin üretilmesine izin vermifltir. Yüksek araflt›rma

giderleri sonucunda bulduklar› patentli ve pahal› ilaçlar›n

ucuz jenerik kopyalar›n›n üretilmesine tepki gösteren dünya

çap›ndaki 39 ilaç kuruluflunun Güney Afrika’da açt›klar›

dava, k›sa sürede bir uluslararas› soruna dönüflmüfltür. ‹laç

kurulufllar› kadar Bat›l› devletlerin de patent haklar›n›n

çi¤nenmesine fliddetle karfl› koymalar›, bu kez yeryüzünün

ço¤u gönüllü kuruluflunun, varl›ks›z ülkeler insanlar›n›n

sadece olanaklar› yetmedi¤i için modern ilaçlarla tedavi

f›rsat›ndan yoksun b›rak›lmas›n› k›namalar›na yol açm›flt›r.

Giderek ça¤dafl insan haklar›na iliflkin bir uluslararas›

protesto niteli¤ini alan bu tepkiler üzerine, tüm ilaç

kurulufllar› 2001 Nisan’›nda davadan geri çekilmek zorunda

kalm›flt›r. Benzer bir baflka patent çat›flmas›, Brezilya’da da

yaz aylar›nda yaflanm›flt›r.

YOKSUL ÜLKELERE UCUZ ‹LAÇLAR

VE PATENT HAKLARI...

Birleflik Amerika’da, 11 Eylül sald›r›lar›ndan sonra panik

yaratan flarbon mikrobu bulaflt›r›lm›fl mektuplar, soruna

bambaflka bir boyut katm›flt›r. Bu kez, Birleflik Amerika ve

Kanada hükümetleri, hastal›¤a karfl› en etkili ilac› patent

alt›nda sa¤l›k hizmetine sunan Almanya’n›n ünlü bir ilaç

kuruluflundan, ürün sat›fl fiyat›n›n, kendileri için en az üçte

bire düflürülmesi iste¤inde bulunmufllard›r. Daha da ilginci,

ola¤anüstü bir indirim yap›lmad›¤› takdirde, Kanada devleti,

patenti sürmesine ra¤men, ilac›n jenerik benzerinin

Kanada’da üretilmesine izin verece¤ini duyurmufltur. Kuzey

Amerika’n›n biyolojik terör olas›l›¤›yla yüz yüze geldi¤i bir

aflamada yaflanan çekiflme, Alman ilaç kuruluflunun,

al›fl›lmam›fl çapta indirimleri kabul etmesiyle


Dünya Ticaret Örgütü’nün 2001 Kas›m’›nda Katar’›n Doha

kentinde yap›lan Bakanlar Konferans›, ilaçlar›n entelektüel

mülkiyet haklar› konusunda ilk kez varl›kl› ve yoksul

ülkelerin çok daha esnek yaklafl›mlarla ortak anlaflmalara

varmalar›n› sa¤lam›flt›r. Ayr›nt›lar› yak›n gelecekteki

görüflmelerle saptanacak olan uzlaflmaya göre, ulusal

devletler, kendi yurttafllar› aç›s›ndan yaflamsal sa¤l›k

sorunlar› ortaya ç›kt›¤›nda, patent haklar› sürse bile gerek

duyduklar› ilaçlar› jenerik yöntemlerle çok daha ucuz

fiyatlarla üreterek halklar›na sunabileceklerdir.

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

29

Uluslararas› dayan›flman›n giderek yayg›nlaflaca¤› yeni bir

dünya ortam› yaratma özlemi, 2001 y›l›nda t›p ve ilaç

alanlar›nda önemli baz› ad›mlar›n daha at›lmas›n›

sa¤lam›flt›r:

2001 y›l›n›n Nobel Bar›fl Ödülü’ne de¤er görülen

Birleflmifl Milletler Örgütü içinde Genel Sekreter Kofi

Annan’›n öncülü¤üyle kurulan Aids, Verem ve S›tmayla

Küresel Savafl Fonu, özellikle dünyan›n geri kalm›fl

yörelerine, gerekli ilaçlar›, araçlar› ve sa¤l›k hizmetlerini

sa¤lamay› hedeflemektedir. Birleflmifl Milletler, Fon’un

amaçlar›n› tümüyle gerçeklefltirebilmesi için, y›lda

ortalama 7-10 milyar ABD Dolar›’na gereksinim

bulundu¤unu belirtmektedir. ABD Temsilciler Meclisi, Aral›k

2001’de bu amaçla 750 milyon Dolar’l›k bir katk›y›

onaylam›flt›r.

Unicef, Dünya Sa¤l›k Örgütü, çeflitli yard›m kurumlar› ve

ilaç kurulufllar›nca oluflturulan Afl›lama ve Ba¤›fl›kl›k ‹çin

Küresel Birlik (Gavi), yoksul ülkelerdeki çocuklar›n ancak

yüzde 56’s›n›n, verem, tetanoz, difteri, k›zam›k ve bo¤maca

gibi temel hastal›klara karfl› afl›lanabildi¤ini belirtmektedir.

Menenjit ve zatürree türünden hastal›klara yol açan birçok

bakterinin afl›lar› ise yoksul ülkelerde pek ender

uygulanabilmektedir. 2001’de yeryüzünün 52 yoksul

ülkesinde yayg›n afl›lama kampanyalar› açan Gavi, 2005

y›l›na kadar, temel afl›lar›n yan› s›ra yeni afl›lar›n da

dünyan›n varl›ks›z toplumlar›ndaki çocuklar›n en az yüzde

80’ine uygulanmas›n› amaçlamaktad›r.

Yoksul ülkelerin sa¤l›k sorunlar›na, dünya ilaç endüstrisi

de gittikçe büyüyen bir ilgi gösterme gere¤i duymaktad›r.

Örnek olarak, Afrika’n›n 10 ülkesiyle 2001’de yapt›klar›

anlaflmalar sonucunda, önde gelen ilaç kurulufllar›, Aids

hastal›¤›nda kullan›lan anti-retroviral ilaçlar› bu ülkelere

ortalama yüzde 85 indirimle vermeye bafllam›fllard›r.

Sinekler arac›l›¤›yla bulaflan trahom hastal›¤›, varl›ks›z

ülkelerde yaklafl›k alt› milyon insan›n kör olmas›na yol

açmaktad›r. Uluslararas› Trahom Giriflimi (ITI) ad›n› alan

yeni bir örgüt, ameliyat ve antibiyotik tedavisi yoluyla

Afrika’da ilk aflamada Fas, Etiyopya, Nepal ve Nijerya’da

2005 y›l›na kadar hastal›¤› tümüyle ortadan kald›rma

kampanyas›n› bafllatm›flt›r. Kampanyay› ilaç endüstrisi de

gereken antibiyotik ba¤›fllar›yla destekleyecektir.

AIDS, VEREM VE SITMAYA KARfiI

DÜNYA FONU

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

30

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

31

Yeryüzünün yoksul toplumlar›, insanlar›na en temel sa¤l›k

gereksinimlerini bile kolay sa¤layamazlarken, Bat›’n›n

sanayi toplumlar›nda bambaflka yönde sorunlar

yaflanmaktad›r. En modern yöntemlerle gelifltirilen yeni

ilaçlar ve ileri bak›m koflullar›, erken ölümleri gittikçe

azaltarak, 65 yafl üstüne ulaflan kufla¤› her y›l biraz daha

büyütmektedir. Varl›kl› toplumlar›n sa¤l›k giderlerinde ise,

bu at›l›mlara paralel olarak ola¤anüstü art›fllar

gerçekleflmektedir.

Dünyan›n en varl›kl› ekonomisi durumundaki Birleflik

Amerika’da, Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n aç›klamalar›na göre,

2000’lerin ilk y›l›nda sa¤l›k giderleri yüzde 6,9 oran›nda

büyümeyle, toplam 1.3 trilyon ABD Dolar› düzeyine

eriflmifltir. Kifli bafl›na Birleflik Amerika’da 1991’de 2.966

Dolar olan sa¤l›k giderleri, 2001 y›l› bafl›nda 4.637 Dolar’a

ç›km›flt›r. Ulusal gelir içinde sa¤l›k giderlerinin pay› 1990’da

yüzde 12 dolay›ndayken, 2000’ler bafl›nda yüzde 13,2

düzeyine ulaflm›flt›r.

Olay›n en ilginç yan›, hastanelerde bak›m giderleri ile

reçeteli ilaç giderleri aras›ndaki de¤iflikliklerde ortaya

ç›kmaktad›r. Yeni gelifltirilen ilaçlar›n olumlu katk›s›yla

1993’ten bu yana hastane bak›m giderleri y›lda ancak

yüzde dört oran›nda ortalama bir art›fl göstermifltir.

2001 bafllarken, ABD’de hastanede yatarak bak›m›n y›ll›k

gider toplam› 412.1 milyar Dolar olmufltur. Buna karfl›l›k,

insanlar›n hastaneye yatmaya gerek kalmadan ilaçla tedavi

olanaklar›n›n artmas›, toplam reçeteli ilaç giderlerinin

1990-2000 aras›ndaki on y›lda üç kat artmas›na yol

açm›flt›r. ‹laçlar›n etkinli¤indeki dramatik geliflmelerle

birlikte, Birleflik Amerika’da toplam reçeteli ilaç kullan›m›

2000 y›l›nda 121.8 milyar Dolar’a ç›km›flt›r.

Avrupa Birli¤i devletlerinden farkl› olarak ilaç fiyatlar›n›n

özgürce belirlendi¤i ABD’de, sa¤l›k, hastane bak›m› ve

reçeteli ilaç giderlerindeki çarp›c› büyümeler, özellikle Mart

2001 sonras›nda ekonominin resesyon ortam›na girmesiyle,

bütçeler üstünde a¤›r yükler yaratm›flt›r.

Sa¤l›k giderlerindeki h›zl› art›fltan duyulan kuflkular Avrupa

Birli¤i ülkelerinde de gözlenmektedir. Avrupa’n›n önde gelen

devletlerinde, ulusal gelir içinde sa¤l›k giderleri ortalama

yüzde sekiz pay almaktad›r. Avrupa Birli¤i’nin en iyi

kamusal sa¤l›k hizmetlerine sahip toplumu say›lan

Fransa’da, ulusal gelirden sa¤l›¤›n ald›¤› pay yüzde ona

yaklaflmaktad›r. Son befl y›lda bütçesi h›zla geniflleyen

Frans›z kamusal sa¤l›k sigortas›, 2001 y›l›nda, toplam

sa¤l›k giderlerinin yüzde 5,6 oran›nda artmas›na karfl›l›k,

reçeteli ilaç giderlerinin yüzde 7,6 büyüdü¤ünü izlemifltir.

Frans›z hükümeti giderlerdeki art›fl› nas›l dengeleyece¤ini

araflt›r›rken, kamu hastanelerinin sa¤l›k görevlileri,

2002’ye grevlerle girmifllerdir.

BATI’DA ÇI⁄ G‹B‹ BÜYÜYEN

SA⁄LIK G‹DERLER‹

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

32

Çal›flan insanlar›n genellikle özel sa¤l›k sigortalar›na ba¤l›

bulunduklar› Birleflik Amerika’da, 65 yafl üstündeki düflük

gelirli emekli ya da özürlü kiflilerin sa¤l›k giderleri, 35 y›l›

aflk›n süredir Medicaid kamu sa¤l›k programlar›

çerçevesinde desteklenmektedir. Hiçbir sa¤l›k sigortas›

bulunmayanlar›n say›s›, 2001 sonunda ABD’de 40,4 milyon

kifliyi aflm›flt›r.

Medicaid programlar›n›n kamuya düflen yükleri, New York

ya da California gibi varl›kl› yörelerde, eyalet ve federal

devlet bütçeleri aras›nda yar› yar›ya paylafl›lmaktad›r. Daha

az varl›kl› eyaletlerde ise, federal devletin yapt›¤› katk›n›n

oran› yüzde 79’a kadar ç›kabilmektedir.

ABD’deki 40 milyon yafll›ya do¤rudan do¤ruya devlet

bütçesinden hizmet sunan Medicare sisteminin sa¤l›k

giderleri, 2001’de 241 milyar Dolar’› bulmufltur.

Kapsam›ndaki emeklilerin en yoksul yedi milyonuna

Medicare, çeflitli sa¤l›k bak›m hizmetlerini verebilmekte,

ancak hiçbir reçeteli ilaç için ödeme yapamamaktad›r.

Baflkan Bush, 2002’ye girilirken, en düflük gelirli

emeklilerin art›k iki kiflilik ailelerine de reçeteli ilaç

sunabilmek amac›yla, önümüzdeki on y›lda Medicare

program›na toplam 300 milyar ABD Dolar› düzeyinde ek bir

kaynak sa¤lanmas›n› önermifl bulunmaktad›r.

Y›ll›k sa¤l›k giderleri 2001’de yüzde 11 büyüyen ve destek

oldu¤u reçeteli ilaçlar›n toptan al›m fiyatlar›nda yüzde 20

oran›nda art›flla karfl›laflan Medicaid program›n›n da yak›n

gelecekte mali bir krize sürüklenme olas›l›klar›, Birleflik

Amerika yetkililerinin deyifliyle, sistemi özellikle hastane

bak›m› alan›nda ‘ürkütücü’ k›s›nt›lar yapma yönünde

zorlamaktad›r.

ABD’DE TÜM YOKSUL EMEKL‹LERE

REÇETEL‹ ‹LAÇ

Avrupa Birli¤i için 2000’ler bafllar› bütünleflme yolunda

baflka bir aflamay› simgelemektedir. Avrupa’n›n tek para

birimi olarak 1 Ocak 2002’de tümüyle yürürlü¤e giren Euro,

yüzy›ll›k geçmiflleri bulunan mark, frank, liret ya da florin

gibi ulusal paralar› art›k tarih sahnesinden indirmektedir.

Tek para, ayn› zamanda, tüm Avrupa çap›nda her sanayi

sektöründe tek pazar oluflturulmas›n› büsbütün zorunlu

k›lmaktad›r. ‹laç endüstrisine yönelik ilk ortak kurallar

dizisini 1965’te onaylayan Avrupa Birli¤i, 2004 y›l›ndan

itibaren bu kez Do¤u Avrupa ülkelerini de içine alarak

genifllemeye haz›rlan›rken, ilaç endüstrisiyle ilgili hemen

her alanda tüm üyeler aras›nda geçerli k›l›nacak çok

boyutlu bir ilaç tek pazar› reformunu gerçeklefltirmeye

çal›flmaktad›r.

‹laçta yeni etkin madde (NASs) tan›m›ndan bafllanarak,

onaya sunulacak reçeteli ürünlerin Avrupa Birli¤i düzeyinde

karfl›l›kl› olarak ruhsatland›r›lmas›, patent süreleri ya da

bütün üye ülkelerde geçerlilik kazanmalar› gibi temel

konularda, farkl› ulusal otoriteler yerine, Avrupa Komisyonu

taraf›ndan, uluslarüstü nitelikte merkezi bir sürece genifl

çapta ifllerlik kazand›r›lmas› önerilmektedir. Jenerik ilaçlar

alan›nda ise yine en k›sa sürede, Avrupa düzeyinde ortak

uyumluluk aranmas› flart koflulmaktad›r.

‹laçta tek pazara dönük yeni öneriler dizisi, Avrupa

Bakanlar Kurulu ve Avrupa Parlamentosu’nun 2002

sonbahar›ndan itibaren ayr›nt›lar›yla de¤erlendirecekleri

bafll›ca sorunlar aras›nda yer alacakt›r.

AVRUPA B‹RL‹⁄‹’NDE ‘EURO’

VE ‹LAÇ TEK PAZARI

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

33

Yirmibirinci yüzy›l bafllar›nda bilimsel ve teknolojik

at›l›mlar, ekonomik, sosyal ve kültürel iliflkiler, dünya

ülkelerini ve insanlar›n› h›zla birbirlerine

yak›nlaflt›rmaktad›r.

Gelece¤e güvenle bakmak isteyen 2000’lerin toplumlar›

için, dünya ilaç endüstrisi, önündeki yepyeni olanaklar

kadar darbo¤azlar›n da bilinci içinde, daha sa¤l›kl› bir

yaflama yönelik olarak u¤rafllar›n› özenle sürdürmektedir.

‹LAÇ ENDÜSTR‹S‹ Y‹NE EN ÖN SAFLARDA...

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

34

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

35

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

Uluslararas› standartlardaki en ileri üretim yöntemleri ve

ürünleriyle ilaç sektöründe dünyan›n en geliflmifl 35 ülkesi

aras›nda yer alan Türkiye bak›m›ndan 2001 y›l›, birbirini

izleyen devalüasyonlar›n, ola¤anüstü maliyet art›fllar› ve

yüksek enflasyonlar›n yafland›¤› bir dönem olmufltur.

DEVALÜASYONLAR, MAL‹YET ARTIfiLARI

VE EKONOM‹DE EKS‹ BÜYÜME

ORTAMINA G‹R‹LMES‹NE RA⁄MEN,

ÜLKEY‹ ‹LAÇSIZ BIRAKMAYAN

TÜRK ‹LAÇ ENDÜSTR‹S‹

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

Yurt d›fl›ndan sa¤lanan kimyasal hammaddelerle ilaç etkin

maddelerinin maliyet giderleri aras›nda yüzde 50’yi aflan

bir pay ald›¤› Türk ilaç endüstrisi, fiubat 2001’deki

ekonomik kriz nedeniyle, üretim maliyetlerinde beliren

büyük art›fllar›n sat›fl fiyatlar›na yeterli ölçüde

yans›t›lamamas› sonucunda özellikle y›l›n ilk yar›s›nda

yüzde 25’i bulan zararlarla karfl›laflm›flt›r. Bütün olumsuz

koflullara ra¤men, ‘toplumu ilaçs›z b›rakmama’ ilkesini

benimseyen sanayi, birim kutu olarak ilaç üretimini geçen

y›l›n düzeyinin daha alt›nda gerçeklefltirebilmifltir.

Toplum sa¤l›¤›n› güvenceye almak amac›yla Cumhuriyet’in

erken dönemlerinden itibaren ilaç fiyatlar›n›n devlet

denetimi alt›nda tutuldu¤u Türkiye’de, 1984’te ç›kar›lan ilaç

kararnamesinin üretim maliyetleri ile uyumlu bir fiyatlama

düzenini öngörmesine karfl›n, 2001’in maliyet art›fllar› aylar

boyunca sat›fl fiyatlar›na gerçekçi biçimde

yans›t›lamam›flt›r. Karfl›laflt›¤› ola¤anüstü maliyet yüklerini

bir türlü gideremeyen ilaç sanayisi böylece 2001 y›l›n› a¤›r

darbo¤azlarla arkas›nda b›rakm›flt›r. Ülke çap›nda ilaç

darl›¤› yaflanmas›na yol açmamak kayg›s›yla endüstri her

fleye karfl›n üretimini yine de eskisi gibi sürdürmeye

çabalam›flt›r.

A⁄IR DARBO⁄AZLAR ALTINDA ‹LAÇ ÜRET‹M‹

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

38

‹flletme sermayesini önemli ölçüde eriterek, üretim ve

yat›r›m programlar›n› altüst eden ekonomik krizin a¤›r

etkilerini ilaç sanayisi bütün y›l boyunca ortadan kald›rmak

için u¤raflm›flt›r.

2002 bafllar›nda Türk ilaç sektörü, eldeki ilk veriler

çerçevesinde, flöyle bir görünüm sergilemektedir:

Sa¤l›k hizmetine sundu¤u ilaç say›s› 2000’de 1,1 milyar

birim kutuyu bulan endüstri, 2001 y›l›nda birim kutu ilaç

üretiminde önemli ölçüde gerilemeyle karfl›laflm›flt›r. Uzun

süre zarar›na yap›lan sat›fllar ise, üretici fiyatlar›yla ilaç

sat›fl gelirlerinde, ABD Dolar› de¤erleriyle, büyük çapta

düflmelere yol açm›flt›r.

2001 y›l›nda tedavi gruplar›na göre tüketimde,

antibiyotikler yüzde 18 payla birinci s›rada, a¤r› kesiciler

yüzde 12 payla ikinci s›rada yer almakta; bunlar›

romatizma, so¤uk alg›nl›¤› ve öksürük ilaçlar› izlemektedir.

Geçmifl dönemle yap›lan karfl›laflt›rmalarda, ilk dört s›rada

yer alan bu gruplar›n pazar pay›n›n romatizma ilaçlar›

d›fl›nda son üç y›ld›r geriledi¤i, buna karfl›l›k romatizma

ilaçlar› baflta olmak üzere, kalp ve damar hastal›klar› ile

sinir sistemi ilaçlar›n›n ise pazar paylar›n›n büyüdü¤ü

görülmektedir.

Üretim teknolojilerindeki ilerlemelere paralel biçimde,

çal›flanlar›n›n nitelik ve say›s› y›llard›r yükselen ilaç

endüstrisi, emek gücünü 2001’de, önceki y›la göre

artt›ramam›fl, ancak önemli çapta bir daralmaya da

gitmemifltir.

Kifli bafl›na ilaç tüketimi üretici fiyatlar›yla 2000’de 40

ABD Dolar›’na yaklaflan Türkiye aç›s›ndan, bunal›m ortam›

kifli bafl›na ilaç kullan›m›nda da bir gerilemeye yol açm›flt›r.

Döviz kurlar›n›n k›sa aralarla büyük art›fllar göstermesi,

kredili ithalat yoluyla d›flal›mlarda bulunan Türk ilaç

endüstrisinde çok boyutlu s›k›nt›lar do¤urmufltur.

Üstlendi¤i a¤›r finansman yüklerine karfl›n, ilaç sektörünün

2001’deki toplam d›flal›mlar›, 1 milyar 500 milyon ABD

Dolar› yak›nlar›nda gerçekleflmifltir.

Türkiye’nin ilaç endüstrisi, üretti¤i ilaçlar›n kalitesi,

etkinli¤i ve güvenilirli¤iyle uluslararas› pazarlarda rekabet

edebilecek düzeye gelmifltir. Geçmifl y›llarda oldu¤u gibi,

aralar›nda Avrupa Birli¤i ülkeleri, Birleflik Amerika, Japonya

ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nin de bulundu¤u 50’den

fazla ülkeye ilaç d›fl sat›fllar› sürdürülmüfltür. Endüstrinin

2001 y›l›nda gerçeklefltirdi¤i d›flsat›mlar, 150 milyon ABD

Dolar› düzeyini korumufltur.

‹LAÇ SEKTÖRÜNDE

2001’‹N GENEL PROF‹L‹...

‹LAÇ DIfiALIM VE DIfiSATIMINDAK‹

E⁄‹L‹MLER...

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

39

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

Ulusal ilaç endüstrisini en çok zorlayan sorunlar›n bafl›nda,

ça¤›n h›zla geliflen ileri teknolojilerini Türkiye’ye

kazand›racak yenileflme yat›r›mlar›n›n yeterince

gerçeklefltirilememesi gelmektedir.

Yeryüzünün modern ilaç kurulufllar› aras›nda varl›¤›n›

korumak ve gelifltirmek isteyen Türk ilaç endüstrisinin her

y›l ortalama 100 milyon ABD Dolar› düzeyinde yeni

teknoloji yat›r›m›nda bulunmas› gerekmektedir. Y›ll›k

yenileflme yat›r›mlar›n›n 2001’de yine ancak 70 milyon

ABD Dolar› düzeyinde kald›¤› san›lmaktad›r.

‹laç sektöründe, araflt›rma ve gelifltirme yat›r›mlar›

bak›m›ndan da Türkiye uluslararas› düzeyde katk›larda

bulunamamaktad›r. Ulusal ilaç endüstrisinin sözcüleri,

araflt›rma ve gelifltirmelerin özendirilmemesinden

duyduklar› kayg›y› 2001’de ›srarla dile getirmifllerdir.

Sanayi, öncelikle Türkiye’de üretim tesisleri bulunan

çokuluslu ilaç kurulufllar›n›n araflt›rma ve gelifltirme

çal›flmalar›n›n en az›ndan belirli bir bölümünü art›k ülke

içinde yapmalar›n›n, yeni bir araflt›rma anlay›fl›n›n

geliflimine öncülük edebilece¤ini belirtmektedir.

Özellikle sat›n alma gücünde büyük gerilemelerin görüldü¤ü

bunal›ml› dönemlerde, sosyal güvenlik kurumlar› kadar, ilaç

giderlerini kendileri karfl›layan bireylere de daha ucuz ve

yayg›n biçimde ilaç sunabilmek için, Türk ilaç endüstrisi

öncelikle katma de¤er vergisi (KDV) oranlar›nda indirim

yoluna gidilmesini önermektedir. Reçeteli ve reçetesiz tüm

ilaçlar›n sat›fl›nda al›nan katma de¤er vergisi, Türkiye’de

yüzde 18’dir. Oysa, Türkiye’nin tam üye olmak istedi¤i

Avrupa Birli¤i ülkelerinin dördünde ilaç sat›fllar› s›ras›nda

hiçbir katma de¤er vergisi al›nmamaktad›r. Avrupa

Birli¤i’nin sekiz ülkesi ise, ilaçlar için, standart katma de¤er

vergisi oranlar›n›n çok daha alt›nda kalan bir pay

uygulamaktad›r.

‹laç endüstrisi, Türkiye’de katma de¤er vergisi oran›n›n,

temel g›da maddelerinde uyguland›¤› biçimde, ilaçta da

yüzde sekize indirilmesini istemektedir. Ülkede kullan›lan

ilaçlar›n bedelinin yaklafl›k onda yedisinin kamu sosyal

güvenlik kurumlar›nca ödendi¤ini belirten endüstri, vergide

oran indiriminin asl›nda devlet bütçesine ek bir yük

getirmeyece¤ini de an›msatmaktad›r.

40

YEN‹LEfiME YATIRIMLARINDAK‹

KAYGI VER‹C‹ DURAKLAMA...

‹LAÇTA UCUZLUK ‹Ç‹N ÇÖZÜM ÖNER‹S‹:

KDV ‹ND‹R‹M‹...

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

41

Uluslararas› rekabet ortam›nda geliflen d›fla aç›k bir

ekonomiye yönelinmesini destekleyen Türk ilaç endüstrisi,

ça¤dafl dünya gerçeklerine uyum do¤rultusundaki

çal›flmalar›na 2001’de yeni boyutlar eklemifltir:

Türkiye’nin Avrupa Birli¤i’ne tam üyelik iste¤ini tümüyle

destekleyen Türk ilaç endüstrisi, Avrupa’n›n bütünleflmesi

çerçevesinde ilaç alan›nda öngörülen kurallara uyum için

yo¤un çaba göstermektedir. Do¤u Avrupa’y› 2004 y›l›ndan

itibaren aflamalarla kapsam›na almas› beklenen Avrupa

Birli¤i ile aday ülkelerin ilaç sanayileri aras›nda 2001

Nisan’›nda Prag’da düzenlenen CADREAC toplant›s›na, Türk

ilaç endüstrisinin temsilcileri de tam üye statüsüyle

kat›lm›fllard›r. Sa¤l›k Bakanl›¤› ve çeflitli kamu kurumlar›yla

Avrupa Birli¤i’ne uyum yönünde genifl bir iflbirli¤ini

sürdüren ilaç endüstrisi, y›l boyunca çeflitli öneri ve

giriflimlerde bulunmufltur.

Ça¤dafl geliflmeleri de¤erlendirerek benimseme yönünde

önemli bir baflka giriflim, özerk konumda bir Türkiye ‹laç

Kurumu’nun oluflturulmas›d›r. Türkiye ‹laç Kurumu’yla ilgili

ilk öneri tasla¤›, bilim adamlar› ve endüstri temsilcilerinin

de katk›lar›yla 2001’de ana çizgileriyle haz›rlanm›flt›r.

Sa¤l›k Bakanl›¤›’na 2002’de sunulacak tasla¤a göre,

Türkiye ‹laç Kurumu, ‘yaflam boyu bireylerin sa¤l›¤›n›

korumak, gelifltirmek ve yaflam kalitesini art›rmak’ için,

özellikle ilaçlar konusunda ‘üretimden tüketime kadar’ her

alanda d›fl ve iç geliflmeleri izleyecek, yenilikleri

de¤erlendirerek uyar› ya da önerilerde bulunacak ve gerekli

politikalar›n oluflturulmas›na yard›mc› olacakt›r.

‹laç tan›t›m›nda etik kurallar›n d›fl›na taflan

uygulamalar›n izlenip önlenmesine, ilaç endüstrisi tümüyle

destek vermektedir. Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n gözetiminde,

endüstri, tabip ve eczac› meslek kurulufllar›n›n da

kat›l›m›yla, tan›t›m ve etik çal›flma ilkelerini belirleyen bir

k›lavuz düzenlenmifl bulunmaktad›r.

Türk ilaç endüstrisi, karfl›lafl›lan sorunlar ne denli a¤›r

olursa olsun, kal›c› bir ç›k›fl yolunun, yine ancak

uluslararas› rekabet ortam› içinde, ülkede daha verimli

yöntemlerle çal›fl›lmas›n› kolaylaflt›racak yaklafl›mlarla

bulunabilece¤ine içtenlikle inanmaktad›r.

2002 y›l›nda ilaç sanayisi, uluslararas› normlarla uyumlu

bir çal›flma düzenine kavuflabilmek için yo¤un giriflimlerini

sürdürecektir.

AVRUPA B‹RL‹⁄‹ iLE UYUMLU,

DIfiA AÇIK B‹R DÜZENE DO⁄RU...

ÇIKIfi YOLU:

ULUSLARARASI REKABET VE VER‹ML‹L‹K

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

Türkiye’yi ve dünyay› sarsan büyük ekonomik, siyasal ve

askeri flok dalgalar›na ra¤men, Türk ulusal ilaç

endüstrisinin önderi Eczac›bafl› ‹laç Sanayi, 2001 boyunca

ilaç üretimini aksatmadan sürdürerek, yurt içinde kendisine

düflen görevleri tümüyle yerine getirirken, yurt d›fl›nda da

gittikçe daha çok girmeyi hedefledi¤i Avrupa Birli¤i

pazarlar›ndan, Meksika ya da Vietnam gibi yeryüzünün dört

bir yan›ndaki ülkelere kadar uzanarak, d›flsat›m olanaklar›n›

gelifltirmeye çal›flm›flt›r. Ça¤dafl kurumlar›n ancak

uluslararas› platforma yükseldikleri ölçüde etkin ve kal›c›

olabileceklerine inanan Eczac›bafl›, d›fl pazar f›rsatlar›n› en

iyi biçimde de¤erlendirmek için u¤rafl vererek, önümüzdeki

y›llar çok daha ileri boyutlara tafl›yaca¤› d›flsat›mlar›n

altyap›s›n› olgunlaflt›rm›flt›r.

Eczac›bafl› ‹laç Sanayi, yo¤un çabalar›n›n sonucu olarak, iç

ve d›fl pazarlardaki toplam ilaç sat›fllar›n›, bir önceki y›la

göre yüzde 44 art›flla, 180 trilyon TL düzeyine ç›karm›flt›r.

Süren krizlere karfl›n, Eczac›bafl› 12 yeni ürünü daha sa¤l›k

hizmetine sunmufltur.

Birleflik Amerika’n›n önde gelen sa¤l›k ürünleri kuruluflu

Procter&Gamble taraf›ndan, Lüleburgaz’daki modern ilaç

kompleksinde 2001 y›l›nda yap›lan titiz denetlemelerden

sonra, Eczac›bafl› ‹laç Sanayi tesislerinin ‘Yüzde 100 Kalite

Güvence Yönetimi’ belgesiyle ödüllendirilmesi, teknoloji ve

üretim yöntemleriyle Eczac›bafl›’n›n eriflti¤i uluslararas›

standartlar›n da yeni bir göstergesi olmufltur.

Eczac›bafl› tesislerinin uluslararas› standartlar›yla, Avrupa

Birli¤i’nde öngörülen Güncel ‹yi Üretim Koflullar›’na

tümüyle uygun bulundu¤unu onaylayan belgelere, 2001

y›l›nda yenileri eklenmifltir. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin

enjaktabl sefalosporin üretim birimini Türkiye’de

inceleyerek onaylayan Alman Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n ilaç

denetim kuruluflu BfArM, bu kez steril ampul ve flakon

dolumlar›n›n yap›ld›¤› steril s›v› üretim birimleri üstündeki

denetimleri de bitirerek, yeni güncel uygunluk belgelerini

vermifltir.

42

TÜRK ULUSAL ‹LAÇ ENDÜSTR‹S‹NDE

ÇA⁄DAfi DÜNYA STANDARTLARININ

VE DIfiA AÇILIfiIN ÖNCÜSÜ

ECZACIBAfiI ‹LAÇ GRUBU

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

43

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

44

Eczac›bafl› ‹laç Grubu, olumsuz koflullar› sürekli aflarak

2001 etkinliklerini baflar›larla sonuçland›rm›flt›r:

Birleflik Amerika’da kendi alan›na önderlik eden Baxter

International ile Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin özellikle modern

parenteral solüsyonlar üretmek amac›yla kurduklar›

Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ürünleri, 2001’de toplam olarak

99,5 trilyon TL düzeyinde net sat›flta bulunmufltur. Bafll›ca

parenteral solüsyon türlerinin yan› s›ra, renal ürünler,

periton diyalizi ve hastane ürünleri alan›nda da Türkiye’nin

lider kurumu olan Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ürünleri, bir

önceki y›la göre, yüzde 85’lik bir büyüme gerçeklefltir-

mifltir. Anestezi grubunda y›l boyunca iki önemli solüsyonu

sa¤l›k hizmetine veren kurulufl, ruhsatlar› Eczac›bafl›-

Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama’ya ait bulunan onkoloji

grubundan ürünlerin de sunumunu üstlenmifltir. Eczac›bafl›-

Baxter Hastane Ürünleri’nin 2001’de ç›kard›¤› yeni

ürünlerin say›s› 50’ye ulaflm›flt›r.

Yurt içinde ve d›fl›nda endüstrinin en çok gereksinim

duydu¤u ilaç etkin maddeleri ile özgün kimyasal maddeler

üstünde uzmanlaflan Eczac›bafl› Özgün Kimya kuruluflu, net

sat›fllar›n› 2001 y›l›nda 18.1 trilyon TL’ye ç›karm›flt›r. Bir

önceki y›la oranla ilaç etkin madde sat›fllar›nda yüzde 74

art›fl sa¤lanm›flt›r. Kuruluflun Ayaza¤a’daki üretim birimleri,

Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi’nde 67 dönümlük alan

üstünde, 12 dönüm kapal› alan› bulunan modern tesislerine

tafl›nm›fl ve çal›flmaya bafllam›flt›r. Tesislere, 2001’de

Sentez Pilot Üretim ve Betalaktam birimleri eklenmifltir.

Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin ruhsat›na sahip oldu¤u ve

üretti¤i bütün ilaçlar ile veteriner ürünlerinin Türkiye

çap›nda pazarlama, tan›t›m, da¤›t›m ve sat›fl›n›

gerçeklefltiren Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama kuruluflu, yurt içi

sat›n alma gücünde ortaya ç›kan büyük düflüfllere ra¤men,

2001 y›l›nda 70 milyon kutuya ulaflan sat›fllar›yla say›sal

aç›dan yine en çok ürün sunumunda bulunmay› baflaran ilaç

pazarlama kurumu olmufltur. Üstünde özellikle odakland›¤›

antibiyotikler, kalp ve damar sistemi, merkezi sinir sistemi

ve organ nakli ilaçlar›nda, Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama,

kurumsal stratejisini destekleyen etkinliklere h›z vermifltir.

Ayr›ca, sürekli kullan›m› bulunan ürünlerin kutular›

üstündeki Braille alfabesiyle yaz›l› ilaç adlar›, uluslararas›

normlara uygun biçimde yenilenmifltir. Türkiye’de çal›flan

çokuluslu ilaç kurulufllar›na da son y›llarda da¤›t›m

hizmetleri vermeye bafllayan Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama,

iflbirli¤ini sürdürdü¤ü AstraZeneca ve Johnson&Johnson

firmalar›na, 2001’de Schering Plough kuruluflunu katm›flt›r.

Fransa’n›n ünlü Rhône-Poulenc Rorer kurulufluyla, baflta

kanser hastal›klar›yla ilgili ürünler olmak üzere, modern

ilaçlar› Türkiye’de sa¤l›k hizmetine sunmak amac›yla

Eczac›bafl›’n›n ortak yat›r›m biçiminde kurdu¤u Eczac›bafl›-

Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama, 2001’de köklü bir yap›sal

de¤iflim geçirmifltir. Frans›z kuruluflunun Almanya’n›n

Hoechst kurulufluyla Aventis ad› alt›nda birleflmesi üstüne,

Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama kuruluflunda

yabanc› orta¤›n yüzde 45 oran›ndaki pay›, Eczac›bafl› ‹laç

Sanayi taraf›ndan sat›n al›nm›flt›r. Eczac›bafl›’n›n pay›

böylece yüzde 95’e yaklaflm›flt›r. Yeniden yap›lanma

çerçevesinde Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama

kuruluflu y›l boyunca Aventis, Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve

Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ürünleri taraf›ndan üretilen 15

ilac›n yan› s›ra, yurt d›fl›ndan getirilen dört ürünü sa¤l›k

hizmetine vermifltir. Üç yeni ilaç için ruhsat alma

çal›flmalar›n› sürdüren Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç

Pazarlama, 2001’de 22,5 trilyon TL düzeyinde sat›fl

gerçeklefltirmifltir.

‘Sa¤l›kl› bir gelecek’ do¤rultusundaki at›l›mlar›na

Eczac›bafl›, 2001 y›l›nda bu kez ‘evde bak›m hizmetleri’ni

ekleyerek, Türkiye’de bir ilk’e daha imzas›n› atm›flt›r. Bak›m

hizmetlerinde Birleflik Amerika’n›n önde gelen

kurumlar›ndan The Corridor Group ile ortak olarak kurulan

Eczac›bafl› Sa¤l›k Hizmetleri, k›sa sürede baflard›¤› genifl

kapsaml› bir organizasyon sonucunda, 80 kiflilik uzman

ekibiyle, evde bak›m gereksinimi duyan hastalara her türlü

deste¤i sa¤lam›flt›r. Bu arada, ülkenin üç ayr› sa¤l›k

sigortas› kurumuyla anlaflmalar imzalayan Eczac›bafl›

Sa¤l›k Hizmetleri, Türk sa¤l›k sigortas› sistemine böylece

evde bak›m olanaklar›n› da getirmifl bulunmaktad›r.

ECZACIBAfiI ‹LAÇ GRUBU KURULUfiLARININ

ÇALIfiMALARI

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

45

Türkiye’nin Avrupa Birli¤i’nde tam üye olarak yer alma

giriflimlerinin ivme kazand›¤› 2000’lerde, Almanya,

‹ngiltere, ‹spanya gibi Avrupa ülkelerine sistematik biçimde

ilaç d›flsat›mlar›na yönelen Eczac›bafl›, yeni girdi¤i Bat›

pazarlar› aras›na Fransa, Danimarka, Avusturya ve

Hollanda’y› da eklemifltir. Orta Avrupa’da ise, Slovakya’ya

ilaç sat›fllar› h›zland›r›lm›flt›r.

Son on y›l boyunca Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin, Rusya

Federasyonu, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri, Do¤u Avrupa

ve Ortado¤u pazarlar›ndaki yo¤un etkinlikleri,

devalüasyonlar sonras›nda yeni boyutlar elde etmifltir.

Rusya Federasyonu’nda, ülkenin sürüklendi¤i a¤›r mali kriz

nedeniyle giderek duraklayan iliflkiler, 2001’de Eczac›bafl›

‹laç Sanayi’nin genifl tan›t›m giriflimleriyle yeniden

canland›r›lm›flt›r. Petrol d›fl gelirlerinin de olumlu katk›s›yla

ekonomik büyümesi h›zlanan Rusya’n›n ilaç üretim ve

da¤›t›m kurumlar› ile Eczac›bafl› aras›nda karfl›l›kl› yeni

iflbirlikleri gerçeklefltirilmifltir. Ayn› do¤rultudaki yak›n

iliflkiler, Ba¤›ms›z Devletler Toplulu¤u üyeleri Özbekistan ve

Kazakistan’da da baflar›yla sürdürülmüfltür.

Ortado¤u’da ticaret ambargosu nedeniyle ilaçlara en çok

gereksinim duyan ülke olarak nitelenen Irak’a, d›flsat›mlar

ancak Birleflmifl Milletler’in gözetiminde yürütülen ‘Petrol

Karfl›l›¤› Besin ve ‹laç’ program› çerçevesinde

yap›labilmektedir. Eczac›bafl›, BM kurallar›na uygun

biçimde, Ba¤dat’a öngörülen ölçülerde ilaç satt›¤› gibi,

Irak’›n önemli ilaç fuarlar›na da kat›lm›flt›r.

‹lk kez yöneldi¤i pazarlara her y›l bir baflka ülkeyi ekleyen

Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin, yak›n dönemde Afrika k›tas›nda

Güney Afrika Cumhuriyeti’ne, Asya k›tas›nda Vietnam’a,

Okyanusya’da ise Yeni Zelanda’ya girmifl bulunmaktad›r.

Orta Amerika ülkelerinden Meksika yeni hedef pazar olarak

seçilmifl olup Eczac›bafl›’n›n üretti¤i baz› ilaçlar için

Meksika’n›n sa¤l›k otoritelerinden gerekli ilk ruhsatlar

al›nm›fl ve ülkedeki pazarlama planlar› da ayr›nt›lar›yla

belirlenmifltir.

ECZACIBAfiI’NIN DÜNYA PAZARLARINA

YEN‹ AÇILIfiLARI...

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

46

Türk ulusal ilaç endüstrisinin öncü kuruluflu Eczac›bafl› ‹laç

Sanayi, 2002 y›l›nda d›fl pazarlara aç›l›fl›n› daha da ileri

boyutlara ulaflt›rmaya çal›fl›rken, yurt içinde ise yeni 18

ürünü daha sa¤l›k hizmetine sunmaya haz›rlanmaktad›r.

Eczac›bafl› ‹laç Grubu içindeki kurulufllar da 2002 y›l›na

yine ilginç hedeflerle girmektedirler:

Parenteral ve periton diyalizi solüsyonlar›n›n lider

kuruluflu Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ürünleri, yeni y›lda

176 trilyon TL düzeyinde sat›flta bulunmay› planlamaktad›r.

Özellikle anestezi grubu ürünlerinde kullan›m›n 2002’de

önemli çapta artmas› beklenmektedir. Renal ürünler

grubunda ise, 2001’de yurt d›fl›ndan getirilerek sa¤l›k

hizmetine verilen Extraneal adl› ürünün, 2002’nin ikinci

yar›s›ndan itibaren Ayaza¤a tesislerinde üretilmesine

geçilecektir. Periton diyalizi alan›nda, tedaviden hastalar›n

daha uzun süre yararlanabilmelerini sa¤layan yüzde 1,1

aminoasit içeren Nutrineal, y›l›n ilk yar›s›nda pazara

sunulacakt›r. Dünyada büyük baflar›yla kullan›lan ve

biyolojik ürünler aras›nda bir intravenöz immünoglobülin

solüsyonu olan Endobulin S/D, ilk kez yurt d›fl›ndan

getirilmeye bafllanacakt›r. Hastane ürünleri dal›nda ise,

parenteral beslenmeyle ilgili Clinomel ve Clinoleic adl›

ürünler, 2002 y›l›n›n ikinci yar›s›nda hizmete verilecektir.

Eczac›bafl› Özgün Kimya, ülkede büyük gereksinim

duyulan yeni baz› ilaç etkin maddelerini de kendi araflt›rma

laboratuvarlar›nda gelifltirerek, endüstriye sunma

çal›flmalar›n› yo¤unlaflt›racakt›r.

Eczac›bafl›’n›n insan sa¤l›¤›na yönelik ilaçlar›yla veteriner

ürünlerinin pazarlama ve sat›fl etkinliklerini sürdürecek

olan Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama kuruluflu, da¤›t›ma sunaca¤›

yeni ilaçlarla farkl› tedavi alanlar›nda da varl›k göstermeyi,

pazarlad›¤› ürünlerle ilgili çal›flmalar›n› ise daha da

yayg›nlaflt›rmay› hedeflemektedir. Ayr›ca, veteriner

ürünlerinde, büyükbafl ve küçükbafl hayvanlara yönelik

ürünlerin yan› s›ra, kümes hayvanc›l›¤›na dönük yeni bir

dizi ürün hizmete sunulacakt›r. ‹laç sektörünün önde gelen

yabanc› kurulufllar›yla yap›lan ortak pazarlama ve tan›t›m

iflbirlikleri ise h›zla gelifltirilecektir.

Ürünler aras›na kat›lacak yeni ilaçlar›n yard›m›yla,

Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama kuruluflu, yurt

içindeki sat›fllar›n›, 2002’de 30 trilyon TL düzeyinin üstüne

ç›karacakt›r.

Türkiye’de uzun y›llard›r güvenilir biçimde verilemeyen

‘evde bak›m’ hizmetlerini ilk kez ça¤dafl normlar içinde

gerçeklefltiren Eczac›bafl› Sa¤l›k Hizmetleri kuruluflu,

2002’de çal›flmalar›n› gittikçe yayg›nlaflt›r›rken, hastalara

sundu¤u etkinliklerin, befl sigorta kuruluflunun daha

kapsam›na al›nmas› için u¤rafl verecektir. Bu arada, evde

bak›m hizmetlerini içeren bir ‘sa¤l›k kart›’ üyelik sistemi de

gelifltirilecektir.

ECZACIBAfiI 2002 ‹Ç‹N

NELER TASARLIYOR?

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

47

Birbirini kovalayan krizler alt›nda efline ender rastlanan bir

‘kötü y›l’ niteli¤ine bürünen 2001’in ard›ndan, Türkiye

kadar Eczac›bafl› ‹laç Grubu da, 2002 y›l›na ufukta giderek

oluflmaya bafllayan yeni dengelerle girmektedir.

Büyük umutlarla beklenen istikrar, gerçek anlam›yla

belirginleflti¤i ölçüde, Eczac›bafl›’n›n uzun süreli hedefleri

yaln›z ülke içinde de¤il, uluslararas› düzeyde de bambaflka

aflamalara do¤ru yönelecektir.

‹ST‹KRARLA GELECEK

BAfiKA AfiAMALARA DO⁄RU ECZACIBAfiI ‹LAÇ

SANAY‹’N‹N

‹fiB‹RL‹⁄‹ YAPTI⁄I

ULUSLARARASI

KURULUfiLAR

AstraZeneca

Aventis

Avon

Baxter International

Beiersdorf

Biochemie

Boehringer Ingelheim

Chemo

Dainippon Pharmaceutical

Fujisawa Pharmaceuticals

Hans Schwarzkopf

Helm

Johnson&Johnson

Nycomed Pharma

Pharmacia

P. N. Gerolymatos

Procter&Gamble

Pfizer

Schering-Plough

Solvay Pharmaceuticals

Sumitomo Pharmaceuticals

�LA� �N mas 15/5/02 11:08

49

YILLIK ÇALIfiMA RAPORU 2001 ECZACIBAfiI

‹LAÇ SANAY‹

VE T‹CARET A.fi.

�LA� �N mas 15/5/02 11:08 Page 49

I. G‹R‹fi

1. Raporun Dönemi

Bu rapor, Eczac›bafl› ‹laç Sanayi kuruluflunun 01.01.2001-31.12.2001 çal›flma dönemini

kapsamaktad›r.

2. Ortakl›¤›n Unvan›

E‹S Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve Ticaret A.fi.

3. Dönem ‹çinde Görevli Kurullar

Yönetim Kurulu

F. Bülent Eczac›bafl› Baflkan

R. Faruk Eczac›bafl› Baflkan Yard›mc›s›

O. Erdal Karamercan Üye

Sedat Birol Üye

Oktay Tulpar Üye

Saffet Özbay Üye

Yönetim Kurulu, 18.04.2001 günlü Ola¤an Genel Kurul toplant›s›nda bir y›l süreyle görev yapmak

üzere seçilmifltir. Kuruluflun her konuda temsil yetkisi Yönetim Kurulu’na aittir.

Denetleme Kurulu

Ahmet Balta Denetçi

Ceyhan ‹naltong Denetçi

Denetleme Kurulu, 18.04.2001 günlü Ola¤an Genel Kurul toplant›s›nda bir y›l süreyle göreve

getirilmifltir.

4. Ortakl›¤›n Ç›kar›lm›fl ve Kay›tl› Sermayesi

Ç›kar›lm›fl Sermaye 12.182.400.000.000.- TL

Kay›tl› Sermaye 12.182.400.000.000.- TL

Hisse senetleri ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›’nda ifllem gören fiirket’in kesin ortak say›s›

bilinmemektedir.

50

ECZACIBAfiI ‹LAÇ

SANAY‹ VE T‹CARET A.fi.

YILLIK ÇALIfiMA RAPORU 2001

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 50

51

Hisse senetleri fiyatlar›n›n y›l içinde gösterdi¤i geliflme, ay sonlar›ndaki de¤erleriyle tabloda

gösterilmifltir.

Hisse Senedi Fiyatlar›

Ocak 2001 10.000 TL

fiubat 2001 7.400 TL

Mart 2001 7.100 TL

Nisan 2001 8.700 TL

May›s 2001 7.900 TL

Haziran 2001 7.600 TL

Temmuz 2001 6.900 TL

A¤ustos 2001 6.500 TL

Eylül 2001 4.450 TL

Ekim 2001 5.900 TL

Kas›m 2001 7.600 TL

Aral›k 2001 8.100 TL

Da¤›t›lan Kâr Pay› Oranlar›

1998 1999 2000

- - -

Eczac›bafl› ‹laç Sanayi kuruluflunun sermayesinin yüzde 10’undan fazlas›na sahip bulunan

ortaklar tabloda gösterilmifltir.

Ortaklar Pay Tutar› (TL) Pay Oran› (%)

Eczac›bafl› Holding A.fi. 6.868.141.519.200 56,38

Eczac›bafl› Yat›r›m Holding Ortakl›¤› A.fi. 2.543.774.376.000 20,88

II. ÇALIfiMALAR

A) Yat›r›mlar

1992 y›l›n›n Ekim ay›nda bafllanan ve halen devam eden Atrium projesi için 31.12.2001 tarihi

itibariyle 2 trilyon 930,1 milyar TL harcama yap›lm›flt›r. 1999 y›l›n›n Ocak ay›nda bafllanan ve

2002 y›l›n›n Temmuz ay›nda tamamlanmas› planlanan Cephalasporin Ünitesi modernizasyon

yat›r›m› için ise 31.12.2001 tarihi itibariyle 118.2 milyar TL harcama yap›lm›flt›r.

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 51

B) Mal ve Hizmet Üretimine ‹liflkin Geliflmeler

1. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin her y›l üretti¤i ürün çeflitleri ve üretim birimlerindeki kapasite

kullan›m›, yurt içi gereksinimlerin yan› s›ra, d›fl pazarlardan al›nan isteklerin de niteli¤ine ba¤l›

olarak düzenlenmektedir. Üretim birimlerinin y›l içindeki üretimleri ve kapasite kullan›mlar›

tablolarda gösterilmifltir.

2000-2001 Üretiminin Karfl›laflt›r›lmas›

Türü 2000 2001 De¤iflim (%)

Ampul (bin adet) 53.865 34.985 (35)

Flakon (bin adet) 23.714 20.221 (15)

Tablet (milyon adet) 1.011 910 (10)

Draje (milyon adet) 601 551 (8)

Kapsül (milyon adet) 71 51 (28)

Pomat (ton) 2.280 639 (72)

Toz ve Granül (ton) 203 213 5

S›v› ‹laç (bin litre) 2.078 1.719 (17)

Kolonya (ton) 545 386 (29)

Aeresol (bin adet) 2.617 2.459 (6)

Kapasite Kullan›mlar›

Üretim Birimleri Kapasite Kullan›m› (%)

Ampul 54

Flakon 67

Tablet 80

Draje 98

Kapsül 51

Pomat 16

Toz ve Granül 7

S›v› ‹laç 57

Kolonya 84

2. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi, 2001’de 180 trilyon 39,5 milyar TL düzeyinde sat›fl gerçeklefltirmifltir.

‹ç pazara 168 trilyon 523,2 milyar TL tutar›nda sat›fl yap›l›rken, d›fl pazara yönelik sat›fllar da

11 trilyon 516,2 milyar TL olmufltur.

52

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 52

3. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin sat›fllar› bir önceki y›l sat›fllar›yla karfl›laflt›r›ld›¤›nda, yurt içi

sat›fllarda, ilaçta yüzde 44, tüketim ürünlerinde yüzde 91, fason üretim gelirlerinde yüzde 24

oran›nda art›fl gerçeklefltirilmifltir.

2000-2001 Sat›fllar›n›n Karfl›laflt›r›lmas›

2000 2001 Art›fl-Azal›fl De¤iflim

Yurt ‹çi Sat›fllar (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (%)

‹laç 104.944.061 151.080.436 46.136.375 43,96

Tüketim Ürünleri 812.690 1.554.978 742.288 91,34

Veteriner Ürünleri 3.496.851 3.108.318 (388.533) (11,11)

Fason Üretim 8.181.980 10.121.609 1.939.629 23,71

Di¤er Gelirler 938.193 2.657.901 1.719.708 183,30

Toplam 118.373.775 168.523.242 50.149.467 42,37

2000 2001 Art›fl-Azal›fl De¤iflim

Yurt D›fl› Sat›fllar (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (%)

‹laç 6.453.579 11.516.250 5.062.671 78,45

Genel Toplam 124.827.354 180.039.492 55.212.138 44,23

53

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 53

C) Finansal Yap›ya ‹liflkin Bilgiler

1. Bilanço

a) Eczac›bafl› ‹laç Sanayi kuruluflunun iflletme sermayesini oluflturan dönen varl›klar, 2000 y›l›na

göre 27 trilyon 701,9 milyar TL artarak, 2001 y›l› sonunda 106 trilyon 398,9 milyar TL düzeyine

ulaflm›flt›r. Ticari alacaklar 2000 y›l›na göre 19 trilyon 18,9 milyar TL artarak 66 trilyon 197,4

milyar TL düzeyine yükselirken, di¤er k›sa vadeli alacaklar, bir önceki y›la göre 4 trilyon

428,6 milyar TL artarak 5 trilyon 601,3 milyar TL düzeyinde gerçekleflmifltir.

b) Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin duran varl›klar›, 2000 y›l›na göre 20 trilyon 622,1 milyar TL art›flla,

68 trilyon 559,3 milyar TL düzeyine ulaflm›flt›r. 2001 y›l›nda finansal duran varl›klar 1 trilyon

701,7 milyar TL art›fl göstermifltir. ‹fltirak ve ba¤l› ortakl›klardan elde edilen bedelsiz hisse

senedi tutar› 861 milyar TL olmufltur. Maddi duran varl›klar, 2001 y›l›nda 18 trilyon 20,8 milyar

TL artm›flt›r.

c) 2000 y›l› sonunda 24 trilyon 314,8 milyar TL olan k›sa vadeli finansal borçlar, 2001 y›l›nda


d) Eczac›bafl› ‹laç Sanayi’nin 2000 y›l› sonunda 8 trilyon 197 milyar TL olan orta ve uzun vadeli

finansal borçlar›, 2001 y›l›nda 45 milyon TL olmufltur.

e) De¤er art›fl fonlar›, 2001 y›l›nda 14 trilyon 650,3 milyar TL art›flla, 48 trilyon 744,8 milyar TL

düzeyini bulmufltur.

2. Gelir Tablosu

2001 y›l›nda sat›fllar, önceki y›la göre, 55 trilyon 212 milyar TL artarak, 180 trilyon 39,5 milyar

TL düzeyinde gerçekleflmifltir. 2001 y›l› sat›fllar›n›n 155 trilyon 743,7 milyar TL de¤erindeki

bölümü yurt içi ürün, 11 trilyon 516 milyar TL de¤erindeki bölümü yurt d›fl› ürün ve 12 trilyon

779,5 milyar TL de¤erindeki bölümü ise fason üretim ve di¤er sat›fl gelirlerinden oluflmaktad›r.

- 2000 y›l›nda sat›fllar›n yüzde 15,4’ü ölçüsündeki iskonto oran›, 2001 y›l›nda yüzde 20,83 olarak

gerçekleflmifl, yap›lan iskonto tutar› da 37 trilyon 501 milyar TL düzeyinde olmufltur.

- 2000 y›l›nda 61 trilyon 127,9 milyar TL olan sat›fllar›n maliyeti, 2001 y›l›nda 91 trilyon

796 milyar TL olarak gerçekleflmifltir.

- Bir önceki y›la göre, 2001 y›l›nda sat›fl giderleri 7 trilyon 294,8 milyar TL artarak 26 trilyon

848,2 milyar TL; genel yönetim giderleri ise, 6 trilyon 600,6 milyar TL art›flla, 20 trilyon

71,6 milyar TL düzeyine ulaflm›flt›r.

- Finansman giderleri, 2000’de 12 trilyon 99,7 milyar TL iken, 2001’de 65 trilyon 914,8 milyar TL

olmufltur.

- 2000 y›l›nda 7 trilyon 465,5 milyar TL olan dönem kâr›, 2001 y›l›nda 24 trilyon 967,8 milyar

TL dönem zarar› olmufltur.

54

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 54

3. Finansal Yap›ya ‹liflkin Rasyolar

Eczac›bafl› ‹laç Sanayi kurulufluna iliflkin temel rasyolar flöyledir:

Likidite Oranlar› 2001

Cari Oran 0,90

Likidite Oran› 0,70

Mali Yap›ya ‹liflkin Oranlar

Toplam Borçlar / Toplam Aktifler 0,72

Özkaynaklar / Toplam Aktifler 0,28

Özkaynaklar / Toplam Borçlar 0,38

K›sa Vadeli Borçlar / Toplam Borçlar 0,94

Uzun Vadeli Borçlar / Toplam Pasifler 0,04

Kârl›l›k Oranlar›

Esas Faaliyet Kâr› / Net Sat›fllar 0,01

Brüt Sat›fl Kâr› / Net Sat›fllar 0,35

55

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 55

D) Yönetim Çal›flmalar›

1. Personel De¤ifliklikleri

2001 y›l› bafl›nda 867 kifli olan toplam personel say›s›, y›l içindeki personel hareketleri sonucu y›l

sonunda 866 kifliye inmifltir.

2. Toplu Sözleflme Uygulamas›

01.01.2001-31.12.2002 çal›flma dönemini kapsayan Toplu ‹fl Sözleflmesi 08.01.2001’de Petrol-‹fl

Sendikas› ile imzalanm›flt›r.

3. K›dem Tazminatlar›

Çal›flanlar›n hak kazand›klar› k›dem tazminat› tutarlar›, 31.12.2001’deki duruma göre

6 trilyon 674,3 milyar TL düzeyindedir. 2001 y›l sonu itibariyle ayr›lan karfl›l›k tutar› da


4. Personele Sa¤lanan Yararlar

Sendikal› personele 2001 y›l›nda ücretlerin yan› s›ra dökümü altta verilen ikramiye ve

sosyal yard›mlar ödenmifltir:

- Y›lda dört maafl ikramiye,

- Y›lda 4 ton linyit kömürünün piyasa rayiç bedeline eflit net yakacak yard›m›,

- 139.000.000 TL brüt bayram ikramiyesi,

- Y›lda 15 günlük brüt izin ikramiyesi,

- Y›lda 139.000.000 TL brüt g›da yard›m›,

- Y›lda 46.400.000 TL net ayakkab› yard›m›,

- Y›lda 139.000.000 TL brüt giyim ödemesi,

- Y›lda iki kez yazl›k ve k›fll›k pantolonluk kumafl,

- Evli olanlara, her ay 657 say›l› Devlet Memurlar› Kanunu’nda öngörülen tutarda brüt aile

yard›m›, çocu¤u olanlara her ay yine ayn› yasada öngörülen tutarda brüt çocuk yard›m›,

- Aile zamm› olarak, evli, dul ve boflanm›fl iflçilere, Devlet Memurlar› Kanunu’nda öngörülen

tutarlar, çal›flan kad›n iflçilerin 0-6 yafl aras› çocuklar› için ayda

51.000.000 TL krefl yard›m›,

- ‹flçilerin sünnet olan çocuklar› için tak›m elbise ve 38.500.000 TL net sünnet yard›m›,

- Çal›flan›n ilkokula yeni bafllayacak çocuklar›na çanta ve önlük,

- Befl hizmet y›l›n› dolduran personele 30 günlük, 10 hizmet y›l›n› dolduran personele 35 günlük,

15 hizmet y›l›n› dolduran personele 40 günlük, 20 hizmet y›l›n› dolduran personele 45 günlük,

25 hizmet y›l›n› dolduran personele 50 günlük ücret tutar›nda k›dem teflvik ikramiyesi,

- Evlenme yard›m› net 157.000.000 TL,

- Do¤um yard›m› net 93.000.000 TL,

- Ölüm yard›m› net 290.000.000 TL.

- Çal›flanlara, ayr›ca ücretsiz yemek ve kahvalt› verildi¤i gibi, iflyerine gidifl ve geliflte ücretsiz

tafl›ma hizmeti de sa¤lanmaktad›r.

56

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 56

5. ‹fl Uyuflmazl›klar›

2001 y›l›nda önemli herhangi bir ifl uyuflmazl›¤› ç›kmam›flt›r.

6. Yönetim Kadrosu

Ad› Soyad› Görevi Mesle¤i

Sedat Birol Genel Müdür Kimya Yüksek Mühendisi

Ak›n Dinçsoy Genel Müdür Yrd. Kimya Yüksek Mühendisi

M. Ülkü Kabaday› Mali ‹fller Müdürü Ekonomist

Semih Kayal› Sat›n Alma Müdürü Makine Yüksek Mühendisi

‹lat Dabak Üretim Müdürü (Kat›) Kimya Mühendisi

Cem Çeliker Üretim Müdürü (Likit) Kimya Mühendisi

Ufuk Utlu Üretim Müdürü (Pomat) Eczac›

Servet Özdener Üretim Hizmetleri Müdürü ‹flletmeci

Serhat F›rat Yard›mc› ‹flletmeler Müdürü Elektronik Yüksek Mühendisi

Nusret Alo¤lu ‹nsan Kaynaklar› Müdürü Ekonomist

Dr. Y. Lütfü fien Kalite Güvence Müdürü Dr. Kimya Mühendisi

Aydan Hatipo¤lu Kalite Denetim Müdürü Yüksek Kimyager

Ender Ekmekçi Bak›m Onar›m Müdürü Makine Yüksek Mühendisi

Muvaffak K›l›çeri D›flsat›m Müdürü Ekonomist

Münire Tu¤sal D›flsat›m Müdürü Eczac›

Serdar Alpan ‹fl Gelifltirme Müdürü Doçent T›p Doktoru

‹dil Kesenci ‹fl Gelifltirme Müdürü ‹flletmeci

Y›ld›z Özalp Gelifltirme Yöneticisi Dr. Eczac›

III. KÂR DA⁄ITIM ÖNER‹S‹

31.12.2001 tarihi itibariyle da¤›t›labilir kâr rakam› oluflmam›flt›r.

YÖNET‹M KURULU

57

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 57

Cari Dönem Önceki Dönem

Aktif (Varl›klar) 31.12.2001 31.12.2000

I. Dönen Varl›klar 106.398.890 78.696.950

A. Haz›r De¤erler 7.539.545 10.596.141

1 . Kasa 1.503 20.497

2. Bankalar 7.538.042 10.575.644

B. Menkul De¤erler 756.379 -

1. Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar› 756.379 -

C. K›sa Vadeli Ticari Alacaklar 66.197.419 47.178.487

1 . Al›c›lar 66.341.251 49.769.347

2. Alacak Senetleri 21.420 54.637

3. Verilen Depozito ve Teminatlar 5.702 2.762

4. Di¤er K›sa Vadeli Ticari Alacaklar 1.628.218 405.855

5. Alacak Reeskontu (-) (267.890) (1.947.208)

6. fiüpheli Alacaklar Karfl›l›¤› (1.531.282) (1.106.906)

D. Di¤er K›sa Vadeli Alacaklar 5.601.292 1.172.716

1 . Ortaklardan Alacaklar 115.274 60.312

2. ‹fltiraklerden Alacaklar 4.922.685 869.710

3. K›sa Vadeli Di¤er Alacaklar 563.333 242.694

E. Stoklar 23.268.859 16.668.841

1 . ‹lk Madde ve Malzeme 8.937.913 5.411.262

2. Yar› Mamuller 2.968.529 917.818

3. Mamuller 10.764.629 10.134.550

4. Emtia 66.371 64.957

5. Di¤er Stoklar 441.312 21.919

6. Verilen Siparifl Avanslar› 90.105 118.335

F. Di¤er Dönen Varl›klar 3.035.396 3.080.765

II. Duran Varl›klar 68.559.252 47.937.157

A. Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 68 68

1 . Verilen Depozito ve Teminatlar 68 68

B. Finansal Duran Varl›klar 20.074.341 18.372.634

1 . Ba¤l› Menkul K›ymetler 2.089.272 1.218.656

2. ‹fltirakler 13.925.577 13.043.334

3. ‹fltiraklere Sermaye Taahhütleri (-) (63.082) -

4. Ba¤l› Ortakl›klar 4.122.574 4.110.644

C. Maddi Duran Varl›klar 47.382.404 29.361.566

1 . Arazi ve Arsalar 2.178.873 2.166.365

2. Yerüstü ve Yeralt› Düzenleri 256.649 148.823

3. Binalar 35.109.663 22.872.271

4. Makine, Tesis ve Cihazlar 16.453.734 11.093.099

5. Tafl›t Araç ve Gereçleri 999.001 718.642

6. Döfleme ve Demirbafllar 1.754.691 1.119.558

7. Di¤er Maddi Duran Varl›klar 872.085 485.498

8. Birikmifl Amortismanlar (-) (16.648.108) (10.326.334)

9. Yap›lmakta Olan Yat›r›mlar 6.237.829 924.549

10. Verilen Siparifl Avanslar› 167.987 159.095

D. Maddi Olmayan Duran Varl›klar 217.645 161.128

1 . Haklar 80.591 43.653

2. Di¤er Maddi Olmayan Duran Varl›klar 137.054 117.475

E. Di¤er Duran Varl›klar 884.794 41.761

Aktif (Varl›klar) Toplam› 174.958.142 126.634.107

58

ECZACIBAfiI ‹LAÇ


AYRINTILI B‹LANÇO

(milyon TL)

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 58


Pasif (Kaynaklar) 31.12.2001 31.12.2000

I. K›sa Vadeli Borçlar 118.826.651 56.267.230

A. Finansal Borçlar 47.463.813 24.314.758

1 . Banka Kredileri 1.851.733 4.791.212

2. Uzun Vadeli Kredilerin

Anapara Taksitleri ve Faizleri 45.612.080 19.523.546

B. Ticari Borçlar 32.447.341 19.365.972

1 . Sat›c›lar 26.108.341 16.743.332

2. Borç Senetleri 6.263.893 2.715.922

3. Di¤er Ticari Borçlar 258.293 61.777

4. Borç Reeskontu (-) (183.186) (155.059)

C. Di¤er K›sa Vadeli Borçlar 38.877.815 9.197.180

1 . ‹fltiraklere Borçlar 35.834.479 7.216.019

2. Ödenecek Vergi, Harç ve

Di¤er Kesintiler 1.121.225 867.715

3. K›sa Vadeli Di¤er Borçlar 1.922.111 1.113.446

D. Borç ve Gider Karfl›l›klar› 37.682 3.389.320

1 . Vergi Karfl›l›klar› - 3.381.696

2. Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› 37.682 7.624

II. Uzun Vadeli Borçlar 7.646.632 12.057.705

A. Finansal Borçlar 45 8.197.025

1 . Banka Kredileri - 8.196.980

2. Di¤er Finansal Borçlar 45 45

B. Ticari Borçlar 16.504 16.504

1 . Di¤er Ticari Borçlar 16.504 16.504

C. Di¤er Uzun Vadeli Borçlar 868.911 37.537

1 . Uzun Vadeli Di¤er Borçlar 868.911 37.537

D. Borç ve Gider Karfl›l›klar› 6.761.172 3.806.639

1 . K›dem Tazminat› Karfl›l›klar› 6.674.277 3.730.944

2. Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› 86.895 75.695

III. Öz Sermaye 48.484.859 58.309.172

A. Sermaye 12.182.400 12.182.400

B. Emisyon Primi 3.559 3.559

C. Yeniden De¤erleme De¤er Art›fl› 48.744.804 34.094.485

1 . Duran Varl›klardaki De¤er Art›fl› 35.751.358 21.936.040

2. ‹fltiraklerdeki De¤er Art›fl› 12.993.446 12.158.445

D. Yedekler 12.521.893 7.944.892

1 . Yasal Yedekler 794.877 590.685

2. Ola¤anüstü Yedek 11.233.852 7.354.207

3. Maliyet Art›fl Fonu 493.164 -

E. Net Dönem Kâr› - 4.083.836

F. Dönem Zarar› (-) (24.967.797) -

Pasif (Kaynaklar) Toplam› 174.958.142 126.634.107

59

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 59

1. ‹flletmenin fiili faaliyet konusu: ‹nsan sa¤l›¤›yla ilgili ilaçlar, veteriner ilaçlar› ve kiflisel sa¤l›k

bak›m ürünlerinin üretim ve sat›fl›.

2. Sermayenin %10 ve daha fazlas›na sahip ortaklar›n:

31.12.2001 31.12.2000

Pay Tutar› Pay Tutar›

Ticaret Unvan› Pay Oran› (milyon TL) Pay Oran› (milyon TL)

Eczac›bafl› Holding A.fi. %56,38 6.868.142 %56,38 6.868.142

Eczac›bafl› Yat›r›m Holding Ortakl›¤› A.fi. %20,88 2.543.774 %20,88 2.543.774

Di¤er (halka aç›k k›s›m) %22,74 2.770.484 %22,74 2.770.484

Toplam %100,00 12.182.400 %100,00 12.182.400

3. Sermayeyi temsil eden hisse senetlerine tan›nan imtiyazlar: Yoktur (2000: Yoktur).

4. fiirket kay›tl› sermaye sisteminde mi? Evet.

Kay›t sermayeli ortakl›klarda kay›tl› sermaye tavan›: 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle

12.182.400 milyon TL’dir (2000: 12.182.400 milyon TL).

5. Y›l içinde yap›lan sermaye art›r›mlar› ve kaynaklar›: 31 Aral›k 2001 ve 2000 tarihlerinde

sona eren y›llarda sermaye art›r›m› yap›lmam›flt›r.

6. Y›l içinde ihraç edilen hisse senedi d›fl›ndaki menkul k›ymetler: Yoktur (2000: Yoktur).

7. Y›l içinde itfa edilen borçlanmay› temsil eden menkul k›ymetler: Yoktur (2000: Yoktur).

60

ECZACIBAfiI ‹LAÇ


31 ARALIK 2001 ve 2000

AYRINTILI B‹LANÇO D‹PNOTLARI

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 60

8. Cari dönemde duran varl›k hareketleri:

a) Sat›n al›nan, imal veya infla edilen maddi duran varl›klar›n maliyeti: 2.118.837 milyon TL

(2000: 2.881.444 milyon TL).

b) Sat›lan veya hurdaya ayr›lan maddi duran varl›k maliyeti: 103.652 milyon TL

(2000: 201.315 milyon TL).

c) Cari dönemde ortaya ç›kan yeniden de¤erleme art›fllar›: 13.851.330 milyon TL

(2000: 9.044.776 milyon TL).

- Varl›k maliyetlerinde (+): 17.135.482 milyon TL (2000: 10.874.059 milyon TL).

- Birikmifl amortismanlarda (-): 3.284.152 milyon TL (2000: 1.829.283 milyon TL).

d) Yap›lmakta olan yat›r›mlar›n niteli¤i, toplam tutar›, bafllang›ç ve bitifl tarihi ve tamamlanma

derecesi:

Yat›r›m›n Toplam Tutar› Toplam Tutar› Döviz Teflvik Teflvik

Niteli¤i (milyon TL) (Döviz) Cinsi Belge Tarihi Belge No

Atrium * - - - -

Cephalasporin Ünite Ek ‹nflaat› 309.493 500.000 ABD Dolar› - -

Ayaza¤a Spor Salonu 3.000.000 2.448.156 ABD Dolar› - -

* Proje aflamas›nda oldu¤undan yat›r›m tutar› hesaplanmam›flt›r.

Cari Dönem

‹tibariyle ‹hracat Tamamlanma

Bafllang›ç Bitifl Yap›lan Toplam Yararlan›lan Taahhüdü Derecesi

Tarihi Tarihi Harcama (milyon TL) Teflvikler (ABD Dolar›) (%)

Ekim 1992 - 2.930.136 - - -

Ocak 1999 Temmuz 2002 118.205 - - %38

fiubat 2000 Ocak 2002 2.862.224 - - %95

9. Cari ve gelecek dönemlerde yararlan›lacak yat›r›m indiriminin toplam tutar›:

31 Aral›k 2001 ve 2000 tarihleri itibariyle cari ve gelecek dönemde yararlan›lacak yat›r›m

indirimi yoktur.

61

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 61

10. ‹flletmenin ortaklar, ifltirakler, ba¤l› ortakl›klar ve grup flirketleri ile olan

alacak-borç iliflkisi:

Alacaklar Borçlar

Ticari Ticari Olmayan Ticari Ticari Olmayan

31.12.2001 (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL)

1) Ortaklar - 115.274 2.153.440 -

Eczac›bafl› Holding A.fi. - 115.274 2.153.440 -

2) Ba¤l› Ortakl›k 59.700.555 - 3.691.177 -

Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Paz. A.fi. 1.009.329 - - -

Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. 58.691.226 - - -

Eczac›bafl› ‹nflaat ve Ticaret A.fi. - - 22.475 -

Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. - - 3.668.702 -

3) ‹fltirakler 6.796.400 4.922.685 84.971 35.834.479

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. 6.511.857 - - 35.834.479*

Giriflim Pazarlama A.fi. 122.287 - 11.316 -

Eczac›bafl›-Baxter Hast. Ür. San. ve Tic. A.fi. 1.944 4.922.685** 15.728 -

Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. 160.312 - - -

Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. - - 57.927 -

4) Grup fiirketleri - - 115.792 -

Eczac›bafl› Sigorta Acenteli¤i A.fi. - - 115.041 -

‹ntema ‹nflaat ve Tesisat Malz. Yat. ve Paz. A.fi. - - 751 -

Genel Toplam 66.496.955 5.037.959 6.045.380 35.834.479

* 31.12.2001 ve 2000 tarihleri itibariyle ticari olmayan borçlar Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. üzerinden kullan›lan ihracat kredisi tutarlar›n›

yans›tmaktad›r.

** 31.12.2001 ve 2000 tarihleri itibariyle dan›flmanl›k hizmet alaca¤›d›r.

Alacaklar Borçlar

Ticari Ticari Olmayan Ticari Ticari Olmayan

31.12.2000 (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL)

1) Ortaklar - 60.312 906.289 -

Eczac›bafl› Holding A.fi. - 60.312 906.289 -

2) Ba¤l› Ortakl›k 46.075.425 - 3.586.626 -

Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. 46.075.425 - - -

Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. - - 3.586.626 -

3) ‹fltirakler 3.509.371 869.710 15.684 7.216.019

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. 2.560.600 - - 7.155.547*

Giriflim Pazarlama A.fi. 32.615 49.267 2.425 -

Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Paz. A.fi. 809.938 - - -

Eczac›bafl›-Baxter Hast. Ür. San. ve Tic. A.fi. 4.409 820.443** - 60.472

Eczac›bafl›-Warner Lambert ‹laç San. ve Tic. A.fi. 11.580 - - -

Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. 90.229 - - -

Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. - - 13.259 -

4) Grup fiirketleri - - 41.541 -

Eczac›bafl› Sigorta Acenteli¤i A.fi. - - 40.450 -

Eczac›bafl› Menkul De¤erler A.fi. - - 1.091 -

Genel Toplam 49.584.796 930.022 4.550.140 7.216.019

62

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 62

11- Stoklar ve di¤er bilanço kalemlerinde uygulanan de¤erleme, envanter ve amortisman

ay›rma yöntemleri, bunlarda ve di¤er muhasebe politikalar›nda önceki dönemlere göre

yap›lan de¤ifliklikler, bu de¤iflikliklerin parasal etkileri ve iflletmenin süreklili¤i ile

dönemsellik varsay›mlar›n› de¤ifltirecek muhtemel geliflmeler ve bunlar›n gerekçeleri:

a) Uygulanan muhasebe ilkeleri: Sermaye Piyasas› Kurulu XI/1 say›l› tebli¤i ve bu tebli¤e

de¤ifliklik ve eklemeler yapan XI/4, XI/5, XI/11, XI/13, XI/14, XI/15, XI/16 ve XI/17 say›l›

tebli¤leriyle, Sermaye Piyasas› Kanunu’na tabi ortakl›klar ve arac› kurumlar taraf›ndan 31 Aral›k

1988 tarihinden sonra bafllayan hesap dönemlerine iliflkin olarak düzenlenecek mali tablo ve

raporlar›n haz›rlan›p sunulmas›na iliflkin ilke ve kurallar› (bundan sonra ‘SPK taraf›ndan

yay›mlanm›fl genel kabul görmüfl muhasebe ilkeleri’ olarak an›lacakt›r) belirlemifltir. Ayr›ca SPK

4 Mart 1996 tarihli Resmi Gazete’de yay›mlanan X/16 say›l› tebli¤i ile ba¤›ms›z denetime iliflkin

ilke ve kurallar› da belirlemifltir. Dolay›s›yla fiirket, mali tablolar›n› yürürlükteki ticari ve mali

mevzuat ile SPK taraf›ndan yay›mlanm›fl genel kabul görmüfl muhasebe ilkelerine göre

haz›rlamaktad›r.

b) Stoklar: Elde etme maliyeti ve net gerçekleflebilir de¤erin düflük olan› ile de¤erleme

prensibine uygun olarak de¤erlendirilmektedir. Stoklar, flarj maliyeti sistemi ve ayl›k a¤›rl›kl›

ortalama maliyet yöntemine göre de¤erlenmektedir.

c) Maddi duran varl›klar: Amortismana tabi maddi duran varl›klar, elde etme maliyeti art› 3094

say›l› yasa uyar›nca yap›lan yeniden de¤erleme art›fllar›yla (arsa ve arazi ile cari y›l al›mlar› hariç

olmak üzere) saptanmaktad›r. 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle esas al›nan yeniden de¤erleme

oran› %53,2 (2000: %56) dikkate al›nmak suretiyle hesaplanm›fl ve mali tablolara yans›t›lm›flt›r.

Binalar d›fl›nda amortisman, yeniden de¤erlenmifl tutarlar üstünden ayr›lmaktad›r. 31 Aral›k 2001

ve 2000 tarihlerine kadar sat›n al›nan ve kullan›lmaya bafllayan maddi duran varl›klar için

amortisman tüm y›l için hesaplanm›fl ve ilgili döneme isabet eden k›s›m mali tablolara

yans›t›lm›flt›r. Amortismanlar, normal amortisman ve azalan bakiyeler yöntemlerine göre tabloda

belirtilen oranlar esas al›narak uygulanmaktad›r (Amortisman oranlar›, Vergi Usul Kanunu

tebli¤lerine göre belirlenmektedir).

1983’ten Önce 1983-1994 Döneminde 1995 ve Sonras›

Edinilen Edinilen Edinilen

Duran Varl›klar Duran Varl›klar Duran Varl›klar

Yerüstü ve Yeralt› Düzenleri 6 25 20

Binalar 2 2 2-4

Makine, Tesis ve Donan›m 6-10 20-25 20-50

Tafl›t Araç ve Gereçleri 20 25 20

Döfleme ve Demirbafl 6 25 20

d) ‹fltirakler, ba¤l› ortakl›klar ve ba¤l› menkul k›ymetler: Elde etme maliyeti art› ifltiraklerin içsel

kaynaklardan yapt›klar› sermaye art›r›mlar›ndan edinilen bedelsiz hisse senetlerinin nominal

de¤erleriyle yans›t›lmaktad›r.

e) Menkul k›ymetler: Bankalarla yap›lm›fl repo ifllemlerinden oluflan menkul k›ymetler portföyü,

Sermaye Piyasas› Kurulu’nun 1 Mart 1995 tarih XI/11 nolu tebli¤i do¤rultusunda elde etme

maliyetine ilaveten hesap dönemi sonuna kadar tahakkuk eden gelirleriyle birlikte

gösterilmektedir. 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle tahakkuk etmifl gelir 1.179 milyon TL’dir

(2000: -). Tahakkuk etmifl gelirler ve menkul k›ymetlerin sat›fl›ndan ortaya ç›kan kâr ve zararlar

cari dönem faaliyetlerine intikal ettirilmektedir.

63

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 63

f) Yabanc› para varl›k ve borçlar›: Dönem içinde yabanc› paral› ifllemler, ifllem gününde geçerli

kurlar esas al›narak Türk Liras› de¤erlerine çevrilmifltir. Bilançoda yer alan yabanc› para

cinsinden (ifltirakler d›fl›nda) varl›klar bilanço tarihi itibariyle TC Merkez Bankas›’nca yay›mlanan

döviz al›fl kuruyla, borçlar döviz sat›fl kuruyla Türk Liras›’na çevrilmifltir. Yabanc› para cinsinden

ifllemlerin ve bilanço kalemlerinin Türk Liras› de¤erine çevrilmesinden do¤an kur fark› gelir ve

giderleri, dönem kâr›n›n belirlenmesinde göz önüne al›nm›flt›r.

g) K›dem tazminat› karfl›l›¤›: Yürürlükteki kanunlara göre k›dem tazminat›na hak kazananlar için

tahakkuk eden hizmet maliyetleri, tahakkuk ettikleri dönem giderine intikal ettirilmektedir.

h) Alacak ve borçlar› de¤erleme: Alacak ve borçlar bilançoda kay›tl› de¤erleriyle

gösterilmektedir. Senetli alacak ve borçlarla 1 Mart 1995 tarih ve 22217 say›l› Resmi Gazete’de

yay›mlanan SPK’n›n XI/1 say›l› tebli¤i uyar›nca 2001 y›l› için üç aydan daha uzun vadeli avans,

depozito ve teminat niteli¤inde olmayan senetsiz ticari alacak, vadeli çek ve borçlara TC Merkez

Bankas› taraf›ndan aç›klanan iskonto oran› olan %70 ile dövizli alacaklar ve borçlar için libor

oranlar› kullan›larak reeskont uygulanm›flt›r.

›) fiüpheli alacak karfl›l›¤›: fiirket cari dönem itibariyle önceki y›llardan devreden yurt d›fl›

alacaklar›ndan vadesi geldi¤i halde tahsil edemedi¤i alacaklar›n›n tümü için, 2001 y›l›nda do¤an

alacaklar›n›n için ise %5’i oran›nda genel provizyon ay›rmaktad›r.

i) Gelir ve giderler: Gelir ve gider kalemlerinin belirlenmesinde tahakkuk esas› uygulanmaktad›r.

Buna ba¤l› olarak gelir, hizmet bitirildi¤i veya mal teslim edildi¤i anda hesaba al›nmaktad›r. Ara

dönemlerde k›st esas› (zaman ile orant›l› pay) uygulanmaktad›r.

j) Di¤er bilanço kalemleri: Esas olarak kay›tl› de¤erleriyle yans›t›lm›flt›r.

12. Tebli¤in 1 nolu ekinde belirtilen bilanço tarihinden sonra ortaya ç›kan ve aç›klamay›

gerektiren hususlar:

A. Düzeltme Gerektiren Hususlar:

Aa) Bilanço tarihinden sonra ortaya ç›kar›lan muhasebe hata ve hileleri: Yoktur.

Ab) Varl›klar›n al›m maliyetlerinin veya sat›fl has›latlar›n›n bilanço tarihinden sonra belirli hale

gelmesi: Yoktur.

Ac) Varl›klar›n de¤erlerinde ortaya ç›kan kay›plar›n bilanço tarihinden sonra ortaya ç›kar›lmas›:

Yoktur.

Aç) Ortakl›¤›n ifltiraklerinin de¤erinde (ba¤l› ortakl›klar dahil) sürekli bir de¤er kayb›n›n

oldu¤unu gösteren bilgi ve belgelerin bilanço tarihinden sonra elde edilmesi: Yoktur.

Ad) Stoklarla ilgili olarak, net gerçekleflebilir de¤erin tahminini etkileyen yeni bulgular›n elde

edilmesi: Yoktur.

Ae) Borçlular›n iflas› veya borçlularla borç tutarlar› üzerinden yeni müzakerelere bafllan›lmas›:

Yoktur.

Af) Talep edilen bir sigorta tazminat›n›n al›nmas› veya al›nabilir hale gelmesi: Yoktur.

Ag) Vergi oranlar›n›n de¤iflmesi: Yoktur.

Ah) Benzeri olaylar: Yoktur.

64

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 64

B. Aç›klama Gerektiren Hususlar:

Ba) Birleflme ve ele geçirmeler: Yoktur.

Bb) ‹flletme yap›s›nda de¤ifliklikler olmas›, faaliyetin genifllemesi veya daralmas› ya da yeni

faaliyetlere bafllan›lmas›: Yoktur.

Bc) Bilanço tarihinden sonra varl›klarda de¤er kay›plar›n›n ortaya ç›kmas›: Yoktur.

Bç) Sermaye art›r›m› ve önemli ölçüde di¤er menkul k›ymet ihraçlar›: Yoktur.

Bd) Önemli ölçülerde maddi duran varl›k al›m ve sat›mlar›, ifltirakte bulunulmas› veya iflletmeye

ifltirak edilmesi: Yoktur.

Be) Grev ve benzeri ihtilaflar: Yoktur.

Bf) K›dem tazminat› limitlerinin artmas›: 15-31 Aral›k 2001 tarihleri aras›nda 978.020.000 TL

(2000: 587.720.000 TL) olan k›dem tazminat› ödemelerinin tavan› 1 Ocak 2002 tarihinden

itibaren geçerli olmak üzere 1.076.400.000 TL’ye (2001: 646.560.000 TL) yükseltilmifltir. fiirket,

k›dem tazminat› karfl›l›klar›n› 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle geçerli tavan üzerinden hesaplar›na

yans›tm›flt›r.

Bg) Benzeri olaylar: Yönetim Kurulu’muzun 14.01.2002 tarihli toplant›s›nda fiirket’in 12.182.400

milyon TL olan kay›tl› sermaye tavan›n›n 100 trilyon liraya yükseltilmesi ve bu nedenle Ana

Sözleflme’mizin 7. maddesinin de¤ifltirilmesi için Sermaye Piyasas› Kurulu ile Sanayi ve Ticaret

Bakanl›¤›’ndan izin al›nmas› kararlaflt›r›lm›fl olup 19.02 2002 tarihinde Sermaye Piyasas› Kurulu,

27.02.2002 tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›’nca izin verilmifltir.

13. Tebli¤in 2 nolu ekinde belirtilen flarta ba¤l› zararlar ile her türlü flarta ba¤l› kazançlara

iliflkin bilgi:

a) fiirket’in ‘davac›’ oldu¤u ve devam etmekte olan davalar: Yoktur.

b) fiirket’in ‘daval›’ oldu¤u ve devam etmekte olan davalar: fiirket’in ‘daval›’ oldu¤u ve devam

etmekte olan davalar›n›n cari dönem itibariyle tutar› 86.896 milyon TL’dir ve tümüne provizyon

ayr›lm›flt›r.

c) ‹flletmenin sat›c›lar›na ciro etti¤i senetler: Yoktur.

d) fiirket’in lehinde olan tazminat talepleri: Yoktur.

e) fiirket’in aleyhinde olan tazminat talepleri: fiirket aleyhine olan tazminat taleplerine iliflkin

tutarlar için karfl›l›k ayr›larak gelir tablosuna yans›t›lm›flt›r.

f) Verilen teminat mektuplar› ve kefaletler:

Verilen kefaletler

Konusu Tutar Aç›klama

Genel Kredi Sözleflmeleri 74.404.556 Bilanço dipnotu 31

Verilen teminat mektuplar›

Konusu Tutar Aç›klama

Gümrükler 87.033 Teflvikli mal, KDV, aktarma

T. Petrolleri A.O. 44.017 Do¤algaz al›m teminat›

Ak Enerji 189.397 Elektrik al›m teminat›

‹cra ve Mahkemeler 146 Davalarla ilgili olarak

Vergi Dairesi 68 Vergi itiraz›

Toplam 320.661

g) Varl›klar›n kamulaflt›r›lmas›na yönelik niyet ve haz›rl›klar›n görülmesi: Yoktur.

h) Benzeri olaylar: Yoktur.

14. ‹flletmenin gayrisafi kâr oranlar› üzerinde önemli ölçüde etkide bulunan muhasebe

tahminlerinde de¤iflikliklere iliflkin bilgi ve bunlar›n parasal etkileri: Yoktur (2000: Yoktur).

65

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 65

15. Aktif de¤erler üzerinde mevcut bulunan toplam ipotek veya teminat tutarlar›:

31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle yoktur.

31.12.2000

‹potek ‹potek Fek‹potek / ‹se Kime Ne ‹çin Tescil Edilece¤i Döviz Tutar›

Teminat Derecesi Verildi¤i Verildi¤i Tarihi Tarih Cinsi (milyon TL)

‹potek 1 T.S.K.B. U.V.Kredi 1991 31.03.2001 1.098.460.000 J.Y. 6.569.889

16. Aktif de¤erlerin toplam sigorta tutar›:

31.12.2001

Sigortalanan Sigortaya Aktife Sigorta SigortaAktifin Sigortalayan Esas Al›nan Kay›tl› Bafllang›ç Bitifl

Cinsi fiirket Tutar Tutar Tarihi Tarihi

Tafl›nan Para-Kasa Anadolu Sig. A.fi. 694.625 1.503 01.01.2001 01.01.2002

Binalar Anadolu Sig. A.fi. 32.515.193 33.796.423 01.01.2001 22.11.2002

Lojman Anadolu Sig. A.fi. 2.459.400 2.793.729 23.05.2001 23.05.2002

Makine-Tesisat-Demirbafl Anadolu Sig. A.fi. 80.870.874 16.652.995 01.01.2001 26.10.2002

Emtia Anadolu Sig. A.fi. 20.847.730 23.013.673 01.01.2001 01.01.2002

Elektronik Cihaz Anadolu Sig. A.fi. 5.542.350 5.542.350 06.07.2001 31.10.2002

‹laç Fabrika Kâr Riski Anadolu Sig. A.fi. 85.305.500 - 01.01.2001 01.01.2002

Emniyeti Suiistimal Anadolu Sig. A.fi. 180.000 - 01.01.2001 01.01.2002

Tafl›tlar Koç Allianz A.fi. 826.003 999.001 11.01.2001 15.12.2002

‹flveren Sorumluluk Anadolu Sig. A.fi. 690.000 - 01.01.2001 01.01.2002

Toplam 229.931.675 82.799.674

31.12.2000

Sigortalanan Sigortaya Aktife Sigorta SigortaAktifin Sigortalayan Esas Al›nan Kay›tl› Bafllang›ç Bitifl

Cinsi fiirket Tutar Tutar Tarihi Tarihi

Tafl›nan Para-Kasa Anadolu Sig. A.fi. 555.700 20.247 01.01.2000 01.01.2001

Binalar Anadolu Sig. A.fi. 12.402.735 22.219.115 01.01.2000 01.01.2001

Lojman Anadolu Sig. A.fi. 2.203.200 1.825.975 08.05.2000 08.05.2001

Makine-Tesisat-Demirbafl Anadolu Sig. A.fi. 30.954.231 10.964.896 01.01.2000 01.01.2001

Emtia Anadolu Sig. A.fi. 14.646.000 16.427.125 01.01.2000 01.01.2001

Elektronik Cih. Sig. Anadolu Sig. A.fi./

Poliçesi Destek Bilgisayar A.fi. 95.713 74.941 09.09.2000 09.09.2001

‹laç Fab. Kâr Riski Anadolu Sig. A.fi. 49.727.531 - 01.01.2000 01.01.2001

Emniyeti Suiistimal Anadolu Sig. A.fi. 65.000 - 01.01.2000 01.01.2001

Tafl›tlar Koç Allianz A.fi. 637.823 718.643 11.01.2000 30.12.2001

Toplam 111.287.933 52.250.942

66

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 66

17. Alacaklar için al›nm›fl olan ipotek ve di¤er teminatlar›n toplam tutar›:

31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle alacaklar için al›nan teminatlar›n toplam› 1.097.647 milyon TL’dir

(2000: 332.375 milyon TL).

31.12.2001

‹potek Fek‹potek/ ‹potek ‹se Kimden Tescil Edilece¤i Döviz

Teminat Derecesi Al›nd›¤› Tarihi Tarih Tutar Cinsi

Teminat Senedi - Piramit fiehircilik Mimarl›k ve Mühendislik Ltd. fiti. - - 67.205 -

Teminat Senedi - Kalender Per. Tafl ve Otom. San. Tic. Ltd. fiti. - - 40.000 -

Teminat Senedi - Reka Temizleme ve Sosyal Hizmet Ltd. fiti. - - 35.000 -

Teminat Senedi - Saliha Taflç› - - 5.000 -

Teminat Senedi - Hamza Hald›z - - 5.000 -

Teminat Senedi - Do¤rusöz Mak. San. ve Tic. A.fi. - - 2.514 -

Teminat Senedi - Tim Taahhüt ‹nflaat ve Tic. A.fi. - - 1.000 -

Teminat Senedi - Mot Tasar›m Mimarl›k ‹nfl. Turizm Ltd. fiti. - - 656 -

Teminat Senedi - Yap›term Is›tma So¤utmaTaah. ‹nfl. San. Tic. Ltd. fiti. - - 500 -

Teminat Çeki - Ersa Reklam ‹nfl. G›da San.ve Tic. Ltd. fiti. - 26.100 -

Teminat Çeki - Genta Elektrik Taahhüt San. ve Tic. A.fi. - - 22.000 -

Teminat Çeki - Günefl ‹nflaat - - 15.000 -

Teminat Çeki - Uzhan Mühendislik Ltd. fiti. - - 6.000 -

Teminat Çeki - Zer Mimarl›k ve Dekorasyon Ltd. fiti. - - 3.850 -

Teminat Çeki - Ar›meks Müh. ‹nfl. Ltd. fiti. - - 2.500 -

Teminat Mektubu - Arup Mühendislik ve Müflavirlik Ltd. fiti. - - 394.045 -

Teminat Mektubu - Zetafl Zemin Teknolojisi A.fi. - - 291.472 -

Teminat Mektubu - Sentez ‹nfl.-Turizm San. ve Tic. A.fi. - - 55.000 -

Teminat Mektubu - Asal D›fl Ticaret A.fi. - - 36.163 -

Teminat Mektubu - Treysan Prefabrik Çelik Yap›lar San. ve Tic. A.fi. - - 32.500 -

Teminat Mektubu - Sardunya Haz›r Yemek Üretim ve Hizmet A.fi. - - 20.000 -

Teminat Mektubu - Elips Spor Malz. San. ve Tic. Ltd. fiti. - - 13.199 -

Teminat Mektubu - Pimak Yap› ve Tesisat A.fi. - - 16.780 -

Teminat Mektubu - ‹M Ofis Mob. San. Tic. Ltd. fiti. - - 5.000 -

Teminat Mektubu - Mekanik ‹nfl. Müh. ve Tes. Turizm San. Tic. Ltd. fiti. - - 1.088 -

Teminat Mektubu - Netafl Telekomünikasyon A.fi. - - 50 -

Teminat Mektubu - Mass Ar›tma Sist. ‹nflaat San. ve Tic. Ltd. fiti. - - 25 -

Toplam 1.097.647

67

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 67

31.12.2000

‹potek Fek‹potek/ ‹potek ‹se Kimden Tescil Edilece¤i Döviz

Teminat Derecesi Al›nd›¤› Tarihi Tarih Tutar Cinsi

Teminat Senedi - Sentez ‹nfl.-Turizm San. ve Tic. A.fi. - - 92.000 -

Teminat Senedi - Borusan Oto Servis Tic. A.fi. - - 77.820 -

Teminat Senedi - Eltek Çelik Kons. ‹nfl. Tur. Met. Tic. ve San. A.fi. - - 40.000 -

Teminat Senedi - Kalender Per. Tafl ve Otom. San. Tic. Ltd fiti. - - 36.250 -

Teminat Senedi - Günefl ‹nflaat - - 15.000 -

Teminat Senedi - Saliha Taflç› - - 5.000 -

Teminat Senedi - Set Makina San. Tic. A.fi. - - 2.794 -

Teminat Senedi - Do¤rusöz Makina San. ve Tic. A.fi. - - 2.514 -

Teminat Senedi - Alstom Elektrik Endüstrisi A.fi. - - 2.136 -

Teminat Senedi - Tim ‹nflaat ve Tic. A.fi. - - 1.000 -

Teminat Senedi - Yap›term Is›tma So¤utma Taah. ‹nfl. San. Tic. - - 500 -

Teminat Mektubu - Kasktafl Kayar Kal›p Tecrit A.fi. - - 36.867 -

Teminat Mektubu - Sardunya Haz›r Yemek Üretim ve Hizmet A.fi. - - 20.000 -

Teminat Mektubu - Kutafl Bas›m ve Amb. San. A.fi. - - 324 -

Teminat Mektubu - Netafl Telekomünikasyon A.fi. - - 50 -

Teminat Mektubu - Matris Ahflap&Dekorasyon - - 50 -

Teminat Mektubu - fiayakç› Madencilik ve Tic. Ltd. - - 45 -

Teminat Mektubu - Mass Ar›tma Sist. ‹nfl. San. Tic. Ltd. fiti. - - 25 -

Toplam 332.375

18. Pasifte yer almayan taahhütlerin toplam tutar›: 31 Aral›k 2001 ve 2000 tarihleri itibariyle

pasifte yer almayan taahhüdümüz bulunmamaktad›r.

19. Bankalardaki mevduat›n bloke olan›na iliflkin tutarlar: Yoktur (2000: Yoktur).

20. Bilançoda maliyet bedeli üzerinden gösterilmifl menkul k›ymetlerin ve finansal duran

varl›klar›n borsa rayiçlerine göre, borsa rayiçleri üzerinden gösterilmifl menkul k›ymetlerin

ve finansal duran varl›klar›n maliyet bedellerine göre de¤erlerini gösteren bilgi: Bilançoda

maliyet bedeli üzerinden gösterilmifl borsada ifllem gören menkul k›ymetler ve finansal duran

varl›klar:

31.12.2001

Menkul K›ymetler/ ‹fllemFinansal Duran Nominal Döviz Maliyet Döviz Gördü¤ü Borsa Döviz

Varl›klar Tutar› Cinsi Bedeli Cinsi Borsa Rayici Cinsi

T.‹fl Bankas› 169.115 - 169.115 - ‹.M.K.B. 1.326.408 -

31.12.2000

Menkul K›ymetler/ ‹fllemFinansal Duran Nominal Döviz Maliyet Döviz Gördü¤ü Borsa Döviz

Varl›klar Tutar› Cinsi Bedeli Cinsi Borsa Rayici Cinsi

T.‹fl Bankas› 116.609 - 116.609 - ‹.M.K.B. 1.312.593 -

21. Menkul k›ymetler ve ba¤l› menkul k›ymetler grubu içinde yer al›p iflletmenin ortaklar›,

ifltirakleri ve ba¤l› ortakl›klar taraf›ndan ç›kar›lm›fl bulunan menkul k›ymet tutarlar› ve

bunlar› ç›karan ortakl›klar: Yoktur (2000: Yoktur).

68

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 68

22. Mali tablolardaki “Di¤er” ibaresini tafl›yan hesap kalemlerinden dahil oldu¤u grubun

toplam tutar›n›n %20’sini veya bilanço aktif toplam›n›n %5’ini aflan kalemlerin adlar› ve

tutarlar›n içlerindeki önemli bakiyeler:

31.12.2001 31.12.2000

Bilanço (milyon TL) (milyon TL)

K›sa Vadeli Di¤er Alacaklar 563.333 242.694

Sat›c› Avanslar› 417.999 104.617

Vadeli Mevduat Hesab› Faiz Tahakkuku 17.532 94.084

Di¤er Dönen Varl›klar 3.035.396 3.080.765

Tecil Edilecek KDV 932.612 831.563

Peflin Ödenen Vergiler 509.848 2.119.859

Devreden KDV 1.308.072 39.497

Di¤er Maddi Olmayan Duran Varl›klar 137.054 117.475

Bilgisayar Paket Programlar› 122.579 116.145

Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› 86.896 75.695

Dava ve ‹cra Giderleri 86.896 75.695

Uzun Vadeli Di¤er Ticari Borçlar 16.504 16.504

Di¤er Ticari Borçlar (Royalty) 16.504 16.504

Uzun Vadeli Di¤er Borçlar 868.911 37.537

Terkin Edilecek KDV 868.911 37.537

Gelir Tablosu

Faaliyetlerle ‹lgili Di¤er Gelirler ve Kârlar 27.789.054 7.896.987

Kambiyo Kâr› 16.194.447 2.295.955

Dan›flmanl›k Hizmet Geliri 7.068.948 3.047.832

Tesis Kira Geliri 1.311.868 758.453

Reeskont Geliri 2.130.423 1.178.315

Di¤er Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar 2.720.466 2.372.681

Reeskont Gideri 422.978 1.947.208

Kambiyo Zararlar› 1.921.906 172.298

Di¤er Ola¤anüstü Gelirler ve Kârlar 7.511.422 440.709

Warner Lambert ‹fltirak Sat›fl Kâr› (Not 26) 5.021.997 -

Aventis Joint Venture Anlaflmas› ‹ptal Tazminat› 1.385.922 -

Ruhsat Devir Tazminat›* 441.326 241.210

Di¤er Ola¤anüstü Giderler ve Zararlar 574.040 689.983

Ba¤›fl ve Yard›mlar 448.612 607.052

* Schwarzkopf AG firmas›na yap›lan ruhsat devir bedelidir.

23. “Di¤er Alacaklar” ile “Di¤er K›sa veya Uzun Vadeli Borçlar” hesap kalemi içinde

bulunan ve bilanço aktif toplam›n›n yüzde 1’ini aflan, personelden alacaklar ile personele

borçlar tutarlar›n›n ayr› ayr› toplamlar›: Yoktur (2000: Yoktur).

69

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 69

24. Ortaklar, ifltirakler ve ba¤l› ortakl›klardan alacaklar nedeniyle ayr›lan flüpheli alacak

tutarlar› ve bunlar›n borçlular›: Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. arac›l›¤› ile Rusya’da bulunan

EHP Eczac›bafl› Health Care Products Joint Stock Company’ye yap›lan sat›fllardan vadesi gelmifl

bulunan 922.942 milyon TL (641.125 ABD Dolar›) (2000: 1.049.790 milyon TL - 1.562.734 ABD

Dolar›) alaca¤›n tamam› için karfl›l›k ayr›lm›flt›r. Ayr›ca di¤er ülkelere Ekom Eczac›bafl› D›fl

Ticaret A.fi. arac›l›¤› ile 31.12.2000 tarihine kadar yap›lan d›flsat›mdan do¤an 377.937 milyon TL

(262.534 ABD Dolar›) tutar›ndaki alaca¤›n tamam› için ve 2001 y›l› içinde yap›lan d›flsat›mdan

do¤an 4.603.675 milyon TL (3.197.958 ABD Dolar›) tutar›ndaki alaca¤›n %5’i oran›nda 230.184

milyon TL (159.898 ABD Dolar›) (2000: 56.897 milyon TL - 84.698 ABD Dolar›) tutar›nda

muhtemel genel provizyon ayr›lm›flt›r.

25. Vadesi gelmifl bulunan ve henüz vadesi gelmeyen alacaklar için ayr›lan flüpheli alacak

tutarlar›:

31.12.2001 31.12.2000

Vadesi Gelmifl Bulunan Alacaklar 1.531.282 1.106.906

Henüz Vadesi Gelmemifl Olan Alacaklar - -

Toplam 1.531.282 1.106.906

26- ‹flletme ile dolayl› sermaye ve yönetim iliflkisine sahip ifltirakler ve ba¤l› ortakl›klar›n

dökümü, ifltirakler ve ba¤l› ortakl›klar hesab›nda yer alan ortakl›klar›n isimleri ve ifltirak

oran ve tutarlar›, söz konusu ortakl›klar›n düzenlenen en son mali tablolar›nda yer alan

dönem kâr› veya zarar›, net dönem kâr› veya zarar› ile bu mali tablolar›n ait oldu¤u dönem,

Kurul’umuz standartlar›na göre haz›rlan›p haz›rlanmad›¤›, ba¤›ms›z denetime tabi tutulup

tutulmad›¤› ve ba¤›ms›z denetim raporunun olumlu, olumsuz ve flartl› olmak üzere hangi

türde düzenlendi¤i:

‹fltirak ‹fltirak

Ticaret Unvan› Döviz Oran› Tutar›

‹fltirakler Sermayesi Cinsi (%) (Kay›tl› de¤er)

Eczac›bafl› Holding A.fi. 29.755.155 - 37,3 11.247.056

Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. 340.000 - 49,9 169.987

‹pek Ka¤›t Sanayi ve Ticaret A.fi. 450.000 - 24,0 108.195

Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. 800.000 - 49,9 399.922

Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. 126.000 - 28,8 36.374

Giriflim Pazarlama A.fi. 1.200.000 - 48,1 577.560

Eczac›bafl›-Avon Kozmetik Ür. San. ve Tic. A.fi. 39.000 - 49,7 19.383

Eczac›bafl›-Schwarzkopf Kuaför Ür. Paz. A.fi. 2.500.000 - 47,0 1.175.000

Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. 1.000.000 - 19,2 192.100

Toplam 13.925.577

Ba¤l› Ortakl›klar

Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Paz. A.fi. 24.000 - 94,7 11.930

Eczac›bafl› ‹nflaat ve Ticaret A.fi. 51.000 - 99,5 50.742

Eczac›bafl› Health Care Products Joint Stock Co. 1.894.830 7.200.000 USD 100,0 1.894.830

Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ürünler San. A.fi. 1.008.000 - 99,8 1.006.000

Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. 1.160.000 - 99,9 1.159.072

Toplam 4.122.574

70

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 70

- Yönetim Kurulu’muzun 9 Ocak 2001 tarihli toplant›s›nda, sermayesinin %49,7’sine (nominal

pay tutar› 11.928.000.000.-TL) sahip oldu¤umuz Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama

A.fi.’nin %50 pay›na sahip yurt d›fl›nda mukim AVENT‹S flirketinden sahip oldu¤u %50’lik

hissenin %45’lik k›sm›n›n 1 ABD Dolar› karfl›l›¤› bedelle al›nmas› ifllemi 21 Kas›m 2001 tarihinde

gerçekleflmifltir.

- Yönetim Kurulu’muzun 7 Aral›k 2000 tarihli toplant›s›nda al›nan karar gere¤ince,

838.500.000.000.-TL nominal sermayeli EWL Eczac›bafl›-Warner Lambert ‹laç San. ve Tic.

A.fi.’deki nominal bedeli 386.226.000.000.-TL olan %46,06 oran›ndaki hissemiz yetkili

mercilerden gerekli izinlerin al›nmas›n› müteakip Pfizer Enterprises Inc.’e 6.249.878 milyon

TL’ye (5.571.642 ABD Dolar›) 31.05.2001 tarihi itibariyle sat›lm›flt›r. Sat›fl iflleminden do¤an kâr

5.515.161 milyon TL olup Di¤er Ola¤and›fl› Gelir ve Kârlar hesab›nda izlenmektedir. Bu tutar›n

493.164 milyon TL’si Maliyet Art›fl Fonu’na aktar›lm›flt›r.

‹fltirak ve ba¤l› ortakl›klar›n mali tablolar› (Rusya’da bulunan Eczac›bafl› Health Care Products

Joint Stock Company d›fl›nda) TC Maliye Bakanl›¤›’n›n 1 s›ra no’lu Muhasebe Sistemi Uygulama

Genel Tebli¤i esaslar›na göre Tek Düzen Hesap Plan› standard›nda olup, Sermaye Piyasas›

Kurulu standartlar›na göre haz›rlanmamaktad›r. Sermaye Piyasas› Kurulu mevzuat› çerçevesinde

ba¤›ms›z d›fl denetim yapt›rmamaktad›rlar.

En Son Mali Dönem Net Dönem

Ticaret Unvan› Tablo Tarihi Kâr›/Zarar› Kâr›/Zarar›

Eczac›bafl› Holding A.fi. 31.12.2000 16.401.485 12.542.889

Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. 31.12.2000 1.980.165 1.268.009

‹pek Ka¤›t Sanayi ve Ticaret A.fi. 31.12.2000 175.307 131.104

Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. 31.12.2000 4.638.175 3.087.544

Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. 31.12.2000 17.128 7.069

Giriflim Pazarlama A.fi. 31.12.2000 589.853 307.289

Eczac›bafl›-Avon Kozmetik Ür. San. ve Tic. A.fi. 31.12.2000 1.541.867 1.023.846

Eczac›bafl›-Schwarzkopf Kuaför Ür. Paz. A.fi 31.12.2000 649.393 434.187

Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. 31.12.2000 176.090 114.264

Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Paz. A.fi. 31.12.2000 921.957 499.035

Eczac›bafl› ‹nflaat ve Ticaret A.fi. 31.12.2000 14.279 9.556

Eczac›bafl› Health Care Products Joint Stock Co. 31.12.2000 (21.374) (21.374)

Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ürünler San. A.fi. 31.12.2000 2.143.032 1.552.710

Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. 31.12.2000 863.413 550.364

Dolayl› Sermaye ve Yönetim ‹liflkisi Olanlar:

Eczac›bafl› Menkul De¤erler A.fi.

Eczac›bafl› Banyo ve Mutfak Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.fi.

Eczac›bafl› Sa¤l›k Hizmetleri A.fi.

Eczac›bafl› Endüstriyel Hammaddeler Sanayi ve Ticaret A.fi.

Eczac›bafl› Yap› Gereçleri A.fi.

‹ntema ‹nflaat ve Tesisat Malzemeleri Yat›r›m ve Pazarlama A.fi.

Do¤a Madencilik Sanayi ve Ticaret A.fi.

Eczac›bafl› Karo Seramik Sanayi ve Ticaret A.fi.

Kaynak Tekni¤i Sanayi ve Ticaret A.fi.

Eczac›bafl› Sigorta Acenteli¤i A.fi.

71

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 71

27. ‹fltirakler, ba¤l› ortakl›klar ve ba¤l› menkul k›ymetlerde içsel kaynaklardan yap›lan

sermaye art›r›m› nedeniyle elde edilen bedelsiz hisse senedi tutarlar›:

31.12.2001 31.12.2000

Eczac›bafl› Holding A.fi. 10.842.393 10.842.393

Giriflim Pazarlama A.fi. 574.279 217.312

Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. 1.151.530 1.151.530

Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. 7.760 7.760

Eczac›bafl› Menkul De¤erler A.fi. 16.729 16.729

‹pek Ka¤›t Sanayi ve Ticaret A.fi. 81.024 81.024

Eczac›bafl› Bilgi ‹letim Sanayi ve Ticaret A.fi. 61.639 889

Eczac›bafl›-Warner Lambert ‹laç San. ve Tic. A.fi. - 116.766

Eczac›bafl› Banyo ve Mutfak Ürünleri San. ve Tic. A.fi. 42 42

T.Pirelli Lastikleri A.fi. 1.176.298 650.698

Eczac›bafl› ‹nflaat ve Ticaret A.fi. 8.816 8.816

Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Paz. A.fi. 9.940 9.940

Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. 4.307 4.307

Eczac›bafl›-Avon Kozmetik Ür. San. ve Tic. A.fi. 527 527

T. ‹fl Bankas› A.fi. 114.981 80.561

Di¤er 4.512 4.376

Toplam 14.054.777 13.193.670

28. Tafl›nmazlar üzerinde sahip olunan ayni haklar ve bunlar›n de¤erleri:

Yoktur (2000: Yoktur).

29. Duran varl›klarda son üç dönemde yap›lan yeniden de¤erleme tutarlar›:

Y›l Yeniden De¤erleme Tutar›

2001 13.851.330 milyon TL

2000 9.044.776 milyon TL

1999 5.230.353 milyon TL

72

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 72

30. Yabanc› paralarla temsil edilen ve kur garantisi olmayan alacak ve borçlar ile aktifte

mevcut yabanc› paralar›n ayr› ayr› tutarlar› ve TL’ye dönüfltürülme kurlar›:

31.12.2001

Aktifte Bulunan Yabanc› Para Alacaklar

Varl›k Cinsi Miktar› Döviz Cinsi De¤erleme Kuru TL Karfl›l›¤› De¤erleme Fark›

Kasa - - - - -

Banka 5.122.910 ABD Dolar› 1.439.567 7.374.772 3.933.381

‹hracat Alacaklar› 3.383.838 ABD Dolar› 1.439.567 4.871.262 579.711

892.928 EURO 1.268.115 1.132.335 (57.071)

Ara Toplam 6.003.597 522.640

Toplam 13.378.369 4.456.021

Pasifte Bulunan Yabanc› Para Borçlar

Borç Cinsi Miktar› Döviz Cinsi De¤erleme Kuru TL Karfl›l›¤› De¤erleme Fark›

‹thalat Borçlar› 10.188.062 ABD Dolar› 1.446.510 14.737.134 (394.616)

14.346.800 Avust. fiilini 92.602 1.328.542 (92.586)

93.240 Alman Mark› 651.504 60.746 (3.734)

95.726 Frans›z Frang› 194.255 18.595 (684)

3.455.255 EURO 1.274.231 4.402.793 (211.167)

36.180 Hol. Florini 578.221 20.920 (2.768)

960.000 ‹sveç Kronu 136.923 131.446 1.354

144.918.200 Japon Yeni 11.045 1.600.622 (146.857)

44.317 ‹sviçre Frang› 859.994 38.112 (1.743)

Ara Toplam 22.338.910 (852.801)

Kredi Borçlar› 21.450.000 ABD Dolar› 1.446.510 31.027.640 6.447.950

11.450.000 EURO 1.274.231 14.589.945 5.834.644

Ara Toplam 45.617.585 12.282.594

Dolayl› Kredi

Borçlar› (Ekom) 15.450.000 ABD Dolar› 1.446.510 22.348.580 (1.432.111)

9.718.000 EURO 1.274.231 12.382.977 2.512.974

Ara Toplam 34.731.557 1.080.863

Toplam 102.688.052 12.510.656

73

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 73

31.12.2000

Aktifte Bulunan Yabanc› Para Alacaklar


Kasa - - - - -

Banka 13.934.103 ABD Dolar› 671.765 9.360.443 1.364.939

‹hracat Alacaklar› 3.256.694 ABD Dolar› 671.765 2.187.733 242.857

Toplam 11.548.176 1.607.796

Pasifte Bulunan Yabanc› Para Borçlar


‹thalat Borçlar› 13.730.946 ABD Dolar› 675.004 9.268.443 76.093

14.886.653 Avust. fiilini 45.169 672.415 40.379

1.855.460 Belçika Frang› 15.408 28.589 2.025

550.108 Alman Mark› 317.790 174.819 6.343

43.134 Frans›z Frang› 94.754 4.087 288

82.038 ‹sviçre Frang› 410.511 33.678 1.707

3.097.094 EURO 621.544 1.924.980 89.383

86.832 Hol. Florini 282.044 24.491 656

3.697.500 ‹sveç Kronu 70.492 260.644 8.310

215.929.000 Japon Yeni 5.981 1.291.471 (31.470)

Ara Toplam 13.683.617 193.714

Kredi Borçlar› 31.500.000 ABD Dolar› 675.004 21.262.626 1.393.951

70.448.492 Japon Yeni 5.981 421.352 131.746

15.800.000 EURO 621.544 9.820.395 897.264

Ara Toplam 31.504.373 2.422.961

Dolayl› Kredi

Borçlar› (Ekom) 5.950.000 ABD Dolar› 675.044 4.016.274 15.607

4.900.000 EURO 621.544 3.045.565 278.527

Ara Toplam 7.061.839 294.134

Toplam 52.249.829 2.910.809

74

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 74

75

31. Ortaklar, ifltirakler ve ba¤l› ortakl›klar lehine verilen garanti, taahhüt, kefalet, avans,

ciro gibi yükümlülüklerin tutar›:

31.12.2001

Ticaret Unvan› Tutar Döviz Cinsi

Genel Kredi Kefaletinden Borçlular

Eczac›bafl› Holding A.fi. 71.350 -

Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. 137.025 -

12.656.963 ABD Dolar›

130.951 Alman Mark›

388.510 Frans›z Frang›

Ekom Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. 5.500 -

20.999.735 ABD Dolar›

14.571.422 Alman Mark›

15.664.515 EURO

Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. 67.900 -

Eczac›bafl› Yap› Gereçleri A.fi. 42.850 -

1.446.510 ABD Dolar›


Eczac›bafl› Karo Seramik San. ve Tic. A.fi. 59.950 -



Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama A.fi. 128.450 -

Kaynak Tekni¤i Sanayi A.fi. 37.000 -

361.628 ABD Dolar›

Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ürünler San. A.fi. 20.500 -


252.532 Frans›z Frang›

Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. 30.000 -

Giriflim Pazarlama A.fi. 29.000 -

Toplam 74.404.556 -

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 75

32. Kategorileri itibariyle y›l içinde çal›flan personelin ortalama say›s›:

31.12.2001 31.12.2000

Dönem bafl› toplam personel 867 854

‹dari personel (sendikas›z) 357 343

‹dari personel (sendikal›) - -

Di¤er personel (sendikal›) 477 480

Di¤er personel (sendikas›z) 33 31

Dönem sonu toplam personel 866 867

‹dari personel (sendikas›z) 381 357

‹dari personel (sendikal›) - -

Di¤er personel (sendikal›) 477 477

Di¤er personel (sendikas›z) 8 33

33. Mali tablolar› önemli ölçüde etkileyen ya da mali tablolar›n aç›k, yorumlanabilir ve

anlafl›labilir olmas› aç›s›ndan aç›klanmas› gerekli olan di¤er hususlar:

a) 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle fiili k›dem tazminat› yükümlülü¤ü olan 6.674.277 milyon TL’nin

(2000: 3.730.944 milyon TL) tümü için karfl›l›k ayr›lm›flt›r.

b) 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle ifltirakler de¤er art›fl fonunda yer alan 12.993.446 milyon

TL’nin (2000: 12.158.745 milyon TL), 4.082.553 milyon TL’ si (2000: 3.273.144 milyon TL)

ifltiraklerin yeniden de¤erleme ve maliyet art›fl fonundan kaynaklan›p vergisiz olarak sermayeye

eklenebilir niteliktedir.

c) 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle vadesi gelmemifl çek 21.420 milyon TL’dir (2000: 54.292

milyon TL).

d) Kredi borçlar›n›n tahakkuk etmemifl faiz borçlar›:

31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle orta vadeli ABD Dolar› kredisinin faiz yükü, bir y›lda ödenmek

üzere 1.675.753 ABD Dolar›’d›r (2000: Birinci y›lda ödenmek üzere 2.885.584 ABD Dolar›, ikinci

y›lda ödenmek üzere 386.338 ABD Dolar›).

31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle orta vadeli EURO kredisinin faiz yükü, bir y›lda ödenmek üzere

539.276 EURO’dur (2000: Birinci y›lda ödenmek üzere 747.127 EURO, ikinci y›lda ödenmek üzere

258.106 EURO).

(31 Aral›k 2000 tarihi itibariyle uzun vadeli Japon Yeni kredisinin faiz yükü bir y›lda ödenmek

üzere 926.789 Japon Yeni’dir).

Yukar›daki maddelerde yer almay›p iflletme için belli bir öneme sahip olan muhasebe politikalar›:

Yoktur.

76

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 76


01.01.2001-31.12.2001 01.01.2000-31.12.2000

A. Brüt Sat›fllar 180.039.492 124.827.354

1 . Yurt ‹çi Sat›fllar 155.743.732 109.253.602

2. Yurt D›fl› Sat›fllar 11.516.250 6.453.579

3. Di¤er Sat›fllar 12.779.510 9.120.173

B. Sat›fllardan ‹ndirimler (-) (38.482.107) (19.427.391)

1 . Sat›fltan ‹adeler (-) (980.989) (162.856)

2. Sat›fl ‹skontolar› (-) (37.501.118) (19.264.535)

C. Net Sat›fllar 141.557.385 105.399.963

D. Sat›fllar›n Maliyeti (-) (91.796.188) (61.127.846)

Brüt Sat›fl Kâr› 49.761.197 44.272.117

E. Faaliyet Giderleri (-) (47.956.772) (33.737.334)

1 . Araflt›rma ve Gelifltirme Giderleri (-) (1.036.986) (712.902)

2. Pazarlama, Sat›fl ve Da¤›t›m Giderleri (-) (26.848.199) (19.553.402)

3. Genel Yönetim Giderleri (-) (20.071.587) (13.471.030)

Esas Faaliyet Kâr› 1.804.425 10.534.783

F. Di¤er Faaliyetlerden Gelirler ve Kârlar 33.694.424 11.652.543

1 . ‹fltiraklerden Temettü Gelirleri 1.239.217 173.106

2. Ba¤l› Ortakl›klardan Temettü Gelirleri 1.673.153 560.396

3. Faiz ve Di¤er Temettü Gelirleri 2.993.000 3.022.054

4. Faaliyetlerle ‹lgili Di¤er Gelirler ve Kârlar 27.789.054 7.896.987

G. Di¤er Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar (-) (2.720.466) (2.372.681)

H. Finansman Giderleri (-) (65.914.755) (12.099.690)

1 . K›sa Vadeli Borçlanma Giderleri (-) (56.102.881) (3.984.974)

2. Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-) (9.811.874) (8.114.716)

Faaliyet Zarar› (Kâr›) (33.136.372) 7.714.955

I. Ola¤anüstü Gelirler ve Kârlar 8.763.176 440.709

1 . Konusu Kalmayan Karfl›l›klar 1.251.754 -

2. Di¤er Ola¤anüstü Gelirler ve Kârlar 7.511.422 440.709

J. Ola¤anüstü Giderler ve Zararlar (-) (594.601) (690.132)

1 . Önceki Dönem Gider ve Zararlar› (-) (20.561) (149)

2. Di¤er Ola¤anüstü Giderler ve Zararlar (574.040) (689.983)

Dönem Zarar› (Kâr›) (24.967.797) 7.465.532

K. Ödenecek Vergi ve Di¤er Yasal Yükümlülükler (-) - (3.381.696)

Net Dönem Zarar› (Kâr›) (24.967.797) 4.083.836

77

ECZACIBAfiI ‹LAÇ


1 OCAK-31 ARALIK 2001 ve 2000

AYRINTILI GEL‹R TABLOSU

(milyon TL)

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 77

1. Dönemin tüm amortisman giderleri ile itfa ve tükenme paylar›:

a) Amortisman giderleri: 3.099.480 milyon TL (2000: 1.901.584 milyon TL).

aa) Normal amortisman giderleri: 2.244.955 milyon TL (2000: 1.436.338 milyon TL).

ab) Yeniden de¤erlemeden do¤an amortisman giderleri: 854.525 milyon TL

(2000: 465.246 milyon TL).

b) ‹tfa ve tükenme paylar›: 73.533 milyon TL (2000: 51.331 milyon TL).

2. Dönemin reeskont ve karfl›l›k giderleri:

31 Aral›k 2001 tarihinde sona eren on iki ayl›k döneme ait 267.890 milyon TL (2000: 1.947.208

milyon TL) reeskont gideri, 2.943.333 milyon TL (2000: 1.785.089 milyon TL) k›dem tazminat›

ve 1.677.125 milyon TL flüpheli alacak karfl›l›¤› olmak üzere toplam 4.888.348 milyon TL (2000:

3.732.297 milyon TL) tutar›nda reeskont ve karfl›l›k gideri bulunmaktad›r.

3. Dönemin tüm finansman giderleri:

31.12.2001

Kur Fark› Finansman Gideri

A Üretim maliyetine verilen - -

Aa Sat›lan mal›n maliyetine verilen - -

Ab Stoklarda kalan - -

B Sabit varl›klar›n maliyetine verilenler - -

C Do¤rudan gider yaz›lanlar 58.080.245 7.834.510

Genel Toplam 58.080.245 7.834.510

31.12.2000

Kur Fark› Finansman Gideri

A Üretim maliyetine verilen - -

Aa Sat›lan mal›n maliyetine verilen - -

Ab Stoklarda kalan - -

B Sabit varl›klar›n maliyetine verilenler - -

C Do¤rudan gider yaz›lanlar 7.306.810 4.792.880

Genel Toplam 7.306.810 4.792.880

78

ECZACIBAfiI ‹LAÇ


1 OCAK-31 ARALIK 2001 ve 2000

AYRINTILI GEL‹R TABLOSU D‹PNOTLARI

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 78

4. Dönemin finansman giderlerinden ortaklar, ba¤l› ortakl›k ve ifltiraklerle ilgili k›sm›n

tutar›:

ToplamFaiz Uygulanan Tutar

Ticaret Kullan›m Tutar Döviz Uygulama Faiz Oran› ‹çindeki

Unvan› ‹liflkisi fiekli (milyon TL) Cinsi Dönemi (%) Pay› (%)

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 106.068 ABD Dolar› 6 ay 5,31 0,16

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 70.933 EURO 6 ay 7,3 0,11

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 118.276 ABD Dolar› 1 y›l 6,43 0,18


Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 111.479 ABD Dolar› 3 ay 6,22 0,17




Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 136.936 EURO 1 y›l 6,5 0,21

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 99.342 EURO 1 y›l 8,55 0,15






Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 15.466 EURO 6 ay 48 0,02

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Dolayl› 7.538.510 - - Kur fark› 11,44

Toplam 9.333.153 14,16

79

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 79

5. Ortaklar, ba¤l› ortakl›k ve ifltiraklerle yap›lan sat›fl ve al›fllar:

31.12.2001

Al›fl Sat›fl

Toplam Toplam

Tutar Tutar

‹çindeki ‹çindeki

Ticaret Unvan› ‹liflkisi Tutar› Pay› Tutar› Pay›

Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› ortakl›k 22.133.986 %52,64 113.123.379 %87,59

Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ürünler San. A.fi. Ba¤l› ortakl›k 13.142.980 %31,26 - -

Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› ortakl›k 628 < %1 3.235.806 %2,51

Eczac›bafl› Holding A.fi. Ortak/‹fltirak 5.306.457 %12,62 - -

Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak 755.470 %1,80 - -

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak 657.376 %1,56 10.479.631 %8,11

Giriflim Pazarlama A.fi. ‹fltirak 13.558 < %1 1.554.978 %1,20

Eczac›bafl›-Baxter Hast. Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak 35.284 < %1 4.453 < %1

Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak 119 < %1 751.653 < %1

Toplam 42.045.858 %100 129.149.900 %100

31.12.2000

Al›fl Sat›fl

Toplam Toplam

Tutar Tutar

‹çindeki ‹çindeki

Ticaret Unvan› ‹liflkisi Tutar› Pay› Tutar› Pay›

Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› ortakl›k 16.125.461 %53.07 87.662.353 %88.41

Eczac›bafl›-Warner Lambert ‹laç San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak 5 < %1 1.179.706 %1,19

Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak - - 497.826 < %1

Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama A.fi. ‹fltirak 3.219 < %1 2.882.884 %2,91

Giriflim Pazarlama A.fi. ‹fltirak 23.909 < %1 807.004 < %1

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak 214.124 < %1 6.119.489 %6,17

Eczac›bafl›-Schwarzkopf Kuaför Ür. Paz. A.fi ‹fltirak - - 5.686 < %1

Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak 12.883 < %1 1.373 < %1

Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ürünler San. A.fi. Ba¤l› ortakl›k 10.124.543 %33,32 27 < %1

Eczac›bafl› Holding A.fi. Ortak/‹fltirak 3.385.132 %11,14 - -

Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak 495.651 %1,63 - -

‹ntema ‹nflaat ve Tesisat Malz. Yat. ve Paz. A.fi Grup fiirketi 213 < %1 - -

Toplam 30.385.140 %100 99.156.348 %100

80

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 80

6- Ortaklar, ba¤l› ortakl›k ve ifltiraklerden al›nan ve bunlara ödenen faiz, kira ve benzerleri:

31.12.2001

Al›nan Faiz, Kira ve Benzerleri

Toplam Tutar

Ticaret Unvan› ‹liflkisi Türü Tutar› ‹çindeki Pay›

Eczac›bafl› Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Kira geliri 1.127.774 %86,03

Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. Ba¤l› ortakl›k Kira geliri 97.013 %7,40

Eczac›bafl› Holding A.fi. Ortak/‹fltirak Kira geliri 86.146 %6,57

Toplam 1.310.933 %100

Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. Ba¤l› ortakl›k Masraflara kat›l›m pay› 4.645 < %1

Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› ortakl›k Masraflara kat›l›m pay› 11.910 < %1

Eczac›bafl› Holding A.fi. Ortak/‹fltirak Masraflara kat›l›m pay› 115.253 %3,19

Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› Ortakl›k Masraflara kat›l›m pay› 319 < %1

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Hizmet geliri 2.027 < %1

Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Hizmet geliri 3.481.888 %96,28

Eczac›bafl› Sa¤l›k Hizmetleri A.fi. Grup fiirketi Masraflara kat›l›m pay› 319 < %1

Toplam 3.616.361 %100

Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Royalty geliri 13.499 %100

Toplam 13.499 %100

Ödenen Faiz, Kira ve Benzerleri

Toplam Tutar


Eczac›bafl› Holding A.fi. Ortak/‹fltirak Kira gideri 611.674 %100

Toplam 611.674 %100

31.12.2000

Al›nan Faiz, Kira Ve Benzerleri

Toplam Tutar


Eczac›bafl› Baxter-Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Kira geliri 571.900 %76,12

Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. Ba¤l› ortakl›k Kira geliri 138.240 %18,40

Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› ortakl›k Kira geliri 32.770 %4,36

Eczac›bafl›-Warner Lambert ‹laç San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Kira geliri 8.284 %1,10

Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Kira geliri 163 < %1

Toplam 751.357 %100

Eczac›bafl› Özgün Kimyasal Ür. San. A.fi. Ba¤l› ortakl›k Hizmet geliri 1.385 < %1

Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› ortakl›k Masraflara kat›l›m pay› 36.845 %1.90

Eczac›bafl›-Warner Lambert ‹laç San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Masraflara kat›l›m pay› 11.730 < %1

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. ‹fltirak Hizmet geliri 2.067 < %1

Eczac›bafl›-Baxter Hastane Ür. San. ve Tic. A.fi. ‹fltirak Dan›flmanl›k hizmet geliri 1.883.376 %97.30

Giriflim Pazarlama A.fi. ‹fltirak Hizmet geliri 190 < %1

Eczac›bafl›-Rhône Poulenc ‹laç Pazarlama A.fi. Ba¤l› ortakl›k Hizmet geliri 8 < %1

Toplam 1.935.601 %100

81

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 81

7. Yönetim Kurulu Baflkan ve Üyeleri’yle Genel Müdür, Genel Koordinatör, Genel Müdür

Yard›mc›lar› gibi üst yöneticilere cari dönemde sa¤lanan ücret ve benzeri menfaatlerin

toplam tutar›: 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle 2.188.597 milyon TL’dir

(2000: 2.081.970 milyon TL).

8. Amortisman hesaplama yöntemleri:

fiirket, amortismana tabi maddi duran varl›klar›na bilanço dipnotunda belirtilen faydal› ömürler

üzerinden azalan bakiyeler ve normal amortisman yöntemleri uygulayarak amortisman

ay›rmaktad›r.

Amortisman hesaplama yöntemlerinde yap›lan de¤iflikliklere iliflkin detayl› aç›klama: Yoktur.

9. Stok maliyeti hesaplama sistemleri (Safha veya siparifl maliyeti gibi) ve yöntemleri

(A¤›rl›kl› ortalama maliyet, ilk giren ilk ç›kar, hareketli ortalama maliyet gibi.): fiirket, ürün

stoklar›n›n de¤erlemesinde flarj maliyeti sistemi ve ayl›k a¤›rl›kl› ortalama maliyet yöntemini

kullanmaktad›r.

10. Varsa, tamamen veya k›smen fiili stok say›m› yap›lamamas›n›n gerekçeleri: Y›l sonunda

fiili stok say›m› yap›lm›flt›r.

11. Yurt içi ve yurt d›fl› sat›fllar hesap kalemi içinde yer alan yan ürün, hurda, döküntü gibi

maddelerin sat›fllar› ile hizmet sat›fllar›n›n ayr› ayr› toplamlar›n›n brüt sat›fllar›n %20’sini

aflmas› halinde bu madde ve hizmetlere iliflkin tutarlar›: Ürün sat›fl› (brüt): 166.610.498

milyon TL (2000: 115.427.640 milyon TL). 31 Aral›k 2001 ve 2000 tarihleri itibariyle brüt

sat›fllar›n %20’sini aflan yan ürün, hurda, döküntü ve hizmet sat›fllar› yoktur.

12. ‹flletmenin varsa sat›fllar›yla ilgili teflvik ve sübvansiyonlar hakk›nda bilgi: Yoktur

(2000: Yoktur).

13. Önceki döneme iliflkin gelir ve kârlar ile önceki döneme ait gider ve zararlar›n

tutarlar›n› ve kaynaklar›n› gösteren aç›klay›c› not:

Önceki döneme iliflkin gelir ve kârlar: Yoktur (2000: Yoktur).

Önceki Döneme Ait Gider ve Zararlar 31.12.2001 31.12.2000

Bak›m Gideri 192 -

Nakliye Gideri - 95

‹flletme Malzeme Gideri 1.316 -

Sigorta Gideri - 1

Kitap Abonelik Gideri 14 26

Teminat Mektuplar› Komisyonu - 11

Tafl›t Gideri 52 16

Aidat Gideri 17 -

Ruhsat Gideri 55 -

Tahsil Edilemeyen Alacak 18.915 -

Toplam 20.561 149

82

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 82

14. Adi ve imtiyazl› hisse senetleri için ayr› ayr› gösterilmek kofluluyla, hisse bafl›na net

dönem kâr› ve kâr pay› oranlar›:

31.12.2001 31.12.2000

Yön. Kur. Hisse Hisse Hisse HisseÖnerilen Bafl›na Net Bafl›na Bafl›na Net Bafl›na

Kâr Pay› Dönem Kâr Pay› Kâr Pay› Dönem Kâr Pay›

Oran› (%) Kâr› Tutar› Oran› (%) Kâr› Tutar›

Adi Hisse Senetleri (*) (*) (*) (**) 335.22 (**)

‹mtiyazl› Hisse Senetleri - - - - - -

(*) 31.12.2001 tarihi itibariyle fiirket’te da¤›t›labilir kâr rakam› oluflmam›flt›r.

(**) Yönetim Kurulu’muzun 26 fiubat 2001 tarihli toplant›s›nda, 2000 y›l› kâr da¤›t›m tablosunun incelenmesi sonucunda, 2000 y›l› dönem kâr›ndan

vergi ve tüm yasal yükümlülükler düflüldükten sonra kalan k›sm›n tamam›n›n ola¤anüstü yede¤e aktar›lmas› yönündeki karar›, 26 Nisan 2001

tarihinde toplanan Ola¤an Genel Kurul’un onay›ndan geçerek da¤›t›labilir net kâr ola¤anüstü yede¤e aktar›lm›flt›.

15. Her bir ana üretim grubu için ayr› ayr› olmak üzere, iflletmenin dönem içinde

gerçeklefltirdi¤i mal ve hizmet üretim miktarlar›ndaki de¤iflmeler:

31.12.2001 31.12.2000 De¤iflim

Ana Üretim Grubu Ölçü Birimi Üretim Adedi Üretim Adedi %

‹laç Kutu adedi 78.870.268 85.716.051 (8)

Veteriner ürünleri Kutu adedi 1.072.600 1.300.925 (18)

Tüketim ürünleri Kutu adedi 1.917.705 1.935.954 (1)

Fason ürünler Kutu adedi 30.394.165 49.125.833 (38)

Toplam Kutu adedi 112.254.738 138.078.763 (19)

16. Her bir ana sat›fl grubu için ayr› ayr› olmak üzere, iflletmenin dönem içinde

gerçeklefltirdi¤i mal ve hizmet sat›fl miktarlar›ndaki de¤iflmeler:

31.12.2001 31.12.2000 De¤iflim

Ana Sat›fl Grubu Ölçü Birimi Sat›fl Adedi Sat›fl Adedi %

‹laç Kutu adedi 82.541.452 78.360.387 5

Veteriner ürünleri Kutu adedi 812.841 1.298.535 (37)

Tüketim ürünleri Kutu adedi 1.917.705 1.935.954 (1)

Fason ürünler Kutu adedi 30.197.181 49.050.191 (38)

Toplam Kutu adedi 115.469.179 130.645.067 (12)

Ayr›ca 805.201 adet ürün d›fl sat›n alma yoluyla getirilip aynen sat›lm›flt›r (2000: 1.317.138 adet).

83

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 83

1. ‹flletmenin ortaklar, ifltirakler, ba¤l› ortakl›klar ve grup flirketleri ile olan alacak-borç iliflkisi:

Ticari Alacaklar

31.12.2001

TahhakkukFaiz Oran› Eden

Vade Faiz Toplam Tahsil

Anapara Faiz Para Fark› Ödeme Faiz Edilen

(TL) (TL) Cinsi (%) Dönemleri Tutar› Tutar›

1) Ortaklar - - TL - - - -

2) Ba¤l› Ortakl›k 59.700.555 - TL - - - -

Eczac›bafl›-Rhône Poulenc

‹laç Paz. A.fi. 1.009.329 - TL - - - -

Eczac›bafl› ‹laç Pazarlama A.fi. 58.691.226 - TL - - - -

3) ‹fltirakler 6.796.400 - TL - - - -

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. 6.511.857 - TL - - - -

Giriflim Pazarlama A.fi. 122.287 - TL - - - -

Eczac›bafl›-Baxter

Hast. Ür. San. ve Tic. A.fi. 1.944 - TL - - - -

Eczac›bafl›-Beiersdorf Koz. Ür. San. ve Tic. A.fi. 160.312 - TL - - - -

4) Grup fiirketleri - - TL - - - -

Genel Toplam 66.496.955 - TL - - - -

Ticari Olmayan Alacaklar

31.12.2001





1) Ortaklar 115.274 - TL - - - -

Eczac›bafl› Holding A.fi. 115.274 - TL - - - -

2) Ba¤l› Ortakl›k - - TL - - - -

3) ‹fltirakler 4.922.685 - TL - - - -


Hast. Ür. San. ve Tic. A.fi. 4.922.685 - TL - - - -

4) Grup fiirketleri - - TL - - - -

Genel Toplam 5.037.959 - TL - - - -

84

ECZACIBAfiI ‹LAÇ


1 OCAK-31 ARALIK 2001 ve 2000 DÖNEMLER‹

EK MAL‹ AÇIKLAMALAR

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 84

Ticari Borçlar

31.12.2001





1) Ortaklar 2.153.440 - TL - - - -

Eczac›bafl› Holding A.fi. 2.153.440 - TL - - - -

2) Ba¤l› Ortakl›k 3.691.177 - TL - - - -

Eczac›bafl› Özgün

Kimyasal Ür. San. A.fi. 3.668.702 - TL - - - -

Eczac›bafl› ‹nflaat ve Ticaret A.fi. 22.475 - TL - - - -

3) ‹fltirakler 84.971 - TL - - - -

Eczac›bafl› Bilgi ‹letim San. ve Tic. A.fi. 57.927 - TL - - - -


Hast. Ür. San. ve Tic. A.fi. 15.728 - TL - - - -

Giriflim Pazarlama A.fi. 11.316 - TL - - - -

4) Grup fiirketleri 115.792 - TL - - - -

Eczac›bafl› Sigorta Acenteli¤i A.fi. 115.041 - TL - - - -

‹ntema ‹nflaat ve

Tesisat Malz. Yat. ve Paz. A.fi. 751 - TL - - - -

Genel Toplam 6.045.380 - TL - - - -

Ticari Olmayan Borçlar

31.12.2001





1) Ortaklar - - - - - - -

2) Ba¤l› Ortakl›k - - - - - - -

3) ‹fltirakler 35.181.557 652.922 - - - 994.135 341.213

Eczac›bafl› D›fl Ticaret A.fi. 2.102.481 79.111 Euro 7,83 6 ay 156.857 77.746

1.274.231 99.821 Euro 8,55 1 y›l 99.821 -

723.255 71.759 $ 13,18 1 y›l 71.759 -

1.360.879 23.031 Euro 10,33 6 ay 114.518 91.487

3.822.693 23.944 Euro 7,27 6 ay 195.924 171.980

3.822.693 71.275 Euro 7,30 6 ay 71.275 -

7.232.550 118.847 $ 6,43 1 y›l 118.847 -

2.386.742 37.651 $ 6,31 1 y›l 37.651 -

12.006.033 112.016 $ 6,22 3 ay 112.016 -

250.000 10.667 TL 48 6 ay 10.667 -

200.000 4.800 TL 48 6 ay 4.800 -

4) Grup fiirketleri - - - - - - -

Genel Toplam 35.181.557 652.922 - - - - -

85

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 85

2. Stoklar ve di¤er bilanço kalemlerinde uygulanan de¤erleme, envanter ve amortisman ay›rma

yöntemleri, bunlarda ve di¤er muhasebe politikalar›nda önceki dönemlere göre yap›lan

de¤ifliklikler, bu de¤iflikliklerin parasal etkileri ve iflletmenin süreklili¤i ile dönemsellik

varsay›mlar›n› de¤ifltirecek muhtemel geliflmeler ve bunlar›n gerekçeleri:

A) Genel Olarak Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Dönemlere Göre

Yap›lan De¤ifliklikler

Genel Olarak Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan

De¤ifliklikler: Yoktur.

Muhasebe Politikalar›ndaki De¤iflikliklerin Toplam Parasal Etkisi: Yoktur.

‹flletmenin Süreklili¤i ile Dönemsellik Varsay›mlar›n› De¤ifltirecek Muhtemel Geliflmeler ve

Bunlar›n Gerekçeleri: Yoktur.

Aktif Hesap Kalemleri

Aa) Menkul K›ymetler

Uygulanan De¤erleme Yöntemi:

Bilanço tarihi itibariyle, menkul k›ymetler ve bankalarla yap›lm›fl repo ifllemlerini temsil etmekte

olup, al›fl tutarlar›n› ve faiz gelir tahakkuklar›n› içermektedir.

Uygulanan Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur.


Ab) Alacaklar

Al›c›lar, Alacak Senetleri (Vadeli Çekler Dahil) ile ‹lgili Olarak Uygulanan De¤erleme

Yöntemi: 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle senetli alacaklar (vadeli çekler dahil) ile vadesi üç ay›

geçen senetsiz alacaklar TC Merkez Bankas›’nca belirlenen yüzde 70 oran› ile reeskont ifllemine

tabi tutulmufltur. Yabanc› para cinsinden alacaklar libor oran› ile reeskonta tabi tutulmufltur.

fiirket, vadesi üç ay› geçmeyen senetsiz alacaklar›n› kay›tl› de¤eri ile de¤erlemifltir.

K›sa ve Uzun Vadeli Alacak Reeskontu, Alacak Senetleri (Vadeli Çekler Dahil) ve Al›c›lar

Reeskontu Olarak Ayr› Ayr› Gösterilmifl mi? Evet.



Ac) fiüpheli Alacaklar

Uygulanan De¤erleme Yöntemi:

fiüpheli alacak karfl›l›¤›: fiirket cari dönem itibariyle önceki y›llardan devreden yurt d›fl›

alacaklar›ndan vadesi geldi¤i halde tahsil edemedi¤i alacaklar›n›n tümü için, 2001 y›l›nda do¤an

alacaklar›n›n için ise yüzde 5’i oran›nda genel provizyon ay›rmaktad›r.



86

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 86

Ad) Stoklar

Uygulanan Muhasebe Politikas›: Stoklar›n de¤erlendirilmesinde elde etme maliyeti ve net

gerçekleflebilir de¤erin düflük olan› esas al›nmaktad›r. Stoklar, flarj maliyeti sistemi ve ayl›k

a¤›rl›kl› ortalama maliyet yöntemine göre de¤erlenmektedir.



Ae) ‹fltirakler, Ba¤l› Ortakl›klar, Ba¤l› Menkul K›ymetler

Uygulanan De¤erleme Yöntemi: fiirket finansal duran varl›klar›n› elde etme maliyeti ve finansal

duran varl›klar›n içsel kaynaklar›n› sermayeye ekleme durumunda al›nan bedelsiz hisselerin

de¤erlerinin kat›l›m›yla de¤erlemektedir.



Af) Maddi Duran Varl›klar

Uygulanan De¤erleme Yöntemi: Amortismana tabi maddi duran varl›klar, elde etme maliyeti

art› 3094 say›l› yeniden de¤erleme hakk›ndaki kanun uyar›nca yap›lan yeniden de¤erleme

art›fllar›yla (arsa ve arazi ile cari y›l al›mlar› hariç olmak üzere) yans›t›lmaktad›r. Binalar d›fl›nda

amortisman yeniden de¤erlenmifl tutarlar üzerinden ayr›lmakta, binalar›n amortisman› ise elde

etme maliyeti üzerinden hesaplanmaktad›r. fiirket, maddi duran varl›klar›n yeniden

de¤erlemesinde, Maliye Bakanl›¤›’nca ilan edilen 2001 y›l› için yeniden de¤erleme oran› olan

yüzde 53,2’yi esas alm›flt›r.

Muhasebe Politikalar›nda Önceki Döneme Göre Yap›lan De¤ifliklikler: Yoktur.


Ag) Haklar ve Pefltemall›klar

Uygulanan De¤erleme Yöntemi: fiirket, maddi olmayan duran varl›klar›n› aktife girifl bedeli

üzerinden yüzde 20 amortisman oran› kullanarak befl y›ll›k sürede itfa etmektedir.



Dönem ‹çi Aktif Hesap Kalemleri ile ‹lgili Aktiflefltirilen Giderler: Yoktur.

87

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 87

B) Di¤er Hesap Kalemleri

Ba) Borçlar

Sat›c›lar, Borç Senetleri vb. ile ‹lgili Olarak Uygulanan De¤erleme Yöntemi: 31 Aral›k 2001

tarihi itibariyle Türk Liras› cinsinden sat›c›lara olan borçlardan vadesi üç ay› geçenler ve senetli

borçlar TC Merkez Bankas›’nca belirlenen yüzde 70 oran› ile reeskont ifllemine tabi tutulmufltur.

Yabanc› para cinsinden borçlar libor oran› ile reeskonta tabi tutulmufltur. fiirket, vadesi üç ay›

geçmeyen senetsiz borçlar›n› kay›tl› de¤eri ile de¤erlemifltir.



Bb) K›dem Tazminat› Karfl›l›¤›

Uygulanan Muhasebe Politikas›: Dönem sonunda mevcut personelin k›dem y›l› dikkate al›narak

yürürlükteki k›dem tazminat› tutar›yla çarp›l›p kuruluflun toplam k›dem tazminat› yükümlülü¤ü

bulunmaktad›r. Bu tutardan bir önceki dönem sonunda hesaplanan k›dem tazminat› yükümlülü¤ü

düflülerek de dönemin k›dem tazminat› yükümlülü¤ü tespit edilmektedir.



31.12.2001 31.12.2000

Ayr›lan K›dem Tazminat› Karfl›l›¤› 2.943.333 1.785.089

Ödenen K›dem Tazminat› Karfl›l›¤› 255.652 66.147

Bc) Di¤er Bilanço Kalemleri

Uygulanan Muhasebe Politikas›: fiirket, di¤er bilanço kalemlerini kay›tl› de¤erleri ile

de¤erlemifltir.



Bd) Yeniden De¤erleme

Uygulanan Muhasebe Politikas›: fiirket, maddi duran varl›klar›n yeniden de¤erlemesinde,

Maliye Bakanl›¤›’nca ilan edilen 2001 y›l› için yeniden de¤erleme oran› olan yüzde 53,2’yi esas

alm›flt›r.



88

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 88

Be) Amortisman

Uygulanan Muhasebe Politikas›: Amortismana tabi maddi duran varl›klar, elde etme maliyeti

art› 3094 say›l› yasa uyar›nca yap›lan yeniden de¤erleme hakk›ndaki kanun uyar›nca yeniden

de¤erleme art›fllar›yla (arsa ve arazi ile cari y›l al›mlar› hariç olmak üzere) yans›t›lmaktad›r.

Binalar d›fl›nda amortisman yeniden de¤erlenmifl tutarlar üzerinden ayr›lmaktad›r.

Amortismanlar, normal amortisman ve azalan bakiyeler yöntemlerine göre tabloda belirtilen

oranlar esas al›narak uygulanmaktad›r.

1983’ten Önce 1983-1994 Döneminde 1995 ve Sonras›

Edinilen Edinilen Edinilen

Duran Varl›klar Duran Varl›klar Duran Varl›klar

Yerüstü ve Yeralt› Düzenleri 6 25 20

Binalar 2 2 2-4

Makine, Tesis ve Donan›m 6-10 20-25 20-50

Tafl›t Araç ve Gereçleri 20 25 20

Döfleme ve Demirbafl 6 25 20



Bf) Dövize Dayal› ‹fllemler

Uygulanan Muhasebe Politikas›: Dönem içinde yabanc› paral› ifllemler, ifllem gününde geçerli

kurlar esas al›narak Türk Liras› de¤erlerine çevrilmifltir. Bilançoda yer alan yabanc› para

cinsinden varl›klar (ifltirakler d›fl›nda) bilanço tarihi itibariyle TC Merkez Bankas›’nca yay›mlanan

döviz al›fl kuruyla, borçlar döviz sat›fl kuruyla Türk Liras›’na çevrilmifltir. Yabanc› para cinsinden

ifllemlerin ve bilanço kalemlerinin Türk Liras› de¤erine çevrilmesinden do¤an kur fark› gelir ve

giderleri, dönem kâr›n›n belirlenmesinde göz önüne al›nm›flt›r.



Bg) Konu ile ‹lgili Olarak Belirtilmek ‹stenen Di¤er Hususlar: Yoktur.

Bh) ‹flletmenin süreklili¤i ile dönemsellik varsay›mlar›n› de¤ifltirecek muhtemel geliflmeler

ve bunlar›n gerekçeleri: Yoktur.

89

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 89


01.01.2001-31.12.2001 01.01.2000-31.12.2000

A. Dönem Kâr›n›n Da¤›t›m›

1 . Dönem Kâr› - 7.465.532

2. Ödenecek Vergiler - (3.381.696)

- Kurumlar Vergisi - (3.074.269)

- Di¤er Vergi ve Benzerleri - (307.427)

3. Birinci Tertip Yasal Yedek - (204.192)

Net Da¤›t›labilir Dönem Kâr› - 3.879.644

4. Ortaklara Birinci Temettü - -

- Adi Hisse Senedi Sahiplerine - -

5. Yönetim Kurulu’na Temettü - -

6. Ortaklara ‹kinci Temettü - -

- Adi Hisse Senedi Sahiplerine - -

7. ‹kinci Tertip Yasal Yedek - -

Ola¤anüstü Yedek - 3.879.644

B. Hisse Bafl›na Kâr (TL / %)

1 . Adi Hisse Senedi Sahiplerine - 318.46 TL/%31,85

C. Hisse Bafl›na Kâr Pay› (TL / %)

1 . Adi Hisse Senedi Sahiplerine - -

90

ECZACIBAfiI ‹LAÇ



KÂR DA⁄ITIM TABLOSU

(milyon TL)

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 90


01.01.2001-31.12.2001 01.01.2000-31.12.2000

A. Kaynaklar 46.474.501 31.216.971

1. Faaliyet Kâr›ndan Sa¤lanan

Kaynak (28.694.443) 12.228.070

a) Faaliyet Kâr› (33.136.371) 7.714.955

b) Amortismanlar 3.157.157 1.952.915

c) Fon Ç›k›fl› Gerektirmeyen

Di¤er Giderler 3.415.194 3.893.573

d) Fon Girifli Sa¤lamayan Gelirler (2.130.423) (1.333.373)

2. Ola¤anüstü Kârdan Sa¤lanan

Kaynak 8.744.218 424.463

a) Ola¤anüstü Kâr 8.763.175 440.709

b) Fon Girifli Sa¤lamayan Gelirler (-) (18.957) (16.246)

3. K›sa Vadeli Borçlarda Art›fl 65.931.562 16.382.698

4. Uzun Vadeli Borçlarda Art›fl - 2.181.740

5. ‹fltirak Sat›fl Kâr› Karfl›l›¤› 493.164 -

B. Kaynak Kullan›mlar› 46.474.501 31.216.971

1. Ola¤anüstü Zarardan Dolay›

Kaynak Kullan›m› 574.721 674.534

a) Ola¤anüstü Zarar 594.601 690.133

b) Fon Ç›k›fl› Gerektirmeyen

Di¤er Giderler (-) (19.880) (15.599)

2. Ödenen Vergi ve Benzerleri 3.381.696 2.579.274

3. Dönen Varl›klar›n Tutar›nda Art›fl 26.023.544 23.957.531

4. Duran Varl›klar›n Tutar›nda Art›fl 9.128.934 4.005.632

5. Uzun Vadeli Borçlarda Azal›fl 7.365.606 -

Net ‹flletme Sermayesindeki De¤iflim

1. Net ‹flletme Sermayesindeki Art›fl - 7.574.833

2. Net ‹flletme Sermayesindeki Azal›fl 39.908.018 -

91

ECZACIBAfiI ‹LAÇ



FON AKIM TABLOSU

(milyon TL)

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 91


01.01.2001-31.12.2001 01.01.2000-31.12.2000

A. Dönem Bafl› Nakit Mevcudu 10.596.141 6.869.989

B. Dönem ‹çi Nakit Giriflleri 217.841.223 116.681.899

1 . Sat›fllardan Elde Edilen Nakit 124.217.771 94.461.200

a) Net Sat›fl Has›lat› 141.557.385 105.399.963

b) Alacaklardaki

(Sat›fllardan Kaynaklanan) Art›fllar (-) (17.339.614) (10.938.763)

2. Di¤er Faaliyetlerden Gelirler

ve Kârlardan Dolay› Sa¤lanan Nakit 31.564.002 10.319.170

3. Ola¤anüstü Gelir ve Kârlardan

Sa¤lanan Nakit 8.744.219 424.463

4. K›sa Vadeli Borçlardaki Art›fl

(Al›mlarla ‹lgili Olmayan) 52.822.067 8.881.389

a) Di¤er Art›fllar 52.822.067 8.881.389

5. Uzun Vadeli Borçlardaki Art›fl

(Al›mlarla ‹lgili Olmayan) - 2.181.740

a) Di¤er Art›fllar - 2.181.740

6. ‹fltirak Sat›fl Kâr› Karfl›l›¤› 493.164 -

7. Di¤er Nakit Giriflleri - 413.937

C. Dönem ‹çi Nakit Ç›k›fllar› 220.897.819 112.955.747

1 . Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Ç›k›fl› 79.980.694 58.037.094

a) Sat›fllar›n Maliyeti 91.796.188 61.127.846

b) Stoklardaki Art›fl 6.600.942 7.624.119

c) Borçlardaki

(Al›mlardan Kaynaklanan) Art›fl (-) (13.109.496) (7.501.309)

d) Amortisman ve Karfl›l›klar Gibi Nakit

Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler (5.306.940) (3.213.562)

2. Faaliyet Giderlerinden Dolay› Nakit Ç›k›fl› 47.140.428 33.212.561

a) Araflt›rma ve Gelifltirme

Giderleri 1.036.986 712.902

b) Pazarlama, Sat›fl ve

Da¤›t›m Giderleri 26.848.199 19.553.402

c) Genel Yönetim Giderleri 20.071.587 13.471.030

d) Nakit Ç›k›fl›

Gerektirmeyen Giderler (-) (816.344) (524.773)

3. Di¤er Faaliyetlerden Giderler ve

Zararlardan Dolay› Nakit Ç›k›fl› 2.282.600 264.528

a) Di¤er Faaliyetlerle ‹lgili

Giderler ve Zararlar 2.720.466 2.372.681

b) Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen

Giderler ve Zararlar (-) (437.866) (2.108.153)

4. Finansman Giderlerinden

Dolay› Nakit Ç›k›fl› 65.914.755 12.099.690

5. Ola¤anüstü Gider ve Zararlardan Dolay›

Nakit Ç›k›fl› 574.721 674.533

a) Ola¤anüstü Giderler ve Zararlar 594.601 690.132

b) Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler

ve Zararlar (-) (19.880) (15.599)

6. Duran Varl›k Yat›r›mlar›

Nedeniyle Nakit Ç›k›fl› 9.128.934 4.005.632

7. Uzun Vadeli Borçlardaki Azal›fl

(Al›mlarla ‹lgili Olmayan) 7.354.406 -

a) Di¤er Art›fllar 7.354.406 -

8. Ödenen Vergi ve Benzerleri 3.381.696 2.579.274

9. Ödenen Temettüler - -

10. Di¤er Nakit Ç›k›fllar› 5.139.585 2.082.435

D. Dönem Sonu Nakit Mevcudu 7.539.545 10.596.141

E. Nakit Art›fl› ya da Azal›fl› (3.056.596) 3.726.152

92

ECZACIBAfiI ‹LAÇ



NAK‹T AKIM TABLOSU

(milyon TL)

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 92


01.01.2001-31.12.2001 01.01.2000-31.12.2000

Üretim Faaliyeti

A. Dolays›z ‹lk Madde 68.399.285 50.374.160

B. Dolays›z ‹flçilik Giderleri 5.516.840 4.048.258

C. Genel Üretim Giderleri 12.195.450 8.170.890

D. Yar› Mamul Kullan›m› (2.050.711) 281.771

1 . Dönem Bafl› Stok (+) 917.818 1.199.590

2. Dönem Sonu Stok (-) 2.968.529 917.818

Üretilen Mamul Maliyeti 84.060.864 62.875.079

E. Mamul Stoklar›nda De¤iflim (458.154) (6.907.582)

1 . Dönem Bafl› Stok (+) 9.979.991 3.072.408

2. Dönem Sonu Stok (-) 10.438.145 9.979.991

I. Sat›lan Mamul Maliyeti 83.602.710 55.967.497

Ticari Faaliyet

a) Dönem Bafl› Emtia Stoku (+) 64.957 20.303

b) Dönem ‹çi Al›fllar (+) 2.615.265 1.013.293

c) Dönem Sonu Emtia Stok 66.371 64.957

II. Sat›lan Emtia Maliyeti 2.613.851 968.639

III. Sat›lan Hizmet Maliyeti 5.579.627 4.191.710

Sat›fllar›n Maliyeti (I+II+III) 91.796.188 61.127.846

93

ECZACIBAfiI ‹LAÇ



SATIfiLARIN MAL‹YET‹ TABLOSU

(milyon TL)

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 93

Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve Ticaret A.fi. Genel Kurulu’na

Ortakl›¤›n Unvan› E‹S Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve Ticaret A.fi.

Merkezi ‹stanbul

Sermayesi 12.182.400.000.000.- TL

Çal›flma Konusu ‹nsan sa¤l›¤›yla ilgili ilaçlar, veteriner ilaçlar›, serum ve sa¤l›k bak›m

ürünlerinin üretim ve sat›fl›.

Denetçi ya da Denetçiler’in ad› ve görev Ahmet Balta ve Ceyhan ‹naltong, 2001 y›l› hesaplar›n› incelemek üzere

süreleri, ortak ya da fiirket personeli toplanacak Ola¤an Genel Kurul’a kadar görevlidirler. Kuruluflun orta¤› ve

olup olmad›klar› personeli de¤ildirler.

Kat›l›nan Yönetim Kurulu ve yap›lan Yönetim Kurulu toplant›lar›na kat›l›nmam›fl,

Denetleme Kurulu toplant›lar› say›s› dört kez Denetleme Kurulu toplant›s› yap›lm›flt›r.

Ortaklar›n hesaplar›, defter ve belgeleri üstünde 19 Nisan, 28 Haziran, 24 A¤ustos, 15 Ekim ve 20 Aral›k 2001’deki

yap›lan incelemenin kapsam›, hangi tarihlerde durumlar›yla bütün çal›flmalar denetlenmifl; yasalara ve yönetmeliklere

inceleme yap›ld›¤› ve var›lan sonuç uygun bulundu¤u sonucuna var›lm›flt›r.

Türk Ticaret Kanunu’nun 353’üncü maddesinin ‹ki ayda bir olmak üzere y›lda alt› kez say›m yap›lm›fl

1’inci f›kras›n›n 3 numaral› bendi gere¤ince ve veznenin say›ma uygun oldu¤u görülmüfltür.

ortakl›k veznesinde yap›lan say›mlar›n

say›s› ve sonuçlar›

Türk Ticaret Kanunu’nun 353’üncü maddesinin Her ay sonunda inceleme ve denetim yap›lm›fl ve say›mlar›n kay›tlara

1’inci f›kras›n›n 4 numaral› bendi gere¤ince uygun bulundu¤u belirlenmifltir.

yap›lan inceleme tarihleri ve sonuçlar›

‹ntikal eden flikâyet ve yolsuzluklar ve fiikâyet ve yolsuzluk yoktur.

bunlar hakk›nda yap›lan ifllemler

Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve Ticaret A.fi.’nin 01.01.2001-31.12.2001 dönemi hesap ve ifllemlerini Türk Ticaret Kanunu, ortakl›¤›n

Ana Sözleflme’si ve çeflitli mevzuat ile Genel Kabul Görmüfl Muhasebe ‹lke ve Standartlar›’na göre incelemifl bulunmaktay›z.

Görüflümüze göre, içeri¤ini benimsedi¤imiz ekli 31.12.2001 tarihi itibariyle düzenlenmifl Bilanço, ortakl›¤›n an›lan tarihteki mali

durumunu ve 01.01.2001-31.12.2001 dönemine ait Gelir Tablosu da an›lan döneme ait çal›flma sonuçlar›n› gerçe¤e uygun

olarak, do¤ru biçimde yans›tmakta; kâr›n da¤›t›lmas› önerisi, yasalara ve ortakl›k Ana Sözleflme’sine uygun bulunmaktad›r.

Bilanço’nun ve Gelir Tablosu’nun onaylanmas›n› ve Yönetim Kurulu'nun aklanmas›n› oylar›n›za sunar›z.

Denetleme Kurulu

Ahmet Balta Ceyhan ‹naltong

94

ECZACIBAfiI ‹LAÇ



DENETLEME KURULU RAPORU

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 94

1. Eczac›bafl› ‹laç Sanayi ve Ticaret A.fi. (‘fiirket’)’nin 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle

düzenlenmifl Bilanço’sunu ve bu tarihte sona eren hesap dönemine ait Gelir Tablosu’nu incelemifl

bulunuyoruz. ‹ncelememiz, Sermaye Piyasas› Kurulu (SPK) taraf›ndan yay›mlanm›fl Genel Kabul

Görmüfl Denetim ‹lke, Esas ve Standartlar›’na uygun olarak yap›lm›fl ve dolay›s›yla hesap ve

ifllemlerle ilgili olarak muhasebe kay›tlar›n›n kontrolü ile gerekli gördü¤ümüz di¤er denetim

yöntem ve tekniklerini içermifltir.

2. Görüflümüze göre, söz konusu mali tablolar, tüm önemli taraflar›yla, Eczac›bafl› ‹laç Sanayi

ve Ticaret A.fi.’nin 31 Aral›k 2001 tarihindeki gerçek mali durumunu ve bu tarihte sona eren

hesap dönemine ait gerçek faaliyet sonucunu, bir önceki hesap dönemi ile tutarl› bir flekilde

uygulanan SPK taraf›ndan yay›mlanm›fl Genel Kabul Görmüfl Muhasebe ‹lkeleri’ne (bak›n›z

Bilanço Dipnotu 11) uygun olarak, do¤ru bir biçimde yans›tmaktad›r.

Baflaran Nas Serbest Muhasebeci

Mali Müflavirlik Anonim fiirketi

(a member of PricewaterhouseCoopers)

Cansen Baflaran, SMMM

Sorumlu Ortak, Bafldenetçi

‹stanbul, 1 Mart 2002

95

ECZACIBAfiI ‹LAÇ


1 OCAK-31 ARALIK 2001 HESAP DÖNEM‹NE A‹T

BA⁄IMSIZ DENET‹M RAPORU

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 95

Büyükdere Caddesi

Ali Kaya Sokak, 7

Levent 80640, ‹stanbul

Tel: 0212 350 80 00

Faks: 0212 350 86 17

0212 350 86 18

www.eis.com.tr

‹stanbul, Nisan 2002

96

ECZACIBAfiI

‹LAÇ SANAY‹

VE T‹CARET A.fi.

�LA� ARKA 15/5/02 11:17 Page 96

eczacibaÞi ve tÜcaret a.Þ. · 2003. 7. 24. · la‡ –n mas 15/5/02 11:08 page 3. 4 la‡ –n...

Documents