editoriali pËrgjegjËsia e intelektualit · festimi i mevludit dhe kultura e imitimit14-17 bëhu...

1ALBISLAM | 1 Mars 2009 | 4 Rebiul Evel 1430

EDITORIALI

PËRGJEGJËSIA E INTELEKTUALITDija është elementi kryesor, e cila e dallon njeriun prej krijesave të tjera. Njeriu

lind injorant, mirëpo me kalimin e kohës mëson dhe e largon nga vetja këtë ves. Aq samë shumë mëson njeriu, aq edhe më lart ai do të ngjitet. Aq sa më shumë di njeriu, poaq edhe përgjegjësitë e tij rriten. E kur flasim për fenë, atëherë ata që e mësojnë fenë dhe ata që flasinnë emër të fesë, përgjegjësitë edhe më shumë iu shtohen atyre, kjo për disa arsye:

Mundësia e gabimit në atribuimin e disa qëndrimeve Fesë.Mundësia e heshtjes të disa gjërave të rëndësishme nga Feja.Mundësia e keqkuptimit të gjërave që i sqaron Feja.Mundësia e gabimit në përzgjedhjen e mënyrës së komunikimit me masën, sidomos masën tonë,

e cila për një kohë të gjatë ka jetuar nën komunizëm e ateizëm dhe akoma infrastruktura einformacionit të tyre është kryesisht ateiste dhe jofetare.

Për këtë shkak dijetarët në përgjithësi dhe ata të fesë në veçanti e kanë detyrë të veçantësqarimin e qëndrimeve fetare dhe mos heshtjen e tyre, sidomos të gjërave që kanë të bëjnë meelemente themelore të besimit, sepse për këtë edhe janë zotuar: “Dhe kur Allahu mori zotimin ngaata që iu pat dhënë libri: që gjithqysh t’ua publikoni atë njerëzve, e të mos e fshihni, por ata e lanëpas dore atë për pak send të kësaj jete; pra, bënë punë të keqe”. (Ali Imran: 187).

Kurse ata që e thyejnë këtë zotim dhe nuk janë në nivelin e përgjegjësisë, të cilën e kanë marrëautomatikisht me nxënien e dijes dhe arritjen e gradave të larta në dije i gjen ajo që na tregohet ngaAllahu, në Kuranin Fisnik: “Për shkak se ata e thyen zotimin e tyre, Ne i mallkuam ata dhe zemrat etyre i bëmë të forta (të shtangura). Ata i ndryshojnë fjalët nga domethënia e tyre dhe braktisën njëpjesë me të cilën ishin urdhëruar. Ti vazhdimisht do të vëresh tradhtinë e një pjese të tyre, përposnjë pakice nga ata. Pra, falju dhe hiqju tyre. Allahu i do ata që bëjnë mirë.” (Maide: 13).

Intelektuali i vërtetë nuk guxon as t’i shtrembërojë faktet për të fituar lëvdata ose duartrokitje,por ai duhet t’u mbetet besnik parimeve shkencore dhe argumenteve mbi të cilat ndërtohet feja, nëemër të së cilës flet.

Çdo intelektual që mundohet ta kryejë detyrën e tij sinqerisht dhe përgjegjësinë që ka marrëpërsipër, e në këtë rast dijetarët e Fesë Islame, të cilët këtë përgjegjësi e kanë marrë nga AllahuFuqiplotë, ata do të ballafaqohen me sfida dhe peripeci, me kurthe dhe lajka, mirëpo duhet ta kenëvazhdimisht parasysh këtë porosi hyjnore: “Dhe kështu (sikurse edhe ty) çdo pejgamberi i bëmëarmiq disa nga njerëzit dhe nga xhinët e djallëzuar, që me fjalë të shkëlqyeshme në mënyrë tëfshehtë nxisin njëri-tjetrin në mashtrime. E sikur të donte Zoti yt, ata nuk do ta bënin atë (armiqësi),po ti lëri ata me ato trillime. Dhe që të anojnë (tek ato fjalë mashtruese) zemrat e atyre që nukbesojnë botën e ardhshme dhe që të kënaqen e ngarkohen me atë që janë duke u ngarkuar (ty nuktë dëmtojnë asgjë). (Thuaj) A pos Allahut të kërkoj unë gjykatës (mes meje dhe juve)? Kur Ai ështëqë ua zbriti librin në mënyrë të shkoqitur? Atyre që u dhamë librin e dinë se ai (Kurani) është izbritur prej Zotit tënd saktësisht, pra, mos u bëj prej atyre që dyshojnë. Fjalët e Zotit tënd janë plottë vërteta (për ato që lajmërojnë) dhe plot të drejta (për ato që gjykojnë). S’ka kush që të ndryshojëfjalët (vendimet) e Tij. Ai është që dëgjon e di. Në qoftë se u bindesh shumicës (mohuese që janë) nëtokë, ata do të largojnë ty nga rruga e Allahut. Ata nuk ndjekin tjetër vetëm supozime dhe nuk janëtjetër vetëm se rrenacakë. S’ka dyshim, Zoti yt e di më së miri për atë që është larguar nga rruga eTij dhe Ai është më i dijshmi për të udhëzuarit”. (Enam: 112- 117).

Është e vërtetë se këto porosi Allahu Famëmadh ia ka dhënë Muhamedit, sallallahu alejhi ueselem, mirëpo ato vlejnë për çdo njeri, i cili mundohet të ketë rol konstruktiv në ndërtimin e popullitdhe të shoqërisë së vet.

Përgjegjësia e dijes na jep edhe një detyrë e obligim, e kjo është që çdo intelektual dhe hoxhëduhet t’i ndërtojë prioritetet e aktivitetit të tij, të cilat duhet t’i mbështesë në bazë të parimevethemelore të fesë dhe në bazë të nivelit të dijes që ka populli i vet dhe duke pasur parasysh çdo herëgatishmërinë e qarqeve të caktuara për të nxjerrë nga konteksti fjalët dhe idetë, qëndrimet dheveprimet. E gjitha kjo që mos t’i lejojmë, smirëzinjtë e këqij shteg për të sulmuar figurat erëndësishme të popullit tonë.

Dija e mirëfilltë dhe durimi i fuqishëm e bëjnë njeriun prijës, edhe pse mund të zgjasë pak kohëkjo gjë!

Në emër të redaksisë: Bekir HALIMI

2

PËRMBAJTJA

REDAKSIAOmer BERISHA – kryeredaktor

Anëtarë të redaksisë:Ahmed KALAJA, Bekir HALIMI, Agim BEKIRI, Driton LEKAJ, Ali SHABANI, Ismail BARDHOSHI,

Talha KURTISHI, Bledar HAXHIU, Sedat SHABANI, Agron TERZIQI, Lulzim SUSURI, Genc PLUMBI, Zeki ÇERKEZI, Enver AZIZI, Bashkim BAJRAMI, Bilal TEQJA.

Bashkëpunëtorë: Ekrem AVDIU dhe ENIS RAMARoald HYSA – redaktor gjuhësor Halil BERISHA – redaktor teknik

Dorlir KRAJA (ENSARTDESIGN Studio) - ballina Sedat RAMADANI - shpërndarje dhe marketing

Boton: AlbIslam

Adresa: rr: 110 nr: 5 | Çarshia e vjetër | Shkup 1000email: [email protected]

sms: +389 75 436 718 | fax&tel: +389 2 3230 827Revista është e regjistruar pranë Agjencisë për

Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2ISSN: 1409-6250

Tirazhi: 2000

ABONIMI NJË VJEÇARPër Maqedoni: 600 den, Jashtë vendit: 20 euro

(në çmim janë të përfshira edhe harxhimet postare)e-mail: [email protected]

ALBISLAM DOOELXhirollogaria: 300000002770453

Komercijalna Banka A. D. – Skopje Numri tatimor: 4030008038784

Abonimet me euro mund t'i bëni online nëpërmjet shërbimitPAYPAL. Të dhënat mund t'i gjeni në www.albislam.com

AKTUALENjëvjetori i pavarësisë...Kosova mes njohjes së perëndimit dhe mosnjohjes së arabëve 3-6Intervistë ekskluzive me imamin e njohur ngaShqipëria, Ahmed KALAJA“Bashkoni zërin tuaj me ne” 7-9Projekti i parë i “Qendrës Shqiptare përStudime Islame” 10

KËNDI IMMësoje Kuranin, pastaj tjerat 11-13Festimi i mevludit dhe kultura e imitimit 14-17Bëhu dhe mos u bëj 18

AKIDENjihe Allahun 19-21

FIKHKriza botërore financiareMësime dhe përvoja nga ekonomia kapitalistepa moral 22-28Lënia e namazit - kufër i vogël apo i madh? 29-32

AVANCIMI PERSONALKu gjendesh tani? 33-37

LIBRINamazi dhe dispozita për lënësin e tij 38-39

FAMILJAPër kë do të votoni o prindër! 40-42Si ti edukojmë fëmijët që ta duan namazin 43-45

TEFSIR“Fale namazin” Urdhër nga Allahu 46-47

HADITH“A e dëgjon ezanin, atëherë përgjigju!” 48-52

FETVA DHE KONSULTIMERrreth namazit 53-55

HISTORIMetodologjitë bashkëkohore në shkrimin e historisë së perandorisë osmane 56-60


AKTUALE

ABDULLAH XHIBRIL

Para pak ditësh ishte njëvjetori ipavarësisë të Republikës së Kosovës,një ish-krahinë autonome e ish-

Jugosllavisë, akoma s’është njohurarbitrarisht nga arabët, edhe pse pavarë -

sinë e vet e ka shpallur më 17 shkurt 2008,dhe shumica e banorëve të saj janëmuslimanë. Ky realitet i hidhur i ka shtyrëqë rreth pesëdhjetëmijë muslimanë tëShqipërisë të nënshkruajnë një peticiondhe t’ia drejtojnë Konferencës Islamike,me shpresën që t’i inkurajojnë ta njohinpavarësinë e Kosovës.

NJËVJETORI I PAVARËSISË...

KOSOVA MES NJOHJES SË PERËNDIMITDHE MOSNJOHJES SË ARABËVEShkaqet e përkrahjes së SHBA-ve, duke pasur parasysh çudinë e madhe për këtë përkrahje, parashtrohetpyetja: përse SHBA-të e përkrahin pavarësinë e Kosovës? Çfarë përfitimi kanë ata në këtë rast?

4

AKTUALE

Agim Baçi një nga nënshkruesit epeticionit thotë: “Ne si muslimanë jemi tëbefasuar shumë me faktin se bota arabederi tashti nuk e ka njohur pavarësinë eKosovës. Ne jemi të bindur se shteteve tëcilat në vitin 1999 i kanë ofruar popullit tëKosovës ndihma të ndryshme vëllazërore,duhet t’ju drejtojmë një kërkesë përnjohje”.

Në luftën e egër, të cilën ndërmoriSerbia kundër Kosovës në vitetnëntëdhjetë të shekullit të kaluar, arabët urreshtuan në anën e Kosovës. Saudianët,kuvajtianët dhe emiratasit organizuanaksione të mëdha për ofrimin e ndihmavebanorëve të Kosovës. Gjithashtuegjiptianët dhe jordanezët ndihmuan nëndërtimin e forcave të rendit dhe sigurisë.Pas shpalljes së pavarësisë, të gjithashtetet arabe dhe islame dërguan urime tëpërzemërta.

Gjer tani pavarësinë e Republikës sëKosovës e kanë njohur 55 vende, kushumicën e përbëjnë shtetet e BashkësisëEvropiane, duke shtuar edhe SHBA-të.Shtetet arabe dhe islame ngelën në urimedhe përshëndetje, me përjashtim të katërshteteve prej 57 shteteve muslimane, e atojanë: Turqia, Afganistani, Shqipëria dheSenegali. Ndërsa nga vendet arabe; i vetmishtet i cili e ka njohur Kosovën është shtetii Emirateve të Bashkuara Arabe!!

Përkundër mosnjohjes së pavarësisë sëKosovës, Arabia Saudite ka marrë pjesë nëkonferencën e donatorëve më 11 korrik2008 në kryeqytetin e Belgjikës, në Brukseldhe me këtë rast janë mbledhur rreth njëmiliard e 200 milion €. Në këtë konferencëArabia Saudite është radhitur në vendin epestë me 32 milion euro, ndërsa BashkimiEvropian ishte e para me shumën e afruarme gjysmë miliard euro.

Qëndrimi negativ i arabëve ndajpavarësisë së Kosovës këta muajt e fundit

ka lënë gjurmë tek udhëheqësit kosovarëdhe tek populli. Zyrtarët kosovarë këtëhap politik të lidershipit të vendeve arabedhe islame e shpjegojnë si frika e tyre ngashqetësimi i Rusisë. Por këta zyrtarë thonëse shkaku kryesor është aktiviteti ingjeshur i diplomacisë serbe nëkryeqytetet e vendeve arabe dhe islame,me qëllim që t’i kthejnë nga akti i njohjessë pavarësisë së Kosovës, duke pasurparasysh edhe ndihmën e aleatit të tyre tëmadh– Rusisë – në planin diplomatik.

Dr. Rexhep Boja, ish-myfti i Kosovësdhe i ngarkuari i Qeverisë së Kosovës sipërfaqësues në vendet arabe, e bën tëpamundur ekzistencën e çfarëdo shenjeapo argumenti të njohjes së afërt tëpavarësisë nga ana e shteteve arabe dheislame. Dr. Boja thotë: “Si duket, shtetetarabe dhe islame janë të angazhuar meçështje të tjera, probleme të cilat tash po ipreokupojnë dhe nuk lejojnë që tëpranohet ngutshëm pavarësia e Kosovës.”

Ai vazhdon dhe thotë: “Ata (arabët)mendojnë se çështja e Kosovës kapërfunduar me vetë aktin e shpalljes sëpavarësisë, ndërsa nga këndi i vështrimittë tyre, çështja e njohjes nuk është çështjee dobishme ose e mirë, përkundrazi mundtë ndodhë që vonesa të jetë më e dobishmepër Kosovën”.

Shkaqet e përkrahjes së SHBA-ve, dukepasur parasysh çudinë e madhe për këtë

...Qëndrimi negativ i arabëvendaj pavarësisë së Kosovëskëta muajt e fundit ka lënëgjurmë tek udhëheqësit kosovarë dhe tek populli...

“ “


AKTUALE

përkrahje, parashtrohet pyetja: përseSHBA-të e përkrahin pavarësinë eKosovës? Çfarë përfitimi kanë ata në këtërast?

Sigurisht se nuk dihet i tërë planiamerikan për ndaljen e shtrirjes së Rusisënë Ballkan, dhe pengimi i vendosjes sësistemit mbrojtës raketor rus në rajon, sikundërpërgjigje ndaj sistemit mbrojtësraketor amerikan në Evropën Lindore.

Mirëpo disa analistë, njohës të mirë tëBallkanit, thonë se përkrahja e madhe eSHBA-ve e pavarësisë bëhet me qëllimin edepërtimit dhe shtrirjes më të madhepolitike dhe ushtarake në zemër tëEvropës.

Qëndrimi i Rusisë; Rusia nuk mund tërrijë duarkryq ndaj pranisë amerikane nëkëtë formë në rajon. Për këtë shkak ajo dota kundërshtojë me gjithë fuqinë e sajpavarësinë e Kosovës. Dhe kjo ndodh jo përshkak të dashurisë ndaj Serbisë, por dukeiu frikësuar goditjeve politike dheushtarake. Më primare është frika ngandërmarrja e hapave nga ana eamerikanëve dhe evropianëve me të cilatkalohet vija e kuqe dhe rrezikohet siguriakombëtare e Rusisë, veçanërisht mepraninë e forcave të NATO-s në rajon.Kështu Rusia e sheh pavarësinë e Kosovës,si fitore strategjike të SHBA-së në rajonin eBallkanit, gjë e cila është në favor tëamerikanëve dhe aleatëve evropianë.

Analistët politikë shtojnë se Rusiashqetësohet edhe nga mundësia epërhapjes së sindromës së Kosovës brendaRusisë, si në Çeçeni dhe Dagestan. Këtëqëndrim e kanë edhe disa shtete tjera, tëcilat kanë të njëjtën frikë, si Kina, India,Spanja, si dhe çdo shtet tjetër, i cilifrikësohet nga shkëputjet, që mund tëndodhin në vendet e tyre, duke u bazuarnë arsyet kombëtare dhe historike.

Këta analistë veçojnë edhe një fakt:

lidhja historike mes Rusisë dhe Serbisë, gjëe cila e shtyn Moskën, që në rastin epavarësisë së Kosovës, të veprojë sikur tëishte një çështje e brendshme ruse. Këtaanalistë thonë se duhet të kuptohenseriozisht kërcënimet e Rusisë përpengimin e pavarësisë së Kosovës. S’kadyshim se Rusia ka mundësi ta bëjë këtë,sidomos duke i përdorur pasuritë e vetanatyrore, në veçanti naftën dhe gazin, meqëllimin e ndryshimit të baraspeshës sëforcave me Perëndimin në përgjithësi, eme Bashkimin Evropian në veçanti.

Këtu duhet të shtohet edhe konsolidimii marrëdhënieve me vendet kundërshtaretë Perëndimit, siç janë Irani dhe KorejaVeriore, si dhe ndërmarrja e hapave nëngritjen e këtyre marrëdhënieve në njënivel më të lartë, kështu që të arrihenpikat mbështetëse për mbrojtje të Rusisë,dhe për kundërshtimin e Perëndimit nërajone të ndryshme.

Analistët e çështjeve ushtaraketheksojnë rëndësinë e forcave ushtarakeruse të ripërtërira, me një doktrinë të reushtarake, me të cilën janë aftësuar që t’ipërgjigjen kërcënimeve amerikane, esidomos ndaj sistemit mbrojtës raketor.Gjithashtu Rusia i ka përkrahur aktivishtdhe i ka ndihmuar forcat seçesioniste nëGjeorgji, aleate e Perëndimit. Fjala ështëpër provincat e Osetisë Jugore dheAbhazisë, ndarjen e të cilave nga Gjeorgjiae kundërshtojnë fuqimisht SHBA-të dheBE-ja. Rusia në mënyrë të drejtpërdrejt i kambështetur ushtarakisht me “forcat eegra” Osetinë jugore dhe Abhazinë, mirëposigurisht se i druhet konflikteve tëdrejtpërdrejta me SHBA-të.

Prezenca e NATO-s në Kosovë. Rëndësinë e Kosovës e dëshmon prania

e rreth shtatëmbëdhjetë mijë ushtarëve tëNATO-s nga vende të ndryshme, qysh nga

6

AKTUALE

viti 1999. Prej këtyre rreth 2500 janëushtarë amerikan, çka paraqet edhenumrin më të madh të ushtarëve. Këtoforca e kanë ndihmuar UÇK-në në luftënpër çlirimin e Kosovës. UÇK-ja pas luftësështë zëvendësuar nga TMK-ja, e cilatashti po transformohet në FSK, forca tëcilat do të aftësohen ta mbrojnë Kosovënnga rreziqet, të cilat do t’i kanosen ngaSerbia. FSK do të ketë 2500 ushtarë tërregullt dhe 800 ushtarë rezervistë. Këtaushtarë do të armatosen me armatim tëlehtë dhe roli kryesor i tyre do të jetëangazhimi në fatkeqësitë natyrore dhembrojtja e qytetarëve.

Kosova në disa rreshta. Kosova e shpalli pavarësinë më 17

shkurt 2008, nëntë vite pas qeverisjes sëvendit nga ana e Kombeve të Bashkuara, tëcilët kanë ardhur në Kosovë pas aksionit tëbombardimeve të Serbisë nga ana e NATO-s në vitin 1999, për të ndaluar sulmet eegra dhe barbare të serbëve kundërpopullit musliman të Kosovës. Këto sulmejanë ndërmarrë pas angazhimit paqësor nëplanin diplomatik të emisaritndërkombëtar Marti Ahtisarit.

Kosova kufizohet me Shqipërinë,Maqedoninë, Malin e Zi dhe Serbinë. Joshumë larg, në rajon janë edhe Bosnja eHercegovina, Bullgaria, Rumania dheKroacia. Kosova nuk ka dalje në asnjë det,përveç përmes Shqipërisë fqinje. (Këtoditë është arritur marrëveshja meQeverinë e Shqipërisë që t’i akordohet njëport për të plotësuar nevojat e Kosovëssh.p.)

Kosova ka një madhësi prej 10,887 km²,me rreth 2,300,000 banorë, prej të cilëve 92% janë shqiptarë muslimanë, 5.3 % pakicaserbe, dhe 2.7 % pakica të tjera.

Pas ardhjes së Osmanlinjve në vitin1389, Kosova ishte pjesë e Shqipërisë. Dhe

kështu vazhdoi deri në Luftërat Ballkanikedhe me këtë rast Kosova pushtohet ngaSerbia.

Pas përfundimit të Luftës së DytëBotërore Kosova, si pjesë e pushtuar eSerbisë hyri në kuadër të FederatësJugosllave me dhunë, pa pëlqimin ekosovarëve. Këtë lidhje me FederatënJugosllave e shkëputi SllobodanMilosheviqi në vitin 1989, ku edhe e shkelikushtetutën e Kosovës me tankse dhe embajti nën pushtim me hekur e zjarr. Nëkëto rrethana muslimanët e Kosovës uçuan në kryengritje të armatosur, ku uthemelua Ushtria për Çlirimin e Kosovës.Kosovarët u munduan edhe me mjetepaqësore, i mbajtën disa herë zgjedhjetshumëpartiake. Në zgjedhjet e vitit 1992fitoi Ibrahim Rugova, por bota mbeti eshurdhër dhe askush nuk i pranoi këtozgjedhje. Dhe pastaj u ngrit populli iKosovës me në krye UÇK-në, që ta ndalëkasaphanën e egër të Serbisë ndajqytetarëve shqiptar të pambrojtur tëKosovës. Në këtë mënyrë bota filloi tëkthejë kokën në drejtim të tragjedisë sëmadhe njerëzore në Kosovë, e cila rezultoime sulmet ajrore të NATO-s kundërmizorëve të paskrupullt serbë, në mars tëvitit 1999. Me këto sulme, Serbia u detyruata lëshojë Kosovën në qershor të po atij viti.Pas një farë kohe filluan bisedimet përstatusin përfundimtar të ish-KrahinësAutonome të Kosovës. Këto bisedimepërfunduan me shpalljen e pavarësisë, mepërkrahjen e madhe të SHBA-së, BE-së, tëpërcjellur me kundërshtimin e fuqishëm tëSerbisë, Rusisë dhe disa shteteve të tjera.

Përktheu dhe përshtati: Zeki ÇERKEZI


AKTUALE

SHKRUAN: ROALD HYSA

Shqiptarët përpiqen edhe një herë tjetërt’ju vijnë në ndihmë shtetit më të ri tëglobit, Kosovës, mu në prag të

shpalljes së pavarësisë pas një viti. Një gruppërfaqësuesish dhe besimtarësh të xhamisë“Dine Hoxha” në Tiranë kanë vendosur tëndihmojnë sipas mundësive të tyre përnjohjen ndërkombëtare të Republikës sëKosovës në një mënyrë të thjeshtë dheorigjinale: me një peticion të firmosur ngabesimtarët myslimanë shqiptarë drejtuarOrganizatës së Konferencës Islamike (OKI). Tëhënën më dy shkurt ata vendosën nëtrotuarin para xhamisë së tyre në “Rrugën eKavajës” një tavolinë të mbuluar me flamurine Kosovës dhe disa formularë ku mund të

firmosnin të gjithë ata që donin ta përkrahninnismën e tyre “Bashkoni zërin tuaj me ne”.Pas pak ditësh rezultati ka qenë befasues. Nëformular veç emrit, mbiemrit dhe firmës,shënohet dhe profesioni. Larmia e tyre ishte epakufishme: akademikë, profesorë, gazetarë,shkrimtarë, aktorë, avokatë, inxhinierë,ekonomistë, pensionistë, studentë, të papunëetj. Pranë tavolinës rrinin dy studentë qëudhëzonin qytetarët, të cilët kanë kërkuarvazhdimisht sqarime. Ky formular ka treguaredhe një herë harmoninë fetare qëmbizotëron te muslimanët, ku atë e kanëfirmosur edhe të krishterë. Një pjesë e madhee firmatarëve ka qenë edhe nga komunitetifutbollistik shqiptar, ku mund të veçojmëkëtu klubin e futbollit “Tirana”, së bashku menjërin nga sponsorët e tij kryesorë, z. RefikHalili, klubet “Besa” dhe “Vllaznia” etj. Kjo

INTERVISTË EKSKLUZIVE ME IMAMIN E NJOHUR NGA SHQIPËRIA, AHMED KALAJA

“BASHKONI ZËRIN TUAJ ME NE”Nisma më e freskët e një xhamie të kryeqytetit në mbështetje të njohjes së Republikës së Kosovës ngaOrganizata e Konferencës Islamike në njëvjetorin e pavarësisë. “Ju dhatë ndihma për kosovarët e dëbuar medhunë e tashti ngurroni të njihni pavarësinë”, ky ishte edhe apeli i organizatorëve.

8

AKTUALE

veprimtari është mbyllur më datë 15 shkurtme një konferencë për shtyp, si dhe kapërshëndetur aktori Reshat Arbana me rastine njëvjetorit të pavarësisë së Kosovës dheprof. dr. Aleksandër Kocani. Këto firma iudrejtuan sekretarit të përgjithshëm të OKI-t,prof. dr. Ekmeludin Ihsanoglu dhe vendeve tëtjera të organizatës që nuk e kanë njohurende Pavarësinë e Kosovës. Më 17 shkurt umbush plot një vit nga shpallja e pavarësisë sëKosovës dhe organizatorët e peticionitdrejtuar OKI-it janë të habitur ngaindiferenca e vendeve anëtare të saj, kurdihet që Kosova është një vend me shumicëmuslimane. Përveç kësaj, ata shikojnë njëmospërputhje mes qëndrimit të vendeve tëOKI-it gjatë kohës që Kosova ishte në luftëdhe pas shpalljes së pavarësisë së saj. Pas gatidy javësh që ky peticion është deklaruar ihapur atë e kanë nënshkruar më shumë se50,000 persona. Gjeografia e këtij peticioniështë shtrirë edhe në qytete të tjera përveçTiranës, si në Shkodër, Elbasan, Kavajë, Fier,Patos etj. Ndërkaq autoritetet kosovarepërgatitën festimet e rastit nën masa tërrepta sigurie dhe do të intensifikojnëpërpjekjet e tyre për të shtuar numrin enjohjeve të Kosovës.

Kur shpërtheu e ashtuquajtura kriza erefugjatëve kosovarë, të cilët u detyruan tëkalojnë kufirin me Shqipërinë për t’i shpëtuarpolitikës së spastrimit etnik të diktatorit serbS. Millosheviç, vendet arabe ngritën kampe tëposaçme për t’i ushqyer e strehuar ata.Kujtojmë këtu se gjatë emergjencës së viteve1998-1999 imami S. Tota dhe Këshilli iXhamisë “Dine Hoxha” hapën dyert dhestrehuan rreth 100 vëllezër kosovarë, duke indihmuar gjithashtu me veshje dhe ushqimee deri sa i përcollën të ktheheshin tashmë nëKosovën e çliruar përfundimisht. Më poshtëpo ju përcjellim një intervistë të shkurtër meimamin aktual të xhamisë “Dine Hoxha” tërrugës Kavajës në Tiranë, Ahmed Kalaja:

AlbIslam: Ku u bazuat për këtë nismë?Kalaja: Me emrin e Allahut të

Gjithëmëshirshmit Mëshiruesit Së pari, dua t’ju shpreh përshtypjet më të

mira të lexuesit shqiptar të mbarë trojeveshqipfolëse për punën tuaj me këtë revistëedukativo-kulturore, që i është gjendur kaqpranë këtij auditori të gjerë, i cili padyshim kagjetur në te burimin e freskët për të shuaretjen.

Së dyti, do të filloj të trajtoj pyetjen tuaj:Normalisht që Feja Islame ka lënë hapësira

për akte të tilla, që janë në dobi të shoqërisënjerëzore apo që ofrojnë bamirësi. Gjithashtuparimet e fesë për trajtimin e situatave tëcaktuara dhe gjykimit mes dëmit dhe dobisë,dhe ekuilibrimit mes dobive dhe dëmeve,gjithashtu shërbejnë si argumente tëmjaftueshme fetare. Më konkretisht ne jemitë urdhëruar në fenë tonë të bashkëpunojmëpër çdo gjë në të cilën ka mirësi, jemi tëmirëorientuar, që me sa të mundemi t’iusjellim dobi njerëzve. Profeti salallahu alejhiue selem ka thënë për Besëlidhjen e el-Fudulit(paraislame): “Nëse do të ribëhet, unë do tëjem pjesë e saj”. Zoti thotë në Kuran: “O junjerëz. Ne ju krijuam prej një mashkulli e njëfemre e ju bëmë popuj e fise, që ju të njihenimes jush, padyshim më i miri në mesin tuajështë ai që është më i devotshëm”.

Lufta që i ka shpallur Islami racizmit qyshnë djepin e tij, duke e eliminuar si fenomen nëqytetërimin islam është më se e mjaftueshmesi argument për rastin ne fjalë, sepse duke injohur ata ashtu siç duan të njihen, osepërndryshe do te biem në njërën ngasimptomat e racizmit.

Ata janë vëllezërit tanë të një gjaku dheduhet t’i ndihmojmë me sa kemi mundësi. Kyështë një rast që duhet shfrytëzuar, për t’ubërë pjesë e lobizmave në interes të Kosovës,po ky tashmë i një ngjyre tjetër, i ngjyrës sëparimeve fetare dhe mësimeve hyjnore, qëburojnë nga Kurani Famëlartë dhe Tradita


AKTUALE

Profetike, që janë edhe baza e inspirimit tëkëtij organizmi (OKI) që shtjellohet në pikën eshtatë të aktit të themelimit të saj. Sigurishtnëse do t’i rendisnim argumentet fetare këtu,nuk do të na mjaftonte kjo intervistë.

AlbIslam: A mendoni se do të ketë efektepozitive kjo nismë e juaja për të përcjellëzërin e shqiptarëve në OKI?

Kalaja: Kur ngrihet një nismë e tillëpavarësisht se zanafillën e ka nga xhamia dhebesimtarët e xhamisë “Dine Hoxha” ajo ushtri më gjerësisht duke përfshirë të gjithaxhamitë dhe jo vetëm kaq, ajo u kthye në njënismë të shoqërisë shqiptare (e një pjese tëmirë), një nisme qytetare ku u bashkëngjitënbesimtarë, akademikë, historianë, politikanë,studentë dhe një pjesë e mirë e shoqërisëcivile, që unë përfitoj nga rasti t’i përshëndesdhe t’i falënderoj, e kjo do të thotë se edhellogaritë për të arritur qëllimin janë bërëmirë.

Pikë së pari, ne nëpërmjet këtij akti duamtë sensibilizojmë shoqërinë civile dhe qarqetndikuese në vendimmarrje të këtyrevendeve. Së dyti, ne duam të përçojmë njëmesazh te popujt e këtyre vendeve, që ashtusiç ndihmuat me ndihma humanitare nëaparteidin e Kosovës, tashmë duhet tëndihmoni edhe në njohjen e pavarësisë së saj.Ndërkohë që ne jemi të sigurt, se kjo nukështë dëshira e këtyre popujve, pra,

mosnjohja e pavarësisë së Kosovës. Së treti,janë kryer të gjitha procedurat e nevojshmeqë kjo nismë të ketë jehonën e saj në medietvizive apo të shkruara ndër më prestigjiozetnë botën arabe, që të ketë efektin e saj pozitivnë proces. Së katërti, kemi kontaktuar metrupin diplomatik të akredituar në Tiranë tëkëtyre vendeve, që ndikimi të jetë sa më iprekshëm. Së pesti, kemi shfrytëzuar përkonsulencë një pjesë e mirë e trupitdiplomatik shqiptar të akredituar në këtovende. Janë shfrytëzuar studentët shqiptarënë këto vende për t’i bërë jehonë kësaj nismeatje me shoqërinë studentore dhe civile.Normalisht janë krijuar dhe kontaktet e parame këtë organizëm, OKI, të cilët kanëshprehur përkrahjen e tyre dhe marrjen nëkonsideratë të këtij fakti.

AlbIslam: A keni ndonjë mesazh përshqiptarët e Kosovës me rastin e njëvjetorit tëshpalljes së pavarësisë?

Kalaja: Mesazhet janë shumë, por duke ipërmbledhur mendimet e mia do të thoshaduke iu drejtuar pjesës tjetër të trupit tonë qëprehet tashmë sovran dhe i pavarur se:

Pavarësia e Kosovës ishte pjesë epamohueshme e vullnetit të Zotit dhe përkëtë Ai duhet falënderuar. Pavarësia nuk dotë thotë çlirim ndaj besimit apo normave të tijapo rebelim ndaj dispozitave. Besimi edukonte njeriu vlera dhe kodin etiko-moral, që epërsosin jetën e tij në këtë botë shumë tëtrazuar dhe e lumturojnë atë. Populli iKosovës duhet të ndjehet krenar për besiminqë keni, ky besim është qytetari dheemancipim, jo prapambetje dhe denigrim,besoj se të gjithë e kemi të freskët fjalimin embajtur nga presidenti i SHBA-së BarakHusejn Obama. Populli i Kosovës duhet t’ithotë lamtumirë një herë e përgjithmonëateizmit, që është teoria më shterpe që kapjellë ndonjëherë mendja njerëzore. Zoti naudhëzoftë të gjithëve në gjëra që e kënaqimAtë dhe derdhtë mbi ne bekimet e Tij.

...Ne duam të përçojmë njëmesazh te popujt e këtyrevendeve, që ashtu siç ndihmu-at me ndihma humanitare nëaparteidin e Kosovës, tashmëduhet të ndihmoni edhe nënjohjen e pavarësisë së saj...

“

“

10

AKTUALE

“Qendra Shqiptare për Studime Islame”pranë shoqatës qytetare për afirmim“Bamirësia” dëshiron që të informojëlexuesit e revistës Albislam rreth një pune,të cilën ka filluar ta bëjë disa vite me radhë.Ky aktivitet paraqet përcjelljen e shtypitditor, javor dhe mujor dhe regjistrimin earkivimin e teksteve dhe informatave qëkanë të bëjnë me Islamin, myslimanët dheçështjet që ndërlidhen me këto probleme.Këtë vit ky sektor dëshiron që këtëaktivitet që e ka kryer vitin e kaluar tandajë me ju, duke i dhënë disa informatathemelore në lidhje me atë që ështëarkivuar dhe duke i bërë me dije opinionittë gjerë, se këto materiale janë të arkivuaradhe secili që dëshiron të bëjë ndonjëstudim në lidhje me këto që po flasimmund të shërbehet me to pas marrëveshjesme përgjegjësit e kësaj qendre.

Materialet e mbledhura janë në gjuhënshqipe dhe maqedonase, pjesa më e madhejanë në format dokumenti, kurse pjesatjera e skanuar si fotografi.

Materialet janë mbledhur nga pjesa mëe madhe e shtypit ditor, javor dhe mujor,që domethënë se nuk ka mbuluar të gjithështypin ditor brenda kufijve tëMaqedonisë.

Këto janë gazetat dhe revistat, të cilatjanë përcjellë brenda vitit të kaluar:gazetat “Lajm”, “Koha”, “Fakti”, “Shqip”,“Utrinski Vesnik”, “Vreme”, “Shpic”,“Dnevnik”, “Nova Makedonija”, “Veçer”,revistat “Forum” e “Fokus” dhe gazeta erevista të tjera, por në mënyrë sporadike.

Numri i materialeve që kemi

grumbulluar është më shumë se 810 tekste,që flasin për Islamin, muslimanët dhetemat që kanë të bëjnë me këto dyelemente, që tregon se interesimi për FenëIslame, atë që ndodh me Fenë Islame dhemyslimanët në vend, rajon dhe botë zë njëhapësirë goxha të madhe në mediet tona.

Nga ky aktivitet që kemi bërë vitin ekaluar mund të vijmë edhe deri te njëkonstatim tjetër e ai është se medias sështypur maqedonase u funksionojnëshumë mirë vebfaqet e tyre dhe aty mundtë gjesh të arkivuara të tërë tekstet që janëpërzgjedhur për arkivim, për dallim ngavebfaqet e shtypit shqip, të cilat nuk e kanëkëtë nivel funksionimi. Pa dyshim se kydallim, i cili është teknik, na tregon edhenivelin e përgatitjes profesionale për tëmbuluar ndonjë ndodhi apo rast. Kykonstatim vlen për shtypin në Maqedoni.

Sa për kuriozitet dhe për të ngjalluroptimizëm, teksti i parë i cili ështëarkivuar në vitin 2008 është teksti me titull“Shamitë mbeten në pasaporta“. Ky titullvjen si rezultat i aktivitetit që bënë shumëaktivistë nën ombrellën e shoqatës sëgrave “Islami dhe shkenca” dhe pas këtijaktiviteti u rregullua dalja e gravemyslimane me shamia nëdokumentacionin e identifikimit, patentëshoferi dhe pasaportë.

Ky shkrim ishte vetëm sa për informim,kurse për planin detal dhe projektet qëmund të realizohen këtë vit do të flasim nëndonjë rast tjetër.

Shërbimi informativ pranë “Bamirësia”

PROJEKTI I PARË I “QENDRËSSHQIPTARE PËR STUDIME ISLAME”


KËNDI IM

SHEJH EBU ENES HAMAD EL UTHMAN

Hudhejfe ka thënë: I Dërguari i Allahut,alejhi salatu ue selam, na rrëfente nevengjarje. E kam parë një prej tyre dhe jam

duke pritur për tjetrën. Ai alejhi salatu ueselam na ka informuar: “Besnikëria ishtedërguar poshtë thellë në zemrat e njerëzve,pastaj ata e mësuan atë nga Kurani, pastaj emësuan atë nga Suneti.”1

Hafidh Ibën Haxheri ka thënë: “Thënia e tijalejhi salatu ue selam: ‘atëherë ata e mësuanatë nga Kurani, pastaj e mësuan atë ngaSunneti’ përsëritet në këtë transmetim mefjalën përsëritëse ‘pastaj’, që tregon ekushtëzon, se ata duhet të mësojnë Kuraninpara se të mësojnë hollësitë e Sunetit. Dhe me

hollësitë e Sunetit ka si qëllim çdo gjë që atado të mësojnë nga i Dërguari alejhi salatu ueselam, qoftë ajo e detyrueshme apo epëlqyeshme.”2

Mejmuni thotë: E kam pyetur EbuAbdullahun, (Imam Ahmedin): Cila gjë ështëmë e dashur te ju, që unë të filloj t’i mësojdjalit tim Kuranin apo hadithin? Ai tha: “Jo!Kuranin.” Unë thashë: a t’ia mësoj të gjithëKuranin? Ai u përgjigj: “Po, përveç nëse ështëshumë e vështirë, në atë rast mësoja atij njëpjesë të Kuranit”. Pastaj ai më tha: “Nëse aifillon së pari të lexojë, pastaj do të mësojëleximin korrekt dhe do të këmbëngulë në të.”

Ibën Tejmije thotë: “Sa i përket përpjekjespër të mësuar Kuranin përmendësh në fillim,atëherë kjo do të thotë t’i japësh përparësi mbishumë gjëra që njerëzit mendojnë se janë

MËSOJE KURANIN,PASTAJ TJERAT

1 Përcjellë nga Buhariu (nr. 7086) 2 Fet’hul Bari (13/39)

Sa i përket përpjekjes për të mësuar Kuranin përmendësh në fillim, atëherë kjo do të thotë t’i japësh përparësimbi shumë gjëra që njerëzit mendojnë se janë dituri, por në të vërtetë ato janë plotësisht të kota, apo janëpak dobiprurëse

12

KËNDI IM

dituri, por në të vërtetë ato janë plotësisht tëkota, apo janë pak dobiprurëse. Gjithashtu ajodo të thotë t’i japësh përparësi në mësimveçanërisht nga ata që dëshirojnë të marrindituri të Fesë, parimet e saj dhe hollësitë e saj.Kështu që ajo me çka e këshillojmë një personnë këtë kohë është se duhet të fillojë memësimin përmendësh të Kuranit, si bazë eburimeve të diturisë fetare. Kjo është ekundërt me atë çfarë kanë vepruar disapersona në risi: ata u preokupuan me pjesët epanevojshme të diturisë, sikurse janë Kelami(apologjetika) dhe diskutimi; apo çështjeshumë të rralla të ndryshimeve; dhe pasimi iverbër, që është i panevojshëm; apo haditheshumë të rralla dhe të çuditshme, të cilat nukjanë të përforcuara, pa asnjë dobi; apo shumëpolemika që nuk ofrojnë prova. Dhe ai ebraktis mësimin përmendësh të Kuranit, qëështë më i rëndësishëm se të gjitha këto që upërmendën”.3

Muhamed b. Fadël thotë: “E kam dëgjuargjyshin tim duke thënë: “I kërkova leje babaittim që të studioj në filan vendin, ndërsa ai mëtha: “Së pari, mëso Kuranin dhe pastaj unë dotë jap leje”. Kështu që e mësova Kuraninpërmendësh. Pastaj ai më tha: “Qëndro derisat’i udhëheqësh njerëzit me të në namaz (p.sh.në taravi)”. Kështu veprova dhe pasudhëheqjes në namaz ai më dha leje dhe unë ulargova për në Marv”.

Ibën AbdulBerri thotë: “Kërkimi i diturisëka nivele dhe faza të ndryshme, të cilave nukguxon t’iu shmangesh. Kushdo që i kalon atonë tërësi, atëherë ai ka kaluar rrugën eSahabëve dhe të atyre që i kanë ndjekur ata.Kushdo që merr qëllimisht një rrugë tjetërpërveç kësaj ka devijuar seriozisht. Sidoqoftëkushdo që kalon direkt në ixhtihad4, atëherë aiperson ka gabuar. Kështu që njohuria e parë

është mësimi përmendësh i Librit të Allahut

dhe përpjekja për ta kuptuar atë. Dhe është edetyrueshme kërkimi i çdo gjëje që tëndihmon në të kuptuarit e tij. Sido që të jetë,unë nuk them se është e detyrueshme që tëmësohet krejt Kurani përmendësh, por themse është e detyrueshme dhe esenciale përkëdo që dëshiron të bëhet dijetar – jo se një gjëe tillë është e detyrueshme në vetvete.”

Hatib Bagdadiu thotë: “Është epërshtatshme për një student, që ai të fillojëme mësimin përmendësh të Kuranit Fisnik, qëështë burimi më i madh i diturisë dhe të cilinduhet ta vendosim në vend të parë dhe t’i jepetpërparësi”.

Hafëz Neveviu thotë: “Gjëja e parë me tëcilën personi duhet të fillojë është memorizimii Kuranit Fisnik, i cili është burimi më irëndësishëm i diturisë. Sahabët dhe ata që ipasuan ata nuk ia mësonin hadithin apo fikhunpërveç atij që e kishte memorizuar Kuranin.Kur e kishte memorizuar Kuranin, eparalajmëronin personin që të mos epreokuponte veten me hadith, fikh apo gjëratë tjera, deri në atë nivel, saqë të harronte çdogjë nga Kurani apo diçka e tillë.”

Kërkimi i diturisë me bazat e duhura Allahu xhele shanuhu thotë: “Dhe (ta

shpallëm) Kuranin që Ne e ndamë pjesë - pjesëpër t’ua lexuar njerëzve dalëngadalë dhe ashtue shpallëm atë një pas një.” (Isra, 106).

I Dërguari, alejhi salatu ue selam, i thaAbdullah b. Amër b. Asit: “Lexoje Kuranin nëçdo muaj.” Unë i thashë: mendoj se kam forcëpër më shumë se kaq. Ai, alejhi salatu ue selam,i tha: “Lexoje atë çdo njëzet net”. Unë i thashë:mendoj se kam forcë për më shumë se kaq. Aialejhi salatu ue selam tha: “Atëherë lexoje atënë çdo shtatë ditë dhe mos shko më shpejt sekaq.” 5

Abdullah b. Amër b. Asi gjithashtu përcjell3 El Fetava elKubra (2/54-55). 4 Ixhtihad quhet gjykimi i bazuar në dituri që merr një dijetar i kualifikuar në përpjekje për të arritur të vërtetën. 5 Përcjellë nga Buhariu (nr. 5052) dhe Muslimi (nr. 1159) dhe teksti është nga Muslimi


KËNDI IM

nga i Dërguari alejhi salatu ue selam se kathënë: “Nuk e kupton Kuranin ai që e lexon atënë më pak se tri ditë” 6

Omer b. Vahidi, shoqërues i Euzait thotë: Elexuam Muvetanë tek Imam Maliku për dyzetditë dhe ai na tha: “Një libër që më mori dyzetvjet jetë për ta përpiluar, ju e merrni prej mejepër dyzet ditë! Sa pak që kuptoni prej tij.”

Hatib Bagdadiu thotë: “Është më epërshtatshme për atë që kujdeset në kërkimine diturisë të mos marrë shumë qysh në fillim.Më mirë të mësojë nga pak për çdo kohë, aq samund të mbartë, ta memorizojë dhe të jetë iaftë ta kuptojë atë, sepse Allahu thotë: “E ataqë nuk besuan thanë: “Përse të mos i ketëzbritur atij (Muhamedit) Kurani menjëherë?”Ashtu e zbritëm pjesë-pjesë, që me të taforcojmë zemrën tënde dhe Ne e sollëm atëajet pas ajeti (dalëngadalë).” (Furkan, 32).

Hatibi gjithashtu thotë: “Dhe dije se zemraështë njëri prej organeve. Është e aftë tëmbartë diçka dhe e paaftë të mbartë diçkatjetër – ashtu sikurse edhe pjesët e tjera tëtrupit. Pra, disa njerëz janë të aftë të mbartinnjëqind kilogramë, ndërsa të tjerët janë tëpaaftë të mbartin qoftë edhe njëzet. Disanjerëz janë të aftë të ecin shumë kilometra nëditë pa u lodhur, ndërsa të tjerët janë të paaftëtë ecin qoftë edhe një kilometër në ditë parase të lodhen... kështu që çdo njeri le ta kufizojëveten në atë që ai është i aftë për të bërë, pa ishpenzuar të gjitha energjitë e tij, sepse do tandihmojë më shumë atë në mësim me njëmendje të mirë, nga një mësues solid dhekompetent.

Të lutesh për shtimin e diturisë Allahu xhele shanuhu thotë: “Thuaj: Zoti

im, më shto diturinë!” (Taha, 114)Umu Seleme thotë: I Dërguari i Allahut,

ale jhi salatu ue selam, lutej në namazin e sa b -a hut: “O Allah! Të lutem Ty për dituri të do -bishme, furnizim të mirë dhe vepra të pr a -nuara”. Enes b. Maliku thotë: e kam dëgj ua r tëDërguarin e Allahut, alejhi salatu ue se l a m,duke u lutur: “O Allah! Më furnizo me dit uri.Më mëso atë që do të më bëjë dobi dhe më ruajnga ajo dituri që nuk kam dobi”. 7

Ebu Bekr Muhamed b. Xhaferi thotë: Unë ekam dëgjuar Ibën Huzejmen kur e kanëpyetur: Nga e ke marrë këtë dituri? Ai tha: “IDërguari i Allahut alejhi salatu ue selam kathënë: “Uji i Zemzemit është për atë që pihet”.Kështu që kur unë e kam pirë ujin e Zemzemiti jam lutur Allahut për dituri të dobishme.” 8

Shejhul Islam Ibën Tejmije thotë8:“Realiteti i kësaj çështjeje është se robi bëndallim në atë se çfarë kërkon nga dituria dheudhëzimi dhe ajo se çfarë ai dëshiron të arrijë.Kështu që me përkujtimin e Allahut dhekthimin tek Ai, Allahu e udhëzon njeriun, siçthotë Ai: “O Robërit e mi! Të gjithë ju jeni tëhumbur, përveç atyre që unë i udhëzoj. Pra,kërkoni udhëzim nga Unë.” 9

Dhe siç thoshte i Dërguari i Allahut alejhisalatu ue selam: “O Allah! Zoti i Xhibrilit,Mikailit dhe Israfilit. Krijuesi i qiejve dhe itokës. I Dijshmi i të fshehtës dhe të dukshmes.Ti gjykon ndërmjet robit Tënd në atë që aidallon. Kështu që më udhëzo në atë që ata janëkundërshtuar nga e vërteta – me lejen Tënde.Me të vërtetë, Ti udhëzon atë që dëshiron nërrugën e drejtë.” 10

Përktheu dhe përshtati nga anglishtja:Besnik ABRASHI

6 Sahih Sunen Ebi Davud nr. 1294 7 Përcjellë nga Hakimi (1/510) dhe ai ka thënë: “Është i vërtetë sipas kushteve të Muslimit.” Dhehebiu pajtohet

gjithashtu. 8 Mexhmuul Fetava (4/39) 9 Sahihu Muslim (nr. 2577) 10 Sahihu Muslim (nr. 770)

14

KËNDI IM

FERIDUDIN AYDIN 1

Prej frazave të përhapura te njerëzitështë “me të jemi rritur dhe me tëjemi plakur”. Kjo frazë i përshtatet

disa veprave të muslimanëve, të cilat nukishin të njohura për brezat e parë. Ajo gjëtë cilën shfrytëzuesit dhe shpërdoruesit eushtronin kot e kot midis umetit, dhe meatë pastaj, gjatë çdo periudhe shumë kokamediokre e pasuan me padije dhe meimitim të verbër, saqë me kalimin e kohësthuajse e shndërruan në një fe tështrembëruar, të njëjtën gjë po e hasimedhe sot me veshje të çuditshme, dhepamje që nuk i ngjajnë aspak thelbit tëpastër dhe të kulluar.

Me siguri Pejgamberi, salAllahu alejhiue selem, e parashikonte këtë fund të keqdhe kishte frikë për njerëzit e tij, prandajtha: “Ai që do të jetojë më shumë, do tëshohë shumë kundërshtime. Kujdes ngagjërat e shpikura, sepse ato janë devijim.Kush prej jush e arrin atë kohë, le t’imbahet rrugës sime dhe rrugës së kalifëvetë drejtë dhe të udhëzuar. Kapuni fort në

këtë rrugë me dhëmballë”. 2

E shpërdori kush e shpërdori Islamin –për ndonjë qëllim të tijin – pas shekullittë tretë nga hixhreti, dhe abuzuan shumëprej atyre që i mashtroi vetja, jo meveshjen e një armiku të qartë, por memetodën e një shoku me dredhi dhe njëmiku me tradhti. Çdoherë që abuzonin meshigjeta të helmuara pas shpine,riktheheshin me manovra të holla për t’idhënë gajret muslimanëve para fytyre.

Adeti i Mevludit është vetëm një ngaformat e abuzimit me Islamin, e që përherë të parë u shfaq në një nga periudhatmë të errëta të historisë, gjegjësisht nëperiudhën e shtetit Ubejdij, në kohën eudhëheqjes së Muiz Lidinal Fatimiut. Nëkëtë periudhë ndodhën edhe shumëndryshime medhhebore, që mëtonin tëtheksojnë epërsinë e shiave fatimi nëEgjipt. Ezanit i kishin shtuar edhe këtëfjali: “Hajj alel hajril amel – Ejani nëpunën më të mirë”; rekatit të dytë nënamazin e xhumasë i kishin shtuar edhenjë lutje të veçantë (kunut); në hutben(ligjëratën) e ditës së xhuma do të shtoninfjalët: “O Allahu ynë, çoi bekimet e Tua

FESTIMI I MEVLUDIT DHEKULTURA E IMITIMITNga kjo pasqyrë që po bëjmë brenda këtyre pak rreshtave, pa bërë ndonjë koment të veçantë, shohim njëdëshmi të qartë për shpërndarjen, copëtimin dhe përçarjen e trishtueshme që kapluan Umetin Islam, sirezultat i shndërrimit të Fesë në një zinxhir traditash. Kjo pasqyrë imponon vetveten në tërë vatanin e madhIslam, gjë e cila na thërret të mendojmë thellë për çështjen e traditave të shpikura në emër të Fesë

1 Studiues nga Turqia 2 Tirmidhiu në Sunenin e tij, tema: Dija nga Resulullahu, salallahu alejhi ue selem.


KËNDI IM

mbi Muhamedin e zgjedhur, mbi Aliun metë cilin jemi të kënaqur, mbi Fatimen elartë, mbi nipat e Pejgamberit, Hasanindhe Husejnin, nga të gjithë këta Ti elargove ndyrësinë dhe i pastrove mirë”.

Ndonëse shteti ejubit i anuloi këtobidate, Memalikët i dhanë shumë rëndësi,sidomos manifestimeve me moton:“Ditëlindja e Pejgamberit” dhe vepruanpër përhapjen dhe rrënjosjen e tyre. Mëvonë erdhën osmanlinjtë, të cilët ipreferuan dhe iu pëlqyen këto veprime,por ndoshta e përvetësuan nga“epidemia” që mund të vinte si rezultat iraporteve të ngushta ndërmjetosmanlinjve dhe shtetit Memalik. Mirëpofestat e mevludit në shoqërinë osmane,përgjatë tre shekujve të parë të saj, as qëpërmendeshin përkundër rrethanave qëishin me të vërtetë të përshtatshme. Ngarrethanat më të fuqishme ishte përhapja

e shumë tregimeve nga jeta e Pejgamberitdhe dhimbjet e familjes së Pejgamberit, tëcilat i rrëfenin tregimtarët gojarishtnëpër mexhliset dhe festimet që kishin.Këto tregime letrarët turq i kanëpërmbledhur në formë proze dhe poezie.Nga ato libërthi më i njohur është“Vesiletu Nexhat – Mjeti për shpëtim” qëe përpiloi poeti turk Sulejman Çelebi nëqytetin Bursa në vitin 1409 G. Ajo ështënjë poemë lirike në gjuhën turke, por medialekt osman dhe përmban 800 vargje.Aty poeti përmend mrekullitë dhelëvdatat e Pejgamberit, salAllahu alejhi ueselem. Sot, nuk ka turk sunij, që nështëpinë e tij të mos ketë një kopje të këtijlibërthi, i cili është i botuar me shkronjalatine, por edhe me shkronja arabe,megjithëse ajo e para është më epërhapur. Shumica e “lexuesve tëmevludit” këtë poemë e dinë

16

KËNDI IM

përmendësh, sidomos anëtarët e“Shoqatës së Mevludit të Pejgamberit” tëcilët janë të specializuar për këndimin ekësaj poeme gjatë manifestimeve. Atajanë një grup, të cilët ftohen nga familjete pasura, qoftë në raste gëzimi apopikëllimi.

Kjo poemë te turqit sunij gëzon tënjëjtën pozitë që gëzon “el Burde” tekarabët sufij. Aty ka tejkalime kufijshsikurse ato që gjenden tek “el Burde”.Fatkeqësia më e madhe është fakti semevludi në imagjinatën e shumë turqvegëzon një pozitë jo më të ulët se KuraniFisnik. Te mevludi ata gjejnë bekimin dhefaljen për të vdekurit e tyre. Këto që pothemi mund të shihen qartë në lutjet etyre, kur ata lexojnë:

“İlahi ya rabbi, okumuş olduğumuz bumevlidi şeriften hasıl olan sevabı Sevgilipeygamberimizin ve bűtűngeçmişlerimizin ruhlarına hediye eylediksen vasıl eyle”.

“Sa sevabe që u bënë prej këtijkëndimi, më të dobishmit të gjithënjerëzve dhe më të mirit të gjithëpejgamberëve, shefaatbërësit në ditët’mahsherit, Muhamed Mustafas,mubarek shpirtit t’tij hedije ja bëjm”.3 Kjoështë një shpikje4 për të cilin Allahu nukka zbritur ndonjë argument.

Ritualet e mevludit në Turqi

Festimi i ditës së mevludit bëhet nëpërxhami, aty vjen Muftiu i Turqisë,hoxhallarë, politikanë, biznesmenë dheshumë njerëz të tjerë. Mirëpo deri taninuk është dëgjuar asnjë prej hoxhallarëveturq t’i ketë bërë ndonjë studim kritik

kësaj poeme, nga këndvështrimi i besimittë drejtë. Ndërsa poemën arabe “elBurde” shumë hoxhallarë të vendevearabe e kanë studiuar dhe kanë sqaruarvendet ku është tepruar apo ku ështëkundërshtuar besimi i Njësimit (Teuhidit)në Islam. Kjo aludon se hoxhallarët nëTurqi kanë vetëm njohuri sipërfaqësorelidhur me Teuhidin, por ndoshta kjo ka tëbëjë edhe me faktin se arabishten enjohin dobët. Më anon mendimi sedistanca fetare dhe gjuhësore nëshoqërinë turke ishte pengesa më emadhe për të kuptuar plotësisht Islamin,që nga dita kur e përqafuan këtë Fe, edhepse të shprehurit e përkatësisë dhe tëqenit krenarë me këtë Fe është shumë etheksuar nga ana e tyre. Po ashtudashuria e madhe ndaj Kur’anit dhePejgamberit, salAllahu alejhi ue selem,është e dukshme... Ky problem i madh,medoemos duhet të studiohet nga ana easociacioneve të ndryshme shkencoredhe të hulumtohet në thelb ngakëndvështrime të ndryshme, në mënyrëqë të gjejë shkaqet, të cilat sollën edheprobleme tjera, që po mundojnë edhe sotbotën islame.

Dita e Mevludit për të parën herë ufestua në periudhën e Sulltan Muratit të

...Tradita e “ditës së mevludit” është një shenjë qëpërfaqëson qëndrimin sufi dhenjëkohësisht qëndriminfanatik medhhebor...

“ “3 Përkthimi që solla është teksti origjinal nga kjo lutje, që lexohet në trojet shqiptare dhe jo përkthimi

tekstual i tekstit të mësipërm. 4 Shpikje këtu numërohet: të shpresosh sevape nga një poemë dhe të njëjtat t’ia dhurosh Pejgamberit,

salAllahu alejhi ue selem.


KËNDI IM

Tretë (1574 G – 1595 G), i cili është sulltanii dymbëdhjetë në radhë nga osmanlinjtë.Ai, sipas historianëve specialistë neutralë,kishte një biografi jo të mirë. Prejndodhive më të rëndësishme që flasin përkëtë janë: që në ditën kur u inauguruasulltan, ai vrau pesë vëllezërit e tij, ishte ivarur nga alkooli, i dhënë pas fjetjes megra, shoqërohej me mendjelehtë, ishfrytëzonte pasanikët dhe harxhonte pahesap nga arka e myslimanëve.

Në librin e vyer “Sulltanët Osmanlinj”,historiani Reshat Ekrem Kuxhu thotë:“Mbrëmjet gazmore që u organizuan merastin e synetllëkut të djalit të tijMuhamedit, zgjatën 35 ditë, ndërsaharxhimet që u bënë brenda kësaj kohearrinin sasinë e harxhimeve që u bënë përhapjen e kanalit të Suezit. Dita e mevluditu zyrtarizua me dekret sulltanor, të cilin enxori Sulltan Murati i Tretë gjatë ditëvetë këtyre mbrëmjeve gazmore në vitin1582 G. Mjafton kjo për të demaskuarsekretin e asaj që njerëzit sot e quajnë“dita e mevludit”.

Poemat e mevludit në Turqi, dallohengjuhësisht edhe nga dallimet etnike tëEhli Sunetit. Që të gjithë, arabë, kurdë,zazë dhe çerkezë e këndojnë mevludin nëgjuhën e tyre, ndërsa më i përhapuri dhemë i njohuri është mevludi i autoritSulejman Çelebiu, i cili fillon kështu: Allah emnin ta përmendim pa ia ndaMe nisë punën me të gjithkush borxh e ka5

Pason mevludi i autorit kurd MelaBate, i cili njihet edhe me emrin MullaHasan Ertushi. Mevludi i Ertushit në tëkaluarën e afërt ishte i ndaluar të botohetdhe të shpërndahet, mirëpo më vonëpushteti e lejoi, në kuadër të kërkesave të

kurdëve dhe me presionin e jashtëm ngaBashkimi Evropian, ndaj të cilit Turqiakishte një nënshtrim të dukshëm.

Nga kjo pasqyrë që po bëjmë brendakëtyre pak rreshtave, pa bërë ndonjëkoment të veçantë, shohim një dëshmi tëqartë për shpërndarjen, copëtimin dhepërçarjen e trishtueshme që kapluanUmetin Islam, si rezultat i shndërrimit tëFesë në një zinxhir traditash. Kjo pasqyrëimponon vetveten në tërë vatanin e madhIslam, gjë e cila na thërret të mendojmëthellë për çështjen e traditave të shpikuranë emër të Fesë.

Në këtë rast meriton të përmendetedhe fakti se secila pjesë e këtij Umetimerr një qëndrim kundrejt Islamitvarësisht prirjeve dhe kulturave tëtrashëguara që nga injoranca, të cilat janënë kundërshtim – me përjashtime tëvogla – me gjërat që ka vendosur Kur’anidhe Suneti. Këto qëndrime shkurtimishtjanë të përmbledhura në tri grupimekryesore: qëndrimi sufi (i dervishëve),qëndrimi fanatik medhhebor dheqëndrimi filozofik. Por kjo është një temë,e cila duhet të studiohet në veçanti,ndërsa tradita e “ditës së mevludit” ështënjë shenjë që përfaqëson qëndrimin sufidhe njëkohësisht qëndrimin fanatikmedhhebor, të sheshit turk në veçanti.

Pra, festimi i ditës së mevludit nukqenka kryekëput një traditë, që debatohetvetëm fetarisht duke e përshkruar atë sinjë bidat, ndonëse ky shkak është më iforti, por është një çështje, e cila ka rrënjëhistorike, shoqërore dhe kulturore dhe kanevojë për më shumë studim dhehulumtim.

Përktheu: Omer BERISHA

5 I njëjti mevlud është i përhapur edhe në trojet shqiptare.

18

KËNDI IM

Bëhu musliman - dhe mos u bëjjobesimtar.

Bëhu pasues i sunetit (selefi) – dhe mos ubëj shpikës në Fe (bidatxhi).

Bëhu rob i Allahut – dhe mos u bëj rob ishejtanit.

Bëhu njeri që kërkon ndihmë nga Allahu– dhe mos u bëj njeri që kërkon ndihmë ngavarrezat dhe xhindet.

Bëhu njeri që ha ushqimet e mira – dhemos u bëj prej atyre që hanë ushqimet efëlliqura.

Bëhu i tëri në Islam - dhe mos u bëjpaqëndrueshëm.

Bëhu njeri që shpenzon në rrugë tëAllahut – dhe mos u bëj njeri koprrac.

Bëhu njeri që rri larg kamatës – dhe mosu bëj njeri që je zhytur në kamatë.

Bëhu njeri që e do vëllanë tënd për hir tëAllahut – dhe mos u bëj prej atyre që e dopër shkak të epshit dhe gjërave materiale.

Bëhu lexues i Kuranit Fisnik – dhe mos ubëj prej atyre që e kanë braktisur atë.

Bëhu modest për Allahun – dhe mos iunënshtro jomuslimanit.

Bëhu tolerant – dhe mos u bëj i ashpër ei vrazhdë.

Bëhu me xhematin e muslimanëve – dhemos e kundërshto xhematin e muslimanëve.

Bëhu dijetar ose nxënës – e mos u bëjinjorant e mendjemadh nga mësimet.

Bëhu gjuhëlagur duke e përmendurAllahun – dhe mos u bëj gojëfëlliqur.

Bëhu i sinqertë në punët tuaja – e mosbëj vepra për sy e faqe e për nam.

Bëhu fjalëdrejtë – dhe mos u bëjrrenacak.

Bëhu bartës i brengës së Islamit – dhe

mos ki brengë vetëm barkun dhe organin.Bëhu mik i besimtarëve – dhe mos u bëj

mik i jobesimtarëve.Bëhu kumtues i Pejgamberit – dhe mos u

bëj heshtës i të vërtetës.Bëhu zbatues i premtimit – dhe mos u bëj

mashtrues e tradhtar.Bëhu mbështetës tek Allahu – dhe mos u

bëj prej atyre që shkojnë tek magjistarët dhefallxhorët.

Bëhu falënderues për begatitë e Allahut –dhe mos u bëj njeri mohues.

Bëhu njeri që flet fjalë të mira ose hesht– dhe mos u bëj llafazan.

Bëhu njeri që thërret në fe të Allahut meheshtjen tënde – e mos u bëj largues ngaIslami me sjelljen tënde.

Bëhu në ndihmë të vëllait tënd – dhe mosu bëj njeri që i bën padrejtësi.

Bëhu njeri që ke zemër të kënaqur – emos u bëj lakmues dhe lypës.

Bëhu i kujdesshëm ndaj farefisit – dhemos u bëj shpërfillës ndaj familjes.

Bëhu bamirës ndaj prindërve – dhe mosu bëj keqbërës ndaj tyre.

Bëhu i buzëqeshur për fytyrën emuslimanit – dhe mos u bëj fytyrëzymtë.

Bëhu konfirmues i të mirave – dhe mos ubëj mohues i begative.

Bëhu zemërpastër nga zilia – dhe mos ipërbuz dhuntitë e Allahut.

Bëhu krenar çdo herë me Fenë Islame –dhe mos u bëj frikacak e përçmues ivetvetes.

Marrë nga forumi: My Role in LifePërshtati: Bekir HALIMI

BËHU DHE MOS U BËJ


AKIDE

DR. SELMAN B. FEHD EL AUDE

“Allah”. Ky emër është nga emrat e tëLartë-Madhërishmit, madje emri më i madhi Tij tek disa, emër të cilin e përmend më sëshpeshti Kurani dhe Suneti i të Dërguarit,paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të.

“Allah”. Emri më i përhapur i Zotit, tëcilin e shqiptojnë njerëzit dhe krijesat, edhepse kanë gjuhë të ndryshme.

“Allah”. Ky emër tregon qenienmadhështore, që përmban cilësitë eadhurimit dhe zotërimit. Ky është një emërqë i përket vetëm Zotit, nuk shqiptohet përaskënd tjetër dhe askush nga krijesat nuk epretendon atë.

NJIHE ALLAHUN...Ndodh që mund të gjesh ndonjë profesor me gradë shkencore në biologji apo astronomi, person me intelekt tëlartë, por që nga ana tjetër e gjen në një faltore duke qëndruar me kokë të ulur dhe i gjunjëzuar përpara njëidhulli, të cilin e ka ndërtuar me duart e tij, tek i cili është shkruar edhe data e prodhimit: (1910)!!!

20

AKIDE

“Allah”. Është emër i Zotit, të cilin eadhurojnë, e falënderojnë dhe e madhërojnëkrijesat, e madhërojnë dhe e lartësojnë Atëqiejt, toka dhe çfarë ka në to, nata dhe dita,njerëzit dhe xhindet, toka dhe deti. “Atë emadhërojnë shtatë qiejt, Toka dhe gjithçkagjendet në to. Dhe nuk ka asgjë që nuk emadhëron Atë, duke e lavdëruar, por ju (onjerëz) nuk e kuptoni madhërimin që ibëjnë ata. Ai, me të vërtetë, është i Butë dheFalës.” Isra, 44.

“Allah”. Një emër i ndërtuar ngashkronja të lehta, të cilat i shqipton fëmija ivogël dhe i huaji i porsa futur në Islam. Sidoqë ta lakosh këtë emër, përsëri ai do tëkthehet në kuptimin e adhurimit e tëadhuruarit, pos të cilit nuk ka tjetër.

Por çfarë kuptimi përmban ky emër?“Allah”. Është Zoti, të cilin e adhurojnë

zemrat, tek i Cili prehen shpirtrat, Ai të cilindashuria kërkon ta gjejë, përmendja e tëCilit e do dhe të kënaq. Për Të kanë nevojë tëgjitha krijesat, në çdo moment e në çdo çast,për çdo të vogël e të madhe, për të tashmene të ardhmen. Ai është që i filloi dhe do t’ikthejë ato, Ai që i shpiku dhe kujdeset përto, ndaj dhe ato e besojnë Atë, e pranojnëdhe kanë nevojë për Të në të gjitha çështjete tyre.

Nuk ka krijesë, veçse e ndien se Allahu eka rrethuar atë me mirësi e begati tëshumta, ndaj dhe është vërtet një meritë, qëzemra e njeriut të drejtohet për tek Allahu iLartësuar, me dashuri, përgjërim emadhështi.

Nga kuptimet e emrit “Allah” është: Zoti,të cilin e adhurojnë zemrat e tek i ciliprehen shpirtrat, ndaj dhe dashuria ështënjë kuptim që gjendet në lidhjet midiskrijesës dhe Krijuesit. Allahu i Lartësuarthotë: “O besimtarë! Nëse ndokush prej jushbraktis besimin e vet, dijeni se Allahu do tësjellë një popull, që i do dhe që e duan”Maide, 54.

Kështu që Allahu i do robërit e Tij, të cilëte duan dhe i binden, të cilët i përmbahenurdhrave dhe ligjeve të Tij, ndaj dhe Profeti,salallahu alejhi ue selem, e ka konsideruardashurinë e Allahut nga gradat më të larta,të cilat përpiqet që t’i arrijë besimtari. Ai kathënë: “Nëse dikush ka tre cilësi do ta shijojëëmbëlsinë e besimit: të jenë Allahu dhe iDërguari i Tij më të dashur për të, se çdo gjëtjetër; ta dojë njeriun vetëm për hir tëAllahut dhe të urrejë të kthehet në kufërpasi Allahu e shpëtoi prej tij, ashtu siç urrentë hidhet në zjarr”. Buhari dhe Muslimi

Kështu Profeti e ka bërë orbitën e arritjessë ëmbëlsisë së besimit me kuptime, të cilatlidhen të gjitha me dashurinë…

Ndjenja e dashurisë, është një ndjenjë efrytshme dhe e pashtershme, të cilën endjen besimtari për Zotin e tij, njëkohësishtduke shpresuar prej Zotit të tij që ta dojë,dhe atë që e do Allahu, atëherë mos ki mëfrikë për të, sepse dynjaja për të do të jetëveçse gëzim dhe hare, kënaqësi dhe lumturi.Ndërsa çështja e tij gjatë vdekjes dhe nëbotën tjetër do të jenë më të mira dhe më tëkëndshme, sepse Allahu nëse e do dikë,atëherë ia ngre atij pozitën në Xhenet dhe eafron pranë Vetes atë.

Nga kuptimet e emrit Allah është edheMadhështia e qenies së Tij, Cilësive, Emravedhe Krenarisë së Tij. Atë nuk mundet taarrijnë që ta përfshinë mendjet dhe as që

...Atë nuk mundet ta arrijnëqë ta përfshinë mendjet dheas që mund të shkojnë tekmadhështia e Tij me hamend-je, ndaj dhe për këtë logjika eMadhëron...

“

“


AKIDE

mund të shkojnë tek madhështia e Tij mehamendje, ndaj dhe për këtë logjika eMadhëron. Sepse Allahu është i Pari pafillim dhe i Fundit pa mbarim. Ai është ishfaquri mbi të cilin nuk ka asgjë, është iFshehti nën të cilin nuk ka asgjë. Vërtet Aizotëron atë Madhështi dhe Krenari, e cilanuk mund të përfytyrohet dhe që as nukmund të llogaritet.

Për Allahun në horizont ka aq shumëargumente

Sa ndoshta ke më e vogla e saj ështëudhëzimi yt

Vetëm në qenien e njeriut ka aqargumente

Saqë habia s’do të reshtej nëse do t’ishihnin sytë.

Gjithësia është e mbushur me aq shumëtë fshehta

Saqë përpjekja për t’i shpjeguar do t’jumundonte.

Allah është Zoti i adhuruar, tek i Cilidrejtohen sinqerisht me zemrat dheadhurimet e tyre besimtarët.

“Thuaj: “Në të vërtetë, namazi im,kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime, ipërkasin vetëm Allahut, Zotit të botëve, Ainuk ka asnjë ortak. Kështu jam urdhëruardhe unë jam i pari që i nënshtrohem Atij”.Enam, 162-163.

Fjala e parë me të cilën njeriu hyn nëportën e Islamit, me të cilën ngjit shkallët eteuhidit dhe që ngrihet në piedestalin eadhurimit është fjala: LA ILAHE IL-LALLAH.

Njeriu është i krijuar nga vetë natyra e tijqë të adhurojë dikë. Në zemrën e tij kaçrregullime, shpërqendrime dhe nevojë tëdomosdoshme për këtë adhurim. Kështu qënjeriu ose do të adhurojë Zotin e tij, dukeecur kështu rrugës së drejtë nëpër të cilënecën e gjithë gjithësia përreth tij, ose do tëadhurojë dikë tjetër në vend të Allahut, i cilido t’i shkatërrojë fenë dhe dynjanë e tij.Pamjet e idhujtarisë kanë qenë të hershme,

ku njerëzit adhuronin gurët apo pemët,duke shpresuar prej tyre në vështirësi.

Këto pamje të hershme të idhujtarisëvazhdojnë edhe sot e kësaj dite në shumëvende. Ato i gjen në mesin e injorancës dhetë prapambetjes. Ndodh që mund të gjeshndonjë profesor me gradë shkencore nëbiologji apo astronomi, person me intelekttë lartë, por që nga ana tjetër e gjen në njëfaltore duke qëndruar me kokë të ulur dhe igjunjëzuar përpara një idhulli, të cilin e kandërtuar me duart e tij, tek i cili ështëshkruar edhe data e prodhimit: (1910)!!!

Ky lloj adhurimi mund ta fusë njeriun nëdorë, nëse ai nuk jepet pas adhurimit tëAllahut, ky adhurim mund ta çorientojë atëdhe i lë si pasojë shqetësimin, stresin,dobësinë dhe pasigurinë në jetën e vet,ashtu si thotë edhe Allahu në Kuran:

“Dëgjojeni këtë shembull që ka sjellëAllahu! Janë dy njerëz: njëri ka shumëbashkëpronarë që e kundërshtojnë njëri-tjetrin, ndërsa tjetri ka vetëm një pronar, tëcilit i përkushtohet. A janë njësoj ata nëkrahasim?!...” Zumer, 29.

Allah është emri, i cili thërritet pa ufshirë prej tij asgjë: O Allah! Nuk ka kënaqësipër zemrën, nuk ka lumturi dhe as gëzim,vetëm nëse e bën Allahun, Zotin dheformuesin tënd, atë që ti e adhuron dhe atëku përfundojnë të gjitha qëllimet e tua.

Prej Tij kërkohet ndihma, tek Ai ështëstrehimi nga e keqja e çdo gjëje. E gjithëçështja është vetëm e Tija, për Të ështëfalënderimi, i tij është sundimi. E gjithë emira është në duart e Tij dhe njerëzitasnjëherë nuk do të kenë mundësi tamadhërojnë Atë ashtu sikurse duhet. Vërtet Ai është sikurse e ka madhëruarvetveten e Tij.

Përshtati nga arabishtja: Bledar HAXHIU

22

FIKH

HETLAN B. ALIJ EL HETLAN

(vijon nga numri i shkuar)Nëse kthehemi mbrapa për 14 shekuj, do ta

shohim se Islami e ka kufizuar atë liri, e cilanuk kultivon kujdes për të varfrin dhe tëvobektin. Atë liri, e cila e respekton individinnë kurriz të shoqërisë. Prandaj Islami e ka tëndaluar kamatën dhe huan me fajde, përshkak se këto të çojnë në gjëra që kanë ndikimnegativ dhe që janë të rrezikshme përvarfanjakët dhe për mbarë ekonominë epërgjithshme. Islami po ashtu i ka ndaluarkontratat, që përmbajnë shitblerjen emallrave që nuk janë në dispozicion,shitblerjen përmes bixhozit, shitblerjen emallrave të panjohura. Në anën tjetër Islami i

ka lejuar shitblerjet e gjërave të njohura, qëjanë të lejuara. I ka lejuar shoqëritë aksionare,dhënien e mallrave në shfrytëzim mekundërvlerë në mënyrë që të materializohetdrejtësia dhe solidariteti ndërmjet pjesëtarëvetë shoqërisë, duke qarkulluar pasuriandërmjet tyre dhe duke mos e monopolizuaratë një kategori e caktuar njerëzish, siç thotëAllahu: “...në mënyrë që ajo të mos qarkullojëvetëm në duart e të pasurve nga mesi juaj.”(Hashër, 7)

Ka lejuar borxhin, por nën kornizat enevojave dhe me kritere të ligjshme qëparandalojnë krizat dhe ndodhjen ekolapseve, që i dëmtojnë vet të pasurit dhe ikanoset dëmi edhe ekonomisë sëpërgjithshme.

Ja sot e shohim krizën e llogarive të hapura

KRIZA BOTËROREFINANCIAREMËSIME DHE PËRVOJANGA EKONOMIAKAPITALISTE PA MORALSistemet e reja po ta zbatonin këtë rregull hyjnor tëdrejtë, nuk do të kishin nevojë ta provoninsocializmin, as kapitalizmin që po vërtetohetdështimi i tyre me kalimin e kohës, e për shkak tëtyre tregjet po ballafaqohen me kolaps, kompanitëme falimentim etj., por siç thuhet “pas mosbesimitnuk ka më mëkat.”


FIKH

në Amerikë dhe viktimat që ka lënë në mbarëbotën, pastaj shpërndarjen e kësaj krize“falas” nëpër banka, kompani dhe individënëpërmjet famëkëqijave “letrave me vlerë”.Prandaj për këtë arsye e shohim se si Sheriatika vendosur rregulla të shumta për huan, tëcilat pengojnë rreziqet e saj. E lejonpërdorimin e huas për përfitime në masë tëcaktuar, që nuk i sjell dëm individit e asshoqërisë. Kemi tekste të shumta nga Kur’anidhe Suneti, të cilat sinjalizojnë rrezikun ehuas, siç kemi rastin kur i Dërguari, lavdërimidhe paqja e Allahut qofshin mbi të, lutej që taruante Allahu nga mbytja në borxhe dhe ngavështirësitë e tij. Buhariu përcjell se “iDërguari, lavdërimi dhe paqja e Allahutqofshin mbi të, lutej: “O Zot, kërkoj mbrojtjentënde nga preokupimi dhe dëshpërimi, nga

pamundësia dhe përtacia, nga frika dhekoprracia dhe nga vështirësia e borxhit dhemposhtja e njerëzve!” Po ashtu Buhariupërcjell se i Dërguari, lavdërimi dhe paqja eAllahut qofshin mbi të, gjatë namazit lutej:

- “O Zot, kërkoj mbrojtjen tënde ngamëkatimi dhe futja në borxhe!”

- Një njeri e pyeti: pse lutesh aq shumë qëtë mbrohesh nga futja në borxh?

- I Dërguari, lavdërimi dhe paqja e Allahutqofshin mbi të, tha: “Njeriu kur futet nëborxhe gënjen kur flet dhe nuk e zbaton atë qëe premton.”

Nesaiu përcjell se i Dërguari, lavdërimi dhepaqja e Allahut qofshin mbi të, lutej me këtofjalë: “O Zot, kërkoj mbrojtjen tënde për muanga mbytja e borxhit, mundja e armikut dhenga gëzimi i armiqve me fatkeqësinë tonë!”

Ne sot shohim se si borxhet dhe kreditëkanë përmbysur banka dhe kompani gjigantedhe i kanë futur në falimentim. Pa dyshim sefjala “mbytje” në lutjet e lartpërmenduraështë një fjalë e saktë, që na sinjalizonmrekullinë profetike në kuptimin e fjalës dhenë përmbajtjen e dimensioneve të saj nga ai qëishte dalluar me “fjalët e shkurtra ekuptimplote”, lavdërimi dhe paqja e Allahutqofshin mbi të.

Për rrezikshmërinë e borxhit sinjalizonvetë mosfalja e të Dërguarit, lavdërimi dhepaqja e Allahut qofshin mbi të, namazin exhenazes atij që i kishin mbetur borxhe tëpashlyera. Madje rrezikun e borxhit e katreguar, kur ka bërë të ditur se ai është prejgjërave që Allahu nuk ia falë njeriut sado imirë të jetë, ashtu siç na përcjell Muslimifjalën e të Dërguarit, lavdërimi dhe paqja eAllahut qofshin mbi të: “Shehidit i falet çdomëkat, përveç borxhit.”

Dihet përkushtimi i Sheriatit për shuarjene pasojave të borxhit dhe për përfundimin erezultateve të hidhura të tij mbi individin dheshoqërinë. Bejtul Mali i muslimanëve e kamarrë përsipër shlyerjen e borxheve të

24

FIKH

individëve, që nuk kanë mundësi pagese tëborxheve të tyre. Bejtul Mali sot mund tëquhet edhe Ministria e Financave. Gjithë kypërkushtim i Sheriatit bëhet vetëm për t’uruajtur pasuritë e muslimanëve nga humbjadhe për të shmangur rrezikun e falimentimittë pjesëtarëve të shoqërisë, institucioneve dhekompanive të ndryshme. Në hadithin që epërcjellin Buhariu dhe Muslimi përmendet se:“I Dërguari, lavdërimi dhe paqja e Allahutqofshin mbi të, kur lajmërohej se një i vdekurkishte borxhe të pakryera pyeste: “A ka lënëdiçka nga pasuria, që i mjafton ta lajëborxhin?”, kur ndodhte që i vdekuri të kishtelënë një masë të mjaftueshme pasurie, ia faltenamazin e xhenazes, e nëse nuk i mbulontepasuria e tij borxhet thoshte: “Faljani namazinshokut tuaj!” E kur Allahu ia hapi dyert emirësisë me zgjerimin e shtetit islam thoshte:“Unë jam më primar për muslimanët se vetjae tyre, prandaj kush vdes dhe i mbetenborxhe, unë do t’ia shlyej ato.”

Për ta vetëdijesuar muslimanin përdetyrimin e kthimit të borxhit, Sheriatidetyron në përmirësimin e nijetit me rastin ekërkimit të borxhit kur është i nevojshëm.Buhariu përcjell se i Dërguari, lavdërimi dhepaqja e Allahut qofshin mbi të, ka thënë: “Kushmerr pasurinë e njerëzve me qëllimin për takthyer atë, Allahu do ta ndihmojë për ta kthyerborxhin. Ndërsa kush merr pasuri të huaj meqëllim shkatërrimin e saj, Allahu do tashkatërrojë atë.” Në këtë hadith shohim njëkërcënim për huamarrësin, i cili në vetvete kaqëllimin e keq, duke synuar të mos e lajëborxhin. Ky kërcënim bëhet për ta ruajturpasurinë dhe për ta siguruar atë nga duart emendjelehtëve, si dhe duke aspiruar në mos-ekspozimin e shoqërisë në trazira tëvrullshme, si pasojë e borxheve të akumuluara.Për këtë arsye Sheriati Islam i ka ndaluar tëaftit për pagesë zvarritjen e larjes së borxhit. IDërguari, lavdërimi dhe paqja e Allahutqofshin mbi të, ka thënë: “Zvarritja nga i pasuri

është padrejtësi; e lejon nderin (duke upërgojuar) dhe dënimin e tij (duke uburgosur).”

Në anën tjetër Islami e ka lejuar huan mekritere të caktuara. Ka lejuar huan e mirë (pakamatë) me qëllim që të përhapet në mesin epjesëtarëve të tij shpirti i dashurisë dhe isolidaritetit. Prandaj edhe e ka ndaluar huanme kamatë, sepse një gjë e tillë është njëzhvatje e nevojtarit, që e ka detyruar nevoja tëfutet në huamarrje.

Përderisa sistemi kapitalist lejon sistemin ekredive me kamatë, ai njëkohësisht e kadëmtuar vetveten në tregjet financiare, përshkak se ato kredi me kamatë shkaktuantërmetin më të vrullshëm që mbahet mendndonjëherë nga kompanitë dhe bankatamerikane, pasi atmosfera në Amerikë është engarkuar me kredi dhe kështu ka vazhduarpamundësia e larjes së kredive dhe topi idëborës është rrokullisur derisa është bërëshumë i madh dhe rastet e falimentimit pondodhin njëpasnjëshëm. Kështu do të ishtenatyrshme, që ekonomia njerëzore tëballafaqohej me trazira të vrullshme, megoditje të dhimbshme, të cilat bëjnë që tëhumbi kontrolli mbi vetveten, të lëkundeshintregjet e tyre financiare, kompanitë dheinstitucionet e tyre bankare dhe të duken mepamjen e atij, që djalli e ka çmendur meprekjen e vet: “...sepse ata thonë se tregtiaështë njëlloj si kamataria.” (Bekare, 275)

Ndërsa ekonomia islame i ngjason njëpeme të mirë, e cila e ka rrënjën të fortë nëtokë, kurse degët nga qielli. Për këtë arsye ajodo të mbetet kulmore në përjetësi, përderisa tëmos e njollosin atë vetë muslimanët, sepse ajopërqendrohet mbi parime dhe baza që elargojnë nga të ekspozuarit e saj para traziravedhe e bën atë të sigurt nga rënia në krizë.

Aspekte të organizimit islam të ekonomisë Islami e ka organizuar jetën ekonomike

duke vendosur një ligj kompakt nga Krijuesi i


FIKH

Madhërishëm, që krijesat të gëzojnë një jetëekonomike të sigurt, e cila e respekton tëpasurin dhe të varfrin, që e ka në konsideratëinteresin e përgjithshëm dhe atë individualdhe ua ruan njerëzve të drejtat e tyre. KështuSheriati Islam e ka lejuar shitblerjen. I kalejuar transaksionet e ndryshme dhe vetëmdisa ndalesa i ka përjashtuar, duke e zgjeruarnë këtë mënyrë kufirin e së lejuarës. E kandaluar kamatën dhe huan me fajde, sepsekamata krijon kasta dhe ndarje në shoqëri,mbjell në mendjet e njerëzve varësinë dhepapunësinë në kurriz të tjerëve, e ngarkonatmosferën shoqërore me dashurinë evetvetes dhe egoizmin e tepruar. Islami e kandaluar shitblerjen e letrave me vlerë, sepseato ndihmojnë në ligjësimin e kamatës dhe nëpaketimin e saj në kallëpe letrash, nëshpërndarjen e saj në numrin më të madh tëmundshëm të pjesëtarëve të shoqërisë, që tënjollosen të gjithë me bëzhdile dhe lëmishtete saj. Po ashtu Islami e ndalon shitblerjen emallrave të panjohur dhe joekzistues,shitblerjen nëpërmjet kumarit, sepse këtojanë mënyra shfrytëzimi të padrejta tëpasurive të njerëzve.

Islami lejon tregtinë dhe ndalonmonopolizimin e mallrave, sepse monopoli uanxjerr kafshatën e bukës njerëzve nga gojët etyre dhe e çon deri te ngritja e çmimeve.Islami ka ndaluar që shitësi të shes prodhiminqë nuk e zotëron, ose nuk e ka në pronësi,fitimin nga produkti që nuk garantohet, në

mënyrë që fitimin dhe humbjen ta ndajnë tëgjithë së bashku. Ka ndaluar po ashturrezikimin në dallimin e çmimeve të tregut tëmallrave me shifra marramendëse, të cilatnuk reflektojnë realitetin e kompanisëprodhuese, në mënyrë që tregu t’i shmangëveprimet imagjinare etj. Islami ka ndaluarblerjen e mallrave të njerëzve të largët, kurarrijnë afër tregut me qëllim që t’i shesin meçmime shumë më të shtrenjta më pas në atëtreg, e ka ndaluar sepse një gjë e tillë e dëmtontregun, pasi çon në dominimin e mallrave, gjëqë ndikon negativisht në ngritjen e çmimeve.

Sistemet e reja po ta zbatonin këtë rregullhyjnor të drejtë, nuk do të kishin nevojë taprovonin socializmin, as kapitalizmin që povërtetohet dështimi i tyre me kalimin e kohës,e për shkak të tyre tregjet po ballafaqohen mekolaps, kompanitë me falimentim etj., por siçthuhet “pas mosbesimit nuk ka më mëkat.”

Kritikat na takojnë edhe nevemuslimanëve, kur ecim pas të tjerëve dhe ibraktisim mësimet e fesë tonë, e cila na erdhiprej Zotit të Urtë e të Gjithëdijshëm.

Mësime të mëdha dhe këshilla vigane për të mençurit

1. Mësimi i parë:Dalja në pah e normës së Allahut lidhur me

ata që punojnë me kamatë. Allahu me të drejtëka thënë: “Allahu ia çrrënjos çdo përfitimkamatës.” (Bekare, 276) Po, për Allahun! Kjoështë çrrënjosje. Çfarë çrrënjosje? Çrrënjosjemateriale dhe morale. Pasuria e kamataritmund të jetë gjigante, por begatinë e ka tëhumbur. Dikush tjetër mund të ketë pasuri mëpak, të ardhura të kufizuara, mirëpo nga ajoqë ka ndoshta edhe kursen, për shkak sebereqeti i pasurisë së tij bën që ajo t’i mjaftojëpër nevojat e veta. Pasuritë e kamatarëve,tregjet e ndërtuara me kamatë, ekonomitëkamatare etj., janë të çrrënjosura pa dyshim.

Po si mos të jenë të çrrënjosura, kurkamatarët i shpallin luftë më të fuqishmit,

...Islami lejon tregtinë dhendalon monopolizimin e mall-rave, sepse monopoli ua nxjerrkafshatën e bukës njerëzvenga gojët e tyre dhe e çonderi te ngritja e çmimeve...

“

“

26

FIKH

Allahut?! Krijuesi, Furnizuesi a nuk thotë nëlibrin e Tij: “O ju që keni besuar! Ta keni frikëAllahun dhe hiqni dorë nga kamata, nëse jenibesimtarë të vërtetë. Nëse nuk e bëni këtë,atëherë iu është shpallur luftë nga Allahu dhei Dërguari i Tij. Nëse pendoheni, atëherë jutakon kapitali fillestar. Në këtë mënyrë, nukdëmtoni askënd e as nuk dëmtoheni vetë.”?(Bekare, 278-279) A mundet pra, dikush që t’idalë përballë Allahut? E si do të ishte epilogu,sikur të përballej me Të -Allahu na ruajttë- ?Sa madhështore është Urtësia e Allahut! E sa iashpër është zemërimi dhe dënimi i Allahut!

A do të pendohet ai që punon me kamatëdhe punon nëpër bankat me kamatë? A kapendim të sinqertë?! A do të pendohen shtetetqë ekonomitë e tyre i kanë të ndërtuara mbikamatë, mashtrim, kumar, liri të shfrenuarmizore dhe të përfitojnë nga ajo që ndodhidhe të marrin mësim para se ta arrijnë atë qëe arriti ekonomia më e madhe në botë?Normat e Allahut nuk e favorizojnë dikë e tapërjashtojnë dikë tjetër. Prandaj a ka dikushqë merr këshillë? A ka dikush që merr mësim?

2. Mësimi i dytë:Ajo që ka ndodhur është epilogu i keq i

padrejtësisë. Po, për Allahun! Sa i ashpër ështëpërfundimi i padrejtësisë dhe sa i keq dhe sa ishëmtuar është përfundimi i saj! Sa padrejtësikanë bërë këto shtete tirane, sa njerëz kanëshkelur e kanë tiranizuar?! Sa janë mashtruarkur menduan se kanë fuqinë më të madhendër njerëzit?! “Vallë, a nuk e dinin ata seAllahu që i kishte krijuar, është më i fuqishëmse ata?!” (Fussilet, 15)

Vallë, sa shumë i ka dalë në ndihmëAmerika shtetit sionist me mizorinë dhedhunën e tij kundër palestinezëve. E kandihmuar atë me armë, të cilat i ka përdorurpër t’i vrarë të pafajshmit. Është pozicionuarme të nëpër organizata të ndryshmendërkombëtare, duke i dalë në ndihmë dheduke e mbrojtur atë në mizorinë dhearmiqësinë e tij. Është diçka e ditur ajo që po

bën Amerika në Irak dhe Afganistan, dhefatkeqësitë e shumta që po ndodhin në këtovende, për shkak të saj, si vrasje, shkatërrim,zhvendosje, bonjakëri, vejëri, përhapje tëimoralitetit dhe të dukurive negative,plaçkitje të të mirave, vjedhje të pasurisë,prishje të interesave të njerëzve, mbjellje tëfrikës dhe mossigurim të pasurisë, familjesdhe nderit të tyre etj.

Allahu ka thënë: “Mos mendo kurrsesi qëAllahu nuk e vëren atë që bëjnë keqbërësit! Aivetëm ua shtyn (dënimin) deri në Ditën, kursytë e tyre do të zgurdullohen (nga tmerret qëdo të shohin).” (Ibrahim, 42) Po ashtu kathënë: “I tillë është dënimi i Zotit tënd, kurndëshkon vendbanimet që bënin gjynahe. Metë vërtetë, dënimi i Tij është i dhembshëm dhei ashpër.” (Hud, 102) Po ashtu ka thënë:“Askush tjetër, përveç Tij, nuk e di numrin eushtrisë së Zotit tënd.” (Mudethir, 31)

Po kështu do të jetë përfundimi, dhe këtojanë vetëm disa dënime të Allahut tëMadhërishëm: “Me të vërtetë, Zoti yt dënonshpejt, por Ai është edhe Falës eMëshirëplotë.” (Arafë, 167) dhe “Ti (oMuhamed) mos u mashtro nga bredhja e

...Fuqia më e madhe e këtijshteti të madh ishte vetë forcaekonomike. Prandaj Allahu uasolli atyre dënimin nga nuk eprisnin. Po, për Allahun. Atamendonin – dhe supozimi i tyreishte i rrejshëm- se ekonomiae tyre si dhe politikat e tyrefiskale do t’i forconin ata edhenga Allahu...

“

“


FIKH

jobesimtarëve nëpër botë! Kjo mirëqenieështë e shkurtër; pastaj, strehimi i tyre ështëXhehenemi. Eh, sa shtrat i keq është ai vend!”(Ali Imran, 196-197)

Hoxha Abdurrahman Sa’dij, Allahu emëshiroftë, ka thënë: “Në këtë ajet është siqëllim dhënia gajret muslimanëve kurshikojnë se si mosbesimtarët mund të kenënga të mirat e dynjasë, begatimi me to, lëvizjae tyre nëpër vende me lloje të ndryshmetregtie, përfitime, kënaqësi, pastaj me llojet ekrenarisë dhe të mbisundimit nganjëherë. Egjithë kjo është “mirëqenie e shkurtër”, e cilanuk ka stabilitet dhe qëndrueshmëri, porkënaqen me to për një kohë të shkurtër, kursedënohen për to për një kohë të gjatë. Kjo ështëgjendja më e favorshme e mundshme përmosbesimtarët.”

3. Mësimi i tretë:Vështro lexues i nderuar, se si Allahu është

hakmarrë ndaj këtij vendi të padrejtë dhe si eka bërë ushtrinë e Tij të mbizotërojë mbi ta.Nuk ua solli ndonjë armik i jashtëm qëmundohet ta zhdukë farën e tyre me armë tëshkatërrimit në masë, me prodhimin dhezotërimin e të cilave i paraprin botës e tëthuhej pastaj: “U shkatërruan atëherë kur nukkishin eksperiencë me armë nga të cilat nukka mundësi të shpëtosh e as nga pasojat etyre”. Allahu nuk iu çoi atyre uragane,tërmete dhe katastrofa, të cilat zhdukin tënjomin dhe të thatin, edhe pse sprovohen ngapak me këto gjëra për çdo vit, e të thuhetpastaj: “U goditën nga katastrofa natyrore e jonga gabimet e tyre shkencore, nga sistemet etyre apo nga politikat e tyre”. Jo, por Allahume urtësinë e Tij dhe me fuqinë e Tij i goditinëpërmjet asaj që ata i mburreshin botës, ubënin marketing dhe e qarkullonin ndërmjetvetes. Madje premtonin dhe kërcënonin përshkak të saj. Luftonin dhe okuponin shtete, ilejonin vetes të mirat e tyre me pretekstin ezbatimit dhe përhapjes së saj në mesin e tyre.Pastaj i dënonin, iu venin embargo, ua

kufizonin lëvizjet atyre që e refuzoninsistemin e tyre kapitalist liberal, ku pamjet mëtë theksueshme dalin në pah në lirinë e tregutdhe të ekonomisë.

Një gjë tjetër është se fuqia më e madhe ekëtij shteti të madh ishte vetë forcaekonomike. Prandaj Allahu ua solli atyredënimin nga nuk e prisnin. Po, për Allahun.Ata mendonin – dhe supozimi i tyre ishte irrejshëm- se ekonomia e tyre si dhe politikat etyre fiskale do t’i forconin ata edhe nga Allahu,e të mos flasim për njerëzit. Allahu kur foli përhebrenjtë e fisit Benu Nadir tha: “Allahun emadhëron çdo gjë në qiej dhe çdo gjë në Tokë.Ai është i Plotfuqishmi dhe i Urti. Është Ai, qëi nxori nga shtëpitë e tyre ata që nuk besuanmidis Ithtarëve të Librit në kohën e dëbimit tëparë. Ju nuk mendonit se ata do të iknin, kurseata mendonin se fortesat e tyre do t’i mbroninprej Allahut. Por dënimi i Allahut u erdhiandej nga ata nuk e pritnin, duke mbjellë nëzemrat e tyre frikën, e cila bëri që ata t’ishkatërronin shtëpitë e veta me duart e tyre,si dhe me duart e besimtarëve. Prandajmësoni nga kjo, o ju largpamës!” (Hashër, 1dhe 2)

Shumica e njerëzve menduan –dhegabuan- se nuk ka mundësi që ekonomiaamerikane do të shkojë në recesion, ose t’indodhë ndonjë krizë si kjo që i ka ndodhur “junuk mendonit se ata do të iknin”. Po ashtuvetë amerikanët kanë menduar se sistemi ityre, ligjet e tyre të tregut, kapitalizmi,liberalizmi dhe liria e supozuar e tregut të tyredo t’i mbrojë nga dënimi dhe zemërimi iAllahut, prandaj “dënimi i Allahut u erdhiandej nga nuk e prisnin”. Subhanallah! Tanikanë ndërhyrë në tregjet e tyre dhe ua kanëmarrë atë “lirinë” e supozuar dhe“demokracinë” që e ndërtuan vetë. E kanëkundërshtuar kapitalizmin e tyre dhe i kanëthyer ndërtesën atij me duart e veta “bëri qëata t’i shkatërronin shtëpitë e veta me duart etyre”. I Lartësuar qoftë Allahu, Krijuesi i

28

FIKH

gjithësisë, Fuqiploti, që thotë: “Askush tjetër,përveç Tij, nuk e di numrin e ushtrisë së Zotittënd.” (Mudethir, 31)

4. Mësimi i katërt:Kjo që ka ndodhur është fillimi i rënies së

sistemit kapitalist liberal dhe zbardhje edefekteve dhe e dështimeve të tij. Kjo krizë karrënuar shumë parime të liberalizmitekonomik, për të cilat propagandonteAmerika. Ajo po ashtu vërtetoi se lënia e lirë eekonomisë së tregut me vetërregullim, pakurrfarë mbikëqyrje çon në katastrofa që egodasin për vdekje mbarë ekonominë, sirezultat i dëshirave të papërmbajtura të disakapitalistëve lakmitarë për pasuri vigane,duke mos shikuar përfundimet e mundshme.Kjo solli që mbarë bota që po bie viktimë ekumarit që po luajnë disa biznesmenë në WallStreet, në mënyrë që të mësojnë tëmashtruarit realitetin e hidhur të këtij sistemidhe ta dinë se është i paaftë për t’i kënaqurnevojat e njerëzve. Ta dinë se e vërteta, edrejta, hairi dhe mëshira janë në programinislam unik, të zbritur prej Allahut, që njeh çdogjë me imtësi dhe është i Gjithënjoftuar.“Sikur ithtarët e Librit të besonin dhe tëruheshin nga mohimi, Ne do t’ua mbulonimveprat e këqija dhe do t’i shpinim në kopshtete kënaqësisë. Sikur ata t’i përmbaheshinTevratit e Inxhilit dhe asaj që u është shpallurnga Zoti i tyre, ata do të kënaqeshin me frytet(që rriten) sipër dhe poshtë tyre. Disa prej tyrejanë të matur, por shumë prej tyre bëjnë vepratë këqija.” (Maide, 65-66)

Me besim në Allahun dhe në atë që kaligjësuar, me realizimin e devotshmërisë ndajAllahut dhe pasimin e Sheriatit të Tij, arrihenmirësitë, përfshijnë begatitë dhe zbretpërdëllimi. Allahu thotë: “Sikur të qëndroninnë rrugën e vërtetë, Ne do t’u jepnim ujë tëbollshëm, për t’i vënë ata me këtë në sprovë.Por këdo që largohet nga këshillat e Zotit të tij,Ai do ta hedhë në një dënim të ashpër.” (Xhin,16-17)

5. Mësimi i pestë:Autoritetet islame nëpër bankat islame,

ose ato që kryejnë veprime të pjesshme islametë kenë kujdes dhe ta kuptojnë rrezikun eqartë dhe mëkatin e madh, që përmbajnëshumë prej transaksioneve kreditore të rejadhe të mos tolerojnë në emërtimin e tyre, siletra apo çeqe islame. Po ashtu mos tëtolerojnë në lejimin e disa mënyrave tëtransaksioneve, të cilat i kanë ndaluarshumica e dijetarëve islamë bashkëkohorë, etë shkaktojnë –mos dhëntë Allahu- fatkeqësiekonomike ose humbjen e pasurisë sënjerëzve apo falimentimin e saj, në kohën kurdisa ekspertë perëndimorë të ekonomisë pobëjnë thirrje për ndjekjen e ekonomisë islamedhe të praktikuarit e saj.

O Zot, zbute gjendjen e muslimanëve nëçdo vend!

O Zot, nxirri muslimanët nga kjo sprovë tëshëndoshë, fitimtarë, të penduar dhe drejtAllahut të kthyer!

O Zot, kërkojmë mbrojtjen tënde ngasprovat e dukshme dhe ato të padukshme!

O Zot, largoje nga ne dhe nga gjithëmuslimanët shtrenjtësinë, epideminë,recesionin dhe shkatërrimin dhe na mëshirome mëshirën tënde, që ka përfshirë çdo gjë, oi Lartësuar!

Nga arabishtja: Muhamed DËRMAKU

...Ajo po ashtu vërtetoi selënia e lirë e ekonomisë sëtregut me vetërregullim, pakurrfarë mbikëqyrje çon nëkatastrofa që e godasin përvdekje mbarë ekonominë...

“

“


FIKH

SHKRUAN: AGIM BEKIRI

Vendimi i sheriatit për lënësin e namazitështë një temë e gjatë dhe e ndërlikuar, qëngërthen në vetvete shumë çështje. Lënia

e namazit është kufër i madh apo i vogël,dënimi i lënësit të namazit, falja jashtë kohëssë caktuar, falja e namazit me xhemat,kompensimi i namazeve të kaluara, cungimi inamazit, të gjitha këto janë vetëm disa prejproblematikave që kërkojnë përgjigje.

Në këtë shkrim do të flasim për çështjen eparë, për atë se lënia e namazit a është vepërqë të nxjerrë nga Islami (kufër i madh) apoështë vetëm mëkat, duke pasur parasysh sebëhet fjalë për një shkrim modest i

përshtatshëm me rrethanat në të cilatshkruhet.

Për këtë temë është shkruarjashtëzakonisht shumë nga imamë tëmëdhenj, prandaj detyra jonë mbetet që tëbëjmë një pasqyrim sa më të qartë përçështjen në fjalë.

Në lidhje me këtë çështje dijetarët janëndarë në dy mendime:

Mendimi se lënia e namazit nuk është kufër i madh:Të këtij mendimi janë një numër i madh i

dijetarëve të vjetër dhe bashkëkohorë, prejtyre: Ibën Shihab Zuhriu, Seid b. Musejebi,Omer b. Abdulazizi, Ebu Hanife, Maliku,Shafiu, Ahmed b. Hanbeli sipas njëtransmetimi, Davud b. Aliu, Muzeniu. Po

LËNIA E NAMAZIT - KUFËRI VOGËL APO I MADH?

Për këtë temë është shkruarjashtëzakonisht shumë nga imamë tëmëdhenj, prandaj detyra jonë mbetet qëtë bëjmë një pasqyrim sa më të qartë përçështjen në fjalë.

30

FIKH

kështu këtij mendimi i bashkëngjitet edheMuhamed Nasirudin Albani.

Disa prej argumenteve të tyre:1. Ajeti:“S’ka dyshim se Allahu nuk fal

(mëkatin) t’i përshkruhet Atij shok(idhujtarinë), e përpos këtij (mëkati) fal këdo.Kush i përshkruan Allahut shok, ai ka trilluarnjë mëkat të madh”. (Nisa – 48)

2. Hadithi: “Janë pesë namaze, të cilatAllahu ua ka caktuar robërve, kush i kryen ai eka premtimin prej Allahut, se do ta fusë nëxhenet, ndërsa nëse nuk vjen me to ai nuk kapremtim tek Allahu. Nëse dëshiron Ai edënon, ndërsa nëse dëshiron që t’ia falë, do t’iafalë”.1

3. Hudhejfe përcjell se Pejgamberi,salallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Islami dotë dobësohet ashtu siç dobësohen rrobat evjetra dhe shqyhen, derisa të vijë një kohë kunuk dihet se ç‘është agjërimi, namazi, haxhiapo zekati. Allahu do të urdhërojë që tëngrihet Kurani dhe nuk do mbetet në tokëasnjë ajet. Do të mbesin disa grupe njerëzish,ndonjë plak e plakë, të cilët do të thonë: prejbaballarëve tanë kemi dëgjuar se thoshin këtëfjalë “la ilahe il-lallah” dhe ne e themi.” Njëperson me emrin Sile i drejton një pyetjeHudhejfes: Ç’dobi kanë ata prej kësaj fjale, kurnuk e dinë se ç’është namazi e agjërimi?!Hudhejfe ia ktheu: Do t’i shpëtojë prej zjarri.2

4. Hadithi: “Ai që dëshmon se nuk ka tëadhuruar tjetër përveç Allahut Një, që nuk kashok dhe se Muhamedi është rob dhe iDërguari i Tij, se Isa është rob dhe i Dërguari iTij, është fjalë e Tij që Ai e ka vendosur teMerjemja dhe shpirt prej Tij, se xheneti ështëi vërtetë dhe se Zjarri është i vërtetë, Allahu

do ta fusë në xhenet në pajtim me veprat e

tij”.3

5. Hadithi: “O Muadh!” “Të përgjigjem, o iDërguari i Allahut”, i kishte thënë ai dhe këtëe përsëriti tri herë e pastaj tha: “Nuk ka asnjërob që dëshmon se nuk ka të adhuruar tjetërpërveç Allahut dhe se Muhamedi është iDërguari i Allahut e që Allahu të mos iandalojë zjarrin”, “O i Dërguari i Allahut, a t’injoftoj njerëzit lidhur me këtë që ata tëgëzohen?” pyeti ai. Ai tha: “Atëherë ata do tëmbështeten në këtë”. Lidhur me këtë fjalëMuadhi, radijallahu anhu ka folur kur ishte nështratin e vdekjes, duke u frikësuar se do tëbëjë ndonjë mëkat po të mos e thotë.4

6. Hadithi: “Njeriu më i lumtur që emeriton shefatin Tim është ai që dëshmonsinqerisht prej zemrës se nuk ka të adhuruartjetër përveç Allahut”.5

7. Hadithi: “Jam lutur për umetin Tim dhemë është pranuar ajo që sikur shumë prej tyrepo ta kishin zbuluar do ta linin namazin (dhedo vinin të dëgjojnë)”. Ebu Dherri i tha: “A t’ipërgëzoj njerëzit?” Ai tha: “Gjithsesi”. Ai u nis,ndërsa Omeri, radijallahu anhu i tha: nëse ilajmëron njerëzit lidhur me këtë, ata do talinin ibadetin. Pastaj i Dërguari, salAllahualejhi ue selem, e thirri sërish dhe i tha që tëkthehet dhe ai u kthye”.6 Ndërsa ajeti ipërmendur (të cilin e kishte lexuar) është:“Nëse i dënon ata, në të vërtetë ata janërobërit e Tu, e nëse i fal ata, Ti je iGjithëfuqishmi, i Urti.” (Maide, 118).

8. Hadithi: “Gjëja e parë për të cilën robi dotë japë llogari në Ditën e Gjykimit janënamazet e caktuara dhe nëse i ka kryer, ai kaarritur sukses, ndërsa nëse nuk i ka kryer, dot’i thuhet të shikojë, se a ka ndonjë nafile. Nëseka ndonjë nafile, me to do të plotësohenfarzet, ndërsa pastaj edhe me veprat tjera të

1 Hadithi është sahih. 2 Ibën Maxhe 3 Buhariu dhe Muslimi 4 Buhariu dhe Muslimi 5 Buhariu dhe Muslimi 6 Hadithi është sahih. E shënon Ahmedi në ‘Musned’.


FIKH

detyrueshme do të veprohet në të njëjtënmënyrë”.7

9. Hadithi: “Kush i ka fjalë të fundit La ilaheil-lAllah, do të hyjë në xhenet”.8 Në një thënietjetër thotë: “Kush vdes duke e ditur se nuk kazot tjetër përveç Allahut, do të hyjë nëxhenet”.9

10. Hadithi: “Allahu ia ka ndaluar zjarrinatij njeriu që thotë La ilahe il-lAllah, dukedashur me këtë kënaqësinë e Allahut”.10

11. Në hadithin rreth shefatit thuhet seAllahu subhanehu ue teala, ka thënë: “Pashakrenarinë Time dhe Madhështinë Ti me, do tanxjerr prej zjarrit atë që thotë la ilahe il-lAllah”11. Në këtë ha dith gjithashtu thuhet:“Pastaj do ta nxjerr prej zjarrit atë që kurrënuk ka punuar asnjë vepër të mirë”12.

12. Në ‘Sunene’ dhe ‘Musnede’ përcillettregimi i pronarit të kartelës, të cilit do t’ishpërndahen nëntëdhjetë e nëntë libra,ndërsa secili libër do të jetë i madh aq sambërrin shikimi, pastaj do të nxirret kartelanë të cilën gjendet she ha deti “la ilahe il-Allah”, kështu që ai do të anojë në peshë mbiveprat e tij të këqija” 13

Mendimi se lënia e namazit është kufër i madh:Këtë mendim e përfaqësojnë po ashtu një

numër i madh i dijetarëve të hershëm dhebashkëkohorë, prej tyre: Seid b. Xhubejri,Amir Shabiu, Ibrahim Ne haiu, Evzai, Ebu EjubSihtijani, Abdullah b. Mubareku, Is’hak b. Ra -hoja, Abdulmelik b. Habibi prej malikive. EbuMuhamed b. Hazmi tregon se i këtij men di miështë Omer b. Hatabi, Muadh b. Xhebeli,Abdurrahman b. Aufi, Ebu Hurejre dhesahabët e tjerë. Këtij mendimi i bashkëngjitetedhe Abdulaziz b. Bazi dhe Muhamed b. Salih

Uthejmini. Pastaj këta dijetarë janë ndarë në mendime

rreth asaj, se sa namaze duhet të lerë njeriupër t’u llogaritur kufër i madh. Disa prej tyremendojnë se mjafton të lerë një namaz për tëbërë kufër të madh, disa dy namaze, të tretëtshumicën e namazeve.

Disa prej argumenteve të tyre:1. Ajeti: “Ditën kur ashpërsohet çështja

deri në kulm (në ki a met), e ata do të ftohenpër të bërë sexhde, po nuk munden. Shi ki mete tyre janë të përulura dhe ata i kaplonposhtërimi, kur dihet se ata kanë qenë të ftuartë bëjnë sexhde sa ishin të shëndoshë (e ata -talleshin)” (Kalem, 35-43).

2. Ajeti: “Secili njeri është peng i veprës sëvet, përveç atyre të djathtëve, të cilët janë nëxhenete dhe i pyesin kriminelët (e u thonë):“Çka u so lli juve në Sekar?” Ata thonë: “Nukkemi qenë prej atyre që fa le shin (që bëninnamaz); Nuk kemi qenë që ushqenim tëvarfrit; Dhe kemi qenë që përziheshim me tëtjerët në punë të kota. Dhe kemi qenë që nuke besonim Ditën e Gjykimit, derisa na erdhi evërteta (vdekja)” (Mudethir, 38-47).

3. Ajeti: “Falni namazin rregullisht, jepnizeqatin dhe respektoni të Dërguarin nëmënyrë që të mëshiroheni.” (Nur, 56).

4. Ajeti: “E pas tyre (të mirëve) erdhënpasardhës të këqij, që e lanë na ma zin, e udhanë pas kënaqësive (trupore), e më vonë dotë hidhen në çdo të keqe.” (Merjem, 59).

5. Ajeti: “Po, nëse ata pendohen, e falinnamazin dhe e japin zeqatin, atë he rë i kenivëllezër në fe.” (Teube, 11).

6. Hadithi: “Ndërmjet njeriut dhe kuf ritështë lënia e namazit”14.

7 Hadith sahih e shënon Ebu Davudi 8 Hadith sahih e shënon Ebu Davudi 9 Muslimi 10 Buhariu dhe Muslimi 11 Buhariu dhe Muslimi 12 Buhariu dhe Muslimi 13 Sahih, e shënon Tirmidhiu

7. Hadithi: “Kontrata ndërmjet nesh dheatyre është namazi, prandaj kush e lë atë, ainuk ka besuar.”15.

8. Hadithi: “Te robi ndërmjet mos b e si mitdhe besimit është namazi, nëse ai e lë atë, kabërë shirk”16.

9. Hadithi: “Ai që e fal namazin tonë,kthehet nga kibla jonë dhe e han atë që ne etherim, është musliman. E tij është ajo qëështë e jona dhe kundër tij është ajo që ështëkundër neve (domethënë i takon ajo që natakon edhe neve)”.17.

10. Na përcillet prej Mihxhen b. EdreaEslemiut se ka qenë duke nde njur me tëDërguarin salAllahu alejhi ue selem. Ndërkohëishte thi rrur ezani për ta lajmëruar namazin. IDërguari salAllahu alejhi ue se lem u ngrit dhekur u kthye, Mihxheni ende ishte në mexhlis.E py e ti: “Çfarë të pengoi që të falesh, a nuk jeti musliman?” Ai i tha: “Kup tohet se jam, porjam falur me familjen time”. Me këtë rast iDërguari sal Allahu alejhi ve selem i tha: “Kurtë vish (në xhami), falu me nje rë zit, edhe pseje falur më herët”18.

11. Ixhmaja e heshtur e sahabëvePërmbyllje:Këto janë dy mendimet e dijetarëve të

Islamit dhe argumentet e tyre, në lidhje melënien e namazit. S’do mend që polemikaështë më e thellë dhe për çdo argument tështruar ka një kundërpërgjigje nga ithtarët emendimit kundërshtar, porse një shtjellim itillë nuk përputhet me natyrën e këtij shkrimi.

E rëndësishme është të dimë se:1. Muslimanët janë të një mendimi, se lë nia

e qëllimshme e namazit në përgjithësi paraqetnjë prej mëkateve më të mëdha, madje më imadh se vrasja, zi naja (kurvëria), marrja pa të

drejtë e pasurisë, vjedhja, konsumimi i al ko o -lit etj... dhe se kryerësi i këtij mëkati i eksp -ozohet dë ni mit të Allahut, si dhe përçmimit sinë këtë botë, ashtu edhe në ahiret.

2. Mendimi ndryshe në këtë çështje ështënjë realitet i pranuar përgjatë historisë islame.Madje prej shembujve më tipikë përmospajtimin e Ehli Sunetit përmendet mu kjoçështje, rreth së cilës me shekuj ështëdebatuar dhe asnjëherë nuk është arritur nënjë konsensus të deklaruar. Megjithatë kymendim dhe të ngjashmit nuk kanë shkaktuarpërçarjen apo etiketimin e palëve debatuese,porse siç thonë dijetarët: Ehli Suneti është ibashkuar edhe kur kanë mendime tëndryshme.

3. Mendimi se lënia e namazit është kufër imadh nuk nënkupton medoemos shpalljenqafirë të të gjithë atyre që deklarohen simuslimanë e që nuk falen, porse kjo shpalljeqë quhet “tekfir tarikis-salah” është njëprocedurë tjetër, që e bën gjyqi islam apodijetarët e mirëfilltë, të cilët janë kompetentëpër ta bërë një gjë të tillë. Nga ana tjetër,mendimi se lënia e namazit nuk është kufër imadh, porse vetëm mëkat nuk është arsyetimpër ata të cilët nuk falen. Lënia e namazit edhemë tej mbetet prej veprave më të shëmtuaradhe ata që mundohen nëpërmjet këtijmendimi të pastrojnë veten, ata në fakt janëmanipuluar nga shejtani.

32

FIKH

...Po, nëse ata pendohen, e falin namazin dhe e japinzeqatin, atëherë i kenivëllezër në fe...

“ “14 Muslimi 15 Sahih, e përmend Tirmidhiu në ‘Kitabul iman’ 16 Sahih, e përmend Lalikai në librin e tij ‘Sherh usuli ‘itikadi ehlis-suneti vel xhemaati’ 17 Buhariu 18 Zinxhiri i hadithit është sahih. E shënon Nesaiu


AVANCIMI PERSONAL

SHKRUAN: AGRON TERZIQI

A të ka rastisur ndonjëherë ta ftoshndonjë mik për vizitë, ndërsa ai kapasur nevojë që t’ia përshkruash

lagjen ku jeton, si dhe rrugën se si të gjejëai ty?

Cila është pyetja e parë që i ke drejtuar,në çastin kur të ka treguar se nuk ështëduke e gjetur shtëpinë tënde? Sigurisht qëe ke pyetur: “Ku gjendesh tani dhe mëpërshkruaj pozicionin tënd.”

E njëjta gjë vlen edhe për ty në këtëbotë, patjetër duhet të dish pozicionintënd të tanishëm, që të kuptosh se në

Ku je me jetën tënde, synimet e tua dhe prioritetet që do të japin drejtimin e jetës tënde personale. A je nëlartësinë e duhur për të qenë pjesë aktive e jetës familjare dhe shoqërore njëkohësisht? Njihi potencialet dheaftësitë që zotëron, nëse dëshironi që t’i zhvilloni më tutje dhe kjo është bazë nga e cila do të niseni për tëndërtuar ardhmërinë tuaj të ndritur me lejen e Allahut.

KU GJENDESH TANI?...

34

AVANCIMI PERSONAL

ç’drejtim duhet lëvizur? Dhe sa kohë tënevojitet saktësisht për të arritur atje kusynon!

Njihe mirë veten

Pa e njohur pozicionin tënd tëtanishëm në hartën e jetës nuk do të keshmundësi të llogarisësh distancën (eafrimit ose largimit) drejt të ardhmes sate.Mbase tani po pyesni veten tuaj përformën e përcaktimit të pozicionit tuaj,duke dëshiruar të ishte ajo një instrumenti ngjashëm me atë që mat koordinatat nëtokë. Fatkeqësisht problemi nuk ështëedhe aq i thjeshtë. Mirëpo ju mund tëmësoni përmes disa pyetjeve të thjeshta,që duhet t’i bëni vetes, për të kuptuarpozicionon tuaj në hartën e jetës, si p.sh.:

Çfarë ndryshimi mund dhe nuk mund të pranojë jeta ime?

Është mendjelehtësi të humbasëshkohë dhe mund në gjërat që në thelb nuke pranojnë ndryshimin...

Çfarë mund të ndryshosh ti në veten tënde dhe çfarë ke dëshirë të ndryshosh te të tjerët?

Do të ndihesh i lodhur dhe idëshpëruar po të tentoje në mënyrëvetjake të ndryshosh atë që nuk kamundësi të ndryshojë, veçse me ndihmëne të tjerëve. Në anën tjetër, do ta privoshveten nga kënaqësia e suksesit dhe do tëhumbasësh autoritetin tënd duke kërkuarndihmë nga të tjerët në gjërat që kemundësi t’i kryesh vetë...

A je i kënaqur me gjërat që je duke i bërë?

Moskënaqësia do të bëjë që ty tërëndohet veprimtaria, të humbasësh

ritmin, madje edhe të shmangesh ngarrugëtimi yt i përcaktuar më parë dhekështu të zbresësh në pikën zero pa ekuptuar fare...

A je i entuziazmuar për t’i realizuar synimet e tua? A e ke ndierë këtë entuziazëm edhe më parë?

Shpesh ndjejmë entuziazëm të lartëpër ndonjë çështje, por në realitet ais’është gjë tjetër përveçse entuziazëm ipërkohshëm dhe i cili i ekspozohetplogështisë dhe ftohjes. Përse ndodh kjo?

Ka shumë shkaqe që ndikojnë në këtëfenomen, mirëpo me lejen e Zotit, ato dot’i prezantojmë pak më vonë. Mirëpo,s’prish punë që të shtrojmë pyetjen tani,me qëllim që të jeni të përgatitur që tëpërgjigjeni kur të vijë koha.

Dijenia juaj për të njohur pozicioninaktual është urë që shërben të kaloni ngae kaluara në të ardhmen....

Nëse nuk di çfarë zotëron nuk do të dish se çfarë të nevojitet

Njihi potencialet dhe aftësitë qëzotëron, nëse dëshironi që t’i zhvilloni mëtutje dhe kjo është bazë nga e cila do të

...Mos prit që gjithmonë do tëdëgjosh vetëm lëvdata dhefalënderime, por përgatitu qëtë dëgjosh edhe kritika, porkjo nuk nënkupton se ju jeniperson i keq, porse jeni vetëmnjerëz...

“

“


AVANCIMI PERSONAL

niseni për të ndërtuar ardhmërinë tuaj tëndritur me lejen e Allahut.

Prezenca e vlerave tek ju tregojnë se jujeni në gjendje për të ndryshuar dhe përtë ecur përpara, ndërsa njohja e tyre do t’ingjajë llambës, e cila ju ndriçon rrugën, saherë që jeni në errësirë.

Marrja e këshillave nga të afërmit,shokët për pikat e fuqishme dhe gjërat qëduhet patjetër t’i përmirësoni është e njëdobie jashtëzakonisht të madhe.

Njihi aftësitë që të mungojnë dhe atoqë ke nevojë t’i arrish dhe t’i mësosh.

Nuk kemi si qëllim këtu t’iudorëzohemi verbërisht mendimeve tëkritikëve dhe të atyre që mendojnënegativisht, mirëpo qëllimi është tënjohësh veten nga këndvështrimi i tëtjerëve, fjala është për pika të qarta dhe tëcaktuara, që ke mundësi të veprosh për tëndryshuar. Për këtë arsye mos u shqetësodhe mos prit që çdo gjë që flitet për ty tëjetë pozitive.

Mos prit që gjithmonë do të dëgjoshvetëm lëvdata dhe falënderime, porpërgatitu që të dëgjosh edhe kritika, porkjo nuk nënkupton se ju jeni person i keq,porse jeni vetëm njerëz...

Një shembull praktik

Ka ardhur koha t’i mësojmë tani ca pikaqë sqarojnë këtë hap themeltar në çastin eavancimit personal – njohja e pozicionittënd. A keni dëshirë të udhëtoni në Mekëqë ta kryeni umren? Padyshim se ky ështënjë adhurim i madh, i cili kërkonpërgatitjen e duhur.

Ku gjendesh ti tani? Nëse gjendeni nëMedinë përgatitja juaj do të jetë më evogël, se sa nëse gjendeni në Damask.

Cilat janë anët pozitive? Vetura e mirë. Paratë e mjaftueshme

për të udhëtuar. Caktimi i një shume tëcaktuar të hollash për t’i paguar faturat eshërbimeve komunale gjatë këtij muaji si:uji, dritat etj? Shëndeti i mirë e tërë kjoështë në rregull, mirëpo?

Cilat janë anët negative, çfarë të mungon prej aftësive dhe mundësive?

Mosnjohja e rrugës. Marrja e pushimitnga vendi ku punon? Mosnjohja erregullave për mënyrën e kryerjes sëumres? Pagesa e detyrimeve, si shkolla efëmijëve etj.

Nga ky shembull të bëhet e qartë se tizotëron gjëra pozitive, që duhet t’i ruashdhe t’i zhvillosh ato, si p.sh makinën qëduhet të bësh rregullimin e saj, tambushësh me karburant, ta përgatisëshpër udhëtim të gjatë, marrja e parave tëmjaftueshme për udhëtim, shlyerja eborxheve ...

Mirëpo ekziston edhe një pikë e zezë, ecila ka nevojë që të punosh rreth saj, e ajoështë koordinimi dhe ekuilibrimi në mestë nevojave të udhëtimit dhe rëndësisë sëpagesës së faturave të duhura posaçërishtnë këtë kohë. Nëse i shtojmë edhepengesat e tjera që i përmendëm më lart,si dhe puna serioze për të shtuar dijenrreth rregullave të sheriatit përkitazi mekryerjen e umres në formën më të mirë,ashtu që të pranohet nga Allahu iMadhëruar, blerja e hartës si dhenjohuritë e nevojshme, veçse do tëndihmonin në realizimin e suksesshëm tëudhëtimit...

Kjo është pikërisht ajo që duhet taveproni në jetë. Jeta është udhëtim, qëmund ta shndërroni në eksperiencë tëmbushur me sfida e joshje, me qëllim që tëlini gjurmë të pashlyera dhe kujtime tëmira, në anën tjetër këtë udhëtim kenimundësi ta kaloni përplot me dëshpërime

36

AVANCIMI PERSONAL

dhe dështime, duke u mjaftuar vetëm meshikimin e karvanit të njerëzve tësuksesshëm.

Çfarë dëshironi në fillim

Hidhini një shikim synimeve tuaja, tëcilat i keni përcaktuar deri tani dhe do tëvëreni se të gjitha nuk janë të një rangudhe të një rëndësie. Ka prej tyre që janëurgjente, ndërsa të tjerat më pak urgjente.Synimet ndonjëherë janë të shumta endonjëherë të pakta, mirëpo kohën që uakushton nuk zgjat më shumë se 24 orë. Përkëtë arsye duhet të preokupoheni vetëmme ato gjëra, që janë të rëndësishme dhetë menjëhershme, dhe t’i shtyni të tjeratkur t’ju vijë çasti i përshtatshëm për t’ikryer edhe ato.

Vëreni tabelën në vijim që të bëhet samë e qartë ideja.

Katrori i parë dhe i dytë. Përqendrohunë to, ngase përbëjnë gjëra tërëndësishme dhe urgjente, të cilat nukpranojnë vonim, për këtë arsye ato marrinhisen e tyre të përkushtimit. Mirëpoduhet të kesh kujdes, që e tërëveprimtaria jote të mos jetë tërësisht

reaksion i përhershëm në këmbënguljepër llogari të katrorit të katërt e të pestë,të cilat përbëjnë synime të rëndësishme,por i anashkalon ato sepse e ndjen qëgjithmonë ke kohë të lirë.

Katrori i katërt dhe i pestë.Preokupohu me to, ngase ato përbëjnë njësferë që ke mundësi të ndryshosh në të,nuk është e ngutshme dhe janë synime, tëcilat pranojnë vonim dhe zvarritje. Këtady katrorë konsiderohen si fushë esuksesit. Të gjithë njerëzit përqendrohennë katrorin e parë dhe të dytë, për arsyese janë gjëra që nuk e pranojnë vonimin,mirëpo shenja e parë dalluese e njerëzvetë suksesshëm është preokupimi i tyre mepërmbajtjen e katrorit të katërt dhe tëpestë.

Katrori i tretë dhe i gjashtë: largohuprej tyre, sepse ato janë humbje kohe,gjëra që aspak nuk meritojnë vëmendje, tëpengojnë në preokupimin me synimettuaja dhe gjëra të kota, që nuk kanëkurrfarë vlere.

Shenja e dytë e njerëzve të suksesshëmështë braktisja e këtyre dy katrorëve qëvetëm ta humbasin kohën.

E rëndësishme dhe shumë e rëndësishme

Shpresoj që deri më tani keni vendosurpër veten tuaj një grumbull synimesh, dhembase e keni kuptuar, se këto synime nukmund t’i realizoni nëse nxitonivrullshëm. Nëse bëni një gjë të tillë,atëherë do të jeni shumë afërdëshpërimit dhe dështimit dhe shumëlarg arritjes së suksesit. Prandaj s’domend që duhet t’i përcaktoni këtosynime, në atë mënyrë që disave t’i jepniprioritet karshi të tjerave, duke ushërbyer me tabelën e mësipërme, e cilabazohet në masën e rëndësisë dheshkallën e urgjencës të secilës prej tyre.

Shkalla e

urgjencësShkalla e rëndësisë

Shumë e

rëndësishme

E

rëndësishme

Jo e

rëndësis

hme

Urgjente. Që

kërkon një zgjidhje

të shpejt.

1 2 3

-Jourgjente. Që

nuk kërkon

zgjidhje të

menjëhershme.

4 5 6


AVANCIMI PERSONAL

Mos gjuaj bosh

Përzgjedhja juaj për gjërat që dëshironit’i kryeni në çfarëdo kohë të jetës tuaj tëpërditshme duhet të kryhet vetëm përmessynimeve, të cilat i keni përcaktuar. Mosfut ndër prioritetet tuaja ato që nuk bëjnëpjesë në synimet, që tashmë i kenivendosur, ose ato që mund t’ju ndryshojnëkursin për ku jeni nisur. Nëse vepronikështu, atëherë jeni futur në katrorin etretë dhe të gjashtë, që ju humbet kohëndhe ju pengon arritjen e objektivave.

Natyrisht se nuk kemi si qëllim, që tëpunoni gjatë tërë kohës dhe të anulonikohën e lirë, ose t’ju largoheni zbavitjevedhe kënaqësive të lejuara, që na ofron kjobotë, sepse kjo do ta bëjë jetën shumë mëserioze se saç kërkohet, do të bëjë tëndjehesh i mërzitur deri në atë masë saqëtë shpie deri në depresion, ngase shpirtipër nga natyra e tij u largohet gjërave që iurren. Ebu Derda, Allahu qoftë i kënaqurme të, përcjell se i Dërguari i Allahut kathënë: “Qetësojini zemrat herë-herë,sepse zemrat plogështohen, e kurplogështohen mërziten, e kur mërzitenverbohen.” (Ebu Davudi)

Ti je lideri

Ju jeni më meritorët për të përcaktuarprioritetet, sepse ju e njihni më së miriveten tuaj. Kjo nuk do të thotë të mospërfitoni nga përvoja e të tjerëve dhe ngaidetë e lehtësirat, që ju ofrojnë ata.

Kur t’i përcaktoni prioritetet, atëherëju veproni me siguri dhe vetëbesim, e poashtu siguroheni, se nuk do të jeni viktimëe mendimeve dhe e përpjekjeve të tëtjerëve në punët tuaja private. I Dërguari iAllahut thotë: “Mos të bëhet askush servil,e të thotë nëse përmirësohen të tjerëtpërmirësohem edhe unë, nëse prishen,

prishem edhe unë.” (Tirmidhiu)Është marrëzi t’i pezulloni mendimet

tuaja origjinale, e t’u viheni pas ideve tëhuaja, pavarësisht nga motivet e tyredashamirëse dhe pa marrë parasyshpërvojat dhe njohuritë e tyre për jetën.Nëse ju jeni udhëheqës kjo do të thotë seju grumbulloni njohuri të domosdoshmepër të marrë vendimin e duhur, e pastajvërtetë e ndërmerrni atë. Edhe përkundërkëtij fakti, nëse ju mashtron vetja, që tëmos ndërmerrni asgjë, ta dini se edhe kjonë vetvete konsiderohet njëfarë vendimi.Ju keni mundësi të hyni në botën edështimit me lehtësi të jashtëzakonshmedhe kjo vetëm përmes dy dyerve: tëmenduarit pa vepruar asgjë dhe veprim pamenduar fare.

Mësohuni t’i përmirësoni prioritetet gjatë rrugëtimit tuaj

Shumica e synimeve tuaja unënshtrohen ndryshimeve varësisht prejrasteve dhe mundësive, si dhe sfidave tëmundshme, se si i diktojnë rrjedhat ejetës, të cilat mund t’i hasni në rrugë.Sigurisht që pajtoheni me faktin sekokëfortësia dhe pafuqia për të ndryshuarstrategjinë varësisht prej prurjeve të rejaështë një lloj budallallëku. Prandajmësohuni ta rishikoni regjistrin eprioriteteve dhe shkallën e rëndësisë herëpas here.

Është me rëndësi të theksojmë sefleksibiliteti për t’i shfrytëzuar rastet dhepër ta ndryshuar strategjinë në çastin kure kërkojnë rrethanat konsiderohetmençuri themelore. Mirëpo kjo nuk duhetkurrsesi të na shpjerë në çorientim tërrugës së suksesit dhe humbjes sëmundësisë për të njohur kahen e duhur.

PREZANTIM I LIBRIT:

NAMAZI DHE DISPOZITAPËR LËNËSIN E TIJ

38

SHKRUAN: AGIM BEKIRI

Koha në të cilën po jetojmë po shënon njërevolucion të madh të përkthimit tëliteraturës islame. Për këtë flet më së miri

numri i madh i titujve, që mund t’i hasimnëpër librari të ndryshme. Njëherësh kjokthesë e madhe në kulturën shqiptare,sidomos në pjesën kosovare dhe atë tëMaqedonisë, ka shkaktuar që libri islam tëjetë ndër më të shiturit në panairetmbarëkombëtare. Si rezultat i kësaj edhe shijae lexuesit sa vjen e përkryhet dhe jo çdo libërmund t’i shërbehet lexuesit shqiptar. Tanimëtë gjithë e kanë të qartë, se ka kaluar koha kurIslami prezantohej nëpërmjet një Ilmihali aponjë doracaku të censuruar nga ana eregjimeve të shkatërruara. Jemi në një kohëkur çdo besimtar ka të drejtë të njihet medijetarët më të famshëm islam, të cilëtkontribuuan në ruajtjen, sqarimin dhepërcjelljen e fesë ashtu siç ka zbritur prejAllahut të Madhëruar.

Njëri prej kontribuuesve më të mëdhenjnë këtë drejtim është eruditi ShemsudinMuhammed b. Ebi Bekër i njohur si IbënKajim el-Xheuzije. Ky dijetar famëmadh ishtenjë pishtar i vërtetë i besimdrejtëve. Drita e tijnuk u shua me vdekjen e tij, porse vazhdoi tëndriçojë edhe më tej nëpërmjet trashëgimisëkulturore që la pas vetes. Veprat e tijpërfshijnë gati të gjitha lëmit e sheriatit,prandaj shumë dijetarë kur shprehën fjalëmiradije për atë gjendeshin para njëudhëkryqi: ta lavdëronin për studimet e tij tëthella, për metodën e edukimit të shpirtrave

apo për thesaret që i nxirrte nga ajetet dhehadithet e ndryshme.

Ibën Kajimi në mënyrë mahnitëse ka bërëharmonizimin e argumenteve të sheriatit, egjithë kohës duke iu përmbajturmetodologjisë së të parëve tanë të mirë.

Një prej veprave të tij të rëndësishmeështë libri i njohur me titullin e këtij shkrimi,që tani mund të bëhet edhe pjesë ebibliotekës së lexuesit shqiptar. Një fjalë eurtë arabe thotë: “Vlera e një shkencepërcaktohet në bazë të asaj që e studion enjëjta”, kurse unë do të thosha “Vlera e njëlibri përcaktohet në bazë të asaj që përmban injëjti”. Pra, libri flet për namazin, shtyllën eFesë Islame, kriterin e dallimit mesbesimtarëve dhe jobesimtarëve dhevendstrehimin e vendprehjen e të gjithëatyre që dëshirojnë lumturinë.

Për vlerën e namazit ka shumë për t’uthënë mirëpo mjafton të përmendet se nëdallim nga detyrimet e tjera, namazi ështëurdhri i vetëm i Allahut, që iu dhaMuhamedit, salallahu alejhi ue selem, mbishtatë qiej.

I tërë libri në fakt vjen si përgjigje e disapyetjeve, të cilat iu parashtruan Ibën Kajimit,Allahu e mëshiroftë. Ato pyetje në realitet


LIBRI

janë tema të tëra, të cilat autori me mjeshtritë rrallë, me argumente të fuqishme, mesqarime të pasuruara nga fjalët e dijetarëve ishtjellon në këtë libër.

Pyetjet e parashtruara tingëllojnë kështu:Falënderimi i takon Allahut, Zotit të

botëveÇfarë qëndrimi mban ulemaja e nderuar,

të cilët Allahu i ka udhëzuar dhe i ka forcuarnë rrugë të drejtë lidhur me këto çështje:

1. Sa i përket atij, që nuk e fal qëllimishtnamazin, a është detyrim që ky njeri të vritetapo jo?

2. Nëse vritet, a vritet ai si murted, renegate qafir i fesë dhe si i tillë, as nuk lahet, as nuki falet xhenazja dhe as nuk varroset memuslimanët në varrezat e tyre, apo vritet përshkak të kundërvajtjes, që sheriati e kacaktuar dënim me vdekje (ar. had), porpërskaj kësaj ai mbetet musliman?

3. Me lënien e namazit; a shkatërrohendhe a bien të gjitha veprat e njeriut?

4. A pranohen namazet ditore nëse falennatën dhe a pranohen namazet e natës nësefalen ditën?

5. A është i vlefshëm namazi i atij personiqë falet i vetmuar, edhe pse ka mundësi që tëfalet me xhemat?

6. Nëse namazi i një personi të tillë është ivlefshëm, a është mëkatar për shkak tëlëshimit të xhematit?

7. A kushtëzohet shkuarja në xhami për tëfalur namazin apo është e lejuar kryerja e tijnë shtëpi?

8. Cila është dispozita për atë që faletshpejt dhe që nuk e plotëson rukunë dhesexhden në namaz?

9. Sa ka zgjatur namazi i të DërguaritsalAllahu alejhi ue selem? Si është kuptimi ivërtetë i lehtësimit, në të cilën i DërguarisalAllahu alejhi ue selem ka treguar me fjalët:“Fale namazin ashtu siç është më lehtë përta”! dhe në çka tregojnë fjalët e Tij, që ia kadrejtuar Muadhit radijAllahu anhu: “Vallë

dëshiron t’i sprovosh njerëzit?”.10. Pyetja e fundit është të përshkruhet se

si ka qenë namazi i të Dërguarit salAllahualejhi ue selem - prej tekbirit fillestar e deri nëpërfundim të tij - dhe të përshkruhet e tëparaqitet shkurt, kështu që ai i cili pyet tëmundet të përfitojë mbresa sikurse të ishte ipranishëm në namazin e të DërguaritsalAllahu alejhi ue selem.

Allahu subhanehu ue teala, i ka caktuar nëTokë ata që do të udhëzojnë në Rrugë tëDrejtë. Ata që do t’i shpjegojnë dispozitat dheqë do t’i paraqesin argumentet. Allahu nuk ika detyruar të padijshmit për të shpjeguar,por i ka detyruar dijetarët për të shpjeguardhe për t’i mësuar edhe të tjerët.

Allahu e mëshiroftë pyetësin, i cili e kaformuluar aq bukur pyetjen e tij!

Aty vërejmë se shumica e problematikaveqë janë parashtruar kanë të bëjnë me lëmin eFikhut. Ibën Kajimi, Allahu e mëshiroftë, gjatëzbërthimit të këtyre temave përmendmendimet e ndryshme të dijetarëve dhe nëfund shpreh përfundimin e vet. Mund tëndodhë që ndonjëherë kapitullin e përmbyllduke e lënë çështjen e hapur apo duke mos eprerë për shkak të mospajtimit të madh që kandodhur në mesin e dijetarëve.

Nëse them se pjesa më fantastike e libritështë kapitulli i parafundit, që në disaversione të librit mban titullin “Fshehtësitë enamazit” dhe këtu besoj se nuk do të gaboja.Këtu Ibën Kajjimi në mënyrë mahnitëse fletpër pjesët e namazit, kuptimin dhe ndikimine atyre fjalëve e lëvizjeve që i bën falësi. Fillonme komentimin e fjalës “Allahu ekber”(Allahu është më i madhi), kalon nëpërfshehtësitë e sures Fatiha, rukusë e sexhdesdhe përfundon me selamin. Fjalë të këtillavështirë se mund të gjenden në tjetër vend.Lusim Allahun e Madhëruar që ta mëshirojëkëtë imam të madh, ta fus ne Firdeus sëbashku me pejgamberët, dijetarët, dëshmorëtdhe të devotshmit.

40

FAMILJA

SHKRUAN: AGON SIMNICA

Viti 2009 tashmë ka filluar të quhet viti izgjedhjeve, për arsye se do të mbahenzgjedhjet në hapësirat kryesore

shqiptare: Shqipëri, Kosovë e Maqedoni dhepritet që bisedat kryesore në familjetshqiptare të jenë rezultatet i tyre. Edhe psevetëm pak ndryshojnë personazhet e qasja etyre ndaj problemeve të shoqërisë ndryshonpo ashtu fare pak, porse tema jonë nuk do tëjetë kjo. Ne do t’u drejtohemi prindërve të

dashur me pyetjen, se me cilin “elektorat”do t’i bashkoni fëmijët tuaj në këtë kohë kurvëmendja e shumë qarqeve është epërqendruar tek kjo shtresë e shoqërisë, qëme të drejtë konsiderohet shtresa më vitalee shoqërisë! Duhet që prindërit të shtojnëkujdesin në këtë kohë të ligë për fëmijët etyre, në këtë kohë plot me degjenerim.

Ekzistojnë shumë arsye pse prindëritduhet t’i orientojnë fëmijët e tyre drejt fesësë Allahut (Islamit), por së pari dua të bëjënjë vërejtje. Kohët e fundit janë shtuar zërate shumë dashakeqëve, që nuk ia duan të

PËR KË DO TË VOTONI O PRINDËR!

Duke e kuptuar këtë vlerë sa më mirë kemi rastet e shumë djemve dhe vajzave, që ambiciet e tyre për dije uforcuan dhe mjafton t’i hedhësh një sy shkollave dhe universiteteve e do të shohësh frekuentimin e madh qëka në këto institucione nga besimtarët muslimanë.


FAMILJA

mirën këtij populli, se sikur dikush po ipaguan të rinjtë të udhëzohen me mësimete Islamit. Kjo nuk qëndron për shumë arsyedhe unë do të mjaftohem me një. Nëse tëgjitha ideologjitë, partitë, sektet shërbehenme të ashtuquajturit spiunë; në Islam jo qënuk pranohen, por edhe llogariten si pjesamë e dëmshme e shoqërisë dhe në Ditën eGjykimit do të kenë dënimin më të ashpërsiç edhe thotë Allahu në librin e Tij. “S’kadyshim, munafikët do të jenë në shtresënmë të ulët (në fund) të zjarrit dhe për ta nukdo të gjesh mbrojtës...” Nisa 145. Pra, duhetta kuptojnë të gjithë njerëzit, se kjo fepranon vetëm ata që duan t’i bashkohensinqerisht asaj dhe nuk ka vend për njerëztë shitur, dhe interesi është vetëm i njeriutqë futet në Islam, dhe askujt tjetër e qëpastaj si pasojë e shndërrimeve të tijnormalisht do të përfitojë shoqëria dherrethi nga sjellja, morali dhe puna e tij emirë, që ky person do të kryejë i ndikuar ngamësimet Islame.

Meqë e sqaruam pikën e parë do tëpërmend disa arsye shumë të kapshme përsecilin, se përse ata duhet t’i orientojnëfëmijët e tyre drejt mësimeve Islame dhe japse:

1. Do t’i kthejnë ata tek Ai (Allahu) që i kakrijuar dhe ua do të mirën atyre më shumësesa prindërit dhe është më i mëshirshëmpër ta! Shënohet një thënie profetike, se njënëne i kishte humbur foshnja e saj dhe pasie gjeti atë e kapi dhe e shtrëngoi fort!Muhamedi alejhi selam i pyeti shokët e tij,se çfarë mendonin ata! A ka mundësi që kjonënë ta hedhë fëmijën e saj në zjarr?, - e ataiu përgjigjën assesi. Atëherë Pejgamberialejhi selam iu tha atyre “Allahu është më imëshirshëm për robin e tij, sesa kjo nënëpër birin e saj”. Më thuaj o prind i dashur,pash Zotin, pse ngurron ta drejtosh fëmijëntënd te Krijuesi mëshirëplotë, çfarë të keqedo ta gjejë tek një Mëshirues i tillë?!

2. Feja Islame është fe e natyrshmërisë,është shumëdimensionale dhe ofronzgjidhje për të gjitha problemet. Ka dhënënjë zgjidhje të përkryer në mes shpirtëroresdhe materiales. I mban larg njerëzit tëshndërrohen në murgj (pra, të izolohen nëfaltore) dhe në “robot” pa ndjenja, ashtu siçi ka kthyer njerëzit kapitalizmi, ku interesimaterial është lidhja e vetme ndërmjet tyre.

3. Është i përshtatshëm për të gjithakohët, si për fëmijën, të rriturin dhe përplakun. Kushdo ka pozitën e vet dhedetyrimet e Islamit ndaj pasuesve janëbrenda këtyre dallimeve.

4. Jeta e Muhamedit alejhi selam ështëshembulli më i mirë në të gjitha aspektet.Me të drejtë ai është quajtur njeriu mëtransparent, jeta e të cilit dihet në detajetmë të imta, duke përfshirë jetën e tij publikedhe private. Është shembulli më i mirë ibesnikërisë dhe i virtyteve të tjera. Ai ështëshembulli se si duhet të jetojë njeriu i pasur:larg shfrenimit (duke falënderuar dhe dukendarë pasuri për të vobektit), dhe i varfrilarg dëshpërimit (duke bërë durim dhe dukepritur shpërblimin vetëm prej Allahut).

5. Islami është fe, që ka si simbol të sajdijen dhe për këtë na mjafton ta kujtojmëlexuesin tonë, se ajeti i parë që i ka zbriturProfetit Muhamed alejhi salatu ue selamishte “Ikre”-Lexo, mëso, studio, po ashtu njëprej thënieve të shumta të ProfetitMuhamed alejhi selam për këtë pikë natregon: “Me të vërtetë për nxënësin e dijes ishtrijnë melekët krahët, dhe kërkojnë faljepër të banorët e Qiellit dhe të Tokës; edhemilingona në vrimën e saj, edhe peshku nëfundin e detit për atë që ai u mëson njerëzvetë dobishmen”. Duke e kuptuar këtë vlerë samë mirë kemi rastet e shumë djemve dhevajzave, që ambiciet e tyre për dije uforcuan dhe mjafton t’i hedhësh një syshkollave dhe universiteteve e do tëshohësh frekuentimin e madh që ka në këto

42

FAMILJA

institucione nga besimtarët muslimanë.6. Islami i kanalizon aftësitë e njerëzve

për atë gjë që janë më të prirur, duke mos ishndërruar ata në një model “bajat” dhe jotë përshtatshëm për natyrën e tyre. Kjo gjëvërehet më së miri tek ata njerëz, që uedukuan nga Profeti Muhamed salAllahualejhi ue selem, ku kishte prej tyre qëmerreshin më shumë me dijen, si EbuHurejre, ku kishte prej tyre që merreshinme adhurim, si Abdullah b. Amr b. Asi, kukishte asketë si Ebu Dherri, ku kishte edheekspertë të taktikave luftarake, si Halid b.Uelidi. Megjithëse rrugët ishin të ndryshmeqëllimi ishte i njëjtë dhe kjo nuk përbenteaspak problem për të gjithë këta njerëz.Këtë e ka shprehur shumë bukur edhedijetari nga Andaluzia, Ibën Hazmi, që thotë:merru me atë dije që ti ke prirje, edhe nëseështë me e ulët për nga vlera, se e kotë ështëmbjellja e bananeve në Andaluzi (d.m.th.,kushtet klimatike nuk janë të mira në atëvend, edhe pse banania mund të duket pemëe mirë.)

7. Islami nuk e sheh moshën si problemnë vendime, por dallimin kryesor e sheh nëaftësitë e tyre. Këtë mund ta ilustrojmë medisa shembuj nga jeta e shokëve tëPejgamberit salAllahu alejhi ue selem.Njërin prej haditheve bazë të fesë sonë:“Ruaje Allahun, të ruan Ai ty…” e deri nëfund Pejgamberi, paqja dhe bekimet qofshinmbi të, ia tregoi Ibën Abasit, edhe pse aiishte në moshë të vogël. Po ashtu Omeri,kalifi i dytë e merrte Ibën Abasin në takimeme pjesëmarrësit e Bedrit (ku diskutoheshinproblemet më të rëndësishme të shtetitislam), ndërkohë që ata ishin shumë më tëvjetër se ky. Profeti salAllahu alejhi ueselem, e kishte caktuar Usame b. Zejdinudhëheqës e në komandën e tij ishin kalifëte mëvonshëm Ebu Bekri dhe Omeri,ndërkohë që Usamja ishte vetëm 18 vjeç.

7. Dallimi ndërmjet “yjeve” të shokëve të

Pejgamberit dhe “yjeve” modernë është idukshëm. Njëri prej objektivave të Islamitështë edhe ruajtja e nderit, prandaj riniamuslimane duhet ta marri për shembulldashurinë e Aishes, Zoti qoftë i kënaqur prejsaj, ndaj Muhamedit alejhi selam, e cila ishtegrua e ligjshme dhe me kurorë e jo “Romeondhe Zhulietën”, që dihet se si filloi(marrëdhënie jashtëmartesore) dhe se sipërfundoi (me vetëvrasjen e të dyve).Ndërsa për botën e “yjeve” modernëmjafton të shikosh lajmet e shou bizit nëHollivud dhe do të dëgjosh skandale tëvazhdueshme, duke filluar nga tradhtitëbashkëshortore, alkooli, droga, tentimvrasja dhe në fund vetëvrasja!

Si përfundim, ju mbetet prindërve tëzgjedhin, nëse duan t’i edukojnë fëmijët nëbazë të ajetit 23 të sures Isra: “Zoti yt kadhënë urdhër të prerë, që të mos adhuronitjetër pos Tij, që të silleni në mënyrëbamirëse ndaj prindërve. Nëse njërin prejtyre, ose që të dy, i ka kapur pleqëria pranëkujdesit tënd, atëherë mos u thuaj atyre, as“of - oh”, as mos u bëj i vrazhdë ndaj tyre, poatyre thuaju fjalë të mira (të butarespektuese)”. Apo kur të plaken t’idërgojnë ata në shtëpitë e pleqve dhe tëvdesin atje të vetmuar, ku fatkeqësishtnumri i tyre po rritet dita ditës!

...Merru me atë dije që ti keprirje, edhe nëse është me eulët për nga vlera, se e kotëështë mbjellja e bananeve nëAndaluzi...

“ “


FAMILJA

LEJLA EN NAXHI

Për çdo prind! Le të jetë dhuratë ky ajet:“O ju që besuat, ruajeni veten dhefamiljen tuaj prej një zjarri, lëndë

djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët. Atë(zjarrin) e mbikëqyrin engjëjt e rreptë e tëashpër, që nuk e kundërshtojnë Allahun përasgjë që Ai i urdhëron dhe punojnë atë qëjanë të urdhëruar.” Tahrim 6.

Ahnef b. Kajsi e përkujtonte Muavijenpër mirësinë e fëmijës: “O udhëheqës i

besimtarëve, ata janë frytet e zemrave tonadhe mbështetja e shpinave tona. Ne për atajemi si toka e nënshtruar dhe si qielli që bënhije, ndërsa me ndihmën e tyre kalojmë çdovështirësi. Pra, kur kërkojnë diçka, atëherëjepu e kur zemërohen, atëherë pajtoji, sepsekështu do ta dhurojnë dashurinë e tyre dhedo të ta bëjnë të dashur mundin e tyre.”

Fëmijët tanë janë freskim dhe kënaqësipër ne. Allahu subhanehu ue teala ikëshillon prindërit, që të jenë të kujdesshëmndaj fëmijëve të tyre. I Dërguari i AllahutMuhamedi salallahu alejhi ue selem i

SI TI EDUKOJMË FËMIJËTQË TA DUAN NAMAZINXhamitë janë shtëpitë e Allahut, ku prodhohen dhe edukohen burra të mëdhenj, të cilët zemrat i kanë tëlidhura me Allahun subhanehu ue teala.

44

FAMILJA

këshillon prindërit, që të jenë të kujdesshëmdhe të sjellshëm ndaj fëmijëve të tyre, dukeu treguar se më i miri prej tyre është ai qëështë më i mirë për familjen e vet. Ndërsaforma më e mirë e edukimit është që atyret’u mësohet namazi dhe t’u mbillet dashuriae këtij simboli në zemrat e tyre, që ata takryejnë me rregull dhe seriozitet.

Pra, namazi është një simbol, të cilinMuhamedi salallahu alejhi ue selem e kaquajtur dritë dhe shtyllë të fesë. Ai është njënyje, e cila e lidh robin me Krijuesin e vetpesë herë në ditë. Ky simbol është edhestacion në të cilin robi veçohet me Krijuesine Vet dhe do të jetë shpëtim për të në Ditëne Gjykimit.

Duke e kryer këtë ritual robi i drejtohetZotit të tij, e Zoti i Tij ia kthen duke iupërgjigjur: Më falënderoi robi im, mëmadhëroi robi im… dhe për robin tim ka çkatë kërkon ai.

Gjithashtu ky ritual është çelësi ixhenetit dhe antivirusi më efektiv përmbrojtjen e tij nga mëkatet. Këtë e dëshmonfjala e Allahut subhanehu ue teala kur thotë:“...vërtet namazi largon nga të shëmtuaratdhe ngacmimet…” Ankebut 45.

Muhamedi salallahu alejhi ue selem i kanxitur prindërit, që ata qysh në fëmijëri tëpërpiqen e t’ua mësojnë këtë ibadet dhe t’uabëjnë atyre të dashur, në këtë mënyrë ata takuptojnë edhe fshehtësinë që ngërthen nëvetvete duke na thënë: “Urdhëroni fëmijëttuaj për namaz në moshën shtatëvjeçare,ndërsa në moshën dhjetëvjeçare rrihni pakdhe ndani në shtrat.” E përcjell Ebu Davudi.Duke u mbështetur në aspektin praktik tëkëtij hadithi desha që vëllezërve të mibaballarë dhe motrave të mia nëna t’uparaqes disa rregulla, të cilat do t’indihmojnë ata që t’ua bëjnë të dashur këtëibadet. Po ashtu duhet të kemi parasysh sekëto rregulla studiohen edhe nga pedagogëtdhe thirrësit në rrugën e Allahut.

E para: Edukimi me frymën e besimitPrindi nuk mund të mbjellë tek fëmijët

plotësisht dashurinë ndaj namazit, dukepasur ata zbrazëti në sferën e besimit, sepseshumë çështje të besimit kanë të bëjnë mebotën e fshehtë, i cili nuk mund të arrihetme anën e shqisave, por vetëm duhet tabesojmë ashtu siç na ka mësuar Muhamedisalallahu alejhi ue selem dhe rolin kryesornë këtë rast e luan prindi.

Në këtë sferë kemi shëmbëlltyrë planin emisionit të të Dërguarit, salAllahu alejhi ueselem, i cili gjatë periudhës së Mekës u morfillimisht me çështjet e besimit derisa uambolli atë në zemër, kështu që sahabët nukkishin pengesa për t’i zbatuar rregullat esheriatit. Nëse arrihet kjo atëherë fëmija, qënë moshë të hershme mund ta kuptojë seAllahu është Krijuesi i tij; Ai i furnizon dhe imirëmban krijesat, Ai udhëzon kë të dojë nërrugë të drejtë dhe i do njerëzit e mirë e iurren ata që janë të ligj. Për këtë shkak edhetë dërguarit e Tij kanë qenë njerëzit më tëzgjedhur të njerëzimit.

E dyta: T’u ofrohet atyre një shëmbëlltyrë e mirëShembulli i mirë iu ofrohet fëmijëve në

atë formë kur prindi është korrekt nëçështjen e namazit, duke mos e vonuar atënga koha e vet, si dhe duke u angazhuarnganjëherë edhe në faljen e namazeve nafilenë shtëpi me fëmijët etj. Kjo gjë ndikon që

...Shembulli i mirë iuofrohet fëmijëve në atë formë kur prindi është korrektnë çështjen e namazit, dukemos e vonuar atë nga koha e vet...

“

“


FAMILJA

edhe fëmija të ndjekë rrugën e prindit tëvet. Është e pëlqyeshme që prindi tarregullojë orarin e shtëpisë në bazë tëkohëve të namazit. Për shembull, nëse do tëbëjë ndonjë vizitë, le t’u thotë fëmijëve qëpo shkojmë për vizitë pas namazit tëiqindisë, apo pas namazit të akshamit.Domethënë jeta e tij të lidhet sa më ngushtëme kohët e namazit.

Nëse prindërit e bëjnë shprehi që mos t’uikë atyre koha e namazit, nuk mbetethapësirë që fëmijët ta vonojnë apo ta lënëpas dore këtë ibadet. Njëkohësisht duhet qëfëmijëve përveç aspektit teorik t’u jepetedhe ana praktike duke i mësuar ata se si tëmarrin abdes apo si të falen, si dhe duke ipërmirësuar ata për gabimet që bëjnë gjatëkryerjes së ndonjë ibadeti.

E treta: TregimetT’u drejtohesh fëmijëve me fjalë të

drejtpërdrejta do të ishte gjë e rëndë për ta,ngase ai e kupton si një detyrë e cila ështëvetëm për të rriturit, si dhe një gjë e cila endalon atë prej lojës me shokët e vet. Porkur t’ua paraqesim atyre pasqyrën enjerëzve të mirë, të cilët zemrat e tyre kanëqenë lidhur ngushtë me Allahun subhanehuue teala, do t’u duket e lehtë kjo gjë. P.sh.,duke u treguar atyre se Resulullahusalallahu alejhi ue selem duke u falur natëniu kanë trashur këmbët. Këtë gjë e ka bërëvetëm duke iu falënderuar Allahut përdhuntitë që ia ka dhënë. E dikujt i ështëprerë ndonjë gjymtyrë nga sëmundja qëkishte, por nuk e ka vërejtur derisa e kapërfunduar namazin.

E katërta: Shoqërimi i tyre në xhamiXhamitë janë shtëpitë e Allahut, ku

prodhohen dhe edukohen burra tëmëdhenj, të cilët zemrat i kanë të lidhurame Allahun subhanehu ue teala. Aty gjejnëedhe ligjërata të ndryshme, ku do të

udhëzohen ata në rrugë të drejtë dhe do tëshoqërohen me njerëz të mirë. E kjo ështëprivilegj për ta, se marrin pjesë nëpër vendepublike me njerëz të mëdhenj.

Duke luajtur këtë rol është edhe më elehtë për prindin, që t’ua rregullojë orarin emësimeve fëmijëve dhe t’i nxitë ata që nështëpi të bëjnë ndonjë bibliotekë, ku të kenëlibra të ndryshëm në te dhe ta bëjnë shprehileximin.

E pesta: DhurataBaza themelore për ta motivuar dikë për

ndonjë vepër është shpërblimi i tij. Esidomos tek fëmijët është edhe më edukshme dhe se ky gjest luan rol pozitiv përta motivuar fëmijën që të jetë korrekt përçdo punë, e sidomos kur është në fjalënamazi.

Mënyra se si duhet t’i jepet dhuratafëmijës. Pedagogët thonë se ajo duhet t’ijepet para anëtarëve të tjerë të familjes,sepse vlera e dhuratës është shkak që ai takuptojë edhe vlerën e namazit.

Pastaj dijetarët – pedagogët thonë sefëmija fillimisht duhet të ushtrohet, që tëfalë një namaz në ditë, pastaj dy e pastaj tree kështu me radhë deri sa të bindet, se duhettë falet pesë herë në ditë.

Përfundim. Që të arrihet një gjë e tillëprindi duhet t’i kushtojë kujdes kohës dhe tëshfrytëzojë të gjitha metodat pozitive, tëcilat e ndihmojnë këtë proces e kjo vetëm evetëm që të arrihet mbjellja e dashurisë ndajnamazit. Kjo dashuri i bënë fëmijët tënënshtruar para prindërve të tyre dhe atajanë faqe të bardha në të cilët shënohetsjellja, mirësia dhe besimi i pastër.

Nga arabishtja: Enver AZIZI

46

TEFSIR

SHKRUAN: BASHKIM BAJRAMI

Allahu i krijoi krijesat për ta adhuruar Atëdhe i detyroi ata me adhurime tëndryshme shpirtërore, trupore si dhe me

pasuri. Nga adhurimet më të rëndësishmetrupore Ai subhanehu ue teala, bëri namazin,duke e bërë atë si lidhjen më të fort mes robitdhe Krijuesit, me të njeriu e ripërtërinbesatimin që i ka dhënë Krijuesit, afrohet tekAi dhe pastrohet prej mëkateve, si dhe kërkonprej të mirave të dynjasë dhe ahiretit.

Ky adhurim dallohet nga adhurimet etjera, ngase është i vazhdueshëm, çdo ditënga pesë herë, për çdo musliman dhemuslimane të moshërritur, që nuk ndërpritetderi në vdekje dhe nuk arsyetohet askush përlënien e tij, edhe nëse është në shtratin evdekjes. Allahu thotë në librin e Tij fisnik:“Vazhdoni rregullisht namazet, edhe atënamazin e mesëm, dhe ndaj Allahut të jenirespektues”. Bekare, 238. Gjithashtu thotë:“Faleni namazin dhe jepni zekatin.” Bekare,110.

Gjithashtu edhe i Dërguari jonë në shumëhadithe na bën me dije për detyrueshmërinëdhe vlerën e namazit, ku e ka renditurmenjëherë mbas shehadetit, siç ka thënë:“Islami është ngritur mbi pesë shtylla:dëshmia se nuk meriton askush tjetër të

adhurohet përveç Allahut dhe se Muhamediështë rob dhe i dërguar i Tij, falja e namazit,dhënia e zekatit, agjërimi i ramazanit dhekryerja e haxhit”. Buhariu, Muslimi.

Allahu i Madhëruar e ka lidhur shpëtimindhe hyrjen në Xhenet me namaz, siç thotë nëfillim të sures Muëminun: “Është e sigurt sekanë shpëtuar besimtarët: ata të cilët janë tëpërulur dhe të kujdesshëm gjatë faljes sënamazit”, si dhe në ajetin tjetër: “...dhe ata qëi kushtojnë kujdes kohës së namazit të tyre.Të tillët janë mu ata trashëgimtarët, të cilët etrashëgojnë Firdeusin dhe aty ata janëpërgjithmonë”.

Komentuesit e Kuranit si Ibën Kethiri,Shevkani, Sa’di, e të tjerë thonë se ky ajet ka siqëllim shpëtimin nga zjarri i xhehenemit dhefitimin e xhenetit.

Dijetari i njohur Abdurrahman Sa’di thotëduke na shpjeguar të përulurit në namaz, se ainënkupton të kryerit e namazit me zemër tëpërqendruar, duke e ndjerë afërsinë eKrijuesit duke iu qetësuar zemra dhe shpirtidhe i ndalen lëvizjet në shenjë edukate nëraport me Zotin e Gjithësisë, duke qenë ipërqendruar në atë që thotë dhe vepron nënamazin e tij prej fillimit e deri në mbarim,kështu duke i larguar vesveset dhe mendimete kota e ky është shpirti i namazit dhe qëllimii tij, se namazi pa përkushtim dhe pa praninëe zemrës, edhe pse shpërblehet ai është imangët.

“FALE NAMAZIN” URDHËR NGA ALLAHU“Çfarë u solli juve në Sekar (xhehenem)? Ata thonë: Nuk kemi qenë prej atyre që faleshin, si dhe nuk kemiqenë që ushqenim të varfrit dhe kemi qenë që përziheshim me të tjerët në punë të kota. Dhe kemi qenë që nuke besonim Ditën e Gjykimit. Derisa na erdhi vdekja.”


TEFSIR

Nuk ka dyshim që shejtani është armikumë i hidhur i njeriut, ai çdo herë mundohet tashqetësojë besimtarin. Porsa njeriu fillon tëfalet, papritmas mendjen e tij e gëlltisinkujtimet, problemet, mërzitë, puna dhefamilja .

Ndodh që të pushtohet aq shumë, saqë nëvetvete ai s’e ka fare idenë se ku gjendet dheçfarë është duke bërë. Namazi i tijshndërrohet në një seri lëvizjesh automatikedhe shpeshherë e gjen veten të habitur, dukeu menduar a i ka falur tre rekate apo katër,kështu shejtani e vjedh namazin e tij.Pejgamberi alejhi salatu ue selam në një rastka thënë: se vetëm një pjesë e vogël enamazit, ndoshta një e dhjeta apo një e tetapranohet tek Allahu. Pjesa tjetër humbet përshkak të pëshpëritjeve të shejtanit.

Sureja Maun tregon gjithashtu përmoskujdesin ndaj namazit. Duke na tërhequrvërejtjen në këtë ajet kuranor thuhet: “Pra,shkatërrim është për ata që falen, që ndajnamazit të tyre janë të pakujdesshëm.” Maun4, 5.

Besimtari është i pakujdesshëm ndajnamazit të tij, atëherë kur e vonon atë deri nëminutën e fundit, ose kur nuk përqendrohetplotësisht në atë që është duke bërë apo dukethënë.

Nuk ka dyshim se vlera e namazit ështëshumë e madhe, e kjo shihet edhe nga fakti seai është prej veprave më të mira dhe më tëdashura tek Allahu i Lartësuar, që e afronrobin dhe e ngre në shkallë të larta tekAllahu, siç ka marrë përgjigje sahabiu i njohurTheubani radijallahu anhu, kur e ka pyeturPejgamberin alejhi salatu ue selam, se cilavepër të shpie më shumë në xhenet, ndërsa aiiu përgjigj: “Të porosis me sexhde të shumtapër Allahun, sepse për çdo sexhde që bën, tytë shkruhet një e mirë dhe të fshihet një ekeqe.” Muslimi.

Namazi është mburojë kundër të keqes, siçthotë Allahu në Kuran: “Fale namazin, vërtet

namazi largon nga të shëmtuarat dhe tëirrituarat.” Ankebut, 45.

Nëse njeriu e sjell vazhdimisht ndër mend,se pesë herë në ditë duhet të qëndrojë nësexhaden e tij, duke iu drejtuar Allahut kjo dota parandalojë atë në kryerjen e gjynaheve, qëshejtani e ka inkurajuar t’i bëjë. Nëse namazikryhet rregullisht në kohën e caktuar do t’isigurojë rehati, si dhe fuqi për tejkalimin etelasheve, sepse në zemrën e tij mbilletndjenja, se është nën mbikëqyrjen Allahut, ikujdesshëm ndaj kohëve të namazit në kohëne vet, e mposht epshin dhe dembelizmin dukee nxitur në vepra të mira dhe duke u larguarnga veprat e këqija.

Muslimani pasi ta kuptojë vlerën dhepeshën e namazit, a ka krim më të madh selënia e namazit dhe shembja e shtyllës sëIslamit? Prandaj kanë ardhur edhe ajete ehadithe kërcënuese për atë që e len pas dore,siç thotë i Dërguari i Allahut: “Vërtet midisnjeriut besimtar dhe mosbesimit është lënia enamazit.” Muslimi.

Muhamedi salaAllahu alejhi ue selem nënjë hadith sahih ka thënë: “Gjëja e parë që dotë pyetet njeriu në Ditën e Gjykimit ështënamazi. Nëse namazi është në rregull, tëgjitha veprat e tjera të tij do të jenë në rregull,nëse namazi i tij nuk është në rregull, të gjithaveprat e tjera nuk do të jenë në rregull.”

Allahu në Kuranin Famëlartë tregon përnjë dialog interesant, që do të ndodhë nëDitën e Gjykimit. Besimtarët do t’i pyesinbanorët e xhehenemit: “Çfarë u solli juve nëSekar (xhehenem)? Ata thonë: Nuk kemi qenëprej atyre që faleshin, si dhe nuk kemi qenëqë ushqenim të varfrit dhe kemi qenë qëpërziheshim me të tjerët në punë të kota. Dhekemi qenë që nuk e besonim Ditën e Gjykimit.Derisa na erdhi vdekja.” Mudethir 42-47.

Pendohu, o lënës i namazit para se të arrijëvdekja befas, siç thotë edhe një poet: “Sa tëshëndoshë kanë vdekur pa sëmundje, sa tësëmurë kanë jetuar gjatë...”

48

HADITH

SHKRUAN: LULZIM SUSURI

Hadithin e përcjell Ebu Hurejre dheAbdullah b. Umi Mektumi. Transmetimine Ebu Hurejres e shënon imam Muslimi

në Sahihun e tij nr. 1484 dhe Nesaiu në“Sunenin” e tij, nr. 849, i cili edhe është ishënuar në fillim të kësaj teme. Ndërsatransmetimin e Abdullah b. Umi Mektumit eshënon Ebu Davudi në “Sunenin” e tij, nr. 548dhe 549. Dy transmetimet e Ebu Davudit kanëpak ndryshime në fjalë nga hadithi ilartpërmendur, por kuptimin e kanë të njëjtë.Abdullah b. Umi Mektumi na tregon se aiishte personi në fjalë, gjë të cilën nuk e gjejmëte hadithi i Ebu Hurejres.

Rëndësia e hadithit:Ky hadith është një prej tre haditheve më

të rrepta për rëndësinë e namazit me xhematdhe rrezikun e lënies së tij. Hadithi i dytëështë fjala e Profetit, salallahu alejhi ue selem:

“A E DËGJON EZANIN,ATËHERË PËRGJIGJU!”

Nga Ebu Hurejre, Allahu qoftë i kënaqur me të, na përcillet se ka thënë:“Një ditë një njeri i verbër erdhi tek i Dërguari i Zotit, salallahu alejhi ueselem, dhe i tha: O i Dërguar i Zotit, unë jam i verbër dhe nuk kam njeri tëmë shoqërojë për të ardhur në xhami, e kështu kërkoi nga Profeti, salallahualejhi ue selem, që t’i jepte leje të mos vijë në xhami, por të falet në shtëpi.Profeti, ia mundësoi një kërkesë të tillë, mirëpo pasi ky njeri u nis për t’ularguar Profeti e thirri prapë që të kthehej dhe e pyeti se: a e dëgjonteezanin, kur ai thirrej për namaz? Njeriu i verbër iu përgjigj: Po. AtëherëPejgamberi i tha: “Përgjigju pra (kësaj thirrje).”


HADITH

“Gati kam vendosur që të urdhëroj dikë nga jut’ua falë namazin me xhemat e unë t’i marr cadjelmosha dhe së bashku me ta të shkoj nështëpitë e atyre që nuk vijnë në xhami për t’ufalur me xhemat e kështu t’ua djeg shtëpitë etyre.” (në një transmetim shtohet edhe fjala:“Ajo që më pengon është familjet dhe fëmijëte tyre”). Shënon Buhariu, nr. 644, 657 etj.Muslimi, nr. 1480, Ebu Davudi, nr. 548 dhe549.

Kurse hadithi i tretë është fjala e tëDërguarit, salallahu alejhi ue selem: “Kush edëgjon ezanin dhe nuk ka arsye për të mosardhur në xhami nuk i pranohet ai namaz”,shokët e tij e pyetën: Cila konsiderohet arsye?I Dërguari, salallahualejhi ue selem tha: “Frikaose sëmundja” Shënon Ebu Davudi, nr. 551,me zinxhir transmetuesish të saktë.

Komentimi i hadithit: “Një ditë një njeri i verbër erdhi tek i

Dërguari i Zotit, salallahu alejhi ue selem”Sahabët shkonin për të marrë dije dhe për

të pyetur tek Pejgamberi, salallahu alejhi ueselem, sepse e dinin rëndësinë e dijetarëve, sevetëm ata duhen pyetur e jo t’i fusë hundët nëtë çdokush, i cili pretendon se ka lexuar një“Ilmihal”, apo e ka pasur gjyshin haxhi, ose emban në kokë një kapelë të bardhë (kapuç tëhaxhilerëve) e me këtë ia lejon vetes të japëfetva pa kurrfarë përgjegjësie. Gjithashtusahabët shkonin pas dijetarëve dhe ekërkonin dijen jo vetëm ata që ishin tëshëndoshë, por edhe ata që kishin ndonjësëmundje apo mangësi fizike, si rasti në fjalë ikëtij të verbëri. Kjo dukuri nuk vërehet nëkohën tonë, ku shumica e besimtarëve tëkohës sonë tregohen shumë asket ndajmësimeve të dijetarëve apo hoxhallarëve. Jovetëm që nuk vrapojnë pas derseve të tyre,por edhe nëse hoxha kërkon nga ata që t’ushkojë në shtëpitë e tyre e t’i mësojë, nuk dotë pranonin duke u arsyetuar se janë të zënë.Pra, është një kohë e mjerueshme, ku njerëzit

janë të zënë ku ta dish me çfarë dhe nuk kanëkohë për t’u shkuar hoxha pas që t’i mësojë,zihen me punë sado të thjeshta, që tëarsyetohen për mosmësimin dhe në llogari tëdijes fetare. Kjo gjendje e përmendur nukekziston vetëm tek njerëzit që janë jashtëxhamisë, por edhe tek ata brenda saj, ndoshtapër fat të keq tek shumica e tyre, kur i sheh sinamazin e falin me vite dhe është në moshënmë të mirë të jetës së tij e megjithatë nuk diakoma ta lexojë Kuranin në gjuhën origjinale,ashtu siç ka zbritur. Sahabët ishin të etur përdituri, etje kjo e cila nuk shuhej kurrë edheatëherë kur ishin të verbër, ndërsa sotnjerëzit janë të etur bile edhe të uritur paskësaj bote mashtruese dhe kalimtare, kursemësimi i fesë së tyre është harruar. Pikërishti asaj feje në të cilën gjendet ardhmëria evërtetë, pra, fitimi i botës tjetër, ardhmëri kjoe garantuar.

Përmendëm në fillim të komentimit seEbu Hurejre e përcjell hadithin pa e zënë nëgojë emrin e personit, që i kishte ndodhurrasti. Kjo tregon edukatën e sahabëve qëkishin me njëri-tjetrin dhe me besimtarët nëpërgjithësi, pasi në këtë hadith u kërkua njëleje, e cila nuk u aprovua nga i Dërguarisalallahu alejhi ue selem, Ebu Hurejre e pa tëarsyeshme të mos e tregonte se kush ishte ainjeri, sepse kishte frikë mos po e merrtenëpër gojë personalitetin e tij, apo ndoshtanjeriu i verbër dëshiron të mbetet anonim epër të qenë më i sigurt nuk përmendi asnjëemër.

Në transmetimin e vet Abdullahut, prapersonit që i ndodhi ky rast, ai e përmend seky rast i kishte ndodhur atij, duke mos e pasurproblem se çfarë kishte ndodhur, por për tëishte me rëndësi, që ky hadith t’u mbetejbrezave të ardhshëm sa më i plotësuar dhe samë i detajuar, duke mos i interesuar se në tëai tregonte për veten e tij, pra, ai sakrifikoipersonalitetin e vet për hir të dijes dhe tëbrezave të ardhshme që informatat t’i kishin

50

HADITH

sa më të sakta.

Fjalia në hadith: “I tha: O i Dërguar i Zotit, unë jam i verbër

dhe nuk kam njeri të më shoqërojë për tëardhur në xhami”

Ky sahabi, Allahu qoftë i kënaqur me të, itregoi Profetit, salallahu alejhi ue selem, përrastin e tij dhe arsyen pse kërkonte një leje tëtillë. Kjo është prej kushteve dhe edukatësgjatë pyetjes, pra, së pari t’ia sqarosh mirëpyetjen, t’ia tregosh mirë historinë dhegjendjen e caktuar për të cilën dëshiron tëpyesësh. Nuk lejohet që pyetja të bëhet dukebërë lajka në të dhe duke mos e përmendurrastin mu ashtu si është. Nuk lejohet që ajo tërregullohet në atë mënyrë që pastaj përgjigjjatë jepet ashtu si dëshiron pyetësi dhe si ileverdis atij. Një njeri dëshironte të mbanteqen, por e kishte kuptuar se mbajtja e qenit panevojë nuk lejohet, atëherë vendosi ta pyesënjë hoxhë duke i bërë lajka në pyetje qëhoxha t’i jepte një fetva me të cilën ai do tëarsyetohej para të tjerëve, ku edhe i tha:Hoxhë, a lejohet mbajtja e kafshëve nështëpi? Pra, ai bëri një pyetje të përgjithshmeme të cilën po të mos ishte ai hoxhëlargpamës do t’i jepte një përgjigje tëpërgjithshme duke i thënë: po. Mirëpo hoxhanuk ra në grackë dhe i tha: Cilën kafshë ke siqëllim?...

Prandaj pikë së pari kushdo besimtarduhet të jetë i sinqertë gjatë pyetjes së tij, dheta tregojë të gjithë rastin duke mos fshehurasnjë detaj të tij, dhe të jetë sa më i sinqertënë të, sepse nëse ndodh e kundërta, atëherëkur t’i jepet fetvaja jo e duhur, le të mos eakuzojë aspak dijetarin e as të mos mendojëse ajo fetva do ta arsyetojë para Allahut, ashtusiç mund ta arsyetojë atë para njerëzve.

Fjalia në hadith: “Kështu kërkoi nga Profeti, salallahu alejhi

ue selem, që t’i jepte leje të mos vijë në xhami,por të falet në shtëpi”

Kjo fjali na tregon se ky sahabij, pra,Abdullah b. Umi Mektumi, edhe pse ishteduke e bërë këtë pyetje ai deri në atë momentnuk kishte lënë pa falur asnjë namaz nëxhami, mirëpo kërkonte ndonjë lehtësim, icili do të vlente për të pasi ai mendonte sekishte arsye për t’iu dhënë një leje e posaçme.Ajo që vërteton faktin se Abdullah b. UmiMektumi i kushtonte rëndësi faljes në xhamidhe nuk mungonte nga ajo, janë disatransmetime të tjera të këtij rasti, të cilët nuki përmendëm për shkak të hapësirës së vogël,në të cilat thuhet, se ai mes shtëpisë së tij dhexhamisë kishte një luginë që duhej ta kalonte,shtëpinë e kishte larg, ishte në moshë tështyrë, shoqëruesi që i tregonte rrugën nukkujdesej sa duhej për të, rreth Medinës kishtekafshë, të cilat mund ta sulmonin si gjarpinjgjithashtu edhe insekte të rrezikshme siakrepat etj., por ai megjithatë deri në atë çastme gjithë vështirësitë vazhdonte të vinte nëxhami, madje ai ishte njëri prej dy myezinëvetë xhamisë së Profetit, salallahu alejhi ueselem.

Disa dijetarë mendojnë se ky sahabi, kur e

...Pyetja e Profetit përdëgjimin e ezanit sikur na jepshenjë, se ai që nuk e dëgjonezanin për shkak të largësisësë xhamisë e ka një arsye tëjustifikueshme për të mosmarrë pjesë në namazet mexhemat...

“

“


HADITH

bëri këtë pyetje përmes saj kishte si qëllim qët’i arsyetohej mosardhja në xhami dhe në tënjëjtën kohë t’i shkruhej sevapi i xhematit,ngase sipas tyre ai kishte mjaft arsye të mosmerrte pjesë, por ngaqë dëshironteshpërblimin e xhematit e bëri këtë pyetje.

Ka edhe një mendim tjetër pse ky sahabikërkoi leje për mos paraqitjen në xhami, kunë të thuhet se Ibën Umi Mektumi pasi ishtemuezin i xhamisë kërkoi nga Pejgamberi,salallahu alejhi ue selem, që ta largonte ngakjo detyrë për shkak të vështirësive të tij përardhje në çdo kohë në xhami (për këtë pikëdo të flasim më vonë).

Fjalia në hadith:Profeti, ia mundësoi një kërkesë të tillë,

mirëpo pasi ky njeri u nis për t’u larguarProfeti e thirri prapë që të kthehej dhe e pyetise: a e dëgjonte ezanin, kur ai thirrej përnamaz? Njeriu i verbër iu përgjigj: Po.Atëherë Pejgamberi i tha: “Përgjigju pra(kësaj thirrje).”

Në këtë fjali shihet se si i Dërguari,salallahu alejhi ue selem, fillimisht ia dha njëleje të tillë, por a thua pse e ndryshoi prapëfetvanë e tij? Rreth kësaj pike ka disamendime ndër të cila do të veçoja këto:

- Disa mendojnë se i Dërguari i Zotit,salallahu alejhi ue selem, pasi e dha këtëfetva, Allahu i dërgoi shpalljen, që tandryshonte atë me një fetva më të mirë, pra,Allahu e përmirësoi. Mirëpo mendoj se sikurtë ishte diçka e tillë, atëherë këtë gjë do tatregonte i Dërguari, salallahu alehi ue selem,sepse ishte njeri modest, aq më tepër kur katë bëjë me një njeri për të cilin Allahu disa vitemë parë sa ishin në Mekë e pat kritikuarpërmes ajeteve të kaptinës “Abese” e me këtërast Muhamedi, salallahu alejhi ue selem, ikërkoi të falur Ibën Umi Mektumit dhe saherë që takohej me të kishte një respekt tëveçantë.

- Disa mendojnë se të Dërguarit, salallahu

alejhi ue selem, i lejohet ixhtihadi (dhënia emendimit të tij) për çështje të caktuara, ku sirezultat i saj edhe mund të ndryshonteixhtihadin (mendimin) e caktuar, mu ashtu sindodhi në këtë rast.

- Disa tjerë thonë se i Dërguari ia lejoimospraninë në namazin me xhemat, ngasekishte arsye, por me këtë mungesë këtij tëverbëri do t’i mungonte edhe shpërblimi ixhematit, i cili në fakt është njëzetë pesë aponjëzetë e shtatë herë (sipas dytransmetimeve) më i madh se falja vetëm,kështu që ai e dinte se ky njeri i verbër megjithë arsyen e tij ishte prapë në gjendje dhekishte mundësi e vullnet të vinte në xhami,prandaj edhe i kërkoi atij një gjë të tillë, që tëmos i mungojë shpërblimi i xhematit.

Pyetja e Profetit për dëgjimin e ezanitsikur na jep shenjë, se ai që nuk e dëgjonezanin për shkak të largësisë së xhamisë e kanjë arsye të justifikueshme për të mos marrëpjesë në namazet me xhemat, edhe pse disadijetarë nuk pajtohen me këtë mendim, dukembajtur qëndrimin se mosdëgjimi i ezanitnuk është justifikim për mosparaqitje.

Fjala: “Përgjigju”, nënkupton se në çastinqë dëgjohet ezani, besimtari duhet t’ipërgjigjet thirrjes për namaz në xhami dhe talërë çdo punë tjetër, të hyjë në xhami dhe tafalë namazin.

Fjalia e Pejgamberit, salallahu alejhi ueselem; “Atëherë përgjigju thirrjes (ezanit)”është argument për dijetarët, të cilëtmbështesin mendimin se falja e namazit nëxhami është farz (detyrim). Dijetarët rrethdispozitës së sheriatit për paraqitjen nëxhami gjatë faljes së namazeve apo jo, janëndarë në katër mendime:

1- Grupi i parë thonë se falja në xhamiështë farz individual (ajn) për çdo besimtar.

2- Mendojnë se është farz kolektiv (kifaje),ku nëse një grup besimtarësh shkojnë nëxhami për t’u falur të tjerët nuk e kanëdetyrim paraqitjen në xhami.

52

HADITH

3- Disa mendojnë se ai është sunet i fortë.4- Pati të tillë që shkuan deri në

ekstremizëm dhe mendojnë se falja mexhemat është kusht për pranimin e namazit,ashtu sikurse është kusht abdesi, hyrja ekohës së namazit etj.

Sido që të jetë, mendimet të cilat janëdiskutuar më shumë dhe që kanë pasurargumente më bindëse janë dy, ai i pari dhe itreti.

Imam Buhariu në kapitullin që përmendhadithin e djegies së shtëpive të personave qënuk vijnë në xhami për t’u falur me xhemat eemëron me titullin: “Kapitulli që argumentondetyrueshmërinë e namazit me xhemat”. Atau argumentuan me disa hadithe ndër të cilatishin edhe tre hadithet që i përmendëm nëfillim të kapitullit. Sipas tyre njeriu që falet nështëpi pa arsye ka bërë gjynah, edhe psenamazin e ka kryer, ngase prezencën nëxhami nuk e konsiderojnë kusht përpranimin e namazit. Ata thonë se një njeri itillë është mëkatar për këtë mungesë nëxhami. Personin e tillë e konsiderojnëmynafik, por jo me besim, mirëpo në vepratapo punët e tij, ngase thonë përderisa ai faletedhe kur është vetëm kjo tregon se ka besimnë zemër, sepse po të ishte mynafik në besim,atëherë nuk do të falej kur mos ta shihteaskush, mirëpo përderisa falet edhe kur ështëvetëm, atëherë ngrihet nga ai dyshimi idyfytyrësisë në besim, mirëpo jo edhe ai idyfytyrësisë në veprat e tij.

Dijetarët që mendojnë se kjo punë ështësunet i fortë i Profetit, salallahu alejhi ueselem, argumentet e grupit të parë ikundërshtojnë kësisoj.

Për hadithin e cekur në fillim, pra përfjalën: “A e dëgjon ezanin, atëherë përgjigjuatij.” thonë se Ibën Umi Mektumi dëshiroimospraninë në xhami duke mos i munguarshpërblimi.

Hadithi i djegies së shtëpive me zjarr sipas

tyre, pasi nuk ndodhi kjo gjë do të thotë, sesikur të ishte një mendim i tillë, që me tëvërtetë duhej praktikuar medoemos, atëherëi Dërguari, salallahu alejhi ue selem, do tabënte menjëherë duke mos u vonuar nëkryerjen e urdhrave të Allahut.

Sa i përket hadithit, se ai që e dëgjonezanin e nuk i përgjigjet nuk i pranohet ainamaz e arsyetojnë se në të u përmend fjala“përveç atij që ka arsye” e përderisa paskapërjashtime, atëherë tregon se ky kërcënimnënkupton se nuk është për qëllim farzi, porinkurajimi tek e mira, sepse po të ishte farz,nuk do të kishte kurrfarë arsyetimi përmosparaqitjen, sepse lënia e farzeve nukarsyetohet me asgjë.

Unë nuk dua të fokusohem duke mbajturqëndrim të prerë për njërin apo tjetrinmendim, se cili do të ishte më i sakti dhe ivetmi i pranuar, sepse këtë gjë do t’ia lë çdobesimtari ta konstatojë për vete. Mirëpo duatë theksoj se mendimi që thotë se namazi mexhemat është farz ka shumë argumente,përveç atyre që i përmendëm të tillë. Ndërsamendimi se falja në xhami është sunet, sipasasaj që kam lexuar unë, nuk ka ndonjëargument që do ta mbronte fuqishëmmendimin e tyre, por ata e mbrojnë këtë tezëme komentimin e argumenteve të mendimittë parë.

Lusim Allahun të na bëjë prej atyre që jovetëm e falin namazin, por prej atyre që nukmungojnë nga falja e namazit me xhemat nëxhami, sepse ajo që më së paku mund tëthuhet është fakti se paraqitja nëpër xhamiështë lidhje më e fortë me Allahun, afrim dhefutje e dashurisë mes besimtarëve, lidhja ezemrës me xhaminë është shkak për futjennën hijen e Arshit të Allahut atë Ditë, kur nukka hije tjetër pos asaj hije të vetme.


Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen. Pyetjet mund t'i dërgoni në [email protected]

FETVA DHE KONSULTIME

ME PËRGJIGJE NGA: ALI SHABANI

Pyetje: Në rastet kur falemi me xhematdhe pasi imami ka marrë tekbirin fillestar,hasim që nga xhemati (d.m.th., atë që e kemipranë) e thotë tekbirin në vete, nuk dëgjojmëzë apo të pëshpëritë shprehjen e tekbirit. Allogaritet hyrje në namaz me shprehjen nëvetvete.

Përgjigje: Në emër të AllahutMëshirëplotit Mëshirëbërësit. Shprehja etekbirit kur e fillojmë namazin është ngashtyllat e namazit dhe ai (tekbiri) duhet tëshprehet qartë (Allahu Ekber). Së paku sa tëdëgjojë vetë falësi d.m.th., të lëvizë gojën(gjuhën), se përndryshe nuk llogaritetshprehje, por atëherë është e menduar.Namazi është ibadet në vepra dhe nëshprehje. Allahu i Madhëruar ka thënë: “dhekryejeni me rregull faljen,” d.m.th., vepër dhepo ashtu ka thënë: “pra, faluni duke lexuarKuran sa t’ju vijë më lehtë prej namazit”Muzemil 20, pra, leximi është kur e shpreh. IDërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem,

kur ia ka përmirësuar namazin atij që nuk dititë falet i tha: Kur të ngrihesh për t’u falurmerr mirë abdes, pastaj kthehu nga kibla dhethuaj “Allahu Ekber”. E përcjell Buhariu dheMuslimi. Edhe Aisheja tregon se Pejgamberisalallahu alejhi ue selem, kur e ka filluarnamazin i ka ngritur duart në lartësinë esupeve dhe ka thënë “Allahu Ekber”, d.m.th. eka dëgjuar kur e ka shprehur këtë.

Në një hadith të Pejgamberit salallahualejhi ue selem, thuhet: “Allahu ia ka faluratyre që i përkasin umetit tim për atë qëpëshpëritin në vetvete”. Për shkak se nuk ekanë shprehur e si do të jetë halli i atyre qëfalen pa e shprehur tekbirin, falen dukelexuar me vete pa e lëvizur gojën (apogjuhën)?! Imam Neveviu ka thënë: … të tjerëtpërpos imamit, është Sunet ta thonë tekbirinfshehurazi, e më e ulëta është sa të dëgjojë aivetë dhe kjo është e përgjithshme përtekbirin, tesbihin në ruku, teshehud, dua,selam e kështu me radhë. Imam Shafiu në “El-Um” ka thënë: I shpreh sa të dëgjojë vetë dheai që vijon pas tij dhe jo më shumë. (Shiko “El-Mexhmu” 3/ 295)

FETVA DHE KËSHILLA RRETH NAMAZIT1

1 Pyetjet janë parashtruar nga besimtarët vendas dhe diaspora nëpërmjet internetit.

54


Pyetje: Në disa xhami hasim në çardakëku rrinë muezinët me disa pjesëtarë të tjerënga xhemati dhe ata kur falet farzi, nuk ibashkëngjiten xhematit, por falen në atëçardak, edhe pse ndodh që të ketë një largësitë madhe mes tyre dhe safit të fundit.Ndonjëherë ndodh që muezini të falet nëmafil, ndërsa poshtë janë dy apo tre safe. Natregoni a është në rregull kjo?

Përgjigje: Kjo që shpikin xhahilat ngabidatet nuk merr fund asnjëherë. E njëjta gjëështë që nëpër xhamia i vendosin këtoçardakë dhe faljen e kryejnë aty, edhe nafilet(sunetet), po edhe farzet pa marrë parasyshse ku ka arritur safi i fundit. Kjo gjë has sëpaku në dy ndalesa të të Dërguarit salallahualejhi ue selem, E para: I Dërguari i Allahutsalallahu alejhi ue selem, e ka ndaluar që tëcaktojë dikush një vend në xhami dhe të faletvetëm aty siç bën deveja. E përcjell Ahmedidhe tjerët. Shiko Silsile Sahiha nr. 1168. Edyta: Se bien në kundërshtim me urdhrin ePejgamberit salallahu alejhi ue selem, nëlidhje me safet. Ai salallahu alejhi ue selem,kur i ka parë disa nga sahabët, që nuk iu kanëbashkangjitur safit të fundit iu tha: Ecnipërpara dhe më pasoni mua dhe plotësonivendet e safeve që vijnë pas. Nuk do të ndalennjerëzit të rinë mbrapa e kështu Allahu do t’ilejë mbrapa (do t’i vonojë). Do t’i vonojë,d.m.th. nga mëshira, apo nga hyrja në xhenet.

Në këtë gjë duhet të kenë kujdes edhe ataqë falen në mafil lart, ndërsa poshtë nukështë e mbushur xhamia. Këtë gjë e bëjnëzakonisht disa myezinë, që i kanë lart mjetete zërit dhe e dirigjojnë xhematin nga lart.

Pyetje: Në këshillat e hoxhallarëve në lidh -je me namazin kemi dëgjuar shpesh, se duhetpërqendrim në namaz dhe mos të shikohetrreth e rrotull. Ata që shikojnë në drejtime tëndryshme në namaz, si e kanë hallin?

Përgjigje: Allahu i Madhëruar ka thënë:“Është e sigurt se kanë shpëtuar besimtarët;ata që janë të përulur dhe të kujdesshëm gjatë

faljes së namazit.” Muminun 1, 2 dhe ekundërta e kësaj në suren Maun: “Pra,shkatërrim është për ata që falen, të cilët ndajnamazit të tyre janë të pakujdesshëm.” Maun4, 5. Nëna Aishe e ka pyetur Pejgamberinsalallahu alejhi ue selem, për kthimin eshikimit në namaz dhe ai ka thënë: “Ajo ështëvjedhje që e vjedh shejtani nga namazi irobit.” E përcjell Buhariu dhe tjerë. Edhe përata që i ngrenë shikimet lart i Dërguari iAllahut ka thënë: “Le të ndalin ata që i ngrenëshikimet nga qielli gjatë namazit, ose nuk dot’u kthehet më (të shikuarit).” E përcjellMuslimi.

Këto janë qortime të rrepta, por me gj i th a -të pjesa dërrmuese e dijetarëve janë të me n -di mit, se namazi nuk prishet me kthim të shi -k imit, nëse është pak apo me shikim anash.

Hadithet për shikimin në namazudhëzojnë që të shikohet poshtë, apo nëvendin e sexhdes, përveç në etehijat, kurshikimi duhet të jetë tek gishti tregues i dorëssë djathtë me të cilën bëjmë shenjë. Nëhadithin që përcjell Ebu Davudi dhe të tjerëthuhet: Shikimi i tij nuk e kalonte gishtintregues.

Në këtë temë dua të shtoj edhe atë që përtë arritur përqendrimin në namaz nuk duhettë mbyllim sytë, siç veprojnë disa dhemendojnë se ashtu është më mirë.

Pyetje: Hoxhë i nderuar na tregoni për ataqë vazhdojnë bisedën në xhami edhe pasiështë bërë ikameti dhe imami ka filluarnamazin, a e kanë në rregull këtë veprim?

Përgjigje: Ndonjëherë ndodh që shejtaniua zbukuron disave bisedat e iu duken aq tërëndësishme, se sa edhe namazi, kështu qëmuezini e bën ikametin e ata e vazhdojnëbisedën e tyre. Hyjnë të fundit në xhami dhedalin të parët. Pejgamberi salallahu alejhi ueselem, e ka ndaluar edhe namazin nafile tëfalet, nëse bëhet ikameti. Ai salallahu alejhi ueselem, ka thënë: Kur të bëhet ikameti, nuk kamë namaz, përpos namazit farz. E përcjell



Muslimi 710. Pra, nënkuptohet se edhe gjërate tjera duhet të ndërpriten në vend dhebesimtari t’u bashkohet safeve e të fillohet menamaz. Po ashtu ajo bisedë i pengon ata qëkanë filluar namazin. Pejgamberi salallahualejhi ue selem, ka thënë: “Me të vërtetë seciliprej jush flet me Zotin e tij, prandaj mos epengoni njëri tjetrin dhe mos e ngrini zërinndaj tjetrit me lexim (të Kuranit) [apo kathënë] në namaz.” E përcjell Ebu Davudi dheAhmedi. Meqë Pejgamberi salallahu alejhi ueselem, i bën këto vërejtje për besimtarët, qëmos të pengojnë njëri-tjetrin kur janë nënamaz, atëherë jashtë namazit qortimi duhettë jetë edhe më i rreptë.

Nga rastet më të shëmtuara që kam hasurështë rasti kur kam takuar në oborr tëxhamisë disa njerëz duke biseduar, në kohënkur faleshin sunetet e para farzit. Pastaj ështëbërë ikameti dhe ka filluar farzi. Pas faljes sëfarzit kur jemi kthyer i kemi parë ata se singrihen ta vazhdojnë namazin edhe një rekatqë u kishte ikur. Këta njerëz janë të dëmshëmpër xhematin. Pejgamberi salallahu alejhi ueselem, ka porositur të largohemi nga të tillët.Ai ka thënë: “Në kohët e fundit do të ketënjerëz të tillë, që rrinë në xhami rrathë-rrathë (grupe-grupe), imam kanë dynjanë,mos rri me ata, se Allahu nuk ka nevojë përta.” Silsile Sahiha nr. 1163. Ne sot po i shohimkëto shenja nëpër xhamitë tona, kuzhvillohen biseda të tilla mes atyre që falenderisa përleshen në xhami, se nuk e kanëndarë drejt atë, që e kanë vjedhur së bashku(duke u bazuar në fetvatë e atyre“hoxhallarëve” që thonë se bën të vidhetpasuria e jobesimtarëve), bëhet përgojim,shpifje dhe biseda të tjera, Allahu na ruajt.

Pyetje: A duhet t’i ketë gruaja të mbuluaraedhe këmbët (shputat) kur falet në namaz?

Përgjigje: Shejhul Islami, Allahu emëshiroftë ka përmendur se gruaja nuk ështëe detyruar t’i mbulojë edhe shputat gjatënamazit, pasi nuk janë auret.

Ndërsa për sa i përket hadithit të UmuSelemes, e cila e kishte pyetur Pejgamberin,salAllahu alejhi ue selem: “A mund të faletgruaja vetëm me mantel dhe shami, por paizar (veshjen e poshtme)?”. Ai u përgjigj: “Po,nëse manteli është i gjerë dhe i mbulonshputat e saja”. Ky hadith edhe pse aludon sembulimi i shputave gjatë namazit ështëdetyrim shumë dijetarë këtë hadith e kanëvlerësuar si të dobët, madje kanë thënë: Nukështë i saktë nga Pejgamberi, salAllahu alejhiue selem, e as nga sahabët, prandajargumentimi me të nuk është i saktë.

Prandaj nëse dikush thotë se gruaja gjatënamazit duhet t’i mbulojë duart dhe shputat esaj, atëherë duhet të sjellë argument. Mbeteturdhri që ajo të ketë veshur rroba të gjata sëbashku me shaminë, por hadithi tjetër:“Gruaja është auret” aludon që nëse ajombulon edhe shputat e saja në namaz ështëmë mirë. Allahu e di më së miri.

(kjo përgjigje është nga Abdullah Feuzan.Marrë nga libri “el-Fetava el-xhamia lilmer’etil muslime 1/182).

Pyetje: A lejohet të falet namazi me kapelëdimri, e cila e mbulon ballin, apo edhe medoreza, meqë disa e mohojnë namazin e atijqë falet më kapelë që mbulon ballin, apo medoreza.

Përgjigje: Kapela që mbulon ballin apodorezat nuk e pengojnë namazin dhe lejohettë falemi me to. Në hadithin që Pejgamberisalallahu alejhi ue selem, ka thënë, se ështëurdhëruar të bëjë sexhde me shtatë gjëra dheka bërë shenjë nga fytyra (d.m.th., balli dhehunda se janë një gjë e vetme), dy shuplakat,dy gjunjët dhe anët e gishtërinjve të këmbës.Po të kushtëzohej se duhet që balli d.m.th.,lëkura të preki në shesh dhe me duart poashtu, atëherë edhe te këmbët do të duhej tëmos veshim çorape. Po një gjë të tillë dhe këtëlloj kushtëzimi nuk e kemi dëgjuar nga iDërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem,Allahu e di më së miri.

56

HISTORI

DR. ALI MUHAMED SALABI

Historianët evropianë, çifutët, të krishterëtdhe laikët (shekullaristët) keqdashës nuku lëkundën aspak në sulmin e tyre mbi

historinë e Perandorisë Osmane. Përdorënmodelet e sulmit, shpifjes, kundërshtimit,shtrembërimit dhe futjes së dyshimit në tërëatë që bënë osmanlinjtë në shërbim të Akidesdhe Islamit.

Këtë rrugë të gabuar e pasuan shumica ehistorianëve arabë me gjithë ndryshimet etyre në përkatësinë dhe orientimin nacional elaik. Po ashtu këtë rrugë e ndoqën edhehistorianët turq, të cilët u ndikuan ngaorientimi laik, që udhëhiqej nga MustafaKemal. Andaj dhe është e natyrshme që këtanjerëz ta dënojnë periudhën e kalifatitosman, për këtë gjetën shumë materiale të

shkruara nga të krishterët dhe çifutët për tëndihmuar përpjekjet e tyre nacionaliste elaike në Turqi pas Luftës së Parë Botërore.

Qëndrimi i historianit evropian karshihistorisë osmane është për shkak tëshqetësimit të tij për çlirimet (pushtimet) emëdha që realizuan osmanlinjtë, eposaçërisht pas rënies së kryeqytetit tëPerandorisë Bizantine, Kostandinopojës,qytet të cilin osmanlinjtë e shndërruan nëVend Islam (Daru Islam), madje ia vunë edheemrin “Islam Boll” (që do të thotë: vend islam– daru islam).

Shpirtrat e evropianëve u mbushën mevrer e u helmuan dhe tendenca e tyrekeqdashëse e zemërimi u trashëguan brez pasbrezi kundër Islamit. Këto inate u reflektuannë fjalët, veprimet dhe shkrimet e tyre.

Osmanlinjtë vazhduan dërgimin eekspeditave dhe përpjekjet e tyre për

METODOLOGJITË BASHKËKOHORENË SHKRIMIN E HISTORISË SËPERANDORISË OSMANE

Historianët, që punuanpër njollosjen ePerandorisë Osmane ubazuan në falsifikimin efakteve, gënjeshtrat,shpifjet, futjen edyshimeve dhe intrigave.Në këto libra e studimembizotëron fryma e inatittë verbër dhe motivet jotë mira, larg ngaobjektiviteti në çdoaspekt


HISTORI

bashkimin e Romës me shtetin islam,vazhduan xhihadin derisa depërtuan në mestë Evropës, dhe u përpoqën të arrijnë edhe nëEndelus (Spanja e sotme) për t’i shpëtuarmuslimanët atje. Evropa jetonte në frikë, nënjë shqetësim të vazhdueshëm, në drojë dhenuk u qetësuan zemrat e tyre derisa vdiqSulltani Muhamed Fatihu. Prijësit fetarë tëkrishterë, priftërinjtë e murgjit dhe mbretëriti ushqenin evropianët me urrejtje e nxitjekundër Islamit dhe muslimanëve. Puna enjerëzve të fesë krishtere ishte që tëmblidhnin sa më shumë pasuri dhe njerëzvullnetarë për t’i luftuar muslimanët (tëpafetë sipas mendimit të tyre) berberë. Saherë që osmanlinjtë fitonin kundër këtyregrumbullimeve e ekspeditave, aq më tepërshtohej vala e urrejtjes dhe zilisë ndaj Islamitdhe ithtarëve të tij. Paria e krishterë iakuzonte osmanlinjtë me pirateri, brutalitetdhe egërsi, tërë këto akuza u shënuan dhehynë në kujtesën e evropianëve.

Sulmet propagandistike nga prijësit ekrishterë bëheshin për shkak të ruajtjes sëpërfitimeve të tyre politike e materiale, dhepër shkak të urrejtjes ndaj Islamit dheithtarëve të tij.

Çifutët iu bashkuan evropianëve me penate tyre të helmuara, dhe me idetë e tyre tëtërbuara në fushatën e sulmeve tëvazhdueshme kundër Perandorisë Osmane nëveçanti, dhe kundër Islamit në përgjithësi.Armiqësia e çifutëve kundër PerandorisëOsmane u shtua edhe më shumë pasi atadështuan në të gjitha përpjekjet e tyre për tëgrabitur ndonjë pëllëmbë toke nga prona ekësaj Perandorie për të ngritur qenien e tyrepolitike (shtetin) përgjatë katër shekujve, sazgjati jeta madhështore dhe krenare ePerandorisë Osmane.

Çifutët arritën me ndihmën e shteteve tëkrishtera dhe të shteteve kolonizatoreperëndimore, dhe përmes lozhës së tyremasone, t’i realizojnë qëllimet e tyre për

llogari të sistemeve dhe organizimevenacionale, që u ngritën në BotënPerëndimore dhe në Botën Islame, në të cilatata e përshkruanin veten me përparim ecivilizim, dhe e akuzonin Kalifatin Osmangjatë tërë historisë së tyre me prapambetje,jozhvillim, amulli, përkeqësim e dështim etj.Madje lozhat masone, organizatat sekrete, qëu përkisnin çifutëve dhe forcat botërorekundërshtare të Islamit e muslimanëve ushprehën qartë se njollosja e epokës sëfamshme historike të Perandorisë Osmaneështë njëri prej synimeve më të rëndësishmetë tyre.

Ndërsa, historianët arabë në Botën Islamepasuan këtë orientim sulmues ndaj epokës sëKalifatit Osman të shtyrë nga shumë shkaqe(arsye e faktorë). E para, iniciativa e turqvenën udhëheqjen e Mustafa Kemal Ataturkutpër largimin e Kalifatit Islam në vitin 1924,duke e zëvendësuar me një pushtet laik turk,i cili në tërësi ishte i bazuar në programin laiknë të gjitha segmentet shoqërore, ekonomikedhe politike, në disfavor të Sheriatit Islam, icili kishte sunduar në Turqi, që nga ngritja ePerandorisë Osmane. Ky pushtet bëri aleancëme politikën evropiane, që ishtekundërshtare e shteteve islame e arabe. Njësërë aleancash ushtarake evropiane u bënëpas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, etë cilat i refuzuan popujt arabë e muslimanëdhe disa qeveri të tyre. Turqia ishte prejvendeve të para, që e pranoi ngritjen e qeniespolitike të shtetit izraelit në Palestinë në vitin1948, gjë që i bëri popujt arabë dhemuslimanë të jepen pas qeverive të tyrenacionale në mungesë të PerandorisëOsmane, e cila gjithmonë luftonte kundërçdokujt që kërcënonte ndonjë pëllëmbë tëtokave muslimane.

Pastaj vijon shkaku i nënshtrimit dhe ipasimit të studimeve të shkollës së historisëarabe, e cila e pason shkollën e historisë meplan-program perëndimor, që është një

58

HISTORI

faktor i rëndësishëm në orientimin ndaj sul -me ve kundër Kalifatit Osman, veçanërishtme që pikëpamjet e historianëve evropianëdhe të atyre arabë përputhen lidhur me njo -llosjen dhe luftimin e Kalifatit Islam Osman.

Shumë historianë arabë u ndikuan ngacivilizimi evropian material, dhe për këtë atambështetën gjithçka dhe çdo gjë qëshkëlqente në historinë e vendeve të tyre,deri në fillimin e fërkimit të këtij civilizimi tëlargët me të gjitha përmasat e më pas tëpërplaset me Programin Hyjnor. Fillimin ehistorisë së tyre të re e llogaritin, që ngaarritja e ekspeditës franceze në Egjipt e nëSham, që rezultoi me shkatërrimin e muritizolues mes Lindjes e Perëndimit, e si pasojë ungrit i pari shtet kombëtar në kohën eMuhamed Aliut në Egjipt. Tërë këtë eshoqëroi edhe orientimi i tyre për dënimin ePerandorisë Osmane, e cila ishte e angazhuarpër mbrojtjen e besimit të popujvemuslimanë, fenë e tyre-Islamin, nga sulmet eegra që iu bënin evropianët e krishterë.

Fuqitë evropiane inkurajonin idenë e kun -d ërshtimit të Kalifatit Islam, dhe ndihmoninhis t o rianët e mendimtarët në Egjipt e nëSham për të rrënjosur këtë ide në kuadër tëstr ukturës nacionale atdhetare dhe forcimine saj, si El-Bestani, El-Jazexhi, Xherxheri Ze j -da ni, Edib Is’hak, Selim Nekash, Ferah Ant -oan, Shibli Shemil, Selame Musa, Henri Kor -ijel, Helil Shvarc etj. Vërehet se shumica prejtyre janë të krishterë dhe çifutë, sikurse vër e -het që shumica prej tyre, jo të gjithë, edhe psenuk i takonin lëvizjes masone punonin përinteresat e tyre, lëvizje e cila filloi të përhapejnë Lindjen Islame që nga koha e MuhamedAliut, dhe rrënjët e para i lëshoi me ardhjen eNapoleonit me ekspeditën e tij.

Armiqtë e Islamit e kuptuan se përkrahja eideologjisë nacionale dhe ndihma eideatorëve të saj është një sigurim përdobësimin e Umetit Islam dhe shkatërrimin ePerandorisë Osmane.

Lozha masone arriti të dominojë në kokate liderëve të orientimit nacional përbrendapopujve muslimanë, këta iu nënshtruanndikimit të lozhës masone më tepër se sakërkesave të popujve të tyre, e sidomos meqëndrimin e tyre ndaj Fesë Islame, e cila edhepasqyron formën reale të civilizimitmusliman, kulturës dhe shkencave të tij. Kjometodologji e devijuar nuk ndryshoi tehistorianët arabë as pas grushtit të shtetitushtarak që ndodhi në Egjipt dhe që në fillimsi shumica e pushteteve ushtarake përkrahuorientimin nacionalist. Shumë prej këtyrepushteteve u përqendruan në themele qëthuajse ishin tërësisht laike në të gjithaaspektet, ndër to edhe aspekti kulturor eideologjik. Ata e konsideronin KalifatinOsman dhe pushtetin e tij mbi popujt mus -limanë e arabë si një luftë dhe një pushtim. Iaveshën këtij pushteti të gjitha fajet dhefaktorët e ngecjes, dobësimit, ngurtësisë dheprapambetjes, të cilat e përfshinë BotënArabe dhe atë Islame. Lëvizjet për shkëputje ekryengritje gjatë kohës së PerandorisëOsmane, e që në fakt si motiv kishin lakmitëpersonale, ose ishin të nxitura nga forcat ejashtme, që ishin kundërshtare të KalifatitIslam, i konsideruan si lëvizje çlirimtare përpavarësi, duke iu dhënë atribute kombëtare;si lëvizja e Ali Bej el-Kebirit në Egjipt,kirmanilët në Libi, Dhahir el-Umer nëPalestinë, husejnitët në Tunis, manitët dheshihabitët në Liban, e të tjerë. Tërë kjo u bë qëtë rrënjosin orientimin nacional kombëtar, tëcilin ata e futën si ide, madje pretenduan seMuhamed Aliu ishte një udhëheqëskombëtar, që u mundua ta bashkojë BotënArabe, por dështoi sepse nuk ishte arab meorigjinë. Ata harruan se Muhamed Ali kishtelakmi personale, arsye për të cilën ai u lidhme politikën kolonizuese, e cila ndihmoi nëekzistencën e tij. Përmes tij u realizuansynimet e tyre të dëmshme duke sulmuarshtetin saudit dhe duke dobësuar Kalifatin


HISTORI

Osman. Ai pati si mbështetje edhe lozhënmas o ne, e cila e ndihmoi në goditjen e forcaveislame në rajon dhe parapërgatiti për pus h -timin perëndimor të krishterët keqdashës.

Lozha çifute bëri aleancë me fuqitëkolonizatore perëndimore, si dhe me forcatvendore që ishin agjentë e spiunë, e cila umundësoi atyre nënshtrimin e këtyrenjerëzve përmes lakmisë. U mblodhën që tëgjithë për shkatërrimin e forcës islame dheheqjen e lirisë për popujt e saj (islamë),grabitën të mirat e saj, vendosën një pushtetdiktator të pajisur me armatim modernperëndimor, e të cilin e përfaqësonteMuhamed Aliu. Disa historianë në LindjenArabe u bashkuan me të tjerët në sulmet etyre ndaj periudhës osmane të shtyrë ngaqëndrimi armiqësor, që pati roli i KalifatitOsman kundër thirrjes selefite në disa etapatë saj për shkak të komploteve të vendevekolonizatore perëndimore, gjë e cila i bërisulltanët osmanë të përplasen me forcatislame në Nexhd për ta mbytur thirrjenselefite. Po ashtu edhe për shkak tëmbështetjes, që i dha Perandoria Osmaneorientimit sufist, i cili filloi ta shoqërojë atë,dhe i jepte një pamje që nuk përkonte aspakme aspektet themelore të Sheriatit Islam.Përveç kësaj në vitet e fundit të Perandorisë,nacionalistët turq mbizotëruan në të, dheishin ata që e larguan pushtetin nga pra -ktikimi i programit islam, me të cilin u shquaPerandoria Osmane për një kohë të gjatë tëhistorisë, dhe që kishte nxitur të gjithëmuslimanët të lidheshin me të, ta përkrahnindhe ta ndihmonin. Ndërsa historianëtmarksistë nisën një luftë të ashpër kundërPerandorisë Osmane, duke e konsideruarkohën e pushtetit të saj, si një epokë dedikuarudhëheqjes feudale, e cila dominoi mbihistorinë e etapave të kaluara të mesjetës, seosmanlinjtë nuk shpikën asnjë përparim nëmjete apo në fuqinë prodhuese. Se historiamoderne filloi me shfaqjen e klasës borgjeze,

pastaj të kapitalizmit, e cila kontribuoi nëndryshimin e aspekteve ekon om ike dheshoqërore në fillim të shekullit XIX. Ata utakuan në këtë pikë me historianët evropianëithtarë të liberalizmit, si dhe me ithtarët ebotëkuptimit nacionalist. Disa historianë dheideologë të krishterë e çifutë filluan t’i vënënë qarkullim të dy pikëpamjet, perëndimoredhe marksiste, përmes shkrimeve dhepërkthimeve të veprave të tyre, gjë të cilën embështeti edhe lozha masone.

Ata u përpoqën që të largohen nga çdo gjëqë i përket konstruktit unik islam, duke idhënë vlerë e përparësi thirrjes përnacionalizëm në botëkuptimin vendor-lokalapo arab, si projekti Gjysmëhëna pjellore nëSham, apo projekti për bashkimin e Luginëssë Nilit, që është e ndarë mes Egjiptit dheSudanit, duke i shtuar kësaj edhe aktivitetet etyre për qarkullimin e pikëpamjevenacionaliste të kufizuara, si thirrja përfaraonizëm në Egjipt, ashurizëm në Irak,fenikizëm në Sham etj. Ndërsa historianëtturq, të cilët u shfaqën në kohën e thirrjesnacionaliste turke, e diskriminuan shumëepokën e Kalifatit Osman, që ishte në pajtimme pikëpamjen politike e ideologjike, e cilambretëronte në vendin e tyre, dhe e cila efajësonte epokën paraprake për të gjithaaspektet e dobësisë e të dështimit. Apo përshkak të ndikimit të turqve nga gjendja eturpshme në të cilën kaloi autoriteti iKalifatit, dhe që ishte krejt formal pasrrëzimit të Sulltan Abdulhamitit në vitin1909, ku pësoi disfatë në disa beteja me hyrjennë Luftën e Parë Botërore, që si pasojë patihumbje të mëdha të tokave të saj dhe dorë -zimin e saj me nënshkrimin e marrëveshjesmë 1918, e cila në realitet ishte disfatë enjerëzve të Bashkimit dhe Përparimit dhe sirezultat i politikës së tyre. Ndërkohë qëlëvizja nacionaliste nën udhëheqjen eMustafa Kemalit arriti ta shpëtojë Turqinënga ky ofendim dhe rimori shumicën e tokave

60

HISTORI

turke, dhe e detyroi Greqinë së bashku meforcat që e mbështetën, të marrë anën einflue ncuar të mendimtarëve turq lidhur meqëndrimin e disa arabëve, të cilët imbështetën aleatët e tyre perëndimorë gjatëLuftës së Parë kundër shtetit të Kalifatit dheshpallja e kryengritjes më 1916.

Pavarësisht nga ndryshimet dhe dallimete shkaqeve, shumica e historianëve bashk -ohen në pikëpamjen e tyre për njollosjen,shtrembërimin dhe falsifikimin e historisë sëKalifatit Islam Osman. Historianët, që punuanpër njollosjen e Perandorisë Osmane ubazuan në falsifikimin e fakteve, gënjeshtrat,shpifjet, futjen e dyshimeve dhe intrigave. Nëkëto libra e studime mbizotëron fryma einatit të verbër dhe motivet jo të mira, largnga objektiviteti në çdo aspekt. Kjo shkaktoiparaqitjen e kundërveprimit islam për t’iprapësuar dyshimet dhe akuzat drejtuarPerandorisë Osmane, e ndoshta libri më irëndësishëm e më i spikatur me këtë shtjellimtë hollësishëm është libri në tre vëllime tëmëdha i dr. Abdulaziz Shenavit me titull:“Perandoria Osmane është një shtet islam qëi është bërë shpifje”. Edhe pse ka dhënë njëkontribut të çmueshëm me motive islamedhe me një objektivitet që e shquan nëshumicën e punës së tij, prapëseprapë nuk kaarritur t’i trajtojë të gjitha aspektet e historisëosmane. Ai ka edhe disa vërejtje, si rasti kurflet për jeniçerët, gjë e cila nuk qëndron dhenuk përkon me një studim shkencor tëpaanshëm. Prej arritjeve të çmuara në këtëfushë është puna e shkencëtarit të madh dheprofesorit të njohur i specializuar nëhistorinë e Perandorisë Osmane dr. MuhamedHarbit, i cili shkroi për Umetin Islam disa librame vlerë, si: “Osmanlinjtë në Histori dhe nëCivilizim”, “Sulltani Muhamed Fatih, Çlirim -tari i Kostandinopojës dhe Ngadhënjimtarimbi romakët”, “Sulltan Abdulhamiti, i funditi sulltanëve të mëdhenj osmanë”.

Puna e dr. Muvefak Beni el-Merexhe është

shumë e vlefshme në shërbim të historisë sëPerandorisë Osmane në punimin shkencorme të cilin ka mbrojtur titullin emagjistraturës me titull: “Ndërgjegjësimi(zgjimi) i njeriut të sëmurë, apo SulltanAbdulahamitit, apo Kalifatit Islam”. Ky libërarriti të shpjegojë shumë fakte, i ndihmuaredhe me dokumente, argumente e prova tëpakundërshtueshme. Ka edhe shumë autorëtë tjerë bashkëkohorë, që kanë shkruar nëkëtë fushë, por ekzistojnë disa aspekte nëhistorinë e Perandorisë Osmane, dhe nëhistorinë tonë islame në kohën e re, që duhettë rishikohen nga pikëvështrimi islam, dhe qëdo të kontribuonin në paraqitjen më të mirëtë fakteve, ngase mbledhja dhe formimi ikëtyre gjërave, që po lulëzojnë vijnë sirezultat i thurjes së historisë sonë ngapikëvështrimi nacional ateist, dhe që ushërbejnë armiqve tanë në radhë të parë,madje edhe i kanë shfrytëzuar si një prejmjeteve për përçarjen e popujve muslimanë.

Prandaj kur të shkruajmë historinë e reduhet të shpjegojmë e të spikasim rolin elozhës masone, planet dhe projektetperëndimore në orientimin e kësaj thurjeje tëkeqe historike, gjë të cilën e organizojnë njëgrup agjentësh çifutë e të krishterë, e të cilëtkanë si orientim sistemin liberal e laik, kubëjnë shfaqjen e elementeve masone nësheshin historik, si dhe duke e vendosur roline lëvizjes masone përkrah me lëvizjetçlirimtare. Historia e vjetër dhe e re islameështë cak i sulmeve nga forcat armiqësorendaj Islamit, duke pasur parasysh se ajo ështënjë anije ideologjike dhe edukative medekada në ndërtimin dhe formimin eidentitetit të popujve muslimanë.

Allahu është prapa synimeve të secilit dheAi është Udhëzuesi për në Rrugën e Drejtë!

Marrë nga libri: “Ed devletul uthmanijjetu,avamilun nuhudi ves sukut”

Nga arabishtja: Bahri Curri

editoriali pËrgjegjËsia e intelektualit · festimi i mevludit dhe kultura e imitimit14-17 bëhu...

Documents