een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · vrije ruimte “wil er sprake...
TRANSCRIPT
![Page 1: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/1.jpg)
Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin?
![Page 2: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/2.jpg)
De scholengemeenschap: vrije ruimte voor reflectie, inspiratie en constructie
Marc Maertens
& Jimmy De Wandel
![Page 3: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/3.jpg)
Doelstellingen
Tool om naar scholengemeenschappen te kijken
introduceren:
samen kijken naar voorwaarden om het leren binnen een
scholengemeenschap te faciliteren;
samen kijken naar mogelijkheden voor collectief leren
binnen een scholengemeenschap;
uitwisselen van praktijken en situeren in de tool.
Mogelijkheden verkennen om de eigen
scholengemeenschap te versterken.
![Page 4: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/4.jpg)
Wie zijn wij?
Ho
Hoger Pedagogisch Instituut
Jan Vercammener Pedagogisch Instituut Jan
Masterstudent Opleiding-
Onderwijswetenschappen
![Page 5: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/5.jpg)
Een verscheidenheid aan
scholengemeenschappen
![Page 6: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/6.jpg)
Scholengemeenschap Marc
9 scholen = 1520 leerlingen
1 school voor buitengewoon onderwijs (basisaanbod, T2, T4,
T9)
1 leefschool
1 Freinetschool
6 gewone traditionele basisscholen
![Page 7: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/7.jpg)
Panorama ondersteuningsaanbod
scholengemeenschap
![Page 8: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/8.jpg)
Onderwijskundig ondersteunend netwerk
binnen de scholengemeenschap
![Page 9: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/9.jpg)
Thematische samenwerking
![Page 10: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/10.jpg)
Scholengemeenschap Jimmy
18 scholen = 4335 leerlingen
2 scholen voor buitengewoon onderwijs (basisaanbod, T2, &
T9)
1 Freinetschool
1 GOVA-school
14 gewone traditionele basisscholen
![Page 11: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/11.jpg)
Panorama ondersteuningsaanbod
scholengemeenschap
![Page 12: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/12.jpg)
Onderwijskundig ondersteunend netwerk
binnen de scholengemeenschap
![Page 13: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/13.jpg)
We doen het voor de leerling!
![Page 14: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/14.jpg)
CODICO VZW
http://www.codicogo.be
De vereniging heeft tot opdracht de directeurs-coördinatoren en de voorzitters van de
scholengemeenschappen basisonderwijs die lid zijn van de vereniging, als groep te vertegenwoordigen in en buiten het onderwijsveld en hen te ondersteunen in hun functie als directeur-coördinator of als voorzitter van een scholengemeenschap. De vereniging wil bovendien: • een adviserend orgaan zijn met betrekking tot het basisonderwijs t.a.v. het GO!, Onderwijs van de
Vlaamse Gemeenschap, en de overheid; • de verbondenheid tussen de DICO’s en de voorzitters van de scholengemeenschappen
bewerkstelligen; • de deskundigheid van de DICO’s, de voorzitters van de scholengemeenschappen en andere
onderwijsbetrokkenen verhogen; • de scholengemeenschappen basisonderwijs van het GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap,
ondersteunen.
![Page 15: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/15.jpg)
Onze visie op de
scholengemeenschappen
Professionele leergemeenschappen ontwikkelen:
professionaliteit van de directeurs verhogen;
onderwijskundige ontwikkelingen introduceren, realiseren en
borgen.
Scholen, schoolleiders, personeelsleden ondersteunen.
Onderwijskundige resultaten verbeteren.
![Page 16: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/16.jpg)
Inspiratie Vrije ruimte
Reflectie
(Re)constructie
![Page 17: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/17.jpg)
Vrije ruimte
“Wil er sprake zijn van collectieve leerprocessen om de
professionaliteit van de professional te verhogen, dan dient men fysiek (tijd en ruimte) en mentaal (vertrouwen,
cohesie) de mogelijkheden te hebben om met elkaar te
leren en te werken.”
“De leden van een professionele leergemeenschap laten zich leiden door een professionele attitude.”
Komen tot delen van kennis, inzichten, praktijken.
(Verbiest, 2011)
![Page 18: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/18.jpg)
De professional binnen de vrije ruimte
In een professionele organisatie werken professionals…
relatief hoog opgeleiden die complex, gespecialiseerd werk verrichten;
kennis en vaardigheden zijn cruciaal voor het succes van de organisatie;
omvang van het middenmanagement en de staforganen is eerder beperkt;
hebben/willen veel autonomie;
eigenwijs en accepteren slechts met mondjesmaat leiding;
energieniveau hangt samen met mate waarin men zich identificeert met de organisatiedoelen.
(Mintzberg, 2006)
![Page 19: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/19.jpg)
Reflectie
De motor van collectieve leerprocessen is de reflectieve dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert praktijken te verhelderen, achterliggende opvattingen te expliciteren en indien nodig te herzien. Men deelt en evalueert samen informatie en werkt samen in het plannen, oplossen van problemen en verbeteren van het leren van leerlingen (Verbiest, 2011).
Zorg dat je elkaar begrijpt – bouw een gemeenschappelijke taal op (Fullan, 2009).
Kan leiden tot constructieve conflicten. Zijn belangrijk om de onderliggende meningen naar boven te brengen (Vanlommel, 2009).
![Page 20: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/20.jpg)
Constructieve conflicten
Constructieve conflicten
Teamleren hoeft echter niet altijd aangenaam of
gemakkelijk te zijn, integendeel. Vaak zal men pas tot
fundamentele verbeteringen komen vanuit crisissen en
een bespreking van diepere verschillen.
(Decuyper, 2012)
![Page 21: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/21.jpg)
Inspiratie
Nieuwe informatie vertalen naar de eigen context.
“Bewust worden van nieuwe informatie en vaardigheden met als resultaat de (adaptieve)inpassing van deze nieuwe informatie en vaardigheden in het persoonlijke referentiekader” (Timperley, 2007).
Inbedding van nieuwe informatie in theoretische kaders.
![Page 22: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/22.jpg)
(Re)constructie
Timperley (2007)
Delen van de nieuwe theorie en praktijken inpassen in de
bestaande praktijken.
De nieuwe theorie en praktijken toepassen zoals voorgeschreven.
Zich actief de nieuwe theorie en praktijken eigen maken en de bestaande praktijk substantieel veranderen.
Het demonstreren van verbeterd reguleren van het leren van
zichzelf en van anderen.
Professioneel handelen verbeteren.
![Page 23: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/23.jpg)
Coconstructie
Coconstructie Bij coconstructie deelt een van de teamleden een mening of idee, terwijl de anderen ernaar luisteren en er vervolgens op voortbouwen. Dit voortbouwen kan bijvoorbeeld gaan om het licht verfijnen, nuanceren of uitdiepen van een uitspraak, bevestiging geven, herhalen of parafraseren, concretiseren en vervolledigen, ... Delen is dus een noodzakelijke voorwaarde voor coconstructie, maar door middel van coconstructie brengt men de interactie op een hoger niveau.
(Decuyper, 2012)
![Page 24: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/24.jpg)
1. Rationeel overtuigen
2. Inspireren
3. Consulteren
4. Gunstige sfeer creëren
5. Persoonlijk beroep doen
6. Onderhandelen
7. Coalitie sluiten
8. Legitimeren o.b.v. autoriteit
9. Druk uitoefenen
Leidt al dan niet tot:
Betrokkenheid
Gehoorzaamheid
Weerstand
Invloedstrategieën
![Page 25: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/25.jpg)
Effecten van het afzonderlijk
aanwenden van invloedstactieken
Invloedstactiek Betrokkenheid
en steun
Gehoorzaam-
heid
Weerstand
Inspireren 90% 10% 0%
Consulteren 55% 27% 18%
Persoonlijk beroep doen 42% 33% 25%
Gunstige sfeer creëren 31% 28% 41%
Onderhandelen 35% 41% 24%
Rationeel overtuigen 23% 30% 47%
Coalitie sluiten 3% 44% 53%
Legitimeren 0% 56% 44%
Druk uitoefenen 3% 41% 56%
![Page 26: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/26.jpg)
Hoe kijken naar de
scholengemeenschap?
Een tool als hefboom
![Page 27: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/27.jpg)
Rol van de DICO
Het ontwikkelen van een visie, samen met de directeurs uitzetten van ontwikkelingslijnen. Realiseren van een gezamenlijke doelgerichtheid.
Een gedeelde visie
Het bevorderen en aanvaarden van gezamenlijke doelen
Het demonstreren van verwachtingen – Gezamenlijke?!
Het begrijpen en stimuleren van de ontwikkeling van de mensen – het bieden van ondersteuning.
Het (samen) tot stand brengen van condities – vormen en optimaliseren van de organisatie. Inwerken op cultuur en structuur van de scholengemeenschap.
Het (samen) aansturen en ondersteunen van het onderwijsaanbod in scholen, van de werkcondities binnen scholen.
Het gaat ook over gedeeld, gespreid leiderschap = leiderschap verdeeld over de verschillende leden.
Indirecte invloed
(Leithwood, 2008)
![Page 28: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/28.jpg)
Kenmerken – waarmee
geconfronteerd?
Verschillende groepen belanghebbenden.
Belangenconflicten bij directeurs.
Concurrentie tussen scholen, tussen directeurs.
Verschillende culturen, waarden, kaders waaruit men denkt – afstemming nodig.
Vertrouwen, gelijkwaardigheid is nodig.
Weinig mogelijkheid om te belonen.
(Piot, 2015)
![Page 29: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/29.jpg)
Management hangt af van…
Omgeving Leiderschap
![Page 30: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/30.jpg)
Ontwikkeling van de tool
Eigen praktijkervaring.
Zoektocht in de wetenschappelijke literatuur.
Ordenen en aanvullen.
![Page 31: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/31.jpg)
Overlopen instrument
Cultuur
ontwik-kelen
A
Visie
ontwik- kelen & Strategie bepalen
B
Structuur
opzetten & methodieken aanwenden
C
Compe-
tenties inzetten
D
Leiderschap
afstemmen
E
Processen
genereren
F
Kwaliteit
bewaken
G
1. Vrije ruimte scheppen
2. Reflecteren
3. Inspireren
4. (Re)(Co) Construeren
![Page 32: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/32.jpg)
Oefening
1. Werken in mini-groepen – groepen van 3
2. Sleutelwoorden bespreken
3. Werkwoord eraan koppelen
4. Overleggen waar te plaatsen in de tool
5. Opkleven van de sleutelwoorden
6. Plenair verwoorden
![Page 33: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/33.jpg)
De tool: een begin…
![Page 34: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/34.jpg)
Mogelijkheden?
Als nulmeting gebruiken.
Bepalen van ontwikkelingspunten.
Om de randvoorwaarden te bewaken.
Vanuit twee perspectieven te bekijken: DICO/directeurs.
Als procesevaluatie-instrument aanwenden.
![Page 35: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/35.jpg)
Praktijken als hefboom
![Page 36: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/36.jpg)
Methodieken functioneel hanteren
Methodieken
Vrije ruimte
ontwikkelen
Reflectie
bevorderen
Inspiratie
opdoen
(Re)construeren
![Page 37: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/37.jpg)
Methodieken
Vrije ruimte
ontwikkelen
Teambuilding
Reflectie
bevorderen
Feedback krijgen
Vragen stellen
Data-analyseren
Luisteren naar inspirerende sprekers
Lezen van professionele literatuur
Rollenspel
Vergelijken van eigen theorie met nieuwe
theorieën
Discussiëren over praktijken
Intervisie
Goede praktijkvoorbeelden - observaties
Evalueren
Brainstorm
Voorspellen
Groepsopdrachten
Synthetiseren
Gebruik van ondersteunend materiaal
Inspiratie
opdoen
(Re)construeren
![Page 38: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/38.jpg)
Hebben scholengemeenschappen
zin?
Kom op tegen Planlast (maart 2013) – Antwerp
Management School (UA):
Ook positief ervaren de directies de scholengemeenschap
als forum voor het delen van ervaringen. Dankzij de
scholengemeenschappen zijn scholen ook partners geworden, stellen de directeurs.
![Page 39: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/39.jpg)
Verdere ontwikkelingen
Verfijnen instrument.
Toetsen van het instrument.
Delen van ervaringen.
Criteria bepalen.
Valideren.
![Page 40: Een scholengemeenschap, heeft het allemaal wel zin? · 2016-06-30 · Vrije ruimte “Wil er sprake ... dialoog tussen de professionals over hun handelen en hun onderwijs. Men probeert](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042407/5f2179c97ef3e522610a1315/html5/thumbnails/40.jpg)
Bronnen
Decuyper, S. (2012). Effectief teamwerk faciliteren, een kader voor het leren van directie- en leerkrachtenteams.
Fullan, M., & St. Germain, C. (2006). Passie en kracht in schoolontwikkeling.
Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2013). Educational Administration.
Leithwood, K., Harris, A., & Hopkins, D. (2008). Seven strong claims about succesful school leadership.
Mintzberg, H. (2006). Organisatiestructuren.
Piot, L. (2010). Andere tijden, andere leiders?
Timperley, H., Wilson, A., Barrar, H., & Fung, I. (2007). Teacher Professional Learning Development.
Verbiest, E. (2011). Leren innoveren.
Vanlommel, K. (2010). Collectief leren in het Vlaamse onderwijs.