ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ 2000-2006 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4 – ΜΕΤΡΟ 4.4.

∆ΡΑΣΗ 3: «Ενέργειες που τίθενται σε εφαρµογή από τους επαγγελµατίες και παρουσιάζουν συλλογικό ενδιαφέρον»

ΥΠΟΕΡΓΟ

«ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΟΣΤΡΑΚΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΤΟΥ

ΘΕΡΜΑΪΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΑΠΟ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ»

ΤΕΛΙΚΟΣ ΑΠΟ∆ΕΚΤΗΣ: Ν.Α. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΕΝΕΡΓΕΙΑ: ΕΓΧΕΙΡΙ∆ΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ:

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

ΕΡΓΟ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΟΥΜΕΝΟ από την ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ, ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΙΚΟ ΜΕΣΟ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΛΙΕΙΑΣ,

κατά 75 % και από το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ∆ΗΜΟΣΙΟ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ,

Π.∆.Ε. κατά 25%.

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ............................................................................................................2

ΠΡΟΟΙΜΙΟ....................................................................................................................3

1. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ ΑΝΤΙΡΡΥΠΑΝΤΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ............4

2. ΠΟΙΕΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΑΠΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙ∆Η; .......................................................................................................5

3. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΚΗΛΙ∆ΑΣ;.............6

3.1. Γενικά χαρακτηριστικά - ιδιότητες.............................................. 6

3.2. Πως εξαπλώνεται και πως κινείται η πετρελαιοκηλίδα; .................. 7

4. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΤΙΡΡΥΠΑΝΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ; ΠΩΣ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΙ;..................................................................................................10

3

ΠΡΟΟΙΜΙΟ

Το «Εγχειρίδιο Ενηµέρωσης», εντάσσεται στις υποστηρικτικές δραστηριότητες του

έργου: «ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΟΣΤΡΑΚΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΘΕΡΜΑΪΚΟΥ

ΚΟΛΠΟΥ ΑΠΟ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ», το οποίο:

- αφορά πρωτοβουλία της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Θεσσαλονίκης, η

οποία είχε την ευθύνη σύνταξης και υποβολής σχετικής πρότασης στο

ΕΠ.Α.Λ. 2000-2006 Μέτρο 4.4. – ∆ράση 3: «Ενέργειες που τίθενται σε

εφαρµογή από τους επαγγελµατίες και παρουσιάζουν συλλογικό

ενδιαφέρον», για τις «Ενέργειες προστασίας των οστρακοκαλλιεργειών του

Θερµαϊκού κόλπου από έκτακτες περιπτώσεις θαλάσσιας ρύπανσης».

Το Έργο, εγκρίθηκε και χρηµατοδοτείται κατά 100% (75% από το

Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και κατά 25% από Εθνικούς

Πόρους) µε την υπ’ αρ 140374/31-01-06 Απόφαση Υπουργού Αγροτικής

Ανάπτυξης και Τροφίµων, τελικός αποδέκτης και φορέας υλοποίησης του

οποίου είναι η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης, µε επιστηµονικό

εταίρο το Πολυτεχνείο Κρήτης.

Το «Εγχειρίδιο Ενηµέρωσης», αφορά ένα εργαλείο για την ενηµέρωση και

πληροφόρηση σχετικά µε την προµήθεια του αντιρρυπαντικού εξοπλισµού από

πετρελαιοειδή, τη χρηστικότητα του, τη χρήση του και τα προσδοκώµενα οφέλη

από τη χρήση του.

Το «Εγχειρίδιο Ενηµέρωσης», εξυπηρετεί:

- στη γνώση, την κατάρτιση και την εκπαίδευση όλων των εµπλεκοµένων

στη χρήση των πλωτών φραγµάτων για την αντιµετώπιση έκτακτων

περιστατικών από θαλάσσια ρύπανση πετρελαιοειδών,

- στην πληροφόρηση τρίτων και κάθε ενδιαφεροµένου, για τη σκοπιµότητα

της προµήθειας των πλωτών φραγµάτων.

Το «Εγχειρίδιο Ενηµέρωσης» ανατέθηκε, συντάχθηκε από την εταιρία Alpha

MENTOR, η οποία αξιοποίησε δευτερογενείς πηγές και πληροφορίες.

Στράτος Καµπούρης Γενικός ∆/ντής

4

1. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ ΑΝΤΙΡΡΥΠΑΝΤΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

Ο Θερµαϊκός Κόλπος αποτελεί µία από τις σηµαντικότερες παραγωγικές περιοχές

της χώρας µας όσον αφορά στην αλιεία και καλλιέργεια δίθυρων µαλακίων. Η

παραγωγή του (µε σαφή εξαγωγικό προσανατολισµό πάνω από 85%) ανέρχεται σε

35.000 µε 40.000 tn ετησίως, που αντιστοιχεί στο 60-75% της εθνικής ετήσιας

παραγωγής οστρακοειδών, αξίας περίπου 15.000.000,00€. Η συγκεκριµένη

παραγωγή προέρχεται σήµερα κυρίως από τη µυδοκαλλιέργεια (98-99%) και σε

µικρότερο βαθµό από την αλιεία περιορισµένου αριθµού ειδών (π.χ. κυδώνια).

Το οικοσύστηµα του Θερµαϊκού κόλπου χαρακτηρίζεται από το υψηλό ποσοστό

παρουσίας οστρακοειδών µε εµπορική αξία, όπως µύδια (Μytilus galloprovincialis),

κυδώνια (Venus verrucosa), χτένια (Flexopecten glaber, F. proteus και Chlamys

opercularis), χάβαρα (Modiolus barbatus), γυαλιστερές (Callista chione),

καλόγνωµες (Arca noae), στρείδια (Ostrea edulis), αχιβάδες (Ruditapes

decussatus), τελίνες (Tellina spp., Donax spp.), αµµοσωλήνες (Solen spp.), κ.α..

Η προστασία των φυσικών πληθυσµών των δίθυρων µαλακίων πρέπει να αποτελεί

κύριο στόχο σήµερα όλων των εµπλεκόµενων φορέων του Ν. Θεσσαλονίκης. Το

γεγονός αυτό, µπορεί να επιτευχθεί µόνο µέσω της ορθολογικής διαχείρισης των

φυσικών αποθεµάτων και της ανάπτυξης νέων και σύγχρονων µεθόδων

καλλιέργειας των οστρακοειδών.

Παράλληλα η λήψη µέτρων πρόληψης από τις πηγές ρύπανσης, είναι απολύτως

σκόπιµη. Η προµήθεια αντιρρυπαντικού εξοπλισµού από πετρελαιοειδή, αφ’ ενός

συµβάλλει στην πρόληψη και αφ’ ετέρου προσθέτει ένα σηµαντικό εργαλείο

αντιµετώπισης και καταστολής έκτακτων περιστατικών θαλάσσιας ρύπανσης από

πετρελαιοειδή.

5

2. ΠΟΙΕΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΑΠΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙ∆Η;

Οι πιθανές πηγές ρύπανσης στη περιοχή µελέτης, κατά αξιολογική σειρά,

αφορούν:

- τη προσόρµιση πλοίων στο λιµάνι της Θεσσαλονίκης. Αφορά εµπορικά,

επιβατικά πλοία και κρουαζιερόπλοια,

- τη προσόρµιση αλιευτικών σκαφών στο λιµάνι της Ν. Μηχανιώνας. Αφορά

κυρίως αλιευτικά σκάφη µέσης αλιείας (βινζότρατες, γρι-γρι, κ.α.),

- τη τροφοδοσία των δεξαµενών αποθήκευσης καυσίµων, πλησίον της έκτης

προβλήτας στη περιοχή Καλοχωρίου.

Μάλλον αποκλείεται η πιθανότητα

ρύπανσης από χερσαία πηγή, π.χ.

δυτική είσοδος πόλης Θεσσαλονίκης

από οδικό άξονα Π.Α.Θ.Ε.,

βιοµηχανική περιοχή Σίνδου,

αεροδρόµιο «ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ», κ.λ.π.

Με βάση τις πιθανές πηγές ρύπανσης και τα συλλεχθέντα στοιχεία, εκτιµάται

ότι η έκτακτη θαλάσσια ρύπανση, µπορεί να προκύψει:

- Από ρήγµα τοιχωµάτων πλοίου (πρόσκρουση σε ύφαλο ή βαρύ ασταθές

αντικείµενο, πρόσκρουση µε άλλο σκάφος), που θα επιφέρει διαρροή

καυσίµου.

Σε αυτή τη περίπτωση, που είναι και η πλέον ακραία, η ποσότητα διαρροής

καυσίµου, είναι πολύ µεγάλη και ανταποκρίνεται στο 40-100% του

συνολικού αποθέµατος των καυσίµων.

Το µέγεθος του ρήγµατος στη γάστρα του πλοίου, ο εξοπλισµός του πλοίου

και η ύπαρξη σχεδίου του πλοίου για µετάγγιση µέρους του καυσίµου, σε

µη διαρηγµένες δεξαµενές του, περιορίζει σηµαντικά ή όχι το µέγεθος της

θαλάσσιας ρύπανσης.

- Από πυρκαγιά ή έκρηξη, ή συνδυασµό τους, ως αποτέλεσµα βλάβης ή

αστοχιών σε εργασίες επί του πλοίου.

Σε αυτή τη περίπτωση, επιφέρει σηµαντική ρύπανση, που µπορεί να

οδηγήσει και σε ακραίο ενδεχόµενο καθολικής απώλειας των καυσίµων ή

και βύθισης του πλοίου.

- Περιπτώσεις υπερχείλισης (τροφοδοσία πλοίων, µε καύσιµα κίνησης ή

καύσιµα προς µεταφορά, τροφοδοσία ή παροχή µε καύσιµα των αποθηκών

πετρελαίου), σε διαδικασίες µετάγγισης καυσίµων και συνοδεία σφαλµάτων

–κυρίως- ανθρώπινου δυναµικού. Οι περιπτώσεις αυτές, είναι και οι πλέον

ήπιου χαρακτήρα στη θαλάσσια ρύπανση.

Εικόνα 1: Αντιµετώπιση θαλάσσιων ρυπάνσεων

6

3. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΚΗΛΙ∆ΑΣ;

3.1. Γενικά χαρακτηριστικά - ιδιότητες

Στον πίνακα 1 παρέχονται οι βασικές φυσικές ιδιότητες ορισµένων διακινούµενων

στη χώρα µας πετρελαιοειδών.

Τα βασικά διακινούµενα πετρελαιοειδή, -και στην ευρύτερη περιοχή του Θερµαϊκού

κόλπου- αφορούν το πετρέλαιο κίνησης και το πετρέλαιο θέρµανσης.

Είναι αναγκαία η γνώση των βασικών φυσικοχηµικών ιδιοτήτων, των κατηγοριών

αυτών των πετρελαιοειδών.

Ι∆ΙΟΤΗΤΕΣ

ΤΥΠΟΙ

ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ

ΣΕ 15οC gr/cm3

ΟΡΙΟ

ΑΠΟΣΤΑΞΗΣ

ΣΕ οC

IΞΩ∆ΕΣ cst ΣΗΜΕΙΟ

ΑΝΑΦΛΕΞΗΣ

ΣΕ οC

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ

ΘΕΡΜ/ΣΗΣ

0.80-0.90 200-380 9.5/20οC > 55

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ

ΚΙΝΗΣΗΣ

0.81-0.89 250-360 9.5/20οC > 55

Με τη βοήθεια του λογισµικού Automated Data Inquiry for Oil Spills και

ενσωµατωµένου βραχείας πρόβλεψης υπολογιστικού µοντέλου παρουσιάζονται

ορισµένα διαγράµµατα παραµονής στη θάλασσα ενός τύπου Fuel Oil 1500 καθώς

και µεταβολής των ιδιοτήτων του. Οι αλγόριθµοι που χρησιµοποιούνται σε αυτό

προέρχονται από εµπειρικά και θεωρητικά στοιχεία.

• Η µείωση του ποσοστού του παραµένοντος όγκου οφείλεται στην φυσική

εξάτµιση και βιοαποικοδόµηση των πετρελαιοειδών.

• Το γεγονός, ότι τα πετρέλαια κατά την διάρκεια της πρώτης ηµέρας

παρουσιάζουν όγκο µεγαλύτερο από 100%, οφείλεται στην δηµιουργία

γαλακτωµάτων.

Εικόνα 2: Πετρελαιοκηλίδα

7

Σε ένα σενάριο διαρροής ενός τόνου του παραπάνω πετρελαίου, σε θερµή περίοδο

(Επιφ. Θερµοκρασία νερών 23.70C, Αλατότητα επιφ. Νερών 38.94 pss, Μεταβλητό

πεδίο κυκλοφορίας επιφανειακών νερών (Β∆ - ∆, 2.8 - 5 cm/sec, πεδίο ανέµου

επιφανείας BB∆, 3 - 5 Beaufort) διαπιστώνεται ότι µέσα στο διάστηµα των 8

πρώτων ωρών το 7% της ποσότητας του πετρελαίου έχει εξατµισθεί, 10% έχει

διασκορπιστεί ενώ παραµένει στην επιφάνεια της θάλασσας το 88%. Η εικόνα στη

συνέχεια δείχνει παραµονή του 65% του πετρελαίου στη θάλασσα µε την

ποσότητα που διαλύεται στη στήλη του νερού µε τη συνδροµή της διασποράς να

παρουσιάζει σχεδόν γραµµική αύξηση στη διάρκεια και των υπολοίπων 3 ηµερών.

Στη ψυχρή περίοδο εξαιτίας της προσθήκης µηχανικής ενέργειας στο σύστηµα

διπλασιάζεται η φυσική διασπορά και το παραµένον πετρέλαιο στη θάλασσα

εκτιµάται σε λιγότερο από 30% µετά το πέρας των 4 ηµερών.

3.2. Πως εξαπλώνεται και πως κινείται η πετρελαιοκηλίδα;

Η πρόβλεψη της εξάπλωσης της πετρελαιοκηλίδας, αλλά και η πιθανή κίνηση της,

αποτελούν κρίσιµους παράγοντες για την επιτυχή αντιµετώπιση έκτακτων

περιστατικών θαλάσσιας ρύπανσης από πετρελαιοειδή.

α. Πιθανή εξάπλωση πετρελαιοκηλίδας

Οι καλύτερες µετεωρολογικές συνθήκες, όπου διευκολύνεται η πρόβλεψη και η

αντιµετώπιση του περιστατικού, αφορούν συνθήκες µε απόντες ανέµους και

θαλάσσια ρεύµατα και περιορισµένη εξάτµιση του πετρελαιοειδούς.

8

Σε αυτές τις συνθήκες, η πιθανή εξάπλωση της πετρελαιοκηλίδας ως συνάντηση

του χρόνου, αποτυπώνεται στο πίνακα που ακολουθεί:

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΡΟΝΟΣ

ΕΞΑΠΛΩΣΗΣ

ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ

ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ

5 t 50 t 500 t

1 h 0.006 0.016 0.076

2 h 0.016 0.023 0.107

ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ 5 h 0.065 0.065 0.169

km 2 10 h 0.183 0.183 0.240

24 h 0.518 0.680

48 h 1.930

72 h 3.540

1 h 0.980 3.6 7.5

2 h 0.348 2.5 5.3

ΠΑΧΟΣ 5 h 0.088 0.9 3.4

mm 10 h 0.031 0.3 2.4

24 h 0.1 0.84

48 h 0.3

72 h 0.16

β. Πιθανή κίνηση της πετρελαιοκηλίδας

Η πρόβλεψη της κίνησης της πετρελαιοκηλίδας, µε την ύπαρξη κυµατισµού (ρεύµα

νερού) και ανέµου και η εξάπλωση της, απαιτούν ικανοποιητικές πληροφορίες, για:

- µετεωρολογικά δεδοµένα, κατά τη φάση εκδήλωσης του περιστατικού

και κυρίως της ταχύτητας των επιφανειακών ρευµάτων

- ωκεανογραφικά δεδοµένα, όπως π.χ. τη κίνηση των θαλάσσιων

ρευµάτων.

Ένας τρόπος πρόβλεψης της κίνησης και εξάπλωσης της πετρελαιοκηλίδας –µε

άνεµο και κυµατισµό- ακολουθεί τον υπολογισµό της διανυσµατικής πρόθεσης

του 100% της ταχύτητας του ρεύµατος και του 3% της ταχύτητας του ανέµου.

Η κηλίδα θα κινηθεί στην διεύθυνση της συνισταµένης µε ταχύτητα ίση µε το

µέτρο του ανύσµατος της συνισταµένης.

9

Ένας άλλος τρόπος, αφορά τον υπολογισµό της ταχύτητας των επιφανειακών

ρευµάτων η οποία αντιστοιχεί στη τιµή

Cd . ρα . Uαν2

ρν (f . Nz)1/2

όπου ρν και ρα είναι η πυκνότητα νερού και αέρα αντίστοιχα, f, Cd και Νz η

παράµετρος Coriolis και οι συντελεστές σύρσης και κινηµ. συνεκτικότητας και

U αν η ταχύτητα του ανέµου 10 µέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας,

µπορούµε απλά να θεωρήσουµε απουσίας άλλων ρευµάτων στην περιοχή ότι

τα επιφανειακά, ανεµογενή ρεύµατα θα έχουν ταχύτητα το 3% της ταχύτητας

του ανέµου µετρηθείσα σε απόσταση 10 µέτρων πάνω από την επιφάνεια της

θάλασσας.

Στη βιβλιογραφία υπάρχουν µοντέλα πρόβλεψης της εξάπλωσης των

πετρελαιοειδών στην θάλασσα, του ποσοστού εξάτµισης και της µετατροπής

του ιξώδους, σε συνάρτηση µε τις φυσικοχηµικές ιδιότητες των πετρελαιοειδών

και το µέγεθος της ρύπανσης.

Με βάση δεδοµένα της περιοχής, σε συνδυασµό µε την αξιολόγηση των

µετεωρολογικών δεδοµένων της περιόδου παρέµβασης (διεύθυνση και

ταχύτητα ανέµων), πρέπει να αντιµετωπισθεί το περιστατικό:

- σε α’ φάση, στον σαφή οριοθετηµένο περιορισµό της πετρελαιοκηλίδας

- σε β’ φάση, στον ασφαλή εγκλωβισµό της πετρελαιοκηλίδας.

10

4. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΤΙΡΡΥΠΑΝΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ; ΠΩΣ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΙ;

4.1. Η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης, έχει προµηθευτεί:

- 1650 µέτρα πλωτού φράγµατος

- δύο (2) συσκευές βαρέως τύπου ανάκτησης πετρελαιοειδών (skimmer).

Ο εξοπλισµός αυτός, έχει αποθηκευτεί και βρίσκεται σε ετοιµότητα, στα σηµεία:

- στη περιοχή του αλιευτικού

καταφυγίου εκβολών ποταµού

Λουδία και σε οικίσκο από panels

κυριότητας και διάθεσης για το

σκοπό αυτό, από το ∆ήµο Αξιού,

θα αποθηκευθούν:

- 1.000 m, πλωτού

φράγµατος

- ένα (1) skimmer

- στη περιοχή του αλιευτικού

λιµανιού Ν. Μηχανιώνας και σε αποθηκευτικό χώρο που παραχωρεί για το

σκοπό αυτό η Ιχθυόσκαλα Ν. Μηχανιώνας, θα αποθηκευθούν:

- 650 m, πλωτού φράγµατος

- ένα (1) skimmer

Η επιλογή της αποθήκευσης και διασποράς του εξοπλισµού, καθώς η αναλογία

αποθήκευσης µέτρων πλωτού φράγµατος στις δύο περιοχές, ανταποκρίνεται:

- στην ετοιµότητα αντιµετώπισης έκτακτων περιστατικών θαλάσσιας

ρύπανσης, στα δύο κρίσιµα αλιευτικά και οστρακοπαραγωγικά πεδία:

δυτικά του λιµανιού της Θεσσαλονίκης, όπου βρίσκονται οι

οστρακοπαραγωγικές ζώνες της παραλίας Χαλάστρας και των

εκβολών του π. Λουδία, έως και το εκβολικό σύστηµα του ο.

Αλιάκµονα.

ανατολικά του λιµανιού της Θεσσαλονίκης, όπου βρίσκονται

τα σηµαντικά οστρακοαλιευτικά πεδία της Ν. Μηχανιώνας και

του Αγγελοχωρίου και η οστρακοπαραγωγική ζώνη του

Αγγελοχωρίου.

4.2. Η χρησιµοποίηση του αντιρρυπαντικού εξοπλισµού, όταν και εφ’ όσον

απαιτηθεί, θα χρησιµοποιηθεί µε βάση το ισχύον –κάθε φορά- «Σχέδιο έκτακτης

ανάγκης», βασικά χαρακτηριστικά του οποίου αποτελούν:

Εικόνα 3: Πλωτά φράγµατα

11

α. Καθορισµός κρίσιµων θέσεων που χρήζουν προστασίας

Η προµήθεια του αντιρρυπαντικού εξοπλισµού, από έκτακτα περιστατικά

θαλάσσιας ρύπανσης (πλωτά φράγµατα και skimmer), σχεδιάσθηκε, εγκρίθηκε

και χρηµατοδοτείται για τη προστασία των οστρακοκαλλιεργειών του

Θερµαϊκού κόλπου.

- στο Θερµαϊκό κόλπο (και στα διοικητικά όρια του ν. Θεσσαλονίκης) έχουν

αναπτυχθεί 260 µονάδες long-line (πλωτές) και 95 µονάδες πασσαλωτές

µυδοκαλλιέργειας,

- η παραγωγική αυτή δραστηριότητα, αποτελεί τη κύρια δραστηριότητα στο

Θερµαϊκό κόλπο.

- παράλληλα, αναπτύσσεται η αλιεία (µε σκάφη παράκτιας αλιείας κυρίως)

και η οστρακοαλιεία στο µυχό του Θερµαϊκού κόλπου.

- σηµαντικός και κρίσιµος παράγοντας για τη διατήρηση και ενίσχυση της

οστρακοαλιείας και οστρακοκαλλιέργειας, αφορά η προστασία και

διαχείριση του περιβάλλοντος.

- η ύπαρξη ειδικών καθεστώτων προστασίας, στη περιοχή του ∆έλτα Αξιού –

Γαλλικού - Λουδία και Αλιάκµονα, συµβάλει καθοριστικά στη βιοπικοιλότητα

της περιοχής και στη διαµόρφωση εκείνων των φυσικοχηµικών

παραµέτρων του νερού, οι οποίες συµβάλουν αποφασιστικά στην εκτροφή

και στη διατήρηση των αλιευτικών πεδίων.

Οι τρεις θέσεις, αφορούν και τις κύριες και κρίσιµες θέσεις προστασίας, όπως

αποτυπώνονται και στο χάρτη που ακολουθεί:

12

13

β. Προσωπικό και µέσα χρήσης του εξοπλισµού

Το προσωπικό και µέσα κινητοποίησης, θα φορούν:

- προσωπικό της Ν.Α.Θ. και των ∆ήµων Αξιού, Χαλάστρας και

Μηχανιώνας

- επαγγελµατίες και στα σκάφη τους, που δραστηριοποιούνται στο

Θερµαϊκό κόλπο, υπό τις παρακάτω προϋποθέσεις

- τα αλιευτικά σκάφη τα οποία θα χρησιµοποιηθούν, πρέπει:

να είναι σε θέση να φορτώσουν (ανυψωτικά µηχανήµατα)

και να µεταφέρουν τα πλωτά φράγµατα και τα skimmer

τα σκάφη που θα χρησιµοποιηθούν, στο δυτικό τµήµα του

Θερµαϊκού κόλπου και από το αλιευτικό καταφύγιο εκβολών

π.Λουδία, πρέπει να είναι τα ακάρινα σκάφη των

οστρακοκαλλιεργητών, λόγω του αβαθούς της θαλάσσιας

περιοχής

- σε περιπτώσεις έκτακτου περιστατικού θαλάσσιας ρύπανσης, κατ’

ελάχιστο θα πρέπει να χρησιµοποιηθούν:

τρία σκάφη από το αλιευτικό καταφύγιο εκβολών π. Λουδία

(δύο για τη µεταφορά των πλωτών φραγµάτων και ένα για

τη µεταφορά skimmer)

δύο σκάφη από τη Ιχθυόσκαλα Ν. Μηχανιώνας (ένα για τη

µεταφορά πλωτών φραγµάτων και ένα για τη µεταφορά του

skimmer)

Για το σκοπό αυτό και µετά τις διαδικασίες επίδειξης της χρήσης του

εξοπλισµού και µε βάση τις προδιαγραφές του εξοπλισµού, θα πρέπει µε

ευθύνη της Ν.Α.Θ., να καταγραφούν τα σκάφη που κρίνονται κατάλληλα και

τα στοιχεία των ιδιοκτητών τους.

γ. Ενεργοποίηση του «Σχεδίου έκτακτης ανάγκης»

Η έναρξη του συναγερµού, θα είναι αποτέλεσµα:

- είτε σήµατος του «Κ.Λ.Θ.»

- είτε πληροφόρησης από αλιέα ή οστρακοπαραγωγό, προς τη Ν.Α.Θ.

και τους προκείµενους δήµους.

Με την έναρξη του συναγερµού, κινητοποιείται και δραστηριοποιείται το

οργανόγραµµα:

14

Ο γενικός συντονισµός, υλοποιείται από τη Ν.Α.Θ. µε την εποπτεία της

Λιµενικής Αρχής.

Ο υπεύθυνος της ∆/νσης Περιβάλλοντος, ενεργοποιεί τους δύο σταθµούς (∆.

Αξιού και ιχθυόσκαλα Ν. Μηχανιώνας) και ζητεί την εφαρµογή του σχεδιασµού

κινητοποίησης, παράλληλα ενηµερώνει και τους δήµους Ν. Μηχανιώνας και

Χαλάστρας.

Οι δύο σταθµοί –µε βάση το σχεδιασµό κινητοποίησης- κινητοποιούν

προσωπικά και πλωτά µέσα.

Η δραστηριοποίηση του οργανογράµµατος, θα πρέπει να ακολουθεί το

πρωτόκολλο:

ΣΚΑΦΟΣ 1

ΣΚΑΦΟΣ 2

ΣΚΑΦΟΣ 3

ΣΚΑΦΟΣ 1

ΣΚΑΦΟΣ 2

ΙΧΘΥΟΣΚΑΛΑ Ν. ΜΗΧΑΝΙΩΝΑΣ

ΕΝΩΣΗ ΠΛΟΙΟΚΤΗΤΩΝ ΜΕΣΗΣ ΑΛΙΕΙΑΣ

ΑΛΙΕΥΤΙΚΟΙ & ΟΣΤΡΑΚΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΙ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ Ν. ΜΗΧΑΝΙΩΝΑΣ & ΑΓΓΕΛΟΧΩΡΙΟΥ

∆ΗΜΟΣ ΑΞΙΟΥ ΟΣΤΡΑΚΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ∆. ΑΞΙΟΥ Ο

«ΠΟΣΕΙ∆ΩΝ»

∆ΗΜΟΣ Ν. ΜΗΧΑΝΙΩΝΑΣ

∆ΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ

Ν.Α.Θ.

∆/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

15

Το πρωτόκολλο αυτό, θα πρέπει να επικαιροποιείται ανά τακτά χρονικά

διαστήµατα, όχι µεγαλύτερα των έξι (6) µηνών, όπου θα επιβεβαιώνονται:

α. η καταλληλότητα και η επιχειρησιακή ικανότητα των σκαφών

β. η επιβεβαίωση ή αλλαγή των αριθµών κλήσεων τηλεφώνου όλων των

εµπλεκοµένων.

ΣΚΑΦΟΣ1 Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΤΗΛ: ΣΚΑΦΟΣ 2 Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΤΗΛ: ΕΦΕ∆ΡΙΚΟ ΣΚΑΦΟΣ Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΤΗΛ:

ΣΚΑΦΟΣ1 Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΤΗΛ: ΣΚΑΦΟΣ 2 Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΤΗΛ: ΣΚΑΦΟΣ 3 Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΤΗΛ: ΕΦΕ∆ΡΙΚΟ ΣΚΑΦΟΣ 1 Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΤΗΛ: ΕΦΕ∆ΡΙΚΟ ΣΚΑΦΟΣ 2 Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΤΗΛ:

Ν.Α.Θ. Τηλ. συντονιστή:

Τηλ. αναπληρ. Συντονιστή:

∆/ΝΤΗΣ ΙΧΘΥΟΣΚΑΛΑΣ τηλ: ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΒΑΡ∆ΥΑΣ τηλ: ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥ τηλ:

∆ΗΜΑΡΧΟΣ ΑΞΙΟΥ τηλ: ΑΝΤ/ΧΟΣ ∆. ΑΞΙΟΥ τηλ: ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥ τηλ:

16

4.3. Ποιες είναι οι απαιτήσεις αποθήκευσης και συντήρησης του

αντιρρυπαντικού εξοπλισµού;

• Τόσο τα πλωτά φράγµατα, όσο και οι συσκευές ανάκτησης πετρελαιοειδών

(skimmer), απαιτείται να φυλάσσονται σε χώρους µε περιορισµένη υγρασία και

σε φυλασσόµενα σηµεία.

Ειδικότερα για τα πλωτά φράγµατα –και κατά το χρόνο αποθήκευσης- πρέπει να

λαµβάνονται µέτρα αποµάκρυνσης των τρωκτικών και προστασίας από τις

υπεριώδεις ακτινοβολίες του ήλιου.

Είναι σκόπιµη η επιθεώρηση τους, ανά χρονικό διάστηµα 4-6 µηνών.

• Μετά από κάθε χρήση -είτε αυτή αφορά άσκηση ετοιµότητας, είτε υπαρκτή

αντιµετώπιση ρύπανσης πετρελαιοειδών- είναι απαραίτητη η πλύση του

αντιρρυπαντικού εξοπλισµού µε καθαρό νερό, θερµοκρασίας 50-60ο C.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις θαλάσσιας ρύπανσης, όπου –µετά τη χρήση τους και

την πλύση τους- παραµένουν υπολείµµατα πετρελαιοειδών, πρέπει να γίνει

χρήση καθαρού νερού µε πρόσµιξη αιθυλικής αλκοόλης σε ποσοστό περίπου

10%.