Einstaklingsmiðað nám: Hvaðan er þetta hugtak? Hvað merkir það?

Ingvar Sigurgeirsson nóv 2006

Hvaðan kemur hugtakið?

• Stefnumörkun Fræðslumiðstöðvar Reykjavíkur:

... á næstu árum verði unnið að þróun kennsluhátta þannig að skipulag námsins verði einstaklingsmiðaðra en nú er og aukin áhersla lögð á fjölbreytta kennsluhætti, s.s. með auknu vali, samkennslu árganga, aukunni hóp- og þemavinnu og nýtingu netsins ... (Starfsáætlun fræðslumála í Reykjavík 2004)

• Sjá m.a. í bæklingi Gerðar G. Óskarsdóttur (2003): Skólastarf á nýrri öld

Ótal orð ... sama kennslufræði?Ensk heiti Íslensk heiti

Individualized learning, instruction, -teaching, -curriculum, -education

Einstaklingsmiðun, einstaklingsmiðað nám, -kennsla ...

Differentiation, differentiated instruction, -teaching, -curriculum,

Námsaðlögun, námsaðgreining, einstaklingsmiðun

Multi-level instruction, -curriculum Fjölþrepakennsla

Responsive instruction, -teaching Gagnvirk kennsla, sveigjanlegir kennsluhættir, sveigjanlegt skólastarf

Adaptive learning Sveigjanlegt nám

Personalized instruction (England) Einstaklingsmiðuð kennsla

Open school, open classroom, integrated day (England)

Opinn skóli, opin skólastofa, heildstætt skólastarf,

Multiage education, mixed-age grouping

Aldursblöndun, samkennsla árganga, samkennsla aldurshópa

Inclusive education Skóli án aðgreiningar, skóli fyrir alla

Multi-cultural education Fjölmenningarleg kennsla

Heimild um orð um hugtök tengd einstaklingsmiðuðu námi:

Ingvar Sigurgeirsson (2005). Um einstaklingsmiðað nám, opinn skóla og enn fleiri

hugtök ... Uppeldi og menntun 14(2): 9–27

Þessa grein þurfið þið að þrautlesa!

• Samfélagsbreytingar• Ör tækniþróun• Þróun miðla• Nýjar (?) kröfur í

atvinnulífi• Hnattvæðingin• Nemendahópurinn verður

stöðugt fjölbreyttari• Kennslufræðileg rök• Lög og Aðalnámskrá

Hvers vegna einstaklingsmiðað nám?

Markmið grunnskólans 2. grein Hlutverk ... er að búa nemendur undir líf og starf í lýðræðisþjóðfélagi sem er í sífelldri þróun. Starfshættir ... skulu því mótast af umburðarlyndi, kristilegu siðgæði og lýðræðislegu samstarfi. Skólinn skal temja nemendum víðsýni og efla skilning þeirra á kjörum fólks og umhverfi, á íslensku þjóðfélagi, sögu þess og sérkennum og á skyldum einstaklingsins við samfélagið. Grunnskólinn skal leitast við að haga störfum sínum í sem fyllstu samræmi við eðli og þarfir nemenda og stuðla að alhliða þroska, heilbrigði og menntun hvers og eins (leturbr. mín). Grunnskólinn skal veita nemendum tækifæri til að afla sér þekkingar og leikni og temja sér vinnubrögð sem stuðli að stöðugri viðleitni til menntunar og þroska. Skólastarfið skal því leggja grundvöll að sjálfstæðri hugsun nemenda og þjálfa hæfni þeirra til samstarfs við aðra.

(Þessi ákvæði komu í lög 1974!)

Aðalnámskrá grunnskóla 1999

• Það er skylda hvers skóla að laga námið sem best að nemendum hverju sinni. Nemendur eiga rétt að viðfangsefnum sem henta námsgetu þeirra og hæfni. (Aðalnámskrá grunnskóla. 1999:21)

• Val á kennsluaðferðum og skipulag skólastarfs verður að miðast við þá skylduskyldu grunnskóla að sjá hverjum nemanda fyrir bestu tækifærum til náms og þroska. Kennslan verður að taka mið af þörfum og reynslu einstakra nemenda og efla með nemendum námfýsi og vinnugleði. (Aðalnámskrá grunnskóla. 1999:32, leturbreytingar IS)

Markmið og starfshættir framhaldsskóla (úr Aðalnámskrá)

Við lok náms í framhaldsskóla er stefnt að því að nemendur hafi fengið alhliða menntun sem er við hæfi hvers og eins … hafi tamið sér sjálfstæði í hugsun og vinnubrögðum, ábyrgð á eigin námi … Skólum ber einnig að gefa nemendum tækifæri til að spreyta sig á viðfangsefnum að eigin vali … Miklu máli skiptir að allir nemendur fái tækifæri til að leggja stund á nám sem vakið getur áhuga þeirra og tekur mið af getu þeirra og framtíðaráformum. Skólar skulu kappkosta að vekja áhuga nemenda á námi en gera þá ekki að óvirkum þiggjendum. Kennsluhættir þurfa því að vera fjölbreyttir, mótast af sveigjanleika og vera í samræmi við þá skólastefnu sem skólar leitast við að framfylgja. (Leturbreyting mín – feitletruðu orðin vísa til áherslna sem gjarnan eru tengdar einstaklingsmiðuðu námi)

Er ástæða til að gera markmiðum eins og þessum hærra undir höfði?

• Tjáning (ritfærni, munnleg tjáning)• Samstarfshæfni• Þekking – eða hæfni í þekkingarleit -

upplýsingalæsi• Gagnrýnin hugsun• Sköpun• Frumkvæði, áræðni• Dugnaður

Dæmi um áherslur í stefnumörkun Reykjavíkurborgar

• Ábyrgð nemenda á eigin námi

• Þemanám – samþætting • Val nemenda• Samvinnunám• Fjölbreytt, sveigjanlegt

námsumhverfi – skólinn sem vinnustaður

• Markviss notkun tölvu og upplýsingatækni

• Skapandi starf

• Frumkvæði nemenda og sjálfstæði í vinnubrögðum

• Samvinna nemenda, kennara og foreldra

• Náin tengsl við grenndarsamfélag, umhverfi og atvinnulíf

• Þverfagleg samvinna kennara

• Kennarinn sem leiðbeinandi

• Áhersla á tengsl við umhverfið• Höfð er hliðsjón af áhuga og þörfum nemenda –

nemendur hafa val um viðfangsefni• Virkar kennsluaðferðir ... áhersla á sjálfstæð

vinnubrögð, öflun upplýsinga ... leikni ... áþreifanleg viðfangsefni

• Áhersla á ábyrgð nemenda• Fjölbreytt og áhugavekjandi viðfangsefni ...

kennsluaðferðir• Fjölbreytt og örvandi námsumhverfi• Leiðsagnarhlutverk kennara

Opni skólinn hafði einstaklingsmiðun að leiðarljósi

Úr bókinni Skólastofan: Umhverfi til náms og þroska (1981).

Einstaklingsmiðað nám merkir oftast að kennarar reyna með markvissum hætti við að koma betur til móts við hvern nemanda

með hliðsjón af ...

Getu og kunnáttu og hvers og einsHæfileikum ÁhugaNámstíl (Learning Style)Framtíðaráformum

Berið þessi atriði saman við ákvæði í

kafla um markmið og starfshætti

framhaldskólans í Aðalnámskrá frh.sk.!

Carol Ann Tomlinson

Leadership for Differentiating Schools and Classrooms. 2000.

Differentiated, flexible, personalized and responsive instruction

How to Differentiate Instruction in Mixed-Ability Classrooms. 1995 / 2001 (2. útgáfa).

The Differentiated Classroom. Responding to the Needs of All Learners. 1999.

Fulfilling the Promise of the Differentiated Classroom: Strategies and Tools for Responsive Teaching. 2003.

Að sumu leyti má segja að námsaðlögun (einstaklings-miðun) felist í því að kennarinn viðurkennir að krakkar læra á mismunandi hátt, og bregst við því með ákveðnum hætti í kennslu sinni. Orðabókarskilgreining er eitthvað á þessa leið: „að laga námsefni, viðfangsefni og verkefni að því hvar nemandinn stendur í náminu, með hliðsjón af áhuga hans og hvernig honum hentar best að læra.”

On some level, differentiation is just a teacher acknowledging that kids learn in different ways, and responding by doing something about that through curriculum and instruction. A more dictionary-like definition is "adapting content, process, and product in response to student readiness, interest, and/or learning profile. (Bafile, 2004)

Skilgreining Carol Ann Tomlinson

Líkan Tomlinson

Hægt er að einstaklingsmiða:

Inntak(Content)

Inntak(Content)

Með hliðsjón af

Með því að beita aðferðum á ýmsu tagi ...

Aðferð(Process)

Aðferð(Process)

Skil(Product)

Skil(Product)

Umhverfi(Environment)

Umhverfi(Environment)

Námshæfi /getu(Readyness)

Námshæfi /getu(Readyness)

Áhuga(Interest)

Áhuga(Interest)

Námstíl(Learning Style)

Námstíl(Learning Style)

Viðhorfi(Affect)Viðhorfi(Affect)

Aðferðir sem henta einstaklingsmiðuðu skólastarfi samkvæmt Tomlinson o.fl.

• Samvinnunám• Fjölgreinda-

kennsla• Einstaklingsmiðað

heimanám• Námssamningar• Samkomulagsnám• Þemanám,

heildstæð viðfangsefni

• Þyngdarskipt efni

• Sjálfstæð viðfangsefni

• Vinnuspjöld

• Valverkefni + valnámskeið

• Frjáls verkefni

• Stöðugt, alhliða námsmat

• Fjölbreytt náms-gögn, textar, ítarefni

• Markviss notkun ólíka miðla

• Kennsluforrit• Samræðuaðferðir• Áhugasvæði – krókar

– valsvæði (hringekjur)

• Áhugahópar• Jafningjakennsla

• Lausnaleitarnám

Einstaklingsmiðun, dæmi um skóla

• Grunnskólar: Ingunnarskóli, Laugalækjarskóli, Norðlingaskóli, Sjálandsskóli, Salaskóli

• Framhaldsskólar: Fjölbrautaskóli Snæfellinga, Framhaldsskólinn á Laugum

• Dæmi um skóla þar sem langt er gengið í átt til einstaklingsmiðaðs náms: Zoo School í Minnesota (sjá grein í Netlu)

Auðvelt er að finna heimildir um einstaklingsmiðað nám á Netinu:

Kennsluaðferðavefurinn

Skref í átt til einstaklingsmiðaðs náms

Samkennslaárganga

http://starfsfolk.khi.is/ingvar/

www.skolathroun.is