eğitimcilerin eğitimi bölüm 6: veri boşlukları, veri akış faaliyetleri...

Eğitimcilerin EğitimiBölüm 6: Veri Boşlukları, Veri Akış Faaliyetleri ve Prosedürler

Esra KOÇ

23.02.2017, ANTALYA

Sunum İçeriği

• Veri Akış Faaliyetleri, prosedürler ve kontrol sistemleri

• Veri Boşlukları

• Eksik ve kayıp verinin ikamesi

Veri Yönetimi ve Kontrolü

Veri akış faaliyetleri

Kontrol sistemleri

Düzeltmeler ve düzeltici faaliyetler

Hizmet alımı ile gerçekleştirilen faaliyetler

Veri boşlukları

Kayıtlar ve belgelendirme

Veri Akış Faaliyetleri

• Birincil veri kaynağından emisyon raporuna kadar tüm faaliyetler

• Verilerin elde edilmesi, işlenmesi ve kullanılması ile ilgili faaliyetler• Veri temini, sinyal işleme, toplama, hesaplama, depolama …

• Veri akış faaliyetlerine yönelik yazılı prosedür

Örnek: Doğalgaz Veri Akış Diyagramı

Örnek: Fuel oil Veri Akış Diyagramı

Planlama kayıtlarından alınan

çalışma saati verileri elde edilir.

Alınan çalışma saatlerinin CO2 hesaplama

exceline girilmesi

Çevre Görevlisi

Yıllık tüketilen fuel oil miktarı

EF ve NKD İ&R Tebliği Ek-5

referans değerler Tebliğ revizyonlarında güncelleme olup

olmadığının kontrolü

Çevre Görevlisi

Fuel oil için EF ve NKD

Yıllık tüketilen fuel oil miktarı, EF

ve NKD

Hesaplama excelinde fuel oil yanmasından

kaynaklı yıllık CO2 emisyonunun hesabı

Çevre Görevlisi

Fuel oil yanmasından kaynaklı yıllık

CO2 emisyonu

Girdi Verileri Faaliyet Çıktı Verileri

CO2 Emisyon hesabının gözden geçirilmesi

Çevre Birimi

Yıllık emisyon raporunun doğrulayıcı

kuruluşa iletilmesi

Fuel oil yanmasından kaynaklanan yıllık CO2

emisyonu

Örnek: Veri yönetimi prosedürü

Veri Boşlukları

• Mevzuat gereklilikleri• Uygun tahmin yöntemi ile ihtiyatlı ikame veri

• Yazılı prosedür

• İhtiyatlı tahminlerde uygun güven aralığına erişim

• Veri boşluğu örnekleri• Ölçüm cihazının bozulması

• Eksik kalibrasyon, eksik analizden kaynaklı uygunsuzluklar

• Eksik veri transferi

Veri Boşluklarının Giderilmesine Yönelik Yöntemler (Hesaplama Temelli Yöntem)

Uygun olmayan veya kayıp veri

Ölçümlerden direkt ikame edilebilen veri

Aynı kademede ikame veri

1. Öncelikli

Kalite kaybı ile ikame veri

2. Öncelikli

Ölçümlerden direkt ikame edilemeyen veri

Daha düşük kademede ikame veri (hesaplama

faktörleri için)

3. Öncelikli

Tahmine dayalı ikame veri

Parametrelerin korelasyonu

4. Öncelikli

Geçmiş tarihli veriler

5. Öncelikli

Uzman tahminleri

6. Öncelikli

Veri Boşluklarının Giderilmesine Yönelik Yöntemler

• 1. öncelik: Ana sayaç ile aynı belirsizlik değerine sahip ve kalibre yedek sayaç verilerinin kullanılması

• 2. öncelik: Kalibre edilmemiş ve gerekli kademenin belirsizlik değerini karşılamayan cihaz verilerinin kullanılması

• 3. öncelik: Analiz sonuçları yerine standart değer kullanılması

• 4. öncelik: Buhar kazanında kullanılan doğalgaz miktarı için yakıt/buhar oranında korelasyon katsayısı kullanarak verilerin ikamesi

• 5. öncelik: Tarihsel veri ortalamasına standart sapmalar eklenerek ikame veri elde edilmesi

• 6. öncelik: Proses şartlarının karşılaştırılması ve veri tahmini için uzman görüşüne başvurulması

Veri Boşluklarının Giderilmesine Yönelik Yöntemler (Ölçüm Temelli Yöntem)

• Ölçüm ekipmanının 5 günden fazla faaliyet dışı kalması

• Her kayıp saatlik veri için ikame veri

• Veri noktalarının %80’inden fazlası mevcut hesaplama yapılabilir

• Tüm veriler için uygulanabilir

• Düzeltme veya tahmin

Ölçüm Temelli Yöntemde Veri İkamesi

Aynı kesinlikte ölçen yedek SEÖS cihazı/Başka kurum veya tesiste toplanan veriler

Daha düşük kesinlikte ölçen yedek SEÖS cihazı/Başka kurum veya tesiste toplanan veriler

Sistematik hatayı düzeltmek için ihtiyatlı ve lineer düzeltme algoritması kullanılması

Yüksek korelasyonlu parametre belirlenmesi

Benzer işletme şartlarında tarihsel veri/algoritma kullanımı

Tek başına uygulanamayan yöntemlerin uygun şekilde kombinasyonu/Uzman görüşleri

Örnek: Hesaplama Temelli Yöntem

Bir buhar kazanında doğalgaz kullanılmaktadır. İşletmenin tükettiği gaz miktarı, tesisteki bir gaz sayacı ile ölçülmektedir. Meydana gelen bir yazılım arızası sebebiyle gaz sayacı 2 saat boyunca hatalı ölçüm yapmıştır. İşletmenin buhar üretimi ve arıza dışındaki saatler için doğalgaz tüketimi verisi mevcuttur. Bu süredeki yakıt tüketimine ilişkin ikame veri nasıl hesaplanabilir?

Saat 02:00 03:00 04:00 05:00 06:00 07:00 08:00 09:00

Buhar (t) 59,2 62,3 61,0 58,9 60,6 60,2 59,9 60,4

Yakıt (Nm3) 2,411 2,527 2,458 ? ? 2,434 2,422 2,475

Yakıt/Buhar oranı (Nm3/t) 40,73 40,57 40,30 40,44 40,44 40,98


• Korelasyon katsayısı için yakıt/buhar oranının hesaplanması:

C : ilgili parametrenin konsantrasyonunun aritmetik ortalaması

σc : ilgili parametre konsantrasyonunun standart sapması

σc =


Cart ort (yakıt/buhar oranı) = (40,73 + 40,57 + 40,30 + 40,44 + 40,44 + 40,98) / 6

= 40,58 Nm3 doğalgaz /t buhar

Standart sapma (σc_) = 0,25 Nm3 doğalgaz /t buhar

Korelasyon katsayısı = + 2σc_ = (40,58 + 2 × 0,25 Nm3)

= 41,07 Nm3 doğalgaz /t buhar


Korelasyon katsayısı kullanılarak eksik veri, buhar verileri yardımıyla ikame edilir

Saat 05:00 kayıp verisi: 58,9 t buhar × 41,07 Nm3/t buhar = 2.419 Nm3

Saat 06:00 kayıp verisi: 60,5 t buhar × 41,07 Nm3/t buhar = 2.485 Nm3

Örnek: ER’de Veri Boşluğunun Gösterimi

• Doğalgaz kaynak akışı faaliyet verisinde meydana gelen, 2 saatlik 2.419 Nm3 ve 2.485 Nm3 veri boşluğunun çevrim içi sistemde belirtilmesi

Örnek: Ölçüm Temelli Yöntem

Bir tesis, CO2 emisyonlarını ölçmek için SEÖS kullanmakta ve bunun için baca gazındaki akış miktarını 10 dakikalık aralıklarla kaydetmektedir. SEÖS içindeki teknik bir arıza sebebiyle baca gazı debisi kayıtlarında belirli bir saat için 10 dakikalık bir veri eksiktir. Örnek tesisin saatlik veri için izleme planı, 10 dakikalık 6 veri noktasının toplanmasına dayanmaktadır. Söz konusu eksik ölçümün yapıldığı saat için verilerin ikamesi nasıl yapılabilir?

Saat 15:00 15:10 15:20 15:30 15:40 15:50

Debi (Nm3/10 dk) 894 902 897 - 912 895

Örnek: Ölçüm Temelli Yöntem

• 5 veri noktası mevcut olup, 1 veri noktası eksiktir. Bu durumda mevcut veriler, saat içinde toplanan verinin %80’ini aşmaktadır. Bu nedenle saat 15:30’daki eksik veri, kayıp veri olarak değerlendirilmeyip saat içindeki diğer veri noktaları yardımıyla tahmin edilir.

• Saat 15:30’da kaydedilmesi gereken değer, diğer 5 veri noktasının ortalaması olan 900 Nm3 olarak alınır. Bu durum, yıllık emisyon raporunda belirtilir.

• Daha sonra, 15:30 verisinin hesaplanmasını takiben 15:00-16:00 saatlik gaz akış değeri olarak 6 veri noktası toplanacak (5.400 Nm3) ve emisyon hesaplaması için aynı saate ait CO2 konsantrasyonu değeri (% CO2) ile çarpılarak o saat için CO2 emisyon miktarı bulunacaktır (tCO2/sa). Yıllık toplam emisyon miktarı, saatlik emisyonların toplamıdır.

Örnek: Veri Boşluklarının Giderilmesine Yönelik Prosedür

Veri Veri Boşluğuna Sebep Olabilecek Durumlar

Veri İkame Yöntem(ler)i

Kömür/Petrokoktüketimi (stok sayımı ve satın alınan yakıta ait kantar tartımından hesaplanır)

Olumsuz hava koşulları nedeniyle stok sayımının yapılamaması sebebiyleveri boşluğu oluşması

Stok sayımının yapılamadığı durumlarda alternatif bir yöntem ile günlük kömür tüketimi belirlenir:Stok yüksekliği ölçülerek hesaplama tablosuna işlenir. Kömür bunkerlerinin seviyelerini gösteren otomasyon sistemi ekran görüntüsü alınır. Geçen süre ve beslenen kömür miktarı ile bunker seviyeleri arasındaki fark da göz önünde bulundurularak toplam kömür tüketimi hesaplanır.

Kömür/petrokokemisyon faktörü (Kömür NKD ve karbon içeriği)

Numune alınamaması nedeniyle veri boşluğu oluşması

Şartlar uygun olduğunda spot numune alınarak analize gönderilir.Analizlerin gerçekleştirilememesi durumunda bir düşük Kademe uyarınca standart değer kullanılır.

Veri Veri Boşluğuna Sebep Olabilecek Durumlar

Veri İkame Yöntem(ler)i

Doğalgaz tüketim miktarı

(satın alma kayıtları)

Doğalgaz sayaçlarının

arızalanması

Sayaçtan okuma yapılamadığı dönemdeki doğalgaz tüketiminin

belirlenmesi için geriye dönük olarak bir önceki yıla ait ortalama

tüketimden hesaplama yapılır.

Atık yağ tüketimi (stok

sayımı ve satın alınan

yakıta ait kantar

tartımından hesaplanır)

Stok ölçümünün stok sayım

raporuna aktarılmadan

önce kaybolması

Atık yağ tüketiminin belirlenmesi için geriye dönük olarak bir önceki

yıla ait ortalama tüketimden hesaplama yapılır.

Motorin tüketimi Jeneratörler üzerindeki

saatlerin sıfırlanması

nedeniyle veri boşluğu

oluşması.

Motorin tüketiminin belirlenmesi için geriye dönük olarak bir önceki

yıla ait ortalama jeneratör çalışma saatinden hesaplama yapılır.

Örnek: Veri Boşluklarının Giderilmesine Yönelik Prosedür

TEŞEKKÜR EDERİZEsra KOÇ

[email protected]

eğitimcilerin eğitimi bölüm 6: veri boşlukları, veri akış faaliyetleri...

Documents