D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 137 (1, 2)

EKEV AKADEMİ DERCİSİ Yıl: 9 Sayı: 25 (Güz 2005)------- 265

EL-ENDELUSİ VE ARUZLA İLGİLİ ESERİ (ARUZU'L-ENDELUSİ)

Selami BAKIRCI (*) M. Sadi ÇÖGENLİ (**)

Özet

Bu çalışmada, klasik dönemde bir ders kitabı olarak okunmuş, okutuZmuş ve yaygın­laşmış olan ve Aruzu'l-Endelusf adıyla tanınan ünlü eserin aruzla ilgili eserler arasın­daki yeri ve önemi tespit edilmeye çalışılmış; ayrıca eserin el-Endelusf nisbesiyle veya Ebu' l-Ceyş lakabıyla tanınan ve hakkında fazla bilgi bulunmayan müellifi Ebu Muham­med Abdullah b. Muhammed el-Ensô.ri hakkında da elde edilebilen bilgiler derlenmiştir.

Anahtar Kelime/er: Aruz, Endelusi, Hazreci, Halil b. Ahmed

. The Prosody of Al-Andalusi

Abstract

Muhammed Abdullah b. Muhammed al-Ansarf, who lived in VJXI. century, and re­cognized asal-Andalusfor known with the epithet of Abu '1-Ceyş, wrote a booklet about the prosody (the quantitative metric system called "arud" in Arabic) based on his name, which is known as Arudu'l-Andalusf .. Many studies carried out on this work, which is educated as a textbook in the Classical Era and became widespread. In this paper, the­refore, we desired-to determine the importance and place of the author, and his work aboutthe prosody studies, and also to publish according to the conditions of this age.

Key Words: Arud, Prosody, Andalusi, KHalil b. Ahmad

*) Doç. Dr., Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Doğu Dilleri Arap Dili ve Edebiyatı (e-posta: sbakirci @atauni.edu.tr)

**)Prof. Dr., Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Doğu Dilleri Arap Dili ve Edebiyatı (e-posta: scogenli@hotrnail.com)

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 138 (1, 1)

266 Doç. Dr. Selami BA~CI ·------EKEV AKADEMİ DERCİSİ 1 Prof. Dr. M. Sa di ÇöCENLI

Giriş

Arap Edebiyatında ilk defa Halil b. Ahmed (öl.l75/791)'in tespit ettiği "arfiz" ilmi, özellikle klasik şiir için esas olan vezinlerin yapısını inceleyen bir ilim dalıdır. Özellik­le klasik şiirdeki melodik yapı bu ilmin belirlediği vezinler (kalıplar/ölçüler) esas alına­rak inceienir. On altı babirden oluşan bu melodik kalıplardan her birine gerek beyitte bu­lunduğu yere ve gerekse yapısına göre değişik isimler verilmiştir. İşte arfizun babirierin­den on beşini ve bu ilimle ilgili ıstılahiarın çoğunu tespit eden ilk kişi, musiki ile de ya­kından ilgilenen el-Halil b. Ahmed'dirl.

Arfiz üzerinde Ham b. Ahmed'den sonra ilk önemli çalışmayı, çalışmalarını daha çok dil nahiv üzerinde yoğunlaştırmış olan Ahfeş el-Evsat (öl.215/830) yapmış, on beş olan arfiz babirierini on altıya çıkarmıştır2. Ancak bu husus, yani Halil'in tespit ettiği on beş bahri, daha sonra Ahfeş'in on altıya çıkardığını ileri süren görüş ihtiyatla karşılanmak­tadır3.

Arap arfizunun babirieri üzerinde bundan sonraki çalışmalar, genel itibariyle kuralla­n, ıstılahiarı ve genel bilgileri geliştirmeye ve daha somut hale getirmeye dayalı olarak sürdürülmüştür. Halll b. Ahmed'in çalışmasına dayalı olarak yapıldığı anlaşılan4 bütün bu çalışmalar daha çok İslamiyet'in ilk iki yüz yılında ortaya konmuştur. Diğer edebi ilimlerde olduğu gibi arfiz ile ilgili yapılan bu çalışmalarda da, dil ve edebiyat açısından klasik sayılan manzum edebi mahsuller ile fasih Arapça geleneğini devam ettiren edip ve şairlerin eserleri esas alınmıştır5.

Halil b. Ahmed'in başlatmış olduğu arfiz çalışmasına, yüzeysel teşebbüsler veya ya­pılan kısmi ilaveler> dışında, diğer ilim dallarında olduğu gibi arfiz alanında da pek çok ilim adamı telif ettikleri farklı farklı tarzdaki eserleriyle iştirak etmişlerdir. VJXI. yüz­yılda, el-Endelusi (EbU MuhammedAbdullah b. Muhamnied) (öl. 459/1065)'nin kaleme almış olduğu Aruzu'l-Endelusi (Endelusl'nin Arfizu) adındaki eserinin7, an1z alanında yapılmış en önemli çalışmalardan biri olduğu görülmektedir. Yine İbn Malik'in adı ve­rilmeyen bir eserinden başka, İbnu'l-Hacib (öl.646/1249)'in el-Maksa-du'l-celil fi 'il­mi'l-Halil adını verdiği el-LamiyyesiB; Halil b. Ahmed'in tespit ettiği babirieri kısaltarak kaleme alan9 Ebfi Nasr İsmail b. Hammad el-Cevheıi (öl. 400/1009)'niri Kltabu Aruzi'l­varaka adlı eseri bu alanda önemli bir yer tutmaktadır.

1) Hallikan, Vefeyô.tu'l-a'yô.n, Il, 244; Çetin M. Nihad, "Aniz", DlA, III, 424-437; Ebu'I-Hasan el-Ahfeş, Kitô.bu'l-kavô.fi, nşr. Azze Hasan, Dırnaşk, 1390/1970, Naşir mukiıddimesi, s. 14.

2) Koçak, İnci, "Ahfeş el-Evsat", DlA, I, 526. 3) Çetin M. Nihad, "Aıiiz", DİA, III, 428-429. 4) Bkz. Kitô.bu '1-kavô.fi, s. 34. 5) Çetin M. Nihad, "Aıiiz", DlA, III, 429; Kitô.bu'l-kavô.fi, naşir mukaddimesi, s. 13. 6) Çetin M. Nihad, "Aıiiz", DlA, III, 430. 7) Katib Çelebi, Keşfu'z-zunun 'f!.n esô.mi'l-kutub ve'l-funun, nşr. Şerefeddin Yaltkaya, I-II, İstanbul,

1363/1941. Il, 1135; Bağdallı Ismail Paşa, Hediyyetu'l-'ô.rifin esmô.u'l-muellifin ve ô.sô.ru'l-musan; nijin, 1-11, İstanbul, 1951, Il, 92. Hediyyetu'l-fuifin'de ölüm tarihi 549/ olarak gösterilmektedir. Ay­nca eserin ismi kaynaklarda Aruzu'l-Endelusi, Aruzu Endelusi, el-Aruzu'l-Endelusi gibi üç değişik şekilde verilmektedir. ,

8) Keşfu'z-zunun II. 1539, 1134; Hayruddin ez-Zirikli, el-A'lô.m, I-XI, Beyrut, 1389/1969, IV, 374; Mu'cemu'l-mu'ellifin, VI, 265.

9) Kılıç, Hulusi, "Cevherl" DlA, VII, İstanbul, 1993, s. 459.

' '·

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 138 (1, 2)

EL-ENDELUS! VE ARUZLA İLGİLİ ESERİ (AR0ZU'L-ENDELUS1)-- 267

Bu konuda diğer bir önemli eser de el-Hatib et-Tebriz! (Ebu Zekeriya Yahya b. Ali b. Muhammed) (öl. 502/1109) tarafından kaleme .alınmıştır. el-Kaflfi 'ilmeyi'l-aruz ve'l­kavôfiiO adındaki eseri, daha sonraki ilim adamlannca okunan ve okutulan ve oldukça yaygınlaşan bir eser olmuştur. et-Tibrizl'nin Nizarniye Medreselerinde edebiyat dersle­rinin yegane hocası olduğu göz önünde bulundurulursa, ariizla ilgili bu eserinin bu alan­da önemli bir yeri olacağı muhakkaktır. Üzerinde, şerh, başiye vs. pek çok çalışmanın yapılmış olması da bunu göstermektedir.

Ariiz alanında yaygın olan diğer bir eser de Ziyaurldin Ebu Muhammed Abdullah el­Hazrect (öl. 626/1229)'nin el-Kasidetu'r-rfimize veya el-Kasidetu'l-Haueciyye adlı ariiz ve kafıye konusunu işleyen kasidedir. Bu kasidenin.üzerinde de şerh ve başiye gibi pek çok çalışma yapılmıştır ll.

ez-Zencaru (öl.660/1262)'nin aruz, kafiye ve bedi'i sanatlar konusunda yazdığı Mi'yfiru'n-nuzzfir fl ulumi'l-eş'firi2 adındaki eseri de bunlardan biridir. ez-Zencaru, el­Haill 'den aktarılan şahid beyiderden başka yeni şahitler getiren Tibrizi' nin metodunu ta­kip ettiğini açıkça belirtmese de bundan etkilendiği eserinden anlaşılmaktadır.

Daha sonraki döneıiı.lerde, değişik alanlarda olduğu gibi arOz konusunda da eser ver­miş olan İbnu'd-Demiinllni(Muhammed b. EbiBekr) (öl. 827/1424)'yi görmekteyiz. İb­nu'd-Demiimini'nin, Cevfihiru'l-buhur adında kendisinin telif ettiği arOz konulu eserin­den başka el-Uyunu'l-jfihire el-gfimize alfi habiiya'r-Rfimizei3 adındaki eseriyle de Haz­red'nin eseri üzerinde çalıştığı anlaşılmaktadır.

Kısaca anlaşıldığı gibi, Haill b. Ahmed'den sonra arOz konusunda yapılan çalışmalar genellikle, belirli bir düzeye ulaşmış olan bilgilerin daha tertipli ve daha açık hale geti­rilmesi şeklinde olmuşturl4. Diğer bir ifadeyle ill.!IX. yüzyıldan itibaren, bu zamana ka­dar tespit edilmiş olan on altı balıirdeki kalıplar artık ariizun esası olarak kabul edilmiş ve bundan sonraki çalışmalar, ariizun daha kolay öğretilir veya anlaşılır olması yönünde yapılınıştır.

Ariizla ilgi yapılan çalışmalarda genel olarak arOz ve kafıye ilimlerinin üstadı olarak anılan Halil b. Ahmed'in uyguladığı metot takip edilmiştir. el-Haill'in tespit ettiği ölçü­lere delil olarak getirdiği şiirlerin büyük bir kısmı ileri gelen Arap şairlerine ait olup, ariizla ilgilenen diğer ilim adamlarının büyük çoğunluğunun da bu şiirleri delil olarak kullandığı anlaşılmaktadır. Örneğin ei-Haill'den sonra bu ilimle yakından ilgilenen el­Ahfeş el-Evsat'ın "Halil'in dile getirdiği şeylerin hepsi böyledir" lS mealindeki sözlerin­den.bıi konuda Haill b. Ahmed'in takip edildiği anlaşılmaktadır.

ARUZU'L-ENDELUSI Yapılan bu çalışmalar içerisinde bizim ele aldığımız ve neşre hazırladığımız eser, da­

ha çok Aruzu'l-Endelusi (Endelusi'nin Ariizu) adıyla tanınan eserdir. Bu eserin müellifı,

10) İbn Hallikfuı (Şemsudcrm Ebu'I-'Abbas), Vefeylltu'l-a'yô.n, I-VIII, nşr., İhsan 'Abbas, Beyrut, 1968, VI, 192; Ylikiit el-Hamevi, Mu'cemu'l-udebii ', I-XX, nşr. Ahmed Feıid Rifii'i, Mısır, 1355/ 1936, XX, 26; Keşfu'z-zuntm, II, 1377; el-'Alô.m, IX, 197; Mu'cemu'l-mu'ellifin, XIII, 214.

ll) Keşfu'z-zunfın, I, 830, II,, 1135, 1337; Hediyyetu'l-firifin, l, 460. 12) Keşfu'z-zunun, Il, 1744; Hediyyetu'l-lirifin, l, 638; Mu'cemu'l-mu'ellifin, VI, 216. 13) Hediyyetu'l-firifin, II, 185. 14) Bkz. Çetin M. Nihad, "Arfiz", DlA, III, 429-430. 15) Kitlibu'l-kavô.ft, s. 34.

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 139 (1, 1)

268 Doç. Dr. Selami BA~RCI ·------EKEV AKADEMİ DERGİBİ 1 Prof. Dr. M Sa di Ç6GENLI

sadece el-Endelusi nisbesiyle veya Ebu'/-Ceyş lakabıyla ünlü, V./XI. asırda yaşamış EbU Muhammed Abdullah b. Muhammed el-Ensari el-Endelusi (öl. 459/1065)'dir. Kendi adına nisbetle Arfizu'l-Endelusi olarak tanınan eserinin ismi kaynaklarda Aruzu Endelu­si veya el-Arfi::.u'l-Ende/usi şeklinde de geçmektedir. Gerek klasik dönem ilim adamlan arasında gerekse Osmanlı döneminde medreselerde okunmuş ve okutulmuş olması, ay­nı zamanda eser üzerinde bir hayli şerh, haşiye vs. çalışmalar yapılmış olması bu eserin önemini ortaya koymaktadır. Ancak bu kadar önem arzeden bu eserin gerek kendisi ge­rekse müellifi hakkında kaynaklarda fazla bir bilgi bulunmamaktadır. Buna rağmen ese­rltı bu kadar yaygınlaşması ve meşhur olması, eserin kısa ve öz oluşu ve Nihat Çetin'in ifadesiyle "pratiğe yönelik ve konulan tartışmaya girmeden" ele almasından kaynaklan­dığı sanılmaktadır. Bundan dolayı ilim adamlan arasında tutulmuş ve bir hayli yaygın­laşmış olan Endelusi'nin bu eseril6, gerek kendinden önce gerekse kendinden sonra ge­len ilim adamlarını kıskandıracak bir şekilde meşhur olmuşturl7. Bu eser üzerine bir hayli şerh ve başiye yapılmıştır. Bunlardan biri de Osmanlı ruimlerinden Muhsin el-Kay­seri (öl. 872/l467)'ninl8 yaptığı şerhtir. Eserin kendisi gibi Muhsin el-Kayserinin yap­tığı bu şerh de oldukça yaygınlaşmış ve Osmanlı medreselerinden okuiımuş ve okutul­muştur. Yayınladığımıı: metninde bulunan dipnot şeklindeki açıklamalan da bu şerhten yararlanarak verdik.

Müellif, daha önceki Arfiz eserlerinde yapılanın aksine, mesela Tibrizi ve Cevherinin yıc>ptığı gibi, örnekleri geleneksel şahid beyitlerle vermek, yani konuyu eski Arap şairle­rine ait şiirlerden alınan örneklerlel9 açıklamak yerine, kendisinin nazmettiği beyitlerle anlatmaya çalışmış ve yaptığı bu yenilikleri eserinin mukaddimesinde kısaca dile getir­miştir. Bunlar, e_serin metni ve verdiğimiz şerhle birlikte okunduğunda kolayca anlaşıla­caktır.

Sonuç:

el-Endelusi, arfizla ilgili olan bu eserini, daha önce tespit edilmiş ve belirli bir stan­darda ulaşmış olan arfizun esasını tartışmalardan uzak, sadece öğretmeye yönelik olarak hazırladığı için gerek üslubu gerekse metodu bakımından bir takım yenilikler yapmıştır. Belirtildiği gibi, örnek beyiderini kendisi nazmetmiş ve söz konusu terimierin daha kolay akılda tutulması için kısaltına veya anlamlı bir cümle oluşturacak şekilde yapılan­dırmaya gitmiştir.

16) Yayma esas aldığımız bu eserin baskısı, İstanbul (İsmail Hakkı Efendi Matbaası), tsz. dir. Başka baskılan da bulunmaktadır.

17) Çetin M. Nihad, "Ariiz", DlA, III, 429.

18) Hayatı için bakz. Hediyyetu'/-/irifin, I, 620; Bursalı, Mehmed Tahir, Os11Ulllll Müellifleri, I-III, İs­tanbul, matba'a-i amire, 1333- 1342, I, 351; Mu'cemu'/-Mu'e//ifin, VI, 172. Muhsinel-Kayseri'nin eseri "Muhsin e/-Kayseri'a/e'/-Ende/ust" adıyla, İstanbul'da (İbrahim Efendi Matbaası, tsz.) basıl­mıştır.

19) Bkz. el-Cevheri, Kitô.bu 'ariidi'/-varaka, nşr. M. Sadi Çögenli, Erzurum, 1994.

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 139 (1, 2)

EL-ENDEI.ps1 VE ARUZLA İLGİLİ ESERİ (AR0ZU'L-ENDELUS1)- 269

ARAPÇA METNi

~J\..,aj~l ~ı <J~ ~ Jri' ~ .&ı ~ y.i -J>-. J :?-- ~ı .&ı Jl ~ı Jli

:~_;lı ~..li~l . ·- .. ,. ,. .,. ,. "' , ,. --~' ~ J .Jı J ~ Y. Js- J..:>' J '~ j5' yi J .lı\ ..Li'-\

:~ıı..u. l) ~..t....,aj ...W:~ J .. ... .ı o .. " "

:~ :?~101-

ı ..;:ı~\ J C;!J ~\ ~)\;;~\ #"" '$ "' '"" . - ........ \..::.:.-~ı J ;;,.~ı y J:;:<:Jı J

• 1 ,,., .-wı;- _,.:.,Lı ı.::_,\j\.:,... j .ı.:r- '"~:;.~ı ":J J·-

s~ . . 4:~, ~-. • 3, _11 l..-~ _ 1 , 1• , 1 z-J.. • . _ . ' , ~JL,a... J' ..,..,.:..:;.\ t:.ı ...,_,...,, ~ ~\ 0" "--'UU.J J' :\;:ı .rs- .ı.:... ~ ~ J - .

.-6~\_j-

.• ır.-'i ı ..,. ..... _r.:Jı • J • ..,.. J_,.ıı· ı~ \.t pı.:; ~ı;.ı J ı

·)..ı.A. JıJ--ı ...,ı.r. .uı ı? t.Jr lA! J. '== .rs- a.::.... ~J..,. J.ıı .uı ı?""'~ \.tl _ffi ı

._,..,ll ..,..al .,şi 3

J ~li: ı 4r.ı iJ ~ ı.a ~ J ~ıJ J.<>i ..,. ~ _,..,ı ı l'""'' J ..:.,,ı ..,. ws- JJ! iJ ~ ~ ~~.ı.,ll Jli:.!ıl i..p.- ..,. .,şi 4

ı~ı; .~ı J ~ı ~li:ı ~ •J;.·.....ıı..,. ulA:..!..& wı,; ._,..,ııl'""'ı JA .,ş.llı J>.Jolı.:..:ı_~ '.l!fo'-S' ~~ J ~~ ~ JıA.ı

ı.ı.. ;,ıi ..::.....lı> • ... .J.;.Jıı ~ ~~ :ı..· ı:...:ı d) ı~ı J . .)!_,ı.Jı _,...,ıı..,. ..:.,,ı ı.a ui ..::.....lı> • ••• J;iıı ~ 1f · ı:...:ı ..:.ıi)

._;ı.ı;::;ıı ~ı? ....;.:.....ı;ı ~ ı.a . .ıı..ılı _,...,ıı..,. ..:.,,ı

.:r.:ı:.wı ~;,ı~ Jı ~~ ~ ~li:ı l...f::! u~ 'l J Jıi:.!ı'lt ~ ~'J J.<>i J! _,...,ııl'""'ı J ..:..,ıı..,. ws- JJI ~.ı! 'l ~i 5

ı? ..,.i J . ..p. 'l w- J Jr' ~ u~;IA:.t wı,; _,...,~, l'""'' JA .,ş.llı 'J.o )'' J ·J.o Jı ı:...:ı ~ • ~:; ·_s'~#' .J ..., ;l.ÖJ

. ;_,..,ı ı ;ı.. l.iıo .';.AW .,şi 6

ısı: ~ .ui ı? J.u. ~~ ıJ.l. JJ.r..,. li.r J_,....'iı ..:.ı\,ı'iı,;r ·h~ Ji ı:..,ı JS' .)'Jr_,.,.,~ eJ '~! .ut ~W:> Ji..,. 7

ii J4-!ı J_,l.ı... u 'i ,ö~ı J Jı.Jolı ..,.. Jr ;,ı i J;- J.u ı.Aı,; J>.Jolı ı:...:ı ~ • ı.:ııs:. • ~ J ..,. ~ a J4-!IS' ! _,..,ı ı .!ll~ ..,.. Jr

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 140 (1, 1)

Doç. Dr. Selami BAKIRCI EKEV AKA.DEMİ DERCİSİ 270 1 Prof. Dr. M. Sa di ÇÖGENLİ

- ı ' ' - ' ·A\ ll ·-1 --- L.:~ ıd L,l . 'J~· .~ı .:.r '-?" .r=-ı :yr-ı J. y J~' .)~ır"' J~l ~1 .:.r '-'.?'".__,ı J tl .. w, .. ,

-y-i :oh</' iiJj..Uı ~J)-1 J ·'-ıj.~l ~~ ~ ~/- ~1 9~!J ~ J ı o ..1-ı:::.-j-J -o-.)-~

12' ' , ·L.:~ ·~ı. -J -- ll ı~· J~ ·ı<- , .• . ~ı ~J ~ trı <.Ş!J ~ J' r...r-'11 tJ.;! ..:....:ı c..r .:.r ...::...>.-_?- J

... J * ... • :~ ~ pl ~? ~' ~l_y.-"il J

: 4:-- .:ııs:.r-

..!.ll.lı 4.'-ı\S ~ı J.,ı.ı.o .:ı ~:ı .:.."J.s J.ol.SJı ..J> Jr ı:ıi .}s J.ı.ı -.i \i .J.oı.s:ıı ..:.-:ı ~ • ~li • .u_,; .:r ~IS" J •J.J:-ı ...,_.J, ..~.>ıJ

. .::.ı~,ı~ı ;ı.. .,; ı.iS"' J .yW:ı

~ • c_p. • .u_,; .:r ~IS" ı ......,ı ı .!.U~ ...,.. J.r<' ~ ..ı,.iı. • ~~?.- <Ai • ..J Jr .:r ..J ~ ~1.\lı _,b..:Jı JJi .,; .s-i -.;! .u: w. Ji .:r 8

.k.. "-!J.r<' ,Ji ,}s J.J.ı .ı..i\i -4.ıl1 .:..,;ı .J ' ~ıJ ' .U _,i .J Jly\S" J ,4,'-ı\S "-!J.r<' ıJi ,}s J-4 .ı..i\i Jıjıll ..:..,ı

=-?~ .,.)' JJ.,; • r.ı.ı • .u_,;~ ~IS" ,.y1 ...,_.:ı J a.ı.,...:.ölı ~ ~ ..ş.llı ..J _;.ı JA I.ŞJ)' J 9

r.ı.ı ua.. .:r ..sf.' ~u~ .:.-. j' ı-L- ..ş.lı ı:ıı.?- .}":ı:; .:ri

.~ö.ı.,.A;..;:'J

..ı_,; .:r .~IS" Jı-...'iı ...,_.J, ......,ıı .ı..ıı~ •'?-i ~ ..ı,.iı. • ~~?.-<Ai· ..J Jr .:r li r ~ JS" .J .;;.,.,~ı I.ŞJJ ~~ J-. 10

,}s J.ı.ı .ı..i\i ıo~.!.ıll ..:.-:ı .J • JAjJ' .U) .:r ?~' Jly\S" J .4.,;~ Jıjıll •'?-! ı:ıi ,}s J.ı.ı .ı..i\i Jı_,!:ılı ..:.-:ı .J '*-'. ~. u i

.U_,l.ı.o J ,.JJ~ı :.s> •'?-~' J YJ..,.ıolı J ~J~l:ıı ~ ı:ıı.ı J 1+-l! ~\:$:ı~~ o.i.A ~ aJ§.Uı..JJ.f-1 J .k.. o•ıJ!"i

.. ıJlıJ ık.. .U_,l.ı.o J •J'Y' J ~~ .U_,!.ı.o J ,.ı.ııJ !"'ı} .U_,l.ı.o J ,Jı.ıJıJ ı4.'-ı\S .U_,!.ı.o J ,~ı J !ul.:lı.U_,!.ı.o_J .. ı.,!IJ ı..~.>ıJ

,i.....; .u _,l.ı.o J .. ll:ılıJ !4.,;~ .u _,l.ı.o J •• ~ıJ !i.ıı,... ..ı _,l.ı.o J

.:r Jı.,lı ~ ıJi ~ı;~ J ......,ıı .!.U~ .:r JJ~' y ..,...ıı J JJ':ıı ..;> J_ıall b ~ ... ;:lı ı.. ,}s !::,ı .fo JS" ~ ~~ ~:"' ll ll J ~ ..JW .ı.ı:J) JJ-P~' ~ ~~ .::.ı~,ı~ı .:r ..:..,ı JS" .:r·ı;:_r ,;,i J! J\..o.:.:ı'o'il...,..,.. J r'.rJ'il o\J,.i YJ,.,..ı:ll J .}ıi.J~~~

..,...,...ı, J ..J>J.,ıAI'.J JJ~' .;;.,.,~ı.)!.~ ri ~:::ı .;ı.,ıı "-! )ı.....ı ~ı ..ı .)"""':i~ b~~ Jı J/:ıı.:r ..ı.ıJi .ri ...ııS:. ..:.,.'i

,...,.. J..,...ıı J ~J~l:ıı ~~ ı:ıi Jı ..ı ı.;u ıı_r. "'ı.r<' J ,_.....,ıı ..!.IJ.ll a.;u w. Jr ~Jr ~ J .o.~> J ...,.. ..,...ıı ~ Jı ~

Jı. ~J G.. ..;·.u.,; ...ııS:. ~i J .;;.,.,~ı .r' Jı .... ~Jr'..;· .u.,; .ı.ı.uı .;;.,.,~ı .:r JJ':ı' _,b..:Jı .:r ..J.i.:ı- ı...S'

: \,Ail ;ı... :ıl· ..ıJi ...ııS:. ~i J .JıJılı ..:.-:ı ri .:r • ~ ~ia'i ·.u_,; ..J.i.:ı- ı...S" J !o .ri ~.ıaıı .:r ı.,;.,.. ~i .J t,)lı .!.U~ ı:ıi ,}s J.ı.ı L9"" • .)1:!- <Ai • ..J Jr. .:r ı; r ...,.. .,...ı ı tJ) -.:r t) JS" ..s JJ ~~ J-. J

12

.:r ~IS" J .~.ıaıı .:r ı.,; \.\lı ı.,; }ı .J y .,...ı ı l..i.A ı:ıi ,}s J..ı.ı .ı..i\i Jı_,!:ılı ..:.-:ı .J • \,Ai~ • .u_,; .:r '*-' .ı.,ıiS" ,..J.,pi Jı a,.....l\ı

4" 'j...P~I '-ı .)l}ı J .Jı_,.)ı l.i.S"' J 14.,;1.\lll.,.i}l .j y..,.ıolll.i.A ui ,}s J.J.ı .ı..i\i ,~i ~ı l.i.A ..:..,ı .j '~~.,ı;' .U_,i

.~ı.,Jı YJ..,.ıoll 't,J)ll'-ı J JJ:.:ıı y..,.ıoll

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 140 (1, 2)

EL-ENDELUSl VE ARUZLA İLGİLİ ESERİ (AR0ZU'L-ENDELUS1)--· 271

13 , - ,. • (Ş .;l> ;:.ı ..).;; 4-.;... ,ı.;.ı '.:J _,u;. ~ J

.~li J Jij J ..,_;.. ,:r ~_rj ı:.l_r:-\lı o..U. J . - . , -• - '.-ci. ~ <"• ,, • , ~~~ .. • ., ·r-' :.r '.J;......, o..L.j !.J~ .Y'J: ~

.~ :~ ,ı:ı\.S'~ Y'J: ~ J

:ıJI; _,; ~i liJlı J

.;s : ~ ,:,s--L. ~..~...ı ı:ıl.S'~ Y' J : t~ .Jli :~ <~fL. ~ ı:ıl.S'~ .Y'J: ~J~J . ,,

:ıJI;j ~\ ll..,plQlı J

;.'!• . ~ <" ...... ~ , • ,,, • ı.iu; : _r 'ıJ L. IA..~.ıtı ..::ı~ ~ .;...)\.; ı.s" J : 4S ~ . -·~ : ~ ,:fL. IA..t..ı ..::ı \.S'~ ~) ı.s" J : 4>-;$' J . - .

: ~ji ~1 oh ~ J

.~ ~ ;.,J; tft ;f ;J : ı.s" J ,JWı y\Ali .}'~ ıY' ~ ~ J

- -

. 3-2 '-"' a; ;)'..,., J.f' y\:S"" ı:::'!"'J ~.ı"'_;,.' J_,.a! 13 • ' • "' " .# .. - J ... 14

.u,.. .J.i:.-~ ı}.J • ::,.w::.; ' J ' ::,.":W ' o~ ,_}.,J ' ::,.~\) ' J • ::,W ' .W i ..;.ı:,. ~ ,_}.,J • ~\) • ~Ji 41\l:ı.t J ... .. .. ... '• ..

' \to- ~~J J5" ~ J ' ~IL • J! ,Jl:! J ' ~~fo ' ...;ll ..;.ı:,. ~ ..;.J ' ~~fo · J • ~IL • Jı J.i:.! • ~ • ·u~

.• ~~ • ~ J • ~i-c: ! • J! J.i:.! • ::,k~A:; • ~ • ::,k~A:; • ~li .:ııs:....ıs- 15

• Jı J.i:.! • ~~ • ..}.,J • ~~fo . h ..;w- J • ~ • Jı J.i:.! • ~~ -! • ..}.,J • ;)~~ ! • ~'-' ..;w- 16

.·~_,ı..· ~~'JJS" ~J·~~u .. 1 J 1 17

• ~li ..;w- J •• ~! !~i • Jı JA.,i • ~ • ı}.J ...;~ ..;.ı:,. J • ::,ı~=~ : . ~ ..;w- ·~' J ~\ e. ı,.-. ı .,si

. ' 'i~' ~ ~IJ JS" ~ J . ' ~~' J! J.i:.!' ~' ,_j.,J O Jl J ı.)j,. J • ~~fo

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 141 (1, 1)

i7l Doç. Dr. Selami BAJSIRCI ·------EKEV AKADEMi DERCİSİ 1 Prof. Dr. M. Sa di ÇöCENLI

ı ıı _ <:w .. ı . . :,.a,·aı . .:.r ı ı.r" ı>-1 ı.J...I.>- .Y" J : • . 1 J

."W> _,.A.o • \.o.r' .1.>-IJ JS" ,s-! J • ~~ • ~ • ~~ • ·~ .jl;.,$' J, <ı_;i • ~ • ;)_;i, .Jj .jj,..$' 18 ·

.• ~_,....... • ı.s"-! J .• ~~ • Jı J.ioJ • ~ıL • ~ • :fo.~ • r-ı .:ı~ı; 19

JS" ı.s"-! J. J;i. ~ ... ':1 .:ı~ı J. ;)_;i • .:ı _,ı .jj,..$' J. ::.~i!.~ ~ü .:ı~.S:..ı l ;;,.~~ . .:ı _,ı .jl;.,$' 20

. ' ı1_,.....a.. ' \.o.r' .1.>-IJ

.J f} J I.)J J ' ı..l:ıl ' ,s-ı ,.ı; _,ll .J f} J I.)J J-All l.lfi .ı.! _,.d. ı .J~! f .:{ı...JI ...)~ ~Si .J.J_,s' .lll .:ı:::,.:JI JAi _JA J 21

~~ • .:ı _,ı .jj,..$' J. ;)ft. J! J.ioJ. j~~ : . .;Y ... ':l.:ı~ı f. ~i~ii"! • .:ı _,ı .jj,..$''. l_rıi. cr-! ,..,...._Jı

. ' ~ p ' \.o.r' .1.>-IJ JS" cr-! J ' ~~ ' .,;Y ._.':1 .J~! f ' ... • 1 • • • 1 .. , .. 22

.Li • ·-~u • .:ı . ...JJ.;..$' • ı • .;.- ! • .Li •• _,,.;:- ! • .:ı . .jl;.,$' • ı eW, • .Li • ·.ı ew • .:ı . .jl;.,$' ...--=- "' • J' J ı.r:-- ...--=- ı.r:-- J' . J ı.r::: ...--=- '-'"":" J'

. ·u~ • '*"" .ı...-ıJ JS" ı..r=- J . -~~\!· ' \! · {' · 0 0 •. ı ,• .. ' Jl lo•. ' •':/ ,• .• 0 Ô i 0 ' •':/ ,• •• ' aL <'" ,ı --1\ ı...J\ · a • i• 2J . _,........ ı.s"-! J <r~ . ...,.-'=- ~ IS""" ..:ı ~. •ll" .............. '"'.r'"- C1- .... .ı...- ..s

.• ı;}_,.. • c.,s"-!- J • ::.':1 _,fu • ~ • ~~ _,fu •• u .:ı~ı; .ı.! _,.d. ı Cjı...Jı .:ı~ı ..si 24

•• ~ _,l:ı.A. • .s-ı J • ;) ;i . J! J.ioJ • J;.~ . .;Y ... ':1 .:ı~ı J • ;)...iç.~ • ~ ·.;· ...J..b.S' ~Si 25

• ~i • .s-ı J .' ::,W • Jı J.ioJ • \b . .;Y • ~~ • ~ '.;,lı:-• .jj,..$' 26

_. ~i • c.,s"-!- J _. ::,W: J! J.ioJ • _,ili • ._;y: ~~"_,ili . ~ '..:.':1' .jl;.,$' 27

~ ...,U.:. =:!ı J.;S. ~ı J ' ' ;) _,ili ' J! ~ ' ;;,.~\! ' ~-~ı J.;S. •f:JJI JA ....,. ..).i$, ı,?.ilı .ıJ _,.d.IJ '":)s.' JA ı,? .ili 28

. ' ~ ' .;r.;..ıJ:lı ~ .ı...-ıJ JS" ,)s> ı,s"-! J • ~i ' ;) ft ' Jl J.AoJ ' ;;,.":/\! ' ,• jAi. J! J.ioJ. ;i.~. ;)_,;i.~ 'J' .ı.u....ı; J'. ~\!. J! ~.~i;. ı.$4). ;;,.~\!.~'d' .ı.u....ı; 29

.' U~ • ı*" .1.>-IJ JS" c.,s"-!- J .' ;) _,;i • J! J.AoJ • ~~ • ı.$4) • ~~ • ~ • J' ,ı. u.... ı; J

ı J---

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 141 (1, 2)

EL-ENDELUS1 VE ARUZLA İLGİLİ ESERİ (AR0ZU'L-ENDELUS1)- 273

3o, .- t.. ~Li . .- - • . . • :-ı, . if! c:::- J '~ ~ ı.J..b- .YA J : r. J , tl , tl

31 ·-i.. •1 • • • • . . ·.i. . .:.ı:ı~' rJ .;.; :r ı.J..b- .YA J : ı:. ..r.-' J

. 32,. ::~ı ~ ~.1.:.- .YA J : ~k~ ı"ı J

33.-:::... • •• ı• ·-~ 1 • ~ ı.J..b- J"AJ: ~ J

. 34 ~ ...,..;:. ;;l,!j .YA J : JJ:f!ı J tl , tl , ,

35 , , , . , . o "' ! , ~..... . · Ç..r=""" ~J ıJ ~L. ~ .;> o.:ı4~ JA J : .v\.)~1 J

36 , • , ~ • ~ . ~· '. ::. ~ JL. J? ö.:ıl,ıj J"AJ: ~1 J

tl tl tl, "tl , ,

37~j:lı

. .;:; - ~~ ı ;)_;j ı ~~ ı ;);i :~i

41~ '\ .~; ~=-~,, , ~.ı 40, !' ).::"~·--:..:ı • r·- J ı.?"..ul C._,..,.,.

. , . ~1 J.llı

;);! • Jı J4 ·~\;. ~ ... "l .:ııs:...ı f ...ai....;..;.,... f. ::ı-~1;. ıjA ·V'~ .J.ı...s' .s' .i""-' .:ııS:...ı f .Jj.J Jı... ....;..;.,... .si 30

.' .f!i' .J{' l).r.*' ~ .b-I.J Jf ıs"-! .J .' ~' ı}..J ~ uiS:...j f O.JI.J ._;..;.,... f' ;;};i ;ıjA '.)' J.ı...S' .J ..

.' Öo .J~ ' U)l jk-1 .:r' .b-I.J Jf ~ .J .' o.,J _rl:ll ' 1i ' .}' .J~I ' .i. li..! .si 3 l

.• ı)~ • ıs"-! .J 32

.' IS'-*' • ıs"-! .J 33

.' ':;\j J' • ıs"-! .J .' ::ı.~~.a;; . Jı ~ • ;;,i ;)ı. \..ı;; • ~ • ;)ı.ia:; • oJ • .;" ö~~.P 34

Ji. "lı.l.o • ~ Jf ~ .J .• ~~ • ~ • ;).;; ~ • oJ b~fi" J ,• ~~lA;;. ~·~lA;; • oJ .;li ö~~.P 35 .... .. .. .. ...

.• ':A!..t. •

. • ~ • ıs"-! .J , • ~~~u . ~ . ::ı.~;; . •" ..~aı .;ıı a~~.P 36

ı!.J~I Y _rl:ll .J ,-.;.. .Jf ~ .}' ~ i}~l o.,J _rl:ll .J 't'-' Jiıll y _rl:ll .J .y _,.;.i A..~ .J ,~ ~ ö.b-I.J .J> .Jf ~ .J 37

. .J_,ı.-:

. Jtfolı ~ı .:r' .:.,lı ıı. .:ıi Jı .ı.ı ~ 38

. .b-ıJ...:.. .Jf u! Jı a .;.Jolı ~ .~ ~ ,~l.i.t 39

.A.."'» 4!J_,;.ı> .:ıi Jı pJ:-Iı ~ 40

.a,;'-' AJı_r.i .:ıi Jı .~lı~ ·t'-' 41

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 142 (1, 1)

274 Doç. Dr. Selami BA~JRCI ·-------1 Prof. Dr. M Sadi ÇOCENLI EKEV AKADEMİ DERCİSİ

45 . ' 44 '. ı ~ J, ·, , ı , ' ' • : •• ~ ı..ı_. ~\ -L-.Jt.JI .:_ıı ~\ • \,:.. ' - .J

·::.r-'.1"'-

-? , :- ~~~t

, :>-· L.:.J yl-.ı L. :hi y - ı

53. ~ı ~i ,

:hi c yl-.ı L.

. ' ~ Js. W IS' ..:..ı .)! Jilı J_,k 43' , . ' ~

~ ·wu. .)! $!Jı Jr ..:..ı

' 'ı • :.......,ı

~~J~~~~~

ss~~G~L_:.

.o;; w ı "ı? ı.u. .:ıi Jı ~ı.,ı~ı ~~ .;w.~ •.Pw 42

....... ~ •.P\Lo 43

-ı?~ ,J~44

. ..:..ıwı -~!? ı.u. .:ı i Jı ~lı~ .J 1~ •.:.J ~ 45

~ J .~ J~ Ö• J~ :;j,;WI "-"'Jr J !'#-o ~ J~ .1.:>-IJ y _rp ~ J ,ö. J~ :J/~1 ...:.> J.f .y ?i ;;.,... J •.J:ıoıı>i ;;,~ .ıJ J 46

~J~ •~J~ ~wı '-"'Jr J . .r.i •J~ .~ıs J !'-"'Jr J.ı.t ..;J~ ~J~ •4-iı.ı J ı;~ ~J~ ,lbJ.:>oi :y_r,.i ;;,~

·?i ~ J~ ,ı..~,il.l J !...; ~ ,\..ı'.~.:>-i :ıJlı? ~ J ,aı ~

.~.ılı ıJ' ı=..,ıı ı.u. .:ıi J! ol! ~ 47

.ı.U. Jfiı J .... ~ ..... J.f .:ı i Jı ~lı ~ .•• J~ 48

....... oi!J.r'> .:ıi J! JIJllı ~ 49

....... .ı.llj':"i .:ıl J! Jlylı ~ .ÖOJ~ 50

... .ı ,. . _ sı -~~""'.J"J.r'Y'J , .. J..ı..! O<J~

... . .. J w - ..... . "·''sı .o;;ı:ıı ol!_rt> I.JA ıJI J ~.lı~ ·JJ-I"'U ~lT- tı.lJ"""'

. ..:..ıwı <~ı? ı.u. .:ıi Jı ~lı~ .J 1~ ~ J~ •.Pı.ı s3

) . . ' J J .ıJ . • . 1..1 54 ·{:!' 1 -~!? 1..\.lı ıJI J 1 \ı~·?.' ~)~ •,;;-

.If:.' ..:..ıwı ı?J~' _,.. J ,aı~ ~J~ a.1~ •J.d 55

. ..,....~,ol!? ı.U. .:ıi J! •lAiı ~ .iJ~ J # •J~ •J.d 56

T 1

1 ı

1

1 1

ı ı 1 r

1

r l-l ı

1

1

1

\

1

)

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 142 (1, 2)

EL-ENDELUS! VE ARUZLA İLGİLİ ESERİ (AR0ZU'L-ENDELUS!)- 275

. ~ ... ~

....____;;,.; ~ L__s.\.ı ~

... ... .. ...

ss~1

.;J; - ::,ki! ı ::,_!.~;· ~ ı ::,ki! ı ~"~=- ~ : a..i

• \.>.,.s :: ·~

" . ..,..~wı ~.r"" ı.u. .:ıt Jı J'.ıllı ~ . .r.t ~J~ •.:ıW 57

L;o Jf' J ı tp ~.oi:~U J ,L;o Jfi .:ı~ ı.~~i :ulı? ı.l J ,i.i _,:.e JJ':il ~ Jf' .y .r0:ıi .._.. J ~;ı&. i ~'-JJ 41 J 58

ö~ J~ ei \!ll L;o Jf' J ı tp ~ J~ .lfll~ J ,L;o Jf' ~ ~ J~ , ~u J ,Jıı.. a~ J~ , ~~ :y .r0:ıt ~'-JJ ı.l J ,a. J~ A.,;\!11

.L;'>Jfi tP •J~ ·~1J Y.r"" ı.l J .~p

.Ja.-,11 ~~ ~ .:..,11 ı.i.ıı .:ıi Jı 41 ~ 59

. .:ı _,:.e 60

.ı.i.ıı Ji:ll J ~'-JJ L;o Jf' .:ıi Jı ~lı .;::.ı. .i.i ~ 6ı

....... ~J.r"" .:ıi Jı J'.ıllı ~ 62

.A.,;~ ~1.r.i .:ı i Jı .~lı ~ . .:ı _,:.e 63

.~1!11 41.r0:ı ı.u. .:ıi Jı .1,11ı .;::.ı. ·tP •.:ıW 64

.~1!11 ,J>J;..ll JA J .Ö~J~ 65

. ..:.JI!lı ~.r"" ı.i.ıı .:ıi Jı ~lı .;::.ı. .Jı.lt •J~ ,.:ı~ 66

·tı')' ~? ı.u. .:ı i Jı Jı.ıllı .;::.ı. )ı... • J~ 67

.• . .. J . ı .ı.~. J . 68 . ..,...~ı ~.r"" IJ.A ı.H ! ""lı .J:!.ı. ·tr- • J~ ' · J"ilA

. ..:.JI!lı L;'>Jf' ı.i.ıı J .~foj.o Ö•J~ .J_,.;... 69

• ı . •"J .1 .ı... . ... J . 70 ....... Jı-ıl 41? IJ.A <JI ! Jly\ı .J:!.ı. ·tr- < J.F , · J"'lA

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 143 (1, 1)

276 Doç. Dr. Selami BA~IRCI . EKEV AKADEMİ DERGİSl . 1 Prof. Dr. M. Sad i ÇOGENL1------

n--. . (-~ L ~ 4J1 ~

, 1 . ..__;ı '-'

71)\)ı

73U,-. J

J 76~i

'

J ~i '

79j.a\s:Jı

--·~ 1 -J .J~

L --c.,?3l ~ı}

~ , c.,?~ ..ı:ı._;.. ~ı .r-f

:.:ıı.ı_,.:.> ı.ı.J, ö•J.f.l ~\!lı .ı.:..J.r J ;J):ı.i.t ..~.:>-1 J ...,_...., ı.ı. J ,a_,ıw Ji:ıı .u.J.r _._,_...,i ~w J u'-"'JY. ..ı J 71

.y_,..-. •J.f.\ •1..+-iU J ,.ı..;..J~ •J.f.l ,\J'..~.:>-1

. _r-.ll -,..il J! '-! ~ 72

.ı.u. JJ'ıı ;.:ıı.:ıı.u.J.r .:ıı Jı•ı.,ıl.ı ~ .a):ı.i.t • .:)yıl 73

.i·'W '-!)_,.:.> .:ıl J! ~l.ı ~ 74

-~ ..ıı.i'!'i .:ıı Jı J'}l.ı ~ .J _,ıw • .;; yıl 75

... .t - . 76 .If:.- i)'"'l JPJ.rl JI'J .O•J_f.\

·i)~l "-!_,.:.> t.i.a .:ıi J! .ı.,ıı.ı ~ ·•J.f.l 77

.ı!.J~ı "'_...., ı.u. .:ı ı J! ~lı ~ . ..., .,..-. • J.f.\ •.:H> w 78

~i lfl!U J •t_ıl:ı.i.. lf:,iU J ,.ı.;., J~ ~._ ~i :y .,.ıoi .:..W \.lı J .ı,,_ JJ';il '+"' Jf .y ~~ ÖA-' J ~Jı;! .:..W .ıJ J 79

~;i ı.ı. J ,ö•J.f.l ~~~ '+"'J.f J ~ ......... ~i •1..+-iu J ,.ı..;..J~ ~i ,\J'..~.:>-1 :ul.ı_,.:.> ı.ı. J .~ı ii,i~ı .U.Jf' J ~ .........

·t_ıl:ı.i.. •J.f.l •l.f'!IJ J !.U. J~ •J.f.\ ,lfl!U J ;Jı.i,a • J.f.\ •\+.lU J J.i .ı" !• J.f.l ,l.lıJi :y _,.:.>!

._r-.ll -,..il Jı "' ~ 80

.o.i.a If:.- J/iı ,ı.-w .u. J.f .:ıl Jı ~l.ı ~.ll'- 81

.ÖA-' "~J? .:ıl Jı .ll:ı.ll.ı ~ 82

.ı:... ..ıı.i'!'i .:ıl Jı .:t)l.ı ~ }'-83

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 143 (1, 2)

EL-ENDELUSl VE ARUZLA ILGİLİ ESERİ (AR0ZU'L-ENDELUS1)- 277

87 ....iLJı Jı l..:._:. ~~ ı ı ~·· '- 86. ..., ~ -.ı~ • , ~, . ;- i:5'" J >="-- • . . r..r-' '-'.r--P /!:f"' ..!..<.o~ ..1.:>-1 oy

88 t) • • i_;.. i ~- i:5'" ~ •' oy J .J'4.

• • i_;.. i ;. i:S' t) ~ .- oy J .J'4.

91 • , i_;.. i :- j • s-- ,

~ oy .. J

93jL._.,.iı ~L...ı ·u~ , , ,ç:-" ~ ~ , . oy :- i • S' ..ı.....:.. ı J

95 , ~i .~ 94.- .. , . ~ .. i • 5' 4.! ..ı.....:.. ı oy J

102., ~., iı • ,, :· 101 , ....___.,. y <L-ı.......::..- ı.S J.

96J···<'· ·---, .. -, ·::ı·ı , o • / , r ~ ,-ı • ) J

.ılı.. 84

·\?wı 4!~ ı.:;.. .:ıi Jl ~ı.ıı.ı ~ ·t):W •<J'~ 85

.ılı.. 86

.~wı 4!.T*' ıı.. .:ıi J! ~4 ;::.!.ı..~ ı,..i •# 87

• ~ \?Wl ..... J_,all JA J .ö.i,..l •# 88

·~')' <~ı.TP ı.i.ıı .:ıl Jı Jt.ıl!.ı ~ .ı,..ı •# 89

. ..,...~,"'..TP ı.:;.. .:ıi J! ~ı.ı.ı.ı ;::.!.ı.-~ ı,..i ·# 90

• ·~~Wl ..... j_,all JA J .ö. J~ 91

. .,..~wı -..~ ıı.. .:ı i Jı J')l.ı ~ .Ji r ~ J~ ,,,-·Js.~ 92

.~Wl ~J..r-> ı.i.ıı ui J! ~1}4 ;::.!.ı. .Jı.i.t • J~ ,.:ı';U;~ 93

···J~ 94

• .;ra w ı "'-r-> ı.u. .:ı i Jı .~J..ıı ;::.!.ı. . • J~ 9s

.Ö•J~ 96

·t"'\;:]1 -...r-- ı.i.ıı .:ı i J! .ıı.ı~ı ;::.!.ı. ·t):W • J~ ·.:r""'M 97

.ı.JJ~ •J~ ~~.o+iU J !4PJJ" ~ ~J~ ,\JO~I :u\ı.TP ı.!ı J ıÖJ~ ö~IJ ı)> Jr~ J 98

._r-,11 -,...il Jı ... ~ 99

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 144 (1, 1)

Doç. Dr. Selamİ BAKIRG ,u'MI· 0.unc•tcı· 278 1 Prof. Dr. M. Sadi CöCENLİ ______ EKEV AKAD..ı:;. :ı:ı.n. ~.:J.

ımı . -.~~i -, ~i '.ı.-.~- ım. - ;_ <,?~1 ~1_;..--1 ;f-'.J"! ...;:...:.,....., .. .. '

ı()') ' • • ' ~ ~ L..:.ı~i ·.,....._. ~L...! . ...; . . . '-"

ı ll <" =i~ • .. • .. ~r ~,.. .:.r--~· - .. ~ ...

' ' o

~l__j l__j; .)l ~~ f

.... J.. .o .. ""

..ı__ç. y. ~_J:. L..:J 1 }L._. .:ı~ ;;,. ~

.Ö.I:>-1) ..:P)r .:ıi Jı ·~lı_,.!..! .0<)~ 100

. .:ı\:.ll •-u.r> .:ı i J! •ı.,llı ~ ı o ı . . ...... J . . . 'J J .• 102 .1< )~ J--' .ı,;~ ~~~ ~ ~:;.... .;,.., c:ıı J ı.-_.~1 ~ t!J' .o.llr.-1 ı.H ı l..u\ı _,.!..! .< )~

. . . J w . lo • J . ..ı 103 .<,ıl!ll.ıı_r> l.ı.o ıJI ı •. lı_,.!..!·'-' )J.:/. <)~ ·• r-, J. . - . . . .• 104

:ı.,;wı U> Jr J !t_,ı..a.. ~ll J ,.,;p J~ ~ı.... ll'.~:>-ı :.:ııı_r. .~ J ,4l.ı.... J~~ U> Jr . .,., .r>' 4-.3- J .;:,ı)~>- ı t!J' ... J

~),as-* a..ıı)l ..:P)r) !~ )~ .ı:.-ı) y_r. ~) ·)~ ~wı "-"'Jr)!~ ·J~ .~:>-IJ y_r. ~) •·J~ .~..1:>-I)Y_r>

._rs.,ll ..,..al Jı .ı.ı *- 105

. ~ Ji 1.iA J •4Aı}"-"' Jr .:ı ı Jı Jı..u~ı _,.!..! .4l.ı.... 106 .

.4 ...... 3'· <~u.r> .:ıi J! .ı.ı.ı.ı ~ ıo1

_..._ ...ılr.-i ui Jı Jl)lı ~ }ı.... ı os

.l.f.t i)WI 4!_r> ı.l..ıı iJi J! •ı.,llı ~ ·t._,l:W ,J~ 109

... ..1 • - •<!. 110 . l.f.' i)ı:ıl if ).J"'I Jl' I.U.) .o< JT-

. l.f.' ı!.JI!ll 4!_r> IlA .:ı! J! ~lı _,.!..! .< )Y,. lll

.l.f.t\o.ıl) ı.ı_r. ı.l..ıı ..,~ .~ı_r. ~~ uı ')~ J •~.e-' ~ll w. Jr ılA..,~ ,w. Jr ~~.:ıı ··J~ 112

.If:.- ı....~:>- lı_r> l.l..ıı iJ~ •lı_r> ~~~~ı.ıl.*' J \l.f.' AAıiJ W. Jr l.l..ıı iJ~ I..P)r ~~ iJj as".*' <.;,lı=-o 113

\

ı

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 144 (1, 2)

EL-ENDELUS! VE ARUZLA İLGİLİ EsERİ (AR0ZU'L-ENDELU.S1)- 279

114j.ojı

•-• o•~ı~ıA ~:_• • .:.ıl_,.. ..::-.. - ,:; ~1:1 : ......,..1

116 . ~)

. 11Sj..:,_; yi) ):- ~ . ·-o

... yı) ~ ~) ,y ~:,_.; • - • -

121~lf, 'L 120 c,, ,.•jllai' . .r-'. I..S).f - • )

. ... ~IJ ~ ~J ~ ~:,_.; • • -

123:..dw 122 ... o, , ~ı ii , e::- : t._J..r-" , - . )

125;L._..;ı j_,._k ~ :. .. l 124• .. ~ ~) ,y ~:,_.; • ,

126 ..... -~ı. u - ... ~u· ıJ L_..

~ ~) ~:,_.; ,y • ,

127 t..S~ı ~J--IJ . ...

~ H, ~:,_.; . , ) ,y

128· ~ .. ı, (;}r

·.~ .J# ,~u J!;_,....lo ılf::JU J ı/-1... ıiAJi :y_,..,i al")IJ lA J ,U# :Ji:lt ~Jr .y_,..,l ı,... J ıJ'-""J.Y cl! J 114

. .J# •J~ .~u J ~~Jr~ •J~ •lf::JU J ıt:-o •J~ ,ı.o..ı.-1 :y_,..,i ;;,."jJ ıA J •~J~ :~wı~J.r J ~~Jr

. .r-Jı ..,..Al Jı ~ ~ ı 15

.Ü.o·'-*' JJ':IIJ ııJI.:ı'ı ~Jr ui J! oı,l\ı ~ .UJ~ ,.;,~ç-ı; 116

....... ~J_,.., .:ıi Jı J'.ııiı ~ 117

.ıJ# •.:T~ 118

' ....... clll_;:ı-i .;ı! Jı J')lı ~ ·l-ı... 119

.ıJ# •.:T~ 120

·\?wı ~-""' t.iA ui J! oı,l\ı ~ ·JJ-Ai.o ,,.:J'#·Ii 121

.ıJ# ,.:T"'}.ıd 122

.ı!Jwı ~-""' ı.iA ui J! ~lı ;U.I . .J J~ ,.;,~ç-ı; !23

.11).:.< (}Wl.;> J~ı JA ı.i.o J ,ö•J~ 124

·~')' ~_,.., ıı. .:ıl J! Jı.ı.llı ;U. i ·6-" • J~ ,iJı,~ı; 125

. ..,....ü-ı ~_,.., l.iA .:ıl Jı •lA lı Ju.l .• J~ 126

. ..,.~wı ~_,.., i.ii Jı J'Jllı Ju.i . .JJ~ •J~ ,.;,~ç-ı; 127

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 145 (1, 1)

280 1 Doç. Dr. Sclami BA~JRCI ·------EKEVAKAD'r:-'MI· DERG'L.S1. Prof. Dr. M. Sadi ÇOCENLI r...

·-·- :.,;., ~ ı .,:.;:; /' - ...... 4 .T~

o.\ .. ~.:o_~ ı o.\ ... ~.:o_! ~r _.~ ~ ı:.r--:-- : <U..,Oi

ı p - o , ' 1'1 -• _o ' . - ı ı . ; o ~ ·- .ı , ·-

)L-..:....JI ~ Ir."" ~~) - .

I.H ·o '- o , •

- ';:i~ L.._, bl..,. ,..._ _ _,.,1 '- ı ~ . : - "')

IJ(l·' , - ; . ; . o._ t J - ••• '

ı~ '--"' j~l 1)~1 .:.ıı

' - -'-~k~/-~' .j ~::r--:.i . - -l~b ~ ~~~ .j ~::ı--.:. i

139c.;~~iı

0~·- o.!.~;· .. ~ ı . ,j:' /' - .:.r--::--

J o ,

•. ı • .;;• .. ~ ~ı ' ~: <U..,OI

.t.. ' . • .t.. • •• ,.,, . ~· . c. J " . - . . .ı 128 .$_,.- ,~\l J !'-'J'>-' o,$_,- ,ı....ı,..ı :y_,.PI .ı.ı,,-. lAJ ,..,~: J•l dJ>jf' .y_,.PI ..,_.. J ,j:ı!)lıôl t!JI"" J

•"-~Ji>-' ö;_,l:ı..!... ~\!lı dJ>Ji" J!lfl!..o .ı,.ı J y~ ı! J ,;ı; _,_s:. ı;~ 4,;\!ll dJ>Ji" J \~~~IS J •4-PJJ" J:.o J~ .lfl!..o J.:o-IJ y_,.P \J,J ,"-!J-~•tÖ;__,l:ı..!... ~1)1 dJ>jj' J !'ib J.:o-IJ y~ \J,J

.~ı..,.....ıJı.o.ı~ 129

. ~ J /:11 JA J ~;i dJ> Ji" .:ı i Jı Jl.ıl4 Jı.:.i . ..ı~ ~;.... ·.:#li 130

......... "-!~ .:ıi J! J'ıl4 ;ı.:.i 131

......... .uır.i .:ıi J! J'ıl4 ;ı.:.i ,....;_;;_,. o..>p • .:ı~l.i 132

..• 'J l..l • ·.c . . t.. ,,,_.133 -~ i,i""l "-!?.U\ ! •. 4 ;l.:ol ·'-'~ o.$_,- •.:.r--1!

-~ ;.!.J\!!1 y _,.;:ılı JA .ui J! "*4 ;ı.:.l -~ı o..>p ·.:rW 134

. ~ \,i \!ll .J' J_,.ıı _,. J .ai~ ~ ~ ·.:rW 135

. ~ tı' }' "-!_rP JA ı.L. ;:,i J! Jı.ıllı Jı.:.i .J ~ J~ ·.:rW 136

........ ~\ Y _,.;:ılı~ •lı? p-ı oJ! ,.._;}>-';__,!:ı..!... J !~ ;.!.JI!lı.J' J_,.Jı JA J ,ı.;. Jf pı 0! ,;ij j >-' ö ;__,l:ı..!... ,.:;.ı~yı.io 137

. ..,.~wı Y _,.ı:ııı Jo&! lı? pı .:ı ı ,....; ~ ;)=.!..a 1 ~~ı)l .J' 1_,.ıı ~ w. Ji" pı .:ı ı ,..ı~ a ;__,!:ı..!... .J _,.i-o 138

lA J ,"-!j >-' 4S' Jr' i.J\!!1 I.:I>JJ" J !lfl!..o o..>p J.:o-IJ y _,.P i1o J ,'ı_p J}:ll 4-P JJ" ,y .r"'j 4.'"JJJ ·~;U.i .;,ı':j\S .ıJ J 139

.lfl!..o .ı,.\J y_,.P \J,J ,;ı;~ .s'Jr~~l!ll dJ>jf' J ılfl!..o .ı,.IJ y_,.P

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 145 (1, 2)

UZLA. İLGİLİ ESERl (AR0ZU'L-ENDELUS1)- 281

EL-ENDELUS1 VE AR

144y~~l :. ~c.:.-:.

ı45 • :. ıı ~ , t • ~ -

~.ı.,___; ~ C..r---'

146~4_.;~j,

·.?-~ - ::; ~\9 ı :) .. ~:. ! ı ;) ~\9 : i...i ı5o -· - . - ı49- Lt. 148 . - ~\..;i ~147~ .-ı$ _,L:lı .Jl;s. ı:.r" tif- ') c çYJ .f ı..-0>'-·- -- -ısı. . .-· . . - ~\..;i ~ -... :.-:

~ tif- ') 'lA çYJ .f ~ ~ '-:--' ı:.r" c:: - ·- -- -ıs3~1

. --- ısı- - ~\..;i ~ -ı.) .- .f ~ oC..oı.>. r+" ~J.. I...L._$. ~ -- -- -ı55 <.>;)ı ı$~1.8ı 154<.>~1 J'

~ ~ -.ıJ J :ıs- ~

.,...,ıı..,...aıJı.ıı~ 140

.I.&J{ llıJ .a.~ 'ı? ı:ıi J! ~lı Jl.!.i ·~ ·~ 141

.4.~ .ıı_ro ı:ıi J! ~lı J\.!.1 142

.~ 4lj>;{ ı:ıi J! Jl)4 Jl.!..i . ..sp ·~ 143

Jl.!.i w- il~' ..,., _,.ı:ııı Jfilı? pı .:ı ı ,J j,. !1 .w-o J ıa.;~ı ..,.. J.rol' Jf1 w. 1_,.. pı .:ı ı ,a j,. ~_w.. • .::.ı"iy.A.a 144

Allıoı.,,!

.~lı 4! Jl.!.i w- .:...ı~ı ..,., _,.ı:ııı J aıı~ı...,.. J.rol' JA ılı J .J ~ .!l _w.. Ji a ~ ~ *"' •J y..a. 145

a,;~''-"J.f' 1 ıJJ.;..e .~u J ~~ tı... .v~i • .:ııı,., ı.ı. J,;uı... :J1~ı '-"J.f' .y_roi :t-3- J .;:ıJ~;.i .;.."N ~J 146

t_,ı:,.c.. ~JJ!- •~.o+-iUJ •'-"J.f' J!.l ~Jy!- ,l.}~i :i.ı\ı.r" I.&J ,a~JJ!- Cl~! '+"'J.f' J !~ JJ.i.e ,~IJ y_ro I.&J ,;ijJ,L,e

. .:ı~ .,...,ıı ..,...al J! 'ı Jl.!.i 147

. \.& Ji lı J 4.~...., J.f' .:ı i Jı ~lı Jl.!oi ,alı... 148

.~ 'ı.r" ı:ıi J! ~\.&lı Jl.!.{ 149

.~ 4ı.r:i ı:ıi Jı J')lı Jl.!.i }ı... 150

... 'J .• . . .ı~. 151 ·i}'"'' 'ı.r" 'ı.r" ..ıı ! ~'o'\ı ~ . ..J J~ •.:ı-U

... .ı " . . ı~. 152 .\t:-' iJ""I .)> J.rl JAJ ·"" J~ •.:ı-U

. .:...ı~ı 'ı.r" .,;{ J! ~lı ~ .J J.i.e ·~\j 153

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 146 (1, 1)

Doç. Dr. Selami BAKIRG ------EKEV AKADEMİ DERGİSİ 282 1 Prof. Dr. M. Sadi ÇöCENLİ ·

161 -ı. J

<.9+--15') -

"\j ·~

ı6z:. -·A'Qiı , .

o. l.tt::o .. ~ ı.r--W-

15R~.o_- '. ı.:.ı.. .r--"'

' . , , '' , " ~ı -' ~.~:.........,\

ı fı6 . ı'. J ,.__ 165". ·, r.Ş ..ı..___;.;>.. ~ J c.)

'ı6·ı 163. • • •l "f'•' • ' ' ...:;;. J .:.;---" ' •. ;,- .,

167~1 , . , ~: 4L,i

. ~ ~\:ll .J' J_,.JI Jl' J lll... ••• J~ 154

'J J .ı • J 155 ·e:ı')' .ı.ı_,..ı:o .u ı ı ı..uı.ı Juı ·r'"" • Jft

. ._,.....!.il-ı <lı _,..i:> .u i J! .t.ı.lj ;U. i ·t)oia u y • Jft •J yA 156

. ._j j! Y' • Jft .1:>-IJ y _,.i:> J ,ö. Jft Ö.!>IJ a_;, J.f' .U J 157

. .r-.~ı ..,..41 J! <lı )\.:.i . J p.ı. .J-r-w 158

.ö.~>ıJ l,.,j> J.f' ui ~ a ;.Atı Jui .a. J/.- 159

.ii.~>ıJ "-!? ui Jı c ;.Atı Jui 160

.J..ıo':lı ~ı-.. u\S" uıJ J~...ıı:...o':iı ~ C::!Ji .uı.i""i ui J! Jt..Utı Jui ·•J/.- 161

. \tl!.~ .1:>-IJ y _,.i:> J ,~;._. C. Jft <ö.~>IJ .J' J.f' .U J 162

._,...,ıı ..,..41 Jı "-! Jui . .,;.;... ,..:.ı'#IS 163

.ö.~>IJ .ı..;pJ.f' ui Jı ii;.Aiı Jui .'-!;... ••J/.-.~ 164

.'-'"!1.~:>-ıJ "-!? ul Jı ö;.Aiı Jui 165

. •. .... J . . . . J J .ı • .t.. . .ı-•. 166 -'-'"!' J..ıo~ı ~ı:... uo utJ ~...ıı:...ı':it ~ C::!J' .uır.-ı uı ı ı ..... ~ı Juı . .,;._,_. Jft •.:.r--ı.ı.. ı . - ı . .ı 167 . .,..- .1:>- J Y .ri" J ,o.~> J ı.l' J.f' "' J

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 146 (1, 2)

EL-ENDELUS1 VE ARUZLA İLGİLİ ESERİ (AR0ZU'L-ENDELUS1)- 283

171 • , ' •' 170. ı ~-i lŞ-;--ı ~ '4 _,.....--:

ın. ; ,-• r, YJ~

176 1 ' o j L. : ~~175 ., Ç. ~ .:;-: {"T ~ J

174 - 'J~ .

173· ·- t.t y~.Lll ~ı •.::-u ' '

177. ~ -~· ·ı~~~~ ., y ~.) r:.r-" <U ... {"T ı.? J

' --- 1 ·~ '•

. ,_ "t.t y~.L.l! J..]""----"' ~ı ı..;._.......ıJ

178' - :_ iı· LL. ·~ -~~,, :- ~l.:.f c~ .. .r-: J - ı ,$ . '•

. ,_ ·- t.t y~.L.l! J..]""----"' ~ı ~J

- .lt- ,.; . •: . "t.t y~.L:Jl ıJ_,......_:;. ~ı ı..;._.......ıJ

._,....,ıı ..,_al J! ol! ;Uıi 168

.ii .;.Alı 4! ;u. i W' ii.ı.-ıJ ....., Jf' J ,ii. J~ 169

.l..ı:ı.!i ..b-IJ ol!_r> .;,i J! ii _;.Alı ;U. i 170

. .!:W Jı.-..~ı ~ ~Ji 4ll.r--i .:ıi J! J!.ıllı ;Uıi .• J~ 171

1J J~ ~lt J l;_,....a. o4:iU J !.._.. Jfi /L.ı ,u..ı.-h.,J _r>i hı} \Jı J ,al.l..ı :J/.11 .._.. Jf .y ;l>i;;,.,... J ,.:ıw. Jf .U J 172

. .rı! •J~ ol.o.f,iU J ~~ JJ~ •J~ ,\J>.ı.-i: U\ı;l> \Jı J ıUJ~ ii•J~ l,i~h .._..Jf J 1.r.i olfa!l; J

._rr.,ıı ..,_al Jı ol! ;Uıi 173

. ~ JJ'iı JA ı.i:ı J .:ı~ı ...... Jf .:ı i J! •l,llı ;U. i .al. \..ı 174

....... '-lJ;l> .:ıi Jı J'.ıllı ;Uıi 175

. .:ıU: 4ll.r--i .:ıi Jı .~lı ;Uıi ·tl..ı 176

·'+'--(}\!lı .o.ı;l>4li J! •l,llı ;Uıi .;_,...... ,J_,.! 177

. '+'-- ı!..l\!11 '-l;l> 4li J! ıoJ."Iı ;U. i . ..:ı J~ ·~ 178

ı 'J J .• . .. 179 . '+'-- ~1.)'1 '-l;l> '-il ! ı ... ~ı ;Uıl -.rı' •c!

-~ a.,;wı ı.i"J_,.ıı JA ı.1:ı J .aJ~ •·J~ ·~ 180

·'+'-- ..,...\j.ı "-!;l> 4li J! •\Jılı ;Uıi .J J~ ·J~ ·~ 181

D01777c9s25y2005.pdf 25.02.2010 16:56:41 Page 147 (1, 1)

Doç. Dr. Selami BAKIRCI 284 t Prof. Dr. M.- Sadi ÇöGENLİ------EKEV AKADEMİ DERCİSİ

Hl9 J • -y:,_<ı.ı • 1.! C!

190. - - -r_W .:..r" :,_;\;,.

191 -<:?~~ .:..r" :,_;\;,.

lllO" .)!

.J.Jcıı ...

O~J

.J} o,

O~J

.J.J o.,.

O~J

J - J ~- · • .. ı,_ ır. •• ~ı 'ı .uı_,.. 01...,; - ...r-"' ıu...ç:ı

'

ısa. oJ

~

. i . 182 . ~ ..,.~w ı ~.ı? 4iı Jı J'}lı Jt.:. ·.rı' • J.i!- •r:! P/. f ~\ .J"i ~1 Jj IJ~ 1..1:>-IJ lı? J ô..l.o-IJ W. Jf "J! ~ _? ~ t ...A.:..ail .:fJ \y ?i l:AıJi J .JW. J.f" 4l J

183

)..ı.-..J.ı ô_p11 J~' ~ _rs.,ııı.U.

._rs.,ıı ..,..a.ı J! "ı Jt.:.i 184

.ô..~:>-IJ ..:p Jf .Ji J! ..;J"i\ı _,.!.!. .alı... 185

. ..1:>-IJ '4? .;i J! ö_r.!ı\ı ~ 186

. .:ı~ ...ıı.r.-i .:ıi J! •\!lı ~ }l...o 187

J . - ı .• C' -< . . ....... ,, . " ... _, . - 188 ,~f:,iU J! J";;ı..:.,.ı ıJ,... ..:PJ.r- •Jft- ,ı.....ı.-ı :y?'""' "'J .~.ı .ı.:;.·~ \?~I.J>J.rl J'b \.U. J .O•J.i!-

.<!.Jl!ll.:..,li.J W" J!..ı-' •Jft- •'i!JU J ı\?l!lı.:..,lı.J W"Jı.i.o •J.#

• W:ıti • J.i!- 189

.Jijt •J.i!- • .:ı~\.1 190

.J! _,.. • J.# •.:r""Js._\.1 191

·····--1