Ekologia

Na codzień

Ekologia• Ekologia– nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody, zajmująca się

badaniem oddziaływań pomiędzy organizmami a ich środowiskiem oraz wzajemnie między tymi organizmami (strukturą ekosystemów).

• Ekologia zajmuje się badaniem powiązań między organizmami żywymi a środowiskiem abiotycznym (układy biologiczne istnieją w sieci powiązań między sobą i otaczającym je środowiskiem), opartych na różnego rodzaju interakcjach. Odkrywanie tych zjawisk dokonywało się od starożytności, ale ekologia jako samodzielna nauka rozwinęła się w zasadzie w XIX w. Ekologia nie jest nauką obojętną wobec egzystencji przyrody i człowieka, dlatego często w potocznych dyskusjach utożsamiana jest z sozologią i filozofią. Ekologia najogólniej jest nauką o porządku i nieporządku w przyrodzie oraz o konsekwencjach wynikających z tego porządku i nieporządku dla istnienia biosfery i człowieka.

Ekosystem• Ekosystem– dynamiczny układ ekologiczny, na który składa się zespół

organizmów (biocenoza) połączonych relacjami troficznymi (tworzących sieć troficzną) wraz ze środowiskiem przezeń zajmowanym, czyli biotopem, w którym zachodzi przepływ energii i obieg materii. W skrócie zatem ekosystem to biocenoza wraz z biotopem. Ekosystemy wyodrębniane są na podstawie istnienia silniejszych powiązań w ich obrębie niżeli między ich składowymi a otoczeniem (biologicznie ważne pierwiastki chemiczne krążą intensywniej w obrębie poszczególnych ekosystemów niż pomiędzy nimi).

• Ekosystem to jedno z podstawowych pojęć w ekologii, ale podobnie jak sama „ekologia” jest terminem wieloznacznym. Określenie „ekosystem” stosowane bywa w odniesieniu do dowolnego układu składającego się z elementów żywych lub żywych i nieożywionych, pozostających ze sobą w rozmaitych relacjach. Przy tak szerokim ujęciu ekosystemem można nazwać dowolny układ ekologiczny z organizmami żywymi, od kolonii bakterii na pożywce poczynając, na całej biosferze kończą

Lasy liściaste• Las liściasty – ekosystem leśny z udziałem przede wszystkim drzew liściastych.

Charakter lasu liściastego zmienia się w zależności od regionu geograficznego i klimatu.

• lasy liściaste zrzucające liście na zimę spotyka się w strefie umiarkowanej, z wyraźnie zaznaczoną sezonowością i temperaturach poniżej zera w zimie i powyżej 12 °C w lecie. Las liściasty strefy umiarkowanej charakteryzuje się stosunkowo bogatym runem, które rozwija się na wiosnę, gdy drzewa nie mają liści i światło może bez trudu penetrować głębsze warstwy lasu.

• szerokolistny las liściasty strefy subtropikalnej występuje w strefie, w której nie ma wyraźnych różnic między latem i zimą. Roślinność stanowią dęby Quercus virens, a także tamaryndowce, magnolie, palmy, pnącza i storczykowate.

• wilgotny las tropikalny strefy okołorównikowej charakteryzuje duża ilość opadów i ogromna różnorodność gatunkowa. Lasy te rosną w dorzeczach wielkich rzek tej strefy, takich jak Orinoko, Kongo, Zambezi, a także na Borneo i Nowej Gwinei. Drzewa wilgotnego lasu tropikalnego są wiecznie zielone i wysokie.

Lasy iglaste• Las liściasty – ekosystem leśny z udziałem przede wszystkim drzew liściastych.

Charakter lasu liściastego zmienia się w zależności od regionu geograficznego i klimatu.

• lasy liściaste zrzucające liście na zimę spotyka się w strefie umiarkowanej, z wyraźnie zaznaczoną sezonowością i temperaturach poniżej zera w zimie i powyżej 12 °C w lecie. Las liściasty strefy umiarkowanej charakteryzuje się stosunkowo bogatym runem, które rozwija się na wiosnę, gdy drzewa nie mają liści i światło może bez trudu penetrować głębsze warstwy lasu.

• szerokolistny las liściasty strefy subtropikalnej występuje w strefie, w której nie ma wyraźnych różnic między latem i zimą. Roślinność stanowią dęby Quercus virens, a także tamaryndowce, magnolie, palmy, pnącza i storczykowate.

• wilgotny las tropikalny strefy okołorównikowej charakteryzuje duża ilość opadów i ogromna różnorodność gatunkowa. Lasy te rosną w dorzeczach wielkich rzek tej strefy, takich jak Orinoko, Kongo, Zambezi, a także na Borneo i Nowej Gwinei. Drzewa wilgotnego lasu tropikalnego są wiecznie zielone i wysokie.

Park narodowy• Park narodowy – obszar chroniony ze względu na swoje walory, głównie

przyrodnicze. W Polsce w brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z 2004 r. "obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów".

• Zasoby przyrodnicze parków narodowych zalicza się do strategicznych zasobów naturalnych Polski zgodnie z art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju.

Parki narodowe w Polsce

Park krajobrazowy

• Park krajobrazowy jest to obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania i popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. Na obszarach graniczących z parkiem krajobrazowym może być wyznaczona otulina.

Parki krajobrazowe zalicza się do rezerwatowych (obszarowych) form ochrony przyrody.

Parki krajobrazowe w Polsce

• województwo kujawsko-pomorskie1. Brodnicki Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1985;

powierzchnia: 13 674 ha)2. Chełmiński Park Krajobrazowy3. Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy (data utworzenia:

1979; powierzchnia: 38 950 ha)4. Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy (data utworzenia:

1990; powierzchnia: 27 764 ha)5. Krajeński Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1998;

powierzchnia: 73 850 ha)6. Nadwiślański Park Krajobrazowy 7. Park Krajobrazowy Nadgoplański Park Tysiąclecia (data

utworzenia: 1992; powierzchnia: 9 938 ha)8. Tucholski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1985;

powierzchnia: 36 983 ha)9. Wdecki Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1993;

powierzchnia: 19 177 ha)

• województwo podlaskie1. Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi (data utworzenia:

1994; powierzchnia: 7354 ha)2. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej (data utworzenia:

1988; powierzchnia: 74 447 ha)3. Suwalski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1976;

powierzchnia: 6284 ha)

• województwo łódzkie1. Bolimowski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1986;

powierzchnia: 23 130 ha)2. Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki (data

utworzenia: 1989; powierzchnia: 25 330 ha)3. Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich (data utworzenia:

1996; powierzchnia: 10 747 ha)4. Sulejowski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1994;

powierzchnia: 17 444 ha)5. Załęczański Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1978;

powierzchnia: 14 810 ha)6. Spalski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1995;

powierzchnia: 12 875 ha)7. Przedborski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1988;

powierzchnia: 16 640 ha)

• województwo opolskie1. Park Krajobrazowy Góra Świętej Anny (data utworzenia: 1988;

powierzchnia: 5150 ha)2. Stobrawski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1999;

powierzchnia: 52 636 ha)3. Park Krajobrazowy Gór Opawskich (data utworzenia: 1988;

powierzchnia: 4903 ha)4. Załęczański Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1978;

powierzchnia: 14 810 ha)

Zwierzęta zagrożone wyginięciem w Polsce

• Wąż Eskulapa Wąż Eskulapa jest symbolem medycyny i farmacji. Nie jest jadowity. To największy wąż występujący w Polsce - może osiągnąć nawet 2 m długości. Niestety, niedługo może się to zmienić. Z roku na rok jest ich coraz mniej.

• Morświn Nie wszyscy wiedzą, że ten spokrewniony z delfinami ssak występuje również w Bałtyku. W Polskiej części Bałtyku jeszcze w 1994 roku było ich około 600 osobników. Dokładny stan na dzisiaj nie jest znany.

• Niepylak apollo Rozpiętość skrzydeł niepylaka dochodzi do 8 cm. Co ciekawe, to, że niepylak jest zagrożony wyginięciem, wynika z jego... diety. Larwy niepylaka żywią się trzema gatunkami rozchodnika - rośliny, która jest stosunkowo rzadka.

• Kraska zwyczajna Czy widzieliście kiedyś w czasie spaceru te piękne niebieskie ptaki? Jeżeli nie, nie ma w tym nic dziwnego. Zmiany środowiskowe spowodowały, że w całej Europie, również w Polsce, jest coraz mniej tych ptaków.

• Kozica Na to, że kozice są zagrożone, wpłynęło bardzo wiele czynników. Dawniej polowano na nie ze względu na ich wyjątkowo delikatną skórę. Obecnie kozice często umierają w wyniku chorób, głównie robaczyc. Nie pomaga również fakt, że to zwierzę jest atrakcyjnym kąskiem dla bardzo wielu drapieżników, między innymi rysi i wilków.

• Łosoś szlachetny W połowie lat 80. łosoś całkowicie zniknął z polskich rzek na skutek zniszczenia tarlisk. Dekadę później rozpoczęto restytucję narybkiem pozyskanym z Łotwy. W dwa lata od rozpoczęcia projektu, w 1997 roku, w Drawie pojawiły się pierwsze tarłowiska. Ryba ta jest jednak wciąż krytycznie zagrożona wyginięciem w naszym kraju.

• Gadożer zwyczajny Gadożer jest zagrożony głównie w wyniku zmian środowiska - przede wszystkim osuszania terenów podmokłych. Wokół jego gniazda obowiązuje strefa ochronna. Wynosi ona 200 m, a w okresie lęgowym 500 m.

• Żołędnica Obecnie żołędnicę można spotkać w Babigórskim Parku Narodowym. Żyje w małych norkach i szczelinach skalnych.

Koniec