7. BÖLÜM

Eksik Rekabet Piyasaları-I

Monopol, Monopson ve İki Yanlı Tekel

Amaçlarımız

Eksik rekabet ve hasılat eğrileriMonopolcü piyasa ve maksimum karFiyat farklılaştırması

Anahtar kavramlar: Monopol, Fiyat Farklılaştırması, Firma Dengesi, Monopson, İki Yanlı Tekel

Tam Rekabet Piyasaları (Tekrar)

Q

P PiyasaD S

Q0

P0

Q

P Firma

P0D = MR = P

q0

LRACLMC

Monopol (Monopoly)

Monopol1. Bir satıcı- çok alıcı (One seller - many buyers)

2. Bir ürün [One product (no good substitutes)]

3. Giriş Engeli (Barriers to entry)

4. Fiyat Yapıcı (Price Maker)

Monopol Piyasada Firma Gelirleri

Düopol veya oligopol piyasalar çoğu zaman anlaşarak monopol piyasa gibi davranırlar.

Toplam Gelir (Total Revenue)

kgXTLP

kgXTLP

kgXTLP

XPTR

8020

5050

20100

.

33

22

11

=→==→==→=

=

TLXPTR

TLXPTR

TLXPTR

160080.20.

250050.50.

200020.100.

333

222

111

=========

Ortalama Gelir (Average Revenue)

PX

PX

X

TRAR ===

Marjinal Gelir (Marjinal Revenue)

X

TRMR

∆∆=

Ortalama ve Marjinal Gelir

Average and Marginal Revenue

Output1 2 3 4 5 6 70

1

2

3

$ perunit ofoutput

4

5

6

7

AR (Talep)

MR

Monopol

Analiz1. Satış artıkça fiyat düşecektir

2. MR < P

3. Tam rekabetle karşılaştırdığımızda Satış arttıkça fiyat değişmez MR = P

Monopolist Çıktı Miktarı Karar Süreci

1. Karı maksimize edecek çıktı düzeyi

MR = MC

3. Maliyet fonksiyonu da aynı,

MRMCor

MRMCQCQRQ

QCQRQ

=−==∆∆−∆∆=∆∆

−=0///

)()()(

ππ

Monopolde Firma Dengesi

Monopolde Firma Dengesi

Monopolde Firma Dengesi

KaybedilenKar

Pa

Qa

KaybedilenKar

MC

AC

Quantity

$ perunit ofoutput

D = AR

MR

P0

Q0

Monopolist’s Output Decision

Pb

Qb

Monopolist’s Output Decision

Çıktı seviyesi MR=MC’nin altında iken gelirdeki azalış, maliyetteki azalıştan büyüktür (MR > MC)

Çıktı seviyesi MR=MC’nin üstünde iken maliyetteki artış, gelirdeki azalıştan büyüktür (MR < MC)

Monopolist’s Output Decision

At output levels below MR = MC, the decrease in revenue is greater than the decrease in cost (MR > MC)

At output levels above MR = MC, the increase in cost is greater than the decrease in revenue (MR < MC)

Monopol: Bir örnek

QQ

CMC

QQCMaliyet

2

50)( 2

=∆∆=

+==

QQ

RMR

QQQQPQR

QQPTalep

240

40)()(

40)(:2

−=∆∆=

−==−=

Monopol: Bir örnek

10

404

2402

==

−==

Q

Q

QQ

MRMC

30)(

1040)(

40)(

=−=−=

QP

QP

QQP

Miktar0 5 15 20

TL

100

150

200

300

400

50

R

10

Kar

r

r'

c

c’

Kar Maksimizasyonuna ÖrnekC

Kar maksimum olduğu zaman rr’ ve cc’nin eğimi eşittir: MR=MC

Profit

AR

MR

MC

AC

Kar Maksimizasyonuna Örnek

Miktar0 5 10 15 20

P=30

TL/Q

10

20

40

AC=15

Kar = (P - AC) x Q = ($30 - $15)(10) = $150

MonopsonBir piyasada çok büyük sayıda

satıcı karşısında sadece bir alıcının bulunması durumunda ortaya çıkar.

Örnek:Şeker pancarı TütünÇay

Monopsonda Firma Dengesi

İki Yanlı Tekelde Firma Dengesi

Örnek: Sendikalı işgücü Silah üretimi Anlaşma

Bölgesi

P3-P4

Doğal Monopol

Doğal Monopol;bir firmanın iki yada daha fazla firmadan, daha düşük maliyetle üretimi gerçekleştirmesi ve daha düşük fiyatla piyasaya arzda bulunması durumunda ortaya çıkar

Ölçek ekonomileri, küçük firmalar ve birkaç büyük firma Patent uygulaması, milliyetçilik KnowHow Petrol,elmas, uranyum, bor

MC

AC

ARMR

$/Q

Quantity

Firmanın piyasada kalabilmesi olası en geniş kar düzeyi için

Fiyat Pr olur

Qr

Pr

PC

QC

Eğer fiyat Pc şeklinde düzenlendiğinde,

Firmalar para kaybedecek ve piyasadan çıkacaklardır. Çünkü

ortalama maliyetleri yetmemektedir

Monopolist yapı ilk olarakQm kadar üretimi

Pm fiyatı ile satacaktır

Pm

Qm

Doğal Monopolde Fiyat Düzenlemesi

Monopolde Fiyat Farklılaştırması

Kar max. Farklı alım

gücü Lüks semt Farklı esneklik Trende 1. ve 2.

mevki

P*

Q*

Fiyat farklılaştırması yapmadan Q* üretim miktarı ve fiyat P*.Değişken kar MC & MR arasındadır

(sarı bölge).

Birinci Dereceden Fiyat Farklılaştırması

Quantity

$/Q

Mükemmel fiyat farklılaştırması ile birlikte, firma mor bölgeyide

ekleyerek değişebilir karını arttırarak üretimi Q** noktasına

getirebilir.

Tüketici rantı is P*fiyatı üzerindeki alan 0 and Q* üretim miktarı arasındadır.

Pmax

D = AR

MR

MC

Q**

PC

Birinci Dereceden Fiyat Farklılaştırması Pratiği

Quantity

D

MR

MC

$/Q

P2

P3

P1

P5

P6

Six prices exist resultingin higher profits. With a single price

P*4, there are fewer consumers.

P*4

Q*

Discriminating up to P6 (competitive price) will increase profits.

Price Elasticities of Demand: Users vs. Nonusers of Coupons

Elasticities of Demand for Air Travel

Monopole Yöneltilen Eleştiriler

Tam rekabete göre daha az üretim ve daha yüksek fiyat Optimal Kaynak Dağılımını Bozucu Etki

Tam rekabete aşırı kar uzun dönemde kalkarken, monopolde uzun dönemde devam etmektedir

Monopol her zaman marjinal maliyet üzerinde fiyatla mallarını sattığı için, kendi gelirleri durmadan artmaktadır. Bu durum “Gelir Dağılımını Bozucu Etki” yapar.

Reklam Kaynak israfı

Piyasa ne kadar geniş ve esneklik düşük ise karları o kadar yüksek olur. Bu yüzden, reklam sayesinde geniş piyasa ve düşük esneklik sağlar Reklam monopolcü rekabet piyasalarında daha çoktur.

0π

Firamanın reklam yapmadan öncekiAR ve MR eğrileri

.

Eğer firma reklam yaparsa, AR ve MR eğrileri sağa

kayar. Ortalam maliyet artar fakat, marjinal maliyet

artmaz

Reklamın Etkisi

Quantity

$/Q

Q1

P1

AC

Q0

P0

AR

MR

AC’

MR’

MC1π

AR’