เริ่��มการิ่นำาเสนำอเริ่��มการิ่นำาเสนำอReadyGo !!

Navigation Key

เลขออกซิ�เดชั�นำเลขออกซิ�เดชั�นำ เลขออกซิ�เดชัน(Oxidation Number) คื�อเลขที่��แสดงค่�าปริ่ะจุ�ไฟฟ�า

ที่��สมมติ�ข !นำของไอออนหรื�ออะตอมของธาต� โดยคื�ดจากจ�านวนอ�เล�กตรือนที่ !ให#หรื�อรืบหรื�อใชั#รื%วมกบอะตอมของธาต�ตามเกณฑ์(ที่ !ก�าหนดข)*น เลขออกซิ�เดชันส่%วนใหญ่%เป็.นเลขจ�านวนเต�มบวกหรื�อลบหรื�อศู0นย(

ในส่ารืป็รืะกอบไอออน�กอะตอมม การืให#และรืบอ�เล�กตรือนแล#วกลายเป็.นไอออนบวกและไอออนลบ ดงน*นเลขออกซิ�เดชันจ)งตรืงกบคื%าป็รืะจ�ไฟฟ3าที่ !แที่#จรื�ง ซิ)!งม คื%าเที่%ากบป็รืะจ�ไฟฟ3าของไอออนน*นๆ ในส่ารืป็รืะกอบโคืเวเลนต( อะตอมของธาต�ใชั#อ�เล�กตรือนรื%วมกนไม%ได#ม การืให#และรืบอ�เล�กตรือนเหม�อนกบในส่ารืป็รืะกอบไอออน�ก ดงน*นในกรืณ น *เลขออกซิ�เดชันเป็.นแต%เพี ยงป็รืะจ�ส่มมต� ส่%วนอะตอมของธาต�ใดจะม คื%าเลขออกซิ�เดชันเป็.นบวกหรื�อลบ ให#พี�จารืณา คื%าอ�เล�กโที่รืเนกาต�ว�ต อะตอมของธาต�ที่ !ม คื%าอ�เล�กโที่รืเนกาต�ว�ต ส่0งกว%าจะม เลขออกซิ�เดชันเป็.นลบ ส่%วนอะตอมของธาต�ที่ !ม คื%าอ�เล�กโที่รืเนกาต�ว�ต ต�!ากว%าจะม เลขออกซิ�เดชันเป็.นบวก ส่%วนจะม คื%าบวกเที่%าไรืน*นพี�จารืณาได#จากจ�านวนเวเลนซิ(อ�เล�กตรือนที่ !อะตอมของธาต�น�าไป็ใชั#รื%วมกบอะตอมของธาต�อ�!น

หลกในการืก�าหนดคื�ดเลขออกซิ�เดชัน1 .โลหะหม0% IA , IIA , IIIA ม เลขออกซิ�เดชันเป็.น +1 , +2 และ +3 ตามล�าดบ2. ธาต�อ�ส่รืะที่�กตวม เลขออกซิ�เดชันเป็.น 0 เส่มอ3.H ม เลขออกซิ�เดชันเป็.น +1 ยกเว#นเม�!อเป็.นส่ารืป็รืะกอบโลหะไฮไดรืด( H จะม เลข

ออกซิ�เดชันเป็.น -1

4.O ม เลขออกซิ�เดชันเป็.น -2 ยกเว#น - ส่ารืป็รืะกอบเป็อรื(ออกไซิด( เชั%น H2O2 อะตอมของธาต� O ม เลขออกซิ�เดชันเป็.น -1- ส่ารืป็รืะกอบซิ0เป็อรื(ออกไซิด( เชั%น Na2O อะตอมของธาต� O ม เลขออกซิ�เดชันเป็.น -1/2- ส่ารืป็รืะกอบ OF2 อะตอมของธาต� O ม เลขออกซิ�เดชันเป็.น +2

5. ผลรืวมของเลขออกซิ�เดชันของส่ารืป็รืะกอบม คื%าเป็.น 06. เลขออกซิ�เดชันของไอออนอะตอมเด !ยวม คื%าเที่%ากบป็รืะจ�ของไอออนน*น และเลข

ออกซิ�เดชันของไอออนที่ !เป็.นหม0%อะตอมม ผลรืวมของเลขออกซิ�เดชันเที่%ากบป็รืะจ�ของไอออนน*น

7. ธาต�ที่ !ม คื%า En ส่0งกว%า จะแส่ดงป็รืะจ�ลบ

เลขออกซิ�เดชั�นำเลขออกซิ�เดชั�นำ

ปฏิ�ก�ริ่�ยาริ่�ดอซิ$ปฏิ�ก�ริ่�ยาริ่�ดอซิ$ ไฟฟ3าเคืม เป็.นคืวามส่มพีนธ(รืะหว%างป็ฏิ�ก�รื�ยาเคืม

และพีลงงานไฟฟ3า ซิ)!งกรืะบวนการืที่างไฟฟ3าเคืม จะเก�ดจากการืถ่%ายโอนอ�เล�กตรือนจากส่ารืหน)!งไป็ยงส่ารืหน)!ง และเม�!อม การืถ่%ายโอนอ�เล�กตรือน ป็ฏิ�ก�รื�ยาเคืม ก�จะส่ามารืถ่ที่�าให#เก�ดพีลงงานไฟฟ3าได# ในที่�านองกลบกนพีลงงานไฟฟ3าก�ส่ามารืถ่ที่�าให#เก�ดป็ฏิ�ก�รื�ยาเคืม ได#เชั%นกน   ป็ฏิ�ก�รื�ยาที่ !ม การืถ่%ายโอนอ�เล�กตรือนน *เรื ยกว%า ปฏิ�ก�ริ่�ยาริ่�ดอกซิ$

ปฏิ�ก�ริ่�ยาริ่�ดอซิ$ปฏิ�ก�ริ่�ยาริ่�ดอซิ$ปฏิ�ก�ริ่�ยาริ่�ดอกซิ$ หรื�อปฏิ�ก�ริ่�ยาออกซิ�เดชั�นำ-ริ่�ด�กชั�นำ (Redox

Reaction หรื�อ Oxidation-Reduction Reaction) จะเก�ดส่องป็ฏิ�ก�รื�ยาย%อยคืวบคื0%กนไป็เส่มอ น!นคื�อ ป็ฏิ�ก�รื�ยาออกซิ�เดชัน (Oxidation Reaction) และ ป็ฏิ�ก�รื�ยารื ดกชัน (Reduction Reaction) ปฏิ�ก�ริ่�ยาออกซิ�เดชั�นำ เป็.นป็ฏิ�ก�รื�ยาที่ !ส่ารืต*งต#นม การืให#อ�เล�กตรือนแก%ส่ารือ�!น ที่�าให#เลขออกซิ�เดชันของส่ารืต*งต#นเพี�!มข)*น ซิ)!งส่ารืที่ !ส่0ญ่เส่ ยอ�เล�กตรือนจะเรื ยกว%า ติ�วริ่�ด�วซิ$ (Reducing Agent) หรื�อ ตวถ่0กออกซิ�ไดซิ( (Oxidized)ปฏิ�ก�ริ่�ยาริ่�ด�กชั�นำ เป็.นป็ฏิ�ก�รื�ยาที่ !ส่ารืต*งต#นม การืรืบอ�เล�กตรือนจากส่ารือ�!น ที่�าให#เลขออกซิ�เดชันของส่ารืต*งต#นลดลง ซิ)!งส่ารืที่ !ได#รืบอ�เล�กตรือนจะเรื ยกว%า ติ�วออกซิ�ไดซิ$ (Oxidizing Agent) หรื�อ ตวถ่0กรื ด�วซิ( (Reduced)ป็ฏิ�ก�รื�ยารื ดอกซิ(ส่%วนมากจะเก�ดข)*นเองตามธรืรืมชัาต�

การิ่ด�ลสมการิ่ริ่�ดอกซิ$การิ่ด�ลสมการิ่ริ่�ดอกซิ$การืด�ลส่มการืรื ดอกซิ( ม 2 ว�ธ คื�อ

การิ่ด�ลสมการิ่ริ่�ดอกซิ$โดยใชั*ค่ริ่ �งปฏิ�ก�ริ่�ยา

การิ่ด�ลสมการิ่ริ่�ดอกซิ$โดยใชั*เลขออกซิ�เดชั�นำ

การิ่ด�ลสมการิ่ริ่�ดอกซิ$โดยใชั*ค่ริ่ �งการิ่ด�ลสมการิ่ริ่�ดอกซิ$โดยใชั*ค่ริ่ �งปฏิ�ก�ริ่�ยาปฏิ�ก�ริ่�ยา

การืด�ลส่มการืรื ดออกซิ(โดยใชั#คืรื)!งป็ฏิ�ก�รื�ยา ม ข *นตอนดงน *1 .แยกป็ฏิ�ก�รื�ยาออกเป็.น ป็ฏิ�ก�รื�ยารื ดกชัน และ ป็ฏิ�ก�รื�ยา

ออกซิ�เดชัน2. ด�ลจ�านวนอะตอมของธาต�ที่ !ม การืเป็ล !ยนแป็ลงเลข

ออกซิ�เดชัน3. ด�ลจ�านวนป็รืะจ�ของอะตอมที่ !ม การืเป็ล !ยนแป็ลงเลข

ออกซิ�เดชันให#เที่%ากนโดยการืเต�มอ�เล�กตรือน4. ด�ลป็รืะจ�ให#เที่%ากนโดยการืเต�ม H+ (ถ่#าด�ลในส่ารืละลาย

กรืด ) หรื�อ OH- (ถ่#าด�ลในส่ารืละลลายเบส่)5. ด�ลอะตอมของ O โดยเต�ม H2O6. ที่�าจ�านวนอ�เล�กตรือนของที่*งส่องคืรื)!งป็ฏิ�ก�รื�ยาให#เที่%ากน7. รืวมป็ฏิ�ก�รื�ยารื ดกชันและออกซิ�เดชันเข#าด#วยกนBack

การิ่ด�ลสมการิ่ริ่�ดอกซิ$โดยใชั*เลขการิ่ด�ลสมการิ่ริ่�ดอกซิ$โดยใชั*เลขออกซิ�เดชั�นำออกซิ�เดชั�นำ

การืด�ลส่มการืโดยใชั#เลขออกซิ�เดชัน ม ข *นตอนดงน *1 .หาเลขออกซิ�เดชันที่ !เพี�!มข)*นของตวรื ด�วซิ( และเลขออกซิ�เดชันที่ !ลด

ลงของตวออกซิ�ไดซิ(2. ที่�าเลขออกซิ�เดชันที่ !เพี�!มข)*น และลดลงให#เที่%ากน โดยเข ยนเลข

ออกซิ�เดชันที่ !เพี�!มข)*นไว#ข#างหน#าตวออกซิ�ไดซิ( และเลขออกซิ�เดชันที่ !ลดลงไว#หน#าตวรื ด�วซิ(

3. ด�ลจ�านวนอะตอมของธาต�ที่ !ม การืเป็ล !ยนแป็ลงเลขออกซิ�เดชัน4. ด�ลป็รืะจ�รืวมที่างซิ#ายและที่างขวาของส่มการืให#เที่%ากน โดยเต�ม H+

(ถ่#าด�ลในส่ารืละลายกรืด ) หรื�อ OH- (ถ่#าด�ลในส่ารืละลลายเบส่)5. ด�ลจ�านวนอะตอมของธาต�ออกซิ�เจนและไฮโดรืเจนด#วยการืเต�ม

H2O

Back

ขอขอบค่�ณข*อม-ลด�ๆ จุากขอขอบค่�ณข*อม-ลด�ๆ จุาก•หนงส่�อเรื ยนส่ารืะการืเรื ยนรื0 #พี�*นฐานและเพี�!มเต�ม เคืม เล%ม 4กล�%มส่ารืะการืเรื ยนรื0 #ว�ที่ยาศูาส่ตรื(

•http://www.il.mahidol.ac.th/e-media/electrochemistry/web/electrochem01.htm

และว�ชัาคืวามรื0 #ต%างๆ จาก

อาจุาริ่ย$ ที่�ศนำ�วริ่ริ่ณ$ เล�ศเจุริ่�ญฤที่ธิ์�3อาจุาริ่ย$ ที่�ศนำ�วริ่ริ่ณ$ เล�ศเจุริ่�ญฤที่ธิ์�3จาก

ริ่�ชัติล�กษณ$ ค่-สก�ลริ่�ชัติล�กษณ$ ค่-สก�ล