elektriČna i magnetna polja nadzemnih vodova – tehnički i biološki aspekti-

ELEKTRIČNA I MAGNETNA ELEKTRIČNA I MAGNETNA POLJA NADZEMNIH VODOVA POLJA NADZEMNIH VODOVA – – Tehnički i Biološki Aspekti-Tehnički i Biološki Aspekti-

III Savjetovanje CG KO CIGRE

Prof. dr Milutin Ostojićmr Martin Ćalasan

Budva, maj 2013. godine

ELEKTRIČNA I MAGNETNA POLJA NADZEMNIH ELEKTRIČNA I MAGNETNA POLJA NADZEMNIH VODOVA VODOVA

– – Tehnički i Biološki Aspekti-Tehnički i Biološki Aspekti-

III savjetovanje CIGRE Crne Gore, Budva maj III savjetovanje CIGRE Crne Gore, Budva maj 2013. godine2013. godine

Elektromagnetna polja

Elektromagnetno polje se sastoji od dvije komponente - električnog i magnetnog polja koja interaktivno djeluju jedno na drugo putem električnog, odnosno magnetnog zračenja. Električno polje je izazvano od strane Električno polje je izazvano od strane naelektrisanih objekatanaelektrisanih objekata......

MMagnetnagnetno polje je o polje je posljedica toka posljedica toka struje između naelektrisanih struje između naelektrisanih objekataobjekata......




Elektromagnetna polja - podjela

Prema vrsti izvora:

PrirodnaPrirodna VještačkaVještačka

Prema tipu inicijalnog faktora: StacionarnaStacionarna NaizmjeničnNaizmjeničnaa

Prema frekvencije elektromagnetnog zračenja :

Jonizujuća (preko 300 Jonizujuća (preko 300 GHz)GHz)

Nejonizujuća (do 300 Nejonizujuća (do 300 GHz)GHz)




NejNejonizujuća onizujuća zračenjazračenja

Zračenje ekstremno niskih frekvencija - ENF (3-3000 Hz)

Niskofrekventna zračenja

- NF (3-30 kHz)

Visokofrekventna zračenja

– FF (30-300 kHz)

Mikrotalasna zračenja

- MT (1-300 GHz)Radiofrekvencijska

zračenja - RF (300-1000 kHz)

Podjela nejonizujućeg zračenja

Izvori nejonizujućeg zračenja u domaćinstvu




Izvori nejonizujućeg zračenja u industriji




Numeričke metode za proračun jačine i raspodjele elektromagnetnih polja

Metod konačnih priraštaja (FDM),

Metod konačnih elemenata (FEM), Metod graničnih elemenata

(BEM), Metod simulacije opterećenja (CSM),

Generalizovani simulacioni model naelektrisanja (GCSM)




Programski paketi za proračun jačine i raspodjele elektromagnetnih polja

PLS-CADDPLS-CADD CDEGSCDEGS

SUBCALC Magnetic Field Modeling ProgramSUBCALC Magnetic Field Modeling Program

Maxwell 2D/3D software of the ANSYSMaxwell 2D/3D software of the ANSYS

AnsysAnsys

MagNetMagNet

ElecNeElecNett

CEDRAT fluxCEDRAT flux IntegratedSoftIntegratedSoft

FDTDFDTD FEMFEM




ELEKTRIČNIAPARATI

E(V/m) na rastojanju od 30cm

B(T) na raznim

rastojanjima3cm3cm 30cm30cm 100cm100cm

PeglaPegla 1208-30 0.12-

0.30.01-0.03

FrižiderFrižider 1200.5-1.7 0.01-

0.25<0.01

MikserMikser 100 - 0.6-10 -

TosterToster 80 - - -

Fen za kosuFen za kosu 806-2000 0.01-7 0.01-

0.03TV prijemnik u TV prijemnik u bojiboji

602.5-50 0.04-2 0.01-

0.25

UsisivačUsisivač 50200-800

2-20 0.13-2

Električna Električna rernarerna

81-50 0.15-

0.50.01-0.04

RačunarRačunar - 0.5-30 <0.01 -

Električni Električni pokrivačpokrivač

250- 1.3-3.3 -

Jačine električnih i magnetnih polja određenih aparata u domaćinstvu




Proračun električnog i magnetnog polja dalekovoda

Proračun magnetnog

polja

Proračun električnog

polja




Horizontalna

konfiguracija

Deltakonfiguracija

Obješenakonfiguracija

Najzastupljenije konfiguracijestubova dalekovoda u svijetu




Horizontalna Horizontalna konfiguracijakonfiguracija

Delta Delta konfiguracijakonfiguracija

Obješena Obješena konfiguracijakonfiguracija

Horizontalno RHorizontalno Rastojanje astojanje [m][m]

Elek

tri

Elek

tri č

no p

olje

čn

o po

lje [k

V/m

][k

V/m

]

Raspodjela električnog polja dalekovoda




Horizontalna Horizontalna konfiguracijakonfiguracija

Delta Delta konfiguracijakonfiguracija

Obješena Obješena konfiguracijakonfiguracija

Horizontalno RHorizontalno Rastojanje astojanje [m][m]Mag

netn

oM

agne

tno

polje

p

olje

[[ μμT

/100

0AT

/100

0A]]

Raspodjela magnetnog polja dalekovoda




Najzastupljenije konfiguracijestubova dalekovoda kod nas

BureJela nastavak

110kV dimenzije





Portal

Donau110kV dimenzije






Elek

tri

Elek

tri č

no p

olje

čn

o po

lje [k

V/m

][k

V/m

]

BureBure

JelaJela

DonauDonau

PortalPortal110kV






MMag

netn

o po

lje

agne

tno

polje

[kV/

m]

[kV/

m]

BureBure

JelaJela

DonauDonau

PortalPortal110kV




Elektromagnetni koridor dalekovoda




Uticaj elektromagnetnog polja na biljke i životinje




The International Commission on NonIonizing Radiation Protection (ICNIRP, http://www.icnirp.org)

The International Committee on Electromagnetic Safety (IEEE ICES, http://grouper.ieee.org/groups/scc28)

The International Electrotechnical Commission (IEC, http://www.iec.ch)

Comite´ Europe´en de Normalisation Electrotechnique European Committee for Electrotechnical Standardization (CENEL EC, http://www.cenelec.org)

Directive 2004/40/EC of the EuropeanParliament http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2004:184:0001:0009:EN:PDF

Najpoznatije međunarodne organizacije koje propisuju standarde u vezi za elektromagnetnim zračenjem




http://www.icnirp.org/

Opštapopulacija

Profesionalna izloženost

Gustina indukovane

strujeE(kV/m) B(T) E(kV/m) B(T) [mA/mm2]

ICNIRP (2010) 55 220000 1010 10100000 22IEEE 55 904904 -- -- --CENELEC (1995) 1010 640640 3030 16001600 --Evropska Unija 55 100100 1010 500500 22

Referentni granični nivoi za izlaganje stanovništva promjenjivom električnom i

magnetnom polju frekvencije 50Hz

- - MMeđunarodne organizacije-eđunarodne organizacije-

nastavak






- ICNRP 2010 – opšta - ICNRP 2010 – opšta populacija-populacija-FrekvencFrekvenc

ijaija(f)(f)

E (kV/m)E (kV/m) B (B (TT))






- ICNRP 2010 – profesionalno - ICNRP 2010 – profesionalno osoblje-osoblje-FrekvencFrekvenc

ijaija(f)(f)

E (kV/m)E (kV/m) B (B (TT))




Država

Opštapopulacija

Profesionalnaizloženost

E (kV/m)

B (T)

E(kV/m)

B(T)

Irska 5 100 10 500Italija 5 100 10 500Japan 3 - 10 -Litvanija 10 640 30 1600Luksenburg

5 100 10 500

Malta 5 100 10 500Holandija 8 120 62.5 600Poljska 1 75 10 251Portugal 5 100 - -Rusija 0.5 10 5 100Singapur 5 100 10 500Slovačka 20 300 - -

Država

Opšta populacija

Profesionalnaizloženost

E (kV/m)

B (T)

E (kV/m)

B (T)

Argentina 3 25 - -Australija 5 100 10 500Austrija 5 100 10 500Belgija 5 100 - -Kostarika 2 15 - -Češka 5 100 10 500Danska 5 100 10 500Estonija 0.5 10 5 100Finska 5 100 - -Francuska

5 100 10 500

Njemačka 5 100 6.66 424.4Grčka 4 8 - -Mađarska 5 100 10 500



- Pojedine zemlje svijeta-- Pojedine zemlje svijeta-




DržavaOpšta

populacijaProfesionalna

izloženostE(kV/m) B(T) E(kV/m) B(T)

SrbijaSrbija 22 4040 -- --HrvatskaHrvatska 22 4040 55 100100Bosna i Bosna i HercegovinHercegovinaa

22 4040 55 100100

SlovenijaSlovenija 0.50.5 1010 1010 100100



- - ZZemlje okruženja -emlje okruženja -









Električno polje Vrijeme5kv/m neograničeno10kv/m 180 min15kv/m 90 min20kv/m 10 min25kv/m 5 min

Ruski propis o dužini boravka u prostorijamagdje postoji niskofrekventno polje



- Crna Gora ... -- Crna Gora ... -




Milutin M. Ostojić, rođen u Žabljaku 1944. godine. Diplomirao 1968. godine, magistrirao 1975. godine i doktorirao 1978. godine. Nakon diplomiranja zaposlio se na Elektrotehničkom fakultetu u Titogradu na kome je prošao kroz sva nastavna i naučna zvanja. Penzionisan je 2010. godine u zvanju redovnog profesora za predmete iz oblasti električnih mašina. E-mail: [email protected] Martin P. Ćalasan je rođen 1986. godine u Plužinama. Diplomirao je u junu 2009. godine, a magistrirao u junu 2010. godine. Od oktobra 2009. godine, zaposlen je na Elektrotehničkom fakultetu u Podgorici u zvanju saradnika u nastavi. Oblasti njegovog interesovanja su energetska elektronika, prekidački reluktantni generatori, električno kočenje i regulacija pobude sinhronih mašina.E-mail: [email protected]

Hvala na pažnji!ELEKTRIČNA I MAGNETNA POLJA NADZEMNIH ELEKTRIČNA I MAGNETNA POLJA NADZEMNIH

VODOVA VODOVA – – Tehnički i Biološki Aspekti-Tehnički i Biološki Aspekti-


elektriČna i magnetna polja nadzemnih vodova – tehnički i biološki aspekti-

Documents