elektrik arz güvenliği ve tüketici İlişkisi–zgür-sarhan-sunum.pdf · arz güvenliği...
TRANSCRIPT
Elektrik Arz Güvenliği ve Tüketici İlişkisi
Özgür SARHAN
ETK Uzmanları Derneği – Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi
26 Aralık 2017
Ankara
Bu sunumdaki tüm görüş ve öneriler şahsi fikirler olup ilgili kurum ve kuruluşlara atfedilemezler.
2
Arz Güvenliği Kavramı Uluslararası Enerji Ajansı, enerji arz güvenliğini "enerji kaynaklarının makul fiyattan, kesintisiz bir şekilde ulaşılabilir olması" şeklinde
tanımlamaktadır.
Avrupa Birliği enerji güvenliğini, "uygun fiyata kesintisiz enerji kaynakları bulunabilirliği" olarak ifade etmektedir.
3154 sayılı Kanun: Bu Kanunun amacı, enerji ve tabii kaynaklarla ilgili hedef ve politikaların, ülkenin savunması, güvenliği ve refahı, milli ekonominin
gelişmesi ve güçlenmesi doğrultusunda tespitine yardımcı olmak, enerji ve tabii kaynakların bu hedef ve politikalara uygun olarakaraştırılmasını, geliştirilmesini, üretilmesini ve tüketilmesini sağlamak için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının kurulmasına, teşkilatve görevlerine ilişkin esasları düzenlemektir.
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu:
Madde 1: Elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması içinrekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösteren, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasınınoluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin yapılmasının sağlanmasıdır.
Madde 20: Bakanlık, elektrik enerjisi arz güvenliğinin izlenmesinden ve arz güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınmasından sorumludur. Bakanlık, her yıl 31 Aralık tarihine kadar, yukarıda belirtilen çalışmaların ve Kurum tarafından hazırlanan Elektrik Piyasası Gelişim
Raporunun sonuçlarına göre arz-talep dengesini, kaynak çeşitliliğini, iletim ve dağıtım sistemi ile üretim tesislerinin durumunudikkate alarak Elektrik Enerjisi Arz Güvenliği Raporu’nu hazırlar ve Bakanlar Kuruluna sunar. Rapor, elektrik piyasasının gelişimive işlemesi hakkında değerlendirmeleri ve arz güvenliği açısından tespitleri, sorunları ve çözüm önerilerini kapsar.
Enerji Arz Güvenliği
3
Yeterli
Üretim
Arz
Güvenliği
Makul
Fiyat
Kesintisiz
İletim
Enerjiye Neden İhtiyaç Duyuyoruz?
Bir insan saatte sürdürebilir olarak 50-80 W kadar enerji üretebilir. (1 beygir=760 W)
Büyükbaş hayvanlar: 300 W – 800 W
Bugünkü Yaşantının İnsan Eşdeğeri Olarak Karşılığı:
Çamaşır Makinesi – 800 W: 10 İnsan
Elektrikli Isıtıcı – 2.500 W: 30 İnsan
80 Beygir Bir Araba Saatte: 800 – 1000 İnsan
Boeing 747-400 Kalkışta: 80.000.000 W = 1 Milyon İnsan
Bir insan bir günde ortalama 800 Wh enerji üretebilir.
Bir litre benzin ise 12.900 Wh enerjiye sahiptir.
1 litre benzin: Yaklaşık 16 insana bedel
Bir insanı tüm gün çalıştırmanın bedeli: Yaklaşık 30 kuruş
4Kaynak: Armaroli, Nicola, and Vincenzo Balzani. Powering planet Earth: energy solutions for the future. John Wiley & Sons, 2012.
5
Elektrik Değer Zinciri
Üretim Portföyü
YenilenebilirEnerji Stratejisi
Elektrik İthalatİhracat
Mevsimsellik
Piyasa
ÜRETİM
Nüfus Artışı
Hane Halkı Sayısı
Ekonomi
Mevsimsellik
Enerji Yoğun Sektörler
Bölgesel Üretim ve Tüketim
Teknolojik Gelişmeler
Yatırımlar
Kayıplar
TÜKETİM ŞEBEKE
6
Arz güvenliğini etkileyen birçok parametre vardır.
Elektrik Arz Güvenliği Dinamikleri
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
35.000
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
MW
15 Ekim 2013 Salı 8 Ekim 2013 Salı
15
50
0 M
W
11
00
0 M
W
80
00
MW
Bayramlarda tüketim önemli ölçüde
azalmaktadır.
22.000
24.000
26.000
28.000
30.000
32.000
34.000
36.000
38.000
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23
MW
11 Temmuz 2013 Perşembe 12 Temmuz 2013 Cuma
Cuma namazı vaktinde elektrik tüketimi
azalmaktadır.
20.000
22.000
24.000
26.000
28.000
30.000
32.000
34.000
36.000
38.000
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23
MW
08 Temmuz 2013 Pazartesi 09 Temmuz 2013 Salı
Ramazan ayında sahur saatlerinde elektrik
tüketimi artmaktadır.
7
8000 MW
Hava sıcaklıklarının artışı elektrik tüketimini
artırmaktadır.
Enerji Tüketimi Yaşamsal Aktivitelere Bağlıdır.
Veri Kaynağı: TEİAŞ
Kısa Bir Tarihçe – 1915 Osmanlıca Elektrik Pilleri Kitabı
8Kaynak: http://www.barissanli.com/calismalar/tarih/elektrikpilleri-1915-bs.pdf
Kısa Bir Tarihçe – 1940 Enerji Ekonomisi Kitabı
9Kaynak: http://www.barissanli.com/calismalar/tarih/bsanli-EnergiEkonomisiveDurumu-1940.pdf
Kısa Bir Tarihçe – 1953 Türkiye 1. İstişari Enerji Kongresi
10Kaynak: http://www.barissanli.com/calismalar/tarih/bsanli-1953-orhan.pdf
Kısa Bir Tarihçe – Bazı Gazete Haberleri
11
Kısa Bir Tarihçe – 1955 Yılı Elektrik İletim Haritası
12Kaynak: http://www.barissanli.com/calismalar/tarih/bsanli-1955.jpg
Kısa Bir Tarihçe – Günümüz Elektrik İletim Haritası
13
1970 1984 1993 1994 1997 2001 2004 2005 2006 2007 2009 2011 2013 2015
TEK’in Kuruluşu
3096 SayılıKanun
3996 Sayılı YİDKanunu
3096 SayılıYİ Kanunu
TEK
TEAŞTEDAŞ
EÜAŞ
TEİAŞ
TETAŞ
4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu
EPDK
Strateji Belgesi
5346 Sayılı Yenilenebilir
Enerji Kanunu
PMUM
5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu
5686 Sayılı Jeotermal Kanunu
5654 Sayılı Nükleer Enerji Kanunu
Strateji Belgesi
Dengeleme Uzlaştırma Yönetmeliği
Gün Öncesi Piyasası
YEKDEM
6446 Sayılı Elektrik Piyasası
Kanunu
EPİAŞ
14
Türkiye Elektrik Piyasasının Tarihçesi
Elektrik Tüketimi - Ekonomik Büyüme
15Kaynak: TÜİK, TEİAŞ
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
0
50
100
150
200
250
300
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
%
TWh
Elektrik Talebi (TWh) Elektrik Talep Değişimi (%) GSYH (%)
2017–2030 Yılları Elektrik Talep Senaryoları
16
Kaynak:
http://www.enerji.gov.tr/File/?path=ROOT%2f1%2fDocuments%2fE%C4%B0GM%20Ana%20Rapor%2fT%C3%BCrkiye%20Elektrik%20Enerjisi%20Talep%20Projeksiyonu%20Raporu.pdf
YıllarSenaryo 1
(TWh)
Senaryo 2
(TWh)
Senaryo 3
(TWh)
Talep Artışı Senaryo 1
(%)
Talep Artışı Senaryo 2
(%)
Talep Artışı Senaryo 3
(%)
2017 288,21 290,24 292,12 3,7% 4,4% 5,1%
2018 301,51 304,43 307,21 4,6% 4,9% 5,2%
2019 315,81 319,46 323,79 4,7% 4,9% 5,4%
2020 328,41 334,98 343,24 4,0% 4,9% 6,0%
2021 341,04 350,70 363,44 3,8% 4,7% 5,9%
2022 354,16 367,26 384,85 3,8% 4,7% 5,9%
2023 367,88 384,64 407,89 3,9% 4,7% 6,0%
2024 381,81 402,31 431,66 3,8% 4,6% 5,8%
2025 396,14 420,51 456,47 3,8% 4,5% 5,7%
2026 410,53 439,17 482,26 3,6% 4,4% 5,7%
2027 424,97 457,88 508,61 3,5% 4,3% 5,5%
2028 439,50 477,04 535,94 3,4% 4,2% 5,4%
2029 454,14 496,50 564,13 3,3% 4,1% 5,3%
2030 468,40 515,96 592,84 3,1% 3,9% 5,1%
GirişGenel Bakış
17
Arz Güvenliği Elektrik Talebi
Talep Tarafı Katılımı
Piyasa
Geleneksel Çözümler
Üretim Yatırımı
Talep Esnekliği
Yenilenebilir Enerji
Şebeke Yatırımı
Yük KaydırımıEkonomik Çözüm
Kaliteli Elektrik Enerjisi
Tüketici DavranışlarıMaliyet Optimizasyonu
Şebeke Güvenliği
Entegrasyon
Maliyet Etkin
Puant TalepMatematiksel Model
Yan Hizmetler
Anlık Talep Kontrolü
Enerji PolitikasıStratejik Belge
Talep Tarafı Katılımı KavramıTanım
18
Talep Tarafı Yönetimi
Talep Tarafı Katılımı
Enerji Verimliliği
FERC: Tüketicilerin elektrik fiyatlarındaki değişime göre normal tüketim çizgilerini değiştirmesi Yüksek toptan satış fiyatlarının yükseldiği ya da sistem güvenilirliğinin tehlikeye girdiği zamanlarda teşvik alarak
tüketicilerin elektrik kullanımını düşürmesi IEA:
Sistem koşullarına göre yükte ayarlama yapılması
Hurley, Peterson ve Whited, 2013 Esnekliği artırabilmek suretiyle, puant zamanlardaki talebi düşürmek veya başka bir zamana kaydırmak
İlk tartışmalar: 1890 – Amerika Elektrik Sanayisi / John Hopkinson
«Yoğun tüketimin olduğu saatlerde az tüketenle çok tüketenin farklıfiyatlandırılması gerekmektedir.»
Talep Tarafı Katılımı KavramıUygulama Yöntemleri / Faydaları
19
Fiyat Tabanlı Katılım
Kullanım Zamanlı
Fiyatlama
Gerçek Zamanlı Fiyatlama
Kritik Pik Fiyatlama
Teşvik Tabanlı Katılım
Direk Yük Kontrolü
Kesilebilir Program
Talep Teklifi/Geri Satın Alma Opsiyonu
Acil Durum
Kapasite Piyasaları
Yan Hizmetler
Enerji Tasarrufu ve Emisyon Azaltımı Sistem Güvenliğinin Sağlanması İletim ve Dağıtım Şebekelerinin Daha Efektif Kullanımı Kesikli Üretimden Sağlanan Katkının Arttırılması
Talep Tarafı Katılımı KavramıDünya Uygulamaları - Avrupa
20
Fransa
Birleşik Krallık
Katılımcılara Yapılan Ödeme (2015) 0,60 £ - 5 £ /MW 0,94 £ - 164 £ /MWh
Direktifler 2009/72/EC Elektrik Direktifi 2012/27/EC Enerji Verimliliği Direktifi
Uygulama Örnekleri Birleşik Krallık, Fransa, Belçika,
Finlandiya
Talep Tarafı Katılımı KavramıDünya Uygulamaları – Amerika Birleşik Devletleri
21
2008/719 sayılı FERC kararı: RTO’lar ve ISO’lar yan hizmetler için talep tarafı kaynaklarından gelen tekliflere açık olmalıdır. Sistemin acil durumlara geçtiği zamanlarda, tüketicilerin daha az elektrik tüketmeleri karşılığındaki engeller kaldırılmalıdır. Talep toplayıcılara izin verilerek perakende müşterilerinin organize toptan satış piyasalarında daha etkin rol oynayabilmelerinin önü açılmalıdır. Piyasa kuralları, işletme yedeklerinin kısıtlı olduğu zamanlarda arz ve talep dengesinin sağlanması hususunda güvenirliliğini artması için uzlaştırma
fiyatlarının nasıl belirleneceği açıklanacak şekilde tekrar gözden geçirilmelidir. Talep tarafı katılımı önündeki engelleri kaldırılması için gerekli reformlar yapılmalıdır.
PJM Uygulamaları
Katılımcılara Yapılan Ödemeler
Katılımcı Portföyü
Üretim %45
Konut %18
Okullar %10
Ofis İnşaatı %8
Perakende Servisler %5
Madencilik %4
Altyapı Hizmetleri %3
Hastaneler %3
Hizmetler %2
Tarım %2
Islah Evleri %0,3
Yöntemler
Türkiye Talep Tarafı Katılımı İhtiyaç AnaliziPiyasa İncelemeleri - 1
22
PTF ve SMF Ortalamalarının Aylık Gelişimi SBDT – EDM İlişkisi
75
95
115
135
155
175
195
215
235
255O
ca.1
2
Nis
.12
Tem
.12
Eki.
12
Oca
.13
Nis
.13
Tem
.13
Eki.
13
Oca
.14
Nis
.14
Tem
.14
Eki.
14
Oca
.15
Nis
.15
Tem
.15
Eki.
15
Oca
.16
Nis
.16
Tem
.16
Eki.
16
TL
/MW
h
PTF Ort. SMF Ort. 8-20 PTF Ort.
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
-300
-250
-200
-150
-100
-50
0
50
Oca
.12
Nis
.12
Tem
.12
Eki.
12
Oca
.13
Nis
.13
Tem
.13
Eki.
13
Oca
.14
Nis
.14
Tem
.14
Eki.
14
Oca
.15
Nis
.15
Tem
.15
Eki.
15
Oca
.16
Nis
.16
Tem
.16
Eki.
16
GW
h
Mil
yo
n T
L
SBDT (TL) Enerji Dengesizlik Miktarı (MWh)
0
2
4
6
8
10
12
14
16
0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400 1.600 1.800 2.000
Tuta
r (M
ilyo
n T
L)
Yük Düşüm Miktarı (MWh)
13.02.2012 - Saat 14:00
Eşleşme Tutarı (TL) Eşleşme Tutar Farkı (TL)
Türkiye Talep Tarafı Katılımı İhtiyaç AnaliziPiyasa İncelemeleri - 2
23
Yük Düşümünün PTF’ye Etkisi
Arz Talep Eğrisi
Yük Düşümünün Eşleşme Tutarına Etkisi
0
500
1.000
1.500
2.000
3.000 6.000 9.000 12.000 15.000 18.000
Fiy
at (
TL
/MW
h)
Teklif Miktarı (MWh)
13.02.2012 - Saat 14:00
Arz (MWh) Talep (MWh)
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
2.000
0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400 1.600 1.800 2.000
Fiy
at (
TL
/MW
h)
Yük Düşüm Miktarı (MWh)
13.02.2012 - Saat 14:00
Talep Tarafı Katılımının ModellenmesiProblem Tanımı
24
Talep tarafı katılımı sistem güvenliğine ve maliyetlerine olumlu katkısı olan bir uygulamadır.
Türkiye’de talep taraf katılımı ile ilgili birçok farklı görüş olsa da talep tarafı katılımının optimizasyonu ve şebekeye neölçüde katkı vereceği hususunda net bir çalışma bulunmamaktadır.
Talep tarafı katılımıyla oluşacak ek maliyetlerin ne olabileceği, sistem operatörüne ve piyasaya ne kadar yükgetirilebileceği belirlenememiştir.
Talep tarafı katılımının mevcut elektrik piyasasına çok dikkatli ve planlı bir şekilde entegrasyonunun yapılmasıgerektiğinden, öncelikle talep tarafı varmış gibi sistemin modellenmesi ve analizlerin yapılması önem arz etmektedir.
Problemler: Talep tarafı katılımı sistem için gerekli midir? Talep tarafı katılımının getireceği maliyetler ne olacaktır? Talep tarafı katılımının sistem maliyeti üzerinde azaltıcı etkisi olacak mıdır? Talep tarafı katılımı yılda kaç saat olmalıdır? Talep tarafı katılımı için ne kadarlık bir kapasite gereklidir? Gelecek yıllarda talep tarafı katılımının katkısı ne kadar olmalıdır?
Talep Tarafı Katılımının ModellenmesiBirinci Yaklaşım - Varsayımlar
25
Planlama
Talep
YAL – YAT Talimatları
Emreamade Kapasite
Güvenilir Nokta
Yük Düşüm Miktarı
Yük Düşüm Yapılan Saat Sayısı
Yükün Kaydırıldığı Saat
Talimat Maliyeti
Elektrik Kesintisi
25.000
30.000
35.000
40.000
45.000
50.000
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
MW
/MW
h
Saat
Talep EAK Güvenilir Nokta
Talep Tarafı Katılımının ModellenmesiBirinci Yaklaşım - Model
26
Talep Tarafı Katılımının ModellenmesiBirinci Yaklaşım – Sonuçlar (2016)
27
Maliyet Sonuçları Maliyet Sonuçları
Maliyetteki Değişimler Talep Tarafı Katılımının Etkin Olduğu Saat Sayısı
Talep Tarafı Katılımının ModellenmesiBirinci Yaklaşım – Sonuçlar (2016)
28
Model Sonuçlarına Göre Saatlik Talep Değişimi 2016 Yılından Seçilmiş Bir Hafta (18-24.01.2016)
Talep Tarafı Katılımı Uygulanan Saatler
22.000
24.000
26.000
28.000
30.000
32.000
34.000
36.000
38.000
40.000
42.000
2 8
14
20
26
32
38
44
50
56
62
68
74
80
86
92
98
104
110
116
122
128
134
140
146
152
158
164
MW
h
Haftanın SaatiEski Talep Yeni Talep
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
13
15
62
99
43
12
57
15
71
18
85
21
99
25
13
28
27
31
41
34
55
37
69
40
83
43
97
47
11
50
25
53
39
56
53
59
67
62
81
65
95
69
09
72
23
75
37
78
51
81
65
84
79
MW
h
Yılın Saati
Düzeltilmiş EAK’e Göre Sonuçlar (18-24.01.2016)
Talep Tarafı Katılımının Modellenmesiİkinci Yaklaşım - Varsayımlar
29
Planlama
Talep
Net Talimat Hacmi
Sistem Yönü
Emreamade Kapasite
Yük Düşüm Miktarı
Yük Düşüm Yapılan Saat Sayısı
Yükün Kaydırıldığı Saat
Talimat Maliyeti
Elektrik Kesintisi
Talep Tarafı Katılımının Modellenmesiİkinci Yaklaşım – Sonuçlar (2016)
30
Maliyet Sonuçları Maliyet Farkları
Talep Tarafı Katılımının Etkin Olduğu Saat Sayısı
Talep Tarafı Katılımının Modellenmesiİkinci Yaklaşım – Senaryolar (2016)
31
Yük Düşme Maliyeti 200 TL/MWh, kapasitesinin 500 MW Olduğu Durumda Talep Tarafının Etkin Olduğu
Saatler
(bin TL) 0 200 400
0 468.774 468.774 468.774
100 468.774 300.361 346.638
200 468.774 270.510 346.691
300 468.774 245.747 346.691
400 468.774 224.509 346.691
500 468.774 207.184 346.691
Birim Yük Düşme Maliyeti (TL/MWh)
Yıl
lık
Sa
at
Sa
yıs
ı500 MW Yük Düşme Kapasitesi Altında Maliyet Sonuçları 500 MW Yük Düşme Kapasitesi Altında Yük Düşümü Yapılan Saat Sayısı
Yük Düşme Maliyeti 200 TL/MWh, kapasitesinin 500 MW Olduğu Durumda Talep Değişimleri
Talep Tarafı Katılımı Politika İncelemesiPolitika Dokümanları
32
Genel Politika
2007 – 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu
2009 – Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Stratejisi Belgesi
2011 – Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılması Dair Yönetmelik
2010 – Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2010-2014 Stratejik Planı
2012 – Enerji Verimliliği Strateji Belgesi
2014 – Onuncu Kalkınma Planı (2014 – 2018)
2015 – Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2015-2019 Stratejik Planı
Elektrik Piyasası Çerçevesi
Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği
Dengeleme Birimi
Gün Öncesi Piyasası
Gün İçi Piyasası
Dengeleme Güç Piyasası
Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği
Anlık Talep Kontrolü
SonuçKavramlar/Talep Gelişimi
33
Talep tarafı katılımı dünya üzerinde birçok ülkede farklı yöntemlerle uygulanmaktadır.
Talep tarafı katılımının elektrik sistem güvenliğinin sağlanması, iletim ve dağıtım şebekelerinin daha efektif kullanımı,yenilenebilir enerjinin şebekeye entegrasyonunun kolaylaştırılması, enerji tasarrufunun artırılması, çevreye salınanemisyonun azaltılması noktasında birçok faydası bulunmaktadır.
Akıllı şebekeler ile talep tarafı uygulamaları incelendiğinde iyi bir talep tarafı yönetimi için akıllı bir şebekenin olmasıgerekmektedir.
Elektrik talebindeki büyümenin sanayideki büyümeyle bağlantılı olduğu, sanayi elektrik tüketiminde yaşanan artış yada azalışlar toplam elektrik tüketimine doğrudan etki etmektedir.
İlerleyen yıllarda Türkiye elektrik talebinin artmaya devam edeceği, bu bağlamda elektrik tüketim artışlarınınkarşılanmasında verimlilik politikalarının esas olması ve yatırımlar yapılırken maliyet unsurlarının göz ardıedilmemesi gerekmektedir.
Talep tarafı katılımının artırılması artan talebin kontrol edilmesi noktasında önemli faydalar getirecektir.
SonuçGenel Değerlendirme
34
Lisans durumu
Dengeleme birimi olarak değerlendirme
Belirli bir gücün üstündeki tüketicilerin piyasa katılımcısı olması
Kapasite ödemesi
Talep toplayıcılar
Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği’nde değişiklikler yapılması
Dağıtım seviyesinde uygulama
Sayaçların uzaktan okunabilmesi
Üç zamanlı tarifenin geliştirilmesi
Sektörler bazında geliştirme
Kapsamlı bir strateji belgesi ihtiyacı
Şeffaflık
Teknolojik altyapı
Cezai yaptırım
Bazı Sorular Elektrik hizmeti için ne kadar ödenmelidir?
Herkes kendi elektriğini üretse elektrik şebekesine ihtiyaç duyulur mu?
Elektrik talebini karşılamak için üretim yatırımlarını artırmak elzem midir?
Tüketici elektrik piyasasında tüketimini satabilir mi?
Tam serbest piyasada tarifeye ihtiyaç var mıdır?
Elektrikli araçlar doğal gaz talebini etkiler mi?
4.000 üretici, 115.000.000 tüketicinin olduğu bir sistem en iyi nasıl yönetilir?
10 sene geri dönüşü olan bir yatırım için FID nasıl verilir?
Üreticiyle ikili anlaşma yapacağım, referans fiyatım ne olmalıdır?
Enerji ticaret merkezi olmak için en uygun çözüm hangisidir?
Senede 80 saat çalışabilen bir santral kar edebilir mi?
Olmayan enerjinin bedeli nedir?
Mevsimin kurak geçmesiyle santral bakımları arasında nasıl bir ilişki mevcut?
Buz yükü nedir?
31 Mart 2015’teki elektrik kesintisi neden gerçekleşti?
Yenilenebilir enerjinin şebekeye entegrasyonu nasıl olacak?
Piyasa bütünleşmesi ve piyasa bölünmesi ne demektir?
35
Türkiye’nin Milli Enerji ve Maden Politikası
https://setav.org/assets/uploads/2017/06/Analiz203.pdf
EİGM Raporları
http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/EIGM-Raporlari
Türkiye Enerji Sektöründe Dönüşüm Önemli Aşamalar ve Zorluklar
http://documents.worldbank.org/curated/en/907111468189259524/pdf/ACS14951-REVISED-Box393232B-PUBLIC-EnergyveryFinalTURKISHR.pdf
Türkiye Enerji Piyasasının Görünümü
http://dektmk.org.tr/upresimler/turkiye-enerji-piyasasinin-gorunumu.pdf
Turkey In Depth Review – 2016
https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/EnergyPoliciesofIEACountriesTurkey.pdf
Elektrik Üretimi Sektörü
https://ekonomi.isbank.com.tr/UserFiles/pdf/sr201706_elektrikuretimisektoru.pdf
TRT Arşiv Enerji Kaynaklarımız ve Enerji Bunalımı konulu belgesel serileri
http://www.trtarsiv.com/izle/85287/enerji-bunalimi-1-bolum
http://www.trtarsiv.com/izle/106791/enerji-kaynaklarimiz-1-bolum
Oxford Energy Studies
https://www.oxfordenergy.org/
Barış Sanlı Websitesi
http://barissanli.com/
Dünya Enerji Konseyi Raporları
https://www.worldenergy.org/publications/
http://www.dektmk.org.tr/#36
Çeşitli Öneriler
TEŞEKKÜRLER