elektronik ve bilgisayar

Elektronikve

Bilgisayar

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

CNC EĞİTİM SETİ TASARIMI

Selahattin ALAN

Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü

Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Ana Bilim Dalı

Danışman: Prof. Dr. Faruk ÜNSAÇAR

2006, 75 sayfa

Jüri: Prof. Dr. Faruk ÜNSAÇAR Prof. Dr. Süleyman YALDIZ

Doç. Dr. Hakan IŞIK

CNC (Bilgisayarlı Sayısal Denetim), takım tezgâhında işlenecek olan

bir parçanın nasıl ve hangi ölçülerde işleneceğinin, sayısal kodlarla komut

verilen bir bilgisayar tarafından belirlendiği bir sistemdir. Günümüzde, imalat

sektöründe birçok ürün CNC tezgâhları kullanılarak üretilmektedir. Bu yüzden

CNC tezgâhları, imalat sektörünün vazgeçilmezleri arasına girmiş durumdadır.

İmalat sanayimiz için çok önemli olan CNC tezgâhlarını kullanabilecek

operatörlerin yetiştirilebilmesi için eğitim kurumlarımızda tezgâh kullanımı ile

ilgili dersler verilmektedir.

Mezun olduktan sonra bu alanda istihdam edilecek öğrencilere, değişik

meslek liselerinde, meslek yüksek okullarında veya fakültelerde imalat için

önemli ve oldukça hassas olan bu tezgâhların doğru, verimli ve güvenli bir

şekilde kullanımı için, temel tezgâh sistemleri bilgisi, tezgâh kullanım bilgisi,

tezgâh programlama bilgisi, üç boyutlu düşünme ve parça işleme bilgisi gibi

bilgiler verilmektedir. Ancak bu bilgiler uygulamalı olarak verildiği takdirde

kalıcı olacaktır ve eğitim amacına ulaşacaktır.

Bu tez çalışması için, CNC eğitimi alan öğrencilerin bireysel olarak

kullanabilecekleri düşük maliyetli, tamamıyla Türkçe ve eğitim amaçlı olarak

bir eğitim seti tasarlanmış ve imal edilmeye çalışılmıştır. CNC Eğitim Seti, CNC ile ilgili teorik bilgilerin alınabileceği bir

elektronik kitap, CNC’ nin kullanımı, yapısı, programlanması vb. konuların

anlatıldığı bir multimedya ortamı, programların yazılabileceği bir editör ortamı,

yazılan programın bilgisayarda sonucunun görülebileceği bir simülasyon

ortamı, yazılan programların sonunda parçanın alacağı gerçek şeklin

görülebileceği bir ortam olan normal tezgâh fonksiyonlarına sahip bir mini

CNC tezgâhı gibi farklı ortamların tümünün bir arada kullanılabileceği şekilde

tasarlanmıştır. Anahtar Kelimeler: CNC, Bilgisayarlı Nümerik Kontrol, Eğitim Seti,

Torna Tezgâhı, Freze Tezgâhı, CNC Tezgâh Eğitimi

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

UZAKTAN KONTROL EDİLEBİLEN

BİR KALP CİHAZI TASARIMI

Engin EŞME


Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Ana Bilim Dalı

Danışman: Prof. Dr. Faruk ÜNSAÇAR

2006, 62 Sayfa

Prof. Dr. Faruk ÜNSAÇAR

Prof. Dr. Süleyman YALDIZ


Bu tez çalışmasında, uzaktan kontrol edilebilen bir kalp cihazı tasarlanmıştır.

Tasarlanan cihaz modüler ve taşınabilir özelliktedir. Bu sebeple uç birimler arasında

EKG işaretleri ve diğer iletişim verilerinin iletilmesi dial-up ve internet ile

olabileceği gibi GSM modem ile haberleşme tercih edilmiştir. Bu alanda yapılan

diğer çalışmalardan farklı olarak uzmandan geri bildirim yine bilgisayar ağı ile

alınmıştır. Tüm donanımı yönetecek olan yazılım diğer programlama dillerine göre

sayısız üstünlüğü olan LabVIEW ile gerçekleştirilmiştir. Ara bağlantı kartları ve

diğer elektronik donanımlar için LabVIEW üreticisi olan National Instruments

firmasının ürünleri tercih edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Teletıp, Elektrokardiyografi (EKG), LabVIEW, Bilgisayar

Destekli Tasarım.

i

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

GÖMÜLÜ SİSTEM ÜZERİNDEN

BULANIK KONTROL İLE

EV OTOMASYONUNUN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

Hakkı SOY


Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı

Danışman: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ

2006, 84 Sayfa

Jüri: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ

Prof.Dr. Ahmet ARSLAN

Doç.Dr. Hakan IŞIK

Modern binalar için konforlu bina içi iklim şartları gerekli olup bundan dolayı

geniş çapta ısıtma, havalandırma ve klima (HVAC) sistemleri kullanılmaktadır. Bu

tezde ev otomasyon sistemi bulanık kontrolör kullanılarak denetlenmeye

çalışılmıştır. Belirtilen amaca erişmek için uygun bulanık kurallar, üyelik

fonksiyonları, bulanıklaştırma ve durulaştırma işlemlerini yapan birimler belirlenmiş

ve sonunda bütün bunlar gömülü kontrolör üzerindeki yazılımla gerçekleştirilmiştir.

Bulanık mantık kuralları insan tecrübelerine dayanmaktadır. Proje ev içinde

konforlu iklim sağlamak için sıcaklık kontrol sisteminin tipik uygulamasıdır.

Kontrolörün çıkışları bina içi sıcaklık, bina dışı sıcaklık ve nispi nem üzerine

kurulmuştur.

Sistem mikrokontrolör içine gömülü bulunmakla birlikte sensorlar, kompresör

ve hava devir daim fanı arasında arabirim görevi üstlenir. Microchip PIC18F452 çok

sayıda güçlü özelliğe sahip olması sebebiyle gömülü kontrolör olarak tahsis

edilmiştir. Mikrokontrolör için kod C programlama dilinde yazılmıştır. Sistemin

çalışmasını basitçe göstermek için kullanıcı dostu arabirim tasarlanmıştır.

ii

Çalışmanın amacı HVAC sisteminin kontrolünü daha hassas olarak sağlamak

ve aynı zamanda enerji tasarrufu yapmaktır. Uygulamaya bağlı olarak sistem,

beklentileri karşılayacak ince ayarlara sahip olabilir.

Anahtar Kelimeler: Ev Otomasyonu, Gömülü Sistem, Termal Konfor,

Bulanık Kontrol, Mikrokontrolör, PIC18F452, CCS PIC C Derleyicisi

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

SOĞUTUCU ÖZELLİĞİ KAZANDIRILMIŞ DOKU DONDURMA AMAÇLI BİR PATOLOJİ CİHAZI TASARIMI VE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

Yavuz ÜNAL

Selçuk Üniversitesi

Fen Bilimleri Enstitüsü


Danışman: Doç. Dr. Hakan IŞIK

2006, 74 sayfa

Doğru bir teşhis konulmadan tedaviye başlamak ve tedaviyi sürdürmek

hastanın yararına olmayacaktır. Teşhisin konulmasında da fizik muayenenin yanında

çeşitli laboratuar ve görüntüleme sistemleri ile teşhisin desteklenmesi lazımdır.

Laboratuar yöntemler içerisinde patolojinin önemi büyüktür. Asıl ve kesin teşhis

ancak patolojik yöntemlerle konulur. Patoloji de teşhisi koyarken makroskopik

incelemeler yanı sıra ışık mikroskobik düzeyde de dokunun incelemesini yürütür.

Bunun için de dokuların ışık mikroskobu ile incelenebilecek şekilde hazırlanması

gerekir. Bu hazırlık aşaması çeşitli evreleri kapsar. İlk olarak doku %10 luk

formadehidde tespit edilir, daha sonra ototeknikon ile doku takibi yapılır. Daha sonra

dokular parafin bloklara gömülür, mikrotom ile 5 mikron kesilir ve lama alınarak

boyanır. Bunun için yaklaşık 24 saatlik bir zamana ihtiyaç vardır.

Bazen hasta ameliyatta iken cerrahi tedaviyi yönlendirmek için çok çabuk

teşhise ulaşmak ve bunun sonunda da ameliyat esnasında tedaviyi planlamak gerekir.

Ameliyat esnasında teşhis için dakikaların önemi çok büyüktür. Bu amaçlarla da

dokunun ışık mikroskopik olarak incelenebilir halde hazırlanması için değişik

yöntemlere başvurulur. Dondurularak tesbit edilir mikrotom ile hemen kesilerek

boyanır. Bu işlen 20 dakika içerisinde tamamlanabilir. Bu amaçla dokunun

dondurularak kesilmesi için criostomlar piyasada mevcuttur. Ancak çok pahalı ve

büyük hacimler tuttuğundan kullanışlı değillerdir ve taşınamazlar.

Bu çalışmada döner mikrotom cihazına termoelektrik etki ile çalışan hızlı

soğutma özelliği eklenmiştir. Bu özellik sayesinde hem aletin boyutu küçültülmüş,

hem de maliyeti düşürülmüştür.

Bu çalışmanın teorik kısmında patoloji, mikrotomlar, cryotomlar ve

termoelektrik etki hakkında genel bilgiler verilmiştir. Deneysel kısmında bu

çalışmada kullanılan özel devre elemanları hakkında bilgi verilmiş, gerçekleştirilen

sistemin çalışması ve performans analizleri açıklanmıştır. Sonuçlar bölümünde ise

gerçekleştirilen kontrol sistemi hakkında elde edilen sonuçlar verilmiştir.

Tasarlanan bu cihaz ile cihazın taşınabilir özellik kazanması ve maliyetin

düşük olmasından dolayı ülke ekonomisine katkısı olacağı düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Patoloji, Döner Mikrotom, Cyrotom, Termoelektrik

etki.

ÖZET

YÜKSEK LİSANS TEZİ

BULANIK MANTIK PROBLEMLERİ İÇİN TÜRKÇE GÖRSEL

BİR ARAYÜZ TASARIMI

AGÂH TUĞRUL KORUCU

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

ELEKTRONİK VE BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ

EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI

Danışman : Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ

2007, 131 Sayfa

Juri : Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ

Prof. Dr. Ahmet ARSLAN


Çalışmada bulanık kontrol problemleri için dili Türkçe olan görsel bir arayüz

tasarlanması problemi ele alınmaktadır. Böyle bir arayüzün çeşitli bulanıklaştırma, çıkarım ve

durulaştırma yöntemlerinin seçilebilmesi imkanının olmalısı, giriş ve çıkış değerlerinin

bulanıklık derecelerinin grafiksel görünümlerinin elde edilebilmsi, kullanım dilinin tamamen

Türkçe olması karşımıza bir amaç olarak konulmuştur.

Bu problemi çözebilmek için önce mevcut arayüzler incelenmiş ve bunların avantaj

ve dezavantajları belirlenmiştir. Bu arayüzlerin Türkçe olmaması, kısıtlı sayıda

bulanıklaştırma, çıkarım ve durulaştırma yöntemlerinin kullanılabilmesi ve bazı yazılımların

görsel olmaması gibi dezavantajları ortadan kaldırmak için görsel programlama dilinde

yazılmış bir arayüzün tasarlanması öngörülmüştür.

Yapılan inceleme ve çalışma sonucunda kullanıcının belirlediği giriş ve çıkış

değerlerini alıp bulanıklaştıran, yine bulanık kuralların girilmesi sürecini görsel olarak yapan,

uygun çıkarım mekanizmasını seçmeye imkan veren, kuralları ateşleyen ve çıkış

parametrelerinin hangi yöntemle durulaştırılacağını belirlemeye olanak tanıyan görsel bir

arayüz tasarlanmıştır. Tasarlanmış olan sistem daha önce yapılmış olan bulanık kontrol

problemleri üzerinde test edilmiştir. Bu testler tasarlanmış olan yazılımın uygun sonuçlar

verdiğini göstermektedir. Bu sistem araştırmacıya kendi problemini çözerken daha çok

bulanıklaştırma, çıkarım ve durulaştırma yöntemleri seçme olanakları sağlamakta ve bununla

daha hassas sonuçlara varmaya olanak tanımaktadır.

Anahtar kelimeleri: bulanık mantık, bulanık kontrol, bulanıklaştırma, bulanık

kurallar, çıkarım mekanizması, durulaştırma, bulanık uzman sistem, bulanık arayüz, arayüz.

iii

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

BULANIK SİNİR AĞLARI VE SİNİRSEL BULANIK AĞLARI İLE SİSTEM

ÇÖZÜMLENMESİ VE SİMÜLASYONUNUN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

Ayfer TUNALI



Danışman : Doç.Dr.Hakan IŞIK

2007, 146 Sayfa

Jüri : Prof.Dr.Novruz Allahverdi

Doç.Dr.Hakan Işık

Yrd.Doç.Dr.Mehmet Çunkaş

Bu tezde farklı sistemlerin Sinirsel-Bulanık ve Bulanık-Sinir ağları ile çözümlenmesi ve simülasyon programları oluşturularak daha anlaşılır çözümler elde edilmesi üzerinde çalışılmıştır. Bu çalışmada bulanık mantık ve sinirsel ağların birleşiminden oluşan bulanık-sinir ve sinirsel-bulanık ağlar incelenerek bu sistemlerin arasındaki farklılıklar belirlenmiş ve bu sistemlerin varolan farklı yapıları ve bu yapılar arasındaki temel farklılıklar da ana hatlarıyla ortaya konmuştur. Çeşitli sistem problemleri çözülürken bulanık-sinir ve sinirsel-bulanık ağların varolan farklı yapılarının en uygunu seçilerek sonuca ulaşılmıştır. Yapılan analizleri uygulamak amacıyla çalışmada birkaç örnek ele alınmıştır.Traktör güç kontrol probleminin çözümünde sinirsel bulanık ağ yapısı olan Mamdani yaklaşımı kullanılmıştır. Traktör güç kontrol probleminde devir giriş değerinin bulanıklaştırılmasının üç üyelik değere bölümlenmesi ve beş üyelik değere bölümlenmesi de bulanıklaştırıcı sinirsel bulanık ağ yaklaşımı ile yapılmıştır. Bir insanda kansızlık ve demir eksikliğini belirleme probleminde sinirsel bulanık ağ yapısı olan Mamdani yaklaşımı kullanılmıştır. Bu problemin çözümünde giriş değerleri bulanıklaştırıcı sinirsel bulanık ağ ile bulanıklaştırılarak sonuç değerleri Mamdani yaklaşımı sinirsel bulanık ağa uygulanmıştır. Bu uygulamalar, sonucu belirlemede kural tabanını oluşturma yöntemlerinin, eğitim hızı değerinin , sinirlerin

iv

ağırlık değerlerindeki değişimlerin sonuca hızlı ulaşmada ve en yaklaşık sonucu elde etmedeki önemlerinin çok büyük olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler: bulanık-sinir ağ, sinirsel-bulanık ağ, bulanık mantık, sinirsel ağ, Mamdani yaklaşımı, kansızlık, demir eksikliği

ÖZET


DİNAMİK MODELLEME İLE BİLGİSAYAR DESTEKLİ TRİGONOMETRİ

ÖĞRETİMİ

Barış EMLEK



Bilgisayar ve Elektronik Sistemleri Anabilim Dalı

Danışman: Prof. Dr. Halil ARDAHAN

2007, 80 Sayfa

Jüri: Doç. Dr. A. Murat SÜNBÜL

Jüri: Yrd. Doç. Dr. Şemseddin GÜNDÜZ

Yedek Jüri: Yrd. Doç. Dr. İsmail ŞAHİN

Bu araştırmanın amacı, Dinamik Modelleme ile Bilgisayar Destekli Trigonometri

Öğretimi uygulamasının lise ve meslek yüksek okulu öğrencilerinin akademik başarılarına

etkisini ortaya koymaktır.

Araştırma 2006–2007 öğretim yılında Selçuklu Anadolu Lisesi onuncu sınıf ve S.Ü.

Çumra MYO birinci sınıf öğrencileri üzerinde yapıldı. Araştırmanın örneklemini (sample

space), Selçuklu ilçesindeki Selçuklu Anadolu Lisesi onuncu sınıf öğrencilerinden 128 kişi ve

S.Ü. Çumra MYO birinci sınıf öğrencilerinden 112 kişi rasgele seçilerek toplam 240 öğrenci

oluşturdu. Yukarıda ismi geçen okullar birbirinden bağımsız olarak değerlendirildi.

Deney ve kontrol grupları rasgele seçilerek oluşturuldu. Araştırmanın başında her bir

gruba 20 soruluk ön test uygulandı. Bilgisayar destekli trigonometri öğretimi için öğretim

materyalleri ve dinamik modeller üretildi; deney grubuna uygulandı. Trigonometrinin temel

kavramları 3 hafta boyunca 6 saatte kontrol grubuna geleneksel yolla öğretildi. Deneysel

çalışmanın sonunda gruplara son test uygulandı.

Ön test ve son testten toplanan veriler aritmetik ortalama, standart sapma gibi betimsel

istatistik yollarla değerlendirildi. Sonrada deney ve kontrol grupları arasında farkları

karşılaştırmak için t-testi kullanıldı. Yapılan istatistikî analizlerde anlamlılık düzeyi P<0,05

olarak seçildi.

Öğrencilere materyal değerlendirme formu uygulandı ve öğrenci görüşleri alındı. Genel

olarak materyaller ilgi çekici ve öğretici bulundu.

Sonuç olarak deney grubu akademik başarısının kontrol grubundan daha yüksek olduğu

sonucuna ulaşıldı.

Anahtar Kelimeler: Bilgisayar destekli öğretim, materyal tabanlı trigonometri

öğretimi, matematik modelleme, trigonometri öğretimi, trigonometrik animasyonlar.

ÖZET

YÜKSEK L ĐSANS TEZĐ

EPĐLEPSĐ TEŞHĐSĐ ĐÇĐN EEG SĐNYAL ANAL ĐZĐ

Esma SEZER




2008, 127 sayfa

Bu çalışmada, epilepsi teşhisi için elektroensefalogram (EEG) işaretlerin

dalgacık analizi ile incelenip, çeşitli yapay sinir ağları (YSA) ile otomatik

sınıflandırılması amaçlanmıştır. Đlk olarak insan beyninin yapısı ve sinir hücreleri

incelenmiş, biyolojik işaretlerin nasıl oluştuğu ve epilepsinin ne olduğu anlatılmıştır.

Sağlıklı ki şilerden ve epilepsi hastalarından alınan EEG işaretler dalgacık dönüşümü

ile frekans alt-bantlarına ayrılmış ve bu alt-bantlardan öznitelik vektörleri elde

edilmiştir. Çıkarılan öznitelik vektörlerinin boyutlarının azaltılabilmesi için PCA

yöntemi uygulanmış ve bu öznitelik vektörleri LVQ, RBF, GRNN, MLP, PNN ve

ELMAN sinir ağlarına girişi olarak kullanılmıştır. Sınıflandırma sonucunda EEG

sinyallerinin sağlıklı veya epileptik olduğu hakkında bilgi sağlanmıştır. Kullanılan

YSA modelleri için ROC analizleri yapılarak performans değerlendirmesi

yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Epilepsi, Elektroensefalografi (EEG), Sinyal Đşleme,

Dalgacık Dönüşüm, Yapay Sinir Ağı, ROC analiz, PCA, Matlab

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

PATOLOJİK GÖRÜNTÜLERİN BİLGİSAYARLI ANALİZ PROGRAMI İLE

DEĞERLENDİRİLMESİ

Evren SEZGİN



Elektronik-Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Ana Bilim Dalı


2007, 81 Sayfa


Prof.Dr. Mustafa Cihat AVUNDUK

Doç.Dr. Hakan IŞIK

Bu çalışmada, tanı amacıyla hastalardan alınan doku örneklerinden hazırlanan

preparatlar üzerinde değerlendirme yapmamızı sağlayan, “Görüntü Analizi Programı”

geliştirilmiştir. Programın amacı, kişiden kişiye değişen değerlendirmeleri azaltmak ve

ölçümleri belli bir standarda sokmaktır.

Görüntüler Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Patoloji Anabilimdalı’ndaki

örneklerden alınmıştır. Görüntünün seçimi ile analiz başlar. Görüntü üzerinde; alan bulma, açı

bulma, kenar bulma, bulanıklaştırma, keskinleştirme, alan saydırma, renkleri birbirine

oranlama, negatifini alma, griye çevirme, renk skalasına göre boyama, şekil(dikdörtgen, daire,

poligon, rastgele) kullanarak analiz etme işlemleri yapılabilir. Uzman patologun görüntü

analiz sonuçlarına göre değerlendirme yapması ile süreç son bulmaktadır.

Bilgisayarlı görüntü analizi sistemi sayesinde, patolojik görüntüler üzerinde sayısal

verileri kullanarak hızlı, güvenli ve gerçeğe daha yakın sonuçlar üretileceği öngörülmektedir.

Anahtar Kelime: Patoloji, Görüntü Analizi, Görüntü İşleme.

i

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

SAÇ KESME İŞLEMLERİ İÇİN BİR BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM VE ÜRETİM SİSTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Fazıl SARAY



Danışman : Prof.Dr.Süleyman YALDIZ

2007, 109 Sayfa

Jüri : Prof.Dr.Süleyman YALDIZ

Prof.Dr.Novruz ALLAHVERDİ

Doç.Dr.Hacı SAĞLAM

Sac metaller birçok alanda kullanılmaktadır. Sac metaller mamul haline

gelinceye kadar farklı işlemlerden geçirilmektedir. Bunlar üzerinde yapılan işlemlerden biri de kesmedir. Bu çalışmada sac metallerin sayısal kontrollü tezgâhlarda kesilmesi işlemlerinde, üretim için planlanmasından imal edilmesi aşamasına kadar gereken tüm işlemlerin yapılmasını sağlayacak bir bilgisayar programı geliştirilmeye çalışılmıştır. Sac metal ürünlerinin geliştirilmesi işlemlerinde işlem planlama, çizim, üretim ve nümerik kontrollü tezgâh sistemlerini etkin bir şekilde bir araya getirilmesi amaçlanmıştır. Sayısal kontrollü tezgâhların yaygınlaşması ve hızlanması ile üretimde en çok zaman alan işlem üretimin yapılmasından çok öncesinde yapılan hazırlık çalışmalarıdır. Bu çalışmalar farklı programlar aracılığıyla yapıldığında daha çok zaman almakta ve programlar arasında veri transferlerinde hatalar ve kısıtlamalar oluşmaktadır. Üretim yapılacak alan ile ilgili bütün işlemlerin tek bir programda birleştirilmesi üretimi daha hızlı ve etkin hale getirecektir. Aynı zamanda hatları ve karmaşayı önleyecektir. Bu çalışmadaki işlemler; çizim, yerleştirme, işlem planlama adımlarından oluşmaktadır. Bu adımlarda farklı sayılarda alt adımları içermektedir.

Anahtar Kelimeler: bilgisayar destekli tasarım, bilgisayar destekli üretim, yerleştirme, sac kesim, ölçülendirme, CAD/CAM yazılımı, yerleştirme algoritmaları yazılımı.

��

�

�

��

�

�

��

�

�

�� !�" �#��$��%��

�

�

&'(��$��)#�*��

"��'� '#��*�*��

�'�*#��+�'�*#,��!�'�-�� .�'� �� '/�

�

�

� �/0 �1��#!2�,(2�#2��#3 ��

�

45567�85� 9: �

�

;�#�1��#,:2�#2�� *��

2��#,:2�#2�& !*!��<��

��#!2�,(2�#2��#3 ��2��

�

�� *�� ( '/0 /�! 7� �� * . �'/� '�*#,�� !)#'#�� '�*#, �9*��9� '�'�-�� =��>� � '�� (�� . �/� . -/0/�'/�� **'#�� )� �� 9,�� ?'(� '#��9 @/' /0*/#2�

� -/0/�'/��**'#�7� �9,��)��'*� �9,'��'�A'��A�#�'*�'#��(��9 @/'/#2�� -/0/�'/��**'#�� (�� B8"CD�� #,!�*'9�3�'�� .�#� '�*#,�� !)#� * #' � /0*/#2� �� !)#��( '/0 /�/��!,-#�'�-��,�*#,'�* �� 3/9' �B8"C66�� #,!�*'9�3�'��.�#�9 #!/ 3/�!)#� * #' � /0*/#2� �9#/3 � **� ,��(' #/�/� A?*# �� (�� '' �/3/� # � 9��'�� .�#� ��@#,A# /�9 �/' /0*/#2�� -/0/�'/��**'#��'��"�. -/0/�'/��**�!�#2��***��9 '�A�#�'*��=&E�>� ,# �/�/�� . -/0/�'/- � *�� 3'� �0*�#2� �'*� � 9,''�� A�#�'*�'#� � #0/� . -/0/�'/��**'#��!�A�#�'*��0.�9�A�#�0�0�'�7�A�#�'*��0�'��)�:�'*#�(0�*'#��!-�0*�#�'#��(0�*'��!�9'#�A#(�'0*�#�' �0*�#2�

�� @ /�! � 9 @/' �� !�-#� .�#� !�9� �� 9,�� ?'(� '#�!�#2� � �9,��?'(� '#��!� B8"CD�� #,!�*'9�3�� )� 9!�� A �*� !�@' 9'#� ��'' �/' /0� )� !?#*�� '��.�#� 9 (�* #' � /0*/#2��@' 9'#��'�* # '/�,' # ��#�' �0*�#2��!)#��: #�'/��* #/ /��(�� 9,��?'(� '#��*�# #' � /0*/#2�

� -/0/�'/��**'#��!�: #�'/�:�'*#�9 @/' #/�/�7��'' �/' ��.�#�'�*#,��!)#�� A�#�'*�9� � #0/� . -/0/�'/-/� � *��'#�� 3'� �0*�#2� � �9,�� ?'(� '#��!� ��* #/ ' #/��'�'�*#,��!)#�� 9,�� # /�! ��'�0��,#* 9 ��,� �0*�#2�

�� * #��'� '#1��#,!�*'9�3�7��7��'�*#, A�*��F9� '�'��=��>7��'�*#, A�*�� -/0/�'/��=��>7��'�*#, A�*��G�#�0� 2�

�

�

�

�

�

�

�

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

ASENKRON MOTOR ELEKTRĐKSEL EŞDEĞER DEVRE

PARAMETRELERĐNĐN HĐBRĐD GENETĐK ALGORĐTMA YÖNTEMĐYLE

BELĐRLENMESĐ

Mümtaz MUTLUER



Elektrik-Elektronik Mühendisliği Anabilim Dalı

Danışman: Yrd.Doç. Dr. Osman BĐLGĐN

2007, 71 sayfa

Jüri: : Prof. Dr. Saadetdin HERDEM

Yrd.Doç. Dr. Osman BĐLGĐN

Yrd.Doç. Dr. Abdullah ÜRKMEZ

Bu çalışmada, asenkron motorların (ASM) elektriksel eşdeğer devre

parametrelerinin hibrid genetik algoritma (HGA) ile belirlenmesi gerçekleştirilmiştir.

HGA’nın oluşturulmasında, yapay zeka algoritmalarından genetik algoritma (GA) ve

ısıl işlem (simulated annealing – SA) metotları kullanılmıştır. HGA’nın global arama

algoritması kısmında, genetik algoritma metodu; lokal arama algoritması kısmında

ise, simulated annealing metodu kullanılmıştır. Geliştirilen algoritmanın amaç

fonksiyonu olarak ise, asenkron motorların nominal moment, kalkınma moment ve

devrilme moment denklemleri kullanılmıştır.

HGA ile eşdeğer devre parametrelerinin belirlenmesi 50HP gücünde bir

asenkron motor üzerinde gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışmada, farklı popülasyon

ve iterasyon sayısı, çaprazlama, mutasyon ve lokal optimizasyon oran katsayıları için

geliştirilen HGA ile elde edilen asm parametre değerleri incelenmiş ve klasik GA

kullanılarak elde edilen parametre değerleriyle karşılaştırılmıştır. Bununla birlikte,

hibrid genetik algoritma ile elde edilen eşdeğer devre parametrelerinin asm moment

değerlerinin değişimi üzerindeki etkileri incelenmiş ve grafiklerle gösterilmiştir.

Đki algoritma arasında benzer bir karşılaştırma, 1997 yılında yapılan

“Application of genetic algorithms to motor parameter determination for transient

torque calculations” isimli makale çalışmasından sağlanan asm etiket değerleri

kullanılarak da yapılmıştır. Ayrıca, geliştirilen HGA’nın performansı, De Jong test

fonksiyonları kullanılarak test edilmiştir. Hibrid genetik algoritmanın karakteristiği

nedeniyle, rasgele yapılan işlemlerden dolayı farklı sonuçlar elde edilmektedir. Bu

nedenle, her bir simülasyon 50 kez tekrar edilerek sonuçlar alınmıştır.

HGA program kodları Delphi programlama dilinde yazılmıştır. Yazılım, çok

az bir değişiklikle farklı elektrik makinelerine de uygulanabilir esneklikte

hazırlanmıştır.

Yapılan çalışmalar sonucunda, asenkron motor elektriksel eşdeğer devre

parametrelerinin belirlenmesinde hibrid genetik algoritmanın kullanımının

yakınsama hassasiyetini artırdığı ve eşdeğer devre parametrelerinin belirlenme

süresini kısalttığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: hibrid genetik algoritma, genetik algoritma, simulated

annealing, asenkron motor, elektriksel eşdeğer devre parametreleri, bilgisayar ile

programlama.

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

UZAKTAN KONTROL EDİLEBİLEN KALP CİHAZINA AİT YAZILIM GELİŞTİRİLMESİ

Nazif ERBİL


Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Ana Bilim Dalı

Danışman: Prof.Dr. Faruk ÜNSAÇAR

2007, 74 Sayfa

Jüri : Prof.Dr. Faruk ÜNSAÇAR Jüri : Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ Jüri : Doç.Dr. Hakan IŞIK

Bu tez çalışmasında, “Uzaktan kontrol edilebilen kalp cihazına ait yazılım

geliştirilmesi” gerçekleştirilmiştir. Program geliştirme dili olarak NI firması

tarafından üretilen LabVIEW kullanılmıştır. Hasta EKG verilerinin bilgisayar

ortamına aktarılması için aynı firmanın üretimi olan DAQ kart ve ara bağlantı

elemanları seçilmiştir. Hazırlanan yazılım PSTN iletim hatlarını kullanmaktadır.

Yazılım On-Line ve Sakla-Gönder modlarında veri aktarımını desteklemektedir.

Kalp krizi geçiren bir hastaya CPR ve defibrilasyon işlemleri için harcanacak

zamanı kısaltma amacıyla hazırlanan yazılımda, güvenli veri aktarımı için hata

denetim mekanizmaları kullanılmıştır. Modüller tarafından sağlanacak olan,

defibrilatöre uygulanacak gerilim ve güç değerlerinin aynı iletişim ortamı

üzerinden hastaya gönderilmesi yazılımda bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Teletıp, Elektrokardiyografi (EKG), Defibrilatör,

LabVIEW, Bilgisayar Destekli Tasarım.

i

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

AMELİYATHANE KLİMA KONTROL SİSTEMLERİ İÇİN

BULANIK UZMAN SİSTEM TASARIMI

Nazmi ETİK



Danışman: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ

2007, 62 Sayfa

Jüri: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ Prof.Dr. Ahmet ARSLAN Yrd.Doç.Dr. Mehmet ÇUNKAŞ

İnsan sağlığının hatta hayatının belirli durumlarında en kritik yerlerinden biri

olan ameliyathanelerin normal yaşam ortamlarında çok farklı ve özel durumları

taşıması gerekmektedir. Bu özel durumlar sürekli belli bir nem, ısı, hava, partikül ve

ışıklandırma ile uygun malzeme yerleşim planları olarak sıralanabilir. Ameliyathane

için gerekli ve sağlıklı ortam şartlarını sağlamak hem hastanın sağlığı açısından

hayati önem taşır, hem de ameliyatın başarısını ve ameliyatı gerçekleştiren ekibin

rahat çalışmasını etkiler. Bu sebeple ameliyathane için gerekli iklim şartlarının

sağlanması için geniş çapta ısıtma, havalandırma ve klima sistemleri

kullanılmaktadır.

Bu tezde, ameliyathane için gerekli ortam şartlarının sağlanması için bulanık

uzman sistem (BUS) kontrollü bir tasarım yapılmıştır. Hedeflenen amaç için gerçek

ameliyathaneler incelenmiş, bu ameliyathanelerde uygulanan sistemler araştırılarak

daha verimli, konforlu ve güvenilir bir sistem olup olmadığı araştırılmıştır. Ayrıca BUS

ile bir ameliyathanenin nasıl kontrol edilebileceği, avantaj ve dezavantajları

ii

araştırılmıştır. Yukarıda sayılan avantajları sağlayabileceği teorik olarak görülen BUS

için bir ameliyathane prototipi yapılarak uygun konfigürasyon tasarlanmıştır. Bu

tasarım için ortam ısısı, partikül miktarı, nem değeri ve oksijen miktarı giriş

parametreleri olarak; temiz hava girişi ve egzoz için fan devirleri çıkış parametresi

olarak seçilmiştir. Bir uzman yardımıyla uygun dilsel ifadeler ve bu ifadelerin üyelik

fonksiyonları belirlenmiştir. Sistemde kullanılması gereken sensörler gruplandırılmış,

bu sensör bilgilerinin tasarlanan bir arabirim ile bilgisayara aktarımı sağlanmıştır.

Sistem için C# ile bir ara yüz yazılarak veriler anlık olarak sisteme aktarılmıştır. Sistem

prototip için en uygun kontrolü sağlayıp sağlamadığı ameliyat simüle edilerek kontrol

edilmiştir. Bu denemelerde sensörlerden alınan giriş parametre değerleri ve BUS’ın

hesapladığı çıkış parametre değerleri bilgisayara kayıt edilip, verilerin geriye dönük

olarak kontrol edilebilmesi sağlanmıştır.

Sonuç olarak çalışmada, BUS ile yapılan ameliyathane prototip kontrolünde iyi

sonuçların alındığı gözlemlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda BUS ile yapılan

kontrolün daha ekonomik, konforlu, güvenilir ve kararlı bir kontrol sağladığı ve bunun

gerçek ameliyathanelerde uygulanabilirliği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Ameliyathane Klima Sistemleri, Bulanık Kontrol Sistemler,

Adaptif Bulanık Kontrol

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

PROSTAT KANSER RİSKİ HESAPLAMALARINDA YAPAY SİNİR

AĞLARI KULLANIMI

Ufuk Şafak TAŞKIRAN


Elektronik ve Bilgisayar Eğitimi Bölümü Anabilim Dalı

Danışman: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ

2008, 89 Sayfa

Jüri: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ

Jüri: Yrd.Doç.Dr. Mehmet ÇUNKAŞ

Jüri: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ

Tıp alanında en önemli problemlerden biri hastalık teşhisidir. Bu çalışmanın

amacı; yapay sinir ağı teknolojisini tıp alanında prostat kanseri hastalığının teşhisi

için kullanılmasıdır. Bu amaç için çok katmanlı algılayıcı ağ yapısına giriş

parametreleri olarak Prostat Spesifik Antijeni (PSA), Serbest PSA (Free PSA) ve Yaş

değerleri sunulmuş, çıkış parametresi olarak ise prostat kanseri durumu ele

alınmıştır. Tasarlanan sistemde gerçek klinik veriler kullanılmıştır.

Geliştirilen uygulamada 259 gerçek hasta verisi kullanılmıştır. Programın

denenmesi için dört farklı rastgele küme oluşturularak çapraz doğrulama yöntemiyle

denenmiş ve test başarısı dört denemede de %73,28 olmuştur. Ayrıca Prostat

büyüklüğünün prostat kanseri teşhisinde teşhis başarısını artırmadığı görülmüştür.

YSA uygulamasının başarısı FPSA/PSA ve Online Calculator yöntemleriyle teşhise

göre kıyaslandığında daha başarılı olduğu görülmüştür.

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

ULTRASONİK TERAPİ CİHAZININ TASARIMI

Sema ARSLAN


Bilgisayar ve Elektronik Anabilim Dalı

Danışman: Doç.Dr. Hakan IŞIK

2008, 73 sayfa


Yrd.Doç. Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ

Öğr.Gör.Dr. Rıdvan SARAÇOĞLU

Ultrason fizyoterapide tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Bu çalışmadaki amaç,

hastanın bazı özellikleri temel alarak hastaya uygulanacak olan ultrason değerlerinin

(güç ve süre) tahmin edilmesidir. Bu çalışmada, Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi

Hastanesi’nden elde edilen hasta bilgileri kullanılmıştır. İlk olarak bu verilerin

sınıflandırılması ele alınmıştır. Bu amaçla Yapay Sinir Ağları (YSA) yöntemi

kullanılmıştır. İkinci olarak ise uygulanacak ultrason için hassas değerler elde

edilmesi amaçlanmıştır. Bunun için de Bulanık Mantık (BM) kullanılmış ve

uygulama programı hazırlanmıştır.

Sınıflandırma aşamasında elde edilen sonuçlara göre; YSA’da yapılan iki

aşamalı eğitimler sonucunda hem süre hemde güç çıkış değerleri için çok iyi değerler

elde edilmiştir. BM kullanılarak giriş değerleri ile bağlantılı olarak daha hassas çıkış

değerlerinin elde edildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Ultrason, Bulanık Mantık, Yapay Sinir Ağı,

Sınıflandırma.

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

BASKI DEVRE KARTI DELİK DELME MAKİNELERİ İÇİNGENETİK ALGORİTMALAR YARDIMI

İLE GÜZERGÂH BELİRLEME

Murat ALBAYRAK

Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri EnstitüsüElektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı


2008, 180 Sayfa

Jüri : Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİProf. Dr. Ahmet ARSLANYrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ

Bu tez, elektronikte kullanılan baskı devre kartlarının makineler tarafından enkısa sürede delinmesi için en kısa mesafeye sahip delme işlemi güzergâhını bulmakamacıyla hazırlanmıştır. Tanımlanan problem bir optimizasyon işlemi olupliteratürde Gezgin Satıcı Problemi (GSP) olarak bilinmektedir ve delme makinesininen kısa turu dolaşması ile elektronik sanayindeki seri üretim yapan işletmelerdeverim artışı sağlanması hedeflenmektedir. Bu amaçla, Genetik Algoritmalar (GA)birçok farklı operatörü ile birlikte, sezgisel algoritmalar, adaptif denetimler, yerelarama metotları, paralelizm ve tur bölme teknikleri ile melez bir yapıdauygulanmıştır. Çalışmada kullanılan tüm metotların reel ve etkileşimli performanslarıanaliz edilerek en uygun melez parametreler ve operatörler belirlenmeye çalışılmış,belirlenen parametreler ile literatürdeki 63 farklı GSP probleminde 10 adet denemeyapılmıştır.

Araştırmalarda kullanılan Basit Genetik Algoritmaların en iyi hata oranınınyaklaşık %3.60988, ortalama hata oranının ise yaklaşık %5.35182 olduğu ve çokfazla çalışma süresi talep ettiği görülmüştür. Tez çalışmasında yeni geliştirilenParalel Genetik Yerel Arama Algoritmasının GSP optimizasyonunda en iyi hataoranını yaklaşık %0.01795 seviyesine, ortalama hata oranını ise yaklaşık %0.04192seviyesine düşürdüğü görülmüştür. Sonuç olarak GSP optimizasyonu için yenigeliştirilen Paralel Genetik Yerel Arama Algoritmasının oldukça başarılı olduğugözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Genetik Algoritmalar, Paralel Genetik Yerel Arama Algoritması,Sezgisel Algoritmalar, Tur Bölme, Adaptif Denetim, Gezgin Satıcı Problemi,Optimizasyon

-i-

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

BİYOMETRİK SEÇİM SİSTEMİ TASARIMI

VE

GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

Metin BİLGİN



Danışman: Yrd.Doç.Dr. Adem Alpaslan ALTUN

2008, 105 Sayfa

Jüri : Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDİ

Yrd.Doç.Dr. Adem Alpaslan ALTUN

Yrd.Doç.Dr. Mehmet ÇUNKAŞ

Geleneksel yöntemler kullanılarak sandık başında yapılan seçimler, uzun hazırlık süreçleri, sahte oy kullanımı, hatalı oy kullanımı, oy sayımında ortaya çıkabilecek hatalar, uzun sayım süreçleri ve maliyetlerinin çok olması nedeniyle artık çok tercih edilmemektedir. Ülke ekonomisini ve politikasını doğrudan etkileyen bu olumsuz durumları ortadan kaldırmak için mevcut sistemi elektronik ortama taşımak artık bir zorunluluktur.

Bu çalışmada mevcut seçim sistemimiz incelenmiş ve aynı işlevleri çok daha etkin bir şekilde yerine getiren bir biyometrik seçim sistemi geliştirilmiş ve uygulanmıştır. Ayrıca hedeflediğimiz e-seçim sisteminde güvenilirliği en yüksek seviyeye çıkarmak için biyometrik sistemler incelenmiş ve parmak izi okuyucusu kullanılmıştır. Böylece çalışmamız hem bir e-seçim sistemi hem de bir biyometrik sistem olarak daha zengin ve daha etkin bir hale getirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Elektronik seçim, biyometrik sistemler, parmak izi

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

RADYO FREKANS (RF) YÖNTEM� �LE ARAÇ TANIMA VE

KONTROL S�STEMLER�N�N TASARIMI VE GEL��T�R�LMES�

H. Bekir GÖKGÜNDÜZ



Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri E�itimi Anabilim Dalı

Danı�man: Yrd. Doç. Dr. Cemil SUNGUR

2008

Jüri : Prof. Dr. Novruz ALLAHVERD�

Yrd. Doç. Dr. Cemil SUNGUR

Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKA�

Bu çalı�mada GPS sisteminin bir fonksiyonu olan istenilen herhangi bir araç yada

nesnenin konumunun ve yerini belirleme i�levinin yerine kullanılabilecek çok daha ekonomik

kullanı�lı ve i�levsel, RF sinyaller kullanılarak araç tanıma, takip ve konum belirleme sistemi

gerçekle�tirilmi�tir.

Elde edilen sonuçlar gerçekle�tirilen sistemin araç yer ve konum belirlenmesinde GPS

sisteminin yerine kullanılabilece�ini gösterilmi�tir.

Anahtar kelimeler: Araç takip sistemi, RF, GPS, Mikrodenetleyici

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

ĐKĐ EKSENDE SALINIM YAPAN SARSMA TABLASI TASARIMI VE

PERFORMANSININ ĐYĐLEŞTĐRĐLMESĐ

Alper TORUN


Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Anabilim Dalı

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ

2009, 174 Sayfa

Jüri: Yrd. Doç.Dr. Mehmet ÇUNKAŞ

Yrd. Doç.Dr. Mustafa Tolga ÇÖĞÜRCÜ

Yrd. Doç.Dr. A. Alpaslan ALTUN

Bu çalışmanın amacı, deprem sırasında dünyanın içyapısında oluşan dalgaların yeryüzünde yansıması olarak oluşan, yapıların yıkılmasında önemli bir etken olarak görülen, yeryüzü dalgası L(Love) dalgalarının deneysel olarak elde edilmesidir. Çalışmada sistem mekanik, elektronik ve yazılımsal olarak tasarlanmıştır. Deprem dalgaları 2 adet 3 faz asenkron motorun milinden alınan dairesel hareketin doğrusallaştırılması ile gerçekleştirilmi ştir. Đndüksiyon motorları tek faz - üç faz dönüşümü yapan ve vektör kontrol tekniği kullanan değişken hızlı AC sürücüler ile kontrol edilmiştir. Sürücüde bulunan RS-485 arayüzündeki Modbus RTU protokolü motor sürücüleri ile bilgisayar arasındaki seri haberleşme ağında kullanılmıştır. Sistemin çalışması sırasında mikrokontrolör (PIC) tarafından ölçülen ivme değerleri, sistemin performansının iyileştirilmesinde kullanılan bulanık kontrole aktarılmaktadır. Elde edilen veriler olayın simülasyonları için geliştirilen görsel bir programlama dili ile bilgisayarın seri portu üzerinden veri tabanında saklanmıştır. Anahtar kelimeler: Sarsma Tablası, Motor Sürücüleri, Modbus RTU, Bulanık Kontrol

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

İNSANDAKİ PSİKOLOJİK VE FİZYOLOJİK PARAMETRELER DOĞRULTUSUNDA ANFIS VE FIS İLE TENS MODELLEMESİ

Esra SARAÇOĞLU





2009, 60 sayfa

TENS; deri aracılığıyla, sinirlerin uyarılması olarak açıklanabilir. Tedavi için

kullanım amacı, ağrıları hafifletmek yada ortadan kaldırmaktır. Bu çalışmada yeni bir

yaklaşım olarak, insandaki fizyolojik ve psikolojik parametrelerin TENS yöntemi üzerine

etkileri incelenmiş ve TENS yönteminin modellenmesi amaçlanmıştır. TENS yöntemine

etki eden parametreler olarak, deri iletimi ve deri kalınlığı incelenmiştir. Bununla birlikte,

ağrıya neden olan rahatsızlıklar da dikkate alınarak dört uygulama noktası üzerinde

çalışılmıştır. Modelleme, ANFIS (Adaptive Neuro – Fuzzy Inference System) ve FIS

(Fuzzy Inference System) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Kullanılan bu iki metot

karşılaştırıldığında, ANFIS ile gerçekleştirilen modellemede elde edilen maksimum

değerdeki 1.0815’lik ortalama karesel test hatası, TENS yönteminde 1.0815 mA’lik akım

değerini temsil etmektedir ve bu oynama hasta üzerinde herhangi bir olumsuz etkiye

neden olmamaktadır. FIS ile gerçekleştirilen modellemede, Centroid çıkarım

mekanizması kullanılarak elde edilen ve en düşük değerde olan 3.02941’lik karesel hata;

TENS yönteminde 3.02941 mA’lik akım değerini temsil etmektedir. Hastaya verilen

akımın, normal değerin 3.02941 altında olması durumunda, gereken şiddette elektrik

akımı verilemediğinden ötürü ağrı duyusu etkili bir biçimde giderilemeyebilir. Verilen

akımın, normal değerin 3.02941 üzerinde olması durumunda, hastada öncelikle

rahatsızlık hissi uyanabilir. Ayrıca bu durumda doku ve sinir lifleri daha fazla elektrik

enerjisine maruz kalacağından zarar görebilmektedir.

Bundan sonraki çalışmalar için zemin olabilecek bu uygulamayla TENS

yönteminde zaman tasarrufu sağlanabilecek, insan hatası en aza indirilebilecek ve en

önemlisi, iletişim güçlüğü çeken hastalarda bu yöntem minimum hata ile

uygulanabilecektir.

Anahtar Kelimeler: TENS; elektriksel stimülasyon; deri iletimi/empedansı; deri

kalınlığı; modelleme

i

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

MİKROİŞLEMCİ VE ANAKART SOĞUTMA KONTROLÜ SİSTEMLERİ

İÇİN BULANIK UZMAN SİSTEM TASARIMI

Kürşat ZÜHTÜOĞULLARI



Danışman : Prof. Dr. Novruz Allahverdi

2009, 106 Sayfa

Jüri : Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ


Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ

Günümüzde bilgisayar ve bilgisayar teknolojileri hızla gelişmektedir. Her

geçen gün daha da gelişmiş ve daha yüksek frekans değerine sahip olan Merkezi

İşlem Birimleri (MİB) geliştirilmektedir. Normal hızından daha yüksek frekans

değerlerinde kullanılan çok çekirdekli mikroişlemcilerin soğutulması bir problem

teşkil etmektedir. Bu çalışmada mikroişlemci ve anakartın soğutulması problemi

için iki bulanık uzman sistem tasarımı ele alınmıştır. Tasarlanan birinci BUS

(Bulanık Uzman Sistem) mikroişlemci ünitesini, ikinci BUS ise anakartı soğutma

amacıyla oluşturulmuştur. Birinci BUS’de mikroişlemci sıcaklığı, mikroişlemci

ii

frekansı ve mikroişlemci kullanım oranı bulanık giriş parametreleri olarak kabul

edilmiş ve bu parametrelere göre sistem için en uygun fan devrinin hesaplanması ve

fan devrini BUS tarafından kontrol edilmesi problemi üzerinde durulmuştur. Klasik

fan devri kontrol sistemlerinden farklı olarak MİB’in fanının devir sayısı işlemci aşırı

ısınmadan önce arttırıldığından hem performansta bir artış sağlamakta hem de

overclock frekanslarında bile işlemci aşırı ısınmadan güvenli bir şekilde

çalıştırabilmektedir. Klasik fan kontrol sistemlerinde yüksek MİB kullanım oranı

gerektiren yazılımlarla uzun süre çalışmak mikroişlemcinin aşırı ısınmasına sebep

olmakta bu kontrol sistemleri, etkin bir soğutma sağlayamamaktadırlar. Bu yüzden

fan devrinin aşırı ısınma başlamadan arttırılması gerekmektedir. Bu yüzden MİB

kullanım oranı da giriş parametresi olarak kabul edilmiş ve efektif bir soğutma

sağlanmıştır. Hesaplanan fan devir sayıları oluşturulan yazılım sayesinde seri port

vasıtasıyla mikrokontrolörlü elektronik fan hız kontrol devresine yollanmaktadır ve

sistem kontrol edilmektedir.

Oluşturulan ikinci BUS ise anakartın soğutulması için tasarlanmış olup anakart

sıcaklığı ve mikroişlemci sıcaklık değerlerini giriş parametreleri olarak kabul

etmekte ve anakartı soğutan fanın devir sayısını hesaplamaktadır. Hesaplanan fan

devri seri port vasıtasıyla mikrokontrolörlü elektronik fan hız kontrol devresine

yollanmakta ve senkronize fan devri kontrolü gerçekleştirilmektedir. Tasarlanan

BUS yazılımları, bir çekirdekli, iki çekirdekli ve dört çekirdekli işlemci ailelerini de

kapsayacak şekilde geliştirilmiştir.

Her iki BUS arayüz tasarımı için C#.net görsel programlama dili kullanılmış, eş

zamanlı ölçülen MİB sıcaklığı, frekansı, MİB kullanım oranı ve anakart sıcaklık

değerleri BUS yazılımları tarafından BIOS’tan alınmış ve BUS yazılımı sayesinde en

uygun fan devirlerinin hesaplanması sağlanmıştır.

Oluşturulan BUS yazılımları test edilmiş ve yüksek frekanslarda dahi bu

sistemlerin MİB’lerin tehlikeli sıcaklık değerlerine ulaşmasını engellediği gözlem-

lenmiştir. Yüksek MİB kullanım oranlarında bile uzun süre çalıştırılan

mikroişlemciler yüksek kabul edilebilecek sıcaklık değerlerine ulaşmamışlardır. Test

aşamalarında BUS kullanıldığı zaman, aşırı ısınma olmadığı için sistem kararlılığı

korunmuştur. Yapılan analiz ve ölçümler sonucunda kararlı ve gelişmiş bir bulanık

iii

kontrolörün tasarlandığı gözlemlenmiş ve klasik fan sistemleri ile karşılaştırılarak

üstünlükleri gösterilmiştir. Proje Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri

koordinatörlüğü tarafından 2009 yılında 09101043 no’lu proje ile desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Bulanık Uzman Sistem, Bulanık Kontrol, Mikroişlemci

ve Anakart Soğutma Sistemleri

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

BULANIK MANTIK YÖNTEMİ İLE İÇTEN YANMALI MOTORLARDAKİ

MARŞ MOTORU ARIZALARININ BELİRLENMESİ

Selver Çağdaş KAVRAAL





2009, 59 sayfa

Marş motorları, içten yanmalı motorlara ilk hareketi veren seri bağlı doğru

akım motorlarıdır. Marş motorunda çıkacak bir arıza, içten yanmalı motorların

çalışmamasına sebep olur. Bu durum da, çeşitli kayıplara yol açar. Bu çalışmada

bulanık mantık yöntemi kullanılarak C# dilinde marş motor arızalarının tespit ve

teşhisi için bir kullanıcı arayüzü geliştirilmiştir. Veri girişi olarak akım ve gerilim

değerleri kullanılmıştır. Bu değerler, bir deney düzeneği oluşturularak veri toplama

kartı ile alınmıştır. Geliştirilen arayüzde, bu değerler kullanılarak 7 arıza çıkışı tespit

edilmiştir. Elde edilen çıktılar Matlab programında da denenmiş ve sonuçların

örtüştüğü görülmüştür.

Anahtar kelimeler: Bulanık mantık, Marş motoru, Arıza tespiti, Grafiksel Kullanıcı

Arayüzü

i

ÖZET


ANADOLU TEKNİK LİSESİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ALANI

ÖĞRENCİLERİNE MESLEK DERSLERİNİN ÖĞRETİMİNDE

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM UYGULAMALARININ AKADEMİK

BAŞARIYA VE KALICILIĞA ETKİSİ

Cüneyt SUNAY

Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ

2010, 53 Sayfa

Jüri: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ Prof. Dr. Şirzat KAHRAMANLI

Yrd. Doç. Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ

Bu çalışmada, teknik lise bilişim teknolojileri alanı öğrencilerine meslek derslerinin öğretiminde bilgisayar destekli öğretim yönteminin, geleneksel öğretim yöntemine göre öğrenci başarısına ve kalıcılığına etkisini belirlemek hedeflenmiştir. Bu amaçla Niğde ili Bor ilçesi Bor Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi’nde bir çalışma yapılmıştır. Araştırmaya okulun Teknik Lise kısmı Bilişim Teknolojileri alanında öğrenim gören 32 öğrenci katılmıştır. Deney grubu öğrencilerine, hazırlanan bilgisayar destekli öğretim yazılımı ile kontrol grubu öğrencilerine ise geleneksel öğretim yöntemi ile dersler anlatılmıştır. 2 farklı meslek dersinde yapılan uygulama süresince öğrenci başarılarını ölçmek üzere geliştirilen başarı testi, ön test, son test ve kalıcılık testi olarak uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin istatistikî analizinde t testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, meslek derslerinde kullanılan bilgisayar destekli öğretim uygulamalarının, geleneksel öğretim yöntemine göre öğrencilerin akademik başarısı ve kalıcılık açısından daha etkili olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Bilgisayar destekli öğretim, öğretim yazılımı, meslek derslerinin öğretimi

i

ÖZET


TIBBİ TAHLİL SONUÇLARININ ANALİZİNDE WEB ARA YÜZLÜ

BULANIK UZMAN SİSTEM TASARIMI

Hayri İNCEKARA



Danışman: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ

2010, 88 Sayfa

Jüri: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ

Yrd.Doç.Dr. Harun UĞUZ

Yrd.Doç.Dr. Hasan Erdinç KOÇER

Tıbbi uzman sistemler, tıbbi alanlar içerisinde yapısal soruları ve yanıtları

sağlamak amacıyla geliştirilmiş uzman sistemler olarak tanımlanabilir. Tıbbi uzman

sistemler bir veya daha çok tıbbi uzmanın tavsiyeleri doğrultusunda geliştirilir.

Böylece en uygun sorular dikkate alınarak doğru sonuçların üretilmesi sağlanır.

Bu çalışmada, çağımızın bir parçası haline gelmiş internet teknolojisinden

yararlanarak gerçekleştirilen web ara yüzlü bulanık uzman sistem tasarımı ile tıbbi

tahlil sonuçları analiz edilmiştir. Tahlil değer aralıklarına (Düşük, Normal, Yüksek)

göre risk faktörlerinin belirlenmesi ve hastanın anlamını bilmediği terimlerin

anlaşılacak şekilde kullanıcıların bilgisine sunulması sağlanmıştır. Yapılan

çalışmanın veri tabanı oluşturulurken uzman doktorlardan ve diğer kayaklardan

faydalanılmıştır. Sistem için PHP ile bir ara yüz yazılarak veriler anlık olarak sisteme

aktarılmıştır. Kullanıcıların uygulamaya ulaşabilmeleri için ise geliştirilen sistem

web ortamında yayınlanmıştır. Kullanıcılar, tahlil sonuçlarını analiz ettirdikten sonra

ii

‘Değerlendirmeyi nasıl buldunuz’ kısmından tasarlanan sistemi değerlendirmişlerdir.

Bu sayede sistemin başarı oranları belirlenmiştir.

Tasarlanan sistemi 732 kullanıcı değerlendirmiştir. Değerlendirme sonucunda

tasarlanan sistemin bayanlarda %87, erkeklerde %90 ve genelde de %89 başarı

oranıyla değerlendirme yaptığı belirlenmiştir.

Tasarlanan sistemin yapılan diğer çalışmalardan farklılık gösterdiği ve birçok

avantajının olduğu gözlemlenmiştir. Programın kullanımı ve erişimi kolaydır. Uzman

bilgisi kolay bir şekilde sisteme aktarılabilmektedir. Kapsamlı raporlama sistemi

sayesinde kullanıcılar bilgilendirilmekte ve bilgi eksikliğinden kaynaklanan

problemler önlenmektedir.

Sonuç olarak, BUS ile tıbbi tahlil sonuçlarının analiz edilmesinde iyi sonuçlar

alındığı gözlemlenmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda tasarlanan sistemin

tıp alanında etkinliği ve verimliliği arttıracağı gözlemlenmiştir. Hastanelerde de

kullanılarak daha ekonomik, güvenilir ve kararlı bir yapının oluşturulacağına

inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Uzman Sistemler, Bulanık Mantık, Bulanık Uzman Sistem, Web Arayüzü, Tahlil Analizi, Tıbbi Tahlil.

iv

ÖZET

YÜKSEK LĠSANS TEZĠ

BĠLGĠSAYAR TABANLI METĠN ĠġLEMEDE

EN UZUN EġLEġME ALGORĠTMASININ KARġILAġTIRMALI ANALĠZĠ

Mehmet BALCI



DanıĢman: Yrd.Doç.Dr. Rıdvan SARAÇOĞLU

2010, 79 Sayfa

Jüri

Yrd.Doç.Dr. Rıdvan SARAÇOĞLU

Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDĠ

Yrd. Doç. Dr. Harun UĞUZ

Günümüzde teknolojinin geliĢmesi ile birlikte her geçen gün büyük miktarlarda

veriler ortaya çıkmaya ve depolanmaya baĢlanmıĢtır. Bu verilerden faydalanmanın yolu

ise onların verimli bir Ģekilde organize edilmesi ve yararlı bilgilere dönüĢtürülmesinden

geçmektedir. Bunu amaçlayan veri madenciliğinin bir çeĢidi ise metinsel veriler

üzerinde çalıĢan metin madenciliğidir.

Metinsel verilerin incelenmesi ve bu verilerin amaca uygun olarak hızlı bir

Ģekilde kullanılması da bilgi eriĢim sistemleri için yeni bir problem teĢkil etmiĢtir.

Elektronik ortamlarda saklanan metinsel verilerin çoğunun doğal dille yazılmıĢ olmaları

da metin madenciliğinde doğal dil iĢlemenin önemini ortaya koymuĢ ve metin iĢleme

çalıĢmalarında metnin yazıldığı dilin yapısının da bilinmesi ihtiyacını doğurmuĢtur.

Türkçe‟de köke yapım eki getirilerek oluĢturulan yeni kelimeye gövde, bir kelimeye

eklenmiĢ olan çekim eklerinin çıkarılması ile kelimenin gövdesinin bulunması iĢlemine

ise “Gövdeleme” denilmektedir. Anlam olarak hemen hemen aynı ifadeye sahip

sözcükler, çekim eki aldıklarında yazılıĢları tamamen değiĢmektedir. Bu durumda bu

sözcüklerin gövdelerinin bulunması gerekmektedir. Türkçe‟nin sondan eklemeli bir dil

olduğu göz önünde bulundurulduğunda, verimli bir gövdeleme iĢleminin metin

iĢlemenin baĢarısını büyük ölçüde etkileyeceği söylenebilir.

Yapılan bu tez çalıĢmasında ise, bilgi eriĢim sistemlerinde yer alan metin iĢleme

süreçlerinden en önemlilerinden biri olan ön iĢleme süreci ve yine bu sürecin önemli bir

parçası olan gövdeleme üzerinde durulmuĢtur. Tez kapsamında gerçekleĢtirilen

gövdemele yazılımı ile farklı gövdeleme algoritmalarının bilgi eriĢimindeki

performansları karĢılaĢtırmalı olarak analiz edilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Metin madenciliği, doğal dil iĢleme, bilgi eriĢim sistemleri,

gövdeleme, k en yakın komĢu.

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

BULANIK KONTROL YÖNTEMİYLE

SERA OTOMASYONU

Mehmet Nuri ÖDÜK


Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Anabilim Dalı


2010, 119 Sayfa

Jüri: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ


Yrd. Doç. Dr. Mesut GÜNDÜZ

Bu çalışmanın amacı seraların kontrolünün geleneksel kontrole göre hayli

avantajları olan Bulanık Kontrolle nasıl yapıldığının incelenmesi ve uygun bir

Bulanık Uzman Sistem tasarımıdır. Bu amaçla Delphi 7.0 programlama dilinde bir

arayüz tasarlanmıştır. Bulanık Kontrol sisteminin giriş parametreleri olarak; sıcaklık,

hava nemi, ışık şiddeti, toprak nemi, karbondioksit miktarı ve rüzgar hızı ele

alınmıştır. Çıkış parametreleri olarak da; ısıtma, soğutma, gölgeleme, sulama,

ışıklandırma ve havalandırma değerleri ele alınmıştır. Gerçekleştirilen Bulanık

Sistemin doğruluğunu test etmek için aynı giriş ve çıkış değerleri kullanılarak Matlab

FIS editör programı ile karşılaştırılmış ve sonuçların Matlab’dan elde edilen

değerlere yakın olduğu görülmüştür. Ayrıca geleneksel kontrol sistemleriyle de

karşılaştırılarak gerçekleştirilen sistemin daha avantajlı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Bulanık Mantık, Bulanık Kontrol, Sera Otomasyonu,

Bulanık Uzman Sistemler

ii

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

RF KONTROLLÜ ASANSÖR SİSTEMİNİN TASARIMI

VE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

Adem GÖCÜK




2010, 75 sayfa

Jüri: Doç. Dr. Hakan IŞIK

Yrd. Doç. Dr. Mehmet CUNKAŞ

Yrd. Doç. Dr. Cemil SUNGUR

Asansörler, yük ve insanları, kılavuz raylar arasında hareketli kabin veya

platformları ile düşey doğrultuda taşımaya yarayan mekanik tesislerdir. Asansörler

kat farkı olan yerler arasında çabuk, kolay, rahat, güvenli olarak taşımayı

gerçekleştirirler. Verilen komutları yorumlayan ve kabini bu komutlara göre

yönlendiren asansör kartları makine dairesinde bulunmaktadır. Makine dairesi ile

kabin arasında veri alışverişini sağlamak için kat sayısına göre farklılık göstermekle

birlikte 24x0.75 flexible kablolardan iki adet kullanılmaktadır. Bu kabloları ortadan

kaldırmak için seri iletişim tekniği ile çalışan RF Kontrollü Asansör Sistemi

tasarlanıp gerçekleştirilmiştir. Bu sistem kabin ile asansör kontrol kartı arasındaki

veri alışverişini sağlamaktadır. Tasarlanıp gerçekleştirilen sistem gerçek asansör

sisteminde 2 ay süre ile testlere tabi tutulmuş, test esnasında meydana gelen

aksaklıklar giderilerek sistem son hali ile istenilen seviyeye geldikten sonra kırk beş

gün süre ile aralıksız olarak tekrar teste tabi tutulmuştur. Testlerin sonunda tasarlanıp

gerçekleştirilen RF Kontrollü Asansör Sisteminin kullanılabilirliği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: RF kontrollü asansör sistemi, Flexible kablo, Makine dairesi,

Asansör kartı, Seri iletişim

ii

ÖZET


TERMAL AYAKKABI TASARIMI VE PROTOTİP ÜRETİMİ

Hüseyin HARMANCI



Danışman : Doç. Dr. Hakan IŞIK

2010, 68 sayfa

Jüri : Prof. Dr. Şirzat KAHRAMANLI


Yrd. Doç. Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ

Bu çalışmada, ayak taban sıcaklığını istenilen sıcaklık değerinde sabit tutacak

bir ayakkabı pedi tasarlanıp gerçekleştirilmiştir. Gerekli kontrol devresi, bulanık

mantık algoritması ile çalışmaktadır ve gerekli algoritma ve kurallar bir mikro

denetleyici içerisine gömülmüştür. Ortam sıcaklığı, nem ve ayakkabı taban sıcaklığı

verileri mikro denetleyici yardımı ile yorumlanarak çıkışta ayakkabı pedi içerisindeki

ısıtıcıya uygulanacak gerilimin PWM görev çevrimi (duty cycle) oranı

değiştirilmektedir. Böylelikle ayakkabı iç sıcaklığının ayak sağlığı için en uygun

sıcaklıkta kalması sağlanmaktadır.

Tez çalışması sonunda esnek, her ayakkabıya uygun, şarj edilebilir, uzaktan

kumandalı bulanık mantık kontrollü termal ayakkabı pedi gerçekleştirilmiştir. Bu tez

çalışması Türkiye Cumhuriyeti Sanayi Bakanlığı ve Selçuk Üniversitesi ile ortak

yapılan 00165.STZ.2007-2 no’ lu proje kapsamında desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Gömülü Sistem, Bulanık Kontrol, Termal Ayakkabı

i

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

TAKIM AŞINMASI VE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNÜN YAPAY SĐNĐR

AĞLARI VE BULANIK MANTIK YÖNTEMLERĐ ĐLE TAHMĐN EDĐLMESĐ

Hüseyin ŞEKER



Danışman: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇĐFTÇĐ

2010, 99 Sayfa

Jüri: Prof.Dr. Novruz ALLAHVERDĐ

Jüri: Prof.Dr. Şirzat KAHRAMANLI

Jüri: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇĐFTÇĐ

Bu tez çalışmasının amacı takımda kesme işlemi esnasında meydana gelen

değişiklikleri, oluşturulan entegre sistem ve yazılım ile on-line olarak takip ederek

takım aşınması ve yüzey pürüzlülüğünü yapay sinir ağları ve bulanık mantık

yöntemleri ile tahmin etmektir. Takım durumunu en iyi şekilde gözlemleyebilmek

için sistemde takım durumunu temsil edebilecek veriler toplanmıştır. Oluşturulan

değişik parametrelerdeki yapay sinir ağları öncelikle örnek deney verileri

kullanılarak eğitilmiş, ardından test verileri ile denenmiştir. Bulanık mantık ise yapay

sinir ağları ile tahmin edilen aşınma ve yüzey pürüzlülüğü değerlerinin belirlenen

seviyelerde sınıflandırılması için kullanılmıştır. Bu tez çalışması için yazılan

program takım durumunu on-line olarak izleme, sensör verilerini kaydetme, işlem

seyrini grafik üzerinde izleme ve gerektiğinde uyarı-kontrol sağlamak için

kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler: Takım Durumu Đzleme, Yapay Sinir Ağları, Bulanık

Mantık, Takım Aşınması, Yüzey Pürüzlülüğü, Tornalama

i

ÖZET


YAPAY ZEKÂ YÖNTEMLERĠ ĠLE ARAÇ PLAKA TANIMA SĠSTEMĠ

Kerim KürĢat ÇEVĠK



DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. Hasan Erdinç KOÇER

2010, 75 Sayfa

Jüri

Yrd. Doç. Dr. Adem Alpaslan ALTUN

Yrd. Doç. Dr. Hasan Erdinç KOÇER

Yrd. Doç. Dr. Ömer Kaan BAYKAN

Günümüzde teknolojideki hızlı gelişme insan hayatını büyük ölçüde

kolaylaştırmaktadır. Özellikle güvenlik alanında teknolojinin kullanım oranı her geçen

gün artmaktadır. Son yıllarda trafikte seyreden araç sayısının artmasıyla trafik

denetlemesi yapan personel ihtiyacı artmaktadır. Bu ihtiyacı azaltmak amacıyla

bilgisayar kontrollü otomatik denetleme sistemleri geliştirilmektedir. Bu sistemlerden

bir tanesi de otomatik araç plaka tanıma sistemleridir. Bu sayede araçların belirleyici

özelliği olan plakalar bir kamera yardımıyla bilgisayarlı sisteme iletilmekte ve plaka

tanınmaktadır. Bu tanıma işlemi çeşitli yöntemler kullanılarak gerçekleştirilir. Araç

plakası görüntü işleme algoritmaları kullanılarak tanınmaktadır. Bu çalışmada, insan

gücünden tasarruf sağlamak ve güvenliği artırmak amacıyla görüntü işleme

algoritmaları ve yapay sinir ağları ile plaka tanıma sistemi gerçekleştirilmiştir.

Bu tezde gerçekleştirilen plaka tanıma sistemi bir kamera yardımıyla görüntüyü

alıp sisteme bağlı bilgisayara iletmekte, alınan araç görüntüsü içersinde yer alan plaka

bölgesi tespit edilmekte, plaka içersindeki karakterler ayrıştırılıp tanınmaktadır. Plaka

bölgesinin tespiti aşamasında kenar bulma algoritması kullanılmıştır. Karakterlerin

ayrıştırılması işleminde blob coloring yöntemi uygulanmıştır. Ayrıştırılan karakterler

ileri beslemeli geri dönüşümlü çok katmanlı perseptron sinir ağı kullanılarak

tanınmıştır.

Gerçekleştirilen motorlu araçlar için plaka tanıma sistemi trafik denetleme, gişe

otomasyonu ve denetimli saha giriş kontrolü (hastane, askeri tesis vb.) uygulamalarında

kullanılabilir.

Bu tez çalışmasında 259 araç görüntüsü kullanılarak plaka tanıma işlemi

gerçekleştirilmiştir. Plaka yerinin tespitinde 259 araç görüntüsü içerisinden 255‘inde

plaka bölgesi doğru olarak tespit edilmiştir. Plaka bölgesi tespitinde başarı oranı %98,45

olarak elde edilmiştir. Doğru tespit edilen bu 255 plakanın karakterlerine ayrılması

işleminde 3 plakanın karakterlerinin yanlış tespit edildiği gözlenmiştir. Karakterlere

ii

ayırma işleminde %98,82 başarı elde edilmiştir. Bu görüntülerden elde edilen plaka

bölgesinde yer alan karakterler harf ve rakam olarak ayrıştırılmıştır. Ayrıştırma işlemi

sonunda 1222 adet rakam, 597 adet harf elde edilmiştir. Elde edilen rakamlardan 200

tanesi yapay sinir ağının eğitim aşamasında, kalan 1022 adet rakam bilgisi test

aşamasında kullanılmıştır. 597 adet harften ise 250 tanesi yapay sinir ağının eğitim

aşamasında, kalan 347 adedi ise test aşamasında kullanılmıştır. Rakamların test edilmesi

sonucunda 22 adet rakamın doğru sınıflandırılmadığı, kalan 1000 adet rakamın doğru

sınıflandırıldığı gözlemlenmiştir. Dolayısıyla rakam için genel doğru sınıflandırma

oranı %97,84 olmuştur. Harflerin test edilmesi sonucunda 3 adet harfin yanlış

sınıflandırıldığı, kalan 344 adet harfin doğru sınıflandırıldığı gözlenmiştir. Dolayısıyla

harfler için genel doğru sınıflandırma oranı %99,13 olmuştur. Genel anlamda 259 araç

görüntüsünden 247 adedinin plakası tam ve doğru olarak tanınmıştır. Dolayısıyla genel

başarı oranı 95,36 olmuştur.

Anahtar Kelimeler: Araç plaka tanıma, görüntü işleme, karakter tanıma, yapay

sinir ağları

iii

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

DİFERANSİYEL EVRİM ALGORİTMASI YARDIMIYLA

ASENKRON MOTOR PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ

Mustafa ARSLAN




Danışman: Yrd.Doç. Dr. Mehmet CUNKAġ

2010, 82 sayfa

Jüri: Yrd.Doç.Dr. Cemil SUNGUR

Yrd.Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAġ


Bu çalıĢmada, Asenkron Motorların (ASM) elektriksel eĢdeğer devre

parametrelerinin belirlenmesi Diferansiyel Evrim Algoritması (DEA) ve Genetik

Algoritma (GA) ile gerçekleĢtirilmiĢtir. Algoritmalarda amaç fonksiyonu olarak,

asenkron motorların nominal momenti, kalkınma momenti ve devrilme momenti

denklemleri kullanılmıĢtır. EĢdeğer devre parametrelerinin belirlenmesi 2.2kW,

5.5kW ve 37 kW gücünde üç asenkron motor üzerinde gerçekleĢtirilmiĢtir. Yapılan

çalıĢmada, farklı popülasyon ve iterasyon sayısı, çaprazlama, mutasyon katsayıları

için DEA ile GA karĢılaĢtırılmıĢtır. Ayrıca DEA ve GA ile elde edilen eĢdeğer devre

parametrelerinin asenkron motor moment değerlerinin değiĢimi üzerindeki etkileri

incelenmiĢ ve grafiklerle gösterilmiĢtir.

iv

Yapılan çalıĢmalar sonucunda, asenkron motor elektriksel eĢdeğer devre

parametrelerinin belirlenmesinde GA’ya göre DEA kullanımının global çözüme

yakınsama hassasiyetini artırdığı ve eĢdeğer devre parametrelerinin belirlenme

süresini kısalttığı gözlemlenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: diferansiyel evrim algoritması, genetik algoritma,

asenkron motor, elektriksel eĢdeğer devre parametreleri.

iv

ÖZET


DTMF TABANLI, GÖMÜLÜ SİSTEM ÜZERİNDEN KABLOSUZ TARLA

SULAMA SİSTEMİNİN KONTROLÜ

Mehmet Fatih TEFEK



Danışman: Doç.Dr. Hakan IŞIK

2010, 80 Sayfa

Jüri

Doç.Dr.Hakan IŞIK Yrd.Doç.Dr. Mehmet ÇUNKAŞ Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ

Bu tez çalışmasında gömülü sistem ile uzaktan kontrol edilebilen bir tarla

sulama sistemi tasarlanmıştır. Uzaktan kontrol mobil telefon ile sağlanmıştır. Mobil

telefonların bilgisayar ile iletişime geçmesini sağlayan AT (Attention Telephone)

komutlarından arama işlemi gerçekleştirilmiş ve DTMF (Dual Tone Multi Frequency)

sinyalleri ile tarla sulama cihazı kontrol edilmiştir. Geri bildirim olarak da bu komutlar

kullanılmıştır.

Bu çalışma donanım ve yazılım olarak iki aşamadan oluşmuştur. Donanım

aşamasında gömülü sistem ve bağlı bulunduğu cep telefonu, cihaz kontrol ve cihazın

bağlı bulunduğu cep telefonu, yazılım aşamasında gömülü sisteme yazılan program ve

cihaz kontrolde bulunan mikrodenetleyicilere yazılan programlardır.

Anahtar Kelimeler: DTMF (Çift tonlu çoklu frekans) , uzaktan kontrol, AT komutları,

mobil telefon

ÖZET


BULANIK TOPSİS METODU İLE TÜRK ŞEKER FABRİKALARININ

PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Muhammed ARSLAN



Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ

2010, 122 sayfa


Yrd.Doç.Dr. Mehmet ÇUNKAŞ

Yrd.Doç.Dr. Ömer Kaan BAYKAN

Bu çalışmanın amacı, şeker fabrikalarının performansını Mali Tablolarındaki

bilgileri esas alınarak Bulanık TOPSİS yöntemiyle değerlendirilmesidir. Bu amaçla

ilk olarak değerlendirmede kullanılacak karar kriterleri belirlenmiş, sonra aday

fabrikalardan veriler toplanmıştır. Bu veriler doğrultusunda karar kriterleri ve bu

karar kriterlerine göre 9 fabrika, konusunda tecrübeli 9 uzman tarafından dilsel

değişkenler yardımıyla tanımlanmıştır. Elde edilen veriler, bulanık üçlü sayı

sistemine dönüştürülmüş ve Bulanık TOPSİS yöntemi uygulanmıştır. Şeker

Fabrikaları hesaplanan yakınlık katsayılarına göre en iyiden en kötüye doğru

sıralanmıştır. Bu işlem 2006, 2007 ve 2008 yılları için ayrı ayrı yapılmıştır. Sonuç

olarak Çok Kriterli Karar Verme tekniklerinden Bulanık TOPSİS yöntemi

kullanılarak doğru ve etkin bir grup değerlendirme kararı oluşturulabilmiştir. Ayrıca

Bulanık TOPSİS yönteminin diğer endüstri kuruluşlarının performanslarının

değerlendirilmesinde uygun bir araç olduğu söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, TOPSİS, Bulanık TOPSIS

iii

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

DİFERANSİYEL EVRİM ALGORİTMASI YARDIMIYLA

ASENKRON MOTOR PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ

Mustafa ARSLAN




Danışman: Yrd.Doç. Dr. Mehmet CUNKAŞ

2010, 82 sayfa

Jüri: Yrd.Doç.Dr. Cemil SUNGUR

Yrd.Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ


Bu çalışmada, Asenkron Motorların (ASM) elektriksel eşdeğer devre

parametrelerinin belirlenmesi Diferansiyel Evrim Algoritması (DEA) ve Genetik

Algoritma (GA) ile gerçekleştirilmiştir. Algoritmalarda amaç fonksiyonu olarak,

asenkron motorların nominal momenti, kalkınma momenti ve devrilme momenti

denklemleri kullanılmıştır. Eşdeğer devre parametrelerinin belirlenmesi 2.2kW,

5.5kW ve 37 kW gücünde üç asenkron motor üzerinde gerçekleştirilmiştir. Yapılan

çalışmada, farklı popülasyon ve iterasyon sayısı, çaprazlama, mutasyon katsayıları

için DEA ile GA karşılaştırılmıştır. Ayrıca DEA ve GA ile elde edilen eşdeğer devre

parametrelerinin asenkron motor moment değerlerinin değişimi üzerindeki etkileri

incelenmiş ve grafiklerle gösterilmiştir.

Yapılan çalışmalar sonucunda, asenkron motor elektriksel eşdeğer devre

parametrelerinin belirlenmesinde GA’ya göre DEA kullanımının global çözüme

yakınsama hassasiyetini artırdığı ve eşdeğer devre parametrelerinin belirlenme

süresini kısalttığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: diferansiyel evrim algoritması, genetik algoritma,

asenkron motor, elektriksel eşdeğer devre parametreleri.

ii

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

BULANIK MANTIK TABANLI İNDÜKSİYON MOTOR KORUMA SİSTEMİ

TASARIMI VE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

Okan UYAR



Danışman : Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAŞ

2010, 81 sayfa

Jüri : Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ


Yrd. Doç. Dr. Ömer Kaan BAYKAN

Bu çalışmada, asenkron motorları altı farklı hata parametresine karşı koruyan

elektronik koruma sistemi gömülü sistem olarak gerçekleştirilmiştir. Bu

parametreler; aşırı gerilim, aşırı akım, sargı sıcaklığı, gerilim dengesizliği, akım

dengesizliği ve düşük gerilimdir. Sistem bir hata algıladığında belirli bir süre

bekleyerek bu süre içinde hata düzelmemiş ise motorun çalışmasını durdurmaktadır.

Bu süreyi Mikro denetleyici içine yazılmış bulanık mantık programı

hesaplamaktadır. Böylece birçok hata kombinasyonu için farklı süreler üretilmiş ve

kontrol sisteminin hassasiyeti artırılmıştır.

Kontrol sistemi bir hata algıladığında sesli uyarı vererek hatanın nereden

kaynaklandığını grafik ekranda göstermektedir. Bu ekranda aynı zamanda hata

oluştuğu andaki akım, gerilim veya sıcaklık değerleri de izlenebilmektedir. Ayrıca

okunan tüm veriler RS232 kablosu ile bilgisayara aktarılabilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Gömülü Sistem, Bulanık Kontrol, Asenkron Motor, Motor Koruma

i

ÖZET


BULANIK MANTIK KONTROLLÜ EV TİPİ TAŞINABİLİR

KOMPANZAYSON SİSTEMİ TASARIMI

Ömer Faruk HATAY



Danışman: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ

2010, 80 Sayfa

Jüri: Yrd.Doç.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ Yrd.Doç.Dr. Rıdvan SARAÇOĞLU

Yrd.Doç.Dr. Murat SELEK

Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle elektrik enerjisine olan gereksinim hızla artmaktadır. Elektrikle çalışan sistemlerde tasarruf sağlamanın ve verimliliği arttırmanın en etkin yöntemlerinden birisi de reaktif güç kompanzasyonudur. Türkiye’ de halen uygulanan yönetmelikle birlikte, sanayide kompanzasyon zorunlu ve belirli aralıklarda yapılırken, konut ve küçük ölçekli işletmelerde bu konuda bir düzenleme yoktur ve önemsenmemektedir. Reaktif Güç Kompanzasyonunun yurt genelinde uygulanması halinde tasarrufun büyük oranlara ulaşması mümkündür. Bu çalışmada; reaktif gücün tek fazlı sistemlerde ölçülmesi ve bir mikrodenetleyici yardımıyla tasarrufa yönlendirilmesi hesaplaması geliştirilmiştir. Gerçekleştirilen sistemde akım ile gerilim arasında oluşan faz farkı ölçülerek, çekilen reaktif güç miktarına göre çıkışlar bulanıklaştırılmış ve tasarrufu yönlendirme gerçekleştirilmiştir. Uygulama sonuçları, tasarlanan sistemin basit yapılı ve küçük boyutlu olduğunu, sistemin güç katsayısını optimum seviyeye getirerek tasarruf sağladığını, hataların en aza indirildiğini ve maliyeti düşürdüğünü göstermiştir. Ayrıca sistemin taşınabilir özelliği sayesinde, reaktif güç harcanmayan ya da herhangi bir cihaz kullanılmadığı zamanlarda oluşabilecek olumsuzlukların önüne geçilmiş, bu sayede cihazların ömrünün uzadığı görülmüştür. Bu özellikleriyle piyasada satılan cihazlardan daha verimli, kullanışlı ve ekonomiktir.

Anahtar Kelimeler: Kompanzasyon, reaktif güç, elektrik tasarrufu, bulanık

mantık, ev tipi

iii

ÖZET

YÜKSEK L İSANS TEZİ

MOBİL TELEFONLARLA MOB İL ÖĞRENME

ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA VE ÖRNEK UYGULAMA

Zehra SAYIN


Bilgisayar Sistemleri Eğitim Anabilim Dalı

Danışman: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERD İ

2010, 102 Sayfa

Jüri: Prof. Dr. Novruz ALAHVERD İ

Yrd.Doc.Dr. Fatih BAŞÇİFTÇİ

Yrd.Doç.Dr. Mesut GÜNDÜZ

Mobil teknolojilerde son yıllarda büyük gelişmeler yaşanmaktadır. Bu

gelişmeler göz önüne alındığında web tabanlı uzaktan eğitimde mobil teknolojilerin

kullanımının yaygınlaştığı görülmektedir. Artık uzaktan eğitim mobil cihazlar

üzerinden yapılır hale gelmiştir. e-Eğitim m-eğitim olarak değişmektedir. Bu

değişime uygun olarak da ülkemizde ve dünyada mobil öğrenme uygulamaları

yapılmaktadır.

Bu çalışmada mobil öğrenme (m-öğrenme) kavramı ele alınarak, mobil

öğrenmenin tarihsel gelişimi çerçevesinde bugüne kadar yapılan mobil öğrenme

metotları incelenmiş, bu metotlarla kullanılan teknolojiler avantaj ve dezavantajları

ile anlatılmıştır. Mobil cihazların gelişen özellikleri, hemen hemen her bireyin mobil

telefonlara sahip olması ile bu teknolojinin eğitim alanında da verimli ve etkin

kullanılmak istenmesi bu çalışmanın oluşmasında etkendir. Mobil öğrenme çeşitli

sebeplerden dolayı eğitimine, eğitim kurumları dışında da devam etmek isteyen

öğrencilere kaliteli, etkin ve verimli bir eğitim vermek için iyi bir uzaktan eğitim

yöntemi olarak görülmektedir.

Dünyada birçok uygulama örneği olan mobil öğrenme, TUENA (Türkiye

Ulusal Enformasyon Altyapısı Planı), Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları 2003–

iv

2023 Strateji Belgesi, e-Avrupa 2005 Hareket Planı ve e-Dönüşüm Türkiye Proje

raporları ile resmilik kazanmış olsa da eğitimde mobil teknolojinin etkin ve verimli

kullanıldığı, öğrencilerin ve öğretmenlerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek, pedagojik

olarak yeterli, yaygın kullanıma sahip bir örneği bulunmaktadır. Bu eksikliklerden

yola çıkılarak yürütülen bu çalışmada, mobil öğrenme sürecine ilişkin bir eğitim

ortamının geliştirilmesi için gerekli standartlar pedagojik standartlar da temel

alınarak adım adım anlatılmıştır. Bu standartların uygulanabilirliğini göstermek

amacı ile gerçekleştirilebilir bir web tabanlı mobil öğrenme uygulması tasarlanmıştır.

Bu uygulamanın hazırlanması aşamasında tezde belirtilen tüm gerekliliklerin

uygulamada bulunmasına dikkat edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Mobil cihazlar, mobil öğrenme, uzaktan eğitim, e-

eğitim, m-eğitim

iv

ÖZET


KALP AMELĠYATI ESNASINDA HASTANIN SAĞLIK DURUMUNUN

BELĠRLENMESĠ ĠÇĠN BĠR BULANIK SĠSTEM TASARIMI

Gökhan ALTAN


Elektronik ve Bilgisayar Eğitimi Anabilim Dalı

DanıĢman: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDĠ

2011, 58 Sayfa

Jüri

Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDĠ

Yrd. Doç. Dr. Halife KODAZ

Yrd. Doç. Dr. Humar KAHRAMANLI

Günümüzde sık görülmeye başlanan hastalıklardan olan kalp rahatsızlıkları insanlar arasında

bebek yaşlardan başlayıp, ileri yaşlardaki insanlara kadar tüm yaş gruplarında rastlanan bir rahatsızlıktır.

Medikal alana, bilgisayar teknolojisinin de girmesi ve tıp alanında yapılan araştırmalar yardımıyla birçok

hastalık da olduğu gibi kalp rahatsızlıklarında da tedaviler geliştirilmiş ve yüksek oranda başarılı sonuçlar

alınmaya başlanmıştır. Kalp rahatsızlıkları için en sık kullanılan tedaviler olan anjiyo ve bypass

ameliyatları, alanında uzman kişilerce yapılan ameliyatlar olarak göze çarpmaktadır. Kalp ve damar

rahatsızlıkları tedavisinin gerçekleştirildiği ameliyatların en önemli safhaları şüphesiz hastanın ameliyat

boyunca hayati değerlerinin takibinin yapıldığı safhalar olmuştur. Bu safhalarda görevli olan hemşireler

ve anestezistlerin ameliyat boyunca en fazla zorlandıkları bölüm, hastanın hayati fonksiyonlarının

değerlerinin fazla olmasından kaynaklı takip zorluğu olan bölümdür. Takip zorluğunun yanı sıra bu hayati

fonksiyonların değerlerinin birbirlerine göre durumlarının belirlenmesi, bu değerlerin yorumlanması

işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu değerlerin doğru yorumlanması, ameliyatın gidişatının

kontrol edilmesini ve ameliyatın başarıyla sonuçlanmasını sağlayan en önemli etkenlerdendir. Bu

çalışmada ameliyat sırasında karşılaşılan hayati fonksiyonların değerlerinin takip güçlüğünün ve takip

sonrası elde edilen verilerin yorumlanmasını ve ameliyatın gidişatının belirlenmesi işlemlerinde

karşılaşılan zorlukların bir bulanık uzman sistem ile giderilmesi işlemi gerçekleştirilmiştir. Hastadan

alınan verilerin anlık olarak birbirlerine göre durumlarının bulanıklaştırılarak, belirli bir bilgi tabanından

sorgulanıp durulaştırılması işleminin gerçekleştirilmesi ve hastanın durumunun görsel ve işitsel olarak

bildirilmesi sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: betabloker, bulanık mantık, durulaştırma, kalp ameliyatı, medikal, nabız,

tansiyon, uzman sistem

iv

ÖZET

YÜKSEK LĠSANS

PERĠODONTAL DĠġ HASTALIĞININ TEġHĠS VE TEDAVĠSĠNDE BĠR

BULANIK UZMAN SĠSTEM TASARIMI

Tevfik AKCAN



DanıĢman: Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDĠ

2011, 64 Sayfa

Jüri

Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDĠ

Yrd. Doç. Dr. Fatih BAġÇĠFTÇĠ


Tezin amacı periodontal diĢ hastalığı tedavisinde teĢhis, tanı ve tedavi yöntemlerini analiz edilip

bu hastalıkla iliĢkili olarak bulanık uzman sistem geliĢtirmek ve hastalığın teĢhis ve tedavi yönteminde diĢ

hekimine yardımcı olacak bir bilgisayar programı yapmaktır. Bunun için bu tezde periodontal diĢ

hastalıkları teĢhis, tanı ve tedavi yöntemleri detaylı bir Ģekilde incelenmiĢtir. Tasarlanan bulanık uzman

sistem; diĢ hekimini çalıĢmasını kolaylaĢtırarak en doğru teĢhisi koymakta ve uygun tedavi uygulamakta

olup diĢ hekimine yardımcı olacağı ön görülmektedir. Sistem diĢ hekimlerine bağlı olarak ortaya çıkması

mümkün olan zaman kaybını azaltarak hastalığa müdahale hızını artıracaktır. Böylece hastanın iyileĢme

sürecini daha kolay hale getirmek amaçlanmıĢtır. Bu tez önceki yazılmıĢ tıbbi ve dental manada uzman

sistem, bulanık uzman sistem, genetik algoritma ve yapay sinir ağları konulu tez, proje, makaleler

incelenerek yapılmıĢtır. Böylece oluĢturulan bulanık uzman sistem tasarımında daha etkili bir yöntem

kullanılması sağlanmıĢtır. Periodontal diĢ hastalığının tespitinde kullanılacak olan bulanık uzman sistem

klinik, radyografik bulguları giriĢ değerleri olarak algılanmıĢ ve çıkıĢ olarak hastalığın derecesi tespit

edilmiĢtir. Hastalığın derecesini ve bulanıklaĢtırılamayan diğer değerler olan hastalıkla iliĢkili risk

faktörlerini bir uzman diĢ hekimi tarafından oluĢturulan kural tabanı uzman sisteme dâhil ederek çıkıĢ

değeri olarak hastalığın çeĢidi ve tedavi yöntemi tespit edilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Bulanık Uzman Sistem, Periodontal DiĢ Tedavisi, Periodontal Hastalık, Risk

Faktörleri, Uzman Sistem

iv

ÖZET

YÜKSEK LĠSANS

YAPAY ARI KOLONĠSĠ ALGORĠTMASI KULLANARAK GEZGĠN SATICI

PROBLEMĠNĠN TÜRKĠYEDEKĠ ĠL VE ĠLÇE MERKEZLERĠNE

UYGULANMASI

Melike Ruhan AKÇA



DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. H. Erdinç KOÇER

2011, 90 Sayfa

Jüri

Doç. Dr. Mehmet ÇUNKAġ


Yrd. Doç. Dr. H. Erdinç KOÇER

Bilgisayar teknolojisindeki geliĢmelerin artmasıyla optimizasyon yöntemleri fen, sosyal ve

sağlık bilimleri alanlarındaki birçok uygulamanın çözümünde kullanılmaktadır. Sezgisel algoritmalar,

özellikle birden farklı çözüme sahip olan problemlere uygulanan güçlü bir alternatif yöntemdir. Bu

problemlerden biri de üzerinde sıkça çalıĢılan ve literatürde gezgin satıcı problemi olarak bilinen en kısa

yol bulma problemidir. Bu problem, haritada yer alan bir noktadan hareket eden satıcının her noktaya bir

kere uğradıktan sonra en kısa Ģekilde baĢlangıç noktasına tekrar dönmesi üzerinedir. GeliĢime dayalı ve

sürü zekâsı temelli olmak üzere iki ana baĢlığa ayrılan sezgisel algoritmalar çeĢitlilik göstermektedir. Bu

tez çalıĢmasında sürü zekâsı temelli bir sezgisel algoritma olan yapay arı kolonisi algoritması kullanılarak

Türkiye’deki il ve ilçe merkezleri için gezgin satıcı problemine çözüm bulunması hedeflenmiĢtir. Bununla

birlikte literatürde yer alan gezgin satıcı test (benchmark) problemleri üzerinde de deneysel çalıĢmalar

yapılmıĢtır. Son yıllarda oldukça popüler olan yapay arı kolonisi algoritması bal arılarının doğadaki besin

arama davranıĢından esinlenilerek geliĢtirilen etkili yöntemdir. Bu çalıĢmada arı kolonisi optimizasyonu

(BCO) olarak bilinen algoritma ile yapay arı kolonisi algoritmasının (ABC) bir arada kullanıldığı hibrit

yapıda bir algoritma kullanılmıĢtır. Bununla birlikte bir yerel arama algoritması olan Opt-2 tekniği bu

hibrit yapı içerisine dahil edilerek lokal alanda iyileĢtirme gerçekleĢtirilmiĢtir. Literatürde sonuçları

bilinen simetrik ve asimetrik yapıda küçük, orta ve büyük boyutlu gezgin satıcı test problemlerine hibrit

yapıdaki algoritma uygulanmıĢ ve sonuçlar karĢılaĢtırılmıĢtır. Bununla birlikte ülkemizdeki 81 il ve 888

ilçe merkezi için deneysel uygulamalar gerçekleĢtirilmiĢ ve elde edilen sonuçlar literatür ile

karĢılaĢtırmalı olarak değerlendirilmiĢtir. ÇalıĢmada alınan sonuçlara göre, gezgin satıcı probleminin

çözümünde yapay arı kolonisi algoritması parçacık sürü optimizasyonu ve genetik algoritmaya oranla

daha yüksek performans göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Arı Kolonisi Optimizasyonu, Genetik Algoritma, Gezgin Satıcı Problemi,

Parçacık Sürü Optimizasyonu, Sezgisel Algoritmalar, Yapay Arı Kolonisi Algoritması.

iv

ÖZET


YSA VE DVM YÖNTEMLERİ İLE TAŞINMAZ DEĞERLEMESİ İÇİN

BİR YAKLAŞIM GELİŞTİRME

Bahar NAS (BULUT)




2011, 79 Sayfa

Jüri

Prof. Dr. Novruz ALLAHVERDİ

Yrd. Doç. Dr. Erkan ÜLKER


Taşınmaz Değerlemesi; bir alım-satım durumunda, söz konusu taşınmazın muhtemel fiyatının

belirlenmesi işlemidir. Taşınmazın değerini etkileyen iç ve dış unsurlar bulunmaktadır. Bu unsurlar,

taşınmazın fiyatını etkilemekte ve çeşitli olumsuzluklara yol açmaktadır. Ülkemizde hâlâ sağlam bir

temel üzerine oturtulamayan taşınmaz değerlemesi üzerinde çalışmalar yapılmaktadır.

Bu çalışmada taşınmaz değerlemesinde, YSA (Yapay Sinir Ağları) ve DVM (Destek Vektör

Makineleri) yöntemleri kullanılarak yeni bir yaklaşım geliştirilmiştir. Kullanılan yöntemlerin tahmin

başarıları hakkında karşılaştırma yapabilmek amacıyla, literatürde sıkça karşılaşılan ÇRA (Çoklu

Regresyon Analizi) kullanılmıştır. Taşınmazların fiyatının belirlenmesindeki ana unsur olan niteliklerin

azaltılmasının taşınmaz değerlemesi üzerindeki etkileri incelenmiştir.

Çalışmada öncelikle iki farklı veri seti oluşturulmuştur. Birinci veri seti, veritabanındaki tüm

niteliklerden (14 adet), ikinci veri seti azaltılmış (10 adet) niteliklerden oluşmaktadır. Nitelik azaltma

işlemi için korelâsyon yöntemi kullanılmıştır. Oluşturulan bu her iki veri setine ÇRA, YSA, DVM

yöntemleri tek tek uygulanmış ve 6 adet model gerçekleştirilmiştir. Modellerin başarıları birbirleriyle

karşılaştırıldığında ikinci veri setiyle gerçekleştirilen modeller çok daha başarılı tahminlerde

bulunmuştur. Kullanılan yöntemler arasında en başarılı tahminler DVM yöntemi tarafından yapılmıştır.

Daha sonra sırasıyla YSA ve ÇRA yöntemleri gerçek sonuçlara yakın değerler üretmişlerdir.

Bundan sonraki taşınmaz değerleme çalışmalarında temel olabilecek bu çalışma ile taşınmaz

değerlemesinde, daha gerçekçi sonuçlar üretmek mümkün olabilecektir.

Anahtar Kelimeler: Destek vektör makineleri, korelâsyon, nitelik azaltma, regresyon, taşınmaz

değerleme, yapay sinir ağları.

iv

ÖZET


BĠLGĠSAYAR ORTAMINDA YAPILAN SINAVLARIN AKADEMĠK

BAġARIYA ETKĠSĠNĠN ĠNCELENMESĠ

Mustafa NAVRUZ



DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. Süleyman Alpaslan SULAK

2011, 71 Sayfa

Jüri

DanıĢman Yrd. Doç. Dr. Süleyman Alpaslan SULAK

Yrd. Doç. Dr. Hasan Erdinç KOÇER

Yrd. Doç. Dr. Ahmet Naci ÇOKLAR

Bu araştırmanın amacı bilgisayar ortamında yapılan sınavların akademik

başarıya etkisinin olup olmadığını tespit etmek ve varsa bu etkinin yönünü

belirlemektir.

Bu amaçla Niğde 5 Şubat İlköğretim Okulu 8. sınıf öğrencilerinden oluşan

örneklem 2 gruba ayrılmıştır. Aynı sorulardan oluşan testler ilk gruba klasik kâğıt-

kalem testi şeklinde uygulanırken diğer gruba bilgisayar tabanlı test şeklinde

uygulanmıştır.

Araştırmada öğrencilerin klasik kâğıt-kalem sınavından aldıkları puanlar ile

bilgisayar destekli çevrimiçi sınavdan aldıkları puanlar arasındaki ilişkiler t testi

aracılığıyla analiz edilmiştir. Öğrencilerin klasik kâğıt-kalem testinden aldıkları

ortalama puan ile bilgisayar destekli çevrimiçi testten aldıkları ortalama puan arasında

7,71 puanlık bir fark olduğu görülmüştür. Bu puan farkının istatistiksel olarak anlamlı

olup olmadığını belirlemek üzere yapılan t testi sonucunda p değeri 0,094 olarak

bulunmuştur. Bu değerlere göre öğrenci puanları açısından klasik kâğıt-kalem testleri ile

bilgisayar tabanlı çevrimiçi testler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı

tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Bilgisayar tabanlı sınav, çevrimiçi sınav, kâğıt-kalem

sınavı, akademik başarı.

iv

ÖZET

YÜKSEK LİSANS

ZİGBEE TABANLI MOBİL SAĞLIK İZLEME SİSTEM TASARIMI

VE UYGULAMASI

Nusret BAŞÇİFCİ

Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Eğitimi Anabilim Dalı

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Adem Alpaslan ALTUN

2011, 80 Sayfa

Jüri

Yrd. Doç. Dr. Adem Alpaslan ALTUN Yrd. Doç. Dr. Hasan Erdinç KOÇER


Bu tez çalışmasında biyoelektrik işaretlerden olan EKG işaretlerinin kablosuz olarak bilgisayar

ortamına aktarılması tasarlanmış ve gerçekleştirilmiştir. EKG algılayıcısı olarak tasarlanan devre; EKG

kemeri, enstrümantasyon yükselteci, filtreleme ve sinyal bindirme birimlerinden oluşmuştur. EKG

işaretleri, EKG algılayıcı devrenin çıkışında 0-1,5 V arasında sabitlenmiş ve MSP430F2274

mikrodenetleyicisi kullanılarak sayısallaştırılmıştır. İşaretlerin kablosuz iletimi aşamasında; bir kablosuz

haberleşme standardı olan IEEE 802.15.4 (LR-WPAN) temelli ZigBee protokolüne sahip MSP430

RF2480 geliştirme kiti kullanılmıştır. Bu geliştirme kitinin modüllerine yazılım geliştirilmesi amacıyla,

IAR Embedded Workbench IDE programının MSP430 ailesi için geliştirilmiş sürümü kullanılmıştır. Bu

yazılımda Z-STACK kaynak kodlu ZASA kullanılmıştır ve bu kaynak kodlar EKG işaretlerinin kayıpsız

elde edilebilmesi amacıyla düzenlenmiştir. Bilgisayar ortamına aktarılan EKG işaretlerinin grafiği nesne

tabanlı bir programlama dili olan Visual Studio 2010 C# kullanılarak çizdirilmiştir. Geliştirilen programa

nabız sesleri ve nabız bulma algoritması eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler: EKG, Kablosuz veri iletimi, Kişisel alan ağı, Mikrodenetleyici, ZigBee

iv

ÖZET


HAREKETSĠZ HASTALAR ĠÇĠN GERÇEK ZAMANLI GÖZ KIRPMA

ĠLETĠġĠM SĠSTEMĠ TASARIMI VE UYGULAMASI

Orhan ÖZYURT



DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. Fatih BAġÇĠFTÇĠ

2012, 101 Sayfa

Jüri

DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. Fatih BAġÇĠFTÇĠ

Prof. Dr. ġirzat KAHRAMANLI

Prof. Dr. Hakan IġIK

Bu tez çalıĢmasında, hareketsiz hastaların normal veya acil durumlarda, göz kırpma

davranıĢlarıyla kendilerinden uzaktaki kiĢilerle iletiĢim kurmalarını sağlayacak, görüntü iĢleme tabanlı bir

sistem geliĢtirilmiĢtir.

Bir kamera yardımıyla alınan hastanın ön yüz görüntüsünden, görüntü iĢleme teknikleriyle göz

özellikleri çıkarılmıĢ ve bundan sonra kırpma davranıĢları yakalanmıĢtır. Bu aĢamadan sonra kısa ve uzun

menzilli kablosuz iletiĢim yöntemleri kullanılarak, yakalanan davranıĢa karĢılık gelen mesajlar

tanımlanan kiĢi veya kiĢilere iletilmiĢtir.

Yakalanan görüntülerdeki yüz ve göz bölgesinin tespit edilmesinde Haar sınıflayıcı (Haar

classifier), göz kırpma hareketlerin algılanmasında ise dairesel Hough dönüĢümü yöntemleri

kullanılmıĢtır. Bu teknikler uygulanırken intel açık kaynaklı bilgisayar görme kütüphanesi (open source

computer vision library - OpenCv) aracından yararlanılmıĢtır. Mesajların iletilmesi aĢamasında kısa

mesafede endüstriyel, bilimsel ve medikal (industrial, scientific and medical - ISM) bandında çalıĢan

radyo frekans (radio frequency - RF) alıcı vericiler, uzun mesafede ise Google Android iĢletim sistemi

yüklü, gezici iletiĢim için küresel sistem (global system for mobile communication - GSM) özellikli

kiĢisel dijital yardımcı (personel digital assistant - PDA) aracılığıyla kısa mesaj servisi (short message

service - SMS) yöntemi kullanılmıĢtır.

Sonuç olarak, yüzdeki göz özelliklerinin çıkarım ve takibi, göz kırpmalarının yakalanması için

yapılmıĢtır. Elde edilen veriler değerlendirilerek gerekli durumlarda iletiĢim cihazları vasıtasıyla mesajlar

karĢı tarafa transfer edilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Görsel hasta izleme, görüntü iĢleme, göz kırpması algılama, göz takibi,

gsm tabanlı iletiĢim, insan makine ara yüzü, makine görmesi, radyo frekans iletiĢim, yardımcı teknoloji,

yüz bulma.

elektronik ve bilgisayar

Documents