en bozo duŊƐlƐlƐ laafyƐ yee xawuran … bozo duŊƐlƐlƐ laafyƐ yee xawuran xuma mali niŊi...

36
EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1

Upload: lykhuong

Post on 06-Apr-2018

222 views

Category:

Documents


4 download

TRANSCRIPT

Page 1: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

EN BOZO

DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI

MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA.

1

Page 2: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

Tɔmɔtisɛn

Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman yee mwɔ murutina sɛdɛye manye ŋa yee suunɔɔ yaa

xɛlɛsyenlɛlɛ i, suye xayi kuu 24, 2014 juun ;

Ki bɔlɔ tɛlɛni Aliseri nɔwun g’i xawuran mɛnɛ hukumu niŋi man xa seyina xɛlɛsyenlɛlɛ ki bɛn

man xuma Alise, suye xayi kuu 24, 2014 juun, sila ki xo hiniya be xawuran yee laafyɛ kirɛ

syɛn te man xa sɔn gu lɔɔn fyɛwu ponuma taa g’i ye karen x’a xeeni Asawadi ;

In syɛŋɛ xa swo manyintye sawaleniyaye tɔmɔ gu ma, ye ŋwɔn xa Aliseri ni, CEDEAO ma,

Afiriki Kabu(UA) ma, OCI ma, Burukina, Moritani, Nisɛεri, Nisɛriya yee Cadi, man syɛn xa

sawaleniyaye ka ni ;

Xagilejagabεε xɔrɔ i Mali laxaala xuma yee xɛrɛnxɛrɛnna ma son syɛn sɔnye manye xa in

wele Mali ponuma taa g’i xuma ;

Ki syɛn paa xa xarina be kuni sɛwɛ gu saawuye lɔɔn fyɛwu yee be xawuran kyɛnni jamana

gu syɛn niŋi man saawu xa payina ki taarixi toyi xuma kwɔnna syen pa man xagile xa Mali

siiya kusɛya i ;

Ki syɛn tεjεrε a niŋi maa ki jamana gu kwɔnya xa haana in torini xagile tɔriye pa manye xa

duŋɛna tɛrɛnbariya ma, xa jadekumɛ siiyaye, danbeye, kirɛye yee payintoye sibaye ma Mali

niŋi ;

Ki syɛn duãɛ maa Mali ponuma taa gu kyɛnsye na in lagulani kirɛ, mwɔya yee danbe syen pa

baana man xa haana ;

Ki syɛn duŋɛ maa ponuma taa gu mɛrɛnbaana xa haana in kɛsɛmani gɔn jade ma be s’a

xuma son syɛn sɛwɛ xɔrɔnye xa kyɛn ye ma ye ŋwɔnye ŋa bilanbaanaye xɔrɔni ;

Ki syɛn duŋɛ maa saãininjwɔn taaãa na be, laafyɛ yee basigi na yaa gɔn ki bilantaama g’i,

mɛrɛnbaana mayin yee xoonaya na tawa nafolo ɲabɛɛ i, haadamajwɔn hageye, kiidi

xudinbaana mayin syɛn na in wele sariya syen pa be xɛŋaamaya sɔn ;

Ki syɛn duŋɛ maa masiwa yee mwɔgwɛ xolo gu na in sɔn waajibi ;

2

Page 3: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

Ki xa syɛgɛ a pa b’a se ki xa xarina Afiriki yee duɲan sariya payinaye ma ;

Be ki xagile tɔyi bɛn xɛlɛnaye yee xɔriya manye bayi ŋwɔnye weleya yee ye kɔrɔsin niãi ;

Ki xawura kuni sɛwɛ guye ma, ye ŋwɔnye xa :

TAA Inan : BƐNYE, LAAYIDUYE YEE XAANLƆYIYE SILA SƆN GU XO LƆƆN FYƐWU

Baabu 1nan: Bɛnye yee laayiduye

Suujwɔn 1nan : Ki syɛn syɛgɛ be laayidu lee, xɛlɛsyenlɛlɛ xagile pa, be xawura kuni sɛwɛ

guye ma:

a) Be duŋɛ Mali kwɔnya ma, a tɛrɛnbariya ma yee a xɔrɔɔya xeeleni jamana gu taa

syɛn i, yee tɛmɛ, Mali xa erepibiliki ni, diinakɛsɛmani xa man niŋi;

b) Be duŋɛ danbeye yee xoye sii kusɛya ma yee be so ye tin kyɛn yee be jamana gu

jwɔnye syɛn taanto saŋa kiini, xɛrɛnxɛrɛnna ma yaloye yee xalinbeye, jamana gu

taani i;

c) Be duŋɛ jamana gu jwɔnye na ye sɛwɛye ɲabaa ye tɛmɛ te mɛrɛ baana pa man xa

jadekumɛ ye jaatiye xaminye yee ye numaaxoye ma;

d) Be lamankɛsɛmani wele eresɔn guye naan be saa ye kirɛpɔye xuma;

e) Be in xeri sɔn la politiki syen pa yee be duŋɛ bɛnbariyaye ɲa na in baa payinbɔlɔya

yee jyɛmunbɔlɔya pa;

f) Be duŋɛ haadamajwɔn hageye ma, a danbe yee a sagopɔ xoloye yee diina syεn ma;

g) Be yuruguyurugu yee åaxibariya sɔn;

h) Be xɛnŋaamaɲiŋa, dɔrɔgu toore yee jamanaye naan ɲuŋubɛɛ sɛwɛye sɔn.

Suujwɔn 2na: Syɛn duŋɛ be in paaxari be kuni xawuranlɛlɛ gu niŋipɔ syɛn baari in

syen pa yee be in taanto taa man n kan.

Suujwɔn 3na: Mali laamusuuye xo ye paaxari be sariya toriye lee sila kuni xawuranlɛlɛ

gu xo syen kirɛ; ye xo ŋwɔn wele be saa sɔnya turɔ guye yee sawaleniya guye tɔn gu

xagileyixoye mɛnɛ xɔrɔ i.

Suujwɔn 4na: Dawarenye manye xa seyina kuni xawuranlɛlɛ g’i weleya xa in sindi

ponuma taa gu eresɔn guye rɔ i panan, ŋwɔn te dawaren xɛrɛnxɛrɛnna manye ã’e

3

Page 4: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

xari ye te xada. Dawaren seyina guye xa ye weleya jamana gu taa turɔ guye tɛmɛ

niŋi.

Baabu 2na: Daliilu manye xa tɔyi sɔn gu xo lɔn fyɛwu

Suujwɔn 5na:kuni xawuranlɛlɛ gu kun xa be be baada laafyɛ tin Mali niãi man xa yaa

saawu ni be bɛlɛpa jamanaye ɲamaataani yee be duåan taaãa.A xa sɔn gu lɔɔn

jyɛmunbɔlɔya pa man xa tindina kuni xagilela guye xuma:

Gere gu xeni Asawaadi

Mali ponuma taa mwɔ karen ɲuŋu xa xarina Asawaadi man xa ye pa taamase yee

xagilexɛnɛ ni ye danbe ma, ŋwɔnye tɛmɛ xa jamana gu jwɔnye ni. Bɛn xa haana in

wele a faamun xuma man te Mali kwɔnya yee a tɛrɛnbariya kyaãa.

Sɛwɛ manye xa ma yaa saawu ni be be laafyɛ yee xawuran tin jamana g’i.

Sɔn guye xa sorosyɛgɛ man gu wele Mali ponuma taa g’i, saali a ɲa na in mana

politiki syen nɔ pa. Ŋwɔn hukumu i, Babu xolo xa be in payini, kɔrɔsin komite gu jidɛ

pa, badu man i sɔnya guye syɛn tɔɔrɔn mwɔye xa bye , sii te pason in bɔlɔ te, sila

mali jwɔnye na ye xagileyixo se sɔn guye saawuye xuma. Ŋwɔni badu gu tɔɔpa,

Asawaadi sɛwɛ gu ɲa xo in mana. A xa haana bye xagile mayinye tin manye x’a tɔyi

Mali xa bayi kuni balaawu g’i, man xa jamana gu taa syɛn paaxari sɛnbɛni Mali

kwɔnya yee jamana gu jwɔnye xawuran i. Laafyɛ, kwɔnya yee xawuran bɛnlɛlɛ xa be

in myɛni, syɛn xa in sago kirɛ man niŋi be sɔn gu saawuye toyiya sila Mali kwɔnya

yee a tɛrɛnbariya xo sabati.

4

Page 5: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

Sɛwɛ manye xa ma bye mɛrɛ manyin tin.

Kuni sɛwɛ seyina guye xɔrɔ i, sɔn gu lɔwujɛnni te mɛɲɛ mɛrɛ xɔrɔ i man xa jadekumɛ

gere guye sɛwɛ xɛrɛnxɛrɛnnaye ma in xa sye:

- be laamusuu guye sogoro baana niŋi, man xa in tindi kabulɔwuye xuma, manye

tɔmɔye x’e lee jamaawote pa yee be pɔn kɔri ye sɛnbɛya ma;

-eresɔn guye mwɔye x’e sɛwɛye ɲabaa ye tɛmɛ te;

-ponuma mwɔye kusɛni jamana gu laamusuuye niŋi;

-kidixudinto guye tulaani mwɔ guye payintoye ma sila haadamajwɔnye hageye xo

sɛnbɛya jamana g’i;

-jamana gu lakamu yee a taaãa x’e weleya Mali kwɔnya hukumu i yee jamana eresɔn

guye syɛn mwɔye na tawa sɔrɔdaasiya i, ye syɛn laman na kɛsɛma;

- payinto guye mwɔ guye tɔɔ na lɔ ye lakamu i jango ponuma taa guye;

-Jamana gu lakamuyaye yee a taaãayaye na syɛgɛ swo ponuma taa g’i pɔɲɔpɔɲoɔ;

-be gere xɛrɛnxɛrɛn ponuma taa gu eresɔn guye kyɛnsye te, man bɔlɔxayi kɔnsɛyi

yee in tɔɔrɔn kyɛnsye dawaren xa man te, man xa kɛsɛma ye laxaalaye ma syen syɛn

pa. Ŋwɔni dawaren gu musaxaye xa bayi jamana gu nafoloye yee duɲan jidɛnbɔlɔye

nafoloye niãi;

5

Page 6: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

-duɲan kɔrɔrananbɔlɔye syɛn xo paaxari sila kuni xawuranlɛlɛ gu niŋipɔye syɛn na ye

baari ye syen pa yee xayin manye xa haana ye wele jidɛ politiki syen pa,

kɔrananbɔlɔya syen pa, nafolo syen pa, dawaren yee toyi syen pa;

-Suunɔɔye n’e yaa xawuranlɛlɛ g’i naman naanpa waadu lɔwu xa kumɛ.

TAA IIna : POLITIKI YEE LAAMUSUUYE SƐWƐYE

Baabu 3na: Laamu welenbaana yee kabulɔwuye tɛrɛnbaana

Suujwɔn 6na: Syɛn duŋɛ laamusuu guye n’e sogoro baana i man x’a tɔyi ponuma

mwɔye, b’e tɔyi jamanajwɔnya hakika i, n’e tɛmɛ sɛwɛye ɲabaa be saa tɛmɛmɛrɛ

xuma sila ye taanto xo kusɛya jamana gu laamusuu guye niŋi. Ŋwɔn laa, kuni

dawarenye xa swansaanina:

Payinto g’i

-Eresɔn syɛn yee in Eresɔn Polo man xa payi jamaawote pa; jamana gu xa a muro

xayinye yee nafoloye teeni swo a pan; a sariyaxeeleni sɛnbɛye, a mɛrɛ sɛnbɛye yee a

nafolo sɛnbɛye manye kan x’a sago i;

-Ŋwɔn syen pa Mali jamanajwɔn guye, xɛrɛnxɛrɛnna ma ponuma mwɔye, xo ye jaati

guye sɛwɛye ɲabaa be saa tɛmɛlaamu sariya xuma;

6

Page 7: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

-Eresɔn Peresidan xa in lee jamaawote pa. A rɔ xa eresɔn gu laamu sɛnbɛ yee a

mɛrɛ tɔmɔ ni;

Sɛrikili guye yee komini guye tɛmɛ y’e sɛnbɛye ni (Serikili Kɔnsɛyi yee Komini

Kɔnsɛyi) manye xa payi jamaawote pa; ye biroye xa laamu sɛnbɛ taanto taa; ye

tɔmɔye xa Sεrikili Kɔnsɛyi Peresidan yee Mɛɛru ni ye ŋwɔnye x’e lee;

-Duŋɛ xa wele maa tɔɔ man na lema eresɔn man te, a xa ŋwɔn lee be saa eresɔn

guye sariye hukumu xuma.

Jamana gu to i

-be sariyaleesɛnbɛ pendena tɔɔ yaa Sena ni walima tɔɔ tinan ni man xa saŋa lɔ a la,

xa payini sɛwɛ lagulani, ŋwɔn na yaa laamusuu ni man xa kuni xawuranlɛlɛ gu

mɛnɛpɔye kirɛ lagulani;

-be wote kubelɔwu guye kusɛni walima fyɛlɛ tinanye xari sila manye guye xa

jamanajwɔn guye taanto taa Depite Polo g’i hake xo kusɛya;

-waadu tulin niŋi be dawarenye xari sila be Kabulɔwuye Kɔnsɛyi Xolo laagwɛn laanda

mwɔxoloye, yaloye yee xalinbeye te;

-be ponuma mwɔ guye taanto wεsεni Mali Erepibiliki laamusuuye, xayinntoye tɔmɔya

janye yee mɛrɛntoye niŋi.

7

Page 8: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

Baabu 4na: Sɛnbɛye yee xayinyaye tɛrɛnbaana

Suujwɔn 7na: Sɔnbɔlɔ guye duŋɛ maa sɛnbɛyaye yee taantopɛxɛnye xa haana ye

taran jamana gu yee Kabulɔwuye naan sila jamanajwɔnye yee payinbɔlɔye

xaminsɛwɛye ɲa xo bayi baana mayin i man xa ye sago ni.

Suujwɔn 8na: Be saa sariya manye xa b’e lee xuma, eresɔn guye hini xa xeele sɛwɛ

karen xuma manye xa:

a) kirɛ, mwɔya yee toyi pilan yee kyεnsye porogaramu ;

b) nɔɔxɔɔn gu tɛrɛn;

c) payinto mwɔyapɔye naaxoloye taani yee ye ɲabɛɛ (

nɔɔyixaran,xayinxaran,kɛndɛya, bilanto, danbe, syenye yee xibaruloyi, gula, jinsɛwɛ

yee sanaama);

d) sɔ, dawamɛrɛ, syɛ, fwoni ɲabɛɛ, ɲiŋiye, jago, isiniye, suulaxayin, turisimu, ersɔnye

naan ɲiŋi;

e) eresɔnye musaxalɛlɛye yee ye wariyɛɛnaye;

f) be saa jamana gu xɛεɲɛye xuma,ye jaatiye lanpoye yee ye kirɛpɔye taani yee ye

kεmε;

g) usuruye taani;

h) duŋɛ kusɛpɔye, suupaleepɔye yee xɛnye ma walima xeri ye ga;

8

Page 9: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

i) suupaleepɔye loyi;

j) taawuye lee;

k) Kabulɔwuye naan kɔrananbɔlɔya yee xanaaya;

l) Kabulɔwu poloosi yee pɔnye taaŋa.

Suujwɔn 9na: Kabulɔwu sɛnbɛ na sɛwɛ manye taani, y’a na jamana gu tɔɔlamwɔ man

x’a pan gu baari a jɔn i laman, ŋwɔni sɛwɛ gu wele xa waajibi ni. Kabulɔwuye naan

sɛnbɛye xa tɛrɛnna sariya pa be saa bɔlɔlaakyɛnni xuma.

Baabu 5na: Jamana gu taantopɛxɛn yee sariyabadu kɔrɔsin.

Suujwɔn 10na: Jamana xa in tɔɔlamwɔ kwɔn yaa Kabulɔwu syɛn bɛlɛ i man x’a taanto

paxan sila kyɛmɛ nɛpɛɛ xo lakamu. Ŋwɔn hukumu i, a xa Gɔfɔrɔnaman xagileyixo

toyini porosɛ xoloye xuma, a xa kɔri Kabulɔwu gu la kirɛ yee mwɔya kyɛnsye pa yee

nɔɔxɔɔn tɛrɛn syen pa.

Suujwɔn 11na: Jamana tɔɔlamwɔ gu rɔ xa Kabulɔwu kɛwaleye kɔrɔsi b’a tɔnɔ y’e xa

sariya badu. Sariya xa ŋwɔni kɔrɔsin gu welenbaana ɲasye.

Suujwɔn 12na: B’a toyi jamana gu hiniye t’e kama a la, sɔnbɔlɔ guye bɛn a xuma maa

a xa haana bɔlɔnxali na in wele jamana gu yee eresɔnye naanpɔ karen xuma:

- jamana gu walima porowa sɛnbɛsuuye walima tɛmɛ sɛnbɛsuuye pa be xayin manye

wele Kabulɔwuye niŋi;

9

Page 10: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- kirɛlɔwuye xayin in x’a sye nɔɔtinnafoloye;

-sɛwɛ tinan man syɛn xa lɔ kuni duŋɛlɛlɛ gu weleya i.

Baabu 6na: Musaxabɛɛ yee dawarenye

Suujwɔn 13na: Sariya hukumu i, be kɔri pɔn man xa seyina duŋɛlɛlɛ gu suujwɔn 8

g’i,eresɔn syɛn xa ma pɔn kɔri in takisiye,usuruye yee in lanpoye hake ma; a xa ma

toriye taani be kɛsɛma in kirɛpɔye yee in kyɛnsye ŋaniyaye ma.

Suujwɔn 14na : Jamana gu ŋa in xaan lɔ maa sagu swo 2018 juun ma, in xo dawaren

xari be jamana gu kirɛpɔye 30°/° teeni swo Kabulɔwuye pan bɔlɔjidɛ syen pa, sango

ponuma taa Kabulɔwuye pan, be saa mɛɲɛpɔye manye xo in taani xuma.

Suujwɔn 15na: Jamana gu ŋa kirɛpɔ manye baa Kabulɔwuye kirɛlɔwuye xayin niŋi,

sango nɔɔtinnafoloye, a xa ŋwɔnye karen syɛgɛni ye ma be saa mɛɲɛxoye xuma

manye xo ye taani bɔlɛ.

Suujwɔn 16na: Jamana gu ŋa in xaan lɔ be :

- kabulɔwuye murɔ xa kyɛn xayinnto manye ma, teeni swo ye pan;

- Kabulɔwu Porowa Xayinlɔwu lemani mwɔye te, a xa in sindi ponuma mwɔye pa;

- mwɔlee nɔwuni Kabulɔwu Porowa Xayinlɔwu niŋi, ŋwɔn xayinyaye taa xolo xa in lee

ponuma mwɔye naan.

10

Page 11: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

TAA IIIna. LAKAMU YEE TAAŊA SƐWƐYE

Baabu 7na : Duŋɛpɔ xoloye

Suujwɔn 17na: Lakamu yee taaŋa sɛwɛye ɲabɛɛ xa in wele kuni duŋɛpɔye rɔ pa:

- jamana gu taa syɛn mwɔye xa tawa sɔrɔdaasi yee taaŋaya kunuye niŋi;

-sɔrɔdaasi yee taaŋaya kunuye na tawa de sɛdɛ kwɔn naman ni man xa jamana gu

sɛnbɛya niŋi;

-sɔrɔdaasi yee taaŋaya kunuye xɛεɲɛnatori syɛgɛni swo jamana gu taa syɛn i

pɔɲɔpɔɲɔ.

Baabu 8na: Sɔnjwɔntɛlɛni, leyi yee sɔnnaakɛmɛ, sɔnbayini yee murokirɛnto lɔyi

Suujwɔn 18na: Sɔnjwɔntɛlɛni gu kun xa be sɔnjwɔn guye jade kun b’a toyiya manye xa

haana ye lee walima lɔ DDR porogaramu i. Ŋwɔn xa xɛlɛ welenbaanaye yee sariya

toyinaye pa MINiSiMA jidε pa.

Suujwɔn 19na Sɔnya guye duãɛ maa DDR Xayinsɛdɛ na in payini gɔfɔrɔnaman yee

murutitɔn manye ŋ’e sunɔɔ yaa duŋɛlɛlɛ g'i tɔɔlamwɔye xa man niŋi. Ŋwɔni Xayinsɛdɛ

gu yee duŋɛlɛlɛ gu kɔrɔsin komite suu xa bɔlɔ sin xayin gu tɔɔ pa.

Suujwɔn 20na: Sɔnjwɔntɛlɛni gu xa swo kyɛn syɛn, leyi yee DDR x’e weleya be

sɔnjwɔn guye lee jamana xayinlɔwuye niŋi hali sɔrɔdaasi yee taaŋa kunuye niŋi,

11

Page 12: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

walima b’e lɔɔni bilani kirɛnto ka i. Sɔnjwɔn sire manye t’e lee xayinlɔwuye niŋi, DDR

teŋi xa lɔyina ŋwɔnye rɔ la.

Baabu 9na: Sɔrɔdaasi yee taaŋaya kunuye syɛgɛni

Suujwɔn 21na Suunɔɔ yɛɛna xɔrɔ i duŋɛlɛlɛ g’i, sɔrɔdaasi yee taaŋaya kunuye

myɛninantoriye, xa syɛgɛ pɔɲɔpɔɲɔ swo ponuma taa gu syɛn i. Ŋwɔni syɛgɛni gu xa

in wele MƆKu/ MOC rɔ yanbaruya pa yee MINISIMA /MINUSMA jidɛ pa.

Suujwɔn 22na: Ponuma mwɔ kusɛ xa lɔ ŋwɔni sɔrɔsdaasi yee taaŋaya kunu

myɛninantoriye guye niãi, hali a tɔmɔyaye niŋi sila ŋwɔn xo yaa saawu ni be be

xɔɔlan tin yee be ŋwɔni eresɔn guye lakamu nɔwuni.

Baabu 10na: Sɔrɔdaasi yee taaŋaya kunuye myɛninantoriye

Suujwɔn 23na: Sɔnya guye duŋɛ maa lakamu syen pa, Taaŋa Gɔbisyen (RSS)xa

haana in wele man xa jadekumɛ a sii manye xɛlɛ ma yee Afiriki Kwɔnya yee Duɲan

lɛlɛ myɛninaye manye x’ a syɛn tinanye sɛwɛ sye.

Suujwɔn 24na: Duŋan kɔrananbɔlɔye jidɛ pa, gɔfɔrɔnaman xo dawarenye xari manye

n kan, be sɔrɔdaasi yee taaŋaya laamusuuye payini manye xa jamana gu yee in

lamini gu syɛn lakamu.

Suujwɔn 25na: Sɔnya guye duŋɛ maa Kɔnsɛyi na in payini RSS te Kabulɔwuye syɛn

tɔɔlamwɔye yee ye hinituuye xa man niŋi sila be xagilejagabεε wele jamana lakamu

12

Page 13: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

yee a taaŋa xuma baana mayin i, jadekumɛ xa in wele payintoye, eresɔnye, jamana

gu yee duɲan sɛwɛye ma.

Suujwɔn 26na: Taaŋa Gɔbisyen (RSS) Kɔnsɛyi xa xagile toriye lo sɛnbɛ xoloye payini

xayinlɔwuye tɔmɔya i, pɔn man x’a tɔyi xawuran xa bye jamana gu jwɔnye naan yee

xayin guye x’e wele ɲuŋusayi i.

Suujwɔn 27na: Taaŋa Gɔbisyen (RSS) hukumu i, poloosi xa in payini man laamu xa

Kabulɔwuye rɔ sin be saa ye poloosi sɛnbɛya man xa taana ye te xuma.

Suujwɔn 28na: Payinto Xagilelamɛnɛ Komiteye ( CCLS) x’e payini manye xa jamana

tɔɔlamwɔye, eresɔnye yee payintoye tɔɔlamwɔye, kabuye yee laanda laamuye

tɔɔlamwɔye saa bɔlɛ; a laamu xa jamana tɔɔlasɛnbɛ gu sin.

Baabu 11na: Xeŋaamaɲiãa sɔn

Suujwɔn 29na: Sɔnya guye ŋ’e xaan lɔ be xeŋaamaɲiãa sɔn yee sɛwɛ kusɛ manye xa

xarina a ma in x’a sye ɲuŋubɛɛ dawarenna yee dɔrɔgu toore; ŋwɔni sɔn gu xa in wele

kabu dawarenye tεmε pa manye xa barana.

Suujwɔn 30na: Sɔnya guye duŋɛ a ma be xayinlɔwu xɛrɛnxɛrɛnnaye payini, y’a n kan

be xeŋaamaɲiãa yee jamanaye naan ɲuŋubɛɛ dawarena sɔn.

TAA IV na: KIRƐ, MWƆYA YEE TOYI KYƐNSYE

Baabu 12na : Kyɛnsye dawaren xɛrɛnxɛrɛnna

13

Page 14: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

Suujwɔn 31na: Sɔnya guye duŋɛ a ma maa a xa haana jamana gu na payinto kyɛnsye

xaliɲa gɔbi swo kabulɔwuye taanto xɔlɔni ma yee ye jaatiye na dawarenye xari ye

kyɛnsye syen pa, man xa jadekumɛ ye laxaalaye ma yee man x’a tɔyi ye ɲabɛɛye x’e

wele xoona yee laadiriya i taa syɛn pa.

Suujwɔn 32na: Eresɔn pende walima kusɛ, sariya hukumu i, xa ma taanto toriye payini

sila be ye kirɛ yee mwɔya kyɛnsye juuɲani, b’a tawa ye te bayi ye yanbaruye niãi,

manye xa seyini kuni Duŋɛlɛlɛ g’i.

Suujwɔn 33na: Ponuma Eresɔnye Kyɛnsye Gere xo in myɛni Eresɔnye naan

Xagilelamɛnɛ Kɔnsɛyi man niŋi Eresɔnye Polo xoloye tɔɔlamwɔye xa sayina bɔlɛ, x’a

tɔmɔ i. Ŋwɔni Kɔnsɛyi gu Xayin teŋi xa lɔyina ŋwɔni eresɔn guye saabɔlɛɛ ma, b’e

hiniye kabuni sila ye kirɛ yee mwɔya kyɛnsye xo in lagulani.

Suujwɔn 34na: Kyɛnsye Dawaren xɛrɛnxɛrɛnna xa ŋwɔni Gere gu sin man xa myɛnina

sɔnya guye pa duɲan jidɛnbɔlɔye jidɛ pa yee man musaxaye xa bayi Badaa Kyɛnsye

Nafolonan i.

Suujwɔn 35na: Dawaren gu kun xa be ponuma eresɔnye yee jamana gu eresɔn turɔye

kyɛnsye kɛsɛmani waadu niŋi man te xɛlɛ juun 10 swo15 la. A xayin kɔrɔsin xa in

wele Kyɛnsye Gere gu xagilelamɛnɛ Kɔnsɛyi rɔ pa be saa laamusuuye yee laamuye

jidɛ xuma, manye xayin ni.

14

Page 15: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

Suujwɔn 36na: Sɔnya guye duŋɛ a ma, Duŋɛlɛlɛ gu Kɔrɔsin Komite hukumu i,

maa”Mali Ponuma taa kyɛmɛ jadekumɛ sɛdɛ “( MIEC/Nord Mali)na in payini be Gere

gu murɔ maagunye toyiya be paãandaya sɔn gɔn yee b’a kyɛnsye sabati. Ŋwɔni sɛdɛ

gu xa haana swo in xayin gu wele a lee sagu ma swo xayi siyon ma. A xa in mana

Duɲan Banki, Afiriki Kyɛnsye Banki ( BAD) yee Silanbɛya Kyɛnsye Banki pa, ye na

duŋɛ kuni sɛdɛ xayin gu kyɛn, gɔfɔrɔnaman, duɲan laamusuuye yee Gere gu

tɔɔlamwɔye xagilelamɛnɛ hukumu i.

Suujwɔn 37na: Xayi pende Kyɛnsye Dawaren Xɛrɛnxɛrɛnna myɛnina xɔrɔ i,wari mɛnɛ

badu xo payini. wɔni badu gu xa be nafolo mɛrɛto myɛni man tɔɔ xa Badaa Kyɛnsye

Nafolo ni man xa be yaa Kyɛnsye Dawaren Xɛrɛnxɛrɛnna gu musaxaye bɛɛya ni.

Baabu 13na: Paaxari Ponuma eresɔn guye kyɛnsye jidɛ i.

Suujwɔn 38na: Be duŋɛ sɛwɛ syɛn kyɛn, jamana gu xa kɔri ponuma eresɔn guye la

kyɛnsye syen pa in x’a sye a xa duŋɛlɛlɛ g’i baana man i. Ŋwɔn laa, sɔnya guye duŋɛ

maa kirɛ yee mwɔya kyɛnsye sɛwɛ manye xa duŋɛlɛlɛ g’i syɛn ɲa na bayi in waadu i.

Kii duŋɛlɛlɛ Kɔrɔsin Komite gu badu payini pananye, gɔfɔrɔnaman xa lɛlɛ lo a la a

xaanlɔyiye, a jaati gu hiniye yee ye wele waaduye xa man niŋi kuni sɛwɛ guye xuma:

- mwɔya murɔmyɛnintoye;

- suutinxayinyaye hake yiriwa ;

15

Page 16: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- laajyɛ taaŋa ;

- Sɔ kyɛnsye ( sɔ, daawamɛrɛ, syɛ, durɛ );

- mwɔyapɔye myɛni sila ponuma eresɔnye xo bayi lɛngɛnaya i ;

- nɔɔtinkirɛpɔye xayinntoye yee kuujwɔn gula;

- xayinkirε, xɛrɛnxɛrɛnna ma yaloye, xalinbeye yee sɔnjwɔn sireye te;

- xayinlɔwuye myɛni payinto guye niãi;

- murɔkirɛnto lɔyiye wele manye syɛgɛ bye bayi jamana tinanye niãi walima Mali gere

tinanye niãi yee mwɔ paajɛninaye;

- suulaxayin, turisimu, jago yee syenye;

- xaran yee toyi.

Suujwɔn 39na: Xaran yee toyi syen pa, sɔnya guye duŋɛ a ma be kuni dawarenye

xari:

- be xaran porogaramuye kɛsɛmani eresɔnye sɛwɛye ma;

- be payintoye xoye yee ye sawaye yiriwa;

- be nɔɔyixaran yee naanpaxaran sɛnbɛni xɛrɛnxɛrɛn ma syɛn na hiniya be xaran;

- be yopaxaranntoye taani eresɔnye niãi;

- be toyi xayinntoye yee pɔn sireye mɛrɛntoye taani eresɔnye niãi;

- be ãwɔni eresɔnye toyiye yiriwa payinto i, jamana i yee duɲan i.

16

Page 17: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

Suujwɔn 40na: Kyɛnsye Xayinto xo in payini eresɔn kwɔn-kwɔn syɛn i be kɔri a ga

xayinye wele i yee gɔfɔrɔnaman xa be xayin manye wele ŋwɔni eresɔn g’i. Xayinnto

gu xa eresɔn gu laamu i, a xa Eresɔn Polo Xolo Peresidan hini i; ŋwɔn x’a rɔ to xayin

gu wele i.

Suujwɔn 41na: Porogaramu-wanpaxo xa in myɛni eresɔnye yee jamana naan sila be

ye juun laman nafololɔyi porogaramuye swansaani yee be taanto manye xa jamana

ma waajibi ni, kirɛ yee mwɔya syen pa xɛεɲɛ.

Suujwɔn 42na: Jamana gu ŋa in xaanlɔ be Kabulɔwuye tɔɔ lɔyi sɛnbɛni mayintye

kirɛpɔye yee suupaleepɔye mɛnɛ yee ye xayin niŋi, manye bayi payinto kirɛlɔwuye

mɛnɛ yee ye xayin niŋi, yee ye tɔnɔye manye kirɛ kɔrananbɔlɔya pa yee kirɛ manye

bayi ye yee jamana gu xawuran pɔnye i.

Suujwɔn 43na: Jamana gu ŋa in xaanlɔ be jamanaye naan kɔrananbɔlɔya poroseye

manye saawu bayi payintoye niãi yiriwa.Dawarenye xo ye xari be Kabulɔwuye tɔɔ lɔ

taamu manye jamana xa lee ye tɔɔla, xɛεɲɛ, xawuran, xayin yee ye kɔrɔsin niŋi.

Suujwɔn 44na: Kɔrɔsin Komite gu hukumu i, jidεnbɔlɔye xa kyɛnsye porogaramuye

sɛgɛsɛgɛ waadu yee waadu.

Suujwɔn 45na: A xa in mana duɲan taantotuuye pa manye ŋa dawarenye xari walima

ŋaniyaye lee Saaheli maasyen gereye i, yee xa be pɔ man syɛn wele ye na ye teŋi lɔ

17

Page 18: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

panan panan Mali ponuma eresɔnye murɔye rɔ la yee ye ɲamaataani jwona sila

laafyɛ yee taaŋa xo be gɔn.

TAA Vna : XAWURAN,KIIDIXUDI YEE HAADAMAJWƆN NƆƆTA SƐWƐYE

Baabu 14na: Xawuran yee kiidixudi

Suujwɔn 46na: Sɔnya guye duŋɛ maa xawuran na in juuɲani tɛεnɛ xuma kuni sɛwɛye

xuma:

- be laafyɛ, kwɔnya yee xawuran wanpaxolɛlɛ myɛni;

- be laanda kiidixudi dawarenye xari; ŋwɔn laa Tɛɛnɛ, Kiidixudi yee Xawuran

sɛdɛxayin na in payini;

- be Xayinsɛdɛ payini man xa yuruguyurugu yee porowa nafolo bayin sɔnnɔ;

- be sɛgɛsɛgɛ xayinsɛdɛ payini man xa be ɲamɛnɛ ɲuŋubɛɛsɛwɛye xuma manye ã’e wele Mali jamana g’i kuni sɔn gu tɔɔ pa, mwɔ kusɛ gwɛye, siiya tunnani gwɛye, xen yaloye ma, yee xeŋaama tinanye syen pa xuma; - be syɛgɛ b’a se maa yaapɛni te in wele a badaa ɲuŋubɛɛsɛwɛye ma yee sɔnya guye na ye xaanlɔ maa ye xa kɔri Sɛgɛsɛgɛ xayinsɛdɛ la in xayin g’i; - manye ŋa ɲuŋubɛɛsɛwɛye wele, a yaa a sii man syɛn ni, hali manye ŋa yaloye, yaloɲɔye, xalinbeye ɲanxada kuni sɔn gu tɔɔ pa, ŋwɔnye te jɛnni abadaa; - be kɔri sariyasɛnbɛ ma sila sariya xo in badu jamana gu taa syɛn i; - be kiidixudi baana gɔbi, ŋwɔn laa be kiidixudinto guye tulaani jamana gu jwɔnye ma, be ɲaxibariya lɔɔn yee be jadekumɛ laanda kiidixudinbaanaye ma b’ a tawa jamana pɔn sariye te in laafuni; - manye xa kiidi na hiniya be kɔrananbɔlɔye kirɛ son syεn yee jamana jwɔnye n’e xibaruni mayintye ye hageye xuma; -be kiidixudiyaye yee ye xayinbɔlɔye, hali laanda kiidixudiyaye xaranni, b’e maani mayintye sariya sɛwɛye xuma;

18

Page 19: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- be laanda kiidixudiyaye saŋa tinde sariyasɛnbɛɛya I sila ye xo hiniya be kiidi sɛwɛ karenye ɲabaa be saa ye payintoye toyiye, diinaye yee laandaye xuma; -be saŋa lɔ laanda laamuyaye taanto la; ŋwɔn laa, b’e musaxaye lee yee b’e xɔlɔni mayintye jamaa tyeminto syɛn i. Baabu 15na: Haadamajwɔn nɔɔta sɛwɛye Suujwɔn 47na: Duɲan sariyaye in x’a sye OUA wanpaxolɛlɛ man in lee 1969 juun yee ŋwɔn xa xalipanjwɔnye sɛwɛye xuma Afiriki i, yee 2009 juun wanpaxolɛlɛ (Kanpaala wanpaxolɛlɛ) man xa mwɔ xeelenaye nɔɔta xuma Afiriki i syen pa, sɔnya guye duŋɛ maa dawarenye n’e xari pɔn man x’a tɔyi mwɔ xeelenaye yee xalipanjwɔnye na syɛgɛ bye ye payintoye i nɔwuntaama i, b’e nɔɔta, be kɔri ye la xayin yee bilani syen pa. Suujwɔn 48na: Sɔnya guye x’a mana duɲan haadamajwɔn nɔɔta sɛdɛye syɛn pa ye na kɔri ye la mwɔ xeelenaye yee xalipanjwɔnye murɔye ɲabɛɛ i. Suujwɔn 49na: Sɔnya guye duŋɛ maa haadamajwɔn nɔɔta tɔnye x’e tɛmɛ sago i, ye te kɔri taa sii la. Ŋwɔn laa, sɔnya guye xa kɔri ye la ye xayinye tɔɔ pa, be ye to laayani politiki sɛwɛye ma yee be ye xayinye taaŋa. TAA VIna: DUƝAN TURƆ SAXANYIYE YEE YE JIDƐYE Baabu 16na: Sɔnya guye taantopɛxɛn Suujwɔn 50na: Sɔnya guye tεjεrε a i maa duŋɛlɛlɛ gu syenkirɛ saawu xa bayi ye laadiriya rɔ i, ye ŋaniya mayin niŋi yee ye paaxari niãi pɔn man x’a tɔyi sɛwɛ manye syɛn xa seyina x’e baari ye syen pa swo xawuran, laafyɛ yee taaŋa ma jamana g’i yee Mali yee kabu syɛn ɲamataa ma. Suujwɔn 51na: Sɔnya guye x’a mana politiki mwɔye pa yee tɛmɛte kyɛmɛye pa, sango yaloye yee xalinbeye tɔnye pa, xibaruloyiyaye pa, laanda sɛnbɛye yee diina tɔmɔye pa, ye syɛn �n’e paaxari sila mɛnɛpɔ man syɛn xa duŋɛlɛlɛ g’i xo kirɛ. Baabu 17na: Sawaleniyaye taanto Suujwɔn 52na: Sawaleniya guye y’a tɔmɔya xa Aliseri sin, rɔ xa duŋɛlɛlɛ gu saxanyiya ni; a rɔ xa duŋɛlɛlɛ badu sɔnya guye pa tɛmɛ saxanyiya ni.Ŋwɔn syen pa: - hali wayi a xa taana sawaleni gu tin sɔnya guye naan; - a xa sɔnya guye ladi y’a kan waadu man, duŋɛlɛlɛ gu baari in syen pa i;

19

Page 20: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- ye xɔriya xolo manye na bayi duŋɛlɛlɛ gu baari niãi in syen pa, sɛwɛye syɛn x’e lawan arɔ pan. Suujwɔn 53na: Sawaleniyaye x’e paaxari duɲan syɛn juuɲani niŋi sila ye xo kii b’e taa Mali pa, be kɔri a la duŋɛlɛlɛ gu weleɲa i. Baabu 18na: Duɲan turɔ taanto Suujwɔn 54na: Duɲan turɔ xa duŋɛlɛlɛ gu weleɲa saxanyiya ni, a xa in paaxari sila sɛwɛ manye syɛn xa tɔɔ la jidε niãi. Xɛrɛnxɛrɛnna ma : - ONU, UA, CEDEAO, UA, OCI yee jidɛnbɔlɔ turɔye syɛn ŋ’e xaanlɔ be duŋɛlɛlɛ gu tɔɔ tinde; - a xa in mana UA Laafyɛ yee Taaŋa Kɔnsɛyi yee ONU Taaŋa Kɔnsɛyi pa ye tɛmɛ na ye paaxari sila mɛnɛsɛwɛ manye xa duŋɛlɛlɛ g’i xo kirɛ; ye na dawarenye xari be mwɔye ɲaxi manye syɛn n’a mana be duŋɛlɛlɛ gu mɛnɛsɛwɛye xada; - a xa in mana duɲan syɛn pa, ye na Kabunbɔlɔya wele sila sɛwɛ manye syɛn xa dawarena na bayi ye syen pa in x’a sye: DDR, RSS weleɲa, ye na xeŋaamaɲiŋa yee ɲuŋubɛɛ dawarenaye sɔn. Nafolo mɛnɛ Badu tɔɔ pa, ye na ye taawu nafolo lo jwona, nafolo man xa kɔri eresɔnye kyɛnsye la. Suujwɔn 55na: Sɔnya guye duŋɛ a ma kɔrɔsin yee sɛgɛsɛgɛ dawaren na in myɛni, Mali jwɔnye yee jidɛnbɔlɔye tɔɔ xa man niŋi. Suujwɔn 56na: MNUSMA, ONU xayinntoye yee duɲan jidɛnbɔlɔye syɛn taantoye yee ye jidɛye x’e wele ye jaatiye sariyaye hukumu niŋi. Baabu 19na: Duŋɛlɛlɛ gu Kɔrɔsin Komite Suujwɔn 57na: Sɔnya guye duŋɛ a ma maa sunɔɔyɛɛ na in wele naman, Komite na in payini man xa Duŋɛlɛlɛ Laafyɛ yee Xawuran Mali niŋi (CSA) gu kɔrɔsi yee b’a baari in syen pa. Suujwɔn 58na: CSA niŋi mwɔye xa: Mali gɔfɔrɔnaman, murutitɔn manye ŋa ye sunɔɔ yaa duŋɛlɛlɛ g’i, sawaleniyaye (Aliseri man xa ye tɔmɔ ni, Burukina, Moritani, Nisεɛri, Caadi, ONU, OCI, UA, UE). Duɲan Tɔn Xolo Taaŋa Kɔnsɛyi Mwɔ Duuminaye x’e xeeni ŋwɔni Komite gu badu payiniye niãi y’ a murɔ xa ye ma. Suujwɔn 59na: CSA peresidanya xa Aliseri rɔ sin; Burukina, Moritani,Nisεɛri yee Caadi xa xumasaaye ni. Komite gu badu payini xa in wele Bamakɔ, nkaa a xa ma in wele gere bɔlɔ i ye saawu na be a tin. A badu payini xa in wele jamaa teelan tɔɔyinkwɔn xayi syɛn, nkaa a xa ma badu payini xɛrɛnxɛrɛnnaye wele.

20

Page 21: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

Suujwɔn 60na: CSA xayinye xa: - be sɔnya guye duŋɛ sɛwɛ manye ma weleɲa kɔrɔsi, b’a sɛgɛsɛgɛ b’a tawa a te lɔ MINUSMA taanto tana i; - be duŋɛlɛlɛ gu mɛnɛsɛwɛye wele waaduye taani yee be in duruxɔrɔ ye na bayi in syen pa; -ye sɔnya guye te bɔlɔfaamu duŋɛlɛlɛ gu taa karenye xuma, be in duruxɔrɔ ye syɛn na faamu baana kwɔn i; - ye sɔnya guye na xuwi bɔlɔ xɔrɔ i, be in duruxɔrɔ ye xagilela na yaa kwɔn ni ; - be gɔfɔrɔnaman juuɲani maa dawaren man syɛn xa haana in xari, a na ŋwɔn xari be duŋɛlɛlɛ niŋi sɛwɛye baari ye syen pa, hali: i) porowa mɛrɛ yee a laamu xayinntoye payini ponuma taa g’i; ii) sariya manye xa haana ye lee sila duŋɛlɛlɛ niŋisɛwɛye xo bayi ye syen pa; iii) teeni swo kabulɔwuye niŋi ye murɔ xa kyɛn kirɛpɔye, xayinyaye yee dawaren manye ma be saa ye taantoye ma sariya hukumu i; iv) dawarenye xari pɔn man x’a tɔyi payinto mwɔye xa gɛlɛya demokarasi sɛwɛ toriye ma manye xa duŋɛlɛlɛ g’i, in x’a sye: woteyaye tɔɔ sawalɛlɛ tɔrini, be mwɔye juuɲani ye na ye tɔɔye sawa jyenilɛlɛ xuma, b’e juuɲani ye na wote ye payintoye i,be kɔri Kabulɔwuye la ye na ye tɔɔrɔn laamuye yee xayinbaanaye payini. Suujwɔn 61na : MINUSMA, UA (MISAHEL), OCI, UE yee CEDEAO jidɛnbɔlɔya i, xa kɔri CSA la duŋɛlɛlɛ gu kɔrɔsin yee a weleåa i. Suujwɔn 62na: CSA xalipanlaamu gu niŋi, a xa xayinsɛdɛsuu naaran payini manye teŋi xa lɔyina kuni syenye pa: “poliiki yee laamusuuye sɛwɛye”, “lakamu yee taaŋa”,”kirɛ,mwɔya yee toyi kyɛnsye” yee “xawuran,kiidixudi yee haadamajwɔn nɔɔta sɛwɛye”. Baabu 20na: Tɛmɛ sago kɔrɔsin Suujwɔn 63na: Sɔnya guye duŋɛ a ma maa CSA Tɛmɛ Sago Kɔrɔsinya na in lee man xa duŋɛlɛlɛ gu weleåa jade kunu telenya xuma. Xayin naaran syɛn, a xa in jadekumɛlɛlɛ bangeni jamaa gu te; ŋwɔni lɛlɛ gu xa sɛwɛ welenaye xaayi, a xa sɛwɛ xadanaye ɲasye yee mwɔ manye x’e saawu ni xaayi, a xa paasɛwɛye sye manye xa haana ye wele sila duŋɛlɛlɛ gu xo syen kirɛ. Suujwɔn 64na: Jidɛ man syɛn xa haana in wele Tɛmɛ Sago Kɔrɔsinya gu te xa in tiimεni sila a xo in xayin wele baana mayin i. TAA VIIna: SARIYA SUUJWƆN LAWANYE Suujwɔn 65na: Kuni duŋɛlɛlɛ yee a lɛlɛkabunaye niŋipɔye te ma ye gɔbi n t’a to suunɔɔyɛɛya guye syɛn na duŋɛ a ma, Kɔrɔsin Komite gu xagile leena xɔrɔ i.

21

Page 22: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

Suujwɔn 66na: Lɛlɛkabuna guye xa duŋɛlɛlɛ taa ka rɔ ni, ye yee duŋɛlɛlɛ gu niŋipɔ turɔye syɛn lamankan sariya pan. Suujwɔn 67na: Kuni duŋɛlɛlɛ gu xeele lɔwu xa kumɛ taa man syεn sɔnya guye yee sawaleniya guye na ye suunɔɔ yaa a xuma .

LƐLƐKABUNA 1nan : Naanpa waadu

Swo kuni naanpa waadu gu dawarenye b’e baari ye syen pa, mεåε ãa in wele kuni dawaren

guye xuma. Ye xa haana ye baari ye syen pa waadu niãi man x’a kunu bayi suunɔɔyεε ma

kuni duãεlεlε gu ma swo xayi tan yee sekin, walima xayi tanpende yee naaran ma.

Ŋwɔni waadu gu x’a tɔyi dawarenye x’e xari pɔn man x’a tɔyi Mali jwɔn guye xa xawura, Mali

tori man xa kabuna xa in taani, demokarasi xa man niãi, syεn toyi xa in labadu.A x’a tɔyi tεmε

Mali jwɔn manye guye xa duåan åa pa gu xa syεgε be b’e payi, xa murokirεntolɔyi kirε, jidε xa

in wele mwɔye te, bayin ãa in wele manye xuma.

Naanpa waadu kiikunye yee a gulun

Naanpa waadu lɔwu xa kumε ye suunɔɔ na in yaa kuni duãεlεlε gu xuma. Ŋwɔni waadu g’i,

swo sariya dawarenye yee mεrε dawaren manye xa seyina duãεlεlε g’i b’e baari ye syen pa,

dawaren xεrεnxεrεnnaye x’e xari Mali ponuma eresɔn guye mεrεnbaana xuma; ãwɔni

dawaren guye kiikunye xa:

- Be sariyaye lee, b’e baari ye syen pa hukumuye niãi in x’a sye laamusuu politiki,

taaãa kirε kyεnsye, mwɔya syen, toyi syen, kiidixudi yee jamana gu xawuran;

- Be syεgε wote sariya gu pa, pɔn man x’a tɔyi wote xa in wele payinto, eresɔn yee

jamana g’i ,be sariyaye payini xuma manye kyεn xa yεεna kuni duãεlεlε g’i;

- Be dawarenye xari pɔn man x’a tɔyi laafyε xa bye, sɔnye lɔwu xa jεnni, gɔbiye xa lɔ

sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye niãi b’e xayintoyi sεnbεni be erepibiliki juu bangeni;

22

Page 23: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- Be dawarenye baari ye syen pa, bεn ãa in wele manye xuma, be xenãaama åiãa yee

jaadisεwεye sɔn, be tɔɔbayi, bεlεpalεngε yee åaxibariya sɔn;

- Be duãεlεlε gu xeeleni sariyaye labadu ye xa haana ye baari syen man pa.

Jamana gu wayi laamusuu guye xa xεlε ye xayin pa be jamana gu mara swo mεrεsuujwɔn

manye xa seyina kuni duãεlεlε g’i b’e payini.

- Syen tinan pa, xayi siyon suunɔɔyεε xɔrɔ pa duãεlεlε gu ma, sεnbε manye xa komini,

sεrikili yee Nɔɔru eresɔnye mara naanpa waadu g’i xa ye payini. Ye lee, ye toyi yee

ye xayinnanbaana xo ye taani taa pende gu bɔlɔfaamun xuma;

- Sariyaye xo ye lee sariyanan gu wote hukumu i be kuni duãεlεlε gu dawarenye baari

ye syen pa;

- Gɔfɔrɔnaman xo in duruxɔrɔ be wote sariya tori lee Depite polo pa xayi 12 nun i;

- Wote guye x’e wele payinto yee eresɔn niãi be laamusuujwɔn manye xa kuni duãεlεlε

g’i payini xayi 18 nun i a na kusεya syεn.

23

Page 24: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

LƐLƐKABUNA 2na: Lakamu yee taaãa

1. Taaãa dawarenye naanpa waadu i

Kuni duãεlεlε gu kɔrɔsin Komite xayinsεdε man xa taaãa xuma hukumu i, Taaãa xayinsεdε

(SETƐSI/CTS) ãa in payini. A ãa Taaãa kyεmε Komite (SETEYƐMUSE/CTMS) man bayi

Wagadugu duãεlεlε g’i xayinye lee. Mwɔ toriye lɔ Taaãa xayinsεdε (SETƐS) i 2014 juun

sεputanburu xayi kuu 16 i Alise:

a. Gɔfɔrɔnaman, Murutitɔnye sεdε, Pilatifɔrɔmu tɔɔlamwɔye Taaãa xayinsεdε niãi yee

Kɔrɔsin-sεgεsεgε kyεmε sεdε(EMƆWU/EMOVs) niãi, hali eresɔnye suujwɔn guye x’a i

- Taaãa kyεmε xayinsεdε komite (SETEYƐMUSE) xo xεlε in xayinye pa saali Taaãa

xayinsεdε gu (SETƐSI) na in payini;

- SETƐSI niãi mwɔye xa: sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye tɔɔlamwɔ tuumi, Murutitɔnye

sεdε tɔɔlamwɔ siyon, Pilatifɔrɔmu tɔɔlamwɔ siyon. Xa tawa a niãi xwa MINISIMA

tɔɔlamwɔ pende (SETƐSI peresidan gu x’a i) yee sawaleni sεdε tɔɔlamwɔ kwɔn,

jamana tinan kwɔn-kwɔn syεn kunu tɔɔlamwɔ kwɔn.

- Taaãa xayinsεdε xayinsεwεye xa:

• Be sɔn taani sɔnbɔlɔye naan;

• Be sεgεsεgε wele sɔn taaninbariya xuma;

• Be taaãa xεεåεye wele b’e sεgεsεgε;

• Be kunu guye payintoye toyiya, b’e tεεnεmani;

• Be sɔnjwɔn sire guye leyi nɔwuni.

b. Xεεåε dawaren (MƆKU/MOC) yee kyεmε taaãa yaara payini

- Kuu 60 suunɔɔyεε xɔrɔ i duãεlεlε gu ma, Xεεåε dawaren yee kyεmε taaãa yaara x’e

payini SETƐSI hukumu i;

- SETƐSi xa Xεεåε dawaren åa sye in x’a sye a niãi mwɔye yee a welesεwεye. Syεn

bɔlɔfaamun xuma, a xa jadekumε sɔrɔdaasi yee taãaya kunuye, murutitɔnye sεdε yee

Pilatifɔrɔmu tɔɔlamwɔye lɔwu taani ma MƆKU niãi;

- Ŋwɔni xεεåε dawaren gu tɔmɔya xa Mali sɔrɔdaasi kunuye jalatuu kwɔn sin.

Murutitɔnye sεdε tɔɔlamwɔ kwɔn yee Pilatifɔrɔmu tɔɔlamwɔ kwɔn xa s’a xuma;

- MƆKU yee jamana tinanye kunu manye xa Mali nɔɔru niãi xa xayin bɔlε;

24

Page 25: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- MƆKU xa kyεmε taaãa yaara guye xεεåε b’e tɔmɔya lee. Manye xa tawa ye niãi

ãwɔnye xa sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye mwɔye, murutitɔnye sεdε mwɔye

pilatifɔrɔmu mwɔye be kabu MINISIMA yee jamana tinanye kunu manye xa Mali nɔɔru

i mwɔye ma. Kyεmε taaãa yaara panan xa in wele kuu 60 suunɔɔyεε xɔrɔ i duãεlεlε gu

ma;

- MƆKU tεmε xa murutitɔn sεdε gu sɔnjwɔn guye åiãi-åiãi jade kunu tεlεni waadu

nɔmɔn niãi;

- Kuu 60 suunɔɔyεε gu xɔrɔ pa duãεlεlε ma, SETƐSI yee MƆKU xa Mali Nɔɔru

taaãanbaana xεεåε. Ye taanto n xolo sɔnjwɔn guye tεlεni yee ye sɔnbayi niãi.Ŋwɔni

xεεåε gu mεnεpɔ xa be yaa xagiletɔyi ni sila gere guye ma golonya taaãa syen pa

tεlεni yee leyi waadu, ãwɔnye kyεn yee ãwɔnye xɔrɔ pa.

c. Sɔnjwɔnye tεlεni

- Kuu 30 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ pa, SETƐSI xa tεlεninto guye toyini b’e

tεεnεmani, be in kirε be sɔnbayi dawarenye xari. MINISIMA xa tεlεninto guye

maamyεni kuu 120 nun i a na kusεya syεn; gere man xayin na lɔɔn, sɔnjwɔnye tεlεni

xa in wele gɔn.

- Kuu 30 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ pa,xayin manye guye ã’e se fewiriye xayi

kuu18 2014 juun g’i tεlεni hukumu i SETƐSI xa åuãu lɔ ãwɔnye niãi, tεlεni tεmε

lɔwukumε waadu xa in palanbaasi.

- Kuu 30 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ pa, murutitɔnye guye xa lεlε myεni b’a lo

SETƐSI la, lεlε man niãi ye sɔnjwɔn hake yee ye sɔnnaaye x’e palanbaasi; ãwɔn xa in

wele saradiye niãi manye åaye ã’e se fewiriye xayi gu kuu 18 lεlε g’i.

II. Sɔnjwɔn sireye leyi

Kuu 60 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ pa, sɔnjwɔn sire guye leyi xayinsεdε xa in payini.

- Ŋwɔni xayinsεdε man niãi mwɔye xa sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye tɔɔlamwɔye,

murutitɔnye sεdε tɔɔlamwɔye yee pilatifɔrɔmu tɔɔlamwɔye ni xa xayin duãεlεlε gu

kɔrɔsin komite gu pa;

- Peresidan sariyaleena xa leyi komite gu niãi mwɔye, a xayinye yee a åiãinbaana

palanbaasi. Peresidan gu xa mwɔ lee man xa toyina, syεn xa duãεna man te, be

ãwɔn yaa komite gu kyεnmwɔ ni;

25

Page 26: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- Kuu 90 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ pa, leyi xayinsεdε yee jamana kɔnsεyi ƐRI-ƐSI-

ƐSI xo sɔnjwɔnye lee saradiye, ye lɔwu yee ye lɔyi sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye niãi

taani. Jala guye tεmε baanaye xo ye kεsεmani;

- Ŋwɔn hukumu i murutitɔn sεdεye xo ye sɔnjwɔnye tɔɔsawalεlε xaayi, ye x’a fwɔ

sɔnjwɔn manye n’e lee. Gɔfɔrɔnaman, xayi tuumi nun i suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma,

xo dawarenye xari be ãwɔni mwɔ guye lee. Ŋwɔn xa in wele leyi xayinsεdε yee

jamana gu Kɔnsεyi kɔrɔsin hukumu i be taaãa gɔbisyenye ƐRI-ƐSI-ƐSI wele;

- Leyi xayinsεdε gu yee jamana kɔnsεyi be taaãa gɔbisyenye wele xo ye xagilelaye

lo sɔnjwɔnye jala kirεnbaana yee yekyεnsye xuma. Murutitɔn sεdεye niãi, jala tin

xa mwɔ manye sin ãwɔnye xo syεgε bye ye jalaye nini. Jala te manye sin yee

manye t’a fwɔ ye na lee jutuuye naan xo bεndεbεε saraa kirε walima lujuru saraa.

III. Sɔnnaakumε, sɔnbayi yee leyi (DEDEYƐRI /’’DDR”)

Kuu 60 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ pa, sɔnnaakumε, sɔnbayi yee leyi (DDR) Xayinsεdε xa

in payini tɔɔ xuma

- Ŋwɔni jamana Xayinsεdε( DEDEYƐRI) yee kuni duãεlεlε gu kɔrɔsin komite xa xayin

bɔlε;

- Peresidan sariyaleena xa DEDEYƐRI xayinsεdε gu niãi mwɔye, a xayinye yee a

åiãinbaana palanbaasi. Persidan gu xa mwɔ lee man xa toyina, syεn xa duãεna man

te, be ãwɔn yaa xayinsεdε gu kyεnmwɔ ni.

- Xa DEDEYƐRI xayinsεdε i politiki suujwɔn xolo, xayinsεdε muåɔnye yee eresɔnye

suujwɔnye; kuye syεn xa xayin bɔlε.

- sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye tɔɔlamwɔye, murutitɔn sεdεye tɔɔlamwɔye, pilatifɔrɔmu

tɔɔlamwɔye, minisirixɔye tɔɔlamwɔye yee kabulɔwuye guye tɔɔlamwɔye xa tawa

xayinsεdε muåɔn guye niãi.

- Kuu 120 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ i DEDEYƐRI xayinsεdε gu yee kuni duãεlεlε

gu kɔrɔsin komite xa kyεmε be DEDEYƐRI porogaramu myεni, syεn xa pɔrɔ man niãi,

syεn xa duãε man ma.

- MINISIMA /MINUSMA yee kɔrananbɔlɔ turɔ guye xo jidε wele b’a teãi lɔ DEDEYƐRI

xayinsεdε gu la.

26

Page 27: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- DEDEYƐRI xayinsεdε yee eresɔnye suujwɔnye musaxaye xa bayi Gɔfɔrɔnaman yee

in jidεnbɔlɔye xuma.

- DEDEYƐRI porogaramu xa in baari syen pa jamana mεrεsuujwɔn guye yee

kɔrananbɔlɔye pa.

IV. Sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye syεgεni

a. Kuu 60 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ i, syεgε xa in wele Peresidan sariyaleena pa,

man ãa taaãa gɔbisyenye Kɔnsεyi payini pɔn man x’a tɔyi murutitɔn sεdεye

tɔɔlamwɔye yee kabulɔwu guye tɔɔlamwɔ guye xa kusεya, syεn xa mεåε gɔbisyen

guye ma, ye welenbaana ma.

- Kuu 90 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ i, Taaãa Gɔbisyen Kɔnsεyi xolo( ƐRI-ƐSI-

ƐSI/CN-RSS) xa sεgεsεgε wele lakamu yee taaãa syen xuma kɔrananbɔlɔye

jidεnbɔlɔya niãi yee jamaa gu teleye xɔrɔ pa pɔn man x’a tɔyi gɔbisyen xolo guye

x’e palanbaasi.

- Taaãa Gɔbisyen Kɔnsεyi xolo (CN-RSS) xo taaãa syen xayinyaye guye syεn

welesεwε yee ye taanto åase. A xo jadekumε gereye baana ma (nɔwun xoloye,

nɔwun muåɔnye, fwoni, pεdε golonye, åiãisyenye, waajibi xεlεsyenye, soxonye). A

xo kiikun mεnεnaye guye paaxaran (haadamajwɔnye taaãa, kiidixudi, kasolɔyi yee

sariya åaxiye baari ye syen pa, balaawuye sɔn, lakamu xayinye, syereye tεlεni,

sεgεsεgεye, jamana gu nɔɔxɔɔn taaãa, soxonye åabεε, xibarukirε, taaãa

laamusuuye åabεε yee ye kɔrɔsin).

- Taaãa Gɔbisyen Kɔnsεyi xolo xo kɔri sɔrɔdaasi yee taaãaya kunuye la be

sεgεsεgε yee kɔrɔsin wele jamana g’i yee payintoye niãi, be sariyaye labadu

xeeleni.

b. Kabulɔwu poloosi payini

- Xayi 12 suunɔɔyεε duãεlεlε gu ma xɔrɔ i, sariya xo in lee be kabulɔwu poloosi payini

b’a hiniye palanbaasi. Sariya gu xo ãwɔni poloosi gu niãi mwɔye, ye leenbaana, ye

xaranni yee ye mεrεnbaana palanbaasi; sariya gu xo a yee taaãa xayinlɔwu tinanye

naanye tεmε palanbaasi.

27

Page 28: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

c. Payinto Xagilelamεnε Komiteye(SESEƐLIƐSI/CCLS) payini

- Kuu 60 suunɔɔyεε duãεlεlε ma xɔrɔ pa, Peresidan sariyaleena xa Payinto

Xagilelamεnε Komiteye payini eresɔnye yee kominiye niãi (komite kwɔn xa in payini

eresɔn laamu nɔwun i, kwɔn xa in payini komini kwɔn-kwɔn syεn niãi).

- Mwɔ manye xa tawa payinto xagilelamεnε komiteye niãi xa: kabuye tɔɔlamwɔye,

laanda tɔmɔye, diina tɔmɔye, yalo kyεmεye tɔmɔye, xalinbe kyεmεye tɔmɔye.

Komiteye guye x’e xagilelaye lo payinto mεrεyaye yee a taaãayaye la. Ye xa xibaruye

lo, mwɔye juuåani, ye x’e duruxɔrɔ pɔn man x’a tɔyi jamaa gu fyεpɔye xa kirε.

- Payinto xagilelamεnε komiteye guye xa payi badu i xayi syεn tɔmiåa kwɔn be taaãa

dawarenye sεgεsεgε, be in paasεwεye se.

28

Page 29: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

LƐLƐKABUNA 3na: Kirε,mwɔya yee toyi kyεnsye xayinye yee porose manye xa haana ye

wele waadu tulin, waaduåɔn yee waadu paalaan niãi Mali Nɔɔru eresɔn guye niãi

I. Naanpa dawarenye

- duãεlεlε gu taa VI man xa Naanpa waadu xuma gu ãa dawaren manye xari, ãwɔni

dawaren guye syen pa, sɔnbɔlɔye guye xayinye yee ye porose seyina guye xa haana

ye baari ye syen pa lagula i, pɔn man x’a tɔyi Mali Nɔɔru eresɔn mwɔ guye x’e nεpεε

baa.

- Xaran yee xaranni

- be 2014-2015 juun gu walaalee xεεåε Gawo, Tumudu yee Kidali eresɔnye niãi.

- Be ãwɔni eresɔn guye lekɔlijanye guye syεn jade kun.

- Be jyεntoye laajεn lekɔlijan 314 niãi lekɔli na kii, be jyεpɔye yee naaye lo ye la.

- Be lekɔlijanye guye xayin sεnbεni sεwεye pa in x’a sye:

• Lekɔlijan bayinnaye guye maamyεni;

• Xarannaaye loyi(hali åalaxonnaninpɔye;

• lekɔlimɔriye syεgεni bye Gaawo, Tumudu yee Kidali eresɔnye niãi.

- Be lekɔlinjwɔn manye ãa DEƐFU/DEF kirε gu jεn bye Tumudu yee Gaawo Akademiye

niãi;

- Be lekɔlimɔriye lee kɔntaraye niãi naanpa waadu g’i;

- Be waadu xayin maanintoye taani , be naaye lo ye la(EAT);

- Be lekɔlinjwɔn manye ãa baki (Bac) kirε tɔɔye sawa, be taa ye tiãεye tin lekɔlijan xolo

guye niãi;

- Be kabu guye juuåani ye na xalinbe guye jango yaaåɔn guye syεgεni bye lekɔli i, ye

na duumi a niãi;

- Be sɔ yee daawamεrε xarannto taani Kidali yee Tumudu, be naaye lo ãwɔni xarannto

gu la;

- Be Gaawo sɔ xarannto man tin xa Saaheli tɔɔ la gu maamyεni.

2. Kεndεya

Be pɔn kɔri lɔxɔtɔrɔjanye hini ma (Sεsikɔmu/CSCom, Seserεfu/CSRef yee eresɔnye

lapitaaniye):

• Naaye yee jiriye loyi pɔn man x’a tɔyi ye xa jyala wele ye hinεn ma;

29

Page 30: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

• lɔxɔtɔrɔjanye maamyεni yee ye naa loyi, lɔxɔtɔrɔjan manye xayin xa taana: 3

xa Gaawo, 3 xa Tumudu, 5 xa Kidali.

- Be lɔxɔtɔrɔjan xayinya manye tin xeele syεgεni, be munalemani yee taaãa dawarenye

xari ye te;

- Be lɔxɔtɔrɔye lee xayin niãi kɔntara i pɔn man x’a tɔyi haadamajwɔn guye syεn xa

jyala kirε eresɔn siyon g’i naanpa waadu i;

- Be jyala xεrεnxεrεnnaye kuuye taani (boojwɔnjyala, åajyala, opere ) eresɔnye

lapitaaniye niãi jamana gu lapitaani lɔxɔtɔrɔ xoloye pa;

- Be nɔwuntaama wele mwɔ kɔndɔnaye yee manye bayi tuãa pa te, pɔn man x’ a tɔyi

jyala swɔãɔ xa furaaya;

- Be xayinsεdεye kiini be gɔwɔye kyεn yaa, b’e jyala;

- Be dawarenye xari be gɔwɔye to mana, be taa xalinbeye tin jyεåiãaya xa manye ma;

- Be teengɔwɔye kɔrɔsi eresɔn siyon g’i,b’e tyemi;

- Be lɔxɔtɔrɔjan manye tulin mwɔye ma taani Kidali, Gaawo yee Tumudu.

3. Jinsεwε

- Ji kirεntoye maamyεni (pɔnpu tendeye, daawaye mεnitendeye);

- pɔnpu tende kwɔn sɔxɔwi Kidali;

- pɔnpu tende kwɔn sɔxɔwi Gaawo;

- jimεrε tende kwɔn sɔxɔwi Tumudu .

4. Payinto kirε kyεnsye

Be jidεye wele pɔn man x’a tɔyi sɔ yee daawamεrε kirεpɔye xa tanna:

- kaxɔye yee kabuye sɔxayinye kyεnsye;

- nɔɔlemaninpɔye kusε;

- daawaye piki yee ye jyala waaduye xεεåε;

- åɔnε tyeye jitannimasiye myεni;

- nεpεεbεε xayinye myεni yaloye yee xalinbeye te syenye niãi in x’a sye sɔ,daawamεrε,

jago,mεnε yee suulaxayin.

Xayinye guye weleåaye

- Gɔfɔrɔnaman xa in xaanlɔ be xayin yee porose seyinaye guye baari ye syen pa

xoona niãi. A xa ãwɔnye wele a kɔrananbɔlɔye yee kabuye guye toyini niãi.

30

Page 31: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- Gɔfɔrɔnaman xa in xaanlɔ be nafolo yee mwɔye lo be kuni xayinye yee poroseye

wele, hali a na b’a tawa nafolo xa be in kama kɔrananbɔlɔye pa.

- kɔrɔsin komite gu suujwɔn man xa mwɔya yee kirε kyεnsye xuma xo taa kuni xayinye

guye kɔrɔsin yee a sεgεsεgε niãi.Taa pende xayinsεdε, taa pende mwɔye yee

naanjyεmuyaye/sawaleniyaye guye tɔɔlamwɔye xa man niãi xo in baduye payini be

sεgεsεgεye wele; a xa hini mwɔ kabu in ma be xayin guye wele;

- a xa in mana duåan jamana guye pa ye n’e tɔɔlɔ duãεlεlε gu xayin seyinaye guye

niãi;

- Gɔfɔrɔnaman xa in xaanlɔ be mwɔye taaãa in x’a sye xalinbe manye xa jantɔmɔ ni,

misikiinaye,xalinbe xagilekiinaye, furuya yaloye, yalo jantɔmɔye, xalinbe jwɔnåiãaye,

luurunantuuye;

- Xayinye guye yee porose guye baari ye syen pa be mwɔ guye muro pananye myεni,

be paãandaya lɔɔyani, be kirε jiidini, be gulujuun kyεnsye kiikunye kirε;

- sɔnbɔlɔ guye te haana poyi wele pɔn man kuni xayinye guye yee poroseye guye xa

dandaraya walima xa taa;

- sɔnbɔlɔ guye xa ye xaanlɔ be jamana gu xayinyaye guye taaãa yee mwɔ manye xa

xayin mwɔya syen pa.

II. Dawarenye waaduåɔ yee waadu paalaan i

Duãεlεlε gu taa IV man xa Nɔɔru eresɔnye mwɔya, kirε yee toyi kyεnsye sye hukumu i,

juun laman dawarenye xa b’e xari, pɔn man x’a tɔyi kuni xayinye guye yee poroseye xa

ye baari ye syen pa; ãwɔnye xa:

Sɔ, laajyεtaaãa yee bilanto kyεnsye, kuye xa b’e wele:

- Be jidε wele sɔyaye te sɔɔri, nɔɔlemaninpɔye yee pɔn tinanye syen pa;

- Be jidε wele sɔ yee daawamεrε xayinlɔwuye te, pɔn man x’a tɔyi si mayinye xa kirε

jiri yee daawaye te;

- Be daawa kεndεya tabarini, be daawamεrε xayinlɔwuye taani toritye eresɔnye yee

baadyε niãi;

- Be daawa jyala lɔ tuu la eresɔn kwɔn -kwɔn syεn niãi;

- Be xayinya manye guye xa taana sɔyaye yee dawamεrεyaye guye pa syεgεni bye,

be xayinnaaye yee xeeleninpɔye lo ye la;

31

Page 32: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- Be åwɔmεrεnto myεni, be åwɔye jεn booye niãi;

- Be jyεpɔye lo mwɔye la sεnbε te manye ma jyεnsεwε syen pa ;

- Be jamana gu laajyεtaaãa sεnbεni ;

- Be kunbabεε dawaren sεnbεni pɔn man x’a tɔyi xɔriyaye x’e tyemi lagula i ;

- Be jamana gu taaãa napaa yεεna yee napaa bankiye hini sεnbεni kominiye niãi ;

- Be jyεpɔye lo mwɔye la, hini te manye te ;

- Be jago yee xεnye xeeleni gereye naan napaa mεåε gere niãi mayintye yee a te

kirε gere manye niãi ;

- Be payinto daawaye kirε yee ye jago jida;

- Be jyexolo gu, a åa guye, dawa xolo guye, boo guye yee jiåa guye sɔxɔwi, be

xamu baari ye niãi;

- Be jiriye tibi jiåa guye kooye xuma b’e taaãa, be jiriye tinanye tibi, pɔn man x’a

tɔyi lumεni swa xa kirε;

- Be fwonindaawaye yee ye bilantoye taaãa, pɔn man x’a tɔyi dugu yaara-yaara xa

kyεnsye kirε;

- Be bwoloye sɔn;

- Be åamεnεye wele sɔ yee daawamεrε xuma.

- Payinto kirε kyεnsye porogaramuye syen pa, kuye xa b’e wele:

- Be xalinbeye yee yaloye lɔ kirε syenye niãi ye kwɔn-kwɔn walima ye kabuna;

- Be nεpεεbεε xayinye myεni xalinbeye yee yaloye te kyεmεye niãi walima

kɔpɔrɔtiifuye niãi;

- Be xayintoye laajεn kabulɔwu guye niãi sila mwɔ guye xo xayin kirε;

- Be xalinbeye yee yaloye hiniye sεnbεni b’e kεsεmani payintoye kirε laxaalaye ma;

- Be kɔpɔrɔtiifuye yee xayinlɔwu manye xa yaa xayinkirε saawuye ni jida wari syen

pa walima syen tinanye pa;

- Be jidε wele tεmεte xayinyaye te, b’e hiniye sεnbεni, pɔn man x’a tɔyi ye xa yaa

nεpεεbεε xayinye te saawu ni;

- Be suulaxayinyaye guye xεεåε;

- Be suulaxayin nɔwunye payini Mali Nɔɔru eresɔn guye niãi;

- Be taamu kirε yee xayinnaaye kirε nɔwuni ;

- Be swan xoloye payini, pɔn man x’a tɔyi eresɔn guye mwɔ guye xa lɔ bɔlε;

32

Page 33: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- Be porogaramuye xεεåε be kɔri xalinbeye la manye ã’e kirε xaran la, be kɔri

yaloye la, xalinbeye la manye bayi lekɔli i jwona walima manye te lɔ lekɔli i ;

- Be xayinxaran wele suulaxayinyaye guye xuma pɔn man x’a tɔyi ye kirεpɔ xa

kusεya, ye xa saãa bɔlɔ la;

- Be xayinye yaa tɔɔ xuma nεpεε xa kirε manye niãi;

- Be sɔ lɔyipɔye kirε nɔwuni, be jago syenye laajεn;

- Be kirε xayinsyenye jiidini manye xa xarina toyi yee turisimu ma, toyipɔye yee

hinipɔye ma ;

- Be nafolo xayinlɔwu muåɔnye jiidini;

- Be nɔɔtinnafolo isiniye jiidini Nɔɔru eresɔye niãi (nɔɔtinnafoloye mεnε yee ye bεε;

Mwɔyapɔye syenye hukumu i, kuye xa b’e wele:

- Syenye myεni:

• Be Kidali,Gaawo yee Tumudu syenye poyi bye syen xolo xuma

man xa Sahara pεsε;

• Gaawo- Burεmu-Tawusa;

• Burεmu- Kidali;

• Kidali-Timiyawuni( Aliseri soxon);

• Anefisi -Tesaliti -Bɔruje Baji Mɔkutari;

• Kidali- Menaka ;

• Ansɔngo-Menaka- Anderabukani-Nisεεri soxon ;

• Goma kura-Tumudu;

• Duwansa-Tumudu;

• Duwansa-Gaawo (maamyεni);

• Goosi-Guruma-Araruusi;

• Boore-Xurεnse-Aka;

• Muåa-Jafɔrɔɔ-Jya-Tεnεnwu –Yuwaaru;

• Indelimani-Nisεεri soxon;

• Ansɔngo-Tesiti-Burukina Faso;

• Leere-Fasala;

33

Page 34: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- Pirindixulu jyεrintoye myεni Kidali, Tesaliti, Tawudeni, Menaka, Gaawo

(maamyεni) yee Gundamu.

- Kuujwɔn gulaloyi xayinnto yee gula loyinto man xa åiãi gaswali la myεni

nɔwunye niãi in x’a sye Tumudu, Gundamu, Diire, Ɲafunke, Gaawo,

Menka, Kidali, Tesaliti, Guruma-Araruusi, Ansɔngo, Tinesako, Abeyibara,

Burεmu, Duwansa, Tεnεnwu,Yuwaaru, Leere.

- Be Nɔɔru eresɔn siyon gu leni gaasi tiyo ma man xa Sahara pεsε;

- Be bato fyεãεnto myεni Banba, Diire yee Yuwaaru.

Mwɔya xayinlɔwu pananye kirε syen pa, kuye xo ye wele

- Be jɔgɔ lɔxɔtɔrɔjanye maamyεni pa manye tin bayin, be lɔxɔtɔrɔjan toriye taani

kabulɔwuye te;

- Be lapitaani taani Kidali yee Menaka;

- B’a tɔyi lekɔlinjwɔn manye xa bayi Nɔɔru i na burusiye kirε;

- Be jyala sεnbεni mwɔye te, mwɔ manye te payina gere kwɔn i , ãwɔn xa in wele

sεdεye pa manye xa åiãi-åiãi be gɔwɔye kyεn gwa yee b’e jyala;

- Be dawaren xari kεndεya syen pa gereye niãi, jyala pananye syen pa kabu guye niãi;

- Be lekɔlijan toriye taani Tumudu,Gaawo yee Kidali;

- Be jidε wele swo lekɔli kantiiniye ma;

- Be lekɔlimɔriye lo lekɔliye la mayinye xa xaranna mayintye, manye n kon;

- Be xaranlεlεye yee xarannaaye lo lekɔlinjwɔn guye la, be gabeye lo lekɔlimɔri guye la;

- Be juuåani gwolanye wele xalinbe guye duumi xuma lekɔli i, xεrεnxεrεn ma yaaåɔn

guye;

- Be iniwεrisiteye taani Nɔɔru eresɔn guye niãi, b’e suujwɔnye xεrεnxεrεnnaye taani

eresɔn kwɔn-kwɔn syεn niãi;

- Be yopaxaran suujwɔnbεε lagulani Nɔɔru eresɔnye niãi, be yopa xaranntoye taani;

- Be xayinxaranntoye maamyεni Kidali,Gaawo yee Tumudu;

- Be porowa fyεlεxaran liise kwɔn taani eresɔn kwɔn-kwɔn syεn i;

- Be xayinxarannto kwɔn taani Nɔɔru sεrikili kwɔn- kwɔn syεn i;

- Be mεninji lo mwɔye la hini te manye ma ;

- Be Gaawo nɔwun gu orobine ji sεnbεni ;

34

Page 35: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

- Be Tumudu nɔwun gu orobine ji sεnbεni;

- Be sala sɔxɔwi bayi In Eseri swo InTebusaasi swo Kidali.

Toyi syen pa, kuye xa b’e wele:

- xayinlɔwu manye xa eresɔnye yee sεrikiliye niãi, be ãwɔnye maamyεni, b’e jida; toyi

yee hini xayinlɔwu manye xa Tumudu, Gaawo yee Esuku, ãwɔnye tεmε x’e

maamyεni, x’e jida;

- be tuu lɔ åamεnε la sεwεye xuma, manye xa lee toyi yee hini xuma, kaxɔfwɔye xuma,

toyi yee hini nεpεεbεε syenye xuma;

- be tuulɔ Nɔɔru eresɔnye toyi yee a hini xayinyaye sεwεye la, in x’a sye

jyεmunbɔlɔyaye, swannun åalaxonnaniye, juun pende-pende ãalaxonnaniye yee

fεsitiwaliye.

35

Page 36: EN BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN … BOZO DUŊƐLƐLƐ LAAFYƐ YEE XAWURAN XUMA MALI NIŊI MAN KIRƐ ALISE BADU PAYINIYE TƆƆ PA. 1 Tɔmɔtisɛn Innɔ, Mali Erepibiliki Gɔfɔrɔnaman

36