Bu defa da “Merhaba sevgili okurlarımız, bu sayımızda da yine önemli dosya konularımız ile birlikteyiz” diye başlayalım yazımıza. Nedir bu konular? Bu ay, Tekstil ve Makine sektör dosyalarımızın yanı sıra yine bu sektörlerin uygulamalarında çok önemli konulardan biri olan Hidrolik – Pnömatik dosya konusuna da yer vermeye çalıştık. Böylece, bir hayli yoğun dosyalar oluştu. “Hidrolik – Pnömatik”te VII. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi’nden bahsetmek istedik. Konunun önemli temsilcilerinin bir araya geldiği bu kongrede sunulan görüşler ve kongre sonuçları sadece Hidrolik - Pnömatik çalışmaları için değil, tüm endüstriyel alanlar için önemliydi. Sayfalarımız arasında onları da sizlere ulaştırmaya özen gösterdik.

Bu ay içinde gerçekleştirilen bir de ödül töreninden bahsetmek istiyoruz. Ödülün önemi bir hayli büyük; çünkü yıllardır dillendirilen yerli sanayi, yerli teknoloji gibi tanımlamaların vücut bulmaya başladığını gösterir nitelikte. Dilerim bu sevindirici haberler gelişerek ve çoğalarak devam eder. KOSGEB’in organize ettiği “KOBİ ve Girişimcilik Ödül Töreni”nden bahsediyoruz. Farklı alanlarda verilen ödüller de, özellikle yerli üreticilerin teknolojik anlamda kat ettiği önemli aşamaları görmemize olanak sağlıyor olması açısından ayrı bir önem kazanıyor. Bu yılki “İnovatif KOBİ Ödülü” MEDEL Elektronik’in oldu. Yaklaşık çeyrek yüzyıldır faaliyet gösteren, Endüstriyel Otomasyon Sanayicileri Derneği-ENOSAD’dan üyedaş olduğumuz MEDEL Elektronik, inovasyon alanında başarıyı, yeniyi üretmeyi gelenek haline getiren firmalardan biri. Kendilerini bir kez daha kutluyoruz. MEDEL Elektronik’in başarısı tabii ki bizi şaşırtmadı. Diliyoruz ve biliyoruz ki devlet teşviki yerli tüketime yönelik olarak arttıkça, teknoloji üretiminde diğer firmalar da benzer motivasyonla çalışmaya devam edecektir.

Önümüzdeki iki ay hem otomasyon sektörü için hem Türkiye endüstrisi için oldukça önemli iki fuara tanıklık edeceğiz. 12 – 15 Şubat tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan WIN Metal İşleme Fuarı, ardından 19 – 22 Mart tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan WIN Otomasyon Fuarı, henüz yılın ilk çeyreğinde bu yılın son gelişmelerini görmemize fırsat tanıyacak. Ayrıntılar için sizleri sayfalarımıza bekliyoruz. Ama WIN Fuarları’nda mutlaka görüşmek üzere…

EK SEN Ya y›n c› l›k Fu ar c› l›k Ta n› t›m Hiz. Ltd. fiti. Ad› na im ti yaz sa hi bi ve So rum lu Ya z› ‹fl le ri Mü dü rüTu ran Türk men tu ran@ek senltd.comGe nel Ya yın Yö net me ni: Prof. Dr. Ya€ mur De niz han de niz han@bo un.edu.trRek lam ve Halk la İlişki ler Md.: Bir sen Sal man bir sen@ek senltd.comYa yın Ku ru lu:Prof. Dr. Ab dül ka dir Er den / At› l›m Üni ver si te si Mekatronik Müh.Böl.Bşk.Prof. Dr. Me tin Gö ka flan / ‹TÜ. Kon trol Müh. Böl. Bflk.Prof. Dr. Ga lip Can se ver / Y.T.Ü. Elek trik Elek tro nik Müh. Fak. Dek.Kurumsal İletişim Uzmanı: Giray Karanlık giray@ek sen med yag rup.comYa yın Da nış man la rı:Prof. Dr. Ali nur Bü yü kak soy / Geb ze ‹le ri Tek. Ens. Rek.Prof. Dr. Ayşegül Akdoğan Eker / YTÜ Makina Müh. Bölüm BaşkanıProf. Dr. Bülent Eker / Namık Kemal Üniversitesi Biyosistem Müh. Böl.Prof. Dr. Er sin Tu lu nay / OD TÜProf. Dr. Gök sel De mi rer / OD TÜ Çev re Mü hen dis li €iProf. Dr. Gü ven Ön bil gin / 19 Ma y›s Üni ver si te siProf. Dr. Mü bec cel De mi rek ler / OD TÜ Elk. Elek tro nik Müh. Böl.Prof. Dr. Mu am mer Er mifl / OD TÜ Elk. Elek tro nik Müh. Böl.Prof. Dr. Muhsin Kılıç / Uludağ Üni ver si te siProf. Dr. Murat Uzam / Melikşah Ü. Müh. Mim. Fak. Elk. Elek tro nik Müh. Böl.Prof. Dr. Sa vafl Ay berk / Ko cae li Ü. Çev re Müh. Böl. Bflk.Prof. Dr. Tun cel Öz den / TÜ B‹ TAK Enst. Ana liz Lab. Böl. Bflk.Prof. Dr. U€ur Çel tek li gil / Sa kar ya Üni ver si te si Prof. Dr. Se ta Bo gos yan / ‹TÜ. Kon trol Müh. Böl.Prof. Dr. Yu suf Tan / Bo €a zi çi Ü. Me di cal En gi nee ringProf. Dr. Ke mal Leb le bi ci o€ lu / OD TÜ Elk. Elek tro nik Müh. Böl.Doç. Dr. ‹. Hak k› Çav dar / Ka ra de niz Tek nik Ü.Doç. Dr. Yu suf A. Us ka ner / Öz çe lik A.fi.Prof. Dr. Hakan Yavuz / Ç.Ü. Müh. Mim. Fak. Mak. Müh. Böl.Yrd. Doç. Dr. Si bel Ulu da€ De mi rer / Çan ka ya Ü. End. Müh. Böl.Dr. Meh met Çe vik / Dal En gi nee ringDr. Müh. Ah met Din çer / Bosch Rex roth A.fi.Sevtap İnan / Sie mens M. Cenk Ceylan / Rock well Oto mas yonLevent Fadıloğlu / Schnei derCen giz Me riç / Hi paflEmin Ol cay / Ak bil A.fi.Çağrı Hekimoğlu / EsitGök tu€ Gür / Schnei derH. Cen giz Ce lep / En tek OtomasyonHa san Bas ri Ka ya k› ran / Emf Motor‹b ra him Er kan Ye nel / Norm Ener ji‹s ma il Obut / Hid ro ser Mahmut Bertan / We id mül lerNi ya zi Sa r› ma den / Me delOral Av c› / Pio makÖz kal Gü ner / Schnei der Elec tricSe dat Sa mi Öme ro€ lu / E3TamGökhan Yücel / Phoe nix Con tactfiah nur Aga ik / GSDOsman Kutan / ABBTa lat Av c› / P› nar Müh.T. Ha kan Özer / ‹SOD Yön. Krl. Bflk.Tun cay Soy dafl / Fes toYa vuz Ço pur / PilzSırrı Kardeş / Kardeş ElektrikTolga Bizel / Mitsubishi ElectricHakan Aydın / Mitsubishi ElectricDr. Hüseyin Halıcı / Halıcı Elektronik Tunç Atıl / HKTM

Tek nik Edi tör: Emeç Erçelik editor@ek sen med yag rup.comEdi tör: Alper Öz editor@ek sen med yag rup.com Taluy Denizhan info@ek sen med yag rup.comGra fik Ta sa rım: Şükran Pala sukran@ek sen med yag rup.com Ülgen Güneş ulgen@ek sen med yag rup.com Artun Armutcu artun@ek sen med yag rup.com Esra Satır esra@ek sen med yag rup.comReklam Koordinatörü:Ca hi de Av flar De mir ca hi de.av sar@ek sen med yag rup.comHalkla İlişkilerve Tanıtım: Onur Narinoğlu onur@ek sen med yag rup.comAbo ne ve Ma li İşler: Şerife Yılmaz finans@ek sen ltd.comUluslararası İlişkiler: Hazal Yalçın info@ek sen med yag rup.com

Tem sil ci lik le ri miz: Ne jat Cofl kun Tel: 00.44.171.377 00 76 ‹N G‹L TE RE in fo@ne jat de sign.co.uk Me tin Ya vuz Tel: 00.49.221.297 22 70 Köln - AL MAN YA me tin.ya vuz@gmx.net‹z mir Tem sil ci li €i: Fatma Boyraz Tel: 0555 575 66 30Mer kez: EK SEN Ya y›n c› l›k Fu ar c› l›k Ta n› t›m Hiz. Ltd. fiti. Mefl ru ti yet Cad. Kıblelizade Sk. Tepe Han No: 1 Kat: 2 D: 7 34440 Be yo€ lu-‹s tan bul / TÜRKİYETel : +90.212.292 01 89 Faks : +90.212.293 32 24E-ma il: in fo@ek sen med yag rup.com www.ek sen med yag rup.comBas kı: Doğa Basım Yıl lık abo ne lik: 100.- TL. Yıl lık yurt dışı abo ne lik: 100 Eu roEn düs tri ve Oto mas yon Yay g›n sü re li bir ya y›n d›r, Ay da bir ya y›n la n›rDer gi miz de yer alan ilan la r›n so rum lu lu €u ilan ve ren le re, ma ka le ler de ki fi kir ler ve yo rum lar ya zar la r› na ait tir.Tüm hak la r› Ek sen Ya y›n c› l›k’a ait olup, izin siz kul la n› la maz ve ya y›n la na maz.

Ek sen Ya y›n c› l›k; ba s›n ve ya y›n c› l›k il ke le ri ne uy ma y› ta ah hüt eder.

editör

ENDÜSTRİ OTOMASYON DERGİSİ ÜYESİDİR.ENDÜSTRİYEL OTOMASYONSANAYİCİLERİ DERNEĞİ

Turan Türkmen

26

32

52

12

SÖYLEŞİ

ÜRÜN ve UYGULAMALAR

Dosya ve Makale

TEORİ ve UYGULAMALAR

TEKNOLOJİDE YENİLİKLER

■ Medel Elektronik Gerçekten De Ödüle Layık MEDEL ELEKTRONİK

■ Bugün ve Yakın Gelecekte Robotik

Netes■ Tektronix Mso 5000 Karışık, Sinyal Osiloskopu-Mixed, Signal Oscilloscope-Sayısal Sorun Giderme Çalışmalarına Hız Kazandıran Yeni Bir Performans Boyutu Ekler

Wago■ Proses Endüstrisi İçin Yenilikçi Bir

Otomasyon Çözümü DIMA

Entek Otomasyon■ Entek Otomasyon, Parker Elektromekanik

Ürün Grubu – HMR Serisi Phoenix Contact■ Profesyonel ve Kolay Markalama

20■ Rüzgar Ağacıİçinizi Isıtabilir

■ Makine Sektörü 200 Ülkeye İhracat Yapiyor!

■ Makine Sektörü’nün Güçlü-Zayıf Analizi

■ Tekstil Sektörümüz Dünyanin 7. Büyüğü

■ Tekstil Sektörümüzün Bugünü ve Geleceği

■ Sanayinin Akici Gücü: Hidrolik Ve Pnömatik

■ Sanayinin Akici Gücü: Hidrolik Ve Pnömatik

■ Aynı Anda Beş Yüz Silindir■ Çok Hizli Cevap Verme

Süresine SahipYeni Teknoloji Pnömatik Valfler

■ Otomobil Fren Sistemlerinin Hidrolik

Ünite İle Kontrolü

132HABERLER

■ Automation Fair’in Gözdesi: Connected Enterprise (Bağlantılı Kuruluşlar)

■ Excom®, Deniz Taşımacılığında Kullanıma Uygunluk Almıştır

■ Hannover Messe 2015’Ten Türk Şirketlerine Çağri: “Entegre Endüstri Ağina Katılın”

■ Verileriniz Güvende Mi?

■ Emniyet Yeni Adresinde

■ “Viko Süper Marka“

■ Metrans’tan Pompa Bakimi Eğitimi

■ Rockwell Automation’dan Enerji Verimliliği Çözümleri

■ Yaşam Yeraltına İnecek

108ÜRÜNLER

■ Phoenix ContactPTIO Sensör / Aktüatör Klemensleri

■ SemikronSEMIX®5

■ NetesYeni KEITHLEY 2657A Yüksek Güç SistemSourcemeter

■ BR OtomasyonErgonomik Makina İşletimi

■ EmkoDijital Potansiyemetre

■ BexkhoffDüşük Maliyet Beklentisi Olan Uygulama-lar İçin ARM CortexTM A8 İşlemcili CP6606 Gömülü Panel PC

■ NetesFluke 5502A

Multi Product Kalibratör

■ TurckTek Tuşla Öğretme Yapılabilen

Kapasitif Sensörler

■ Beckhoff22,5° Yarıçaplı Lineer Motorlar

Sistem TasarımlarıYelpazesini Genişletiyor

■ SMS - TorkGTH03 CO2 Sıcaklık & Nem

Transmiteri / Kapalı Ortamlar

12 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Teori ve Uygulamalar

13ENDÜSTRİ OTOMASYON

Teori ve Uygulamalar

14 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Teori ve Uygulamalar

15ENDÜSTRİ OTOMASYON

Teori ve Uygulamalar

16 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Teori ve Uygulamalar

Teori ve Uygulamalar

20 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Teknolojide Yenilikler

21ENDÜSTRİ OTOMASYON

Teknolojide Yenilikler

22 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Teknolojide Yenilikler

Teknolojide Yenilikler

26 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Söyleşi

MEDEL ELEKTRONİK, GERÇEKTEN DE ÖDÜLLERE LAYIK!

E&O: Sayın Sarımaden, Medel Elektronik’i kısaca tanı-tabilir misiniz?Niyazi Sarımaden: 1994 yılında 2 kişi ile ve 50m2

bir alanda kurulan Medel Elektronik Şirketi, bu-gün İstanbul’da bulunan üretim tesisinde üretilen 100.000’dan fazla ürününü, yurtiçinin yanı sıra Asya, Ortadoğu ve Balkanlar’da faaliyet gösteren satış ve pazarlama ağı ile tüm dünyanın hizmetine sunmakta-dır. Medel Elektronik, hâlen, 35 mühendis, 70 tekni-ker, toplam 120 çalışanı ile İstanbul’da 6500 m2, Ada-pazarı şubesinde 1200 m2‘lik toplamda 7700 m2 ka-palı alanda, AC Motor Vektör Hız Kontrolü, DC Motor Hız Kontrolü, Demiryolu Uygulamaları, Tersane Uygu-lamaları, Kenar Kontrol, Gergi Kontrol, Kamera Kont-rol, Register Kontrol, Otomasyon ve Otomasyon uy-gulamalarında ihtiyaç duyulan elektronik ölçüm/kont-rol kartları üretimi ve 25 yıllık tecrübesi ile de endüst-

riyel otomasyon uygulamaları yapmaktadır. Kurulu-şundan bu güne kadar değişmeyen birinci hedefimiz, Türkiye’de ve dünyada gelişen teknolojiyi yakından ta-kip ederek dünya kalitesinde cihazlar üretip, koşulsuz müşteri memnuniyeti sağlamaktır. Bu amaç doğrultu-sunda, Ar-Ge çalışmalarımızla sistem ve cihazlarımı-zı sürekli geliştirmekteyiz. Ve bu sayede ülkemizin ih-tiyacı olan yenilikçi ve özgün ürünleri geliştirmeyi ba-şararak, önceden tamamen dışa bağlı olan birçok ürü-nü yerlileştirmiş bulunmaktayız.E&O: Sayın Sarımaden Ar-Ge çalışmalarınınzı biraz daha açar mısınız?Niyazi Sarımaden: Türk sanayisinin ihtiyacı olan elekt-ronik ürünleri ve sistemleri geliştirmeyi amaç edinen firmamız, çoğu mühendislerden oluşan tam zamanlı 15 Ar-Ge personeli ile çalışmalarına devam etmekte-dir. Firmamızda üretim bölümünden ayrı olarak ko

Bu ayki konuğumuz Medel Elektronik’in Genel Müdürü Sayın Niyazi Sarımaden. Medel Elektronik, Ocak ayı sonunda KOSGEB’in İnovatif KOBİ Ödülü’nü aldı. Biz de bu vesileyle, Sayın Sarımaden’i konuk ettik.

27ENDÜSTRİ OTOMASYON

Söyleşi

numlandırılmış ve izole edilmiş Ar-Ge faaliyet alanı bu-lunmaktadır. Burada tüm zamanını Ar-Ge faaliyetlerine ayıran mühendis ve tekniker kadro tarafından tasarım ve geliştirme çalışmaları yürütülmektedir.Son 10 yılda yapmış olduğumuz elektronik tasarım Ar-Ge çalışmalarımızın neticesi aşağıda özetlediğimiz gi-bidir. - 1999 yılı sonunda demiryolları için konvertör ve akü şarj projesine Ar-Ge çalışmalarına başlanmıştır.- 2001 yılı sonunda demiryolu için tasarlanan konver-ter ve akü şarj seri üretimine geçilmiştir.(Bu ürünün Türkiye’de ilk ve tek üreticisiyiz.)-2004 yılı sonunda; AC motor kapalı çevrim (enkoder-li) vektör hız kontrol invertör projesi tamamlanmıştır. (İlk yerli olarak üretilen kapalı çevrim vektör motor hız kontrol cihazı)- 2006 yılında özelikle ambalaj sektöründe kullanılan baskı (tifturuk,flekso,liminasyon.) benzeri makineler-de baskı kontrol amaçlı kullanılan register kontrol ci-hazı tasarım ve Ar-Ge ‘sine başlanmıştır.- 2007 yılında; Kamera Kontrol Sistemi projesi tamam-lanmıştır.(Tifturuk, flekso ve matbaa makinelerindeki baskı kalitesinin kalite kontrolünde kullanılan sistem.) AC motor kapalı çevrim (enkoderli) vektör hız kontrol cihazı donanım, yazılım ve mekanik olarak geliştirile-rek TAY SERİSİ olarak seri üretime başlanılmıştır.- 2009 yılında; Daha önce ilk defa yerli olarak firma-mız tarafından üretilen Kenar Kontrol ve Gergi dene-tim cihazlarının performansları ve kullanım kolaylıkları geliştirilerek yeni görünüm ve tasarımları ile seri üre-time başlanmıştır. Tersanelerde gemi beslemesi ola-rak kullanılan 380V-50Hz / 440V-60Hz 1.4MW Konver-tör projesi üretilip devreye alınmıştır. TÜBİTAK tara-fından desteklenen ve sonuçları onaylanan AC motor açık çevrim (enkodersiz) vektör hız kontrol cihazı pro-jesi başarı ile tamamlanmıştır. (İlk yerli olarak üretilen açık çevrim vektör motor hız kontrol cihazı)- 2010 yılında; 2 yıl TCDD tarafından farklı ülkelerin çalışma şartlarında da denenen Çok Gerilim Konvertör seri üretimine başlanılmıştır. Register kontrol projesi

2015 Yılın İnovatif KOBİ Ödülü Töreni Soldan sağa, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fik-ri Işık, Başbakan Ahmet Davutoğlu, Medel Elektronik Genel Müdürü Niyazı Sarımaden

tamamlanmış ve seri üretimine başlanılmıştır. Servo motor kontrol projesi çalışmalarına başlanmıştır.- 2011 yılında; E72-220 12kVA IP55 Sinüs Inverter projesi tamamlanmıştır.- 2012 yılında tramvaylarda HVAC beslemesi ve HVAC kontrolünde kullanılmak üzere geliştirilen LRV750-35 klima inverteri ve klima kontrol ünitesi tamamlanmış-tır. Kamera Kontrol Sistemi yazılımsal ve donanımsal olarak değiştirilerek yüksek performanslı olarak geliş-tirilmiştir. 315kW Asenkron Cer motor (İstanbul tüp geçit demiryolu araç motorları) test ünitesi projesi ta-mamlanmıştır. Yolcu Bilgilendirme Sistemleri, Klima Kontrol Sistemi, Klima Besleme Ünitesi, Yüksek Fre-kanslı DC-DC ve Akü Şarj Konvertör, Milgem (Milli Gemi) için İnvertör ve Pano Tasarımı projeleri ger-çekleşmiştir.

- 2013 yılında Gölcük Tersane Komutanlığı, İstanbul Tersane Komutanlığı ve İzmir Tersane Komutanlığı’na askeri standartlara uygun inverterler üretmiştir. Ha-fif raylı araçlarda HVAC beslemesi ve HVAC kontrolün-de kullanılmak üzeriLRV750-55 klima inverteri ve klima kontrol ünitesi tamamlanmıştır. 100kVA 3x1500 V bes-lemeli yardımcı konverter uygulaması tamamlanmıştır. Bu tablo tabii ki, bizim için büyük gurur kaynağıdır.

“Kuruluşundan bu güne kadar değişmeyen birinci hedefimiz, Türkiye’de ve dünyada gelişen teknolojiyi yakından takip ederek dünya kalitesinde cihazlar üretip, koşulsuz müşteri memnuniyeti sağlamaktır.”

“Türk sanayisinin ihtiyacı olan elektronik ürünleri ve sistemleri geliştirmeyi amaç edinen firmamız, çoğu mühendislerden oluşan tam zamanlı 15 Ar-Ge personeli ile çalışmalarına devam etmektedir.”

28 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Söyleşi

E&O: E&O: Bu çalışmalarınızın hiç kuşkusuz saygıdeğer karşılıkları da olmalı. Bu konuda görüşlerinizi alabilir miyiz? Niyazi Sarımaden: Medel Elektronik, tabii ki bu çalış-malarının karşılığında çok saygın sektör ödüllerine la-yık bulundu. En son, KOSKEB tarafından düzenlenen “Yılın İnovatif Ödülü”nü, son 3 yıl içindeki Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerimiz ile mevcut/yeni pazarlara ba-şarı ile sunulan yeni bir ürün, hizmet, uygulama, yön-tem veya iş modeli fikrimiz dolayısıyla aldık. Bu ödü-lü almaya, 15 adet faydalı model belgesi, 7 adet marka tescil belgesi, 18 adet tasarım tescil belgesi ve 4 adet TÜBİTAK projesi ile hak kazandık.

2014 yılında, Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TE-SİD) tarafından bu yıl 12’incisi düzenlenen “TESİD Ye-nilikçilik Yaratıcılık Ödülleri”nde, KOBİ Dalında Yeni-likçiliğin Ticarileştirilmesi Ödülü’nü, Kompakt Yardım-cı Konvertör ürünümüzle kazandık.

İstanbul Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıla-rı Birliği’nin 2013 yılında düzenlediği “Metalik Fikir-ler 2. Ar Ge Proje Pazarı Yarışması”nda da, geliştirdi-ği projeyle hem ilk 3’e girme başarısı gösterip ödül al-mış hem en çok proje üreten sanayici ödülünü alma-ya hak kazandık. 2012 yılında ise, “KOBİ ve Girişimci-lik Ödülleri”nde, “Yılın İnovatif Kobi Ödülü” başarı ser-tifikasına layık görüldük. Tüm bu ödüller tabii ki bize büyük mutluluk ve onur veriyor.E&O: Biraz da Medel Elektronik’in faaliyetlerinde söz eder misiniz? Niyazi Sarımaden: Firmamız, Sanayi ve Demiryolu ol-mak üzere başlıca 2 sektörde hizmet vermektedir. Sa-nayi sektöründe üretilen cihazlar ve otomasyon uy-gulamaları ile plastik, ambalaj, matbaa, demir-çelik, kâğıt, cam, dokuma-tekstil, vinç, asansör, elektrik santralleri, kömür madenleri, saç, tersane, gemi, v.b. sektörlerine hizmet vermektedir. Çözüm önerilerimizi kendi genellikle %100 kendi üretimimiz olan cihazlarla sağlamaktayız. Bu ürünlerin birçoğunun Türkiye’deki tek üreticisi sayılırız.

Kuruluşundan bu yana her geçen gün Ar-Ge çalışma-larına verdiği önemi arttırarak devam eden firmamız, AC Motor Vektör Hız Kontrolü, DC Motor Hız Kontrolü, Demiryolu Uygulamaları, Tersane Uygulamaları, Ke-nar Kontrol, Gergi Kontrol, Kamera Kontrol, Register Kontrol ve Otomasyon uygulamalarında ihtiyaç duyu-lan elektronik ölçüm/kontrol kartları, cihaz ve sistem-leri üretmektedir.

Çözüm önerileri için kullanılan ürünlerimizden bazı-larını şu şekilde açıklayabiliriz:AC MOTOR HIZ KONTROL CİHAZI: Asenkron motorun hızını ve yönünü kontrol etmek için kullanılan bir ci-hazdır. Bu motorlar her sektörde (plastik, ambalaj, ka-ğıt, demirçelik, gıda, tersane, gemi, v.b.) kullanılan makinaların hareketini sağlayan bölümler, pompalar, asansörler, vinçler, v.b. yerlerde kullanılmaktadır.

Motorun istenilen devirde kararlı bir şekilde kontrol edilebilmesi veya enerji tasarrufu yapılabilmesi için bu motorları kontrol eden ac motor hız kontrol cihazlarına ihtiyaç duyulmaktadır.

KAMERA KONTROL CİHAZI: Kamera kontrol sistemi baskı makinalarında yapılan baskının operatör tarafın-dan kolayca takip edilmesi için kullanılmaktadır. Ka-mera kontrol sistemi, senkron olduğu makinadan sü-rekli fotoğraf çekerek Monitör arka arkaya göstermek-tedir. Operatör giden ürünün gözle takip edemediğin-den arka arkaya gelen resimleri monitörden kolaylıkla takip etmesini, daha kaliteli ve hassas çalışmasını sağ-lamaktadır.DEMİRYOLU ÜRÜNLERİ: Demiryolu (TCDD) için tasar-ladığımız ürünlerin kullanım amaçları genel olarak şu şekildedir:

29ENDÜSTRİ OTOMASYON

Söyleşi

Demiryolu aracına gelen yüksek tek faz gerilim, araç-taki sistemler için daha düşük gerilime düşürülür ve kullanıcı isteklerine göre gerekli bölümlere iletilir. De-miryolu aracında kontrol ve kumanda edilen sistemler aşağıdaki gibi gruplandırılabilir:

I. Ana Elektriksel Gereksinimler: Klima, aydınlatma, oto-matik kapı ve bunları besleyecek olan şarj cihazları ile akü üniteleri başta olmak üzere, bu sistemlerin kontro-lünün sağlanabilmesi için gerekli arayüze sahip otomas-yon sistemleridir. II. Bilgilendirme Sistemleri: Haberleş-me, anons sistemi, sayaç sistemleri vb. sistemlerdir.III. Yardımcı ve Konfora Yönelik Sistemler: Makinistin araç işleyişini daha iyi sağlayabilmesi için gerekli yar-dımcı sistemler, eğlence sistemleri ve konfor sağlayan sistemlerdir.E&O: Bu faaliyetler çerçevesinde, ürün ve uygulama alanlarınız nelerdir? Niyazi Sarımaden: Firmamızın kendi tasarımı olan ci-hazların üretimi ve ayrıca endüstriyel otomasyon uy-gulamaları alanında 25 yıllık tecrübesi ile faaliyet gös-termektedir. Uygulama alanlarını ve ürünlerimizi şu şekilde gruplandırabiliriz:SEKTÖR 1: SANAYİ- ELEKTRONİK CİHAZ ÜRETİMİ: AC Motor Vektör Hız Kontrolü, DC Motor Hız Kontrolü, AC/AC Konvertör,

Kenar Kontrol, Gergi Kontrol, Kamera Kontrol, Regis-ter Kontrol, Otomasyon ve Otomasyon uygulamala-rında ihtiyaç duyulan elektronik ölçüm/kontrol kartları- OTOMASYON UYGULAMALARI;

SEKTÖR 2: DEMİRYOLLARIAkü Şarj Ünitesi, Enerji Besleme Ünitesi (EBU, Sta-tik Konvertörler), Elektrikli Dizi Yardımcı Inverter Sis-temi, Çok Gerilimli Konvertör,İklimlendirme (Klima Kontrol) Ünitesi, E72-220 Inverter, D72-24 Konvertör, Vakum Tuvalet, Temiz ve Atık Su Tanklarının Otomas-yonu, Otomatik Kapı Revizyonu, Yolcu Anons Sistemi, Yolcu Bilgilendirme ve Otomasyonu Ürünleri Çalışmış olduğumuz sektörlere test sistemleri, Kon-vertörler (AC/AC, DC/DC) gibi özel projeler de yap-maktayız.E&O: Sizin, plastik ve ambalaj sektörlerine yönelim özel ürünleriniz olduğunu biliyoruz. Bu konuda bizi bil-gilendirir misiniz?Niyazi Sarımaden: Medel Elektronik tarafından tasar-lanan ve üretilen plastik ve ambalaj sektörüne yönelik ürünlerimizi şu şekilde sıralayabiliriz:KENAR KONTROL: Çözülen, sarılan veya enine ve di-kine kesilen bobinlerin sensör aracılığı ile ürünün ke-

“Tüm bu ödüller tabii ki bize büyük mutlu-luk ve onur veriyor.”

“Firmamızın kendi tasarımı olan cihazla-rın üretimi ve ayrıca endüstriyel otomas-yon uygulamaları alanında 25 yıllık tecrü-besi ile faaliyet göstermektedir.”

30 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Söyleşi

narını takip eder. Bu sayede üründeki sarım bozuklu-ğunu sürekli olarak düzeltir. 0,01mm hassasiyetle ürü-nün aynı kenar hizasında gitmesini sağlar. Dilimleme, laminasyon, flekso, poşet film, kesim, kâğıt sarım ve çözüm makinelerinde kullanılır. GERGİ KONTROL: Çözülen yada sarılan bobindeki ürü-nü loadcell aracılığıyla ölçülerek, çözücüde ve sarı-cıdaki bobinin set edilen gerginlikte PID kontrolü ile düzgün sarım yapmasını sağlar. Tifturuk, flekso, lami-nasyon, dilimleme, ekstruder, film makinelerinde kul-lanır. Gergi kontrol sayesinde üretimde fire minimum seviyeye iner ve kalite maksimum seviyelere ulaşır.KAMERA KONTROL: Matbaa baskı makinelerinde ya-pılan baskının izlenebilmesini sağlar. Operatör izleni-mi 60 metre / dakika ‘ya kadar olan baskıyı izleyebilir. Bunun üzerindeki hızlarda baskı göz ile takip edilemez.Kamera kontrol sistemi ile yapılan baskının set edilen noktasındaki görüntüyü PC ekranına taşıyarak opera-törün baskıyı net izleyebilmesini sağlar. Bu da üretim-de kalite ve verimi arttırmayı sağlar. Flekso, tifturuk ve kalite kontrol makinelerinde kullanılır. REGİSTER KONTROL: Matbaa baskı makinelerinde film kâğıt gibi ürünler ısınmadan ve mekanik sorun-lardan dolayı baskıda kaymalar oluşmaktadır. Bu gibi durumlarda renkler arasındaki senkronizasyon regis-ter kontrol sistemi ile sağlanır. Baskı kaymaları foto-sel yardımı ile noktasal okunarak 0,01mm hassasiyet ile 800 metren/dakika’ya kadar hızlarda, 1 renkten 12 renge kadar kaliteli ve firesiz üretim sağlanmaktadır.

E&O: Ürünlerinizin servi hizmetleri de özel olmalı. Bu konudaki yaklaşımız nasıl?Niyazi Sarımaden: “Ürettiğimiz ürünler ve otomasyon uygulamalarımız için 7/24 teknik servis hizmeti sun-maktayız.” Yurt içinde yerli firma olmamızın getirdiği en önemli avantajlardan bir tanesi müşterilerimiz bek-lentilerini ve çalışma şartlarını çok iyi bilmemizdir. Sa-tış sonrası destek kapsamında; uygulamalar konusun-da deneyimli personelimiz ile devreye alma ve arızaya müdahale konusunda hızlı cevap verebilen bir firmayız. Özellikle kamu kuruluşlarına (TCDD, TSK, Devlet Has-taneleri, v.b.) yapmış olduğumuz çalışmalarda bu hiz-metimizin takdirini görmekteyiz. Yabancı menşeili ürünlere verilen satış sonrası hizmet gecikmeli ve çok daha pahalı olarak verilmektedir. Yurtdışındaki müşte-rilerimize de gerek bayilerimiz gerekse de merkez ser-visimizden aynı şekilde hizmet vermekteyiz.

E&O: Medel Elektronik, aynı zamanda, Endüstriyel Oto-masyon Sanayicileri Derneği – ENOSAD’ın da bir üyesi. Otomasyon konusunda görüşleriniz alabilir miyiz?Niyazi Sarımaden: Otomasyon, makineleri çalıştırmak için makinelerin kullanımıdır. Otomasyonda üç ilke vardır: birincisi ekonomik çalışmaların bir süreç bü-tünü oluşu, yani tüm ekonomik çalışma bir bütün ola-

“İşletmeler düzeyinde ve ülke düzeyinde ileri teknolojilere doğru gelişme, ülke kal-kınmasının temelini oluşturur. “

rak uyum içinde olmalıdır. İkincisi otomasyon süreci-nin altında bir göründü, düzen ve biçim vardır. Üçün-cü ilke ise otomasyonun kendini düzenleyici ve düzel-tici denetimi vardır. Ve bu ilkelerin gerçekleşmesi oto-matik makineler, elektronik kontroller ve bilgisayarlar, mekanik beyinler aracılığıyla olur. Yarının düğmelerle çalışacak fabrikasında belki de gerçekte üretim saha-sında hiç işçi olmayacaktır. Sonuçları bakımından bu-günkü otomasyonla üretim yapan sistemlerde çok az veya hiç işçi yoktur.

Ama aynı anda makinaya bilgi hazırlayan ve onu maki-naya veren programcılar, makina yapımcıları, makina yerleştiricileri, onarımcılar, vb. gibi yüksek beceri is-teyen işlerde çalışan inanılmaz çoklukta insan vardır. Ayrıca makinanın tasarımcıları, çizimcileri, sistem mü-hendisleri, matematikçiler ya da mantıkçılar gibi bü-yük sayıda eğitilmiş insan gereklidir. Son olarak yük-sek düzeyde düşünme, çözümleme ve karar verme ye-teneği olan büyük sayıda sanayi yöneticisi olacaktır.

İleri teknolojilere geçiş için yatırımda, planlamada ve eğitimde daha gelişmiş düzenlemeler yapılmalı ve yeni olanaklar sağlanmalıdır. Ancak gelişme düzeyinde bir sonraki aşama olarak ileri teknoloji seçimi ve otomas-yona doğru gelişmeler bizde de olmakta ve kaçınılmaz olarak daha da olacaktır.E&O: Son olarak eklemek istedikleriniz var mı?Niyazi Sarımaden: Tüm kullanıcılara ve müşterileri-mize bir-iki öneride bulunmak isterim. Ürünü alırken en ucuzu değil en doğru ve en ucuzu almaları gerekir. Satış sonrası desteği en kısa zamanda verebilen firma tercih edilmelidir. Tersi durumda ürünü aldıktan son-ra hesapladıkları kardan daha fazla zarara uğrayabilir-ler. Bu en doğru kararı ise uzman ve uygulama tecrübesi olan kişiler verebilir. Bizim sektörümüzdeki ürünler tam olarak vitrinden alınıp kullanılabilecek ürünler değildir. Bundan dolayı kullanıcılar, ürünlerini alırken uygulama konusunda tecrübesi olan kişi veya firmalar ile görüş-meliler. Tüm kullanıcılara ve müşterilerimize iyi ve çok verimli çalışmalar diliyorum.

31ENDÜSTRİ OTOMASYON

Söyleşi

Ürün ve Uygulamalar

■ Çok eksenli karmaşık CNC makineler, Beckhoff’un CX Serisi kompakt Gömülü PC’leriyle mümkün olan en iyi şekilde kontrol edilebilirler. Bu gerçek, İsviçreli Thal-mann AG şirketi tarafından yapılan ve 2010 yılından bu yana Beckhoff kontrol teknolojisiyle donatılan bükme makineleri tarafından kanıtlanmıştır. Açık PC ve Ether-CAT tabanlı kontrol platformu, müşteri geliştirmelerini hayata geçirirken daha fazla esneklik sağlıyor ve bunun sonucunda daha yüksek hassasiyet ve daha yüksek üre-tim hızı elde ediliyor.

TD-150 çiftli bükme makinesi: Thalmann’ın kontrol şaftı teknolojisi son derece hassas bükme sonuçları sunuyor. Çiftli bükme makinesi, maksimum 143°’ye kadar olan bükme açısında ± 0.5°’ye (temel modellerde ± 1°) ka-dar varan hassasiyeti yakalıyor ve yüksek performanslı hidrolik sistemi sayesinde, çıkış ve dönüş hareketlerinin kombinasyonu için inanılmaz şekilde yalnızca üç saniyeye ihtiyaç duyuyor.

Merkezi İsviçre, Frauenfeld’de bulunan Thalmann Masc-hinenbau AG, sac bükme konusunda uzmanlaşmış-tır. 1960 yılında piyasaya sunulan ilk el tipi makineleri-ni, metal levha kesme ve bükme amaçlı hidrolik tahrikli ve kombine makineler takip etti. Bugün şirket, kalınlığı 3 mm’ye kadar (400 N/mm²) çelik sac bükme kapasitesine sahip ve 18,2 m’ye kadar uzunlukta metal sacı şekillen-dirmekte kullanılabilecek standart ve özel makine yelpa-zesi sunuyor. Thalmann, küçük atölye işletmelerinin yanı sıra büyük sanayi işletmelerine de hizmet veriyor.

“Örneğin, bir endüstriyel sac işleme tesisi, jeneratör kap-lama panelleri ve ICE demiryollarında kullanılan ses ya-lıtım panellerini üretmek için bizim çiftli bükme makine-mizi kullanıyor. Fakat küçük bir sac işleme şirketi de aynı makineyi satın alıyor çünkü özel cephe panelleri yapıyor-lar ve çiftli bükme makinesinin işlevselliğine ihtiyaç du-yuyorlar,” diye açıklıyor Thalmann Maschinenbau Global Satış bölümünden Marco Cappello. Göründüğünden Daha Karmaşık:Metal Levha Şekillendirmede Çiftli Bükme İşlemiDöndürerek kıvırma işlemi düz sac üzerinde kenar bükümleri oluşturmak ve profiller meydana getirmek için kullanılıyor. Bükme kirişinin eksen etrafında yukarı doğru ve malzeme üzerinde sacın yüzeyine zarar vermeden yuvarlandığı bu teknik, nazik bir işleme tekniğidir. Bir bükme makinesi genellikle sacın üzerine yatırıldığı bir alt kiriş, sacı bükme kenarından alt kirişe sıkıştıran bir üst kirişten ve yukarı doğru hareket ettirilerek nihayetinde sacı istenen açıda büken bir bükme kirişinden oluşuyor. Thalmann’ın TC ve TD

Profil Üretiminde Maksimum Hız Ve Yüksek HassasiyetBeckhoff

www.beckhoff.com.tr

32 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Gömülü PC çiftli bükme makinesini kontrol ediyor

ENDÜSTRİ OTOMASYON 33

Ürün ve Uygulamalar

tipi çiftli bükme makineleri iki bükme kirişiyle donatılmıştır; saclar bükme işlemi sırasında çevrilmesine ya da döndü-rülmesine gerek kalmadan yukarı ve aşağı bükülebiliyor. Bu, bükme işlemini hızlandırıyor ve makinenin üretim ka-pasitesini önemli ölçüde artırıyor. Çiftli bükme makine-sinde toplam dokuz eksenin kontrol edilmesi gerekiyor.

CX Gömülü PC Karmaşık CNC İşlevlerini GerçekleştiriyorThalmann makinelerinin otomasyonu, Thalmann’ın 25 yıldır başarıyla birlikte çalıştığı İsviçre, Rorschach’tan Regatron AG tarafından yönetiliyor.

“Hala işletmede olan kurduğumuz ilk kontrol sistemle-ri donanımsal bir PLC’yi esas alıyordu,” diye anlatıyor Regatron AG Kontrol ve Sürücü Teknolojisi bölümünün Ürün Geliştirme Yöneticisi Felix Lanter.

Ancak Regatron, ilk PC-tabanlı kontrol sistemlerini henüz 1991’de MS DOS bilgisayarlarla kullanmaya başladı, iler-leme Windows’lu ve Ethernet’li ilk Endüstriyel PC (IPC) ile 2003 yılında devam etti.

“2010 yılında Beckhoff teknolojisine geçtik,” diyor Felix Lanter. Modern makinelerin artan karmaşıklığı, kontrol sisteminde bir jenerasyon değişikliği gerektirdi. Beckhoff çözümünü kullanmayı tercih etmemizin birçok sebebin-den biri Beckhoff’un bir hidrolik yazılım kütüphanesi su-nabilmesiydi. Üç servomotor eksenini ve ardından altı ek hidrolik ekseni sürmeniz gerektiğinde bu büyük bir avan-

taj oluyor.” Regatron’un yazılım programcısı Patrick Ruf, Beckhoff teknolojisinin diğer olumlu yönlerini şöyle be-lirtiyor: “CX1020 Gömülü PC’ler, uygun maliyetli, ölçek-lenebilir ve teknik bakımdan yüksek kalitede bir kontrol sistemi kurmaya olanak sağlıyor. Uygun Servo Sürücüler ve analog Bus Terminalleri eksenleri sürmek için kullanı-lıyorlar. Ayrıca, kontrol çözümünün kurulması anlamında çok esnek olabiliyor ve çok çeşitli sinyaller arasından se-çim yapabiliyoruz.

Örneğin, müşteriye özel gereksinimlerin uygulanma-sı gerektiğinde kontrol çözümü genişletilebiliyor. Yazı-lım da buna denk esneklik sağlıyor; Beckhoff’un TwinCAT NC PTP yazılımını kullanıyoruz. Mevcut Windows taban-lı HMI kullanıcı arabirimimizi herhangi bir sorun olma-dan kullanmaya devam edebiliyoruz. Arabirimi büyük de-ğişiklikler yapmadan TwinCAT ADS protokolünü kullana-rak kontrol sistemine uyarlamayı başardık.”

Tümleşik Emniyet Teknolojisi“Tabii ki, bükme makinesi kontrol çözümünün önemli bir unsuru, operatörün güvenliği,” diyor Stefan Kern. Thal-mann, makine güvenlik standardı şartlarını karşılamak amacıyla, EtherCAT Terminal sistemine sorunsuz bir şe-kilde entegre olan Beckhoff EL6900 Emniyet PLC termi-nalini kullanıyor. TwinSAFE olarak adlandırılan bu emni-yet çözümü,IEC 61508’e ve DIN EN ISO 13849 PLe’ye göre SIL 3’e kadar uygulamalar için onaylıdır

Regatron yazılım programcısı Patrick Ruf Thako bükme makinesinin işletme panelinde

Tüm Thalmann makinelerinde bir lazer bariyer sistemi çalışma alanında maksimum güvenlik sağlıyor.

34

Ürün ve Uygulamalar

Acil duruş, emniyet kapısı izleme, çiftli el kontrol vb. gibi güvenlik fonksiyonlarının seçilmesi ve birleştiril-mesi kolaylıkla gerçekleştirilebilir. Standart TwinCAT SystemManager’da uygun şekilde yapılandırılıyor ve ma-kine programıyla aynı PC platformu üzerinde bağımsız çalıştırılıyor ve emniyet fonksiyonları makine programı-na bağlanabiliyor.

ÖlçeklendirmeMakine üreticisi Thalmann için odak noktası her zaman müşterileridir. Bu nedenle genel standart bir makine tipi yok, bunun yerine esas olarak müşterinin gereksinimle-rini dikkate alan ve büyüklük, uzunluk, işlevsellik vb. ba-kımlardan çeşitlilik gösteren özel makineler var.

“Çeşitli müşteri gereksinimleri, uygun şekilde adapte edi-lebilen bileşenler, sistemler ve kontrol sistemleri kullan-mamızı gerektirdi” diye açıklıyor Marco Cappello.

Baş tasarımcı Stefan Kern de bu görüşü paylaşıyor. “Ma-kinenin ve kontrol sisteminin karmaşıklığının tam olarak birbirleriyle eşleşmesi gerekiyor. Şu anda, maliyetler ne-deniyle belirli özelliklerinden vazgeçmek durumunda kal-dığımız bir proje üzerinde çalışıyoruz. Bunun sonucunda ortaya, daha küçük, daha fazla hedefe yönelik fonksiyon çeşitliliği bulunan temel sürümümüz çıktı.”

Bu kavramın aynı zamanda kontrol çözümü üzerinde de etkileri olacak, yani makineye ilişkin çeşitli gereksinimle-rin programlamaya yansıtılması gerekiyor. “Öte yandan, tek tip tasarımı mümkün olduğunca korumak istiyoruz,” diye açıklıyor yazılım uzmanı Patrick Ruf. “Kontrol çözü-

münün yapısını herhangi bir bireysel fonksiyonun alanı-nı kolayca genişletebileceğimiz şekilde tasarlamaya dik-kat ettik. Aynı zamanda tüm makineleri birbiriyle uyumlu olacak şekilde yapmaya çalışıyoruz, böylece en eski ma-kineye bile bir güncelleştirme uygulanabiliyor.”

Ethercat Servo Sürücüler: Dinamikler Kontrol AltındaBükme makinelerinin servomotor tahrikli eksenle-ri Beckhoff’un AX5000 EtherCAT sürücüleri tarafın-dan kontrol ediliyor. Thalmann, servomotor olarak Beckhoff’un AM3000 serisi kutuplu sargılı motorlarını kullanıyor. Hidrolik valfler, EL4001 EtherCAT analog çı-kış terminalleri üzerinden kontrol ediliyor. Eksenlerin ko-numlarının belirlenmesi ve açısal konumların ölçülmesi, EL5001 dijital mutlak döner enkoder terminalleri kullanı-larak gerçekleştiriliyor.

Aynı zamanda çok sayıda izleme işlevi de makine prog-ramlamasına dahil edilmiş ve bunlar sorunsuz çalışma-yı sağlıyor. Örneğin hidrolik yağ için, sıcaklık izleniyor, debi ölçülüyor ve yağ filtreleri kontrol ediliyor. “Beckhoff Bus Terminallerinin büyük bir avantajı da bunları hemen hemen her şeyi kontrol etmek için kullanabilmemiz” di-yor Felix Lanter.

Uzaktan Bakım Ve Tanılama, Yeni Bir OlanakThalmann AG, bükme makinelerini dünya çapında satı-yor.Bu çerçevede, PC kontrollü makineler için potansi-yel servis seçenekleri ilgi çekici. “Thalmann geçmişte ge-leneksel servisi yöntemleri uygulamışsa da, özellikle çift-li bükme makineleri için web tabanlı uzaktan servis seçe-nek sunuyor” diye belirtiyor Marco Cappello.

Müşteri ihtiyaçlarına ya da bükme programlarına bireysel olarak adapte edilmiş tutucu parmaklar:Burada sac üzerindeki çok küçük bir temas alanı için bir durdurucu parmak görülüyor.

36 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Neteswww.netes.com.tr

Tektronix Mso 5000 Karışık, Sinyal Osiloskopu-Mixed, Signal Oscilloscope-

Sayısal Sorun Giderme Çalışmalarına Hız Kazandıran Yeni Bir Performans Boyutu Ekler

■ Günümüzde sayısal sistem tasarımcıları sürekli artan sistem karmaşıklığının zorlukları yanında, tipik olarak ta-sarımları ile ilişkili analog sinyaller, yüksek ve alçak hız-lı seri haberleşme ve mikro işlemci veri yolları sorunla-rı ile de karşılaşırlar. Sayısal problemlerin temel nedeni, analog ve sayısal sinyallerin görüntülerinin her ikisinin-de incelenmesi ile tespit edilir. Sayısal devrelerinin hata ayıklama ve verifikasyon çalışmalarında Karışık, Sinyal Osiloskopu (MSO) ideal bir çözümdür.

Netes Mühendislik’in satışını yapmakta olduğu Karışık Sinyal Osiloskopların en son serisi Tektronix MSO5000, erişilemeyen osiloskop performası yanında, yüksek per-formanslı,16 kanallı, her bir kanal için 16.5 Gs/s örnek-leme hızı, lojik zamanlama analizörü işlevselliği berabe-rinde paralel/seri veri yolu protokol tetikleme ve dekoder özellikleride sunar. Bu neden ile, Karışık Sinyal Osilos-kopları (MSO), sayısal devrelerde yüksek hızda hata ya-kalama, güçlü tetikleme, yüksek çözünürlükte veri edi-nim kabiliyeti ile tercih edilen analiz aletidir.

Tektronix MSO, sayısal ve analog sinyallerin belirgin ka-rakteristiklerini yakalayıp, zaman korelasyonu formunda görüntüleyip, sayısal sinyallerin bütünlüğünün iç görü-nümünü sunar.

Sayısal eşik değerlerin ayarlanmasıKarışık, sinyal osiloskopların sayısal kanalları, “yüksek” veya “alçak” lojik seviye sinyalleri, sayısal devreler gibi görür. Bu demektir ki, eğer lojik sinyal, titreme, ani aşırı gerilim yükselmesi ve toprak atlaması gibi analog karak-teristikler nedeni ile geçici ani değişikliklere maruz kal-mıyor ise, bu analog karakteristikler MSO tarafından dik-kate alınmaz. Lojik analizörde olduğu gibi MSO eşik de-ğerleri gerilimini sinyalin “yüsek” veya “alçak” seviyesi-ni tespit etmek için kullanır.

Tektronix MSO 5000 serisi, her bir kanal için ayrı eşik değeri ayarlaması ile karışık lojik ailesi devrelerinde-ki hata giderme çalışmalarında çok yarar sağlar. Diğer MSO’’larda eşik değeri prob podu ile sınırlıdır ( 8 kanal bir grup- 8 kanal bir pod’a bağlı), bu durumda TTL sin-yaller bir pod’a , LVPECL (Low-Voltage Positive Emitter-Coupled Logic) - Alçak-Gerilim Pozitif Emetör Kuplaj-lı Logic (AGPEKL) -sinyaller diğer pod’a bağlanmalıdır.

Sayısal edinim için hazırlıkMSO ile sayısal edinim yapmaya hazırlanmak için, ya-pılması gereken belli başlı iki iş bulunmaktadır. Birinci-si lojik analizörde olduğu gibi, ölçülecek lojik ailesine uy-gun olarak kanalların eşik değerlerinin konfigüre edilme-sidir. Diğeri ise, bilindiği gibi analog sinyalin yakalanma-sı prob ucunda başlar, Tektronix MSO 5000 yenilikçi pa-sif problama sistemi ile 3.9 pF kadar olan düşük kapasitif yükleme ve 1GHz Bant Genişliği ile, skew-kayıklık ( ilgi-li iki kenar arasındaki zaman farklılığı) ayarları yapılarak, analog ve sayısal sinyaller arasındaki zaman korelasyonu hassas bir şekilde sağlanır. Sayısal ölçümleri basitleş-tirmek için, sayısal prob probagasyon (yayılma) gecik-mesi, MSO tarafından kompanse edilebilir, böylece sayı-sal kanallar için deskew- kayıklığı giderme (compansa-te probe timing-probe zamanlama kompanzasyonu) aya-rı yapmaya gerek kalmaz.

Şekil 1: 5 V CMOS sinyali için MSO eşik değerinin 2.5V ayarlanması

Zamanlama (timing) ve Durum (state) edinimiSayısal sinyallerin edinimi iki şekilde yapılabilinir: za-manlama veya durum edinimi. Zamanlama ediminde, MSO belirlenmiş örnekleme hızında, sayısal sinyali dü-zenli arakılklar ile tarar. Her bir örnekleme noktasında, MSO sinyalin lojik durumunu hafızaya alıp, sinyalin za-manlama diyagramı yaratılır. Diğer yanda durum edini-minde, sayısal sinyalin durumunun geçerli ve kararlı ol-duğu belirli zamanlar tarif edilir: bu durum senkron ve saat darbeli sayısal devrelerde yaygındır. Lojik analizör-ler hem zamanlama (asenkron) hem de durum (senkron)

Ürün ve Uygulamalar

Ürün ve Uygulamalar

37ENDÜSTRİ OTOMASYON

edinimini sağlarlar. Karışık Sinyal Osiloskopu MSO, sayı-sal kanallarının sinyal edinimi, lojik analizörlerin zaman edinimi modunda, sinyal edinimi gibidir. MSO, zaman-lama edinimini saat darbeli veri yolu ekranı ve olay tablo-su olarak her ikisnide çözer, böylece lojik analizörün du-rum edinim ekranının benzeri ortaya çıkar.

Şekil 2: MSO serisi ile zaman edinimine örnek. Aygı-tın saat sinyali kullanılarak tariflenmiş ve çözülmüş dört adet paralel veri yolu.

Renk kodlu sayısal dalga şekli ekranıSayısal zamanlama dalga şekilleri, analog dalga şekilleri-ne benzemektedir, fakat lojik sinyallerin sadece “yüksek” ve “ alçak” seviyeleri görülür. Zamanlama edinim anali-zinde genellikle belirli bir zaman noktasındaki lojik değer-lere odaklanılır, bir veya birden fazla dalga şeklinin kenar-larının geçişleri arasındaki zaman ölçülür. Analizi kolay-laştırmak için, MSO renk kodlu sayısal dalga şekli ekranı özelliğine sahiptir, bu özellik ile örneğin “alçak” lojikler mavi, “yüksek” lojikler ise yeşil renk ile sayısal dalga şek-li üzerinde görülebilinir, böylece geçişler ekran üzerin-de görülmese bile lojik değerleri kullanıcı görebilir. Dal-ga şeklinin etiket rengi prob renk kodu ile uyumlu olma-sı halinde, hangi sinyalin hangi test noktasına ait olduğu kolaylık ile tespit edilir.

Şekil 3: Prob renk kodları dalga şekli renk kodlaması ile uyumlu, sinyalin hangi test noktasına aitolduğu ko-laylık ile tespit edillir

Sayısal zamanlama dalga şekilleri veri yolu teşkil etmek üzere gruplandırılır. Bir sayısal sinyal en sağdaki basa-mak olarak tarif edilir, ve diğer sayısal sinyaller, ikili sa-yının en soldaki basamağına kadar olan basamakları ta-nımlar. MSO, veri yolunu ikili veya hex sayı olarak çözer. MSO aynı zamanda olay tablosuda yaratır. Her bir durum zaman bilgisi ile etiketlenmiş olduğu için zaman ölçüm-leri basitleşir.

Yeni Tektronix MSO5000 Serisi karışık sinyal osiloskopu, paralel veri yollarını saat dabeli veya saat darbesiz for-matlar kullanarak çözer. Saat darbeli kod çözmede, MSO, saat olarak belirlenmiş sinyalin yükselme, düşme veya her iki kenarındaki zamanda veri yolunun lojik durumunu belirler. Böylece veri yolunun sadece geçerli değişimle-ri görülür, verinin geçerli olmadığı tüm değişimler hariç tutulur. MSO, çözmede saat darbesiz format kullanması halinde, MSO her bir örnekleme noktasında veri yolunu çözer, ve veri yolundaki tüm değişimleri gösterir. MSO saat darbeli çözme yaptığı zaman, çözülmüş veri yolu ek-ranı ve olay tablosunun görüntüsü, lojik analizörün du-rum ekranına çok benzer. Veri yolu çözümü edinim son-rası bir proses olduğu için, analiz sırasında çözme forma-tının değiştirilmesi esnekliği bulunmaktadır.

Tetikleme KabiliyetiYeni MSO5000 serisi komple bir tetikleme seti sunmak-tadır, dahil olan tetikleme çeşitleri:runt, lojik-logic,dabe genliği/glitch- pulse width/glitch, setup/hold violation, geçiş süresi- transition time, seri paket - serial packet, ve paralel-veri-parallel data bu tetiklemeler ile ana olay-lar hızlı bir şekilde tespit edilir. 20sMpoints- Mnokta veya daha fazla kayıt uzunluğu ile tekli edinimlerde ilgi doyu-lan bir çok olay yakanabilir- binlerce seri paket – yüksek çözünürlükte olmaları nedeni ile münferit sinyal deytay-larını görmek için zum yapılabilinir.

Bu tetikleme kabiliyetleri, MSO’nun otomatik ölçme özel-liği ile kullanılması halinde, belirgin bir olay veya olay-lar kombinasyonun tetiklemesini gerçekleştirir. Örneğin enstrüman, imleçler arasındaki pozitif ve negatif darbe genişliğini ölçmek için konfigüre edilebilinir. “Run” “Baş-lat” komutu ile çoklu edinimlerin sonucunda ölçme ista-tistiği üretilir.

Alternatif olarak TTL burst sinyalinin doğrulanması için, her bir pozitif darbeyi ölçüp, önceden ayarlanmış değe-rin dışında olan darbe genliğinde tetikleme yapacak şekil-de konfigüre edilebinir. Tek çekimli “Single –Shot” mo-dunda kullanılması halinde MSO ölçümü yaptıktan son-ra, tetiklemeyi durdurur, böylece uygun olmayan darbe-nin analizine olanak sağlanır. Hata tetiklemesi ile yapılan doğrulama teknikleri uzun süreli sinyal izlenmesinde kul-lanılabilinir. Tasarımın tüm gece veya hafta sonu uzun süreli denemesi sağlanır.

Ürün ve Uygulamalar

Arama araçlarıUzun bir dalga şekli kayıtı üzerinde ilgilenilen bir olayın tepit edilmesi, uygun arama araçları olmaması halinde çok zaman kaybına neden olur. Günümüzde yapılan kayıt uzunluğu, bir çok milyon veri noktasından meydana gel-diği için, binlerce sinyal aktivitesinin görüntüsünü kaydı-rarak taramak gerekir.

Tektronix MSO5000 serisinin güçlü tetiklemesi ile, sin-yal hatalarını bulup, seri veya paralel veri yolu içeriğin-de tetikleme yaparak, veri edinimi problemli alan üzeri-ne odaklar. Bununla beraber, veri edinimi gerçekleştikten sonra tetikleme bir daha uygulanmaz. Kayıt üzerinde ma-nüel olarak arama yapmak, sinirlendirici ve zaman kaybı-na neden olan bir işlemdir.

Belirtilen problemin üstesinden gelebilmek için, bu osi-loskoplarda kapsamlı arama ve dalga şekli navigasyon kabiliyeti sağlayan Wave Inspector® kontrol seti bulun-maktadır. Bu kontroller ile kayıt üzerinde hızlı kaydırma ve zumlama yapılabilmekte, birkaç saniye içerisinde kul-lanıcının kaydın bir ucundan diğer ucuna geçmesi sağ-lanmaktadır. Kullanıcı ilerki bir aşamadaki araştırma için lokasyon işaretleyebilir veya tarif edilmiş kriter için ka-yıt arayabilir. Aramaların içeriğinde, analog, sayısal ve seri veri yolu verilerini içerebilir, tarif edilmiş olay her

gerçekleştiğinde, sistem otomatik olarak işaretler, böyle-ce kullanıcı olaylar arasında hızlı bir şekilde hareket ede-bilir. Veri bulunduktan ve işaretlendikten sonra, oluşum-lar arasındaki navigasyon ön panelde yer alan ‘bir önce-ki- previous’ ‘sonraki-next’ tuşlarına basılarak basitçe ye-rine getirilir. Belirtilen tetikleme tipleri kenar-edge tetiklemesi, dar-be genliği tetiklemesi-“pulse widths”, “runt”, “set-up/hold times”- kurma /durdurma zamanı, lojik-“logic”, yük-selme/düşme&değişim zamanları-“rise/fall & transition time” ve veri yolu değerleri içinde arama araçları mev-cuttur. ÖzetTasarımlarında sayısal analog sinyallerin etkileşimini,analog ve yazılım veri yolu işlemlerini doğru-lamak isteyen tasarımcılar için Karışık–sinyal osiloskopları “Mixed-signal oscilloscopes” paha biçilemez değerdedir.

Lojik Zamanlama-“Logic Timing’” işlevselliğini, osilos-kop kullanmanın kolaylığı ile sunar, yenilikçi yüksek per-formanslı pasif problama, güçlü sayısal tetikleme , yük-sek çözünürlükte 16,5 Gs/s örnekleme hızına kadar edi-nim kabiliyeti, dahili analiz kabiliyeti ve özel uygulama paketleri ile sayısal devrelerin hata ayıklaması ve doğru-lamasında kullanılan kapsamlı bir araçtır.

40

Ürün ve Uygulamalar

■ Çalışma Şekli

Genel BakışDikey paketleme uygulamalarında, ısıl şekillendirme ger-çekleştirilecek şekilde bir rulodan plastik film malzeme-nin yüksek doğrulukta çekilmesi ve beslenmesi, hacmin dozajlama ile ürünle doldurulması, paketin kapatılması ve kesilerek boşaltma konveyörü ile taşınması amacıy-la servo motor teknolojisi kullanılır. Dolum ve kapatmayöntemi makineden makineye değişirken, dikey paketl me uygulamaları temel olarak iki kategoriye ayrılır; Sü-rekli hareketli torbalama makineleri ve aralıklı hareketli

torbalama makineleri. Besleyiciye giren ürün, zor akışlı sı-vılardan katı maddelere farklılık gösterebilir ve genellikle makinenin tasarlanmasında önemli bir rol oynayacaktır.

Önemli otomasyon bileşenleriHer bir gerçek servo motorun hareketinin aynı anda ba lamasını sağlamak amacıyla, Basit Hareket Modülü prog-ramlama ortamının bir parçası olarak sanal servo mo-tor hareketine bir elektronik hat mili aracılığıyla kuman-da edilebilir. Bu kontrol işlemi, programın GX Works2 (iQ Works’ün bir parçasıdır) ile yazıldığı LD77MS kontrolörü üzerinden gerçekleştirilir.

UygulamaKapatma işlemi, önceden doldurulmuş olan torbanın üs-tünün kapatılması ile aynı anda torbanın alt kısmının ka-patılmasını sağlayacak şekilde mutlak servo hareketle-ri ile gerçekleşir. Her bir tamamlanmış torbayı borudan serbest bırakacak şekilde malzemeyi kesen bir bıçak ha-reket eder. Torba daha sonra kutulamaya taşınmak üzere çıkış bandının üzerinedüşer.

Mitsubishi Electric Ile Dikey PaketlemeUygulamanızı Çalıştırın Ve Maliyetleri Azaltın

Mitsubishi Electricwww.mitsubishielectric.ae/turkey

42 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Entek Otomasyon, Parker Elektromekanik Ürün Grubu HMR Serisi

■ Parker’in yüksek performanslı HMR lineer serisi iş elemanları ailesi geniş uygulamalara hitap ediyor. Entek Otomasyon – Hareket Kontrol ürün grubuna eklenen yeni HMR serisi, uzman mühendislerin öncülüğünde sanayi-nin hizmetinde.

Parker Hannifin’in yeni Origa HMR elektromekanik line-er iş elemanı serisi hem kayışlı hem de vidalı mil tekno-lojilerini içermektedir. Yeni 85 ve 110mm gövde ölçüle-ri mevcut 150, 180 ve 240mm gövde ölçülerini tamam-lıyor ve örneğin küçük parçaların taşınması ve monta-jı gibi daha düşük yük ve moment talebi olan uygulama-lara cevap veriyor. Tüm ölçüler temel yapıda ya da des-tekli tip gövde yapısında temin ediliyor. Bununla birlik-te, entegre montaj seçenekleriyle HMR, hassas konum-landırmadan yüksek dinamik hareketlere kadar geniş bir uygulama alanında, kurulum ve devreye almayı önem-li miktarda tasarrufla sunmaktadır. Origa HMR, Parker Hannifin’in yeni elektromekanik lineer iş elemanı seri-si sadece esnek ve kullanıcı dostu kurulum ve montaj seçenekleriyle değil çeşitli özelliklerle de pazarda yerini aldı. Bu seçenekleri referans ve limit sensörleri, konum sensörleri, fren sistemleri, IP54 koruma sınıfı, harici yağlama noktası şeklinde sıralayabiliriz. Bununla birlik-te kullanıcıların rahatını sağlamak için iş elemanı, redük-tör, motor ve sürücüsüyle tam bir paket sunulabiliyor. Modüler tasarımı sayesinde yeni HMR serisi koruma

kapakları dahil olarak IP20 ya da IP54 koruma sınıfına uygun temin edilebilir. Kayışlı tip HMR’nin eşsiz tasarı-mı sayesinde motorun montajını her şekilde yapabilirsi-niz. Motorun herhangi bir yönde montaja imkan verme-si sayesinde kullanıcı, yapılandırma ve ayarlama sırasın-da eşsiz bir esnekliğe sahip olur. Esneklik burada sona ermiyor! Alt ve yan kanallar sayesinde HMR makine göv-desine ya da harici desteklere monte edilebilir. Limit ve referans sensörleri çıkarılabilir kapaklar sayesinde göv-denin içine ya da dışına monte edilebilir.

Özellikle yüksek hızlarda limit sensörleri ile şok emici-ler birlikte kullanılarak yüksek konfor ve darbe koruma-sı sağlanabilir. Çıkarılabilir kapaklar kullandığında kulla-nıcı, yağlama için bu kapaklar üzerindeki yağlama nok-tasını kullanır ve kapakları sökme gereği duymaz. Sahip olduğu fren, emniyet ihtiyacını ya da bulunduğu konumu sabitlemek amacıyla kullanılır. Frenler, iş elemanı dikey monte edildiğinde daha etkilidir. HMR’nin sahip oldu-ğu çoğu seçenek kapaklar altına gizlenebilir. Bu saye-de kirlenme, mekanik hasarlar gibi etkilerden korun-muş olur. Origa HMR sert ve ıslak çalışma koşullarına uygun üretilmiştir. Bu sayede yiyecek-içecek üretimi ve şişeleme-paketleme gibi uygulamalarda rahatlıkla kul-lanılabilir. Entek Otomasyon olarak tüm ihtiyaçlarınızı uzman mühendis kadromuzla eksiksiz tespit eder, ürün-leri tek kanaldan tedarik edebiliriz.

Entek Otomasyonwww.entek.com.tr

Ürün ve Uygulamalar

44 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Ürün ve Uygulamalar

Phoenix Contactwww.phoenixcontact.com.tr

Profesyonel ve Kolay Markalama

■ Doğru Baskı Sistemini Kullanarak Tasarruf Elde EdinNorbert Hoemann, Ürün Pazarlama, Markalama Sistemleri, Phoenix Contact GmbH & Co. KG, Blomberg, Almanya Ma-liyet baskıları arttıkça hızlı devreye alma, yüksek işlevsellik ve sistem sürekliliği daha da önem kazanmaktadır. Bununla birlikte artan işlevsellik elektrik kablajının kapsamını ve zor-luğunu da arttırmaktadır. Termal transfer yazıcıları verimli ve ekonomik markalama sağlar.

Optimum baskı sistemi ve etiketleme yazılımı tüm alan-larda esnek ve ekonomik markalama sağlar.

Bakım veya onarım yapıldığında duruş sürelerinin kısa ol-ması önemlidir. Bu nedenle belirgin ve kalıcı markalama çok önemlidir: Klemens, kablo ve ekipmanların etiketlen-mesinde uygulamaya özgü markalama ürünleri gerekir.

Planlama ve MühendislikGünümüzde elektrik tesis ve sistemlerinin planlanmasın-da genellikle CAE sistemleri kullanılmaktadır. Markalamay-la ilgili tüm bilgiler, örneğin kablo tanımları ve kesit bilgi-leri burada saklanır. Phoenix Contact’ın Clip Project yazı-lımı gibi yazılım programları, yazdırılacak etiketleme veri-lerini hazırlamak için kullanılır. Program; bağlantı noktala-rı, kablolar ve iletkenler ile ilgili bilgileri ve devre şeması-nın tanımları gibi bilgileri belli başlı CAE sistemlerinden tek tuşla alır. Sipariş ,parça ,tasarım ve montaj listelerini üre-tir ve ayrıca klemens dizisinin iki boyutlu çizimini elde et-mekte kullanılabilir. Pano imalatçısının müşterisinden CAE verilerini elektronik ortamda alamadığı durumlarda, etiket-leme bilgileri Clip Project yazılımına manuel olarak da giri-lebilir. Phoenix Contact’ın sunduğu markalama malzemele-rinin şekil ve teknik verileri yazılıma entegre edildiği için se-çimi basittir. Ürün bilgileri Internet üzerinden düzenli ola-rak güncellenir.

Markalama Malzemelerinin SeçimiMarkalama malzemelerinin tipi uygulamaya ve prosese göre belirlenmelidir. Örneğin ; pano imalatçısında montaj

sürelerini kısaltmak için hızlı ve basit kullanım önemlidir. Elektrik sistemlerini devreye alırken veya onarım sırasında basit değişim de dikkate alınmalıdır. Elektriksel komponent-lerin markalanmasında klemens, kablo/iletken ve ekipman olarak ayrım yapılır. Belirgin bir baskı dar alanlarda bile bil-ginin kolay okunabilmesini sağlar (Şek. 2). Çeşitli ekipman ve klemenslerin markalamasında standart bir kalite elde et-mek için markalama malzemeleri çeşitli üreticilerin ürünle-rine uygun olmalıdır. Markalamayı seçmeden önce birçok faktör dikkate alınmalıdır.

- Hangi malzemelere izin verilmektedir? Silikon, halojen, kadmiyum? - Malzeme hangi kimyasallara dayanıklı olmalıdır? Yağlar, petrol ürünleri, gresler, alkaliler, asitler?- Hangi sıcaklık aralığı gereklidir?- UL veya CSA gibi onaylar gerekli midir?- Malzeme UL 94’e göre hangi yanmazlık sınıfında olmalı-dır?

Malzeme gereksinimleri sektörlere göre farklılık gösterir, örneğin ulaşım, enerji, gıda endüstrisi, nükleer santraller, makine imalatı, pano ve fabrikalar.

Uygun Baskı Tekniğinin Seçimi

Klemens, iletken, kablo veya ekipman: termal transfer yazıcısı küçük fontlarda bile kaliteli bir baskı sunar

Gelişmiş markalama kalıcılık, okunabilirlik, güzel görünüm, mekanik ve kimyasal etkilere yüksek dayanım gibi birçok avantaj sunar. Çeşitli baskı teknikleri bu talepleri karşılar. Örneğin bir lazer yazıcı baskının uzun süre kalıcı olmasını sağlar. Bununla birlikte bu yazıcı yüksek maliyetler nede-niyle pano imalatında nadiren kullanılır. Plotter gibi mürek-kep bazlı sistemler daha sık kullanılır. Bu durumda solvent bazlı bir mürekkep kullanılır. Prensip basittir ancak plotter

Ürün ve Uygulamalar

kaleminin kuruma problemi vardır. Mürekkep bazlı sistem-ler baskı mürekkebinin gereken akışkanlıkta olmasını sağla-yan solventler içerir. Buharlaşma sonucunda, ısı olsun veya olmasın, alkol, yağ veya su gibi solventler ortama dağılır ve mürekkep sertleşir. Buharlaşma bir çok faktöre bağlı oldu-ğu için bu süreç çok zor kontrol edilir. Ortam sıcaklığı, nem ve baskı işlemleri arasında geçen süre belirleyici rol oynar. Baskı süreçlerini sürekli olarak planlamak her zaman müm-kün olmaz. Ayrıca kurumuş kalem ve kartuşlar çevreye za-rar verir. “Bluemark” yazıcısı mürekkep püskürtme teknolo-jisini kullanır. Phoenix Contact’ın geliştirdiği sistem solvent bazlı mürekkep kullanmaz, bunun yerine solvent içermeyen etiketleme sıvısı kullanır. Bu nedenle plotter sistemlerinde-ki kuruma problemleri yaşanmaz. Sıvıyı kurutmak için LED teknolojili UV ışını kullanılır. Bunun sonucu olarak etiketler solventlere, yağ veya kir bulaşmasına ve çizilmelere daya-nıklıdır. Bu yazıcı sistemi yüksek hacimli baskıya uygundur.

Esnek Alternatif : Termal Transfer YazıcısıTermal transfer yazıcısı solvent bazlı markalama sistemleri-ne bir alternatiftir. Termal baskı kafası ana elemandır. Bas-kı kafası üzerindeki ısıtıcı elemanlar arasındaki mesafe baskı çözünürlüğünü belirler. Günümüzde 300 dpi standarttır ve 0.5 mm ebadındaki fontlar bile basılabilir.

Tek mürekkep renkli termal transfer yazıcısı: yazıcı çok uzun bir süre kullanılmasa bile her zaman baskıya hazır durumdadır.

Isıtıcı elemanlar çok hızlı şekilde ısınır ve soğur. Mürekkep bir folyo üzerine kaplanarak mürekkep şeridini meydana ge-tirir. Baskı kafasındaki ısıtıcı elemanlar mürekkep şeridiyle temas ederek mürekkebin etiket üzerine aktarılmasını sağ-lar. Elde edilen baskı kir tutmaz, alkali ve asitlere ve ayrıca 150 °C sıcaklığa dayanıklıdır. Termal transfer şeridi üç ana elemandan oluşur:

- Polyester tabaka (3.5–6 μm)- Isıya hassas transfer kaplama (vaks, reçine, vaks/reçine, 2–4 μm)- Taşıyıcı folyoTek mürekkep rengiyle çalışan bu sistemin avantajları düşük satınalma maliyeti, yazıcının kompakt ve taşınabilir olması, ve yazıcının hazırlık ve bekleme süresi olmadan her zaman hazır olmasıdır. Günümüzde endüstriyel ortamda etiket ve daralan makaron baskısında termal transfer yazıcıları sıklık-

la kullanılmaktadır. Bu cihazlarla genellikle rulo malzemeler kullanılır. Taşıması ve saklaması kolay olan rulo malzemeler yüksek adetli baskı için elverişlidir.

“Thermomark Roll” rulo malzemeleri basar

Ebat ve tip her değiştiğinde rulo değiştirmek gerektiğinden ,düşük adetler için rulo uygun değildir. Phoenix Contact, bu tip uygulamalarda da termal transfer baskının avantajların-dan yararlanabilmek için kart formatını destekleyen “Ther-momark Card” yazıcısını geliştirmiştir:

“Thermomark Card” tüm kart malzemeleri yalnızca 8 sa-niyede basar. Farklı uygulamalar için kullanılabilir - 75 x 120 mm formatında, kalın etiket tabakaları – özellikle klemens etiketlemesi için- İletken, kablo ve ekipmanların ekonomik markalaması için, çeşitli ebatta etiketler içeren, 115 x 165 mm formatında eti-ket tabakaları

Thermomark Card yazıcısını kullanmak son derece kolaydır. Önce, malzeme magazine yerleştirilir. Son derece hızlı olan bu baskı tekniğinde, 120 etiket içeren bir tabaka bile sade-ce 8 saniyede basılır.

SonuçEndüstriyel ortama uygun profesyonel markalama sistemle-rinde ,uygulamaya göre farklı gereksinimleri karşılayan bir-çok farklı malzeme kullanılır. Yazılım, manuel veri girerek kullanılabileceği gibi, etiketleme verilerinin CAE sisteminden aktarılmasına da imkan tanır. Yazılım, baskı sistemi ve mar-kalama malzemeleri arasında bir arayüz oluşturur. Kullanıcı-lar zaman ve para kazanmakla kalmaz, kaliteli baskının uzun vadeli avantajlarından da yararlanır.

45ENDÜSTRİ OTOMASYON

46 ENDÜSTRİ OTOMASYON

■ RSLogix 5000 yazılımının son sürümü olan Stu-dio 5000 Logix Designer v24 gelişmiş tasarım deneyi-mi için kontrol sistemiyle ile üretim operasyonunu bir araya getiriyor. Rockwell Software Studio 5000 Logix Designer v24 sayesinde mühendisler otomasyon ve-rimliliğini büyük ölçüde arttırabilecek.

RSLogix 5000 yazılımının son sürümü olan Studio 5000 Logix Designer v24 sayesinde mühendisler, devreye alma zamanlarını iyileştirebilecek ve projenin maliyetle-rini azaltabilecek yeni tasarım olanaklarına sahip olabi-lecekler. Yeni eklentiler arasında; kodun sadece çalışma sırasına göre değil sahadaki ekipmanın görevine yönelik görünümü, hazır kodun hızlı ve kolay çoğaltılması ve bir-den fazla kişinin birlikte çalışmasını kolaylaştıran iş bir-likçi araçlar bulunuyor. “Birçok makine yapımcısı ve son kullanıcı kolayca anlaşılmayan ve düzenlenemeyen kod-lar sebebiyle üretim değişikliklerinden doğan yeni kod ih-tiyacını desteklemek için mücadele veriyor” diyor Rock-well Automation Ürün Müdürü Mike Brimmer. Konuşma-sına şöyle devam eden Brimmer, “Studio 5000 Logix De-signer v24, kontrol sistemiyle üretim operasyonunu bir araya getirip otomasyon verimliliğini arttırıyor.” diyor.

Studio 5000 Logix Designer V24 YeniliklerÇağdaş otomasyon mühendisliği tasarım çevresinin bir parçası olarak, Studio 5000 Logix Designer v24, Rock-well Automation’in çıkardığı Allen-Bradley Logix5000 kontrolörleri için ayrık kontrol, süreç kontrol, batch kont-rol, hareket kontrol, güvenlik kontrol ve sürücü kontro-lü programlamasını yapıyor. Aynı zamanda Studio 5000 Logix Designer v24, kodun kontrolördeki işleyiş sırasın-dan ziyade ekipman görevine dayalı program kodlarını organize eden yeni bir lojik düzenleyiciyi ön plana çıka-rıyor. Program kodunun lojik düzenlenmesi, arızalı ürü-ne ait kodun kolayca belirlenmesini sağlayarak daha hız-lı sorun gidermesine olanak tanıyor. Yeni kütüphane yö-netimi kullanıcıya özel kodların saklanmasını ve yeniden kullanımını kolaylaştırıyor. Kullanıcılar Studio 5000 Lo-gix Designer v24 kütüphanesindeki kod modüllerini ko-layca yeni bir projeye sürükleyip bırakabiliyorlar. Bu özellik tasarım mühendislerinin tasarım süresini azal-tan ve sonrasında değişikliklerin yapılmasını kolaylaştı-ran hazır kodların yeniden kullanmalarına olanak tanıyor.

Otomasyon sistem tasarımı ve bakımı, gittikçe daha glo-bal ve görevlerinde uzmanlaşmış ekipler tarafından ya-pılıyor. Bu da daha güçlü işbirliği araçlarına olan ihtiya-cın artacağının altını çiziyor. Studio 5000 Logix Desig-ner v24 hali hazırda kuvvetli olan, birçok kullanıcının ayrı olarak çalışıp daha sonra yaptıklarını bir araya getirmesi-ni sağlayan çok kullanıcılı sistem temeline ekler yaparak bu ihtiyaca karşılık veriyor.

Tümleşik Güvenlik SistemiStudio 5000 Logix Designer v24, Allen-Bradley Kinetix 5500 servo sürücüsünü makine üreticilerinin geliştirme ve devreye alma süresini azaltmaları için tümleşik güven-lik sistemiyle (CIP Safety - Ethernet Üzerinden Güven-lik) destekliyor. Aynı zamanda makine kontrol ve motor senkronizasyonu için Studio 5000 Logix Designer v24 yazılımında hâlihazırda bulunan hareket kontrol komut-larının Ethernet üzerinden yeni Allen-Bradley PowerFlex 527 AC sürücüsünü de kontrol etmesine olanak sağlı-yor. Buna ek olarak, Allen-Bradley Dynamix 1444 tüm-leşik durum-izleme sistemi, Studio 5000 Logix Designer v24 ile ayrık bir durum-izleme cihazından ziyade, kullanı-cıların hâlihazırda kullandıkları Rockwell Automation In-tegrated Architecture (Entegre Mimari) sistemine ekle-melerine olanak tanıyor. Bu ürünle mevcut ekipman du-rumu değerlendiriyor, potansiyel sorunları tahmin ediyor ve kritik makinelere gelecek hasarın öncesinde engellen-mesine yardımcı oluyor.

Rockwell Automation’dan Yeni EklentilerStudio 5000 Logix Designer V24 Otomasyon

Verimliliğini ArtırıyorRockwell

www.rockwellautomation.com.tr

Ürün ve Uygulamalar

ENDÜSTRİ OTOMASYON48

Birbiotekwww.birbiotek.com

Su Dezenfeksiyonunda Ozon - Otomasyon Teknolojisi: Sip Ozon Dezenfekte Cihazı

■ Su sebilleri hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiş bulunuyor. Evlerden, küçük ve büyük ölçekli tüm işletmelere ve kurumlara kadar her yerde kullanılan su sebillerinin dezenfekte edilmesi de insan sağlığı açısından büyük önem taşıyor. Çünkü damacanadaki su ne kadar sağlıklı olursa olsun sebiller hızlı bir biçimde bakteri üretiyor. Sebil haznelerinde “biofilm” diye adlandırılan, bakteri ve virüslerin hazneye ilişmesiyle oluşan tabakalar meydana geliyor.

Bu da önemli bir sağlık sorunu oluşturuyor. Su üreticisi firmalar neredeyse 3 ile 4 aya varan, belli periyotlarla sebil dezenfeksiyonu için çaba harcasa da, bu işlemin hemen ardından saatler içinde yine bakteri üremeye başlayabiliyor. Üstelik dezenfekte için kullanılan kimyas-allar tam zamanlı dezenfekte sağlamakta yetersiz kaldığı gibi suyun kalitesinin bozulmasına da sebep olabiliyor. Oysa Dünya Sağlık Örgütü (WHO) su temizliğinde sürekliliğin sağlanmasını, su kalitesinin bozulmamasını ve çevresel olumsuz etki yaratılmamasını temel koşul olarak öngörüyor.

Yine Türkiye’de AB standartlarında gelişen iş sağlığı ve iş güvenliği mevzuatı da eş değerde kriterleri içeriyor. İşyeri hekimleri artık su üreticisi şirketlerin (damacana için) verdiği su analiz raporlarına değil, doğrudan kendi işyeri denetimleri çerçevesinde sebillerden numune alıp değerlendirmede bulunuyor.

Sonuçta, sebillerdeki içme suyunun sürekli bir şekilde sağlıklı kalabilmesi ve sağlık yönetmeliklerine uygun olması için, suyun kalitesini bozmayan, bakteri üreti-mini sürekli olarak engelleyen ve ekonomik olan bir otomasyon çözümü gerekiyor. İşte SIP Technologies

(USA) firmasının SIP Ozon Dezenfekte Cihazı, otoma-syon teknolojisiyle tüm bu sorunlara karşı, yeni ve tam zamanlı bir çözüm sunuyor.

Dezenfekte işleminde en sağlıklı çözüm ozon teknolojisiBakterilere karşı doğadaki en güçlü dezenfektan ozon-dur. Ozon gazı (O3)bilindiği gibi havadaki oksijene(O2) üçüncü bir oksijen atomunun bağlanmasıyla oluşur ve kısa sürede bu atom ayrılarak ozon gazı tekrar oksi-jene dönüşür. Dolayısıyla ozon yüzde yüz çevreci bir dezenfektandır.

Suyun dezenfekte edilmesinde kullanılan ozon, bakter-ilere karşı tam hijyen sağlamanın yanı sıra suyun kalite-sini bozmaz, suda bulanıklık, koku gibi olumsuz etkilere yol açmaz, çevresel etki ve atık yaratmaz. Bu nedenle, geçmiş dönemlerden gelen ve halen de kullanılan, kimy-asal temelli, manüel kullanımlı dezenfekte tekniklerinin yerini; artık tam zamanlı, ozonla suyun tam olarak dezenfekte edilmesini sağlayan yeni teknolojiler alıyor.

SIP Ozon Dezenfekte Cihazı tam zamanlı çözüm sağlıyorSIP Technologies (USA) firmasının bir ürünü olan SIP Ozon Dezenfekte Cihazı, su sebillerinin arkasına kolayca monte edilebilen ve elektroliz yöntemiyle ürettiği ozonu sebilin su haznesine pompalayan, dolayısıyla 7/24/365 dezenfeksiyon sağlayan bir cihaz olma özelliği taşıyor. Uluslararası teknik standartlara ve belgelere de sahip cihaz’ın “CE Attestation of Conformity”, “TÜV”, “RoHS Certification of Conformity” gibi uluslararası sertifikaları bulunuyor. Ayrıca Birlik Bioteknoloji firması, Türkiye’de farklı zamanlarda yaptırdığı laboratuar analizleri sonuçlarıyla da cihaz performansını belgelemiş bulunuyor.

Ürün ve Uygulamalar

Evlerden küçük büyük tüm işletmelere, fab-rikalara, hastanelere, okullara kadar her yerde kullanılan su sebillerinin dezenfekte edilmesi işyeri ve çalışan sağlığı açısından büyük önem taşıyor. SIP Ozon Dezenfekte Cihazı, ozon - otomasyon teknolojisiyle bu alanda en sağlıklı ve kesin çözümü sunuyor.

Enerji tasarrufuyla bir yılda kendini amorti ediyor5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu çerçevesinde, enerji verimliliği danışmanlık hizmetleri sunan EVD şirketleri için, orta ve büyük ölçekli işletmelerde su sebil lerinin kullandığı enerji de tasarruf gerektiren bir alanı oluşturuyor.

Dolayısıyla enerji verimliliği ve bu alandaki teşvikler açısından cihazın kullanımı önem arz ediyor. Çünkü SIP Ozon Dezenfekte Cihazının hijyen sağlamanın yanı sıra

önemli bir özelliğini de sebilin elektrik sarfiyatını kontrol etmesi ve programlama özelliği ile önemli oranda enerji tasarrufu sağlaması oluşturuyor. Bilindiği gibi sebiller işletmelerin faal olmadığı zamanlarda da çalışmaya ve enerji harcamaya devam ediyor. Örneğin geceleri cihazlar kapatılmadığında, ortam sıcaklına göre sıcak ve soğuk su derecelerini sabit tutmak için enerji harcıyor. SIP cihazı ise istenilen zaman dilimlerinde sebilin çalışmasını dur-duruyor ama dezenfekte işlemine devam ediyor.

Enerji verimliliği danışmanları tarafından gerçekleştirilen fizibiliteler sonucunda, hafta sonları çalışmayan, hafta içinde ise 8 saat çalışılan bir işyerindeki sebilin, SIP Ozon Dezenfekte Cihazı programlanarak, çalışmayan saatlerde sebilin elektriğinin otomatik olarak kesilmesi yoluyla sağladığı enerji tasarrufu, cihazın kendi maliyetini de bir yılda karşıladığını ortaya koyuyor. Sürekli sağlıklı su için sebillerde artık ozon teknolojisine ve otomasyona sahip cihazları kullanmak gerekiyor.

SİP CİHAZI İÇİN TÜRKİYE İLETİŞİMİ:Birlik Bioteknoloji ve Su San. ve Tic. Ltd . Şti.Tel: (0212) 351 32 46 – 47 Faks: (0212) 268 49 67e- posta: info@birbiotek.comonder.karakuz@birbiotek.com

SIP 1000 OZON DOZAJ SEVİYELERİ (mg/lt)*

3 MİN 5 MİN 8 MİN 10 MİN 15 MİN

.19 .24. .25 .26 .29

*Tablo değerleri SIP 1000 cihazı ile zamana bağlı olarak üretilen ozon miktarını göstermektedir. Üretilen ozon mik-tarları mikrobiyolojik kirliliğin yok edileceği değerlerdir. Uygulamada havadaki oksijen ozona çevrilir ve oluşan hava kabarcıkları ile su haznesi içindeki mikroplar yok edilir. Bu sayede biofilm oluşumu ve bakteri üremesi engellenir.

Ürün ve Uygulamalar

49ENDÜSTRİ OTOMASYON

ENDÜSTRİ OTOMASYON50

Ürün ve Uygulamalar

Wagowww.wago.com.tr

Proses Endüstrisi İçin Yenilikçi Bir Otomasyon Çözümü DIMA

■ Dresden ve HelmutSchmidt Üniversiteleri ile işbirliği kapsamında geliştirdiğimiz projede proses sistemleri için yenilikçi bir çözüm geliştirdik. DIMA (Modüler Uygulamalar İçin Dağıtılmış Zeka) proses sistemlerinde operatörleri daha esnek hale getirirken otomasyon maliy-etlerinizi azaltmaya yardımcı oluyor.

Neden DIMA?DIMA NAMUR 2013 NE 148 baz alınarak geliştirildi. Buna göre modüler proses sistemleri için otomasyon çözümleri modül kontrolü ve yüksek seviye kontrol sistemleri olarak 2 ayrı fonksiyondur. Bu gereklilik yeni üretim koşulları, müşterilerin yeni gereklilikleri ve değişen piyasa koşulları karşısında proses operatörlerinin hızlı cevap verme istekler-inden kaynaklanır. Geleneksel görselleştirme ve prosedür kontrole sahip konvansiyonel ve bağımsız sistem mimarile-rinin aksine, DIMA kendi zeka modüllerinin donatılması üzerinde çalışır. Bu amaçla sistem mimarisi 2 kısma ayrılır. Yönetim seviyesi ve bireysel işlem modülleri. (I/O sevi-yesi ve otomasyon sistemlerinin entegresi) Çapraz-sistem fonksiyonları örneğin, reçete yönetimi modülleri içinde otomasyon tüm temel işlevlerini yerine bir üst seviye-deki otomasyon düzeyine göre yapılmaktadır. Modül Tipi

Paketler (MTP) modülleri açıklar. MTP proses kontrol ente-grasyona, operasyon ve izleme fonksiyonları yanı sıra toplu işlevleri hakkında bilgiler içerir. Modül tedarikçisi modülü, sistem operatörü entegrasyon mühendisliğine uygun MTP kullanır ve daha sonra genel sistemi yapılandırır. Yönetim düzeyinde ve modül arasındaki iletişim servis odaklı (SOA, Servis Odaklı Mimari)’dir.

DIMA ile otomasyon ekipmanları kendi zekalarıyla donatılır. Bu aynı LEGO binalara benzer. Sistem blokları kolaylıkla ve esnek bir biçimde ayrılıp birleştirilebilir.

DIMA proses kontrol sistemlerinin zekalarını 2 ayrı temele ayırır. Kontrol seviyesi sadece görselleştirme ve prosedür kontrolü sağlamak için hizmet vermektedir. Oysa bireysel modüller bütün fonksiyonları kendi bireysel zekalarını baz alarak yerine getirirler. Üretim boyunca kontrol seviyesi ile modüller arası haberleşme hizmet odaklı olarak devam etmektedir. Proses sistem operatörleri DIMA sayesinde bir sistemin tüm yaşam döngüsü boyunca çok daha esnek olacaklardır. Ayrıca alt otomasyon maliyetlerini azaltabil-eceklerdir.

Modüler süreç sistemlerinde bireysel modülleri otomatikleştirmek için çözümler gerekir. Bireysel modüller gelenek-sel kendi kendine yeten büyük proses sistemleri için yetersiz kalmaktadır.

52 ENDÜSTRİ OTOMASYON

Dosya: Tekstil

■ İş’te Kobi sitesinde Tekstil Sektörü’ne ilişkin şöyle bir değerlendirme var: “2011 yılı Temmuz ayında yürürlüğe giren ek vergi kararı Türk tekstil ve konfeksiyon üreticileri için adeta bir milat oldu. Başta Çin olmak üzere Güney Kore, Hindistan gibi ülkelerden ithal edilen tekstil ve hazır giyim ürün-lerine ek vergi getirilmesi sektöre ivme kazandırdı. Bu karar sayesinde makine ve atölye mezarlığına dönen İstanbul, İzmir, Adana, Bursa, Denizli gibi tekstil konfeksiyon sanayi ağırlıklı şehirler yeniden canlandı. İstihdamı da önem-li oranda artıran karar ile önceden ürünlerinin önemli bir bölümünü yurt dışından tedarik eden ithalatçılar, artan ithalat maliyetlerine paralel şekilde yerli üreticilerle daha yoğun şekilde çalışmaya başladı. Türkiye tekstil ve hazır giyim sektörü bir bütün olarak bugün en fazla dış ticaret fazlası veren sektörlerden biri. İthal tekstil ürün-lerine getirilen ek vergiler sayesinde Türkiye, 2013 yılında tekstil sektörü tarihinde ilk kez 15 milyar doların üzerinde dış ticaret fazlası verdi.Ekim 2014 tarihli Sabah Gazetesi’nin Özge Yavuz imzalı haberine göre ise;

Türkiye’nin lokomotif sektörü tekstil ve hazır giyim, ithalata getirilen ek vergiler sayesinde atağa kalktı. Yatırım ve istihdam katlandı, sektör yarattığı dış ticaret fazlasıyla cari açığın ilacı oldu. Türkiye’nin her yerinde yeniden hayat bulan tezgâhlar artık geleceğini dokuyor… Türkiye’deki üretimin canlandırılmasını hedefleyen ek vergi kararı, yatırımın da önünü açtı. Ağustos 2011 ile Temmuz 2014 arasında yur-dun her yerinde 15.2 milyarı aşan yatırım gerçekleştirildi. Karar önc-esindeki 3 yıllık dönem boyunca ver-ilen teşvik belgesi toplamının sadece 4 milyar dolar olduğu düşünüldüğünde, yatırımcının yeni dönemdeki iştahının ne kadar çok kabardığı ortaya çıkıyor. Yine ek vergi kararı öncesinde tüm imalat sanayi yatırımları içindeki payı yüzde 7’lere kadar gerileyen sektör, karar ertesindeki dönemde bunu yüzde 20’lerin üzerine yükseltmeyi başardı. Adana, Denizli, Gaziantep gibi gele-neksel tekstil şehirlerinin yanı sıra bir-çok farklı ildeki yatırımlarla tezgâhlar yeniden canlandı. Geçen yıl Türkiye’de 4 bin 985 adet yatırım teşvik bel-gesi verildi. Aynı yıl için tekstil ve

hazır giyim sektörünün yatırım teşvik belgesi sayısı ise 737 adet olarak gerçekleşti. Bu yılın ilk yarısında ise sektör 2.6 milyar TL değerinde teşvik belgesi aldı… Tekstil ve hazır giyim sektörü kilo başı ihracat değerinde de üst sıralarda yer alıyor. 2013’te Türkiye’nin genel ihracattaki birim değeri 1.5 dolar/kg iken, tekstilde bu oran 5.1, hazır giyimde ise 18.6 dolar olarak gerçekleşti. Geçen yıl 27.8 milyar dolarlık ihracat yapan sek-tör, bu dönemde sadece 12.5 milyar dolarlık ithalat yaparak, 15.3 milyar dolar dış ticaret fazlası verdi. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin Ağustos 2014 ihracat rakamları itibarıyla aylık 2.4 milyar dolarlık dış satımıyla tekstil ve hazır giyim sanayisi bir kez daha Türkiye ihracat şampiyonu oldu. En güncel TÜİK rakamlarına göre ise bu yılın ilk 7 ayında 17.4 milyar dolarlık ihracat hacmiyle Türkiye’nin genel ihracatının yüzde 18.6’sını tekstil ve hazır giyim gerçekleştiriyor. Buna karşılık, sektörün ithalatı sadece 7.8 milyar dolar. Cari işlem dengesine en önemli katkıyı yapan sektör, 9.6 milyar dolar tutarında dış ticaret fazlası verdi.

TEKSTİL SEKTÖRÜMÜZ DÜNYANIN 7. BÜYÜĞÜ

53ENDÜSTRİ OTOMASYON

Dosya: Tekstil

Şimdi de sıra, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın “Tekstil, Hazırgiyim Ve Deri Ürünleri Sektörleri Raporu (2014/2)”de. Rapora göre; Tekstil, Hazırgiyim ve Deri ürünleri (THD) sek-törleri ülkelerin ekonomik kalkınma süreçlerinde önemli rol oynamıştır. Gelişmiş ülkelerin 18. yüzyılda gerçekleştirdikleri sanayileşme sürecine katkı sağlayan tekstil ve hazırgiyim sanayi, bugün gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmasında benzer bir rol üstlenmektedir. 2013 yılında üç sektörde dünya ihracatı 904 milyar dolar olarak gerçekleşerek dünya ticareti içindeki payı %5 olarak gerçekleşmiştir. Özellikle emek yoğun sektörler olan hazırgiyim ve deri ürün-leri sektörlerinde üretim işçiliğin ucuz olduğu ülkelere doğru kaymaktadır. Ancak dünya ticareti incelendiğinde AB ülkeleri ve ABD halen bu sektörlerde büyük ihracatçı konumunu sürdürme-ktedir. Dolayısıyla THD sektörleri için gelişmiş ülkelerin terk ettiği sektörler algısı doğru değildir. THD sektörleri toplam olarak 65 milyar dolar cirosu, yaklaşık 29 milyar dolar ihracatı ve 1 milyon kişiye sağlamış olduğu (kayıtlı) istihdamla ülkemizdeki en önemli sektörlerden biri durumundadır. Sektörlerin kalite, moda ve tasarım anlamında bugün ulaştığı nokta küçümsenemez boyuttadır. Bu hali ile sektörler, küresel pazarda da bizi ön sıralara taşımaktadır.Ülkemiz işgücü, hammadde ve pazar-lama faktörleri dikkate alındığında Çin, Hindistan ve Güney Kore ile birlikte dünyanın en rekabetçi ülkeleri arasında yer almaktadır. Ülkemiz dünya tek-stil ve hazırgiyim sektörleri toplam ihracatı içinde ortalama %3,6’lık bir paya sahiptir. Sermaye yoğun tekstil sektöründe bölgenin en büyük üretim

kapasiteleri ülkemizde bulunmaktadır. Ülkemiz dokuma halıda dünya lideri, havlu ve çorapta dünyanın önde gelen tedarikçisi ve sektörler açısından Avrupa’nın en büyük üretim kapa-sitelerine sahip durumdadır… Dünya Ticaret Örgütü tarafından 1995 yılında imzalanan ve 2005 sonrası tekstil ve hazır giyim ticaretinin tamamen liberalleşmesini öngören Tekstil ve Hazır Giyim Anlaşması’nı takiben 2001 yılında Çin’in DTÖ’ye üye olarak bir anda bu anlaşmaya taraf olması dünya tekstil, hazırgiyim ve deri ürünleri sek-törlerinde yeni bir dönem başlatmıştır.Böylece 2000’li yılların üretim merkezi olan Çin, ithalatçı ve yatırımcı kimliğini bu dönemde kazanmaya başlarken, Bangladeş ve Vietnam gibi ülkeler, gerek üretim maliyetlerinin düşük olmasının etkisiyle, gerekse önemli ithalatçı ülkelerle imzaladığı terci-hli ticaret anlaşmaları ve düzenle-meleri vasıtasıyla önemli üreticiler ve ihracatçılar haline gelmişlerdir…Türkiye 2013 yılında dünya tekstil ihracatında %3,5’lik pay ile 7’nci, hazırgiyim ihracatında %3,7’lik pay ile 7’nci büyük ihracatçı konumun-da yer almıştır... Tekstil sektörü, hazırgiyim sektörünün tedarik zinciri altında yer alan geniş kapsamlı üre-tim yelpazesine sahiptir. Elyaf, iplik, örme/dokuma kumaş, keçe ve tuft-ing yüzeylerin dahil olduğu dokusuz yüzeyler, ev tekstili ürünleri, halılar, bunların yanında ağ, ip, tekstil kablo, taşıyıcı tekstil bandı, branda, koruyu-cu bez, filtre, paraşüt, fren bezi gibi teknik kullanıma yönelik ürünler tek-stil sektöründe yer almaktadır. Türk Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP)’nun 50-60 arası fasılları ve 63 fasıl grubunun bir kısmı bu grupta değerlendirilmektedir…

Küresel eğilimler incelendiğinde, her üç sektörde standart basit ürünlerin üreti-minin sanayileşmekte olan ülkelere bırakıldığı, yüksek katma değerli moda-marka ürünlerle, üstün nitelikli teknik tekstillerin üretiminin gelişmiş ülkelerce yapıldığı görülmektedir. Türkiye’de ise bir yandan yurtdışında güçlü marka imajı olan firmalara üretim yapılmakta diğer yandan markalaşma, pazarlama ve stratejiye her geçen gün daha fazla önem verilmektedir. Yüksek teknolojiye yönelik üretim çalışmaları yapılmakta, teknik ve fonksiyonel tekstilde yaşanan gelişmelerle sektör tasarım, moda ve üretimin dışında yeni alanlara taşınmaktadır. Teknik tekstiller alanında; halat, çuval gibi konvansiyonel ürünlerin yanında, asıl katma değeri sağlayan ileri teknoloji ürünler önem kazanmaktadır. Teknik kullanımın iletken tekstiller, sağlıkta kullanılan antimikrobiyel tekstiller, tıbbi tekstiller gibi pek çok alanda yaygınlaştığı görülmektedir. Tıbbi alanda tekstil malzemelerinden yapay organ yapımı da en dikkat çeken gelişmelerdendir. Ayrıca teknik tek-stillerin araçlarda, inşaatlarda yalıtım malzemesi olarak, nemden koruyucu sıva malzemesi olarak kullanımına da sıklıkla rastlanmaktadır. TÜBİTAK tarafından desteklenen projelerde ise askeri amaçlı kullanıma yönelik tek-stillerin (mikrodalga frekansındaki radara yakalanmayan tekstil gibi) yer aldığı teknik tekstillere yönelik ciddi çalışmaların gerçekleştirildiği görülmektedir. Son yıllarda tekstilde geri dönüşüm oldukça popüler hale gelmiştir. Gelişmiş ülkelerde atık mal-zeme, ikincil hammadde olarak görül-mekte, ekolojik ve ekonomik sebepler geri dönüşümü zorunlu kılmaktadır. Ülkemizde kullanılmış pamuğun

54 ENDÜSTRİ OTOMASYON

geri dönüşümü ve pet şişelerden polyester iplik üretimi Uşak’ta gerçekleştirilmektedir. Dünyada tüketi-ci talepleri doğrultusunda çevre dostu tekstillerin üretimine yönelik yenilikçi projeler sürdürülebilirliğin sağlanması adına ön plana çıkmıştır. Son yıllarda sürdürülebilir tekstil üretimi (STeP) kavramı üretimde ülkemizde de üzeri-nde durulan önemli bir kavramdır. Soya liflerinden ve mısır dekstrozunun fermantasyonuyla elde edilen liflerden üretilmiş kumaşlar kullanılmaya başlanmıştır. Sektörlerin Alt Sektörleri ve Etkileşim Halinde Olduğu Diğer Sektörler: Tekstil, hazırgiyim ve deri ürünleri sektörleri moda kavramıyla tüketiciye ulaşan ürünlerden oluşarak birbiriyle yakın ilişkiler içindedir. Özellikle tekstil sektörü hazırgiyim sek-törünün tedarik zincirinde yer alarak bu sektörün bir parçası halini almıştır. Her iki sektör zaman zaman tekstil sektörü olarak da tek isim altında değerlendirilmektedir. Tekstil ve hazırgiyim birlikte değerlendirildiğinde elyaftan başlayarak mamul giysi veya kullanım eşyasına kadar oldukça uzun bir üretim zincirine sahiptir. Her iki sektör genel itibariyle iplik, dokuma, örme, dokusuz yüzey, boya-terbiye, hazırgiyim ve konfeksiyon alt sektörl-erinden oluşmaktadır. Tekstil sektörü pamuk, yün gibi ihtiyaç duyulan doğal elyaflar nedeniyle tarım ve hayvancılık sektörü, yapay elyaflar nedeniyle petro-kimya sanayii ile etkileşim halindedir. Boya-terbiye kimyasalları açısından kimya sanayii ile etkileşen sektörler, hazırgiyim ve konfeksiyonda aksesuar sanayii ile iç içedir. Ayrıca bu sektörler otomotivden, inşaata, ağır sanayiden tıbba kadar pek çok sektörle teknik açıdan ilişki içindedir. Her üç sektörün ne üreteceğini belirleyen ve ürünlerin

tüketiciyle buluşma noktasında etkili olan perakende ve mağazacılık bu üç sektörün tedarik zincirinin son halkaları olup sektörlerde katma değerin en yüksek olduğu alanlardır. Bu alanların kontrolü ise güçlü lojistik sektörü ile sağlanmaktadır. Ülkemizin coğrafi konumu nedeniyle sağladığı avantajlar lojistik sektörünün de güçlenmesine katkı sağlamaktadır. Dünyanın önde gelen tekstil ve hazırgiyim üreticisi olan ülkemiz bu avantajını yeni nesil üretim teknolojilerine ve makinelere yaptığı yatırımlarla sağlamaktadır. Bu sebeple makine sektörü ile yakın ilişki halinde olan sektör yaptığı yatırımları maalesef ithalatla sağlamaktadır. 2012 yılında 10,51 milyon iğlik küresel kısa elyaf-pamuk tipi eğirme maki-neleri sevkiyatının %4,2’si (441 bin iğ) Türkiye’ye yapılmıştır. Bu rakam 2013 yılında 570 bin iğdir. 2012’de uzun elyaf-yün tipi eğirme makinel-erinde ise Türkiye 60.300 iğ ile en büyük yatırımc