enformasyon teknolojİsİ (et) altyapisi ve gelİŞ...

11/12/2014

1

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011

Yönetim Bilişim Sistemleri DİJİTAL İŞLETMEYİ YÖNETME, 12. BASIMDAN ÇEVİRİ

ENFORMASYON TEKNOLOJISI (ET) ALTYAPISI VE GELISMEKTE OLAN TEKNOLOJILER

Bölüm 5


Yönetim Bilişim Sistemleri

• ET altyapısını ve bileşenlerini tanımlamak

• ET altyapı evriminin safhalarını ve teknoloji gelişimini belirlemek ve tanımlamak

• Çağdaş bilgisayar donanım platform eğilimlerini değerlendirmek

• Çağdaş yazılım platform eğilimlerini değerlendirmek

• ET altyapısı yönetimi ve yönetim çözümleri konusundaki zorlukları değerlendirmek

Öğrenme Hedefleri

BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJISI ALTYAPISI VE GELISMEKTE OLAN TEKNOLOJILER

2


Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJISI ALTYAPISI

VE GELISMEKTE OLAN TEKNOLOJILER

• Problem: Eskimiş sistemler zamanında kararlar için yeterince hızlı bir şekilde enformasyon verememektedir; 7/24 faaliyetler için çok güvenilmezdir

• Çözümler: Değiştirilen ve yükseltilen donanım ve yazılım ve kullanılan ileri teknoloji – Şebeke (Grid) bilgi işlem – Sanallaştırma – Yaprak sunucular

• Bilgisayar enerji kullanımını azaltarak ve hizmetleri moderleştirerek; kaynakların daha etkin kullanımında ET’nin rolünü göstermektedir

BART Yeni Bir ET Altyapısı ile Hızlanmakta

3 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011


• ET altyapısı:

– Kurumların belirli enformasyon sistemleri uygulamaları için bir platform sağlayan paylaşılan teknoloji kaynağı

– Işletme çapında hizmetler: • Bilgi işleme hizmeti sağlayan bilgi işlem platformu • Telekomünikasyon hizmeti • Veri yönetimi hizmeti • Yazılım uygulama hizmeti • Fiziksel tesislerin yönetimi hizmeti • ET yönetimi, standartları, eğitimi, araştırma ve geliştirme hizmeti

– “Hizmet platformu” bakış açısı yatırımların değerinin anlaşılmasını kolaylaştırır

ET Altyapısı


4



ET Altyapısı

ISLETMELER ARASINDA BAĞLANTILAR, ET ALTYAPISI VE ISLETME YETKINLIKLERI

İşletmenin; müşterilerini, tedarikçilerini ve çalışanlarını destekleme becerisi olan işletme hizmetleri,

ET altyapısının doğrudan bir işlevidir. İdeal olanı, bu altyapının işletmenin işletme ve enformasyon

sistemleri stratejisini desteklemesidir. Yeni enformasyon teknolojileri, müşterilere sağlanan

hizmetlerine olduğu kadar işletme ve ET stratejileri üzerinde de güçlü bir etkiye sahiptir.

SEKIL 5-1



Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJISI ALTYAPISI

VE GELISMEKTE OLAN TEKNOLOJILER

• ET Altyapısının gelişimi

– Genel amaçlı ana bilgisayar ve mini bilgisayar dönemi: 1959 -halen

• 1958 IBM ilk ana bilgisayar • 1965 daha düşük ücretli DEC minibilgisayarlar

– Kişisel bilgisayar dönemi : 1981 - halen • 1981 IBM PC • 80lerde ve 90larda yaygınlaşan kişisel yazılım

– Istemci/sunucu dönemi: 1983 - halen • Masaüstü bilgisayar olarak ifade edilen istemciler, çeşitli hizmetler

ve kabiliyetler sağlayan güçlü sunucu bilgisayara bağlanmaktadır • Bilgisayar işleme süreci bu iki veya daha çok makine arasında

bölüşülmektedir. • Değişik tiplerde sunucular (ağ, uygulama, Web)

ET Altyapısı

6

11/12/2014

2



ET Altyapısı

ET ALTYAPISI GELISIMININ ASAMALARI

Burada ET altyapı gelişiminde beş dönemin her birindeki sistem yapılanmasının karakteristikleri

gösterilmektedir.

. SEKIL 5-2




• ET altyapısının gelişimi (devam)

– Kurumsal bilgi işlem dönemi: 1992 - halen

• İnternet standart ve uygulamaları ile farklı ağları birbirine bağlayan ağ standartları ve yazılım araçlarına döndü

– Bulut ve mobil bilgi işlem dönemi: 2000’den günümüze

• Bilgi işlem kaynakları (bilgisayarlar, depolama cihazları, uygulamalar ve hizmetler) havuzuna ağ üzerinden (çoğunlukla internette) ulaşılmasını sağlayan bir bilgi işlem modelini ifade etmektedir

• Bilgi işlemin en hızlı gelişen şekli

ET Altyapısı


8



ET Altyapısı


9

ET ALTYAPISI GELISIMININ ASAMALARI (devam)

Burada ET altyapı gelişiminde beş dönemin her birindeki sistem yapılanmasının karakteristikleri

gösterilmektedir.

SEKIL 5-2



ET Altyapısı

ÇOK KATMANLI ISTEMCI/SUNUCU AĞI (N-KATMANLI)

Çok katmanlı istemci/sunucu ağında istemcinin hizmet talepleri farklı seviyedeki sunucular tarafından

karşılanır.

SEKIL 5-3


10



• Altyapı gelişiminde teknoloji desteği sağlayıcılar

– Moore kanunu ve mikroişlemci gücü

• İşleme gücü her 18 ayda ikiye katlanmakta

• Nanoteknoloji:

– Transistor boyutları atom genişliğine kadar küçültülebilir

– Yığınsal dijital depolama kuralı

• Her yıl depolanan veri miktarı ikiye katlanmaktadır

ET Altyapısı




ET Altyapısı

MOORE KANUNU VE MIKRO ISLEMCI PERFORMANSI

Minik bir mikroişlemcide 2 milyar transistor olması işleme gücünü katlanarak arttırmaktadır.

İşleme gücü 500.000 MIPS (saniyedeki milyon başına işlem sayısı) üzerinde artış gösterir.

SEKIL 5-4


12

11/12/2014

3



ET Altyapısı

ÇIPLERIN DÜSEN MALIYETI

Daha az alanda daha fazla sıkıştırılması, transistorün maliyetini düşürdüğü gibi kullanıldığı ürünün

maliyetini de düşürmüştür.

SEKIL 5-5




ET Altyapısı

NANOTÜP ÖRNEKLERI

Nano tüpler insan saçından 10.000 kere daha incedir. Bunlar karbon altıgenlerin sarılmış sayfalarından oluşmaktadır, çok küçük kablolar veya elektronik cihazlar kadar potansiyel kullanımları vardır ve elektrik akımının oldukça güçlü iletkenleridir.

SEKIL 5-6


14



ET Altyapısı

VERI DEPOLAMANIN MALIYETI ÜSTEL OLARAK DÜSMEKTEDIR 1950-2010

1955’de ilk manyetik depolama cihazı kullanıldığından beri, kilobyte verisinin depolama maliyeti üstel olarak azaldı ve ortalama her 15 ayda bir dijital depolama miktarı katlandı.

SEKIL 5-7




• Altyapı gelişiminde teknoloji desteği sağlayıcılar (devam)

– Metcalfe’nin kanunu ve ağ ekonomisi

• Ağdaki üye sayısının büyümesiyle doğrusal olarak, tüm sistemin değeri üstel ve üye sayısı artışına bağlı olarak sürekli büyümektedir

• Ağ üyeleri arttıkça daha çok kişi kullanmak isteyecektir (ağ erişim talebi artar)

ET Altyapısı


16




– Azalan iletişim maliyetleri ve internet

• Dünya çapında tahminen 1.5 milyar insanın internet erişimi var

• İletişim maliyetleri çok küçük değerlere düşer ve sıfıra yaklaşırsa, iletişim kullanımı ve bilgi işleme imkanları patlar

ET Altyapısı




ET Altyapısı

INTERNET ILETISIM MALIYETLERI ÜSTEL OLARAK DÜSÜYOR

İnternet popülasyonundaki büyümenin bir nedeni internet bağlantısı ve tüm iletişim maliyetlerinin

hızlı düşüşüdür. İnternet erişiminin kilobit başına maliyeti 1995’den beri üstel olarak azalmaktadır.

Dijital abone hattı ve kablo modemler bir kilobitlik iletişimi 2 sentlik perakende ücretle sağlamaktadırlar.

SEKIL 5-8


18

11/12/2014

4




– Standartlar ve ağ iletişimi

• Teknoloji standartları:

– Ürünlerin uygunluğunu ve ağla iletişim sağlama becerileri

– Güçlü ölçek ekonomileri serbest bırakır ve üreticilerin bir standarda bağlı ürünlere odaklanmaları ile fiyatlar düşer

ET Altyapısı




• ET altyapısı 7 ana bileşenden oluşmaktadır.

1. Bilgisayar donanım platformları

2. Işletim sistemi platformları

3. Kurumsal yazılım uygulamaları

4. Veri yönetimi ve depolama

5. Ağ/ telekomünikasyon platformları

6. Internet platformları

7. Danışmanlık ve sistem bütünleştirme hizmetleri

Altyapı Bileşenleri


20



ET Altyapısı

ET ALTYAPISI EKO-SISTEMI

Bir işletmede ahenkli bir altyapının sağlanması için koordine edilmesi gereken yedi temel bileşen vardır.

Burada listelenenler temel teknolojiler ve her bir bileşenin tedarikçileridir.

SEKIL 5-9




• Bilgisayar donanım platformları

– Sunucu makineleri

• Masaüstü bilgisayar, mobil araçlar– PDA’lar, laptoplar

– Sunucular

• Yaprak sunucular: ultra ince, raflarda saklanan bilgisayar

– Anabilgisayar:

• IBM anabilgisayarı, binlerce küçük yaprak bilgisayar kullanma yeteneği

– En büyük çip üreticileri: AMD, Intel, IBM

– Lider işletmeler: IBM, HP, Dell, Sun Microsystems



22



• Işletim sistemi platformları

– Işletim sistemi

• Sunucu seviyesi: % 75 Windows; % 25 Unix ya da Linux

• Kullanıcı seviyesi:

– % 90 Microsoft Windows (XP, 2000, CE, gibi)

– El cihazları işletim sistemi (Android, iPhone işletim sistemi )

– Bulut bilgi işlem işletim sistemi (Google - Chrome işletim sistemi)

• Kurumsal yazılım uygulamaları

– Kurumsal uygulama sağlayacıları: SAP ve Oracle

– Arayazılım sağlayacıları: BEA

Infrastructure Components




Etkileşimli Oturumu okuyunuz ve aşağıdaki soruları tartışınız

• Çoklu dokunuş teknolojisi hangi problemleri çözmüştür?

• Çoklu dokunuş ara yüzlerinin avantaj ve dezavantajları nelerdir? Nasıl kullanılır? Açıklayınız.

• Çoklu dokunuş ara yüzünden faydalanan üç tane iş uygulaması tanımlayınız.

• Eğer siz veya işletmeniz çoklu dokunuş ara yüzü sistemi veya bilgisayarı kullanmayı düşünüyorsanız, hangi yönetim, örgüt ve teknoloji sorunları ele alınmalıdır?


YENIYE DOKUNUS


24

11/12/2014

5



• Veri yönetimi ve depolama

– Veritabanı yazılımı:

• IBM (DB2), Oracle, Microsoft (SQL Server), Sybase (Adaptive Server Enterprise), MySQL

– Fiziksel veri depolama:

• EMC Corp (büyük-ölçekli sistemler), Seagate, Maxtor, Western Digital

– Depolama alanı ağları (DAA):

• Depolama için ayrılmış bir yüksek hızlı ağ üzerinde birden fazla depolama aygıtlarına bağlanmaktadır





• Ağ/telekomünikasyon platformları – Telekomünikasyon hizmeti

• Telekomünikasyon, kablo, telefon işletmelerinin ses hatları ve internet erişim ücreti

• AT&T, Verizon

– Ağ işletim sistemleri: • Windows Server, Novell, Linux, Unix

– Ağ donanım sağlayıcılar: • Cisco, Alcatel-Lucent, Nortel, Juniper Networks



26



• Internet platformları

– Donanım, yazılım, web barındırma hizmeti, (Web hosting hizmeti dahil) intranets, extranets

– Internet sunucu bilgisayar pazarı: Dell, HP/Compaq, IBM

– Web yazılım uygulama/geliştirme araçları: Microsoft (FrontPage, .NET) IBM (WebSphere) Sun (Java), bağımsız yazılım geliştiriciler: Adobe, RealMedia





• Danışmanlık ve sistem bütünleştirme hizmetleri

– Büyük bir işletmenin bile personel, yetenek, bütçe, ya da tüm ET altyapısını toparlamak ve oluşturmak için gerekli kaynakları yoktur.

– Yazılım bütünleştirmesi: Yeni altyapının eski sistemlerle çalışmasını sağlama

– Miras kalan sistemler: Ana bilgisayarlar için yaratılmış, yenilenmesi ve yeniden tasarlanması yüksek maliyetli olabilecek hareket işleme sistemleridir.

– Accenture, IBM Küresel Hizmetler, EDS, Infosys, Wipro



28



• Gelişmekte olan mobil dijital platform

– Cep telefonu, akıllı telefonlar (BlackBerry, iPhone)

• Veri transferi, internette gezinme, e-posta ve anlık mesajlaşma

– Netbooklar:

• Kablosuz iletişim ve temel bilgi işlem görevleri için optimize edilmiş küçük, daha ucuz ve hafif kısmi dizüstü bilgisayarlar

– Tabletler (iPad)

– Dijital e-kitap okuyucu (Kindle)

Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri




• Sebeke bilgi işlem – Sanal süper bilgisayar yaratmak amacıyla coğrafi olarak

birbirlerinden uzak olan bilgisayarların tek bir ağ üzerinden işlem güçlerinin birleştirilmesidir

– Maliyet tasarrufu, hız ve çeviklik sağlar

• Sanallaştırma – Tek bir fiziksel kaynağın (sunucu veya depolama aygıtları

gibi) kullanıcıya birden çok mantıksal kaynak olarak görünmesine olanak verir (Örneğin, bir sunucu veya ana bilgisayarın farklı makineler olarak hareket ederek birçok farklı işletim sistemini aynı anda çalıştırabilmesi).

– Donanım ve güç harcamalarını azaltır – Donanım yönetimi merkezileşir



30

11/12/2014

6



• Bulut bilgi işlem

– Ihtiyaç duyulan kaynağın fiziksel konumuna veya kullanıcıların kendi konumlarına bağlı kalmaksızın kullanıcıların elde etmesine imkân tanır

• Bir hizmet olarak altyapı

• Bir hizmet olarak platform

• Bir hizmet olarak yazılım

– Bulut kamu veya özel olabilir

– Işletmelerin ET yatırımlarının en aza indirgenmesine imkan verir

– Sakıncaları: güvenlik ve güvenilebilirlik





• Yeşil bilgi işlem – Bilgisayarlar, sunucular ve bunlarla ilgili monitör, yazıcı, depolama aygıtları,

ağ ve iletişim sistemleri gibi araçların tasarımı, üretimi, kullanımı ve atılmasının çevre üzerindeki etkisini en aza indirmeyi pratik ve teknolojik olarak ifade eder

• Otonom bilgi işlem

– kendi kendilerini yapılandıran, optimize eden ve ayarlayan, bozulduğu zaman kendilerini onaran ve dışarıdaki davetsiz misafirlere ve kendine zarar vermeye karşın kendilerini korumak için geliştirilmiş endüstri çapında bir çabadır

– Otomatik virüs güncelleme yazılımları gibi; Apple ve Microsoft ikisi de otomatik güncelleme kullanır

• Yüksek performans ve güç tasarruflu işlemciler

– Çok çekirdekli işlemci



32



Etkileşimli Oturumu okuyunuz ve aşağıdaki soruları tartışınız

• Veri merkezi enerji tüketiminin neden olduğu iş ve

sosyal sorunlar nelerdir?

• Bu sorunlar için ne gibi çözümler mevcuttur? Hangileri çevre dostudur?

• Bu çözümlerin işletmeye faydaları ve maliyetleri nelerdir?

• Tüm işletmeler yeşil bilgi işlem (çevreci bilgi işlem)’e doğru hareket etmeli midir? Neden?


YESIL BILGI ISLEM ISLETME IÇIN IYI MIDIR?




• Linux ve açık kaynak yazılımlar

– Açık kaynak yazılım: dünya çapında yüz binlerce programcı bir topluluk tarafından üretilmiştir

– Linux: Açık kaynak kodlu işletim sistemi

• Web için yazılımlar

– Java: • Nesne-tabanlı programlama dili • İşletim sistemi, bağımsız işlemci

– Ajax • Asenkron JavaScript ve XML • bir istemci ve sunucuya sayfanın yeniden yüklenmesine

gerek kalmadan küçük değişiklikler yapma imkânı sağlar



34



• Web Hizmetleri – Web standartları ve dilleri kullanarak veri değişimi

sağlayan yazılım bileşenleri – XML: Genişletilebilir Işaretleme Dili

• HTML’den daha güçlü ve esnek • Etiketleme bilgisayarlara otomatik veri işleme izni verir

– SOAP: Basit Nesne Erişim Protokolü • veri ve talimatların birinden diğerine aktarılmasını sağlayan

uygulamalarda mesajların yapılandırılması için bir dizi kurallardır

– WSDL: Web Hizmetleri Tanımlama Dili • Web hizmet ve yeteneklerinin tanımlandığı çerçevedir

– UDDI: Evrensel Açıklama, Keşif ve Bütünleştirme • Web hizmetleri dizini





• Hizmet odaklı mimari (SOA)

– Birbirleriyle haberleşen çalışan yazılım uygulamaları oluşturmak için kendi kendine yeten hizmetler grubudur

– Yazılım geliştiriciler bu hizmetleri gerektiğinde diğer uygulamaları bir araya getirerek diğer birleşmelerle yeniden kullanır

• Örnek: Bir işletmede basılı fatura hesaplama ve gönderme için “fatura hizmeti”.

– Dollar Rent A Car

• Southwest Havayolu’nun web sayfası kullanılarak çevirimiçi rezervasyonu yapılabilmesi



36

11/12/2014

7




DOLLAR WEB SERVISLERINI KULLANARAK NASIL ARABA KIRALIYOR

Dollar Rent A Car, diğer işletmelerin enformasyon sistemleri ile “konuşmak” için standart bir ara katman yazılımı ile Web hizmetlerini kullanır. Dollar Rent A Car, diğer işletmelerin enformasyon sistemlerine bağlanma işini, her işletme sistemleri için ayrı bir bağlantı kurmak zorunda kalmadan buradaki bir dizi Web hizmetlerini kullanarak yapabilmektedir.

SEKIL 5-10




• Dış kaynak yazılımı ve bulut hizmetleri

– Yazılım için üç dış kaynak:

1. Yazılım paketleri ve kurumsal yazılım

2. Dış kaynak yazılım

– İç:

» Öncelikle arayazılım için entegrasyon hizmeti ve yazılım desteği

– Denizaşırı:

» Dış kaynaklı yeni programlar artmasına rağmen öncelikle alt düzey bakım, veri girişi ve çağrı merkezi operasyonları



38



• Dış kaynak yazılımı ve bulut hizmetleri (devam)

3. Bulut tabanlı yazılım hizmeti

• Hizmet olarak yazılım (SaaS)

• İnternet üzerinden web tarayıcısı ile ulaşılır

• bireyler ve küçük işletmeler için ücretsiz veya düşük maliyetli araçlara ek olarak, kurumsal yazılım ve diğer karmaşık işletme fonksiyonları, büyük ticari yazılım satıcıları hizmetleri

• Kullanıcı her alışveriş veya abonelik için ödeme yapar

• Örneğin: Salesforce.com

• Hizmet Seviyesi Anlaşması (HSA): servis sağlayıcılarla yapılan resmi anlaşma






ISLETME YAZILIMININ DEĞISEN KAYNAKLARI

2010 yılında, ABD işletmeleri yazılım için 291 milyar USD üzerinde harcama yapacaktır. Bunun yaklaşık yüzde 40’ı (116 milyar USD) ya kurumsal yazılım satıcılarının sattığı işletme çapında uygulamalar ya da bireysel başvurularla hizmet sağlayıcının kiraladığı veya sattığı yazılım modülleri

işletme dışından kaynaklarla karşılanmış olacaktır. Başka bir yüzde 10 (29 milyar USD) yazılım hizmeti satıcılarına çevrimiçi bulut tabanlı bir hizmet olarak harcanmaktadır.

SEKIL 5-11


40



• Dış kaynak yazılımı ve bulut hizmetleri (devam)

– Mashup

• iki veya daha fazla çevrimiçi uygulamanın birleştirilmesi (Google Maps)

– Uygulamalar

• internet üzerinden dağıtılan ve bilgisayarınızda veya cep telefonunuzda internet ile çalışan küçük yazılım parçalarıdır

– iPhone, BlackBerry, Android

• Genellikle internet üzerinden dağıtılır





• Platform ve altyapı değişimi ile başa çıkmak

– Işletme büyüdükçe veya küçüldükçe ET esnek ve ölçeklendirilebilir olmalıdır

– Ölçeklendirme:

• çok sayıda kullanıcıya bir bilgisayar, ürün ya da sistemi bozulmadan hizmeti genişleterek sunabilme yeteneği

– Mobil bilgi işlem ve bulut bilgi işlem için

• Yeni politika ve yöntemlere gereksinim

• Bilgi işlem çalışması ve yazılım ihtiyacının karşılanması için sözleşmeye dayalı anlaşma

Yönetim Konuları


42

11/12/2014

8



• Yönetim ve Yönetişim

– ET altyapısını kim kontrol ediyor?

– ET bölümü nasıl örgütlenmeli?

• Merkezi

– Merkezi ET bölümü karar alır

• Merkezsiz

– ET iş bölümleri kendi kararlarını alırlar

– Altyapı harcamaları iş birimleri arasında nasıl tahsis edilecektir?

Yönetim Konuları




• Akıllı altyapı yaptırımları yapma

– Teknoloji Varlıklarına Toplam Sahip Olma Maliyeti • Kira – satın alma

– Toplam sahip olma maliyeti (TCO) • Doğrudan ve dolaylı maliyetlerin analizi • Donanım ve yazılım satın alma maliyetleri hesabı

TCO’da sadece yaklaşık yüzde 20’dir

• Diğer maliyetler: Kurulum, eğitim, destek, çalışmama süresi, altyapı, mekan ve enerji

• TCO bulut bilgi işlem kullanılarak, donanım ve yazılım kaynaklarında daha çok merkezileşme ve standartlaşma ile azaltılabilir

Yönetim Konuları


44



• ET Altyapı yatırımı için rekabeti etkileyen güçler modeli

1. Işletmenizin hizmetleri için piyasa talebi

2. Işletmenizin iş stratejisi

3. Işletmenizin ET stratejisi, altyapısı ve maliyeti

4. ET değerlendirmesi

5. Rakip işletme hizmetleri

6. Rakip işletme ET altyapı yatırımları

Yönetim Konuları




Yönetim Konuları

ISLETME YAZILIMININ DEĞISEN KAYNAKLARI

“İşletmemizin ET altyapısına ne kadar harcaması gerekir?” sorusunu yanıtlamak için altı faktörü

kullanabilirsiniz.

SEKIL 5-12


46


All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored

in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means,

electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the

prior written permission of the publisher.

Printed in the United States of America.

Copyright © 2011 Pearson Education, Inc.

Publishing as Prentice Hall


47

enformasyon teknolojİsİ (et) altyapisi ve gelİŞ...

Documents