Engleski Viša razina

Koraljka Mak, prof.

Zagreb, 2015.

Autor: Koraljka Mak, prof.

Naslov: Engleski Viša razina

Izdanje: 4. izdanje

Urednik: Ana Belin, prof.

Voditelj projekta: Domagoj Mak

Stručni recenzent: Mr.sc. Mirta Kos Kolobarić Hrvatsko udruženje profesora engleskog jezika – HUPE

Nakladnik: Algebra d.o.o., 2015.

Za nakladnika: mr.sc. Mislav Balković

Mjesto i godina izdanja: Zagreb, 2015.

U ovom izdanju korišteni su zadaci prošlih rokova državne mature, Nacionalnog centra za vanjsko vrednovanje obrazovanja koji su javno objavljeni i dostupni na www.ncvvo.hr, uz odobrenje NCVVO-a.

Sva prava pridržana. Niti jedan dio ove knjige ne smije se reproducirati ili prenositi u bilo kojem obliku, niti na koji način. Zabranjeno je svako kopiranje, citiranje te upotreba knjige u javnim i privatnim edukacijskim organizacijama u svrhu organiziranih školovanja, a bez pisanog odobrenja nositelja autorskih prava.

Copyright © Algebra d.o.o.

Predgovor Poštovani polaznici i dragi kolege predavači, Materijal koji je pred vama proizašao je iz dugogodišnjeg iskustva rada u srednjoj školi i bazira se na potrebama prosječnog maturanta. Tokom redovne nastavne godine nema se dovoljno vremena detaljno podućiti naše učenike vještinama čitanja, pisanja i slušanja u obliku koji se traži na ispitima Državne mature. U večini srednjih škola predaje se strani jezik sa samo dva nastavna sata tjedno što je premalo i bez dodatnog angažmana nedostatno za dobro savladavanje posebice vještine pisanja raspravljačkog sastavka. Stoga je ovo pokušaj „hands on“ savjeta i naputaka na primjerima iz razreda uputiti na najčešće pogreške, zablude i manjkavosti i voditi polaznike, korak po korak ,ka zadovoljavajućem ishodu. Naravno da se i od polaznika očekuje vrlo aktivno participiranje u čitanju i naročito pisanju jer teorija je neraskidivo vezama uz praksu i samo vježbom možemo usavršiti praktične vještine. Dakle metoda pokušaja i pogrešaka. Pisati se ne uči bez izrade samostalnih sastavaka, analize pogrešaka, i ponovnog pokušaja. Zato vas pozivam da se hrabro uhvatite u koštac s ovim izazovom kako bi ste uspjeli u svojoj namjeri da upišete željeni fakultet. Preduvjet je uspješno položena viša razina iz engleskog jezika. Od srca vam želim dobar uspjeh na Državnoj maturi.

Koraljka Mak, prof. savjetnik

SADRŽAJ 1. poglavlje: STRUKTURA ISPITA DRŽAVNE MATURE ..................................................................... 5

1.1 Zadaci čitanja ......................................................................................................................................................... 6 1.2 Pisanje raspravljačkog sastavka ...................................................................................................................... 6 1.3 Zadaci slušanja ....................................................................................................................................................... 7

2. poglavlje: STRUKTURA REČENICE (SENTENCE PATTERN) .......................................................... 9

2.1 Struktura rečenice (sentence pattern) ........................................................................................................ 10

3. poglavlje: SUSTAV ENGLESKIH VREMENA (TENSE SYSTEM) ................................................... 13

3.1 Sustav engleskih glagolskih vremena (Tense system) ......................................................................... 14 3.2 Pregled engleskih vremena u aktivu i pasivu ......................................................................................... 15 3.3 Zadaci za vježbu uz glagolska vremena ................................................................................................... 16 3.4 Present Simple vs. Present Continuous ...................................................................................................... 17 3.5 Past Simple vs. Present Perfect ...................................................................................................................... 18

4. poglavlje: PRIJEDLOZI (PREPOSITIONS) ...................................................................................... 21

4.1 Prijedlozi (Prepositions) ................................................................................................................................... 22

5. poglavlje: MODALNI GLAGOLI (MODALS) ................................................................................... 27

5.1 Modalni glagoli (Modals) ................................................................................................................................ 28

6. poglavlje: PASIV (PASSIVE VOICE) ................................................................................................ 31

6.1 Pasiv (Passive Voice) ......................................................................................................................................... 32

7. poglavlje: POGODBENE REČENICE (CONDITIONAL CLAUSES) ................................................ 37

7.1 Pogodbene rečenice (Conditional Clauses) ............................................................................................. 38

8. poglavlje: ŽELJE (WISHES) .............................................................................................................. 41

8.1 Želje (Wishes)....................................................................................................................................................... 42

9. poglavlje: NEUPRAVNI GOVOR (REPORTED SPEECH) .............................................................. 45

9.1 Neupravni govor (Reported Speech) ........................................................................................................... 46

10. poglavlje: GRAMATIKA ................................................................................................................... 51

11. poglavlje: PISANJE RASPRAVLJAČKOG SASTAVKA ................................................................... 55

11.1 Uvod ....................................................................................................................................................................... 58 11.2 Odlomak pro ........................................................................................................................................................ 59 11.3 Vezne riječi (Linking words) ........................................................................................................................... 60 11.4 Odlomak con ....................................................................................................................................................... 61 11.5 Zaključak ............................................................................................................................................................... 62 11.6 Stil i vokabular .................................................................................................................................................... 63 11.7 Česte pogreške (Frequent mistakes) ........................................................................................................... 65

12. poglavlje: TVORBA RIJEČI (WORD FORMATION) ....................................................................... 69

12.1 Tvorba riječi (Word formation) ..................................................................................................................... 70 12.2 Složenice (Compounds) ................................................................................................................................... 73 12.3 Sinonimi (Synonyms) ........................................................................................................................................ 74 12.4 Kolokacije (Collocations) ................................................................................................................................. 75

13. poglavlje: STRATEGIJE POGAĐANJA ............................................................................................ 79

13.1 Strategije pogađanja ........................................................................................................................................ 80

14. poglavlje: INTERPUNKCIJA (PUNCTUATION) ............................................................................. 83

14.1 Interpunkcija (Punctuation) ............................................................................................................................ 84 14.2 Navodnici .............................................................................................................................................................. 84 14.3 Zarez ....................................................................................................................................................................... 84 14.4 Točka ...................................................................................................................................................................... 84 14.5 Uskličnik ................................................................................................................................................................ 84 14.6 Dvotočka ............................................................................................................................................................... 84 14.7 Apostrof ................................................................................................................................................................. 85

15. poglavlje: KARAKTERISTIKE DOBROG RASPRAVLJAČKOG SASTAVKA .................................. 87

15.1 Karakteristike dobrog raspravljačkog sastavka:..................................................................................... 88

16. poglavlje: SLUŠANJE S RAZUMIJEVANJEM (LISTENING COMPREHENSION) ........................ 95

17. poglavlje: RJEŠENJA ZADATAKA .................................................................................................. 98

18. poglavlje: PRILOG 1 – KORISNI JEZIČNI ALATI I RIJEŠENI ZADACI ZA VJEŽBU ................. 107

18.1 Lista za samovrednovanje postignuća .................................................................................................... 108 18.2 Priloške oznake uz pojedina glagolska vremena ................................................................................ 109 18.3 Lista krivih parova ............................................................................................................................................ 110 18.4 Lista nepravilnih glagola ............................................................................................................................... 111 18.5 Glagolska vremena .......................................................................................................................................... 114 18.6 Obrađeni eseji s ljetnog i jesenskog roka 2015. .................................................................................. 116 18.7 Parafraziranje ..................................................................................................................................................... 119 18.8 Najčešće pogreške .......................................................................................................................................... 120 18.9 Fraze ...................................................................................................................................................................... 121 18.10 Zadatak 5 (Open Cloze) ................................................................................................................................ 122 18.11 Commonly confused words .......................................................................................................................... 128

19. poglavlje: PRILOG 2 - ISPITI DRŽAVNE MATURE .................................................................... 129

Detalji o konceptu i sastavnicama ispita

Načini vrednovanja i elementi koji se ocjenjuju

1. poglavlje: STRUKTURA ISPITA DRŽAVNE MATURE

6 Str. 1. poglavlje: Struktura ispita

Naša se državna matura bazira na tri cjeline od kojih svaka donosi 33% ukupne ocjene. Vrijeme rješavanja zadataka je 70 minuta za zadatke čitanja, 75 minuta za pisanje raspravljačkog sastavka na zadanu temu u rasponu od 200-250 riječi, te 35 minuta za zadatke slušanja.

1.1 Zadaci čitanja Zadaci čitanja su strukturirani na način da se od kandidata traži globalno razumijevanje pročitanog, sposobnost izdvajanja pojedinih specifičnih informacija, povezivanje i nadopunjavanje ponuđenim odgovorima ili bez njih. Ima pet zadataka i svaki slijedi svoj format. U prvom zadatku je šest odlomaka povezanih jednom zajedničkom temom. Npr. Holidays. Šest osoba opisuje svoje praznike i što im se svidjelo, a što ne, gdje su i s kim bili i kako su se proveli. Zadatak je da polaznik poveže dvanaest tvrdnji s pojedinim osobama i to obično po dvije za svaki odlomak. Tvrdnje su parafraze pročitanih izjava ili se traži zaključivanje o nekim postupcima. Uvijek postoji primjer koji je riješen. Drugi zadatak u sklopu teme čitanje sastoji se od teksta i pitanja vezanih uz sadržaj. To je klasično čitanje i naglasak je na pravilnim odgovorima. Ponuđeno je više odgovora (3 ili 4) koji su vrlo slični, no samo jedan je točan. Polaznik mora točno locirati gdje se u zadanom tekstu nalazi traženi podatak i tek se tada odlučiti za svoj odgovor. U trećem zadatku čita se tekst i trebaju se ubaciti izvučene rečenice. Rečenica ima po dvije više od potrebnih i sada se traži da polaznik eliminira nepotrebne ili irelevantne informacije. Tu je osnovni zahtjev globalno čitanje s razumijevanjem i logičko povezivanje podataka u cjelinu. Zadatak četiri traži popunjavanje praznina (gap filling) u tekstu na osnovi ponuđenih odgovora. Tu su važni dobro poznavanje vokabulara i razlikovanje u semantici jer su ponuđene riječi često vrlo sličnog izgovora, a različitog značenja, ili glagolski oblici koji se koriste u različitim vremenima, ili prijedlozi koji nisu dio kolokacije. Opet je potrebno pažljivo čitanje i razmišljanje o cjelokupnom kontekstu. Peti zadatak se često smatra najtežim. U tekstu nedostaju riječi, ali nema ponuđenih. Polaznik dakle mora zaključiti na osnovu prethodne rečenice koja mu vrsta riječi nedostaje u praznini (imenica, zamjenica, prijedlog, pomoćni glagol…). Važna je i sljedeća rečenica jer možda tamo stoji važna informacija o, primjerice, jednini ili množini, pravilnoj odnosnoj zamjenici ili određenom ili neodređenom članu. U svakom slučaju, posebno je važno pažljivo čitanje i po odabiru svojih odgovora ponovno valja prekontrolirati kako cijeli tekst zvuči i jesu li odabrane riječi u pravilnom obliku. Posebno želim naglasiti da zadaci čitanja imaju elemente koji trebaju pokazati sveukupnu sposobnost polaznika za snalaženje u pisanim tekstovima. Stoga je važno naučiti određeni vokabular, kolokacije, znati razlikovati homonime, prepoznavati strukture glagolskih vremena i prilikom izrade vrlo precizno pogledati što se u zadatku traži. Brzopletost obično rezultira pogrešnim odgovorima.

1.2 Pisanje raspravljačkog sastavka Ovo je zahtjevan dio ispita i mora se točno slijediti određeni format i izgled. Sastavak na zadanu temu ima četiri odlomka (uvod, odlomak "za", odlomak "protiv" i zaključak). Za svaki odlomak postoje pravila pisanja i, osim što treba biti uvučen od početka retka da se vidi da je novi odlomak, mora biti strukturiran skladno i koherentno kako bi zadovoljio kriterije ocjenjivanja.

Pripreme za državnu maturu EEngleski (A) Str. 7

U tablicama za ocjenjivanje pisanog uratka je razvidno da se od sastavka traži da ispuni zadatak, koristi određene gramatičke strukture i odgovarajući raspon vokabulara. Postoje dvije međurubrike za pojedinu ocjenu, kad primjerice ima pravopisnih pogrešaka, ali one ne sprečavaju razumijevanje teksta. Broj riječi koji je zadan dostatan je za kvalitetnu obradu teme i ne treba pisati više. U tom okviru može se razviti nekoliko argumenata u prilog odnosno protiv teme, dati općeniti uvod i personalizirati zaključak. Dobro je vježbati pisati sastavke na A4 formatu jer na njega stane otprilike tolik broj riječi. Teme su različite, ali uvijek u formi tvrdnje koja ima argumentaciju za i protiv. Primjer: Some people say education is a lifelong process. Others disagree. Discuss both points and give your opinion. Kako krenuti i dobro sastaviti esej, opisano je detaljno u dijelu razrade pisanja raspravljačkog sastavka. Ako su različite razine u pojedinim kriterijima ocjenjivanja, primijenit će se niža razina. U slučaju da tekst u rubrici "izvršenje zadatka" ima samo dva boda, u ostalim elementima može ostvariti maksimalno 4 boda. Tekst koji dobije 1 zbog irelevantnosti sadržaja niti u ostalim rubrikama ne može dobiti više. Zato pazite da pišete o temi koja je zadana, a ne o nečem što nema veze s temom. Pristupnici koji napišu tekst nedovoljne duljine moraju računati da će im biti oduzeti bodovi. 160-190 riječi: manje 1 bod 130-159 riječi: manje 2 boda 100-129 riječi: manje 3 boda 50-99 riječi : manje 4 boda Za manje od 50 riječi 0 bodova.

1.3 Zadaci slušanja U ovom se dijelu ispita provjerava sposobnost razumijevanja izgovorenog jezika. Zadaci su snimljeni na CD –u i govore izvorni govornici. Preduvjet za dobro slušanje su ispravna tehnička pomagala za reprodukciju zvuka, kao i okruženje u kojem se polaže ispit (bez ometanja i buke). Tu su obično 4 zadatka koji se na ispitu slušaju dva puta. U prvom slušanju obratite pažnju na globalno razumijevanje kako biste u drugom mogli nadoknaditi propušteni podatak ili nerazumljivu riječ. Polaznici imaju pred sobom tekst s pitanjima i ponuđenim odgovorima, ali ne i originalan izgovoreni predložak. Moraju na osnovi odslušanog pronaći pravi odgovor (od ponuđena četiri). Zahtijeva se koncentrirano slušanje i fokusiranje na traženu informaciju. Ako se tekst i ne razumije u potpunosti, moguće je ponekad shvatiti o čemu se radi iz konteksta. Ponovno od presudne je važnosti dobro čuti što je izrečeno, ali i pažljivo pročitati upute. Iako su kandidati pod određenom dozom stresa, moguće je dobro odslušati zadatke i pravilno ih riješiti uz dobru koncentraciju i usmjerenu pažnju. Ova ispitna cjelina donosi ukupno 25 bodova. Za svako pitanje dobiva se po jedan bod.

Izgled i struktura rečenice

Redoslijed riječi u pitanjima

Analiza rečeničnih dijelova

2. poglavlje: STRUKTURA REČENICE (SENTENCE PATTERN)

10 Str. 2. poglavlje: Struktura rečenice

2.1 Struktura rečenice (sentence pattern) Izjavna rečenica najčešće počinje subjektom, iza kojega slijedi predikat, pa objekt i priloške oznake. Kako engleski jezik nema padeže poput hrvatskog, važno je imati na umu da vršitelj radnje - dakle subjekt - ima važnu ulogu i njime počinje izjavna rečenica. Kod osobnih zamjenica razlikujemo subjective i objective case (npr. he postaje him), ali kod imenica to nije vidljivo. Stoga nemamo slobodu poretka riječi unutar rečenice kao u našem jeziku, a ponekad se na to zaboravlja. Spanish speaks Richard. ne znači isto što i Richard speaks Spanish. (Španjolski govori Richard. nije daleko u značenju od Richard govori španjolski.) These areas usually arrange parents - umjesto - Parents usually arrange these areas.

Napomena: Važno je znati tko je subjekt i što radi, a to je određeno pozicijom unutar rečenice.

Ponekad rečenica počinje prilogom vremena ili mjesta i nakon toga ponovno slijedi subjekt. Yesterday Peter met Mary. a ne Yesterday Mary met Peter. Kod upitnih struktura postoje dvije vrste pitanja: informativno pitanje i da-ne pitanje. Informativna pitanja počinju upitnom zamjenicom (where, when, why, how,…..) i traže kao odgovor specifičnu informaciju: Where do you live? I live in a flat. Da-ne pitanja traže potvrdu ili negaciju upita: Does he have a house? No, he doesn't. (He lives in a flat.) Iza izjavne rečenice možemo postaviti i question tags koje prevodimo sa "zar ne?" Njihova je uloga poticanje komunikacije. Ako je rečenica potvrdna, pitanje je negativno, odnosno u slučaju negativne rečenice question tag je potvrdan. She learns German, doesn't she? You have finished your task, haven't you? He isn't ill, is he? I am in love, aren't I? Prilikom čitanja treba paziti i na ovo pravilo jer ćete tako lakše pronaći pravi odgovor. Ako se traži, primjerice, neki objekt, to treba uočiti i razmišljati na ovaj način. Struktura engleske rečenice je i preduvjet za pravilnu pasivnu transformaciju. Kada znamo koji su osnovni dijelovi rečenice, lako možemo pronaći što se radi i tko to radi. Many people think this idea has been interesting. This idea has been thought to be interesting. She gave him a present for his birthday. He was given a present for his birthday, A present was given to him for his birthday ( by her).

Pripreme za državnu maturu EEngleski (A) Str. 11