epigraphical work at xanthus – light from the new inscriptions

16
YENİ YAZITLAR I ŞIĞINDA KSANTHOS EPİ GRAFİ ÇALIŞMALARI EPIGRAPHICAL WORK AT XANTHUS LIGHT FROM THE NEW I NSCRIPTIONS NİHAL TÜNER ÖNEN Öz: Buradaki makale, modern dünyanın ilk olarak 1841 yılında tanıdığı ve 1951 yılından itibaren kesin- tisiz olarak arkeolojik kazıları devam eden Ksanthos kentinin bugüne kadar bilim dünyasına tanıtılan ve bilimsel olarak yayınlanan epigrafik verilerini bir arada sunarak kentin epigrafi çalışmalarını bir araya getir- meyi ve 2012 ile 2013 araştırma sezonunda yeni tespit edilen iki yazıtı bilim dünyasına tanıtmayı amaçla- maktadır. Yeni yazıtlardan ilki Ksanthos’un hangi kentle yaptığı belli olmayan homonoia yazıtıdır; diğeri ise bir mezar yazıtıdır. Abstract: Firstly, this article aims to introduce two new inscriptions to the scientific community from Xanthus, which first became known to the modern world in 1841 and excavations at Xanthus have continue without a break since 1951. These two inscriptions were discovered during the 2012 and 2013 excavation seasons at Xanthus and, secondly, this article combines all of the epigraphical reports which have been recently published and the data presented to the scientific community to date. One of these new inscriptions concerns a homonoia inscription of Xanthus but it is unknown with which city this was agreed; and the second concerns a funerary inscription. Anahtar Kelimeler: Ksanthos Epigrafi Homonoia Mezar Yazıtı Keywords: Xanthus Epigraphy Homonaia Funerary Inscription Bilim dünyası, bugünkü Kınık Kasabası’nın hemen kuzeyinde, Ksanthos Nehri’nin doğu kıyısında yükselen kayalık alan üzerinde ve devamında uzanan Ksanthos Kenti’ni ilk olarak, 1838 yılında Smyrna’dan başlayıp neredeyse tüm Küçük Asya’ya düzenlediği seyahatleri sırasında Lykia’ya da gelen Charles Fellows’un gezilerini kaleme alması ile tanımıştır1 . Fellows, arkeolojik buluntular yanında Ksanthos Kenti’nde gördüğü bazı yazıtları da aynı eserinde yayımlamıştır2 . Fellows’un söz konusu seyahatlerinin ardından dört parça yazıt -üçü Liverpool Museum; biri British Museum’a olmak üzere- İngiltere’ye götürülmüştür. Liverpool Museum’a götürülen yazıtlar ilk olarak Adolf Kirchhof tarafından tanıtılmış3 ve 1914 yılında Henry Arderne Ormerod tarafından yayımlanmış- tır4 . British Museum’a götürülen yazıt ise Frederick Henry Marshall tarafından yayımlanmıştır5 . 1881 yılında bölgeye gelen Otto Benndorf da Ksanthos Kenti’ni ziyaret etmiş ve Fellows tarafından yayımlanan yazıtlardan bazıları üzerinde revizyon yapmış, yeni yazıtların yanında yazıtlı dikmeyi de Yrd. Doç. Dr., Akdeniz Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü, Antalya. [email protected] Ksanthos epigrafi çalışmalarım sırasında yardımlarını esirgemeyen ve söz konusu yazıtların yayın hakkını veren, Ksanthos Kazıları başkanı Prof. Dr. Burhan Varkıvanç’a bu vesile ile teşekkür ederim. 1 Fellows 1841, 158-178; Fellows 1852, 165-175; 423-481. 2 Fellows 1841, 409-415 nr.159 - 168. 3 MbBerlin 1965, 611-613 (=TAM II 261). 4 Ormerod 1914, 99-105 (=TAM II 261). 5 GIBM IV. 2 nr. 1042 (=TAM II 262). CEDRUS The Journal ofMCRI cedrus.akdeniz.edu.tr Cedrus II (2014) 307-322 DOI: 10.13113/CEDRUS.201406465

Upload: hoangtu

Post on 13-Feb-2017

223 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

  • YEN YAZITLAR IIINDA KSANTHOS EPGRAF ALIMALARI EPIGRAPHICAL WORK AT XANTHUS LIGHT FROM THE NEW INSCRIPTIONS

    NHAL TNER NEN

    z: Buradaki makale, modern dnyann ilk olarak 1841 ylnda tand ve 1951 ylndan itibaren kesin-tisiz olarak arkeolojik kazlar devam eden Ksanthos kentinin bugne kadar bilim dnyasna tantlan ve bilimsel olarak yaynlanan epigrafik verilerini bir arada sunarak kentin epigrafi almalarn bir araya getir-meyi ve 2012 ile 2013 aratrma sezonunda yeni tespit edilen iki yazt bilim dnyasna tantmay amala-maktadr. Yeni yaztlardan ilki Ksanthosun hangi kentle yapt belli olmayan homonoia yaztdr; dieri ise bir mezar yaztdr.

    Abstract: Firstly, this article aims to introduce two new inscriptions to the scientific community from Xanthus, which first became known to the modern world in 1841 and excavations at Xanthus have continue without a break since 1951. These two inscriptions were discovered during the 2012 and 2013 excavation seasons at Xanthus and, secondly, this article combines all of the epigraphical reports which have been recently published and the data presented to the scientific community to date. One of these new inscriptions concerns a homonoia inscription of Xanthus but it is unknown with which city this was agreed; and the second concerns a funerary inscription.

    Anahtar Kelimeler: Ksanthos Epigrafi Homonoia Mezar Yazt

    Keywords: Xanthus Epigraphy Homonaia Funerary Inscription

    Bilim dnyas, bugnk Knk Kasabasnn hemen kuzeyinde, Ksanthos Nehrinin dou kysnda ykselen kayalk alan zerinde ve devamnda uzanan Ksanthos Kentini ilk olarak, 1838 ylnda Smyrnadan balayp neredeyse tm Kk Asyaya dzenledii seyahatleri srasnda Lykiaya da gelen Charles Fellowsun gezilerini kaleme almas ile tanmtr1F1. Fellows, arkeolojik buluntular yannda Ksanthos Kentinde grd baz yaztlar da ayn eserinde yaymlamtr2F2. Fellowsun sz konusu seyahatlerinin ardndan drt para yazt - Liverpool Museum; biri British Museuma olmak zere- ngiltereye gtrlmtr. Liverpool Museuma gtrlen yaztlar ilk olarak Adolf Kirchhof tarafndan tantlm 3F3 ve 1914 ylnda Henry Arderne Ormerod tarafndan yaymlanm-tr4F4. British Museuma gtrlen yazt ise Frederick Henry Marshall tarafndan yaymlanmtr5F5. 1881 ylnda blgeye gelen Otto Benndorf da Ksanthos Kentini ziyaret etmi ve Fellows tarafndan yaymlanan yaztlardan bazlar zerinde revizyon yapm, yeni yaztlarn yannda yaztl dikmeyi de

    Yrd. Do. Dr., Akdeniz niversitesi, Edebiyat Fakltesi, Eskia Dilleri ve Kltrleri Blm, Antalya.

    [email protected] Ksanthos epigrafi almalarm srasnda yardmlarn esirgemeyen ve sz konusu yaztlarn yayn hakkn

    veren, Ksanthos Kazlar bakan Prof. Dr. Burhan Varkvana bu vesile ile teekkr ederim. 1 Fellows 1841, 158-178; Fellows 1852, 165-175; 423-481. 2 Fellows 1841, 409-415 nr.159 - 168. 3 MbBerlin 1965, 611-613 (=TAM II 261). 4 Ormerod 1914, 99-105 (=TAM II 261). 5 GIBM IV. 2 nr. 1042 (=TAM II 262).

    CEDRUS The Journal of MCRI

    cedrus.akdeniz.edu.tr Cedrus II (2014) 307-322

    DOI: 10.13113/CEDRUS.201406465

    mailto:[email protected]

  • Nihal TNER NEN 308

    kopyalamtr6. Benndorfun ardndan Ksanthosa gelmi ve pek ok yazt kopyalam olan Eduard Hula nderliindeki Avusturya ekibinin notlarndan ve eskizlerinden yararlanan Ernst Kalinka 1920 ylnda kentte tespit edilen 134 yazt Tituli Asiae Minoris serisinin ikinci cildinde yaym-lamtr7.

    1951 ylndan itibaren balayan Ksanthos kazlar srasnda bulunan yaztlar ise ayn zamanda kaz bakan da olan Pierre Demargne tarafndan kaydedilmi ve pek ou kaz deposuna kaldrlmtr; fakat bir ka Fouilles de Xanthos ciltlerinde yaymlanmtr8. 1964 ylnda Pierre Demargne ve Henri Metzgerin Ksanthos ve Letoon yaztlarn yaynlamas teklifi zerine Louis Robert 1966 ylnda ilk olarak Liverpoola gtrlm olan iki yazt zerinde almtr9. 1978 ylnda ise Lykia Birliinin yarmas olan Sarpedoniaya ilikin bir agon yazt yaymlamtr10. Jean Bousquet 1986 ylnda, Bizans (Erken Hristiyanlk) Bazilikasnda bulunan bir fragmenti yaymlamtr11. 1991 ylnda Michel Christol ve Thomas Drew-Bear, Bizans Bazilikasnn kuzey blmnde, kuzey nef iindeki ekleme yapda basamak olarak yeniden kullanm grm dikdrtgen bir blok zerinde bulunan iki stun halinde yazlm bir yazt yaynlamlardr.12

    Ksanthos kazlar 1996-2010 yllar arasnda Jacques des Courtil tarafndan ynetilmitir. 2001 ylnda Alain Bresson, Bizans Bazilikasnn yz metre kadar kuzeyinde bulunan ve Ksanthos halknn III. Antiokhosu, erdemi ve kendilerine kar gsterdii iyi niyeti dolaysyla onurlandrdk-lar, M.. 197 yl civarna tarihlenen yazt yaynlamtr13. 2000 ylndan 2010 ylna kadar kentin epigrafik almalarn Kanada Laval niversitesinden Patrick Baker ve Montreal niversitesinden Gatan Thriault stlenmilerdir. Kanada Ekibi kentte ve teritoryumunda yrttkleri epigrafi aratrmalarnn sonularn 2002 ylndan itibaren de Anatolia Antiqua serisinde yaynlamlardr.

    Kanada ekibi tarafndan 2000 ylnda gerekletirilen aratrmalarda 23 yazt bulunduu; 2001 yl aratrmalarnda ise 50 yeni yazt/yazt paras ile TAM IIde yaymlanm 30 yaztn kaydedildii bildirilmektedir. Aratrmaclar sz konusu yeni yaztlardan 17sini bu yaynda

    6 Benndorf Niemann 1884, 84-94 nr. 71-87; Benndorf 1900, 98-120. 7 TAM II 261-395. 8 1958 ylnda yaymlanan sz konusu yaztlardan biri tiyatro caveasnn dousunda bulunan dikme zerindeki

    Hellence yazttr (mimar Onasandrosun yazt); dieri ise Apollonios olu Hoplonun kz kardei Harmatis ve annesi Tata iin yazdrd mezar yaztdr (Demargne 1958, 108 vdd.; 120 vd.). Ayn yl iinde, Lahitli Dikmenin dibinde, Harpyler Antnn birka metre gneyinde, Roma Agorasnn gneybatsndaki bir gmtte ele geen oinokhe zerindeki yazt da ayn eserde tantlmtr. Sz konusu yaztta M.. 221 ylnda len III. Ptolemaiosun ei kralie Berenike Kader Tanras ile zdeletirilmitir (Demargne 1958, 54 vd. pl. XIV).

    9 Robert 1966, 30-38. L. Robert, sonrasnda Letoondan yaztlar yaynlamtr: M.. II. yzyln ikinci yars ya da M.. I. yzyln balarndan Rhomaia Agonuna ilikin yenenlerin listesini veren bir katolog ile kazlar srasnda km ksa bir agon yazt (Robert 1978a, 277-290); M.. 260-259 ylna tarihlenen ve Phrurarkhos Pandora iin yazlan bir onur yazt (Robert-Robert 1983, 124 -127).

    10 Robert 1978 b, 33-35 fig. 15 (= OMS VII, 411- 413; SEG XXVIII 1248). 11 Bousquet 1986, 101-106. Burada, sz konusu parann M.. 340-334 tarihleri arasnda, satrap Piksadoros

    dneminde dzenlenmi vergi yasasn ieren TL 45e ait olduu ileri srlmektedir. 12 Christol Drew-Bear 1991, 195-201. M.S. 200-250 arasna tarihlendirilen yaztta, Ksanthostan baka

    yaztlardan da tannan ve consullk rtbesine ulam Tib. Claudius Telemakhos onurlandrlmaktadr. 13 Bresson 2001, 235-240.

  • Yeni Yaztlar Inda Ksanthos Epigrafi almalar 309

    tantmlardr14. 2002 ylnda gerekletirilen aratrmalarda ise 18i yzey aratrmalar, 18i kazlar, 4 de P. Demargne tarafndan kaydedilen olmak zere 40 yeni metin ve yeni metinlere ilikin fragment; TAM IIde yaymlanm 19 yazt15; 1 mozaik yazt ve de depoda belirlenmi 39 yazt16

    14 Baker Thriault 2002, 302-305. Kr. SEG LII 1456 A-J: (1) Tib. Claudius Telemakhosun torunu ve ada olan

    Tib. Claudius Telemakhosun, halkn zeytinyan pazardaki fiyattan daha dk almasn salad iin (str. 15-19: | []| | | ) bir heykelle (str. 19-21:... [] [] | ) onurlandrlmas. M.S. III. yzyln ilk yarsna tarihlendirilen yaztta onurlandrlan ahs (= alm heyetinin yneticisi) olarak anlr. Onurlandrlan Tib. Claudius Telemakhos ve sz konusu memuriyet iin bk. Baker- Thriault 2002, 303 dp. 7 ve 8; (2) Tib. Claudius Telemakhosun bir ardl iin yaplan ve yine M.S. III. yzyla tarihlendirilen baka bir onur yazt. Burada ad anlan kii (str. 1-8: [] | [] [] | ) sz konusu ailenin imdiye kadar tannmayan bir ferdidir. Onurlandrlan kii iin bk. Baker Thriault 2002, 303 dp. 9; (3) Yine ayn aileden ve muhtemelen de Tib. Claudius Telemakhosun annesi olan Licinnia Arsasisa ilikin bir onurlandrma (() . [. ]| []| (?) [..]). P. Baker 2006 ylnda sz konusu yeni yaztlar ve daha nceden bu aileye ilikin bilgi veren tm yaztlar ele alp ailenin soy aacna ynelik detayl bir makale almas yaynlamtr. Kr. Baker 2006, 49-59; SEG LVI 1792; (4) mparator Hadrianus iin ithaf yazt: | | | , | (: kr. SEG LII, 1456 D) , | | | . Kr. Baker- Thriault 2007b, 127. Yazt Olympios epithetonundan dolay M.S. 130 ylna tarihlenmitir; (5-6) mparator Valens (. | [-- -] ve mparator Valentinianus (. | [-- -]). Kr. Baker- Thriault 2007b, 129; (7) Rhadamanthus, drt yar tanr ( ) ve Heliosun anld hexameter ve pentameter hece vezni ile yazlm bir elegeia. Baker- Thriault 2002, 304 dp. 12; (8) Apollodotos olu Ptolemaiosun ( ) M. 1. yzylda korsanlara kar yrtlen mcadeledeki katklar dolaysyla, kardei Aikhmon (: kr. TAM II 264-265 ve 319) ve dier aile yeleri tarafndan onurlandrlmasn ieren yazt. Yazta gre Ptolemaios Lykiallarn hipparkhesi olarak birlik tarafndan elilik iin Romaya gnderilmitir (str. 13-16: [] [] [] [] [] ). P. Baker ve G. Thriault bu yazt 2005 ylnda, olduka kapsaml bir kommentar ile yaynlamlardr. Baker- Thriault 2005, 351-366. Ailenin soy aac iin bk. 358 vdd. Kr. Baker- Thriault 2007b, 127; AE 2005 [2008] 1511; SEG LV 1502; (9) Ksanthos kentinin, hem kentte hem de Lykia Birlii iinde farkl memuriyetliklerde bulunmu, kendi cebinden iki kez elilik yapm olan ( ) Ktesikles olarak da bilinen Marcus Aurelius Athenagoras ( ) iin yapt onurlandrma. Kr. Baker- Thriault 2007b, 127; (10-13) Tanr Ksanthosun rahipliini stlenmi vatandalarn yapt heykel adaklarna ilikin 4 yeni belge. Kr. TAM II 293-296; (14) iin adak yazt; (15) iin adak yazt; (16) Letoonda dzenlenen bir festivali anan ( ... ) ve Andronomos olu, Hermadortos olu Apollonios ( ) tarafndan yaplan bir ithaf yazt. (sic) iin kr. SEG LII 1456 I; Baker- Thriault 2007b, 129. Sz konusu festival iin kr. Baker- Thriault 2002, 304 dp. 18; (17) Tib. Claudius Telemakhosun lykiarkheslik yapt srada (str. 9-14: | . [. ]| [ | ] [ |] [|] []) dzenlenmi, Tib. Claudius Agrippann (. . ) vasiyet ettii agonun gre msabakasn kazanan bir galip iin yaplan onurlandrma. Kr. Baker- Thriault 2007b, 129.

    15 Baker- Thriault 2003, 431 dp. 3: TAM II 264-266, 270, 273, 280, 291, 294, 300-303, 305-307, 357, 365, 367, 375.

    16 Depodaki yaztlardan 7 fragmentin Onasandros yaztna ait olduu, 18 yaztn P. Demargne tarafndan kaydedilmi ama yaynlanmam olduu, 15 yaztn ise P. Demargne tarafndan da kaydedilmeyen yaynsz yaztlar olduu belirtilmitir. Baker- Thriault 2003, 431 dp. 4.

  • Nihal TNER NEN 310

    kaydedilmitir ve yeni yaztlardan 12si Anatolia Antiqua XIde tantlmtr17. 2003 ylnda gerekletirilen aratrmalarda 18 yeni metin ve yeni metinlere ilikin fragment;

    TAM IIde yaymlanm 2 yazt; depoda belirlenmi 57 fragment ve arkeolojik kazlar ile temizlik almalar srasnda kan 5 fragment kaydedilmitir. Aratrmaclar sz konusu yeni yaztlardan 9 tanesini Anatolia Antiqua XIIde tantmlardr18. 2004 ylnda araziye klmamtr. 2005 ylnda

    17 Baker- Thriault 2003, 431-435. Kr. SEG LIV 1464 (1-12): (1) Praetor, Akhaia ve Asia eyaletlerinin leg. Aug.

    propraetoru olmu ve II. Traiana Lejyonunun komutan Marcus Arruntius Claudianus iin ( ) onurlandrma. Sz konusu kiinin TAM II 282de geen kii ile ayn olduu dnlr (Baker- Thriault 2003, 432 dp. 5); (2) Nehir Tanrs Ksanthosun rahibi araclyla vatana ( ) adanm heykel ada yazt; (3) Pek muktedir consul ( ) Claudius Telemakhosun ( ) akrabas Euelthon olu Marcus Aurelius Euelthon (() () [][] ) iin yapt onurlandrma. Kr. TAM II 284-286; (4) agonunun gre msabakasnda zafer kazanm bir galibe ait onur yazt. Sz konusu agon daha nceki bir yazttan tannmaktadr: TAM II 307; (5) Galatia, Paphlagonia, Kappadokia, Armenia Minor, Lykaonia ve Phrygia, Syria ve Asia eyaletlerinde valilik yapm, iki kez consul olan ve Pergamon, Ephesos, Tlos ve Sideden ele geen yaztlardan tandmz, 90/91-92/93 tarihleri arasnda da Lykia-Pamphylia Eyaletinin legatus Augusti propraetoru Gaius Antius Aulus Iulius Quadratus ([] [ ]) iin Ksanthos vatandalar ve nl bir aile tarafndan yaplan onurlandrma. Kr. Baker- Thriault 2007b, 128; (6) Attaleia ve Oinoanda yaztlarndan tannan Gaius Licinius Mucianusun (MonAnt. XXIII (1914) 36, 38; IGR III. 486) babas iin yaplan bir onurlandrma. P. Baker ve G. Thriault Gaius Licinius Mucianusun Nero Dnemi Lykia-Pamphylia valisi olduunu kaydetmilerdir, fakat Pamphylia Nero Dneminde Galatiaya baldr ve Lykia da tek bana mparator Eyaletidir. Dolaysyla Mucianus Lykia Eyaletinin legatus Augusti propraetorudur. Kr. ahin Adak 2007, 90; (7) Quirina () tribusundan gelen Roma ve Ksanthos vatanda ( ) Sextus Marcius ( ) balaneiona zeytin ya salamas ve vergi muafiyeti getirmesi dolaysyla onurlandrlr; (8) Balaneion () ve sitometriona () yapt para yardm dolaysyla, Eirenaios kz Ptolemas ( ) iin yaplan ve Helenistik Dneme tarihlendirilen onurlandrma. Kr. Thriault 2006, 812 vd; Baker Thriault 2007b, 127; (9) Bir onurlandrmaya ait fragment: [. . . | ] [|, ] | [ ] |[ ] |[ ]. Kr. TAM II 361; (10) Ksanthos halk, Roma egemenlii ve Lykia halknn zgrl iin savamas dolaysyla Lykia Birlii tarafndan altn bir tala ve kolossal bronz bir heykelle onurlandrlyorlar. P. Baker ve G. Thriault sz konusu yazt, ierii ve 8-9. satrlarda geen | . . . ifadesi dolaysyla Mithridates savalar ile ilikilendirmiler ve geni bir kommentarla yaymlamlardr. Baker- Thriault 2005, 333-351. Kr. Baker- Thriault 2007b, 127; (11) Sivil Bazilika olarak adlandrlan yapnn mozaik demine yazlm, M.S. III. yzyldan bir mozaik yazt: | [], [] . Sz konusu yazt Homerosun lyadasnn XII 346 ve 359. satrlarnda geen tek bir msray aktarr. Sz konusu satrn tamam yledir: Tanrsal Thootes, ko Aias ar, birini deil ama ikisini de, ikisi gelirse ok daha iyi, ok gemeden alacak burada lm uurumu, ok ar basyor Lykial nderler, onlar zorlu savalarda beladr oldum olas. J. des Courtils sz konusu yazt 2003 ylnda Ksanthosun Romanizasyonu zerine yazd makalesinde deerlendirmi ve fotorafn yaynlamtr. Des Courtils 2003, 10 vd. fig. 4.; SEG LIII1720; SEG LIV 1464 (11) ve 1465; (12) Lykia tipi mezar zerinde hem Like hem de Hellence karakterde metin gsteren mezar yazt. satr olarak yazlm olan Hellence metin M.S. III-IV. yzyllardaki yeniden kullanma iaret etmektedir: [ ] [ ...][. . . ?] [], [] () [] () () '.

    18 Baker Thriault 2004, 316-319. Kr. SEG LIV 1464 (13-19): (1) Tlos ve Ksanthos vatanda olan Aristodemos olu Hypatosun, dedesi Hypathosun ( : Kr. TAM II 550 I 14) kz kardei olan Agathokles ve Papenin kz, Tlos vatanda Tammann (,

  • Yeni Yaztlar Inda Ksanthos Epigrafi almalar 311

    gerekletirilen aratrmalarda ise on onurlandrma, on yedisi mezar yazt, biri adak, ikisi Like ve yirmisi fragment olmak zere toplam 53 yeni yazt kaydedilmitir. Aratrmaclar sz konusu yeni yaztlardan 10 tanesini Anatolia Antiqua XIVde tantmlardr19. 2003 yl buluntular arasna,

    ) daha nce Tlos halk tarafndan adanm olan heykelini ( ) yazs ile birlikte ( ) restore ettirdiini kaydeden ve harf karakterine gre M.. I. yzyla tarihlendirilen yazt. adnn P. Demargnen notlarnda kaydedilen baka bir yaztta daha getii, fakat bu yaztn henz bulunamad kaydedilmitir, Baker Thriault 2004, 317 dp. 8; kr. SEG LIV 1464 (16); Baker- Thriault 2007b, 130; (2) mparatorluk Dneminden Tib. Claudius Caisianusun (|[] | ) miras brakt agonun gre msabasnda zafer kazanan birine ait onur yazt. Agrippann miras brakt agona ilikin kentten baka yaztlar da bilinmektedir: TAM II 301-306; (3) Claudius Hermogenes (. ) ve ei Daphnenin () 22 yl boyunca drst bir yaam sren ( ) oullar Claudius Pagosu (. ) and mezar yazt; (4) Claudius Hermogenesin (. ) ei Daphneyi () and mezar yazt; (5) Tlepolemos (), Androbios (), Lalla () ve Sauasaimisin () anneleri Pauay () and mezar yazt. Harf karakterinden dolay yazt Hellenistik Dneme tarihlendirilir. Her iki kardein ismi de Ksanthosda daha ncesinde belgelenmitir (TAM II 305, 309, 333, 375, 379 etc.; SEG XLIV, 1219 B, I. I). Bunlar demosuna dahildirler (kr. TAM II 309). Anneleri ve kz kardeleri ve in isimleri iin bk.. Baker- Thriault 2004, 317 dp. 13-15; SEG LIV 1464 (17) iin verilen aklamalar; (6) Tanr Ksanthosun rahipliini yapm bir vatandan vatana ada; (7) Ad anlmayan, fakat yapt memuriyetlerde, grevlerde ve eliliklerde asil bir insan olarak methedilmi ( | | |, | |) birinin Lykia Birlii tarafndan altn tala ve zafer dl olan ar silah donanmla talandrlmasn ( | , |), Ksanthos Kenti tarafndan byk ve ikincil onurlarla (| | ), Asiadaki kentler tarafndan ( | ) ise erdemi dolaysyla ( ) onurlandrlmasn ieren yazt. P. Baker ve G. Thriault sz konusu yazt 2009 ylnda yaynlamlardr. Baker- Thriault 2009, 78-83; AE 2005 [2008] 1510; SEG LV 1503; (8) Lykia Birliinde tetraeterik olarak dzenlenen agonu (Antipatreia?) hediye eden Marcus Aurelius Antipatros ( ) iin onurlandrma. Kr. Baker- Thriault 2007b, 128 vd. Aratrmaclar burada kentten sz konusu agonun erkekler kategorisi gre msabakasnda galibiyet kazanan Marcus Aurelius Tlepolemosun vatana olan heykel adan ieren yeni bir yaztn daha bulunduunu kaydetmilerdir. Antipatreia Agonu iin kr. TAM II 307; (9) Ge Roma Dneminden bir mezar yazt: .

    19 Baker- Thriault 2006, 284-286: (1) Tanr Ksanthosun rahipliini yapm bir vatandan ( ) vatana ( ) ada; (2) Isis ve Serapis rahipliklerine iaret eden adak yazt. P. Demargnen seramik materyaller ve kk objeler zerindeki verilerden yola karak Hellenistik Dnem iin sz konusu klt ngrmesi hakknda bk. Baker Thriault 2006, 284 dp. 8; kr. Baker Thriault 2007b, 130; (3) Apollon Phoibos ( []) rahipliine iaret eden adak yazt; (4) Tib. Claudius Telemakhosun lykiarkheslii ( ) srasnda dzenlenen, Tib. Claudius Caisianus Agrippann ( ) vakfettii agonun yetikinler kategorisi gre msabakasnda galip gelmi ( ) olan Apollonios () olu Lesboslu Aurelius Leon ( ) iin yaplan onurlandrma; (5) Marcia Tlepolemis ( ) tarafndan olu Gaius Licinnius Quadratus iin yaplan bir onurlandrma. Kr. Baker Thriault 2007b, 127. Marcia Tlepolemis hakknda ayrca bk. Baker 2006, 57 vd.; (6) Ksanthos halknn ve meclisinin ([] ), Stasithemis olarak da adlandrlan Q. Veranius Priscusu ([] |[] |[] ) altn bir ta ve bronz bir heykelle (|[ ] |[) onurlandrmasna ilikin yazt. P. Baker ve G. Thriault daha nce Ksanthosta bulunan ve Letoondan ele geen yaztlar nda sz konusu kiinin ailesine ilikin olaslklar ortaya koymulardr. Buna gre onurlandrlan kii Q. Veranius Priscus anne tarafndan Q. Veranii ailesinin bir mensubudur, anne tarafndan ise Telemachii ailesiyle balant iindedir. Baker Thriault 2006,

  • Nihal TNER NEN 312

    sz konusu aratrma raporunda deinilmeyen, fakat 2009 ylnda yaynlanan, Aleksandros ve Gorgisin oullar olan Neikomedes iin yaplan onurlandrmay da eklemek gerekir20.

    2006 ylnda gerekletirilen aratrmalarda fragment halinde drt onurlandrma yazt, bir mezar yazt, be yaztl aritrav blou21 ve on drt adet kategorize edilememi fragment olmak zere toplam 24 yeni yazt kaydedilmitir. Aratrmaclar sz konusu yeni yaztlardan bir tanesini Anatolia Antiqua XVde tantmlardr22. 2007 ylnda gerekletirilen aratrmalarda yedi onur-landrma yazt, bir agon yazt, yirmi mezar yazt, iki mil ta ve drt adet kategorize edilememi fragment olmak zere olmak zere toplam 37 yeni yazt ile TAM IIde yayml 8 yazt kaydedilmitir. Aratrmaclar Anatolia Antiqua serisinin XV. cildinde sunduklar aratrma raporlarnda ele geen yeni yaztlardan beini envanter numaralarn da vererek ksaca anmlardr23. 2008 ylnda arazi almas yapmayan ekip 2009 ylnda kentten, be onur yazt, mezar yazt, bir vakf listesi, bir grafiti, bir tanmlanamam yazt (inscriptio incerta) ile kategorize edilememi yedi fargment olmak zere toplamda 18 yeni yazt kaydetmilerdir. Sz konusu kaz sezonu iinde Ksanthos teritoryumunun kuzeydou snrnda yer alan Aklar Ky civarnda da yzey aratrmas gerek-letirilmi ve 6 yeni yazt bulunmutur. Sz konusu yaztlardan birinin Helenistik Dnemden olduu aktarlmtr24.

    Kanada ekibinin son aratrma yl olan 2010 yl aratrma sezonunda, Ksanthos teritoryumu iinde yer alan avdr ve Aklar kylerinde yzey aratrmas gerekletirilmitir. avdrdan mparator Traianus iin bir onurlandrma ve C. Licinius Mucianusun dedesini anan baka bir yazt

    285 dp. 12-14; kr. Baker Thriault 2007b, 127 vd. Ksanthostaki Telemachii soyu iin ayrca bk. Baker 2006, 49-60; (7) Apollonios olu Hoplonun ( ) ei Musay () and mezar yazt. 1958 ylnda P. Demargne tarafndan yaynlanan mezar yaztnda geen Apollonios olu Hoplon buradaki kiiyle ayn ahs olabilir, Demargne 1958, 120 vd.; kr. Baker Thriault 2006, 285 dp. 16; Baker Thriault 2007b, 129 vd; (8) Aleksandros () olu Aristotelesin () olu Marcus Aurelius Aristotelesin ( ), erdemli ve kocasever bir hayat srd iin ( ), kent tarafndan onurlandrlm olan ei ( ), Eraseine () olarak da adlandrlan Marcus Antipatrosun ( ) kz Aurelia Antipatra ( ) iin yazdrd mezar yazt. 17 satrlk yaztta Antipatrann babas, dedesi, kardei ve kocasnn Lykia Birliinin bouleutes ve arkhonlar arasnda olduklar da kaydedilmitir ( ); (9) Eyaletin kurtarcs ve kurucu ( ) olarak anlan, pek sekin hegemon ( ) Flavius Terentius (() ) iin heykel kaidesi zerine yazlm onur yazt. Kr. TAM III 89. Sz konusu kiinin 276 yl Lykia-Pamphylia eyalet valisi ile ayn kii olup olmamas hakknda bk. Baker Thriault 2006, 286 dp. 22; (10) Lykiarkhes Marcus Aurelius Tatianus (() () ) iin heykel kaidesi zerine yazlm onur yazt. ] [] iin bk. Baker Thriault 2006, 286 dp. 22.

    20 Baker Thriault 2009, 72 vd.: | | | | | | | .

    21 Kr. TAM II 395. 22 Baker Thriault 2007a, 323: (1) Olaslkla Ksanthostaki Veranii ailesinden olan Veranius Sextusu anan bir

    yazt. 23 Baker Thriault 2008, 375-378. Sz konusu yaynda aktarlanlardan 2007-11 ve 2007-13 olarak envanterle-

    nen iki yaztn Hellenistik Dnemden olduu; 2007-12 envanter numaral bir yaztta Tb. Kl. Telemakhosun adnn getii; 2007-26 envanter numaral yaztn da ok nemli olduu; 2007-34 envanterli bir baka yaztta ise agonistik bir msabakada ocuklar kategorisinde birinci gelen bir galibin onurlandrld renilmektedir.

    24 Baker Thriault 2010, 298 vd.

  • Yeni Yaztlar Inda Ksanthos Epigrafi almalar 313

    da dhil olmak zere on dokuz, Aklardan ise be adet olmak zere toplamda 24 yeni yazt kaydedildii aktarlmtr. Sz konusu yaztlardan nn kaide zerine yazlm onur yazt, ikisinin farkl malzeme zerinde yer alan onur yazt, on birinin mezar yazt, birinin milta, birinin adak, altsnn ise kategorize edilememi fragmentten olutuu bildirilmitir25. Aratrmaclar son raporlarnda 2000 ylndan itibaren 372si yeni, 67si ise TAM IIde yaynl olmak zere toplam 439 yazt kaydettiklerini bildirmilerdir26.

    Ksanthostan son olarak 2013 ylnda iki satrlk bir yazt yaynlanmtr: [] [] 27. P. Baker ve G. Thriault, M.. III. yzyla tarihledikleri yaztn adand kii olan Kybernisin, Herodotosta Salamis Deniz Savanda grev alan komutanlar arasnda ad geen Lykial Kossikas olu Kybernis (Hdt. VII. 97-98) ile zdeletirilebileceini dnrler. Yaztn ksal ve belirsizlii de bu kany glendirir niteliktedir. Sz konusu adama, korsan savalar srasnda Lykia donanmasnn komutan olan Aikhmonun Troia Sava kahramanlar olan Sarpedon ve Glaukosa yapt adama ile karlatrlr28. lk satrda ad geen kiinin kimlii konusunda da uzun aratrmalara giren yazarlar, sz konusu kiinin Ksanthosta grevli olan paral askerlerin efi olduu konusunda karar klarlar29.

    2011 ylndan itibaren Akdeniz niversitesi Arkeoloji Blm retim yelerinden Prof. Dr. Burhan Varkvan bakanlnda yrtlen Ksanthos Kazlarnn epigrafi almalar yine ayn niversitenin Eskia Dilleri ve Kltrleri Blm retim yesi Yrd. Do. Dr. Nihal Tner nen bakanlndaki ekip tarafndan stlenilmitir. lk kaz sezonunda, nceki aratrmaclar tarafndan ana caddenin sa ve sol kenarlar ile dipylondan gneye inen yolun kenarna dizilmi ve Yukar Agorada tespit edilmi olan 43 yazt; Lykia Akropolisinde yer alan yaplarda ve Bat Agorada devirme olarak kullanlm 7 yazt/yazt paras kayda geirilmitir. Sz konusu 50 yaztn 6snn daha nce yaynland tespit edilmitir30. 2011 yl Ksanthos kazlar srasnda Nereidler Antndan sadece omikron harfi korunmu bir fragment ele gemitir.

    2012 yl aratrmalarnn ilk etabnda kaz deposunda allmtr. Depo bahesinde bulunan 22 yazt ve deponun iinde bulunan 23 Latince 18i Like metinler ieren 202 yazt paras estampajlar alnp fotoraflanarak kayda geirilmitir. Sz konusu yaztlardan 7sinin yaynl olduu tespit edilmitir31. almalarn ikinci etabnda ise kent iinde bulunan 9 yazt, surlarda tespit edilen 7 yazt ile nekropol alanndan 8 mezar yazt kayda geirilmitir, bunlardan 5i yaynldr32. 2012 yl kazs srasnda, Bizans Bazilikasndan yedi harf barndran tek satrlk bir fragment; Bat Agorann gneydou kesinde yer alan Lykia tipi oda mezarn bat nnden be satrlk bir fragment ile bu makalede tantlacak olan, kuzeydou nekropol alannda gerekletirilen kaak kazlarda aa km bir mezar yazt olmak zere 3 yeni yazt/yazt paras ele gemitir. 2013 yl Ksanthos epigrafi almalar srasnda, kentin giri kapsndan itibaren kent surlarnda devirme olarak kullanlan ve surlarn yakn evresinde bulunan 65 yazt/yazt paras

    25 Baker Thriault 2011, 339-342. 26 Baker Thriault 2011, 342 27 Baker Thriault 2013, 293-302. 28 TAM II 265. Kr. Baker Thriault 2013, 301 vd. 29 Baker Thriault 2013, 295-298. 30 273, 287, 290, 291, 353; Baker Thriault 2009, 78 vdd. 31 TAM II 359, 365, 374, 284, 386, 391; Bousquet 1986, 101-106. 32 Christol Drew-Bear 1991, 195-226; Baker Thriault 2009, 72 vd.; TAM II 283; 346, 347.

  • Nihal TNER NEN 314

    belgelenmitir. Sz konusu yaztlardan 30unun yaynl olduu tespit edilmitir33. Kent suru boyunca srdrlen almalarda, bir nceki aratrmalar srasnda yazt olma ihtimali olan neredeyse her tan etraf almak suretiyle sura byk zarar verildii grlmtr. Bu yolla, daha nceki aratrmaclarn gznden kaan (daha dorusu sura rl olduklar iin doal olarak grlemeyen) 24 yeni metin tespit edildii bildirilmitir34. Kentin nekropolis alannda srdrlen almalarda ise 5i kaya mezar olmak zere 10 yazt belgelenmitir. Sz konusu yaztlardan 7 tanesinin yaynl olduu tespit edilmitir35. 2013 yl kazlar srasnda biri Bat Agorann dou stoasnn nndeki mozaikli alan iinde devirme malzeme olarak kullanlan ve burada tantlacak olan homonoia yazt, 2 Hellence fragment ile dilli yazt alannda gerekletirilen kazlarda kan 1 Like fragment olmak zere 4 yeni yazt/yazt paras bulunmutur.

    Sonu olarak 2011-2013 yllar arasnda 224 kaz deposunda, 149u kent iinde, surlarda ve nekropolde, 8i de kazlar srasnda km olmak kaydyla toplamda 381 yazt/yazt paras kayda geirilmitir. Sz konusu yaztlardan 55i yaynldr. Buradaki makalede 2012 ylnda tespit edilmi 1 yazt ile 2013 yl kazlarndan ele gemi 1 yazt tantlacaktr.

    1- Homonoia Yazt Drtkenar, Roma Dneminde yaplm stunlu portikalarla evrilmi olan Bat Agorann dou stoasnn nndeki mozaikli alan iinde, Erken Bizans Dneminde dzenlenmi eme yaplarndan gney emesinde devirme malzeme olarak kullanlm, ortadan krk, kiretandan dikdrtgen kaide. ller: yk. 0.79 m; gen. 0.715 m.; der. 0.30 m; harf yk.: 0.06-0.065 m.

    Res. 1. Bat Agora. Mozaikli Mekn ve eme Yaplar (Ksanthos Kazs Arivi).

    33 TAM II 264-267, 277, 278, 280, 285, 286, 294-297, 299-307, 310, 322, 337, 355, 356, 361, 394; Baker Thriault

    2005, 333-351. TAM II 267 iin kr. Baker Thriault 2009, 64 vdd. 34 Baker Thriault 2007b, 123. 35 TAM II 313-318, 342.

  • Yeni Yaztlar Inda Ksanthos Epigrafi almalar 315

    [.] [.. ] [ ] [ -] [ ]

    [..] [Lykia soyunun] bakenti olan [Ksanthoslular'n kentini], daimi homonoia dolaysyla (dikti).

    Buradaki yaztta bir homonoia sz konusudur. En yaln ekliyle anlama-uyuma, fikir birlii36 anlamlarna gelen kelimesi M.. V. yzyldan itibaren bir tanrnn epitheti olarak, tek bana bir klt olarak ya da gerek ailevi, gerek kent ii gerekse kentler arasndaki uyumu belgelemek iin farkl nedenlerle kullanlmaya balanmtr37. Ksanthos yaztnda geen kelimesi daimi, kalc, aralksz, srekli38 anlamlarna gelen sfat ile birlikte kullanlmtr. L. Robert bu sfatn, daha nce vuku bulan bir anlamazln ardndan yaplan uzlamann zarar grmeden devam etmesine ynelik istei gstermek iin kullanldn ileri srer39. Tlostan ele geen ve Tlos ile Ksanthos arasndaki homonoiay belgeleyen bir yazt benzer formlasyon gsterir (TAM II 555): | | | []| | | | | | . Bu yaztta da ifadesi gemektedir. Fakat 8. satrda a bal kullanlan iki bitimli sfat, Tlos ve Ksanthosun soy

    36 Liddell Scott 1996, 1226 vd. s.v. . 37 kavramnn kullanm 3 ana balk altnda toplanabilir: 1) Panhellenik: Pers tehlikesine kar yaplacak

    savala balantl olarak Hellen meneinin ne karlmas; Hadrianusun kltrel ve dinsel kanallar Hellen ulusalclna balama abas; 2) Kent ii uyum: aristokratlarn hrslar ve rekabetlerine kar halk arasnda kan gerilimin azaltlmas; Yahudi ve Hristiyanlar gibi baz halk gruplarna kar yrtlen ayaklanmalarn ortadan kaldrlmas; halkn gereksinmelerinin karlanmasndaki aksamalar sonucu yaanan huzursuzluklarn giderilmesi; kent iindeki politik ekimelerin yaratt gerginliin ortadan kaldrlmas; 3) Kentler aras uyum: ekonomik, kltrel, dini ve tarihsel balantlar; bir anlamazln (kavgann) sonlandrlmasnn kutlanmas. kelimesinin dini ya da politik bir kavram olarak edebi, epigrafik ve de numizmatik verilerde farkl konseptlerde kullanlmas konusunda ayrntl bilgi iin bk. Romilly 1972, 199-209; Sheppard 1984-1986, 229-252; Noll Noll 1994, 241-261; Kienast 1995, 267-282; Thriault 1996, 177-188; Dnmez-ztrk 2006, 7-29; 176-187.

    38 Liddell Scott 1996, 427 s.v. . 39 Robert 1974, 68 (=OMS VI, 290): ladjectif tend prouver que la concorde ne fut pas trouble, alors que souvent

    linvocation la concorde tmoigne dune discorde antrieure; kr. Thriault 1996, 73 dpn. 326; Le Roy et al. 2007, 155 dpn. 40; Rousset 2010, 113 dpn. 138.

    Res. 2. Homonoia Yazt

  • Nihal TNER NEN 316

    akrabalna iaret ederek, sz konusu homonoiann akrabalk dolaysyla yapldn gsterir40. M.. V. yzylda yaam olan Halikarnassoslu air Panyassisin fragmanna gre Ksanthos, Tlos, Pinaros ve Kragos Ogygesin kz Praksidike ile Tremilesin oullardr41. Sz konusu akrabalkla ilikilendirilebilecek ekilde her iki kentte de Homerosun lyadasnda geen Lykial kahramanlar Sarpedon ve Iobatesten adn alan phyleler belgelenir42. Ksanthos Kentinin Tlos dnda baka kentlerle olan akrabalklar da bilinir. Letoondan ele geen yazt, Ksanthos kentinin Kta Yunanistann Doris Blgesinde yer alan Kytenion43, Troas kenti Ilion44 ve Phrygia kenti Angeira45 ile akrabalk ilikileri olduunu epigrafik olarak belgelemektedir. Fakat Ksanthostan ele geen yeni yaztn sadece son satr salam olarak ele getiinden sz konusu homonoiann herhangi bir

    40 G. Thriault (1996, 73 vd.), akrabala dayandrlarak yaplan homonoia anlamalarnn her ne kadar akrabalk

    balarn iyi ilikilerinin teminat olarak gren kentlerin kendi aralarndaki dostluk ve uzlalarn kutlamak iin yaplyor olsalar da zellikle Ksanthos ve Tlos gibi komu kentler arasnda gerekletirilen byle bir anlamann hem akrabal hem de belki de daha ncesinde bir tartma yaam olan- iki kent arasndaki iyi ilikileri gvence altna alan anlamay kutlamak iin yaplm olabileceini dnr.

    41 Steph. Byz. s.v. : , , , , , . Panyasisin sz konusu fragmannn deerlendirilmesi iin bk. F. Stoessl, RE XVIII3 (1949), 890 s.v. Panyasis; M.C. van der Kolf, RE XXII2 (1954) 1757 vdd., s.v. Praxidike; Demargne P. H. Metzger, RE IX A2 (1967), 1381 s.v. Xanthos in Lykien; Robert 1978b, 21 vd. (=OMS VII, 399 vd.); Takmer-Arca 2002, 3-7. Ksanthos, Sidymadan ele geen ve Ksanthos Vadisi kentlerinin mitolojik gemiine ilikin Hieron adndaki yerel tarihinin kroniklerini aktaran yaztta (TAM II 174) Tremiles ve Praksidikenin ocuklar arasnda saylmaz. Bundan dolay baz aratrmaclar Panyasisin fragmannda geen kelimesinin sar anlamnda sfat olarak kullanlm olabileceini dnr (Frei 1993, 88 dpn. 15; Behrwald 2000, 241 dpn. 241; kr. Takmer-Arca 2002, 5 dp. 26). R. Merkelbach ise, TAM II 174de anlmasa da Ksanthos Vadisinin en nemli kenti olmasndan yola karak Panyasisin fragmannda verilen adlandrmasnn kent olarak anlalmas gerektiini dnr (Merkelbach 2000, 117; kr. Takmer-Arca 2002, 5 dp. 26). Sz konusu tartma iin ayrca bk. Raimond 2002, 118-122.

    42 (Ksanthos): Baker Thriault 2004, 317 (=SEG 54, 1464 [17]); Bousquet Gauthier 1994, 321 vd. (=SEG 44, 1218); TAM II 283, 309, 313, 372, 386, 389; Balland 1981, nr. 17 ve 75. (Tlos): TAM 589. (Ksanthos): Baker Thriault 2005, 351 vd. nr. 2; TAM II 264 ve 265; Bousquet Gauthier 1994, 321 vd. (=SEG 44, 1218). (Tlos): TAM II 552, 597a, 609. Fethiye Mzesinden M.. II. yzyla tarihlendirilen ve Symmasis tarafndan kurulan bir vakf hakkndaki yaztta geen ve phyleleri iin bk. Kse-Tekolu 2007, 63, 74; Arnaoutoglu 2008, 209 vdd.; Parker 2010, 103.

    43 Bousquet 1988, 12-53; SEG 38, 1476; SEG 53 1719. Sz konusu yazt drt metinden oluur: 1) M.. 228 ylnda Antigonos Dosonun deprem dolaysyla zayf den kenti tahrip etmesinin ardndan kent surunun tamir edilmesi iin aralarnda tanrlardan ve kahramanlardan gelen akrabalk ilikilerini ne srerek yardm talep etmek zere Ksanthosa yaplan elilik sonucunda alnan karar (Str. 1-73); 2) Aitolia Konfederasyonunun karar (Str. 73-79); 3) Aitolia magistratlar ile delegelerinin Ksanthosa mektubu (Str. 79-88); 4) Kyte-nionlularn Ksanthosa mektubu (Str. 88-110). Sz konusu yazt ve Ksanthoslular ile Kytenionlular arasndaki akrabala dair ayrca bk. Curty 1995, 183-191; Erskine 2003, 203-216.

    44 Robert Robert 1983, 154-163 nr. 15; SEG 33, 1184. M.. 197-196 ylna tarihlenen yaztta Ksanthos ve Ili-onlular arasndaki akrabalk, Aiskhylos olu Ilionlu rhetor Themistokles iin dzenlenen bir onurlandrmada anlr. Polybiostan (XXII. 5) III. Antiokhosla yaplan savatan sonra Lykiann Rhodosa hediye olarak verilmesi zerine Ilionlu elilerin Lykia ile olan akrabalklarn ne srerek Romadan Lykiann zgr braklmasn istedikleri de bilinir. Sz konusu yazt ve Ksanthoslular ile Ilionlular arasndaki akrabala dair ayrca bk. Curty 1995, 192 vd.

    45 Bousquet Gauthier 1993, 12-23; SEG 43, 986. M.. II. yzyla tarihlenen yazttan iki kent arasndaki akra-baln neye dayandna ynelik bir bilgi kmamaktadr. Ayrca kr. Curty 1995, 193 vd.

  • Yeni Yaztlar Inda Ksanthos Epigrafi almalar 317

    akrabalk dolaysyla m, yoksa baka bir kentle yaanan anlamazln giderilmesine ynelik mi, ya da ticari nitelikli mi yapld veyahut dini ilikiler vesilesiyle yaplan bir homonoia m olduu hususu akta kalmaktadr.

    Tlos Kentinin Oinoanda ile yapt homonoia da benzer bir formlasyon gstermektedir. Oinoanda teritoryumu iinde bulunan Kemerarasndan ele geen ve Severuslar Dnemine tarihlenen yaztta, Lykia halknn pek hretli bakenti olarak anlan Tlosun Oinoandallarn akraba halk ile daimi bir homonoia yapt kaydedilmektedir46. Elimize geen yazt parasnn ilk satrnda korunan [], muhtemelen Ksanthos kentidir. Fakat Ksanthosun kiiletirilmi heykelini diken kent bu sefer Tlos mudur yoksa baka bir kent midir, u an iin bir ey sylemek mmkn deildir. Tlostan ele geen yaztta da Ksanthos olarak verilirken Tlos bu unvan almam gzkmektedir. Tlos Kenti Lykiallarn bakenti unvann Hadrianus Dneminin sonlarnda alm olduundan bu yazt Hadrianus ncesi dneme tarihlendirilir47. Ksanthos yaztnn korunarak gnmze ulaan blmnde tarihlemeye daha iyi katk salayabilecek omega ve sigma gibi harfler bulunmasa da, dier harflerin morfolojisi ( ) Tlos yazt ile benzerlik gstermekte ve M.S. I.-II. yzyla iaret etmektedir48.

    2- Aurelius Leonun Mezar Yazt Kuzeydou nekropol alan iinde kaak kazclar tarafndan tahrip edilmi, kiretandan gen atl, ters ekilde topraa gml vaziyette lahit kapa. n yze tabula ansata ilenmi. ller: yk. 0.38m; gen. Yak. 1 m; harf. yk. 0.02-0.03 m. Tabula ansata: yk. 0.27 m; gen. 0.55 m.

    Res. 3. Kaak Kazclar Tarafndan Tahrip Edilmi Lahit Kapa

    46 Le Roy et al. 2007, 150; SEG 57, 1668: | , | | ,

    |[] | | v | | , | | | | () | () | . Tlos ve Oinoanda kentleri arasndaki akrabalk ilikileri iin ayrca bk. 153-156.

    47 Robert 1978b, 22 dpn. 42 (=OMS VII, 400); Le Roy et al. 2007, 153 dpn. 26. 48 Harf karakteri iin kr. TAM II 359.

  • Nihal TNER NEN 318

    . [] . . - - - ,

    Res. 4. Aurelius Leonun Mezar Yazt

    Ben, Pigres torunu, Glaukos olu Ksanthoslu Aur(elius) Leon, bu lahdi Kallimandros olu Ksanthoslu Aur(elius) Eutykhianostan, kendimin ve karm Aur(elia) Tykhenin gmlmesi iin satn aldm, baka hi kimsenin (gmlmesi iin) deil; aksi takdirde buna cesaret eden kii imparatorluk kasasna 1.000 denaria deyecek. Bunu ortaya karan kii ise bunun te birini alacak.

    Tarih: Harf karakteri dolaysyla M.S. III. yzyl. Yaztta geen Aurelius gens ismi de M.S. 212 ylndan sonraya tarihlememize olanak vermektedir.

    Yaztta geen ahs isimlerinden , , , / , , ve isimleri Lykiada ve de Ksanthosta daha nce sklkla belgelenmi isimlerdir49. ismi ise bugne kadar blgede ve kentte belgelenmemitir50.

    Literatrde ta oyuk, gz ukuru, yuva.. etc. anlamlarn karlayan , kelimesi epigrafik belgelerde daha ok , / formunda ve lahit anlamnda kullanlr51. satn almak fiili Lykiada, zellikle de Ksanthos mezar yaztlarnda sklkla kullanlmaktadr52.

    49 Kr. Balzat et alii 2014, 91 (), 169 (), 260 (), 352 (), 417 (). 50 Kr. IG II2, 10362 (Attica); SEG 42, 1318 (Kbrs). 51 Liddell Scott 1996, 1550 s.v. . , /: Balland 1981, nr. 87; TAM II 249, 346, 347; TAM V

    1295; 1146, 1106, 1071, 1295, 1149, 1082, 1081; , /: TAM II 342; 693; TAM V 1075. 52 IGR III 688 (Antiphellos); TAM II 50 (Telmessos); 260 (Pydnai); 318, 330, 331, 332, 333, 342, 349, 351

    (Ksanthos); 619 (Tlos); 752-753 (Kandyba); 954, 962 (Olympos); BCH 16 (1892) 438, 81 (Kibyra).

    http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=h%28&la=greek&can=h%280&prior=i/doshttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=pu%5Eel-i%2Fs&la=greek&can=pu%5Eel-i%2Fs0http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=i%2Fdos&la=greek&can=i%2Fdos0&prior=pu%5Eel-i/shttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=puali%2Fs&la=greek&can=puali%2Fs0&prior=tiqu/malloshttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=i%2Fdos&la=greek&can=i%2Fdos0&prior=pu%5Eel-i/shttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=pualei%3Dda&la=greek&can=pualei%3Dda0&prior=puali/dihttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=pualei%3Dda&la=greek&can=pualei%3Dda0&prior=puali/dihttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=puali%2Fs&la=greek&can=puali%2Fs0&prior=tiqu/malloshttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=i%2Fdos&la=greek&can=i%2Fdos0&prior=pu%5Eel-i/shttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=pualei%3Dda&la=greek&can=pualei%3Dda0&prior=puali/dihttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=pualei%3Dda&la=greek&can=pualei%3Dda0&prior=puali/dihttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=puali%2Fs&la=greek&can=puali%2Fs0&prior=tiqu/malloshttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=i%2Fdos&la=greek&can=i%2Fdos0&prior=pu%5Eel-i/shttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=pualei%3Dda&la=greek&can=pualei%3Dda0&prior=puali/dihttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=pualei%3Dda&la=greek&can=pualei%3Dda0&prior=puali/di

  • Yeni Yaztlar Inda Ksanthos Epigrafi almalar 319

    BBLYOGRAFYA

    AE LAnne pigraphique. Arnaoutoglou 2012 I. Arnaoutoglou, Cultural transfer and law in hellenistic Lycia: the case

    of Symmas is foundation. Ed. B. Legras, Proceedings of the international conference: transferts culturels et droits dans le monde grec et hellnistique (Reims, 14-17 mai 2008). Paris (2012) 205-224.

    Balland 1981 A. Balland, Fouilles de Xanthos VII. Inscriptions d'poque impriale du Lton. Paris 1981.

    Baker 2006 P. Baker, Les Telemachi de Xanthos. Rflexions prliminaires partir de nouveaux documents. Eds. K. Drtlk et al., III. Likya Sempozyumu 07-10 Kasm 2005 Antalya / The IIIrd Symposium on Lycia, 07-10 november 2005, Antalya. I. Cilt. Antalya (2006) 49-60.

    Baker Thriault 2002 P. Baker G. Thriault, Xanthos et le Lton: rapport sur la campagne de 2001. Prospection pigraphique. Anatolia Antiqua X (2002) 302-305.

    Baker Thriault 2003 P. Baker G. Thriault, Xanthos et le Lton: rapport sur la campagne de 2002. Prospection pigraphique. Anatolia Antiqua XI (2003) 431-435.

    Baker Thriault 2004 P. Baker G. Thriault, Xanthos et le Lton: rapport sur la campagne de 2003. Prospection pigraphique. Anatolia Antiqua XII (2004) 316-319.

    Baker Thriault 2005 P. Baker G. Thriault, Les Lyciens, Xanthos et Rome dans la premire moiti du 1er S. a.C.: Nouvelles Inscriptions. REG 118 (2005) 329-366.

    Baker Thriault 2006 P. Baker G. Thriault, La campagne 2005 Xanthos. Prospections et Etudes. Anatolia Antiqua XIV (2006) 284-286.

    Baker Thriault 2007a P. Baker G. Thriault, La campagne 2006 Xanthos. Prospection pigraphique. Anatolia Antiqua XV (2007) 323.

    Baker Thriault 2007b P. Baker G. Thriault, Prospection pigraphique de Xanthos: bilan et mthodes. Ed. C. Schuler, Griechische Epigraphik in Lykien. Eine Zwischenbilanz. Akten des internationalen Kolloquiums Mnchen, 24.-26. Februar 2005. Wien (2007) 121-132.

    Baker Thriault 2008 P. Baker G. Thriault, La campagne 2007 Xanthos. Prospection pigraphique. Anatolia Antiqua XVI (2008) 375-378.

    Baker Thriault 2009 P. Baker G. Thriault, Notes sur quelques inscriptions grecques de Lycie, Xanthos, Arykanda et Kadyanda, et deux nouvelles inscriptions xanthiennes. REG 122 (2009) 63-84.

    Baker Thriault 2010 P. Baker G. Thriault, La campagne 2009 Xanthos. Prospections pigraphiques de Xanthos et d'Asarck. Anatolia Antiqua XVIII (2010) 298-299.

    Baker Thriault 2011 P. Baker G. Thriault, Xanthos Rapport sur la campagne 2010. Prospection pigraphique a Xanthos et Aklar. Anatolia Antiqua XIX (2011) 339-342.

    Baker Thriault 2013 P. Baker G. Thriault, Ddicace de mercenaires lagidespour Kybernis

  • Nihal TNER NEN 320

    sur lAcropole lycienne de Xanthos. Eds. P. Brun et al., Euploia. La Lycie et la Carie Antiques. Dynamques des Territoires, changes et Identits. Actes du colloque de Bordeaux, 5, 6 et 7 novembre 2009. Bordeaux (2013) 293-302.

    Balzat et al. 2014 J. -S. Balzat, R. W. V. Catling, . Chiricat F. Marchand, A Lexicon of Greek Personal Names, Volume V.B: Coastal Asia Minor: Caria to Cilicia. Oxford 2014.

    Behrwald 2000 R. Behrwald, Der Lykische Bund. Bonn 2000. Benndorf Niemann 1884 O. Benndorf G. Niemann, Reisen in Lykien und Karien. Viyana 1884.

    (Reisen im sdwestlichen Kleinasien I). Benndorf 1900 O. Benndorf, Zur Stele Xanthia. Jh 3 (1900) 98-120. Bousquet 1986 J. Bousquet, Une nouvelle inscription trilingue Xanthos?. RA (1986)

    101-106. Bousquet 1988 J. Bousquet, La stle des Kytniens au Lton de Xanthus. REG 101

    (1988) 12-53. Bousquet Gauthier 1993 J. Bousquet Ph. Gauthier, Un juge de Xanthos Angeira de Pisidie.

    REG 106 (1993) 12-23. Bousquet Gauthier 1994 J. Bousquet Ph. Gauthier, Inscriptions du Lton de Xanthos. REG

    107 (1994) 319-361. Bresson 2001 A. Bresson, Ddicace des Xanthiens Antiochos III. Eds. A. Bresson

    R. Descat, Les cits d'Asie Mineure occidentale au IIe sicle a.C. Paris (2001) 235-240.

    Christol Drew-Bear 1991 M. Christol Th. Drew-Bear, Un snateur de Xanthos. JS 3-4 (1991) 195-226.

    Corsten 2010 Th. Corsten, Lexicon of Greek Personal Names, Volume V.A: Coastal Asia Minor: Pontos to Ionia. Oxford 2010.

    Courtils 2003 J. des Courtils, Xanthos en Lycie: nouvelles donnes sur la romanisation d'une ancienne cit indigne. REG 116 (2003) 1-16.

    Curty 1995 O. Curty, Les parents lgendaires entre cits grecques. Genve 1995. Demargne 1958 P. Demargne, Fouilles de Xanthos, tome I, Les piliers funraires. Paris

    1958. Dnmez ztrk 2006 F. Dnmez ztrk, Roma a Kkasya Kentleri Arasnda Homonoia

    Anlamalar. stanbul 20072. Erskine 2003 A. Erskine, Distant Cousins and International Relations: Syngeneia in

    the Hellenistic World. Eds. K. Zoumboulakis K Buraselis, The Idea of European Community in History: Aspects of Connecting Poleis and Ethne in Ancient Greece. Athens (2003) 205-216.

    Fellows 1841 Ch. Fellows, An Account of Discoveries in Lycia. London 1840. Fellows 1852 Ch. Fellows, Travels and Researches in Asia Minor more Particularly in

    Lycia. London 1852 [Reprint 1975]. Frei 1993 P. Frei, Solymer-Milyer-Termilen-Lykier. Ethnische und politische

    Einheiten auf der lykischen Halbinsel. Eds. J. Borchhardt G. Dobesch

  • Yeni Yaztlar Inda Ksanthos Epigrafi almalar 321

    Akten des II. Internationalen Lykien Symposions. Wien 6.-12. Mai 1990. Wien (1993) 87-97.

    GIBM IV.2 Ed. F. H. Marshall, The Collection of Greek Inscriptions in the British Museum. 5 vols. London 1874-1916. Part IV, Sect. II, Ch. IV-XII (1916).

    IGR Inscriptiones Graecae ad res Romanas pertinentes. JS Journal des savants. Kienast 1995 D. Kienast, Zu den Homonoia-Vereinbarungen in der rmischen

    Kaiserzeit. ZPE 109 (1995) 267-282. Kse Tekolu 2007 O. Kse R. Tekolu, Money Lending in Hellenistic Lycia: The Union

    of Copper Money. Adalya 10 (2007) 63-79. LAAA Annals of Archaeology and Anthropology (Liverpool). Le Roy et al. 2007 C. Le Roy, D. Rousset O. Kse, Une base de statue du peuple

    dOinoanda leve par la cit de Tlos. Ed. Chr. Sculler, Griechische Epigraphik in Lykien. Akten des Int. Kolloquiums Mnchen, 24-26. Februar 2005. Wien (2007) 149-156.

    Liddell Scott 1996 H. G. Liddell R. Scott, A Greek-English Lexicon. Oxford 1996. MbBerlin Monatsberichte der preussischen (deutschen) Akademie der Wissenschaften

    (Berlin). Merkelbach 2000 R. Merkelbach, Der Glanz der Stdte Lykiens. EA 32 (2000) 115-126. MonAnt Monumenti Antichi (Milan). Noll Noll 1994 M. K. Noll J. Noll, Vom feinen Spiel stdtischer diplomatie. Zu

    Zeremoniell und Sinn kaiserzeitlicher Homonoiafeste. ZPE 102 (1994) 241-261.

    OMS VI L. Robert, Opera minora selecta VI. Amsterdam 1989 OMS VII L. Robert, Opera minora selecta VII. Amsterdam 1990. Ormerod 1914 H. A. Ormerod, Greek inscriptions in the Museum of the Liverpool

    Royal Institution. LAAA 6 (1914) 99-105. Parker 2010 R. Parker, A Funerary Foundation from Hellenistic Lycia. Chiron 40

    (2010) 103-121. RA Revue Archologique. Raimond 2002 E. Raimond, Tlos, un centre de pouvoir politique et religieux de lage du

    bronze au IVe siecle av. J.C. Anatolia Antiqua X (2002) 113-129. RE Paulys Realencyclopdie der classischen Altertumswissenschaft. REG Revue des tudes Grecques. Robert 1966 L. Robert, Documents de l Asie mineure mridionale. Genf-Paris 1966. Robert 1974 L. Robert, Une inscription de Printhe. Stud Clas 16 (1074) 61-69. Robert 1978a L. Robert, Catalogue Agonistique des Romaia de Xanthos. RA (1978)

    277-290. Robert 1978b L. Robert, Les Conqutes du dynaste Lycien Arbinas. JS 4 (1978) 3-48. Robert Robert 1983 J. L. Robert, Fouilles d'Amyzon en Carie. Paris 1983.

  • Nihal TNER NEN 322

    Romilly 1972 J. de Romilly, Vocabulaire et propagande ou les premiers emplois du mot . Ed. F. Bader, Mlanges de Linguistique et de Philologie Grecques offerts Pierre Chantraine. Paris (1972) 199-209.

    Rousset 2010 D. Rousset, De Lycie en Cabalide. La convention entre les Lyciens et Termessos pres d' Oinoanda, Foulles de Xanthos X. Geneve 2010.

    ahin Adak 2007 S. ahin M. Adak, Stadiasmus Patarensis. Itinera Romana Provinciae Lyciae. stanbul 2007.

    Sheppard 1984-1986 A. R. R. Sheppard, "Homonoia in the Greek Cities of the Roman Empire". AncSoc 15-17 (1984-1986), 229-252

    Thriault 1996 G. Thriault, Le culte d'Homonoia dans les Cits Grecques. Lyon-Quebeck 1996.

    Thriault 2006 G. Thriault, Le statut des femmes lyciennes l'poque romaine: quelques remarques sur les grandes-prtresses et femmes lyciarques. Eds. K. Drtlk et al., III. Likya Sempozyumu 07-10 Kasm 2005 Antalya / The IIIrd Symposium on Lycia, 07-10 November 2005, Antalya. II. Cilt. Antalya (2006) 811- 820.