erdi aroko filosofia

ERDI AROKO FILOSOFIA

K.a. 322. urtean: Aristoteles hil zen.K.o. 476 urtean: Erromatar Inperioaren eroraldia.

Filosofia Helenistikoa:

EPIKUREISMOA: Epikuro (K.a. 341-270)

ESTOIZISMOA: Zenon Citiumekoa (K.a. 300)Seneka (K.a. 4 – K.o. 65)

ESZEPTIZISMOA

- Filosofiaren kezka nagusia = kezka etikoa

Norberak salba dezala bere burua



EPIKUREISMOA: Epikuro (K.a. 341-270)

• Zoriontasunaren sekretua irakatsi nahi dute.

• Zoriontasuna = Gozamena, Plazerra

• “Plazerra bizitza zoriontsuaren printzipioa eta xedea da”



ESTOIZISMOA: Zenon Citiumekoa (K.a. 300) Seneka (K.a. 4 – K.o. 65)

• Naturarekin bat bizi.

• Natura, Kosmosa gobernatzen duen jainkotasunarekin bat eginez.

• Sustine et abstine = Paira eta uka ezazu zeure burua, uka itzazu gurak.



ESZEPTIZISMOA:Gizakiak ezin du egia iritsi.

Patristika

Filosofiaren laguntza behar du kristautasunak:

• Dogma definitu behar duelako elizaren barne sortzen diren herexiaren aurrean.• Beren sinesteak kanpoko jendeari ulertarazteko.

Filosofia grekoa eta kristautasunaren arteko elkarguneak:

Platonek defenditu zuen ideien munduaren existentzia: sentimenezko munduaz haraindi dagoen mundu espirituala.

Platonek deskribatu zuen Demiurgo, munduaren kreatzailea, kristauek sinesten duten Jainko kreatzailearen antzekoa zen.

Ongiaren ideia, gainontzeko guztien sorburua, Jainko bakarreko ideiarekin parekatu daiteke.

Arimaren hilezkortasuna.

ERDI AROKO KULTURGUNEAK

ESKOLASTIKA

Filosofia kristauari “eskolastika” deitzen diogu, monastegi, katedral eta jauregietako eskoletan sortu zelako.

“Eskolastika” hitzarekin ere, ikastegietan garatutako pentsamendua izendatzen dugu

ESKOLASTIKA

Metodo eskolastikoa

Metodo horretan tesi bat defenditu behar zen aldeko arrazoiak azalduz eta, aldi berean, sor zitezkeen kontrako arrazoiak eta horiei aurre egiteko erantzunak proposatuz.

TESIA edo EZTABAIDATUTAKO GAIA

Planteatzen den baieztapena

Aldeko arrazoiak edo oinarriak

Arrazoibideen bidez iritsitakoak

Aginpideen argudioak

BIBLIA Patris Eclesiae

Elizaren Aitak

(Patristika)

Kontrako arrazoiak edo oinarriak

Horiek deuseztatzeko arrazoiak

Arrazoibideen bidez iritsitakoak

Aginpideen argudioak

BIBLIA Patris Eclesiae

Elizaren Aitak

(Patristika)

Filosofo batFilosofo bat

ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK

FILOSOFO NAGUSIAK:

• AGUSTIN HIPONAKOA (354-430)

• ANSELMO CANTERBURYKOA (1033-1109)

• AVERROES (1126-1198)

• TOMAS AQUINOKOA (1225-1274)

• GUILLERMO OCKHAMEKOA (1300-1350)


- Errealitatearen gaineko arazoa.

Kreatutako munduaz eta Jainkoa Kreatzaileaz aritu ziren: Nola da posiblea kreazioa? Nola demostratu daiteke Jainkoaren existentzia eta esentzia?


Ezagutzaren gaineko arazoa. Fede eta arrazoiaren arteko erlazioaz aritu ziren eta lau

proposamen desberdin aurki ditzakegu: 1.- Fedearen nagusigoa (Agustin Hiponakoa eta bere

eskola) 2.- Filosofiaren nagusigoa (Averroes) 3.- Bateragarritasuna eta autonomia (Tomas Aquinokoa) 4.- Elkarren artetik banatzea (Ockham)


Ezagutzaren gaineko arazoa.

Ezagutza razionalaren jatorria eta izateari buruz, hiru jarrera aurki ditzakegu:

1.- Jainkoaren argitzea edo iluminazioa. Eskola agustindarra.

2.- Sentimenezko esperientziatik abiaturiko abstrakzioa (Tomas Aquinokoa)

3.- Orokortzea. (Ockham)

Unibertsalen gaineko arazoa.


Ezagutzari lotuta dago arazo hau. Existitzen den guztia banakakoa eta zehatza bada, nola da posible gure ideiak unibertsalak eta abstraktuak izatea? Galdera horren aurrean lau erantzun proposatu zituzten: 1. Gehiegizko errealismoa (eskola agustindarra) 2. Kontzeptualismoa (Pedro Abelardo) 3. Neurrizko errealismoa (Tomas Aquinokoa) 4. Nominalismoa (Ockham)



PLATON ARISTOTELES ERDI AROA

IDEIAK FORMAK UNIBERTSALAK



GAUZA

EDO

EZAGUTZEN DUGUN

OBJEKTUA

IZENA

EZAUGARRIAK

ZER DA ERREALA DENA?



universalia ante res

universalia post res

universalia in rebus unibertsalak gauzetan daude

unibertsalak gauzak eta ondorengoak dira

unibertsalak gauzak baino lehenagokoak dira

errealismoa

nominalismoa

Abelardo


Gizakiaren gaineko arazoa

Aztergaiak zirenarimaren izatea, bere hilezkortasuna eta bere erlazioa giza gorputzarekin

Arazo etikoa


Arau moralen jatorria eta izatea aztertu zituzten

NATURALISMOA (heterenomia morala)

Tomas Aquinokoa

KONBENTZIONALISMOA

(autonomia morala)

Guillermo Ockhamekoa


Arazo politikoa

Aztergaiak:Eliza eta Estatuaren arteko erlazioak, boterearen jatorria, legeen zerizana eta legeek lege naturalarekin duten erlazioa


Arazo politikoa

Estatua eta Elizaren arteko erlazioak

Estatua Elizaren menpe egon behar zela defendatzen zuena: Agustin Hiponakoaren pentsamenduan errotzen zen teokratismo politikoa.

Biek lege naturala errespetu beharra dutelarik, bien autonomia eta bien arteko osagarritasuna defendatzen zuena, (Tomas Aquinokoa)

Erabateko banatzea bien artekoa (Ockham).

ERDI AROKO FILOSOFIAREN KORRONTE NAGUSIAK

V-XIII mendeetan: AGUSTINISMO PLATONIKOA

XIII mendetik aurrera: TOMISMO ARISTOTELIKOA

XIV mendean: OCKHAMISMOA

erdi aroko filosofia

Documents