TOXfKORiLANIA PSIKIATRIAREN

EREMUAN (11). Drogak eragindako

psikopatologia

JOXE ANTONIO INTXAUSPE cta ARNAUD EUXEBIO MARTORELL

Internes des hSpi ta i l x psychialriques. FRANCE.

SMW?P: !dore over exceesive conaupGion of psychotropic substances can induce a peat variety of menta2 disorde~s or decompensate a Satent morbid cond i t ion.

Ther m e considered in saicees~ion: Heruin addictfon withdrowa2 syn- drome and overdose.

Tliere are eonaidmed sume D.S.M. 111 ' 8 dEagnoeticaZ ways about drug addict ion.

EgiarKo toxikomania, dependen- tzla kontzeptuarena, poriaera Palo- loglkna da.

Portaera hanek nahasrnendii psi- k o ~ a t o l o ~ i k o ani t z estal t7en ditii . Halere, toxikomann batengan, crin dira beti nahasrnendu psikopatolngj koak toxikomaniaren zergatitzot jo. Knntsumo beraren nndnrin i ian daitezhe, substantzia tnxikoaren

abusuak portaera psikikna mndifika dezake e ia nahasrnendiiak bet i rako snrtii. Hari da: s t i b s i a n t ~ i o k nahas- rnendil psik ikoak bere7 ekarraraz i dit takete, /einen n a t i ~ r a , haien propietateei, ha la nola sijjetnaren aiirredispnsi 7io rnarbidrrei, ornen ba i t dagok le.

Barbiriirikoek, disrilbaltai le or- ganikoek semiología pol imorfoko

~ e n b o i t h m d i a l d i sor taraz l d i i ~ a k e - te: hnrdiii l d i e g l tatiia, Kolernsna, nn i r i koa , ha l t i / ina t i ia , etab.

Anfetaminak eta , p a r a d n j i k M i b e r b l t i i r i k o b a t z u k , sekobarbi ta l -a ese teralin, i t x i ~ r a al dakorreko e x z i - t e ~ i n a l d i s k determina d i tzakete eu- f o r i a ~ edo agres ib i ta teaz l a g u n d i ~ a k dato7enaK. Barbi tur ikoelc inKoeren- t t i a iden-motoreaz lagund i l r i ko ag i - tazioaldidk ' snrtu o h i di tuxtc.

Anfetamina-agltazioek a l d i z , de- Pentsaxko egintrra heteroagresiboak, pertcek'tiziorka i d ~ i a del i ranteek asp i t inkatuak eta baldintzatuak, lzan d i tzakete.

Droga guztieli , dosi b a t ~ u t a r a si lega tuz gero, konfus io metala sor dcrakete. Opio-e tork iko konfu- sioak maizenean lasa iak dyra, estz por tasunara i na nnizba i t , barbitvri- k w k cnr t ren di tuztenak aza lezkn onir ismo batez d i r a osatuak eta anfetaminak eta ha Ir~tinogennek' e rag indakoak p a r t e har tze o n i r i k o edo ha luz inator i r i markatua izan ohi dute.

Konfus io batek , t o x ¡Romano ba- tengan, ez d u der r igor rez toxikoa- r e n gaindosia adierazten, ino iz droga e rab i l t z a i leen ez-jakinean presta t u r i ko gai toxikwn nahaslea- ren ondorioa izan daiteke, eda al- koho laren asaziazioarena ednta ne i i r r i te rapeut ikor iK hartu gabeko intaxikaizai le-uzte batpaleKn bate- na. Honela, barbitilriko eta opia- zeoen drogaurteak konfusio mentala sor dezake, prebentziozko tratarnefi duaren fa l tan , drogauzte alkohol i - Ccoaren del i ruim tremens-t ik oso hurb i l a .

Bafada d e l i ran tea iisnekabean ger ia t rea bere despersona I i7a2 ¡O-

-elernentu, halc lz inar io eta ga i d c l i r a n t e a ldako r rek in bafera, psikodis tept ikoek (kanab is eta haliizinoge- noak) eta anfetaminak har tu ondo- ren oharteman dai teKe. Egitura pslknt iko baten aurredisposiz io roba ebckatzen da bafada de l i ran te ho- r i e n lehertald ietan. Dena den, d e l a k n bafadak batr i retan kontsumo mo- deratu edo bakanen ondoan ager- tzen d i r a , eta substant r ie txokikoen ha r t reak mndu j a r r a i t u a n ede kan- tate handietan, batF determinatzen d i t u de l i t ioabd iak , ba i te aurred is - posizio rnnrbido gabeko subjekt uengan ere.

Bidaie txar izeneko pan lko an- ts iats i rak, L.S.D. peen, despertso- n a l i razio-angust iaren forma t i p i - tuen gisa Izan daitczkc in terpre te- tuak.

Edazein toxik'omanok aurkest lexaks sindrnme k l i n l k o depresiboa. Bat r i r tan zai l a d a s i~bstantz lak ' e rag indako e ta sub jek tua ren berezkn paio log iaren arteko m i ~ g a k nngl berezi trea, areagn abst inentz ia pc- riodotan renba i t foxikornano d e p r i - mitcr egiten d i re la badek iguncan, BaEna b a r b i t u r i k o a k eta anfetaml- nak, b a t i p a i a l d i luzetan h a r l u a k , deprecingi le d i re la bad i rud i .

Qrdgauzte ondoan gertatzen di- ren sindrome depresiboak, a n i t z inbest í t i i r iKo p lazer baten gabez7ee ren ondorio moduan interpreeetzen d i r a maiz .

ko h a r l ~ e e k ager iaraz iak d i rud i ten proJeso ps ika i i ko l a r r i eta Kronik'o g r i ~ i a k i rendaizen dira. Zentzu ho- netan bafada del i ranteak' larmako- psikosien parte d i ra . Baina hemeri, drogaren egintza farmakologikoa baino har i in i7ago luza tu r i k beren kabun ebolut innatuz dnazela d i r u d i ten orareso psiknt ikoaK a i p a t u n a s dira. Toxiko ingest ioaren bidet smtsrezitaKo, agertarazitaKo sdo gaizKotuteKa ps ikos iak a r l o honetan sartren dira.

Anfeiaminak eta ha luzinogenoalc d i r a nagusik'i farrnakopsikasi hauen erantzirleak (Chanvre Indien-en deribatuak b a r n e } . Psikosi anfeta- rninikoak bi rnodutsra kanporatzen di ra : b a t r i ~ t a n pertsekuñiozko del i -

r ioak d i r a , in terpre takor rak beren f u n t s e ~ k o mekanicrnoz, intoxik'azioa ama i i rean b i r k o r desagertxen d i re- nak; bestetan csk i7ofrenia paranof - dearen serniologia dute, hau da : del i rantea eta hal uzinak'orra.

Pcikosl kanabikoek esk izafreni mota bariatuak , paranoideak ala def iz i tar ioak, ebokatzen d i tu l t e ,

Ha l iizi nngenoek al di z , be tez ere ' tx i i ra paranaideko sindforneak agec 'ara7ten d i tu7te.

Ebalu7ina t x i l atdaCcorra da. Zenbai~ farmakopsikosiek zin@zKo :&irofrenia baten erara ebolur io- idtren dute, subjektoa abstinen- Zia ld ian egon arren, eta nrduan ntoxikazioaren f u n t r i o agrabantea 'do agertarazlea ebokaixen d a .

Noizba i t intonika7io-aurrekb lortasunak egitura psikoliKaaz pt?l Sarazien digu, baina bestetan ez lago inolako haz ta rna r i k aurre-di? Osizio honen feboretan, Farmako- sikosi batzuk osoki stndatzen dCra ta orduan toxiKoaren o i n a r r i r k o raginnze etiolngiKoa hartzcn da

Expresio honen bidez sindrnmc ezagun bat deskr ib i tzen da non erraziona l izazio abstrak to, pabre eta estereotipatuen atzean apragrno t ismoa, interesgabezia o ~ c k o r r a eta a fek t ib i ta tearen i txura tk 'o bela? katzea gaizki itkutatren balt dlre. lpar ramer ikako cgi leek arnatlval syndrome de i tu ohi dintc. Zenbait elementu depresibo ere gehi lek io- ke.

Op iazeo-IntoxiKarioetan sindrome d e f i t i t a r i o a p a r t i k i l l a r k i agudn agertzen da. S s r r i t a n dragai~rte ostean ageriagoa agertzen da eren tnxiko-aprabisionamenturakn be- harrezko ar i tzeaz d is imula tu ta bai t 7egoen.

Past-dragauzteacen goibel tasun deprcsiboa defa medio agrabatua- goa d i r u d i .

Beraren etiologian a k i t u r a soma t ¡Roa, drogaren doliia eta harfue- manetarako hutsal afektiboa k o r a p i - latzen d i r a .

Semiologia hon& antza handia du eskizofrenia def iz i ta r ioa edo hebefrenikoarekin. S i n d r m e defizi- tarioaren írauteak hi labete ani- tzetan rehar, lehenxeago a ipatu ta- ko diagnostikoa ebokarazi behar d igu ; orduan toxikomaniaK i zku ta tu eta ag ian agrabatu duen e r i t asuna r e n sintoma leger Kontsideratu behar da.

I kus ien denez, toxikomaniaren fak tore psikopatologikoaK oso b a r i a tuaK d i r a , eta toxikornania, kasu k l in ikoen arabera, sintoma edo e r i - lesun modura i rango da sa i lka tua.

Elhuyar, 10.2,J 984

Heroinak, beste morf i n ikock ba i no b i r ko r rago , t n l e r a n t ~ i a eta de- pendentr ia ~ s i k i k n c t a f i s ikoaren sorkeia erakart~en dci. D t lako de- pendentxiak drogaren admin is t ra- r i n a j e r r a i i r c a behar i ren du, oreka antza b a t rnantentzeko eta drogai iz- te-s I ndromearen agerpena era go7te- kn.

Heroi naren drngni~,: te-al ndromean zenbait estadio bere iz i nhi d i r a

O. Estadioa ( a r k e n i nd i z io l i k l a t i o r d i ~ r e n bu ruan ager l t en da) : droga egarria, anls ietalea .

1. Estadioa (azken dnsitik tnt t z i o rduren b i i r uan ) : a r ra i i s i ak , i zc rd iak , malko- jar inek, errC- norrea.

2. Estadina fazken dositík hamabi ordi i ren bu ruan) : l . estadiokn sintomei hntz eta S~ro-sentips- na, gogordi i rak, anorexia , m i - dr ias ia , pi loerekziea, i k a r a rnusiciilarrak eransten zaizk ¡e.

3. Estadioa (arken dosítik 18 edn 24 orduren buruan) : ora inda inc koak eta gainera gotagaleak , insornnioa , pol ipnea , tak ikar- dia , h iper tents in a ~ t e r i a l a eta hiwertermia .

4. Estadioa (a7ken dosi t ik 24 cdo 36 nrdr i ren b i l r i i an l ibcriin knlore kn a7a Ia , ja r rera I<i~kubilka= tua, deshidrntazine.

Traiamendripeko cbnlur ina nnerg Kna da, zelnri kl i r i iWn gii7iek aste- betean desagart ien d l r a eskirerki . Insomninak, i ~ r d i i r i t a s i ~ n a k eta aske - n i a n zenbai t aste1 i r a u n defnkete.

2,- Gaindosia.

Berar i egoirten xa in heroinnmo-

nnen heriel / qehicnrn e r ~ n l ~ i i n k i ~ t i - nr i . Ilcrint/ri I la.;lerra i ~ a n ohi da e j e 0 r i i i r k i l i i i/ñn bdil da rirriit/:i nrs i n d i ~ f a tnPitn dileo gor- p i ~ r i k . C;a indosi firrrníiicnlny ikoare- k in bs tera, i t / t t r - i e r i n e ~ k n a dena, (knnt i i tan h a r t i i r i k e r a h i l i l a k n dro- garen hernina-knni ien t ra / inaren b a r i a b i l i tate hand i r i ) besrc /enbai t k a i i s a proposa t t i dira drogrirek i k o er reak r io l a r r i hohen rergat i a e x - plikatreko: harnaaketñraen e rag in depresingi lea, beste ienbal t drogc- k i n nahasketa emane2 gern s inerg i - koa dena, alergi errcak7ioa, iJr- da i 1-ediikiaren sspirarina, bihntE- -err i tmnaren nahssmendiiak.

Gaindnsiaren d i a g n o s t i k n a ~ knn- t? ienl?iaren nahasmcndua , harnas- ke taren depresioa (kont i i r , kasiien herenenn pnl ipnea ager t l en ~ a i q u e t a ) era minsi herfsi pilntífnrmea- ren ar teko asoziarioak pentsarn>i beha r d ig i i . Lag~ ina r tea ren galdeke- tak cta gaixoaren axterketaK , i n d i - z i n aztarnen bi la , t o x i ~ o m a n i a r e n erreal i tatea Knnf i rmal /en d igu te zenbai te lan.

B i r i k e n edema a l d i r , K l i n i k c k i eta/edo errad iogra f ien bidez naba- r i l u a izan deiteke.

Asko dira hcroinaren erab i lpe- n a r i e r a i x e k i r i k o besie knnp l ikake- ta k l in ikonk, hñiere h a i ~ e t a k o geh ienak e i dagn?k Cela herninaren eragin farmalrologiknei, bai7ik eta heroina-hautsa ebak i li.eKn íhern ina ebaki egiien b a i i do kn1r.a kdfete- g ieran b e ~ i i l a ) ereb i l t zcn d i ren ad i i l l e ra t,ai lei eia indi7inen cihi~kn kondiz ioei , esan beher do . Infek- zioxko konpl ikaketen rna i i tasi ina , ~ i r t a t r e r a k o a n dagnen asepsid o a k e x p l i k a i ~ e n dii, a l d i z hepaiit i b i r a la be la lazo i n fek r i o epidemikna% tnxikomano desberdi nen x i r i n g a eta o r r a t r a partekalgearen nndnr io dira. Adulterat/ai le i gagork ín la r i k , hai~efaliK ba t r i l k nah iko kaltega- beak b a d i r a ere , arukreak I l a k t o - sa erab) edn k i n i n a (rnaiz e r a b i l i a herninaren a n i ~ e k n 7apore mika t / a

d:ieiíikc) esate bateraka, be4te bñ- t7iit;iri nqn ioxiknak ( e s t r i k n i n s ) edo disolbae7inak ( ta l koa ) i ~ a n da i tcrkc. A ~ k e n h a i ~ e k egi n detske- ten ka l tea e? dagn a i p a t ~ i b r h a r r i k .

* 8 *

Honeraino drogek efagindako pslk 'opainlngiar i btir~i7 nosograf ia klasikoek diotena. Labiirkirn eta go ing l rok i azaldua 47an bada e:e, e$o horrexegatik ha ín r i izen, ira- kurte ex-espe7ialduen gustnkoa i z a n - gn deta espero dugii.

O S ~ S U ~ mentelaren profesional euska ldunent la t el di^, ¡erra haiien emendagarri b e ~ a la, interesgarsi l i trakeela nosngrafia berr i eta in - dar h a n d i r hedatzen ari den baten aurke7pena egitea i r i i d i l u ra igu . 0 . S. M. - I I I (D TAGNQSTIC ANO STATISTI- CAL MANUAL OF MEflY'AL DISOSDERS, TfJRI; EDITIONi a i p a t ~ ~ nahl dugii.

* * * 0,S.M.-l 1 1-a Arnerikako Estat i i

Batiietan moldatua da b e r r i k i (1980,ean a r g i t a ra emana American Psychiatr ic AscocEaBion delakoaren babespean), o ra in t su i t z u l i a Euro- riako zenba i t h i z k u n i ~ a t a r a ( f ranrse l e z eta g a z i e l e r a ~ 1983.eko uda7ke- nean 1 eta dagoeneko naxioarteko nosografia standard beza l a erabi 1 ;a tok i askotan.

Mosografia b e r r i ha i i beneran a ipagar r ia da pt in t i i askotan e t R a r t i k ~ i u lure bat rnereziko Irike bere or ig ina i tasr~na attertjteko. De- magun besterik ez bada, gure lurralde hauetan AmeriKarrei a i r e gi ra aisa bntatzen 7aien prnqma- f isrnoaz m a r k a t irta dagcela : honela, nnsngrnfia honek atcor ikoa izan nahi luke, h . d . , bere lcategoria nosngvaf iknetaz jaheiiekn e/ d i r a Inoleku p s i k i a t r i esKolen presupu- t0 teoriko-idenlngikoak adrnel i t i r

behsr, kategoriak onartzen d i r a berauen pert i nen t r i a k l in ikoaren arabera, hots, diagnnst ikoa, trata- mendua eta pronosi +Koa egileraknan duten b a l i o a z , cts, azkenik, medi- kuntzaren beste arloetar; a r ras era Surta den e r i ?pl de-meiodoa erab i 1 -

?/en di i l ehenb i j i kn a l d i i , era i i s - tematíko bí i tcz, p s i k i a t r i a r e n mun- duan.

Hemen dnaz bada drngck eragi? daka psikopatologiaren kategor i diagnnst ik'nak D.5.M.- l l 1-aren a r a - bera . D.C.M.-III-aK K E l p i t t ~ l ~ i be- rean s ñ r t l e n d i t u alknhnlaren eragí n a k ba ina giik e7 d í tug i i hortera e k a r r i k n n ra ina r teko a r t i k t l I i ~ e t a n e? dugi~lako alkohnl i smoa i a a ipa t i l ere egin; jak inmine7 legokeenentzat a i pa d i t z a g u n bederen a lkoho lar i l o t u i i k o sindromeen i/enak : Alkohnll -Invoxikazioa, d lknhr i l - ln tox ikar in Id iosinkrasíkoa, Alkahelurtp-Cindrn- mea, Alkoholur ie-Del i r i i ima, l-bluti- nazio-status Alkohalikoa eta h n e s i Nahasrnendu Aikohnlikoa.

( 1 ) D i a q n o r t i k o - k a t e g o r i a bakoitiartn oidaan renbah i b a t datar parentesita ar tean. f t n b i k i o k Osasun Erakunde Nundialak eg indo ko C r i tasunen H a z i o a r t e k o Sailkapenaren 4 a t e g o r i c i d a g o i k i e . H o n e l a s i s t e m a bate- t i k b e s t e r a pasatrca O S O t r r a z a da.

( 2 ) Zenbsit h i t t ma iusku laz h a s t t n d i r a . Hone- l a denean no?.ograFlan j i s o l a r i k o k a t e g o r i a

d i a g n o s t i k o bak a d i t r a z t t n d u t e l a a i a l d u n a h i da. E s a t e b a t e r a k o Wahasstndu (noso- g r a f i a n j a s o t a k o a ) e t a nahasnendu (arrun-

t a . d e f i n i g a b e n edo nosogra f ian ez datorre na). A i t z s d l t z o a k d i r e n e a n s u b s t a n t i b o gut iak hasten d i r a maiusku la i , i r c n pro- nlbak balíra b e z a l a .

1.- (305.401 B a r b i t u r i k n (edo era- g i n bcrd in ts t ikn Sedatibo eio Hipno- t iko) In ioxiKazioaren diognosl ikn- - i r i ~ p i d e a k :

4 ) Rarbi t i r r ikoen (edo ereg in ber- duntsuko sedati boen etm hipno- f ikaen) erübi lpen eg inber r ia .

0 ) Ondoko re in t i psikologikoatat ik girixíenez b a t : 1 ) ' i rniaren l a b i l i t a l e a 2) agres io- i r r ikcn eta sex i l - i r r i -

ken des inh ib i r ioa 31 suminkortasi ina 4) logorree.

C ! Ondoko zeinu neuralogikoetat iK gutx ienez bat: 1 ) mih i matela 2 ) inkaord inakete 31 hnrd i - i b i l e ra 4 ) etent t ioaren edo oroimenaren

desara irKeta.

D) Jokabide .7-@g&itueK, hafa no la zent7uaren desarauketa , in ter ferentx iak funtzionarnendu scixial eta profesiona lean, ez- -gai tasuna erant zunkizunak b e r ~ gain hartzeko.

E) E2 da beste edozein Nahasmendu f i s i k o edo mentalen ondorioa.

2.- (292.001 Barbi tur iKoen ledo eragin b e r d i n t a i ~ k o Sedatlbo e ta Hipnot iKoen ) Dregauzte-Sindromea :

A ] BarbituriWoen (edo erag in ber- din tsuko sedatlboen ela hipnot i - koen) Kant i tate handien Iuzaro- ko erab l Jpena edota bentzodiazz pinaren baten dnsl t ip iagoen erab i lpen luxeagoe ,

8) ErabiliteCro substantz iaren kon- tsumoaren murr izpenar i edo ete- na l d i a r i i n p u t a g a r r i diren ando ka zinuetatik gi i tx ienez h i r u : 1 ) goragaleak eta gonb i tuak 2 ) o n d o e ~ a eta ahulezía 3) nahasmendu neurobejetat iboak,

ha la nola i a k i k e r d i a , izer- díak , presio a r t e r i a l a ren gora ld ia .

I ) antsietatea 5) t im ia d e ~ r e s i b o a edo sumin-

Kortasuna 61 hipotentsio ortostatikoa 71 eskuen, mihbaren ets betara-

len zaba l tasun handiko dar- dara.

C ) €2 da beste edozein Nahasmendu f is iko edo mentalen ondnrioa, bereziKi Barb i tu r ikoen ledo era- gin berd in tcuko Sedatibaen e ta Hipnot íKoen) Drogauzte-Del ir ¡urna rena .

3.- (291.81) Barbíiwrikoen (edo eragin be rd in i suko Sedatiboen eta Hipnot iKoen) Del i r iurnaren diagnos-

A) B a r b i i u r i k m n (&o eragin ber- d in tsuko sedatibnen eta hipnoli- kaen) erabi Ipen inpor tan learcn e lena ld iaren edo murr izpenaren ondoKo astean ager tu r i ko Delir i - ma .

01 Nahasmendu neurcibejetatiboak, hala nola tak' ik 'ardia, i zerd iak , presio ar ter ia1 goratua.

C ) Ez da beste edozein Nahasmendu f is iko edo mentalen ondor ioa.

4,- (292.83) Ba rb i tu r i koe i leda e r a gin berd in tsuko Sedatiboel eta Hip- not ikoe i ) l o t u r i k o Arnnesi Nahasmefi duaren diagnost iko- i r lzpldeak:

A ) Barb i i u r i k o (edo eragin berd in- tsuko sedatibo eta hlpnotiko) k a n t i t a t e handien Euzar&o era- 'bi Ipena.

B ) Amnes i -Si ndrorneo . C) Ez da beste edorein Nahasmendu

f isika edo menta len ondor ioa .

A) Opiareoren baten erabi lpen egin ber r i a .

iB) Beginin ien uzkurdura (edo ano- xiak ~ r t u r i K o raba lkun txa g a i l dosi grabeen kasuan) .

C ) OndoKn r e i n i i psikologilcoetatik gutx ienez bat: 1 ) eufor ia 2) d i s fo r i a 3) aparia 4) h u r r i du ra psikfocomotorea .

O ) OndoKo zeInu neurologiKwta1 iK gutx ienez ba t : 1 ) Iohasrna ( logate ga ind iga i -

tza) 2) m i h i motela 3) a tent r inaren edo oroirnenaren

desaraueeta . E l Jokabide ez-egokitilak, esate

baterako zent luaren nahasmen- dua eta in ter ferent r iaK funtz ia- namendii soxia l eta profesiona- l ea n.

F ) E/ da beste cdn/ein Nahasmendtl f i s i kn edn mentalen ondnrioe.

A ) Opkaren-Kant i t a te handien Iilza- rnko erabi lperia (edota erabi lpe- n a l d i l laburrego b e ten ondoan antagoncsta rnnrfinikoren baten admin is i raketa) .

B) Opieaioen erab i lpenaren etena l d i edo m u r r i l p e n eg inber r i a ren ondorio diren ondoko siniomeeta- tik gutxienea r a i h :

1 1 malko- jar ioa 2 ) er r i no r rea 3 ) beg in in ien zabelkuntpa 4) p i lwrck '7 ioa 5) i zerd iak 6) d ia r rea 7) a r raus iak 8) hipertents io a r i n a 9 ) f a k i k a r d i a 10) s i ~ k a r r a 1 1 ) logabca edo insnmina.

0) E7 da beste edoaein Nahasmendu f i4 iko edn menialen ondorioa.

7.- (305.60) K o k a i n a ~ k o In tox ika- zioaren diagnosi iKn- l r lzpideak :

A ) Koksinaren erabi ipen eg inber r ía

8 ) Kokaina har t r i ondoko ordube- lean h i ~ r r e n g o sintnrna ps i ko log i - knetatik gi l ix ienez b i : 1 ) agitezin psikomotnrea 21 elaxioa 3) handi tasun ideiak 41 lngnrree 5 ) hiperernetasclna

C ) K&sine h a r t u ~ n d o k o ordube- tean hurrengo sintornetatik gu- tuiene7 b i : 1 ) t ak l ka rd ia 2 ) begin in ien zaba lkunt ra 3 ) presio a r t e r i a l gora iua 4) i zerd iak edo hotz ikarak 5) goragalea eta gonbitoak

Jckabide ez-egoki tuak, esaie baterako, l i ska r rak , zentzuaren nahasmenduak, inter ferenkziak funtzinnamendu sor ia l edo profe- sionalean.

E ) E7 da beste edntein Nahasmendu f i s i k n edo mentalen ondnrina.

8.- (305.70) Anfetamina~k'o eda era- gin berd in tsuko 5impat ikornirnet ika~- ko Intr ixik'azioaren diagnr iat ikn- i r iz-

A ) Anfetaminaren, edo e rag in ber- dintsuko slnpat ikmimetikeren, erab i lpen eg inber t ia .

8) Toxfkna h a r t u ondoKo ordube- tean hurrengo sintoma p c i k o l o g i koeta t ik gutx ienez b i : 1 ) ag i l az io psikomotorea 2) eiazioa 3) handltasun ideieK 4 ) logorrea 5 ) h lperernetasuna

C) Toxikoa h a r t u ondoko ordube- tcan hurrengo sintnma f i s i k m t a - i lk gutxienez b i : 1 ) t a k i k a r d i a 2) beg in in ien zabalkuntza 3) presío a r t e r i a l gorat i la 4 ) ízerdiaK edo hotz ikarak 5 ) goragatea edo gonbi toak

D ) Jokabide ez-egok'i tu&, esa te baterako l i s k a r r a k , zent iuaren nahasrnenduak, in ter ferentz iak funizionamendu cozial edo prafe- sionalean.

E ) Ez da besie edorein Nahesrnendu f i s i ko edo mentalen andorica.

tkusten denez knkaina eta anfe- taminen intoxikar ioeK serninlogia bera dute.

9.- (292.81 ) Anfetaminazko eda era- g fn b e r d i n r s ~ i k a Sinpatfkomirnetfkaz- ko Del i r iumaren d iagnnr t i ko - i r i r p i - deak :

A ) Anfeiamina, edo erag in berdin- tsuko slnpat ikomlmetikoek, har- t i i ondokn 24 nrduetan ager tur i - ka Deliriurna.

8) Ez da beste cdozein Nahasmendu f i s i k o edo mentalen ondorioa.

t0.- (292.1 1 ) Anfetaminar i , edo e r a g i n berd in tsuka Sinpatikornimeti- koei , loturik'o Nahasmendu Del i r an -

Elhuyar, 10,Z,J984

tea :

A ) 4nfstaminarcn, edo c r a g i n ber- d i n t j i ~ k o sinpatiknrnirn~tikoeri, dnsi apaien edo l a r r i ogncn era- b i lpen l i ~7ea eta eginberria.

B j Koadrn k l i ~ i k n s r e n av r r cka ldean dai idcn p e r i s e k i i ~ i n / k n i deia dp- i i ran teek mcrrkat i i r iko sindromeg r e n agerpen l a s t e r r a , eta bera- r i esatxek;rik ondokn sintoneta- f ik gi i fxiena/ hirii: 1 ) erre lerenrz i ideiak 2 ) agres ib i ta tea eia hos t i l i i a l ea 3 ) a n t s i e t e t ~ a 41 ag i taz in psiknmotorea

C ) E 7 da besre edn ie in Nahasrnendu f isikn edo rnentshen ondorina.

1 1 .- (292.00) Anfennminaren, edo c r a g i n berdin is i i lcn Sinpotiknmimet I -

Knen, Drogclii/~earen Ciiignostikri- - i r i%p ideak :

A ) Anlerarninarko edr~ eragin b e r d i n isukn sinpat iknrnimet ikorko kan t7 tstc hand ien Itii.ar&o erabi lpez na.

& l Substant/ia l ox ikd t i ren knntsu- rnoaren e iena ld ta edn miirr izpena r e n ondnrean , t i m i e depres i bos eia ondoko sinrometal ik g i i t x i e - ne/ b i : 1 ) nekea 2 ) loaren nahesmenduak 3) nktibitare onir ikoaren gehi-

t fe*

C i E/ da besie ednrein Nahasmendi~ . r~ - - i ~ b ~ k ~ adn mentalen, eta b e r e i i - i i i A n f e i ~ m i n a r i edn erag in bpr- d i ntsukn Sinpatiknmimetiknei 1n;iirikn Irliaha+mendii Del i ran le i i -

nndnri o& ,

12.- n305 .30 ) hal i i f inogenoei I n t i i r i - kn H.*i.,/ina>;n-staiiisaren diagnost i

- k c - i r i j p i d e a k :

f3) Y n n i i i ~ n t ~ i a betean, psnai-sla- i i : ~ nrirm:i lencan age r t i r r i ko per- i/pp.~i<,tn a ldake ia , h a l a nola: p-r:/cp.'inen a7karf i .e sishjektí

. .

boa, desperson~ l i /a r ioa , dcrrea I i f a7 ina , i i i i$ inok, h a l i ~ 7 i n a - zinak, sinestesiak.

C ) Ondnkn sintorna f is ikoetat ik gu- t x i e n e i bi : 1 ) beg in in i r r i zabalkiintra 2 ) rakikardia 3 ) irerdiak 4) bihotlekn nlak 5 ) ik{ismen nanasia 6) dardarak 71 d-knnrdi tia7 ioa

0) Jokabidc e/-egnkiriiak. esaie baterako en!-;ietateri rdo depre- s io age r ia , e r r e f e r e n l ~ i ideiak, erortrekn beldiirra , pertsek tixio: ko pents l ikera, xcntridaren naho5mendiial.c , in ie r fe ren iz iak f i in t t innamendi i sol ia l edn ~ r o f e - sinnalcan.

E ) E L da t~es te edo/ein Nahasmendii f isiko edu menialen nndnrroa.

13.- (292.71) t.iaii:7inciqennci I n r i j r i - ko Nahasmendu Del i rantearen diag- nos t iko- í r i zp ideak:

A ) Ha l~ iz inogennen erabi lpen eqin- b e r r i a.

B ) Hali~;>inogenoen h a r i ~ e a r e n gel? tzetik hnge i ia lo t i oruu baino gelsiago i r a i i ten d t ~ e n Sindrome Del i ranle organíkoaren agerpe- na.

CI E 7 da beste ednrein iGahú-;mendrr f i s i k o edo mcntalen, bcrecliki Esk'i iofren laren . ondorioa .

14.- (292.81r) .halir/intlgcnoei I r i t l ~ r i - k o Nahasmcndii Afek t ibnaren diag- nost ikn- í r i fp ideak :

A ) h a i r ~ ~ i n n f j e n o e n e rab i lpen egi n- berrí a .

B 1 tia i r~ r inngennen ha r t yea r rn ge ld i tye t ik hogeitalaii ordii bai% gehfacjr, i rat i ten diien Sindrcme A f e k ~ i b o Organikna.

C) E/ da beste edn~ain nahasmendu f ; s l k o edo mentalen, b e r e ~ i k i Nahasmendii Afek t ibn ar i r reexis- tenlearen, ondorioa.

A ) hannabisaren ~ r a b i i p e n egin- berr ia .

C ) Tnxikoa h a r t i i nndoko bi ni-diie- l en agert i i r ikc i h ~ i r r e n g o sintoma p s i k o l n g i k w t a i i k giiixiene;r ba i : 1 ) eufnria 2) pert7epzioen askar i le s i~b jek -

I i boa 3) Oenbot-aren igarnketa geld ia-

r e n i rud ipena 4 ) ñpatia.

D ) Toicikria har t r l ondoka bi nrdiie- tan ogerturiko hurrengn sininma f is iknetat ik giib%iencz bi: 1 ) odoler i n jek ta l i i c i kn kon jun t i -

ba k 2 ) gnsearen ernat7ea 3 ) ahn-lehortasuna

E JoKab l de e?-egnk i t uak , esate baterako gthiegizKo ants i r ta rea, mesfidantsa, pertsekur inzko pen- tsakera , xentruaren nahasrnen- d ~ i o , in ter feren lz iak f i i n t ~ i o n a - mendu snzia l pta profesiona lean.

F ) Ez da beste edozein Nahasmendii f i s i ko eao rnentalen ondorioa.

16.- (292.11 ) kannab isa r i l o tu r i ko Nahasmendii Del i rantcaren d i a g n n s t l ka- i r i7pidcak:

A ) Kananbisaren erab i lpen egin- be r r i a .

6) Tnxikna hartu nndnko b i ordrre- tan age r tu r i ko Sindrome D e l i r a n - te Organikna.

C ) Nahasmend~iak e7 du toxiko era- bi lpena geldit i1 ondoon se¡ nrdtr baino gehiago i r a u n behar.

D) Er da besie edozein Nahasmendii f i s i ka edo mentalen ondnrioa.

Jendearen gngnan , eta T.P. E . ( 1 )can* ikusten geniien b e ~ a f a p5i- k i a t r i a k las ikoen lanetan alkohola eta drogak ongi berer iak egon ohi d i ra . D.S.M. 1 1 1-ean alkoholak e m a - ten d in hasera toxikhmanien kap i f y

+ rntrauspe. J.A., Elhuvar, g ( 4 1 , 351, ~ I J ~ ~ )

I i i a r i cta a i~sarker ia hai i e / bid@ r i i i a-ilti amerikar / i t a l h a i i e n t ~ a t , bcgira beslela nola biiriil/en d i i t en a i p a t i ~ kd i> i l i l I ~ ia :

17,- 1292.001 Tabakoaren Orngai i t - le-Sindrornearen diagnosl ikn-I r i f p i- deak :

A ) GGJTX iene, ,:enbai l asles gerozko tabako erab i lpena; k a n t i l a t c l egiinean hamar ~ i g a r r i l ln giitxie nez edn tberai~en orda ina (2E g a r r i ln b a k n i t l a k qutx iene? 0.5 mg nikatina behar diik

8) Tabakn eiabi lpenaren geldi f i.e z a k a r r a edo rnur r i lpens eg in ondoko hogei t a l a u ordi ietan hur rengn z e i n i ~ e t a t i k g i r t x i e n e ~ ' laci: 1) erretreko i r r i k a bir ia S ) sriminknrtasi ina 3) anisietatea 4) k.ontzentrazinrako r a i l ias i inak S I a g i t a ~ i n a 6 ] biirwkom i nñK 7) Ingale ga ind ie r tna 8 ) nahasmendu gaslsoin t e ~ t i n a -

lak. 18.- (305.90) ka fe ina Intoxika/irio- r e n dragnost iko- i r i rp idcak :

A ) Kafeinaren k n n i s i i m a ~ i n egf n- b e r r i a , eskuarkf 250 mg-7 gnra- koa .

B) Qndoko sintometatik gunxincr bns t : 1 ) a g i t a ~ i n a 2 ) u r d i i r i iasi ina 31 e x t i t a r i o a 4 ) logabea 5 ) fa / ies bi i l tuosna 6) d i uresiaren gorapma 7) nahasmendii gast rn in les t ina-

l ak 8 ) i k a r a rni i?jki i larrak 9 ) handaemenkako peni sarncn-

diiak eta solasa 10) ar r i tm ia 11) nekeczintosi in e ld iñk 12) agi t a e i o psiknrnotnrea

C) Ez da beste edazein Nahr~srnendu f i s l k o edo mentalen, be re r i k i nahasmendu Anxinsn baten, nndo .- r ina .

D.S.M. E l l arken urtenlan gara- ti).? jnan den jwra batcn erdiespe- n a da, na~ inar iekn nomenk latiira eta nnsngrafia bakar balen b e h a r r ~ rena, eta bcste jnera ~ahcirrago baten amoiera daieKe, na7io eta eskola-nnsograf ien lorat7ea era- karr i dueno ps íK ia l r i a ren mun- diian.

Naxioa eto p s i K i e t r i e*ola gai - nera r l k a r r i her ts iK i l n t i i r i k egdn oh3 dira sarritan: k ias ikok ' i eskola frantresaren ondnan a lemana a ipa- t7en da cta arken denboretan ame- rikarra b a i n a baiia cskandina- biarra eta beste zenbait eve. Guzti hau a r razn i historiko eta kirltura- lek explika de7aketc baina bere a ~ p i a n ztfa pcikikoaren bereziita- siln nalionalen ustea daiza. Fran- ts iako popilluoren ar ima ela alerna- niakoarena e;! ornen d i ra berd inak, bada uste dueniK ar ras diferenteak d i r e l a ? ; eta narin hauen seme-ala- ben gaixotzeko rnodua diferentes behar derr igorrez. €2 goar hemen uste honen funtsa az ter t rera . Esan dezag~in b a k a r r i k O.S .M. I I 1-afi egiten raion k r i t i k e t a t i k bat dela.

E ta eusk-a I nosograf i a noirkb?

Lotsaren lotse7 a i t n r t i ~ t-iehar d i l g i l D.S.M. I I 1-ak e? duela jasotzen gu- j i n k hñaliK ongi e ~ a g u t ~ e n d i ~ g i ~ n ei iskal sindrnme psikiko bat : giJm haser r i t a r ren trixtura.. . Izan ere hait e7 b a i t da bere xedea; 0.S.M. I I I ez da p s i k i a t r i t r a t a t u bat . lñnabes b a t izan nah i luke nornen- k latura eia i r i z p i d e diagnostikoen b a t i i r a n z b a , p s i k i a t r e bateK s i n - drome batez a r i denean zertaz diharduen iakin dezagun.

Arestian osasun menialaren pro- fesiona l euskaldunaK aipatu ditu- gu. Badakigu izan badirela b a i n a non era xcrian a r i diren beste Kop i u a da. Geure ustez lerro hauetan a i p a t u bezalako erreferentz ia~ka Ian bai lehenbailehen e g i n beharKo I itzateke euskarar, era ongi ikus i - Ko genuKe ortopo guriak cz d i r e l a lexikoaren alderik b a k a r r i k etorri- Ro, cz eta gu tx iago r i k ere.

Gai hauetaz inleresaizen dire- nak gureKin harrcrnanetan j a r t ze ra animatu n a h i genitulke, beren kti- tiKaK eta sugestioak ongi etorriaK izango zaizkigu. .. zein nahi i zan dai tezen !

Idatz Elhuyarrera eta b i d a l ~ K Q dizkigute zuen kartaK.