Evaluering etter ekstremvêret Dagmar

Asgeir Aase, KDS Sogn og Fjordane

Ekstremvêret Dagmar traff

Sogn og Fjordane frå rett

vest, hadde middelvind på

46 m/s og vindkast på 58

m/s ved Kråkenes fyr

Ein av dei kraftigaste i nyare tid

• SFE/Nordfjord: Berre nyttårsorkanen i 1992 kan dei seinaste tiåra måle seg

med Dagmar sine øydeleggingar i kraftnettet, enkeltområde med vesentleg

større skade

• Høgste måling: Mehuken vindpark vart det rapportert om vindkast på

84,8 m/s

• To målestasjonar Kråkenes og Stadt: Middelvind 46m/s og vindkast

58m/s

• Omfattande øydeleggingar frå innland til kyst – uvanleg vind i

innlandet - og ramma (i litt ulik grad) 3 vestlandsfylke (+ austlandet)

• NVE-rapporten «Viss Gudrun….» opererer med middelvind 29/

32,5m/s og kast 43,5/49 m/s som orkan med 50/500års returtid

Men – meterologisk ekspertise bør vel kategorisere

Generelt store øydeleggingar

• Svært mange trefall på linje

• Mange havarerte master

• Mange defekte

komponentar og andre

tekniske feil

Generelt store øydeleggingar

Generelt store øydeleggingar

Generelt store øydeleggingar

Generelt store øydeleggingar

Abonnentar utan straum (ca)

52000

15000

20001000 700 243 0

22000

6500

500 10 0 0 00

10000

20000

30000

40000

50000

60000

1. juledag (kveld)

e. 1 døgn e. 2 døgn e. 3 døgn e. 4 døgn e. 5 døgn e. 7 døgn

Heile fylket

SFE-området

Ca 390 får

aggregatforsyning

i fylket

Beredskapsarbeidet i gang 1. juledag

• Tal mannskap på vakt dublert

25.12 kl 10.30 (SFE)

• Full stab og alt mannskap i

løpet av kveld 25.12 og

morgon 26.12

• I SFE var om lag 120-130

personar i sving frå 2. juledag

• Ikkje kartlagt i detalj for alle

selskap i fylket – men anslag

300 - 400 personar

Fleire utfordringar undervegs

Doble

sambandslinjer

ute, satelittelefon

ustabilt –

radiosamband vart

redninga

Korte dagar med lite

dagslys – arbeidet

tok lengre tid

Avgrensa tilgang

på helikopter og

dårleg flygevêr –

mindre synfaring

frå lufta enn

ønska

Manglande oversikt

grunna

sambandslinjer

ute, få feilmeldingar

kom inn – som å

arbeide i blinde

Fleire utfordringar undervegs

Til dels store

materielle skader på

linjer og master

Omfanget av trevelt

i linjetraséane var ei

utfordring i seg sjølv

Stengde

vegar, rasfare og

generelt redusert

framkomelegheit

medførte

forseinkingar

Linjer, master og tre

i spenn gjorde

arbeidet spesielt

risikofylt

Totalt sett god beredskapsinnsats

• I lys av ein ekstrem situasjon, enorm vind, med svært

mange feil i heile regionen, alle selskap sterkt

berørt, fungerte beredskapen godt

– Kjempemobilisering og kjempeinnsats i bransjen trass høgtid

og ferietid – gjenoppretting til 96% etter 1,5-2 døgn

– God samhandling mellom bransje og myndigheiter

– God samhandling innad i bransjen

– NRK som hovedkanal for informasjon

– Ingen alvorlege personalskader

Men, sjølvsagt er det forbedringspotensiale

Og, kva er god beredskap samt akseptable utetider i

«ekstremsituasjonar»

Situasjonshandtering: forbetring og diskusjon

• Samband: Sikre at sambandsløysingar, back-up og

redundans fungerer i slike situasjonar (bør verte eigen

evaluering)

• Ressursar: Kunne fleire eksterne ressursar og fleire

aggregat vore nytta på enkeltområde tidlegare?

(Ja, truleg, med hovudforbedring å få inn att dei fåtal med

lange utetider)

• Fleire formelle avtalar med entreprenørar, idrettslag….som

kan bistå med befaring etc - bl.a «Plan B» dersom

helikopterbefaring hadde blitt umogeleg)

• Sikre avklarte rollefordeling mellom beredskapsleiing i

sterkt berørt selskap og rolla som KDS

• Mest mogleg samordna myndigheitsrapportering

Fleire punkt for forbetring og diskusjon, forts.

• Samordna mediehandtering i ulike deler av NVE

• Viktig å tydeleggjere at kommunar og andre kundar som er

avhengige av straum er ansvarlege for eigen beredskap

(tilgang på aggregat etc.)

• Ikkje minst: Kor gode skal førebyggande tiltak vere

(skogrydding/kabling sett opp mot kost/nytte og hyppighet

vs andre tiltak –

• «100% sikkerhet er utopisk og enormt kostbart, dvs må

settast opp mot andre løsningar?

• Nasjonale retningsliner for akseptable utetider ?

• Nye nasjonale normer for ryddegater ?

Breiare linjegater bør vurderast

• Breiare linjetraséar bør

vurderast, men mange

omsyn:

– Naturverninteresser

– Grunneigarinteresser

– Kost/nytte ved å bu seg på

ekstraordinære situasjonar

• Uansett bør det utarbeidast

felles normer og tariffer for

avtaler med grunneigarar

om avvik frå krava

66 kV

132 kV

Effektivisering av konsesjonsprosessen

• Effektivisering av

konsesjonsprosessen vil

gje raskare fornying av

kraftnettet

• Nye linjer på 420kV og

132kV vil gje meir robuste

linjer som er betre rusta

mot ekstremver

• Konsesjonsprosessen for

420kV Ørskog – Sogndal

tok 7 år

Kva betyr dette økonomisk ?

Ikkje enno avklart – men enorme summer vs inntektsramme og

typisk årsresultat for enkeltselskap

• Omkostningar (KILE – kompensasjon – reparasjon) over ½ inntektsramme

eller fleire års resultat for enkeltselskap

• KILE og individuell kompensasjon vesentleg høgare enn

reparasjonsomkostningar

Grunnlag for å spørre om KILE-regelverket fungere som ønska i ein

slik situasjon – eller om unntaksparagraf er aktuell

• Orkan ekstrem og traff eit stort område (men rett ekspertise må evt

kategorisere)

• Ikkje liknande sidan 1992, og økonomisk konsekvens ligg ikkje i historiske

økonomiske data

• Beredskap har fungert, men ein kan alltid gjere ting betre

Oppsummering• Ein ekstremorkan, med vind inntil 84.8m/s som bl.a sette 2

heile fylke «ut av spel»

• Omfattande feil, vekt på trefall (gran), og alle spenningsnivå

og regionar berørt

• Enorm bransjemobilisering under gjenopprettinga, 95-99%

tilbake med strøm etter 1,5-2døgn, men lengst utetid

enkeltkundar 8døgn

• Evaluering pågår og enkelttema vert gripe fatt i. Bl.a sårbart

samband

• Kva ressursar skal nyttast for å vere i forkant

(ryddegater, meir kabling, nasjonale normer……)

• Kva om ny «Dagmar» kjem om 1 år – kva har ein lært/kva

bør iverksettast

• Kostnadsside – ekstrem kostnad for enkeltselskap