erken dÖnem beslenmenİn uzun dÖnem saĞliĞa...
TRANSCRIPT
ERKEN DÖNEM BESLENMENİN UZUN DÖNEM SAĞLIĞA ETKİSİ
Prof. Dr. Aydan Kansu
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Bilim Dalı
Dünyada çocukluk dönemi obezite prevalansı
Çocukluk Çağı Obezitesi
Yaşam kalitesi
Performans
Uzun dönemde sağlık
Yaşam beklentisi
“Günümüzde doğan çocuklar anne-babalarından daha erken yaşta
ölebilirler!”
Metabolik Sendrom
Santral yağlanma
Glukoz toleransında bozulma
Hipertrigliseridemi
HDL kolesterol ↓
Hipertansiyon
Proinflamatuar durum
Oksidatif stres
Yağlı karaciğer hastalığı
Kardiyovasküler hastalıklar
Tip 2 DM
Çocukların Beslenme Durumu
2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA-2013)
ObeziteDM
HipertansiyonKardiyovasküler hastalıklar
Erişkin yaşam şekli
Perinatal dönem
Genetik
İlk 1000 Gün
doğum
Kardiyovasküler hastalıklar
DM
Obezite2 yaş
genetik
Duyarlı, kritik dönem
Yaşamın erken dönemindeki beslenmenin erişkin döneme kadar yansıyan etkileri vardır.
Annenin beslenmesi
Kardiyovasküler hastalıklar
Obezite
Diabetes Mellitus
Alerji
Bazı Ca türleri
Osteoporoz
Kronik solunum yolu hastalıkları
Kas-iskelet sistemi hastalıkları
Bebeklik dönemi
beslenmesi
Koletzko, 2009
Çok Merkezli Avrupa Çalışması
1138, F ile beslenen bebek
↑P F ↓P F
619 AS alan bebek
24 ay
Koletzko , 2009
Bebeklik döneminde F / devam F protein içeriğinin sınırlandırılması
Bebeklik döneminde diyetle protein alımının sınırlandırılması
↓P, Çocukluk çağı aşırı kilolu / obezite riskini azaltabilir.
CHOP (Childhood Obesity Project)
1090 sağlıklı, F ile beslenen bebek
↑P F ↓P F 588 AS alan bebek6 y
Weber, 2014
↓ Proteinli bebek F ile beslenme okul çocuğu çağında obezite riskini azaltıyor
Bebeklik döneminde tamamlayıcı beslenmede yüksek proteinli gıdalardan
sakınılması çocukluk çağı obezitesinin azaltılmasında etkili olabilir
Çok Merkezli Avrupa ÇalışmasıBeslenme - Obezite
↓P F %4.4
↑P F %10
AS %2.9
Tamamlayıcı beslenme – obezite ilişkisi?
İlk 2 yılda ↑P alımı
(F + tamamlayıcı beslenme)
Çocukluk çağında VKİ ↑
Yağlanmada ↑
Büyüme
BEBEKLİK DÖNEMİ
ÇOCUKLUK DÖNEMİ
ERGENLİK DÖNEMİ
IGF BHSeks
hormonları
ProteinE
Obezite ilişkili hastalıklar
Erken Protein Hipotezi
↑ Protein alımı
İnsulinojenik aminoasitler ↑
İnsulin ↑, IGF-1 ↑
Kilo alımı ↑ Yağlanma ↑
Obezite
Hücre proliferasyonu
Hızlı büyüme
Melnik, 2014
Memeli türlerinde protein içeriği ile postnatal büyüme hızı paralel
Protein İçeriği DA x 2
11 g/dL 4 gün
8-9 g/dL 10 gün
3,5 g/dL 40 gün
1,2 g/dL 180 gün
1,8 g/dLF
Haschke, 2014
Prenatal dönem
Metabolik Programlanma
Fizyolojik
işlevlerde
kalıcı
değişiklikler
Postnatal dönem
Epigenetik
DNA sekansında değişiklik olmadan
DNA’da biyokimyasal modifikasyonlarla
Gen ekspresyonunda kalıcı değişiklikler
Beslenme
Çevre
Yaşam şekli
Genler
Koletzko B, et al. Ann Nutr Metab 2014; 64: 187-96
Yağlanma / DiabetVisseral yağlanma
Metabolik sendromİnsulin direnciHipertansiyon
Koroner kalp hastalığıİnmeAstım
Fötal aşırı beslenmeAnnenin obez olması,
hamilelikte fazla kilo alımı, hamilelikte beslenme tarzı,
gestasyonel diabet
Fötal az beslenme, postnatal aşırı beslenmeAnnede malnutrisyon ve
plasental disfonksiyon
Postnatal aşırı beslenmeAşırı beslenme, AS kısa
süreli alımı, aşırı protein alımı
Postnatal hızlı büyüme hipotezi
İn utero E hipotezi
Dengesizlik hipotezi
Metabolik modülatörler
Ömür boyu sağlığın erken
metabolik programlanması
Pre-postnatal gelişimde duyarlı
yaşlar
Sitogenez
Organogenez
Metabolik ve endokrin yanıtlar
Gen ekspresyonu
Koletzko B, et al. Ann Nutr Metab 2014; 64: 187-96
Doğum
DA ↑
Aşırı kilolu↑ BMI
Pei, 2013
5 y 10 y
Aşırı kilolu bebek
Aşırı kilolu çocuk
Aşırı kilolu ergen
Aşırı kilolu
erişkin
Annede obezite / diabet
Glukoz ↑, yağ asitleri ↑, insulin ↑, leptin ↑,
inflamasyon
FÖTÜS
Fötüs büyümesi ↑neonatal yağlanma
Çocukluk dönemi obezitesi
Koletzko B, et al. Ann Nutr Metab 2014; 64: 187-96
Aterosklerotik değişiklikler çocukluk çağından başlayarak erişkinliğe ilerler.
Lipid profili
VA
Kan P
DM
A S E M P T O M A T İ K
-Damarlarda değişiklikler-
-Ateroskleroz-
S E M P T O M A T İ K
Beslenme
Protein alımı – Subklinik ateroskleroz
1090, F ile beslenen bebek
588 AS ile beslenen bebek
5 y, cIMT
Bebeklik döneminde alınan P miktarı, cIMT’ni etkilemiyor (5 y)
Daha ileri yaşta?
↓P ↑P
Gruszfeld, 2015
Metabolik riskin derecesi
Anne ve bebek
Çocukluk çağı
Erişkinlik dönemi
Yaş
Sınırlı yarar
Etkili
Symonds, 2013
Erken Beslenme Projesi
Hamilelik öncesi vücut kompozisyonu ve beslenme tarzı
Hamilelikte beslenme ve yaşam tarzı, hamilelikte kilo alımı
Bebeklik döneminde beslenme
Erken çocukluk döneminde beslenme
Sağlığı iyileştirmek için öneriler
Kadınlar
Hamile kadınlar
Bebeklek
Çocuklar
Koletzko B, et al. Ann Nutr Metab 2014; 64: 187-96
Kadınların Beslenme Durumu
(Beden Kitle Endeksine Göre)
2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA-2013)
AS
Besin içeriği
Tat
Koku
Laktasyon evresi
Annenin diyeti
Annenin metabolik durumu
Bebeğin emdiği miktar
Emzirme süresi
F
değişken İçerik değişmez
Emme süre/miktarBebek belirliyor
MiktarAnne belirliyor
Karviyovasküler hastalıklar
Hipertansiyon
Obezite
Metabolik sendrom
Diabet
Glukoz intoleransı
AS
Yaşa Göre Emzirme Durumu
2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA-2013)
2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA-2013)
Aylara göre alınması gerekli E
Aylara göre alınan E (USA)
Yaş (ay)
Ort
alam
a e
ne
rji (
kcal
/gü
n)
Saavedra, 2013
Cope, 2008
Anne sütüyle beslenme obezite riskini azaltıyor
Obezitenin Önlenmesi İçin Dikkat Edilecek Beslenme Önerileri
İlk 6 ay sadece anne sütü verilmelidir.
4-6 ay arasında ek gıda başlanmalıdır.
Anne sütüne 1-2 yaşına kadar devam edilmelidir.
Bebeklik döneminden başlayarak doğru yeme-yedirme alışkanlığı kazandırılmalıdır.
İnek sütü 1 yaşından önce başlanmamalıdır.
Bebeklik döneminden itibaren yüksek proteinli beslenme yapılmamalıdır.
Enerjisi yoğun gıdaların alımı azaltılmalıdır.
Hızlı emilen karbonhidrat ve basit şekerlerin alımı kısıtlanmalıdır.
Şekerli içeceklerin ve şekerli gıdaların tüketilmesi en aza indirilmelidir.
Sature yağ asidi alımı azaltılmalıdır.
Poliansature yağ asidi alımı artırılmalıdır.
Trans yağ asitlerinin alımı en az düzeye indirilmelidir.
Katı yağlardan uzak durulmalıdır.
Yeterli lif alımı sağlanmalıdır.
Günlük yeterli miktarda meyve ve sebze tüketilmelidir.
Ailecek yemek yenmelidir.
Anne-baba örnek olmalıdır.
Hamilelik / emzirme döneminde beslenmeye dikkat edilmeli
Etkin bir toplum sağlığı politikasının oluşturulması
Erken beslenmenin düzeltilmesi ve metabolik programlanmanın önlenmesi
Gelecek nesillerin sağlığının iyi hale getirilmesi