N ‹ S A N / A P R I L 2 0 0 5

‹stanbul Merkez OfisBüyükdere Caddesi Beytem Plaza fiiflli 34381 ‹stanbulTel: 0212 315 30 00

0212 315 30 50 (pbx) Fax: 0212 230 82 91 istanbul.office@tr.ey.com

Ankara OfisReflit Galip Cad. No:53 D:3-4 Gaziosmanpafla 06700 AnkaraTel:0312 447 21 11Fax:0312 447 27 73ankara.office@tr.ey.com

‹zmir OfisAkdeniz Mah. Halit Ziya Bulvar› No:74 K:2 Yap› Kredi Sigorta ‹fl Merkezi Alsancak 35210 ‹zmirTel:0232 483 59 59Fax:0232 445 72 16izmir.office@tr.ey.com

Bursa OfisKükürtlü Cad. Tan ‹fl Merk. No:67 B Blok D:1-2 16080 BursaTel:0224 232 00 03Fax:0224 232 23 96bursa.office@tr.ey.com

www.ey.com

www.vergidegundem.com

www.insankaynaklari.com

© 2005 Ernst & YoungAll Rights Reserved.Ernst & Young is a registered trademark.

E R N S T & Y O U N G

N ‹ S A N 2 0 0 5

VERG‹ HAFTASI KUTLANDI Mehmet KORKUSUZ

F‹NANS P‹YASALARINDA YEN‹ DÖNEM: VADEL‹ ‹fiLEMLER VE OPS‹YON BORSASIAdil YAZICIO⁄LU

ARAfiTIRMA VE GEL‹fiT‹RME FAAL‹YETLER‹N‹N DESTEKLENMES‹ VE TEfiV‹K ED‹LMES‹NDE YEN‹ B‹R ARAÇ: AR-GE ‹ND‹R‹M‹Ekin KAYIRAN

Dünyadan Vergi HaberleriDo¤a M‹RZA

English Translation

Resmi Gazete’den...Derya YALIM

Sirküler ‹ndeks

Vergi Hakk›nda

Concerning Tax

N ‹ S A N 2 0 0 5

V E R G ‹ D E G Ü N D E M

2

VERG‹ HAFTASI KUTLANDI

Mehmet KORKUSUZ

Verginin toplumsal hayat›m›z bak›-m›ndan öneminin kavrat›lmas› ve fertlerde mükellefiyet bilincinin gelifl-tirilmesi gibi amaçlarla, 1990 y›l›ndan bu yana, her y›l›n Mart ay›n›n son haftas›, ülkemizde vergi haftas› olarak kutlan›yor. Geçti¤imiz Mart ay›n›n 21 nci günü bafllayan hafta da 2005 y›l›n›n vergi haftas› olarak kutland›. Hafta boyunca yap›lan etkinliklerde, vergi idaresinin yöneticileri ile ilin di¤er yöneticileri ve meslek odala-r›n›n temsilcileri aras›nda karfl›l›kl› ziyaretler gerçeklefltirildi, belirli hiz-met süresini dolduran personele plaketleri verildi, okullarda düzen-lenen konferanslarda verginin toplum hayat›m›z bak›m›ndan önemi ve de¤eri ö¤rencilere anlat›lmaya çal›-fl›ld›. Yine, bu etkinlikler çerçevesin-de, daha önce ö¤renciler için aç›lan fliir, resim ve kompozisyon yar›flma-lar›nda dereceye girenlere ödülleri verildi. Pek çok vergi dairesi binas›n›n ön yüzüne de, “vergi kalk›nman›n temelidir “veya” vergi ödemek kutsal bir görevdir” ya da “az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi” gibi veciz sözlerin yaz›l› oldu¤u posterler as›ld›. Binalar›n önlerinden geçen kifliler bu sözleri bir kez daha oku-yarak haf›zalar›na biraz daha derin-den kaz›d›lar. Televizyonlar›n haber bültenlerinde ve programlar›nda bu etkinliklere yer verildi.

Gönül isterdi ki, bu haftalardaki etkinlikler vergi idaresince tek tarafl› olarak düzenlenen ve y›llard›r söyle-nen sözlerin bir kez daha tekrar edil-di¤i törenlerden ibaret olmas›n; bilim çevrelerinin, mükelleflerin, onlar›n örgütlerinin ve konuyla ilgili di¤er sivil toplum kurulufllar›n›n da etkin biçimde kat›ld›klar› organizasyonlar yap›ls›n. Bu tür organizasyonlar, vergi taban›n›n geniflletilmesi ihtiyac›n›n had safhada oldu¤u günümüzde, bunu sa¤lamaya yönelik bir araç olarak da kullan›labilirdi.

Mesela, bu organizasyonlar kapsa-m›nda düzenlenen panellerde, vergiyi kalk›nman›n koflulsuz biçimde temeli olarak kabul ediyorsak, bugünkün-den çok daha fazla vergi alarak neden daha k›sa sürede kalk›nmad›¤›m›z tart›fl›labilirdi.

Mesela, bu panellerde, ekonomi biliminin ortaya ç›kard›¤›, “ekonomik geliflmenin vergi gelirlerini art›raca¤› ancak daha fazla vergi alman›n ekonomik geliflmeyi sa¤lamayaca¤› hatta geliflmeyi sa¤lamak bir yana onun önünde en büyük engel olaca¤›” gerçe¤i konuflulabilirdi. Art›k bili-yoruz ki, kamu hizmetlerinin finans-man› için gereklili¤i tart›fl›lmasa da, vergiler, piyasa ekonomisinin iflleyifli üzerinde çok önemli etkiler yaratan bir araç olarak, teflebbüs ve mülkiyet özgürlü¤ünü s›n›rland›r›r, insanlar›n yat›r›m yapma, çal›flma ve tasarruf etme arzular›n› olumsuz etkiler. Yine, vergiler, ülkede üretilen her türlü mal ve hizmetin maliyetleri içinde önemli bir kalemdir, bu kalemde yap›labi-lecek azaltmalar mal ve hizmet fiyat-lar›n› düflürür ve bu mal ve hizmetleri üretenlerin rekabet gücünü art›r›r;

tersine vergilerde yap›lan art›fllar da mal ve hizmetlerin fiyatlar›n› yüksel-terek, üreticilerin rekabet güçlerini zay›flat›r.

Mesela, yine bu panellerde, verginin yasal olmas›n›n yani bir kanuna dayan›larak al›nmas›n›n her zaman onun meflru oldu¤u anlam›na gelme-yece¤i, bir verginin meflrulu¤unun ancak Anayasam›zda belirtilen koflul-lar› tafl›mas› halinde, yani, vergi gelir-lerinin sadece gerçek kamu hizmetle-rine harcanmas› ve vergi yükünün ülkede yaflayan herkese ödeme güç-lerine göre da¤›t›lm›fl olmas› halinde söz konusu edilebilece¤i dile getirile-bilirdi. Gerçekten de, hükümetler, parlamentodaki ço¤unluklar›na daya-narak diledikleri vergi kanununu geçi-rebilirler. Ancak, bu, kanunla getirilen her yükümlülü¤ün vergi olarak adlan-d›r›lmas›n› gerektirmez. Çünkü, bir yükümlülü¤e vergi denilebilmesi için onun Anayasam›zda belirtilen koflul-lar› tafl›yor olmas› gerekir.

Mesela, vergileme için gelirin elde edildi¤inin s›n›rl› bir süre içinde idarece kan›tlanmas›n› gerektiren son derece zor bir yöntem yerine, neden, Dünyan›n tüm geliflmifl ülkelerinde oldu¤u gibi, harcama ve tasarruflar-la gelir aras›nda ba¤ kurulmas› gibi vergiye tabi gelirin tespitinde çok daha kolay bir yöntemin tercih edilmedi¤i idare taraf›ndan topluma aç›klana-bilirdi. Yine bu ba¤lamda, vergiye tabi gelirin idarece tespitindeki güçlükler dolay›s›yla geliri beyan et-memenin riskinin iyice düflmüfl olma-s›n›n da bir sonucu olarak, bugün, asl›nda Devlete vergi olarak ödenmesi gereken kaynaklar›n, borç olarak veriliyor olmas› tart›fl›labilirdi.

N ‹ S A N 2 0 0 5

Mesela, mükelleflerin, vergi idaresi yöneticilerinin, bilim insanlar›n›n ve sivil toplum kuruluflu temsilcilerinin kat›laca¤› toplant›larda, Hükümetle-rin vergileme yetkilerinin bir s›n›r›n›n bulunup bulunmad›¤› üzerinde duru-labilirdi. Çünkü, vergileme yetkisinin, uzun ve zorlu mücadeleler sonucunda, krallardan ve derebeylerden halk›n temsilcilerinden oluflan parlamento-lara devredilmesinin alt›nda yatan en önemli gerekçe bu yetkinin keyfi biçimde kullan›lmas›n›n ve halk›n vergiler yoluyla ezilmesinin önlenmesi idi.

Mesela, vergi, insanlar›n gelirleri, servetleri ve harcamalar› üzerinden al›nan bir pay olarak tan›mland›¤›na göre, bir mal üzerinde o mal›n de¤e-rinden daha fazla tutarda bir vergi al›nabilir mi? bu durum vergi tan›-m›na ne kadar uygun?, bunlar tart›fl›-labilirdi.

Mesela, gelir üzerinden al›nan vergi-lerin toplam vergi gelirleri içindeki pay› 1990 y›l›nda % 51,1 iken, bu oran›n 2004 y›l›nda % 29,5 olmas›n›n ya da, ayn› süre içinde mal ve hiz-metler üzerinde al›nan vergiler topla-m›n›n, toplam vergi gelirleri içindeki pay›n›n % 30,1’den % 46’ya yüksel-mesinin vergi adaleti üzerindeki etkileri ve sonuçlar› konuflulabilirdi.

Mesela, Gelir Vergisi Kanunu’nun ücret gelirlerinin vergilendirilmesi ile ilgili hükümlerinde, ücretlinin kamu ya da özel sektör iflyerinde çal›flmas›na göre bir farkl› uygulama öngörülme-mifl olmas›na ra¤men, özel sektör iflyerlerinde çal›flanlar, ücretleri üzerinden % 15-40 aras›nda de¤iflen oranlarda vergi öderken, bu oran›n

hangi nedenle kamu personelinin ücretlerinde % 2-3’lere kadar düfltü-¤ü, yetkililerce aç›klanabilirdi. Bu durumun, kay›t d›fl› istihdama etki-leri üzerinde durulabilirdi.

Mesela, her y›l beyanname döneminin ard›ndan Bakanl›kça yap›lan aç›kla-malardan da anlafl›ld›¤› üzere, çeflitli meslek gruplar›ndaki mükelleflerin sadece birkaç günlük gelirlerini y›ll›k gelirleri olarak beyan etmelerinin nas›l önlenebilece¤i tart›fl›labilir; vergilerin, vicdani de¤il zora dayanan Anayasal bir yükümlülük oldu¤u noktas›ndan hareketle, vergi idaresinin neden bu güne kadar gerçek gelirlerin beyan›n› sa¤layacak düzenlemeleri yapmad›¤› ve gelirini düflük beyan edenlerle ilgili olarak kamuoyuna aç›klama yapmakla yetindi¤i konuflulabilirdi.

Vergi haftas› boyunca tüm bunlar konuflulup tart›fl›labilirdi. Bu, vergi idaresi ile mükelleflerin birbirlerini çok daha iyi anlayabilmelerine de yard›mc› olurdu. Ancak, maalesef öy-le olmad›. Hafta boyunca yap›lan etkinliklerin hiç birinde bunlar›n hiç biri konuflulmad›. Bunu bir nebze de olsa bu yaz›m›zla biz yapmaya ça-l›flt›k.

3

N ‹ S A N 2 0 0 5

V E R G ‹ D E G Ü N D E M

4

F‹NANS P‹YASALARINDA YEN‹ DÖNEM: VADEL‹ ‹fiLEMLER VE OPS‹YON BORSASI

Adil YAZICIO⁄LU

Türk finansal sistemi, son 20 y›lda önemli de¤iflimler geçirerek modern bir yap›ya do¤ru ilerlemektedir. Sermaye piyasalar› bu dönemde gün geçtikçe daha etkin bir hale gelmektedir. Geliflim o denli h›zl› olmaktad›r ki; Türkiye geliflen piyasalar aras›nda en ön s›ralarda yer almaya bafllam›flt›r. Türk sermaye piyasalar›n›n, di¤er geliflen ülkelerin sermaye piyasalar› ile karfl›laflt›r›l-d›¤›nda, çok önemli sermaye piyasas› enstrümanlar›na sahip olmad›¤› görül-mektedir. Bu enstrümanlar›n bafl›nda y›llard›r faaliyete geçemeyen ve ‹MKB bünyesinde kurulmufl olan Vadeli ‹fllemler ve Opsiyon Borsas› gelir.

Bu yaz›da, vadeli ifllem sözleflmesi ve borsas›n›n ne oldu¤u, bu piyasalar›n yararlar› ve fonksiyonlar› ile bu piyasa-larda nas›l ifllem yap›labilece¤i ele al›nm›flt›r.

1. GENEL TANIMLAR, TAR‹HSEL SÜREÇ VE P‹YASANIN FONKS‹YONLARI

1.A. VADEL‹ ‹fiLEM SÖZLEfiMES‹ (FUTURES) NED‹R?Vadeli ifllem (futures) sözleflmesi, sözlefl-

menin taraflar›na bugünden, belirlenen ileri bir tarihte, üzerinde anlafl›lan fiyattan, standartlaflt›r›lm›fl miktar ve kalitedeki bir mal›, dövizi veya k›ymeti alma veya satma yükümlülü¤ü getiren sözleflmedir.

Vadeli ifllem sözleflmesinin yap›ld›¤› tarihten itibaren vade sonuna veya pozisyonun kapat›ld›¤› tarihe kadar her gün taraflar aras›nda tesis edilen teminat marj› oranlar› çerçevesinde nakit transferi gerçekleflir.

Vade sonunda standartlaflt›r›lm›fl flartlar çerçevesinde taraflar ya nakit uzlaflma veya fiziki teslimat yoluyla yükümlü-lüklerini yerine getirirler. Vadeli ifllem sözleflmesinde taraflar birbirine karfl› de¤il, piyasan›n takas ifllemlerini gerçek-lefltiren Takas Merkezi’ne karfl› sorum-ludur. Bu nedenle, taraflar›n karfl› taraf›n kredi riskiyle u¤raflmalar› gerekme-mektedir.

1.B. VADEL‹ ‹fiLEMLER P‹YASASI NED‹R? Vadeli ifllemler piyasas›, vadeli ifllem sözleflmelerinin al›n›p sat›ld›¤› organize piyasalard›r. Bu piyasada arac› üyeler vas›tas›yla herkes, borsa taraf›ndan belirlenmifl miktar veya oranda teminat yat›rarak vadeli al›m veya sat›m yapabilir. ‹fllem yapan taraflar›n birbi-rini tan›mas› gerekmez. Yap›lan tüm ifllemler, borsa takas merkezinin garantisi alt›ndad›r. Bu piyasalarda ifllemler karfl›l›kl› olarak, yüzyüze sesli pazarl›k yöntemiyle (open outcry) ya da elektronik ortamda bilgisayar vas›tas›yla (elecktronic trading) yap›l›r. Fiyat bilgi-leri data yay›nc›lar›na aktar›larak an›nda dünyaya duyurulur.

1.C. VADEL‹ ‹fiLEMLER P‹YASALARININ GEL‹fi‹M‹Vadeli ifllem sözleflmelerine benzer sözleflmelerine benzer sözleflmelerin al›m sat›m, ilk olarak 18. yüzy›l›n ilk

yar›s›nda Japonya ve Amsterdam'da yap›lmaya bafllanm›flt›r. 19. yüzy›l›n ikinci yar›s›nda Amerika Birleflik Dev-letleri'nin Chicago flehrinde, günümüzde dünyan›n en geliflmifl borsalar›ndan biri olan Chicago Ticaret Kurulu'nun (Chicago Board of Trade) bu tür ifllem-lere bafllamas› ile vadeli ifllem piyasalar› geliflim sürecine girmifl, teknolojinin sa¤lad›¤› olanaklar ve yeni ürünlerin gelifltirilmesi ile dünya çap›nda h›zla yay›lmaya bafllam›flt›r. Özellikle 1970 sonras›, Bretton Woods sisteminin terk edilmesiyle birlikte, döviz ve faiz oranla-r›nda meydana gelen dalgalanmalar sonucu oluflan riskten korunmak ama-c›yla, finansal ürünler üzerine vadeli ifllem sözleflmelerinin gelifltirilmesi bu piyasalarda, yeni bir döneme bafllat-m›flt›r. Kullan›m›ndaki kolayl›k ve sa¤lad›¤› ekonomik yararlar nedeniyle vadeli ifllem piyasalar›, günümüzde geliflmifl liberal ekonomilerin vazgeçilmez ku-rumlar›ndan biri haline gelmifltir. ‹ngiltere'de LIFFE, Fransa'da MAT‹F, Amerika'da CBOT, CME, NYCE, NYMEX, Almanya'da DTB örnek olarak verilebilir.

04 fiubat 2005’te Türkiye’de ifllemlere bafllanan Vadeli ‹fllemler ve Opsiyon Borsas›’n›n (VOB) Türkiye’deki hukuki süreci ise afla¤›daki flekilde olmufltur.• 15 Aral›k 1999: 2499 Say›l› Sermaye Piyasas› Kanununun 22. ve 40. madde-sinde yap›lan de¤ifliklikle Vadeli ‹fllem-ler ve Opsiyon Borsalar›n›n Türkiye’de kurulmas›yla ilgili düzenleme yap›l-m›flt›r.• 23 fiubat 2001: 24327 say›l› Resmi Gazete’de “Vadeli ‹fllem ve Opsiyon Borsalar›n›n Kurulufl ve Çal›flma Esaslar› Hakk›nda Yönetmelik” yay›mlanm›flt›r.• 19 Ekim 2001: Bakanlar Kurulu Karar› ile VOB’un kurulmas›na izin verilmifltir.• 04 Temmuz 2002: VOB kurulmufltur.• 05 Mart 2004: SPK’dan faaliyet izni al›nm›flt›r.

N ‹ S A N 2 0 0 5 5

• 27 Mart 2004: VOB Borsa Yönetme-li¤i Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r.• 30 Kas›m 2004: VOB’da ifllem gören sözleflmeler SPK taraf›ndan onaylan-m›flt›r.• 26 Ocak 2005: VOB üyelik ve ifllem esaslar› ile vadeli ifllem sözleflmelerine iliflkin genelgeler yürürlü¤e girmifltir.• 04 fiubat 2005: VOB’da ifllemler bafllam›flt›r.

1.D. P‹YASANIN TEMEL FONKS‹YONLARIVadeli ifllemler piyasalar›n›n üç temel fonksiyonu vard›r. Bunlar› Korunma, Yat›r›m ve Arbitraj fleklinde s›rala-yabiliriz.Korunma: Günümüz ekonomik koflullar›nda iflletmeler birçok riskle karfl› karfl›ya kalmaktad›r. Vadeli ifllemler piyasalar› bu risklere karfl› önlem almada iflletmelere alternatifler sunmaktad›r.Korunma fonksiyonunu bir örnekle aç›klarsak; ‹hracat yapan bir firman›n 3 ay sonra döviz geliri elde etmesi duru-munda firman›n kar› ya da zarar› üç ay sonraki döviz kuruna göre de¤iflecektir. Firma, kurun 3 ay sonraki de¤erinin ne olaca¤›n› beklemeden, bu riski almadan, kar›n› (zarar›n›) ihracat› gerçeklefltir-di¤inde sabitlemek isteyebilir. Firman›n bu durumda yapaca¤›, ileri tarihli bir vadeli ifllem sözleflmesini belirledi¤i kur üzerinden, al›c› bulmak flart›yla, vadeli ifllemler piyasas›nda satmakt›r.Yat›r›m: Her yat›r›mc› kendi risk alg›lamas› ve getiri beklentisine uygun olarak bir ya da birkaç yat›r›m arac›n› seçmektedir. Vadeli ifllemler piyasalar›, modern ve etkin bir yat›r›m arac› olarak yat›r›mc›ya de¤iflik alternatifler suna-bilmektedir.Vadeli ifllemler piyasalar› ifllem yapmak için geleneksel yat›r›m araçlar› piyasa-lar›na göre daha az sermaye gerekmek-tedir. Geleneksel yat›r›m araçlar›n›n gerektirdi¤i ilk yat›r›m›n %10’u veya daha az bir bafllang›ç teminat› yat›rarak,

ilgili arac›n tüm getirisi(zarar›) elde edilmektedir. Arbitraj: Vadeli fiyatlarla spot(günlük) fiyatlar aras›nda ve ayn› vadeli ifllem sözleflmesinin de¤iflik vadeleri aras›nda belirli iliflkiler vard›r. Bu fiyatlardan birisinin bu iliflkiyi bozmas› durumunda sözleflme ve spot(günlük) varl›¤›n al›m›-n›n sat›m› yap›larak risksiz bir getiri elde etmek mümkündür. Arbitraj ifllemleri fiyatlar›n beklenen flekilde belirlenmesine de yard›mc› olur.

1.E. P‹YASANIN SA⁄LAYACA⁄I YARARLAR:Gelece¤e yönelik belirsizliklerin gideril-mesinde vadeli ifllemler piyasalar› önemli rol oynamaktad›r. Fiyatlar›n ve faiz oranlar›n›n gelecekteki seviyelerine dair genifl bir kesimin beklentisini yans›-tacak olan Vadeli ‹fllemler Piyasalar› ile ekonomide planlama kolaylaflacak ve öngörülebilir gelecek fiyat seviyeleri ile finansal piyasalarda daha istikrarl› bir döneme girilecektir.Etkin bir risk yönetimine imkan sa¤layacak olan Vadeli ‹fllemler Piyasa-lar› spot piyasalar›n da destekleyicisi olacakt›r. Spot piyasalardaki risk sevi-yesinin vadeli ifllem sözleflmeleri ile yönetilebilecek olmas› yat›r›mc›lar›n spot piyasaya da ilgisini artt›racak, bu da her iki piyasada ifllem hacmi art›fl›n› beraberinde getirecektir. Ayr›ca bu piyasada yap›lan tüm ifllemlerin de Borsa Takas Merkezi’nin garantisi alt›nda olmas› kat›l›m› destekleyecektir.Çeflitli amaçlara yönelik her yat›r›mc› (korunma, yat›r›m, arbitraj) spot piyasa-ya oranla daha düflük bir maliyetle bu piyasalarda ifllem yapabilecektir. Ancak bu piyasan›n kald›raç özelli¤inden dolay›, özellikle spekülasyon amaçl› ifllemlerde, potansiyel yüksek getiriye karfl›l›k, ters yönde hareket eden bir piyasada potansiyel yüksek bir risk oldu¤u her zaman göz önünde bulun-durulmal›d›r. Vadeli ifllem sözleflme-lerinin en temel özelli¤i, kredili al›fl ve

a盤a sat›fl ifllemlerinde oldu¤u gibi düflük miktarda para veya teminatla bü-yük pozisyonlar al›nabilmesine imkan vermesidir. Bu yüksek kald›raç etkisi ile bu piyasalarda yüksek getiriler elde edilebilece¤i gibi, büyük zararlarla karfl›laflma ihtimali de mevcuttur. Ortaya ç›kacak zarar miktar›, bafllang›ç temi-nat›n› aflabilece¤i gibi, yat›r›mc›n›n hesab›ndaki teminat›n tümünü de aflabilir.

Fiyatlar›n ve Faiz Oranlar›n›n gelecek-teki seviyelerine dair genifl bir kesimin beklentisini yans›tacak olan Vadeli ‹fllemler Piyasalar› ile ekonomide plan-lama kolaylaflacak ve öngörülebilir fiyat seviyeleri ile finansal piyasalarda daha istikrarl› bir döneme girilecektir. Emtia üzerine yap›lacak vadeli ifllem sözleflme-leriyle reel kesimin de bu piyasadan faydalanaca¤›, bunun da üretime katk› sa¤layaca¤› beklenmektedir.

2. P‹YASANIN ‹fiLEY‹fi‹

2.A. VOB’UN KURULMASIVadeli ifllemler borsas› dünyadaki geliflmelere paralel olarak anonim flirket fleklinde yap›land›r›lm›fl ve 04.07.2002 tarihinde Ticaret Siciline tescil edilerek tüzel kiflilik kazanm›flt›r. Vadeli ‹fllem ve Opsiyon Borsalar›n›n Kurulufl ve Çal›flma Esaslar› Hakk›nda Yönetmelik hükümlerine dayan›larak 27.03.2004 tarih ve 25415 say›l› Resmi Gazete'de yay›mlanan Vadeli ‹fllem ve Opsiyon Borsas› Yönetmeli¤i ile de Borsa'n›n çal›flma kural ve esaslar› belirlenmifltir. 05.03.2004 tarihinde faaliyet izni verilen Borsa, 04.02.2005 tarihinde resmi olarak faaliyetlerine bafllam›flt›r.Borsan›n sermayesi 6 milyon YTL'dir. Kurucular› esas olarak finansal kurulufl-lardan oluflan ve 11 hissedar› bulunan borsan›n ortakl›k yap›s› flöyledir.

2.B. VADEL‹ ‹fiLEM SÖZLEfiMELER‹NDE POZ‹SYON ALIMIBir vadeli ifllem sözleflmesini alan taraf uzun (long), satan taraf ise k›sa (short) olarak adland›r›l›r. Uzun pozisyondaki kifli a盤a al›fl yapm›fl gibidir ve fiyatla-r›n yükselmesini umut eder. K›sa pozis-yondaki kifli ise a盤a sat›fl yapm›fl gibi-dir ve fiyatlar›n düflmesini bekler. Uzun taraf sözleflmenin fiyat art›fl›ndan kar ederken, k›sa taraf zarar eder. Benzer flekilde, sözleflmenin fiyat düflüflünde uzun taraf zarar, k›sa taraf kar eder. Al›-nan pozisyonlardan elde edilen kar/zarar hesaplamalar›na esas olan fiyat, her bir vadeli sözleflme baz›nda hesaplanan uzlaflma fiyat›d›r.

2.C. TEM‹NATLANDIRMAVadeli ‹fllemler Piyasalar›nda ifllem yapmak isteyen tüm al›c› ve sat›c›lar sözleflme hükümlerinin tam ve zama-n›nda yerine getirilmesini garantilemek amac›yla Arac› Kurumlardaki hesapla-r›na belli oranda bir teminat yat›rmak zorundad›r.

Emir verildi¤inde teminat hesab›na yat›-r›lmas› gereken tutara bafllang›ç teminat› denir. Bafllang›ç teminat›n› yat›rd›ktan ve al›m/sat›m ifllemini gerçeklefltirdikten sonra hesapta bulunmas› gereken teminat tutar›na sürdürme teminat› denir. E¤er hesaptaki teminat tutar› sürdürme temi-nat› seviyesine veya alt›na düflerse, temi-nat tamamlama ça¤r›s› (margin call) yap›larak hesaptaki teminat tutar›n› bafl-lang›ç teminat› seviyesine getiril-mektedir.

Sözleflme türlerine göre, bafllang›ç ve sürdürme teminatlar›:

N ‹ S A N 2 0 0 56

V E R G ‹ D E G Ü N D E M

‹fl Yat›r›m Menkul De¤erler A.fi. 360 6

Türkiye Garanti Bankas› A.fi. 360 6

Akbank T.A.fi. 360 6

Koçbank A.fi. 360 6

Türkiye Vak›flar Bankas› T.A.O. 360 6

‹zmir Ticaret Borsas› 1.020 17

TOBB 1.500 25

‹MKB 1.080 18

Türkiye Sermaye Piyasas› Arac› Kurulufllar Birli¤i 360 6

Türkiye S›nai Kalk›nma Bankas› A.fi. 60 1

TAKASBANK 180 3

TOPLAM 6.000 100

VOB-‹MKB 30 Endeksi 300 225 75%

FA‹Z (D‹BS-91) 300 225 75%

FA‹Z (D‹BS-365) 500 375 75%

YTL/DOLAR 150 112,5 75%

YTL/EURO 200 150 75%

PAMUK (EGEST-1) 200 150 75%

BU⁄DAY (AKS) 200 150 75%

Sürdürme Seviyesi(YTL)

Bafllang›ç Teminat›

(YTL)

Sürdürme Teminat›

(YTL)

N ‹ S A N 2 0 0 5 7

2.D. TEM‹NAT TAMAMLAMA ÇA⁄RISITeminat tamamlama ça¤r›lar› seans›n bitiminden sonra uzlaflma fiyat›n›n aç›klanmas›yla yap›l›r. Her piyasa için sürdürme teminat› bafllang›ç teminat›n›n %75’i oran›ndad›r. Arac› Kurumlar yapt›¤› ifllemlerde riski azaltmak için teminat de¤erleme oranlar›n› farkl›lafl-t›rabilir. O günkü uzlaflma fiyat›na göre teminat›n sürdürme teminat› seviyesine veya alt›na düflmesi durumunda, bafllan-g›ç teminat› seviyesine kadar tamamlan-mas› istenir. Hesaptaki toplam teminat, sürdürme teminat›n›n üzerinde olmas›na ra¤men nakit teminat›n “0”›n alt›na düflmesi halinde ise yat›r›mc›dan nakit teminat›n›n negatif (eksi) bakiyesini kapatmas› (teminat›n› “0”a eflitlemesi) istenerek teminat tamamlama ça¤r›s› yap›l›r. Ayr›ca yönetmelik uyar›nca gerekli görülen durumlarda borsa taraf›ndan ola¤anüstü durum teminat› olarak tüm hesap sahiplerinden ek teminat talep edilebilir.

2.E. SEANS SAATLER‹ VE TEMERRÜT09.00-10.00: ‹fllem yap›lmayan

(non-trading) dönem10.00-12.00: Normal seans12.00-13.00: Ara13.00-15.00: Normal seans (devam)15.15 : Uzlaflma fiyat›n›n duyu-

rulmas› ve teminat tamamlama ça¤r›s›n›n yap›lmas›

VOB’ta normal seans saat 15.00’te tamamlanmakta ve 15.15’te uzlaflma fiyatlar› aç›klanmaktad›r. Uzlaflma fiyat› belli olunca, o gün itibariyle kar/zarar kesinleflmekte ve gerekiyorsa teminat tamamlama ça¤r›s› yap›lmaktad›r. 15.15-16.15 saatleri aras›nda teminat tamam-lama ça¤r›s›n›n karfl›lanmas› gerekmek-tedir. 16.15’e kadar teminat tamamlama ça¤r›s›na cevap verilmedi¤i takdirde yat›r›mc› 1. temerrüde düflmüfl say›l›r.

16.15 EFT kapan›fl saati 1. temerrüt aral›¤›d›r. EFT kapan›fl saatinden sonra 2. temerrüt geçerli olmaktad›r.

Yükümlülüklerin T+1 gününde seans bafllayana kadar yerine getirilmemesi durumunda öncelikle varsa hesaba ait de¤erleme d›fl› nakit d›fl› teminatlar nakde çevrilir. Nakit d›fl› teminat olma-mas› halinde bu hesaba ait aç›k pozis-yonlar temerrüde düflülen tutar kadar likidite edilir. (Temerrüdün kapat›lmas› amac›yla nakit d›fl› varl›klar›n sat›fl› veya pozisyonlar›n likidasyonu seçenek-lerinden hangisinin kullan›laca¤› ve kullan›m s›ras› Takasbank/Borsa taraf›ndan serbestçe belirlenir.)

2.F. VADEL‹ ‹fiLEM SÖZLEfiMES‹N‹N SEÇ‹M‹Farkl› vadeli ifllem sözleflmeleri, farkl› zaman dilimlerinde farkl› derecelerde risk ve getiri içerir. Bir vadeli ifllem söz-leflmesinin piyasas› belli bir zaman aral›¤›nda yukar› ve afla¤› do¤ru h›zla hareket edebilece¤i gibi, di¤er bir zaman aral›¤›nda oldukça dar bir bantta hareket edebilir.

Do¤ru zamanlamaVadeli ifllem sözleflmesi al›m-sat›m ifllemlerinde, fiyatlar›n hareket edece¤i yön konusunda hakl› olmak ço¤u zaman yeterli de¤ildir. Fiyat hareketlerinin gerçekleflece¤i zaman› da iyi tespit etmek gerekmektedir. Pozisyon aç›ld›-¤›nda sözleflmenin vade sonundaki fiyatlar› tahminler do¤rultusunda gerçekleflebilir, ancak vade ortas›nda oluflabilecek ters fiyat hareketleri k›sa vadede karfl›lanamayacak büyüklükte zarar yaratabilir bu da kara geçilecek vade sonu gelmeden, pozisyon kapatmak zorunlulu¤u do¤uracakt›r.

Baflar›l› bir vadeli ifllem sözleflmesi al›m sat›m ifllemi için, vadeli ifllem sözleflme-sinin seçimi kadar al›m sat›m karar›n›n verilifl zaman› ve pozisyon al›nd›ktan

sonra oluflabilecek teminat tamamlama ça¤r›s›na cevap verebilecek ilave temi-nat›n bulunup bulunmad›¤› da çok önem-lidir. (Teminat tamamlama ça¤r›s›na cevap verilemedi¤i takdirde temerrüde düflece¤inizden arac› kuruluflun pozisyo-nunuzu likidite etme hakk› vard›r.)

Likidite faktörüPiyasada ifllem yapan yat›r›mc›lar›n bilmesi gereken en önemli noktalardan biri, baz› sözleflmeler ve baz› vadelerin di¤erlerine göre daha aktif olarak al›n›p sat›ld›¤›, dolay›s›yla daha likit oldu-¤udur. Bu konuda kullan›labilecek en önemli kriter, ifllem hacmi (ifllem gören sözleflme adedi) ve aç›k pozisyon say›s›d›r (uzun veya k›sa pozisyonlar›n say›s›). ‹fllem hacmi ve aç›k pozisyon say›s›n›n artmas› veya azalmas› fiyatla birlikte piyasan›n yönü hakk›nda da önemli bilgi verir.

2.G. VADEL‹ ‹fiLEMLER BORSASINDA ‹fiLEM GÖRECEK SÖZLEfiMELERVadeli ‹fllem ve Opsiyon Borsas› (VOB)’nda ifllem görecek sözleflmeler Sermaye Piyasas› Kurulu (SPK) tara-f›ndan 30 Kas›m 2004 tarihli toplant›da onaylanm›flt›r. Buna göre VOB’ta ifllem görecek sözleflmeler ve sözleflme büyüklükleri afla¤›daki gibidir

N ‹ S A N 2 0 0 5

SONUÇTürk mali piyasalar›n›n modern bir yap›ya kavuflturulmas› amac›yla, piya-salarda olmayan bir enstrüman daha hayata geçirilmifltir. Bu piyasan›n en büyük özelli¤i reel sektöre, ileriye yönelik risklerini minimize etme imkan› vermesi ve piyasalar›n gelece¤e bak›fl aç›s›n›n gösterilmesidir. Bu piyasalar›n sa¤l›kl› iflleyebilmesi için piyasan›n s›¤ ifllem hacmi ile manipüle edilmemesi ve piyasaya olan güvenin sars›lmamas› gerekir. Spekülatörlere bu f›rsat›n veril-memesi için en büyük görev kurumsal yat›r›mc›lara düflmektedir. ‹MKB hisse senetleri piyasas›nda son 10 y›lda yafla-nan ac› tecrübelerden ç›kar›lacak sonuç-lar›n VOB’ta dikkate al›n›p kurumsal yat›r›mc›lar›n piyasa düzenleyicisi olarak piyasada faaliyet göstermesi, gerçekleflen fiyatlar›n sa¤l›kl› olmas› aç›s›ndan flartt›r. Aksi taktirde bir süre sonra bu piyasalar da kumarhane olarak alg›lanmaya bafllayacakt›r.

8

V E R G ‹ D E G Ü N D E M

Ege Standart 1 Baz kalite Pamuk 1 Ton

Anadolu K›rm›z› sert Bu¤day 5 Ton

Yeni Türk Liras› / ABD Dolar› Döviz Kuru 1.000 USD

Yeni Türk Liras› / EURO Döviz Kuru 1.000 EURO

91 Gün Vadeli Hazine Bonosu Faizi Oran› 10.000 YTL (Nominal)

365 Gün Vadeli Hazine Bonosu Faizi Oran› 10.000 YTL (Nominal)

‹MKB 30 Endeksi Endeks De¤erinin 100.000 ile çarp›lmas› ile bulunan de¤er. ‹MKB 30 endeksinin 33.000 seviyesinde olmas› durumunda, sözleflmenin nominal de¤eri 33.000 X 100.000 =3.300 YTL olacakt›r.

Sözleflme Ad› Sözleflme Büyüklü¤ü

ARAfiTIRMA VE GEL‹fiT‹RME FAAL‹YETLER‹N‹N DESTEKLENMES‹ VE TEfiV‹K ED‹LMES‹NDE YEN‹ B‹R ARAÇ: AR-GE ‹ND‹R‹M‹

Ekin KAYIRAN

I. Girifl

Globalleflme ve uluslararas› rekabet koflullar›, son y›llarda tüm Dünyada yeni teknoloji aray›fllar›n› h›zland›rm›fl ve bunun bir sonucu olarak da bilimsel araflt›rma ve gelifltirme faali-yetlerinde önemli geliflmeler kaydedilmifltir. Art›k, günümüzde, Ar-Ge yoluyla sa¤lanan bilgi birikimi teknolojik geliflmelerin itici gücünü oluflturmakta; geliflmifl ülkelerin ekonomik stratejileri yeni teknolojilerin etkin kullan›m› ve Ar-Ge faaliyetleri ile ekonomik potansiyelin harekete geçirilmesi noktas›nda yo¤unlaflmaktad›r.

Bu ba¤lamda, ülkemiz ekonomisinin de geliflip Dünyada söz sahibi olabilmesi için gereken önemli faktörlerden birisi de teknolojik gelifl-melere ayak uydurabilmesi olmaktad›r. Ancak, özellikle yak›n bir zamana kadar Ar-Ge kültü-rünün olmamas› ve bu alandaki desteklerin yetersizli¤i, ülkemizde Ar-Ge faaliyetlerinin karfl›s›ndaki en büyük engeli oluflturmufl; Ar-Ge yoluyla yeterli bilgi birikimi sa¤lana-mad›¤›ndan, teknoloji ihtiyac›, ya bilinen teknolojilerin uygulanmas› ya da teknoloji transferi yoluyla sa¤lanm›fl ve tüm bu sebeplerle teknoloji üretimi istenilen düzeyde gerçeklefltirilememifltir.

Esasen, ekonomik kalk›nma ve geliflmenin, maliye politikam›z›n temel amaçlar›ndan biri oldu¤u göz önüne al›nacak olursa, bu kal-k›nmay› ve geliflmeyi sa¤layacak bir motor ifllevine sahip olan Ar-Ge faaliyetlerinin, çeflitli maliye politikas› araçlar› ile desteklenmesi de yararl› olman›n ötesinde adeta bir zorunluluk olacakt›r.

‹flte bu noktadan hareket eden Kanunkoyucu da, yaklafl›k yirmi y›l önce, araflt›rma ve

gelifltirmeye yönelik faaliyetlerin destek-lenmesi ve teflvik edilmesi amac›yla, vergi kanunlar›na çeflitli hükümler koymufl, bu hükümler çerçevesinde bu faaliyetlerle ilgili olarak yap›lan harcamalar›n tutar›n› aflmamak üzere, beyanname üzerinde hesaplanan gelir ve kurumlar vergisinin belirli k›sm›n›n ödenmesini üç y›l süreyle ertelenmesine imkan sa¤lam›flt›r. Ancak, ülkemizde yüksek enflasyonun hüküm sürdü¤ü y›llarda iflletme-lere önemli kazan›mlar sa¤layan bu uygula-ma, daha sonralar›, geçici vergi dönemlerinin üçer aya indirilmesi ve enflasyon oran›n›n önemli ölçüde düflmesi sebepleriyle, neredeyse bir avantaj olmaktan ç›km›fl, söz konusu faali-yetlerin yeni ve etkili araçlarla desteklenmesi gündeme gelmifltir.

Bu yaz›m›zda, yukar›da sözünü etti¤imiz yeni teflvik araçlar› ile ilgili aray›fllar sonucu orta-ya ç›kan ve geçti¤imiz y›l›n Temmuz ay›nda 5228 say›l› Kanunla yürürlü¤e giren, araflt›rma ve gelifltirme faaliyetlerinin desteklenmesi ve teflvik edilmesi ile ilgili yeni düzenlemeler ve bu düzenlemelerin uygulanmas› ile ilgili olarak Maliye Bakanl›¤› taraf›ndan yay›mlanan (86) seri numaral› Kurumlar Vergisi Genel Tebli-¤i’nde yer alan aç›klamalar konu edilmektedir.

II. Ar-Ge ‹ndirimi

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89 uncu maddesinin 2 inci bendi ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 14 üncü maddesinin 6 ›nc› bentlerinde düzenlenen ve 1986 y›l›ndan beri yürürlükte bulunan Ar-Ge indirimi müessesesiyle, mükelleflerin, y›l› içinde yapt›klar› kendi araflt›rma ve gelifltirme harcamalar› tutar›n› geçmemek üzere ilgili dönemde ödemeleri gereken y›ll›k gelir/kurumlar vergisinin %20’sinin kanuni süresinde tahsilinden vazgeçilerek, bu orana isabet eden verginin üç y›l süre ile faizsiz olarak ertelenmesi ve ertelenen bu verginin üç y›l içinde ge-lir/kurumlar vergisinin ödeme süreleri içerisinde eflit taksitler halinde ödenmesine olanak sa¤lanmaktayd›. Ancak, Ar-Ge harcamalar›n›n özel sektör taraf›ndan yap›l-mas›n› teflvik etmek için öteden beri faizsiz vergi ertelemesi fleklinde uygulanan bu teflvik, enflasyon ve buna paralel olarak faiz oranlar›n›n düflmesi nedeniyle önemini kaybetmiflti.

Ülkemizin kalk›nmas›nda ve uluslararas› rekabet gücünün artmas›nda araflt›rma ve gelifltirmeye yönelik harcamalar›n gayri safi milli has›la içindeki pay›n›n art›r›lmas›n›n

büyük önem tafl›mas› nedeniyle 31.07.2004 tarih ve 25539 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e giren “5228 Say›l› Baz› Kanunlarda ve 178 Say›l› Kanun Hükmünde Kararnamede De¤ifliklik Yap›l-mas› Hakk›nda Kanun”un 28 inci maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu’nun 89 uncu madde-sinde, 31 inci maddesi ile de Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 14 üncü maddesinde de¤ifliklik yap›lm›flt›r.

Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlar›’nda yap›lan bu düzenlemelere göre, mükelleflerin, iflletmeleri bünyesinde gerçeklefltirdikleri münhas›ran yeni teknoloji ve bilgi aray›fl›na yönelik araflt›rma ve gelifltirme harcamalar› tutar›n›n % 40’› oran›nda hesaplanacak “Ar-Ge indirimi” gelir ve kurumlar vergisi mat-rah›n›n tespitinde ticari kazançtan indiri-lebilecektir. Ancak, araflt›rma ve gelifltirme faaliyetleri ile do¤rudan iliflkili olmayan giderlerden ve tamamen araflt›rma ve gelifl-tirme faaliyetlerinde kullan›lmayan amortis-mana tabi iktisadi k›ymetler için hesaplanan amortisman tutarlar›ndan verilecek paylar üzerinden Ar-Ge indirimi hesaplanmayacakt›r.

Geçifl dönemine iliflkin olarak yap›lacak uygulama ise 5228 say›l› Kanun’un Geçici 5 inci maddesinde düzenlenmifl olup, söz konusu maddede Ar-Ge indirimi uygulamas›n›n yürürlü¤e girdi¤i 31.07.2004 tarihine kadar yap›lan araflt›rma ve gelifltirme harcamalar› ile ilgili olarak Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlar›’n›n 5228 say›l› Kanunla de¤ifl-meden önceki hükümlerinin uygulanaca¤›, 5228 say›l› Kanunun yay›m›ndan önce verilen geçici vergi beyannamelerinde bu Kanunla yap›lan de¤ifliklikler nedeniyle herhangi bir de¤ifliklik yap›lmayaca¤› hüküm alt›na al›nm›flt›r. Di¤er bir deyiflle, 31.07.2004 tarihine kadar yap›lan araflt›rma ve gelifltirme harcamalar› ile ilgili olarak, vergi ertelemesine yönelik süregelen uygulama güncelli¤ini korumaktad›r.

Yukar›da yer verilen aç›klamalardan da gö-rülmekte oldu¤u üzere, söz konusu düzen-lemelerle, mükelleflere katland›klar› Ar-Ge giderlerinin ticari kazançtan ve dolay›s›yla da vergi matrah›n›n belirlenmesi aflamas›nda mali kardan indirilmesine olanak tan›nmas›n›n yan› s›ra, ilave olarak bu harcama tutarlar›n›n %40’› oran›nda gelir ver kurumlar vergisi beyan-namesi üzerinden indirim yapabilme imkan› da sa¤lanm›flt›r.

Ayr›ca, yeni düzenleme ile Ar-Ge indiriminin

N ‹ S A N 2 0 0 5 9

geçici vergi dönemlerinde de uygulana-bilmesine olanak tan›nm›flt›r. Ancak, y›l baz›nda ilgili kurulufllarca yap›lacak de¤er-lendirmeler neticesinde, Ar-Ge indirimi kapsam›nda de¤erlendirilmeyen harcamalar›n geçici vergi dönemlerinde Ar-Ge indiriminden yararland›r›lm›fl olmas› halinde gerekli düzeltmelerin ilgili hükümler çerçevesinde yap›lmas› gerekecektir.

5228 say›l› Kanunla Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlar›’n›n Ar-Ge indirimi ile ilgili hükümlerinde 31.07.2004 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yap›lan de¤ifliklikle, Ar-Ge indiriminden yararlan›lacak harcamalar›n kapsam› ile uygulamadan yararlan›labilmesi için gerekli belgeleri ve usulleri belirlemeye Maliye Bakanl›¤› yetkili oldu¤u ifade edilmifltir.

Yer verilen yetkilendirme çerçevesinde, Maliye Bakanl›¤› 86 Seri No’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebli¤ ile mükelleflerin iflletmeleri bünyesinde gerçeklefltirdikleri münhas›ran yeni teknoloji ve bilgi aray›fl›na yönelik araflt›rma ve gelifltirme harcamalar› üzerinden hesaplanacak Ar-Ge indiriminin uygulanmas›na iliflkin usul ve esaslar›n› belirlemifltir.

III. 86 Seri No’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebli¤i Çerçevesinde ‹stisna Uygulamas›

193 say›l› Gelir Vergisi Kanunu ile 5422 say›l› Kurumlar Vergisi Kanunlar›’n›n “Ar-Ge indirimi” ile ilgili hükümlerinde 5228 say›l› Kanun ile yap›lan de¤ifliklikler ile Ar-Ge indirimi uygulamas›nda tereddüt yaratabilecek hususlarla ilgili düzenleme ve aç›klamalar›n yer ald›¤› tebli¤, 20.02.2005 tarih ve 25733 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürür-lü¤e girmifltir.

Bu tebli¤de yer verilen düzenlemeler ile aç›klamalara afla¤›da yer verilmektedir.

A. Ar-Ge Faaliyetlerinin Kapsam›Tebli¤in “III. Kapsam” bölümünde, yap›lan bir harcaman›n Ar-Ge indirimine konu edilebilmesi için Ar-Ge faaliyeti kapsam›nda yap›lm›fl olmas› gerekti¤i ifade edilmifl olup, afla¤›da say›lan faaliyetler Ar-Ge faaliyeti olarak belirlenmifltir.1- Bilimsel ve teknolojik alanlardaki belir-sizlikleri gidermek ve bunlar› ayd›nlatmak amac›yla, bilim ve teknolojinin geliflmesini sa¤layacak yeni teknik bilgilerin elde edilmesi

amac›na yönelik faaliyetler.2- Yeni üretim yöntem, süreç ve ifllemlerinin araflt›r›lmas› veya gelifltirilmesi amac›na yönelik faaliyetler.3- Yeni ürünler, madde ve malzemeler, araçlar, gereçler, ifllemler, sistemler gelifltirilmesine yönelik olarak yeni yöntemler gelifltirilmesi veya yeni teknikler üretilmesi amac›na yönelik faaliyetler.4- Bir ürünün maliyetini düflürücü, kalite, standart veya performans›n› yükseltici yeni tekniklerin/teknolojilerin araflt›r›lmas› amac›na yönelik faaliyetler.5- Yeni ve özgün tasar›ma dayanan yaz›l›m faaliyetleri. Tebli¤de hangi faaliyetlerin Ar-Ge faaliyeti olarak de¤erlendirilmesi gerekti¤inin yan› s›ra Ar-Ge faaliyeti kapsam›nda de¤erlendi-rilemeyecek faaliyetlerle ilgili belirlemeler de yer almaktad›r. Buna göre, pazar araflt›rmas› ya da sat›fl promosyonu, kalite kontrol, sosyal bilimlerdeki araflt›rmalar, petrol, do¤algaz, maden rezervleri arama ve sondaj faaliyetleri, icat edilmifl ya da mevcut gelifltirilmifl süreçlerin kullan›m›, biçimsel de¤ifliklikler (yukar›da say›lan amaçlara yönelik olmayan flekil, renk, dekorasyon vb. gibi estetik ve görsel de¤ifliklikler), bilimsel ve teknolojik yenilik do¤urmayan rutin faaliyetler (rutin veri toplama, rutin analizler için kullan›lan program, yaz›l›m vs, üretilen prototiplerin rutin ayarlamalar›), ilk kurulufl aflamas›nda kurulufl ve örgütlenmeyle ilgili araflt›rma giderleri, proje sonucunda gelifltirilen ürüne iliflkin fikri mülkiyet haklar›n›n korunmas›na yönelik çal›flmalar ve numune verilmek amac›yla prototiplerden kopyalar ç›kar›l›p da¤›t›lmas› ve reklam amaçl› tüketici testlerinin Ar-Ge faaliyetleri kapsam›nda de¤erlen-dirilmesi mümkün bulunmamaktad›r.

B. Ar-Ge Faaliyetinin S›n›r› Ar-Ge faaliyetinin hangi noktada bafllay›p hangi noktada bitti¤i, bir baflka ifadeyle Ar-Ge faaliyetlerinin s›n›r›, Ar-Ge indirimine konu olacak harcamalar›n belirlenmesi aç›s›ndan büyük önem arz etmektedir. Bu noktada, Tebli¤ ile yap›lan düzenlemelere bak›ld›¤›nda, Ar-Ge faaliyetlerinin esas itibariyle denemelerin son bulup ilk üretimin yap›ld›¤› aflamada sona erece¤i görülmektedir. Ar-Ge projesi neticesinde elde edilen ürünün pazarlanabilir aflamaya geldi¤i andan itibaren Ar-Ge projesi bitmifl say›lacak ve bu tarihten sonra yap›lan harcamalar Ar-Ge harcamas› kapsam›nda de¤erlendirilmeyecektir.Konuyla ilgili olarak belirtilmesi gereken bir di¤er husus ise tamamlanan bir proje sonucunda elde edilen ürünün gelifltirilmesi

amac›yla yap›lacak çal›flmalar›n, yeni Ar-Ge projesi olarak de¤erlendirilece¤idir. Nihai ürünün oluflturulmas› aflamas›nda elde edilen ürünlerin kullan›labilirli¤ini ölçmek ve gerek-ti¤inde de¤ifliklik yap›lmak üzere iflletme içinde veya d›fl›nda test edilmesi amac›yla yap›lan harcamalar Ar-Ge faaliyeti kapsam›nda de¤erlendirilecek olmakla birlikte, ticari üretimin planlanmas› ve seri üretim sürecine iliflkin harcamalarla, ürünün tan›t›lmas› amac›yla üretilip da¤›t›lan numuneler için yap›lan harcamalar›n Ar-Ge faaliyeti kapsa-m›nda de¤erlendirilmesi mümkün bulun-mamaktad›r. Ayr›ca, yaz›m›z›n “Ar-Ge Faaliyetlerinin Kapsam›” bölümünde aç›k-lanmaya çal›fl›lan amaçlara yönelik olmay›p, mevcut teknolojinin kullan›lmas› ile elde edilen, flekil ve esteti¤e yönelik de¤ifliklikler de Ar-Ge faaliyeti kapsam› d›fl›ndad›r.

C. Ar-Ge Harcamalar› Ar-Ge projesi kapsam›ndaki harcamalar›n hangi gider türleri ile ilgili olmas› gerekti¤i yönünde yap›lan düzenlemelerde afla¤›da detaylar›na yer verilen 7 farkl› gider grubu belirlenmifltir.1- ‹lk Madde ve Malzeme Giderleri: Bu gider grubu, her türlü direkt ilk madde, yard›mc› madde, iflletme malzemesi, ara mamul, yedek parça ve benzeri giderler ile amortisman uygulamas›na konu olmayan maddi ve gayri maddi k›ymet iktisaplar›na iliflkin giderleri kapsamaktad›r. Hammadde ve di¤er malzeme stoklar›ndan Ar-Ge faaliyetlerinde fiilen kullan›lan k›sma iliflkin maliyetlerin Ar-Ge harcamas› kapsam›nda bulunmas› nedeniyle henüz Ar-Ge faaliyetlerinde kullan›lmam›fl olan hammadde ve di¤er malzemelere iliflkin maliyet tutarlar›n›n stok hesab›nda, kullan›lan, sat›lan ya da elden ç›kar›lan hammadde ve di¤er malzemelerin ise stok hesab›ndan mahsup edilmek suretiyle izlenmesi gerek-mektedir. 2- Personel Giderleri: Ar-Ge faaliyetlerinin yürütülmesi amac›yla çal›flt›r›lan ve faaliyetin gerektirdi¤i nitelikte personelle ilgili olarak tahakkuk ettirilen ücretler ile bu mahiyetteki giderler Ar-Ge harcamas› kapsam›nda de¤erlendirilip Ar-Ge indirimine konu olabi-lecektir. Ar-Ge indiriminden yararlanabilecek personel giderlerinin belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri, iflletmenin Ar-Ge departman›nda çal›flt›r›lan hizmetliler ve benzeri vas›fs›z personel ile Ar-Ge departman›na tahsis edilmemifl olup günün bir k›sm›nda Ar-Ge departman›nda çal›flan personele ödenen ücretlerin bu kapsamda de¤erlendirilmemesidir. 3- Genel Giderler: Bu gruptaki giderler, Ar-

V E R G ‹ D E G Ü N D E M

N ‹ S A N 2 0 0 510

Ge faaliyetlerini yürütmek amac›yla elektrik, su, gaz, bak›m - onar›m, haberleflme, nakliye ile Ar-Ge faaliyetlerinde kullan›lan makine ve teçhizata iliflkin bak›m ve onar›m giderleri gibi Ar-Ge faaliyetinin devaml›l›¤›n› sa¤lamak için katlan›lan di¤er giderleri kapsamaktad›r. Bunlar›n yan› s›ra sigorta giderleri, Ar-Ge faaliyetlerinin bizzat yürütülmesi amac›yla kullan›lan tesis için ödenen kira giderleri ile kitap, dergi ve benzeri bilimsel yay›nlara ait giderlerin de bu kapsamda de¤erlendirilmesi mümkündür. Ancak, bu grupta yer alan giderlerin Ar-Ge harcamas› olarak de¤erlen-dirilebilmesi için, bunlar›n Ar-Ge depart-man›nda fiilen kullan›ld›¤›n›n tespit ve tevsik edilmesi gerekmekte olup çeflitli k›staslara göre genel iflletme giderleri üzerinden hesap-lanacak paylar bu kapsamda de¤erlen-dirilmeyecektir. 4- D›flar›dan Sa¤lanan Fayda ve Hizmetler: Normal bak›m ve onar›m giderleri d›fl›nda Ar-Ge faaliyetleriyle ile ilgili olarak iflletme d›fl›nda yerli veya yabanc› di¤er kurum ve kurulufllardan mesleki veya teknik destek al›nmas› veya bunlara yapt›r›lan analizlerle ilgili olarak yap›lan ödemelerle, bu mahiyetteki di¤er ödemelerin Ar-Ge indiriminden yarar-lanmas› mümkün bulunmaktad›r.5- Vergi, Resim ve Harçlar: Do¤rudan Ar-Ge faaliyetlerine iliflkin olan ve gelir veya kurumlar vergisi matrah›n›n tespitinde gider olarak dikkate al›nan ayni vergi, resim ve harçlar ile yine do¤rudan Ar-Ge faaliyetlerinin yürütüldü¤ü gayrimenkuller için ödenen vergiler, Ar-Ge projesinde kullan›lmak üzere ithal edilen mallarla ilgili ödenen gümrük vergileri ile benzer vergi, resim ve harçlar bu kapsamda de¤erlendirilecek ve Ar-Ge indiri-mine konu olabilecektir. 6- Amortisman ve Tükenme Paylar›: Ar-Ge indiriminden sadece do¤rudan Ar-Ge faali-yetlerinde kullan›lan bina, makine-tesis ve cihazlar, tafl›tlar, döfleme ve demirbafl gibi maddi ve maddi olmayan duran varl›klar için ayr›lan amortisman ve tükenme paylar› yarar-lanabilecek olup, Ar-Ge faaliyetleri d›fl›nda di¤er faaliyetlere tahsis edilen sabit k›ymetlere iliflkin olarak ayr›lan amortismanlar Ar-Ge harcamas› kapsam›nda de¤erlendirilme-yecektir. Amortisman ve tükenme paylar›n›n Ar-Ge indirimine konu olabilmeleri için üzerinden amortisman veya tükenme pay› ayr›lan iktisadi k›ymetlerin münhas›ran Ar-Ge faaliyetlerinde kullan›lmas› ve bu kulla-n›m›n sürekli olmas› gerekmektedir. Ar-Ge departman› d›fl›nda baflka faaliyetlerde de kullan›lan iktisadi k›ymetlere iliflkin amortis-manlar Ar-Ge harcamas› kapsam›nda bulunmamaktad›r.

7- Finansman Giderleri: Ar-Ge projesi baz›nda yerli, yabanc› ve uluslararas› kurumlardan temin edilen kredilere iliflkin finansman gider-lerinin de Ar-Ge indiriminden yararlanmas› mümkündür.

D. Ar-Ge ‹ndiriminin Uygulanmas› 86 seri No’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebli¤i kapsam›nda belirlenen ve yaz›m›z›n yukar›daki bölümlerinde aç›klanan Ar-Ge faaliyetleri çerçevesinde iflletme bünyesinde yap›lan Ar-Ge harcamalar›n›n %40’› Ar-Ge indirimini oluflturmaktad›r. Di¤er bir ifadeyle, mükellefler dönem içinde genel esaslara göre indirim konusu yapt›klar› Ar-Ge harcamalar›n›n % 40’› oran›nda hesaplayacaklar› Ar-Ge indi-rimini beyanname üzerinde hesaplad›klar› kazançtan indirebileceklerdir. 5228 say›l› Kanun öncesindeki, mükelleflerin yapm›fl olduklar› Ar-Ge harcamalar› do-lay›s›yla yararlanacaklar› vergi ertelemesi müessesesinden sadece y›ll›k beyannamede yararlanmalar›na yönelik uygulamadan farkl› olarak, yeni düzenleme ile Ar-Ge indiriminden, Ar-Ge faaliyetine baflland›¤› andan itibaren hem y›ll›k beyannamede hem de geçici vergi beyannamelerinde yararlan›labilmesi uygu-lamas›na geçilmifltir.Hesaplanan Ar-Ge indirimi tutar›n›n beyan-name üzerinde gösterimi ile ilgili yap›lan düzenlemelerde ise, Ar-Ge indiriminin kurumlar vergisi mükellefleri taraf›ndan y›ll›k kurumlar vergisi beyannamesinde “Tablo 5- Zarar Olsa Dahi ‹ndirilecek ‹stisna ve ‹ndirimler” bölümünün ilgili sat›r›na, gelir vergisi mükellefleri taraf›ndan y›ll›k gelir vergisi beyannamesinde “Tablo 2- Gelir Bildirimi” bölümünün ilgili sat›r›na; geçici vergi beyannamesinde ise kurumlar vergisi mükellefleri taraf›ndan “Tablo I – Matrah Bildirimi” bölümünün 10 numaral› sat›r›na, gelir vergisi mükellefleri taraf›ndan ayn› bölümün 20 numaral› sat›r›na yaz›lmas› ve bu suretle de ticari kazançtan indirilmesi hükme ba¤lanm›flt›r. Ar-Ge indiriminin ne flekilde uygulanmas› gerekti¤i ile ilgili olarak yap›lan düzenle-melerde ayr›ca, mükelleflerin Ar-Ge projesi kapsam›nda gerçeklefltirip Ar-Ge indirimine konu ettikleri harcamalar›n› iflletmenin di¤er faaliyetlerine iliflkin harcamalar›ndan ay›rarak, Ar-Ge indiriminin do¤ru hesaplanmas›na imkan verecek flekilde muhasebelefltirmeleri gerekti¤i de ifade edilmifltir. Bu düzenlemenin arkas›nda, Ar-Ge harcamalar›n›n tespitinin daha kolay bir flekilde yap›lmas›n›n yatt›¤› tabiidir.Di¤er taraftan, yaz›m›z›n ilerleyen bölüm-lerinde aç›klanaca¤› üzere, Ar-Ge indiriminden

yararlanan mükelleflerin yürütmekte olduklar› projelerinin Ar-Ge indirimi kapsam›nda de¤erlendirilip de¤erlendirilmeyece¤ine iliflkin olarak alan›nda uzman kurulufllarca haz›rlanan “Ar-Ge Projesi De¤erlendirme Raporunun” olumsuz olmas› halinde, Ar-Ge indirimi dolay›s›yla eksik ödenen vergilerle ilgili olarak gerekli tarhiyat yap›lacakt›r.

E. Ar-Ge ‹ndirimi Uygulamas›nda Özellik Arz Eden Di¤er Hususlar 1) D›flar›dan Sa¤lanan Fayda ve Hizmetlerin Ar-Ge ‹ndirimi Karfl›s›ndaki Durumu Tebli¤ ile yap›lan düzenlemelerde, Ar-Ge indirimine konu olacak faaliyetlere getirilen en önemli k›s›tlamalardan biri bu faaliyetlerin esas itibariyle iflletme bünyesinde gerçek-lefltirilmesine yönelik olarak getirilen k›s›tlamad›r. Bununla birlikte, fiili kullan›m durumunun tespit edilmesi ve ortak giderlerin de buna göre paylaflt›r›lmas› flart›yla bir kuruma ait oldu¤u halde di¤er kurumlarla ortak kullan›lan Ar-Ge departman›nda yap›lan Ar-Ge faaliyetleri de iflletme bünyesinde yap›lm›fl say›lacakt›r. ‹flletmenin organizatörlü¤ünde olmak flart›yla, kamu kurum ve kurulufllar›na ait Ar-Ge merkezleriyle üniversiteler bünye-sinde yap›lan Ar-Ge faaliyetleri de bu kapsamda de¤erlendirilecektir. Bu düzenlemenin bir istisnas›, Ar-Ge faaliyetlerinin yürütülmesi esnas›nda, proje baz›nda yerli ve yabanc› teknik personelden mesleki ve teknik destek al›nmas› veya baz› analizlerin d›flar›da yapt›r›lmas› durumu olup, bu gibi durumlarda bunlarla ilgili olarak yap›lan ödemeler de Ar-Ge harcamas› kapsam›nda de¤erlendirilecektir.

2) Ar-Ge ‹ndirimi Dolay›s›yla Mükelleflerden ‹stenecek Belgeler Ar-Ge indiriminden yararlanmak isteyen mükelleflerin, proje ve uygulama aflamalar›nda afla¤›da belirtilen belgeleri ilgili birimlere göndermeleri gerekmektedir.

a) Ar-Ge Projesi ‹le ‹lgili Olarak ‹stenecek Belgeler Ar-Ge indirimin uyguland›¤› ilk geçici vergi beyannamesinin verildi¤i tarihi takip eden ay›n sonuna kadar, sürdürülen Ar-Ge faali-yetiyle ilgili olarak Tebli¤in 1 numaral› ekinde yer alan formata uygun olarak haz›rlanacak rapor, mükellefler taraf›ndan bir yaz› ekinde Maliye Bakanl›¤› Gelirler Genel Müdürlü¤ü’ne elden veya posta yoluyla gönderilecektir. Maliye Bakanl›¤› taraf›ndan raporun genel de¤erlendirmesi yap›ld›ktan sonra, projenin bilimsel olarak incelenerek münhas›ran yeni bilgi ve teknoloji aray›fl›na yönelik olup

N ‹ S A N 2 0 0 5 11

olmad›¤›n›n tespit edilmesi amac›yla, proje Türkiye Bilimsel ve Teknik Araflt›rma Kurumu’na (TÜB‹TAK) ve/veya üniversiteler ile araflt›rma yap›lan konuda uzmanlaflm›fl kurulufllara intikal ettirilecektir. Bunu müteakiben, mükellefe, proje bütçesinin % 0,3 ü oran›nda bir tutar› incelemeyi yapan kurulufla ödemesi için bir yaz› gönderilecek, ancak bu tutar 15.000 YTL’yi aflmayacakt›r. Ar-Ge projesine iliflkin incelemeyi yapacak kurulufl, ihtiyaç duymas› halinde mükel-leflerden ilave bilgi veya belgeleri de isteyerek, kendi uzmanlar› veya görevlendirece¤i baflka kurulufllara ait uzmanlar arac›l›¤›yla gerekli incelemeleri k›sa sürede yapt›racak ve Tebli¤in 2 numaral› ekinde yer alan formata göre düzenlenen de¤erlendirme raporunun bir örne¤ini Gelirler Genel Müdürlü¤ü ile baflvuru sahibine gönderecektir. Mükelleflerin bu Tebli¤in yürürlük tarihi itibariyle hali haz›rda mevcut olup, Para – Kredi ve Koordinasyon Kurulu Kararlar›na istinaden uygulanan “Ar-Ge Yard›m›na” iliflkin mevzuat çerçevesinde TÜB‹TAK taraf›ndan daha önce incelemesi yap›lm›fl olan projeleriyle ilgili olarak yeniden inceleme yap›lmas›na gerek bulunmamakta olup, bu projelerle ilgili olarak daha önce yaz›lm›fl olan raporlar da TÜB‹TAK taraf›ndan Bakanl›¤a gönderi-lecektir.

b) Y›ll›k Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannamesi ‹le Birlikte ‹stenecek Belgeler 02.01.1990 tarihli Resmi Gazetede yay›nlanan “Yeminli Mali Müflavirlerin Tasdik Edecekleri Belgeler, Tasdik Konular› ve Tasdike ‹liflkin Usul ve Esaslar Hakk›nda Yönetmelik” hükümleri uyar›nca yeminli mali müflavirlerin tasdik edece¤i konular kapsam›nda “Ar-Ge indirimi” ile ilgili ifllemler de yer almaktad›r. Bu çerçevede, Ar-Ge indiriminden yararlanan mükelleflerin, y›ll›k gelir ve kurumlar vergisi beyannamesinde yararlan›lan Ar-Ge indiri-minin do¤ru hesapland›¤› ve uyguland›¤›na iliflkin YMM tasdik raporunu ilgili mevzuatta belirtilen süre içinde ba¤l› bulunduklar› vergi dairelerine vermeleri gerekmektedir. Di¤er taraftan, YMM’ler taraf›ndan düzenlenecek tam tasdik raporlar›nda Ar-Ge indirimine iliflkin hususlara yer verilmifl olmas› duru-munda, Ar-Ge indirimine iliflkin olarak ayr›ca tasdik raporu düzenlenmesine gerek bulun-mamaktad›r. Mükellefler taraf›ndan yararlan›lan Ar-Ge indirimi dolay›s›yla düzenlenecek YMM tasdik raporlar›nda en az afla¤›daki bilgilerin bulunmas› gerekmektedir. - Tasdik raporuna eklenecek olan ve teknik kurulufllarca düzenlenmifl olan “Ar-Ge

De¤erlendirme Raporu”nda belirtilen projenin veya projelerin hangi aflamada bulundu¤u, bu projelerin sonuçlar› ile uygulanma durumuna iliflkin mükellef kurumdan al›nan bilgiler. - Ar-Ge departman›na iliflkin mükellef kurumdan al›nan bilgiler (yeri, hacmi, teknik donan›m› ve varsa kullan›lan di¤er labora-tuarlar vb. di¤er hususlar). - Ar-Ge indirimine konu olan harcamalar›n ana gruplar itibariyle dökümü (harcamalar›n ayr›nt›l› dökümüne rapor ekinde yer verilecektir). - Dönem içinde Ar-Ge departman›nda kullan›lan ve Ar-Ge indirimine konu edilen sabit k›ymetlere iliflkin liste ve bunlar için ayr›lan amortismanlar tutarlar›. - Dönem içinde al›nan ilk madde, yar› mamul ve di¤er sarf malzemeleri listesi, kullan›m, iade, sat›fl ve ç›kan firelere iliflkin tutar ve miktar itibariyle bilgiler. - Ar-Ge ünitesinde çal›flanlar ve ücretleri (Ar-Ge indiriminden yararlanabilecek personelin listesi ve ilgili dönemde bunlara ödenen ve gider kayd› yap›lan ödemelere iliflkin döküm). - D›flar›dan al›nan dan›flmanl›k, ekspertiz ve benzeri hizmetlere iliflkin bilgiler (al›nan kifli/ kurum ad›, vergi kimlik numaras›, fatura tarih ve numaras›, tutar› ve KDV’si). - Geçici vergi dönemleri itibariyle uygulanan Ar-Ge indirimi tutarlar›. - Uygulanmas› gereken Ar-Ge indiriminin hesaplanmas›.

3) Ar-Ge ‹ndirimiyle ‹lgili Geçifl Döneminde Yap›lacak UygulamalarAr-Ge indirimiyle ilgili geçifl döneminde uygulaman›n hangi flekilde gerçeklefltirilece¤i, mükellefler taraf›ndan en fazla tereddüt edilen noktalardand›r. Tebli¤de 31.07.2004 tarihine kadar gerçeklefltirilen Ar-Ge harcamalar› ile bu tarihten sonra gerçeklefltirilecek Ar-Ge harcamalar›yla ilgili farkl› uygulamalar öngörülmüfltür. Bu kapsamda, Ar-Ge indirimine iliflkin hükümlerin 5228 say›l› Kanunla 31.07.2004 tarihinde yürürlü¤e girmifl bulunmas› dolay›s›yla, bu tarihe kadar yap›lan Ar-Ge harcamalar› ile ilgili olarak Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlar›n›n 5228 say›l› Kanunla de¤iflmeden önceki vergi ertelemesine iliflkin hükümleri uygulanacakt›r. Bu nedenle, 31.07.2004 tarihinden önce bafllay›p devam eden projelerle ilgili olarak, vergi ertelemesi uygulamas›ndan yararlan›labilmesi için 31, 40 ve 67 seri numaral› Kurumlar Vergisi Genel Tebli¤leri ile yap›lan düzenlemeler çerçevesinde Maliye Bakanl›¤› Gelirler Genel Müdürlü¤ü’ne müracaat edilmesi gerek-mektedir.

Önceki dönemlerde vergi ertelemesi uygula-mas›ndan yararlanmak üzere baflvuruda bulunulan ve uzman kurulufllar taraf›ndan teknik inceleme ve de¤erlendirmesi yap›lm›fl bulunan veya 2004 y›l›nda Ar-Ge harcama-lar›na iliflkin vergi ertelemesinden yararlanacak projelerin devam eden harcamalar›yla ilgili olarak Ar-Ge indirimi aç›s›ndan yeni bir teknik inceleme yap›lmas›na gerek bulunmamaktad›r. Ancak, yeni Ar-Ge projeleri ile ilgili olarak inceleme yap›lacakt›r. 5228 say›l› Kanunun yürürlük tarihini olan 31.07.2004 tarihinden sonra bafllat›lan ve vergi ertelemesi uygulamas› kapsam›nda bulun-mayan Ar-Ge projeleriyle ilgili baflvurular ise bu Tebli¤in yay›m›n› müteakip 3 ay içinde Bakanl›¤a yap›labilecektir.

4) Yat›r›m ‹ndirimi ve Ar-Ge ‹ndiriminin Birlikte Uygulanmas› Ar-Ge projeleri kapsam›nda harcama yapan mükelleflere tan›nan en önemli vergi avantajlar›ndan biri de Ar-Ge faaliyetlerinde kullan›lan amortismana tabi iktisadi k›ymetler için ayn› zamanda yat›r›m indiriminden yararlanman›n da mümkün olufludur. Baflka bir ifadeyle, Ar-Ge faaliyetlerinde kullan›lan amortismana tabi iktisadi k›ymetler için yat›r›m indiriminden yararlan›lm›fl olmas›, Ar-Ge indiriminden yararlan›lmas›na engel teflkil etmemektedir. Di¤er taraftan, Ar-Ge indiriminden yararlanacak kurumlar vergisi mükelleflerinin ayn› zamanda yat›r›m indirimi istisnas›ndan yararlanmalar› durumunda, öncelikle Ar-Ge indirimi daha sonra da yat›r›m indirimi uygulanacakt›r. Gelir vergisi mükellefleri ise Gelir Vergisi beyannamesinin ekinde yer alan kazanç bildirimi bölümünde yat›r›m indirimini uygulad›ktan sonra, beyannamenin gelir bildirimi bölümünde Ar-Ge indirimini uygulayacaklard›r.

5) Teknokentlerde Yap›lan Ar-Ge Harcamalar› 5228 say›l› Kanun’un gerekçesinde de belirtildi¤i üzere, Ar-Ge indirimine iliflkin yeni düzenleme, Ar-Ge faaliyetlerine yönelik olarak 4691 say›l› Teknoloji Bölgeleri Kanu-nu’nda yer alan teflvik edici düzenlemenin bir tamamlay›c›s› niteli¤indedir. Ar-Ge indirimi uygulamas› aç›s›ndan, Ar-Ge departman›n›n bulundu¤u yerin önemi bulunmamaktad›r. Firman›n faaliyet yeri olmas› flart›yla, gerek firma merkezinin bulundu¤u yerde veya ayr› bir yerde, gerekse de teknokentlerde kurulan Ar-Ge departmanlar›nda yap›lan harcama-lardan 86 seri No’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebli¤i’nde belirtilen kriterlere uyanlar Ar-

V E R G ‹ D E G Ü N D E M

N ‹ S A N 2 0 0 512

Ge indirimi kapsam›nda bulunmaktad›r. Teknokentlerde yap›lan Ar-Ge faaliyetleriyle ilgili olarak bu faaliyetlerden kazanç do¤mas› durumu Ar-Ge indiriminden yararlanacak harcama tutarlar›n›n tespit edilmesinde karfl›-m›za ç›kan önemli k›s›tlamalardan biridir. Bilindi¤i üzere, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin son f›kras›nda “kurumlar›n kurumlar vergisinden istisna edilen kazanç-lar›na iliflkin ödemelerin kurum kazanc›ndan gider olarak indirilmesinin kabul edileme-yece¤i” hüküm alt›na al›nm›fl bulunmaktad›r. Dolay›s›yla, teknokentlerdeki Ar-Ge faaliyet-lerinden bir kazanç do¤mas› ve bu kazançla ilgili olarak 4691 say›l› Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanununun Geçici 2’nci maddesinde öngörülen istisnadan yararlan›lacak olmas› durumunda, istisna uygulanacak kazanc›n elde edilmesine yönelik olarak yap›lan harcamalar Ar-Ge indirimi kapsam›nda de¤erlendiril-meyecektir. Di¤er bir ifadeyle, kazanc›na istisna uygulanacak Ar-Ge faaliyetleri için yap›lan harcamalar›n Ar-Ge indiriminden yararlanmas› söz konusu de¤ildir. Ancak, teknokentlerde yürütülen Ar-Ge faaliyetlerinin iflletmenin kendi faaliyetiyle ilgili olmas› ve 4691 say›l› Kanunla öngörülen istisnaya konu olmamas› durumunda, bu tür harcamalar Ar-Ge indirimi kapsam›nda de¤erlendirilecektir. Ayr›ca, gerek 86 seri No’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebli¤i’nde gerekse de 04.03.2005 tarihli “Teknoloji Gelifltirme Bölgelerinde Uygulanan Vergisel Teflvikler” bafll›kl› 16 numaral› Kurumlar Vergisi Sirkülerinde, ifa-de edildi¤i üzere teknokentlerde yürütülen ve Ar-Ge indiriminden yararlan›lan proje sonucunda elde edilen ürünün veya hakk›n sat›lmas› durumunda, giderleri di¤er kazanç-lardan indirim konusu yap›lm›fl olan bu proje dolay›s›yla elde edilen kazançla ilgili olarak 4691 say›l› Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanununun Geçici 2’nci maddesinde öngö-rülen istisnadan yararlan›lmas› söz konusu olmayacakt›r.

6) Di¤er Kurumlardan Sa¤lanan Ar-Ge Destekleri 94/6401 say›l› ‹hracata Yönelik Devlet Yard›mlar› Karar› çerçevesinde Para – Kredi Koordinasyon Kurulunun 09.09.1998 tarih ve 98/16 say›l› Karar›na istinaden yay›mlanan 98/10 say›l› Araflt›rma – Gelifltirme (Ar-Ge) Yard›m›na ‹liflkin Tebli¤ çerçevesinde D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan, sanayi kurulufllar›n›n uzman kurumlar taraf›ndan Ar-Ge niteli¤ine sahip oldu¤u tespit edilen projeleri kapsam›nda izlenip de¤erlen-dirilebilen giderlerinin belli bir oran› hibe

fleklinde karfl›lanmakta veya bu projelere geri ödeme kofluluyla sermaye deste¤i sa¤lan-maktad›r. 5035 say›l› Kanunla 4691 say›l› Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanunu’na eklenen ve teknoloji gelifltirme bölgelerinde uygulanacak vergi istisnas› uygulamas›na iliflkin geçici 2 inci maddenin uygulamas›na iliflkin 6 numaral› Kurumlar Vergisi Sirkülerinin “4.2. Ba¤›fl ve Yard›mlar ile Ödenen Destekleme Primlerinin Kazanç Tespitinde Dikkate Al›n›p Al›nma-yaca¤›” bafll›kl› bölümünde yap›lan aç›k-lamalarda, bölgede faaliyet gösteren kurumlar taraf›ndan yap›lan ba¤›fl ve yard›mlar›n, vergiye tabi olacak kurum kazanc›n›n tes-pitinde dikkate al›nmayaca¤› belirtilmifltir.Ancak, 86 s›ra no’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebli¤i’nde di¤er kurumlardan geri ödeme kofluluyla sermaye deste¤i olarak sa¤lanan yard›mlar›n borç mahiyetinde oldu¤undan ticari kazanca dahil edilmesinin söz konusu olmad›¤›, ilgili mevzuat çerçevesinde hibe fleklinde sa¤lanan destek tutarlar› ile di¤er kurumlardan bu mahiyette sa¤lanacak her türlü destek tutarlar›n›n ticari kazanc›n bir unsuru olarak kazanca dahil edilece¤i belirti-lerek 6 numaral› Kurumlar Vergisi Sirkülerinin yukar›da yer verilen bölümünde aç›klanan görüfl de¤ifltirilmifltir. Bu ba¤lamda, maliyetleri sa¤lanan bu tür desteklerle karfl›lanan Ar-Ge harcamalar› da, Ar-Ge indiriminin hesab›nda dikkate al›nacakt›r.

7) Ar-Ge ‹ndiriminden Yararlanan Kazanc›n Da¤›t›lmas› Bilindi¤i üzere, Gelir Vergisi Kanununun 94/6-b alt bendinde, 4842 say›l› Kanunla yap›lan de¤ifliklikle kar paylar› üzerinden yap›-lan vergi tevkifat› kar›n da¤›t›lmas› aflamas›na b›rak›lm›flt›r. Bu kapsamda, Ar-Ge indirimi nedeniyle kurumlar vergisi matrah›na dahil edilmeyen kazanc›n da¤›t›lmas› durumunda, da¤›t›lan kazançlar üzerinden %10 oran›nda tevkifat yap›lmas› gerekecektir.

IV. Sonuç

Günümüz ekonomik flartlar›nda rekabet giderek yo¤unlaflmakta ve flirketler pazar paylafl›m›n› koruyabilmek ya da artt›rmak için kendilerini sürekli yenilemek, mevcut ürün-lerinde de¤ifliklik yapmak ve piyasaya yeni ürünler sürmek durumunda kalmaktad›rlar. Bu yönde meydana gelen de¤iflmeler flirket-lerin Ar-Ge faaliyetlerine daha fazla önem vermelerine ve bu alana daha fazla kaynak ay›rmalar›na sebep olmaktad›r. Ar-Ge harcamalar›n›n flirketler için önemli bir gider

kalemi oldu¤u ve Ar-Ge faaliyetleriyle sa¤lanan geliflmelerin ülkemiz ekonomisine de önemli ölçüde katk›da bulunaca¤› gerçe¤i bu konuda devletin de teflvik kapsam›nda önemli görevler yüklenmesi gere¤ini ortaya koymaktad›r.

‹flte bu gereklilik kapsam›nda, 31.07.2004 tarih ve 25539 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e giren “5228 Say›l› Baz› Kanunlarda ve 178 Say›l› Kanun Hükmünde Kararnamede De¤ifliklik Yap›l-mas› Hakk›nda Kanun”un Gelir Vergisi Kanunu’nun 89 uncu maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 14 üncü maddesinde düzenlenen “Ar-Ge indirimi” müessesesinde de¤ifliklikler yap›lm›fl ve Ar-Ge harcamalar›na iliflkin olarak yeni bir teflvik uygulamas› bafllat›lm›flt›r.

Yap›lan düzenlemeler henüz çok yeni olmakla ve bu düzenlemelerle beklenen sonuçlar› bugün itibariyle görmek mümkün olmamakla birlikte, 5228 say›l› Kanun ile yap›lan düzen-lemelerin uzun vadede ülkemiz ekonomisinin geliflmesi yönünde at›lm›fl önemli bir ad›m oldu¤unu söylemek mümkündür.

N ‹ S A N 2 0 0 5 13

N ‹ S A N 2 0 0 5

V E R G ‹ D E G Ü N D E M

14

Dünyadan Vergi Haberleri

Do¤a M‹RZA

Almanya Örtülü Sermaye Kurallar› Kapsam›nda Avrupa Adalet Divan›ndan bir “Duraklama Hükmü” Talebinde Bulundu

Almanya’n›n Baden-Württemberg vergi mahkemesi Avrupa Adalet Divan›ndan, (eski) Alman örtülü sermaye kurallar›n›n, Avrupa Birli¤i d›fl›ndaki flirketlere uygulanan Avrupa Toplulu¤u Antlaflmas› ile uyumlu olup olmad›¤›na dair bir ön karar talebinde bulundu.

Avrupa Adalet Divan›, 2002 y›l›nda verdi¤i Lankhorst-Hohorst (C-324/00) karar›nda, o s›ralar yaln›zca dar mükellef flirketlere uygulanmakta olan örtülü sermaye kural-lar›n›n Avrupa Toplulu¤u Antlaflmas› madde 43 kapsam›nda yerleflme özgür-lü¤üyle uyumlu olmad›¤›n› ifade etmifl ve dolay›s›yla, Alman flirketleri taraf›ndan di¤er AB ülkelerinde bulunan di¤er kiflilere yap›lan s›n›r-ötesi faiz ödemelerine uygu-lanamayaca¤›n› belirtmiflti. Bu karar üze-rine, Alman hükümeti, örtülü sermaye kurallar›n› hem yerel hem de s›n›rlar ötesi kredileri kapsayacak flekilde de¤ifltirmiflti.

Yerleflme özgürlü¤ü yaln›zca AB davalar›na uygulanabildi¤i için, Lankhorst-Hohorst karar› AB üyesi olmayan ülkelerle ilgili davalar üzerinde do¤rudan bir etki yarat-mad›. Ancak, bu davan›n özellikle de di¤er

eflitlik kurallar› çerçevesinde genelde örtülü sermaye kurallar›n›n ayr›nt›l› olarak gözden geçirilmesine neden oldu¤u yolunda görüfl-ler de bulunmaktad›r.

Davan›n GerçekleriLasertec davas›, ‹sviçre mukimi önemli bir hissedar›ndan kredi alan bir Alman fiirketi (GmbH) ile ilgiliydi. Aman örtülü sermaye kurallar› kapsam›nda, vergi otoriteleri kredi üzerinden ödenen faizin indirilemez oldu-¤unu ileri sürerek, faiz ödemelerini varsa-y›lan temettü olarak de¤erlendirdiler.

Avrupa Toplulu¤u Antlaflmas›ndaki serma-yenin serbest dolafl›m› hükmü (madde 56 ve takip eden maddeler) antlaflmadaki di¤er özgürlüklerden daha genifl bir kapsama sahiptir (yerleflme özgürlü¤ü, kiflilerin serbest dolafl›m›, hizmetlerin serbest dolafl›m›). Bu son üç özgürlü¤ün kapsam› sadece tam mükelleflere ve AB üyesi devletlerin flirketlerine uygulan›yor olsa da, sermayenin serbest dolafl›m› ilkesi serma-yenin dolafl›m› ve üye devletler aras›nda ya da üye devletlerle üçüncü devletler aras›nda gerçekleflecek ödemeler üzerindeki bütün s›n›rlamalar› engellemektedir. Söz-gelimi, sermayenin serbest dolafl›m› ilkesi Alman bir ifltiraki olan bir ABD flirketine uygulanabilmektedir, ama yerleflme özgürlü¤ü uygulanamaz.

AT Antlaflmas›’n›n 57. maddesi gere¤ince, 56. maddeye ra¤men, AB üye devletleri üçüncü ülkeler için, kurallar eflitlikçi de¤ilse ya da sermayenin serbest dolafl›m›n› engelliyorsa bile 31 Aral›k 1993 tarihli kurallar› uygulamaya devam edebilirler. Buna “duraklama hükmü” denmektedir. Baden-Württemberg mahkemesi Avrupa Adalet Divan›ndan duraklama hükmünün teknik yönleriyle ilgili bilgi talep etmifl ve özellikle bir kural›n ne zaman 31 Aral›k 1993 tarihinden bu yana “yürürlükte” oldu¤unun kabul edilmesi gerekti¤ini sormufltur.

Alman örtülü sermaye kurallar›n› belirleyen yasama muameleleri 31 Aral›k 1993 tarihin-den önce tamamlanm›flt›r ancak ilk baflvuru ile ilgili kurallar›n uygulanmas›n› içeren özel kurallara göre bu tarih 1 Ocak 1994’tür.

Alman vergi otoriteleri örtülü sermaye kurallar›n›n 31 Aral›k 1993 tarihinden bu yana “yürürlükte” oldu¤u ileri sürmekteler, çünkü bu kanun o tarihten önce yasalaflm›fl ve genel anlamda yay›nland›¤› tarihten (14 Eylül 1993) itibaren yürürlü¤e girmifltir. Ayr›ca, kurallar›n konuyla ilgili taraflarca bilinmekte oldu¤unu ve vergi planlamas›nda çoktan etkili olmaya bafllad›¤›n› belirtmifl-lerdir. Oysa verginin mükellefi, özel uygula-ma kural› 1 Ocak 1994 tarihinde uygulan-maya bafllad›¤› için- örtülü sermaye kural-lar›n›n duraklama hükümlerine dâhil olmamas› gerekti¤ini iddia etmektedir.

Soru her ne kadar akademik gibi görünse de, bunun yan›t›n›n uygulamadaki etkisi son derece önemlidir. E¤er örtülü sermaye kurallar› AT Antlaflmas›n›n 57. maddesinde belirtilen istisnaya dâhil ise, kurallar sermayenin serbest dolafl›m›n› s›n›rlasa da, üçüncü ülkelerle ilgili olarak uygulana-bilirler. Ancak, e¤er Avrupa Adalet Divan› vergi mükellefinin görüflünü kabul edip kurallar›n duraklama hükmüne dahil ol-mad›¤›na karar verirse, vergi mahkemesinin ikinci sorusuna da cevap vermek duru-mundad›r: Alman örtülü sermaye kurallar› sermayenin serbest dolafl›m›yla çeliflmekte mi?

Vergi mahkemesi, örtülü sermaye kural-lar›n›n sermayenin serbest dolafl›m›n› etki-ledi¤i ve hakl› görülemeyece¤i düflünce-sinde, bu da bu kurallar›n AT Antlaflmas›n› ihlal etti¤i ve yürürlükten kald›r›lmas› gerekti¤i anlam›na gelmektedir. Bu durum, ayn› kurallar›n yerleflme özgürlü¤ünü ihlal etti¤inin ileri sürüldü¤ü Lockhorst-Hohhorst davas›nda oldu¤u gibi, flafl›rt›c› olmam›flt›r.

Kanundan Ç›kar›lan SonuçBu dava son derece önemli say›lmaktad›r, çünkü Avrupa Adalet Divan›n›n direkt vergi kurallar›yla ve üçüncü kiflilerle ilgili olarak sermayenin serbest dolafl›m›na etkileriyle ilgilendi¤i ilk davad›r.

Madde 56 ve izleyen maddelerin ifade-sinden AB mukimleriyle ilgili davalarda ve AB mukimi olan ve olmayanlarla ilgili davalarda ayn› düzeyde bir koruman›n geçerli oldu¤u ç›kar›lmaktad›r ve Avrupa Adalet Divan›n›n bu konudaki tutumunun

N ‹ S A N 2 0 0 5

ne oldu¤unun aç›klanmas› beklenmektedir. E¤er Avrupa Adalet Divan› vergi mükel-lefinin fikrini kabul eder ve yarg› içtihat-lar›nda belirlenen standartlar› (yani, AT Antlaflmas›nda belirlenen temel özgür-lüklerle ilgili standartlar›) AB mukimi olma-yanlara uygularsa, üçüncü ülkelerde mukim vergi mükellefleri bundan yararlana-caklard›r. Bu durumda, üye devletler ve üçüncü ülkeler aras›nda sermayenin serbest dolafl›m›n› potansiyel olarak engelleyen kurallar, AB mukimlerini ilgilendiren yerleflme özgürlü¤ü davalar›nda oldu¤u gibi, kald›r›lmak zorunda kalacakt›r.

Baden-Württemberg vergi mahkemesinin, vergi mükellefinin ileri sürdü¤ü, Almanya-‹sviçre vergi antlaflmas›n›n 25. maddesinin eflit muamele hükmünün, bir ‹sviçre flirketinin sahip oldu¤u bir Alman flirketi aç›s›ndan Alman örtülü sermaye kural-lar›n›n uygulanmas›n› engelledi¤i yolundaki iddias›n› dikkate almamas› da ilgi çekicidir. Alman Federal Vergi Mahkemesinin bir önceki içtihat hukuku öne sürülerek, vergi anlaflmas›ndaki eflitlik hükmünün esasen AT Antlaflmas›ndaki eflitlik ilkesine benzedi¤i savunulabilirdi: 2003’te Federal Vergi Mahkemesi Almanya-ABD vergi anlaflmas›ndaki eflitlik ilkesinin esasen AT Antlaflmas›n›n eflitlik ilkesine benzedi¤i karar›na varm›flt›r. Her ne kadar OECD model gelir vergisi anlaflmas›n› model alarak gelifltirilen çifte vergilendirmeyi önleme anlaflmalar› genellikle, baz› analizcilere göre örtülü sermaye davalar›nda eflitlik ilkesinin uygulanmas›n› engelleyecek belli faiz ve gayri maddi hak ödemeleriyle ilgili bir istisna içerse de, Almanya-‹sviçre anlaflmas› bu istisnay› içermemektedir.

Avrupa Adalet Divan› taraf›ndan verilecek vergi mükellefi lehine bir karar zaten kesin-leflmifl olan vergi matrah›n› etkilemeye-cektir, bu yüzden konuyla ilgili vergi mükellefleri davadan etkilenebilecek her tür vergi matrah›n› aç›k tutmal›d›r (burada kas›t, Alman örtülü sermaye kurallar›na ba¤l› olarak üçüncü ülkelerle ilgili olarak faizlerin indirilmesine izin verilmeyen vergi matrahlar›d›r).

‹ngiliz Vergileri GüncelleniyorFIA öncesinde Devlet Bilgilerine Ulaflma Uygulamalar› Kanunu ad› alt›nda -Aç›k Devlet ‹nisiyatifi diye de bilinen- gönüllü bir program devredeydi. Bunun anlam›, bir vergi dan›flman›n Kamu Gelirleri ‹daresine yaz›p onlardan uygulamalar›, politikalar›, vergi kanunlar› yorumlar› hakk›nda bilgi isteyebiliyor olmas›yd›. Do¤al olarak, bu gönüllü bir program oldu¤u için ‹dare, verilecek bilginin vergi kaç›rma ya da vergiden kaç›nma gibi sonuçlar do¤ura-ca¤›na inan›yorsa bu bilgiyi vermeme hak-k›na sahipti. Ayr›ca kamu yarar›na olmaya-caksa da bilgiyi vermeyi reddedebiliyordu.

30 Kas›m 2004 tarihinde yürürlü¤e giren Bilgi Özgürlü¤ü Kanunu 2000’in Aç›k Devlet ‹nisiyatifinin yerine geçmesi plan-lanmaktad›r. Bölüm 1’de bir kamu merciinden bilgi isteyen herkesin, bu kamu merciinden bu istekte belirtilen türde bir bilgi olup olmad›¤›n› ya da böyle bir bilgi varsa, bu bilginin kendisine aç›klan›p aç›klanamayaca¤› konusunda yaz›l› olarak bilgilendirilmeye hakk› oldu¤u belirtil-mektedir.

FIA’n›n 2. bölümünde aç›klanmas› yasak-lanm›fl bilgilerin bir listesi yer almaktad›r. Bunlar iki grup alt›nda toplanabilir: do¤as› gere¤i kesinlikle muafiyet sahibi olan bilgiler ve aç›klanmas› “kamu ç›kar›”n› tehlikeye atabilecek bilgiler.

Baz› muafiyetler bellidir, sözgelimi, zaten kamu mal› olmufl ya da kamu bilgisine sunulmaya haz›rlanm›fl bilgiler bu kapsam-dad›r. Baz›lar› savunma ve güvenlikle ilgili bilgilerdir, di¤erleriyse uluslararas› iliflkilere zarar verici olduklar› gerekçesiyle gizlidir.

Ancak, vergi kapsam›nda daha belirsiz konular da vard›r:

• Aç›klanmas› Birleflik Krall›¤›n “ekonomik ç›karlar›na” zarar verebilecek bilgiler;• Varl›¤›ndan flüphelenilen suçlar ya da cürümler gibi konular›n araflt›r›lmas›, soruflturulmas› ya da incelenmesi için tutulan bilgiler;• Aç›klanmas› “vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerin tarh›n› ve tahsilini” engelleyebilecek bilgiler;

• Bakanl›k yaz›flmalar› dâhil hükümet politikalar›n formülasyonunu ilgilendiren bilgiler;• Baflka bir kanunla aç›klanmas› yasak-lanm›fl bilgiler.

Bu en sonuncu madde d›fl›nda, bütün maddeler “mutlak muafiyet” kategorisine de¤il de “kamu ç›kar›” kategorisi kapsam›na giren muafiyetlerdir. ‹ki kategori aras›ndaki fark, mutlak muafiyet durumunda kamu idaresi’nin baflvuruyu reddedip reddetmeme konusunda bir karar oluflturmak mecbu-riyetinde olmamas›d›r. Oysa kamu ç›kar› gerekçesinde idare ç›karlar›n bilginin aç›k-lanmas›yla m›, yoksa aç›klama muafiyetinin korunmas› yoluyla m› korunaca¤›na karar vermek durumundad›r. Baflka bir deyiflle, mutlak muafiyet zorunludur, oysa kamu ç›kar› gerekçeli muafiyet, belli bir dereceye kadar keyfidir. Ayr›ca, muafiyet tan›nm›fl bir bilgiyi aç›klamayan kamu idaresi bu bilginin var olup olmad›¤›n› bile aç›klamak zorunda de¤ildir.

Bir bilgi iste¤inin geri çevrilmesini hakl› gösterecek bir baflka neden de iste¤in “kötü amaçl›” ya da bir önceki bilgi isteminden sonra belli bir süre geçmeden istenmiflse “esas olarak benzer” istek olmas›d›r.

Bir bilgi istemi gerçeklefltirildi¤inde ilgili merci buna 20 ifl gününde yan›t vermek mecburiyetindedir. Yetkili merci iste¤in aç›klanmas›n› isteyebilir ve ek bilgi iste-miyle bu bilginin verilmesi aras›nda geçen zaman bu 20 gün içinde say›lmaz. Yetkili merci bu bilgi için bir ücret de talep edebilir ve bunun için de bir “ücret talebi” gönde-rebilir. Ücretler ödenene kadar, ki bunun maksimum süresi 3 ayd›r - saat yine durur ve bu süre 20 gün içinde say›lmaz. Yetkili merci gerekli bilgiyi vermeyi reddediyorsa, bunu yaz›l› olarak bildirmeli ve hangi muafiyet uygulad›klar›n› ve bu mutlak bir muafiyet de¤ilse, neden uyguland›¤›n› anlatmak zorundad›r.

Baflvuran kifli bu tür bir reddi temyiz etme hakk›na sahiptir. Bu, bilgi hâkimine bir flikayet formunda olmal›d›r ve o da, e¤er baflvuran kifli idarenin kendi flikayet prose-düründe çareleri tüketmifl olmas› halinde ve flikayetin kötü niyetli ya da önemsiz

15

N ‹ S A N 2 0 0 5

V E R G ‹ D E G Ü N D E M

16

olmamas› ya da gereken süreyi aflmam›fl olmas› flart›yla, ‹darenin FIA ile uyumu konusunda bir karar verecektir. Bundan sonra her iki taraf da bilgi hâkiminin karar›-n› Bilgi Yarg›çlar› Heyetine oradan da Yüksek Mahkemeye ve daha ötelerine temyiz etme hakk›na sahip olacaklard›r ve hiç flüphesiz birkaç y›l sonra Avrupa Adalet Divan›na ulaflacaklard›r.

Gelirler ‹daresi bu konuda kendi web sitesinde bir rehber yay›nlam›flt›r. E¤er bir vergi mükellefi kendisi hakk›nda ellerinde ne gibi bir bilgi oldu¤unu ö¤renmek isti-yorsa, Veri Koruma Kanunu kapsam›nda haklar›n› kullanabilir. Bu kapsamda New-castle’daki Veri Koruma Birimine yaz›l› olarak baflvurmal›; ya da ayn› baflvuruyu Londra’daki FIA Birimine yapmal›d›r.

Bir baflka örne¤e bakal›m: Diyelim ki araflt›rmac› bir gazeteci ünlü bir kiflinin vergi beyannamesinde gösterilen bir bilgiyi araflt›rmakta. Bu ünlü kifli bu bilginin veril-mesini onaylamad›kça, Gelirler ‹daresi bu bilgiyi veremeyecektir. Yay›nlar hakk›ndaki politikalar›nda bu konu flöyle dile getiril-mektedir:

‹dare, müflterileri hakk›nda elde etmifl oldu¤u bilginin gizlili¤ini, yasalar taraf›ndan izin verilmedikçe ya da ilgili müflteri bilginin aç›klanmas›n› kabul etmedikçe, korumak konusunda kesin bir hukuki göreve sahiptir. Ne ‹dare’nin Yay›n Plan› kapsam›nda bilgi yay›nlama taahhüdü ne de Bilgi Özgürlü¤ü Kanunu taraf›ndan tan›nan bilgiye ulaflma özgürlü¤ü, ‹darenin müflterileri hakk›nda elinde tuttu¤u gizli bilgiyi aç›klamas›n› zorunlu k›lmaktad›r.

1989 tarihli Maliye Kanununun 182 say›l› maddesine göre vergi ifllevleri kapsam›nda elinde bilgi bulunduran bir kiflinin bu bilgiyi yasalarca verilmifl bir yetki olmaks›z›n aç›klamas› bir suçtur. Ayr›ca, FIA madde 44’te baflka bir yasa alt›nda aç›klanmas› yasaklanm›fl bir bilginin mutlak bir muafiyete tabi oldu¤u belirtilmektedir.

Bu kapsamda gelecekteki vergileme politikas› hakk›ndaki bilgi istekleri bile geri çevrilebilmektedir. Bunu, istatistikî bilgi d›fl›nda “hükümet politikalar›n›n geliflimi

ya da formülasyonu” hakk›ndaki bilgilere de muafiyet tan›yan madde 35’te, ya da “yetkili bir kiflinin makul fikri dâhilinde” (ki bu kifli ‹dareden yetkili kifliler olmak-tad›r) tavsiye amaçl› olarak görüfllerin serbestçe ve aç›kça de¤ifl tokufl edilmesini ya da müzakere amaçl› olarak bu bilgiye muafiyet tan›yarak ya da kamu ifllerinin iflleyifline zarar verece¤i gerekçesiyle engelleyebilir.

Bunun gerçekte ne anlama geldi¤ini herhalde herkes tahmin edebilir; bu ifade o kadar bulan›kt›r ki, ‹dare’nin istedi¤i yöne çekilebilir. Böylelikle, ‹dare aç›klamay› tercih etmeyece¤i hiçbir bilgiyi aç›kla-mamas›n› sa¤layacak birçok muafiyete sahiptir.

N ‹ S A N 2 0 0 5 17

English Translation

THE TAX WEEK HAS BEEN CELEBRATED

To help the community to comprehend the significance of taxation in our social life and enhance the tax liability awareness, last week of each March is celebrated as the tax week in our country. The week that has started on the 21st day of March has been celebrated as the tax week. In the events organized for the week, admin-istrators of tax offices of every level have tried to express the importance of taxation for our social life with terms that are familiar with us now. Again within the framework of the events in question, the winners of painting and article com-petitions that have earlier been opened for students have been given out. And on the faces of many tax office buildings posters that have been written aphorisms like “taxation is fundamental to prosperity” or “tax payment is a sacred duty” or “less tax from those with low-income and higher tax from those with higher income” have been hung. People passing by these buildings have read them and these words were embedded deeper in their brains. All these events have been mentioned in television programs and news bulletins. We wish that the events in these weeks were not mere ceremonies organized by tax offices where ever-repeated statements have been stated once again; events that have attracted the participation of scientists, taxpayers, their organizations and other related non-governmental organizations. Such events might have been used as tools that would enable enhancement of the tax base, which is the primary need today.

For instance, in panels that have been organized within this scope the issue if we accept unconditionally that tax is fundamental for progress, why we could not progress more rapidly if we had collected higher taxes than today could be discussed. Because these words have been furnishing the walls of our tax offices for years. And in some tax offices these have

been engraved in the walls. But these issues have never been mentioned.

For instance, in these panels, the fact that has been discovered by the science of economy, which can be summarized as, “the economic development of a country would lead to collection of more taxes, but higher taxes are the biggest obstacles to economic growth”, could have been discussed. We all now know that even though undoubtedly the requirement to finance public services calls for taxation, taxes, as a tool that has great impact on the operation of the market economy, limit the f reedom of ownership and entrepreneurship, adversely affect the people’s desire to invest, work and save. Again taxes are an important element among costs of every kind of good and service that are produced within the country; any decreases in this element would lead to lowering of the prices of goods and services and increases the competitive power of those producing these products and services; and any increases in these taxes increases the prices of the goods and services in question and decreases the competitive power of those producing these products.

For instance, in panels that would be attended by science people on the subject, it could be stated that even though taxation has a legal basis, that is, is collected based on tax laws does not always mean that it is legitimate, and the legitimacy of a tax would only be possible if it is compliant with the conditions stipulated in the Constitution, i.e., if the tax income is spent for actual public services and the tax burden has been shared by all citizens of this country proportionate with their payment power. Indeed governments may pass whatever tax law they wish, depending on their majority in the parliament. However, this does not mean that every liability introduced by way of law is tax. Because for a liability to be called taxation it should carry the conditions stipulated in our Constitution.

For instance, it could have been explained by the administration why instead of a method that can be hardly proven that the earning has been actually earned, an easier method used by all developed countries of the world that stipulates a correlation of expenses and savings is set with the income is not adopted.

For instance, in a meeting to be held with the administrators of the tax administration, tax liables, science people and represent-atives of non-governmental organizations, the fact whether the taxation authority of the governments have a limit could be discussed. The most important reason underlying the taxation authority is to prevent use of this authority by kings and feudal lords in an arbitrary fashion and burdening of the public with heavy taxes by transferring this authority to a parliament consisting of the representatives of public.

For instance, since tax has been defined as a share collected over the income, wealth, and expenses of people, it could be discussed if the tax to be collected over a good can be higher than the worth of that good.

For instance, although the ratio of tax on income to total tax revenues in 1990 was 51,1%, this ratio has increased to 29,5%. Therefore, causes and effects of this downturn might be examined. In fact, it should have been examined.

For instance, it could be discussed whether or not tax liables can defend their rights against the tax office and the reasons for that or it could be discussed whether or not the officials who use an authority as important as the Constitutional liability like taxation do handle the responsibilities that have been appointed to them are inspected to be fulfilling such respon-sibilities and their reasons.

All these issues could be handled and discussed throughout the tax week. This would help the tax office and the tax liables to have a better understanding of each other. Unfortunately, this was not so. None of these issues have been discussed in the events organized throughout the week. This, we have tried to achieve through our article.

NEW ERA IN FINANCIAL MARKETS: FUTURES (FORWARD) TRANSACTIONS AND OPTION MARKET

The Turkish financial system has been significantly transformed in the last 20

N ‹ S A N 2 0 0 518

years and is heading towards a modern structure. The capital markets are becoming more and more efficient on a daily basis. The progress is so fast that Turkey has become one of the leading markets among developing markets. When we compare the Turkish capital markets with other developing capital markets, it can be seen that it lacks very important capital market tools. One of the most important tools we may cite is the Futures and Option Market that has been incorporated within ‹stanbul Stock Exchange that has not been able to start operating for years.

What is the futures contract ?A futures contract is a type of contract that binds the parties to the contract to sell or purchase a certain standardized amount and quality of goods, foreign exchange, or assets, on a future date that has been predetermined from today.

What is the futures market ?The futures market is the organized market where futures contracts are sold and purchased. In this market everybody, through members to the market can effect futures sale and purchases by depositing guarantees at amounts and rates determined by the market.

The fundamental functions of the marketProtection: Enterprises are faced with many risks under today’s economic conditions. The futures markets offer many alternatives to enterprises against these risks.Investment: Each investor chooses one or more investment tools in accordance with his own risk perception and income expectancy. The futures markets can offer different alternatives to the investor as modern and efficient investment tools.Arbitrage: There are certain relations between the futures prices and spot (daily) prices and the different terms of the same futures contract. If any one of the prices disrupts this relationship, it is possible to eliminate the risk by the asset that can be sold or purchased through contract or as spot (daily) (Türkçesini ç›karamad›m). The arbi trage transact ions help determination of the prices in the manner expected.

Benefits of this marketFutures markets play an important role in elimination of the risks relating to the future.

The Futures Markets that would enable an efficient risk management shall be the supporting leg of the spot markets as well.Each investor (protection, investment, and arbitrage) that would enable an efficient risk management will be able to transact in these markets when compared to the spot market.

Position purchase in futures contractsThe party purchasing the futures contract shall be referred to as long and the selling party will be referred to as short. The party in the long position is considers as if he has effected a long purchase and hopes that the prices will rise. And the person in the short position is considered as if he has effected a short selling and hopes the prices to get lower.Assurance

All sellers and purchasers that wish to transact in the Futures market have to deposit a certain rate of assurance in their accounts in Broker Firms to guarantee that all purchaser and seller contract provisions are fulfilled entirely and in due time.

When the order is given, the amount that must be deposited in the contingent account is called the initial assurance. The amount that must be present in the account after depositing of the initial assurance and realization of the purchase/sell is called the continuation assurance. If the amount in the deposit gets equal to or lower than the continuation assurance, a margin call is effected and the assurance in the account is raised to the initial assurance level.

Initial and continuation assurance based on the type of contract

Continuation Level (NTL)

Initial Assurance

(NTL)

Continuation Assurance

(NTL)

VOB-‹MKB 30 ›NDEX 300 225 75%

INTEREST (D‹BS-91) 300 225 75%

INTEREST (D‹BS-365) 500 375 75%

NTL/DOLLARS 150 112,5 75%

NTL/EURO 200 150 75%

COTTON (EGEST-1) 200 150 75%

WHEAT (AKS) 200 150 75%

V E R G ‹ D E G Ü N D E M

N ‹ S A N 2 0 0 5 19

Ege standard 1 Base quality cotton 1 Ton

Anadolu red hard wheat 5 Ton

New Turkish Lira/ US $ Exchange rate 1.000 US $

New Turkish Lira/ EURO Exchange rate 1.000 EURO

91-Day Term T-Bill Interest rate 10.000 NTL (Nominal)

365-Day Term T-Bill Interest rate 10.000 NTL (Nominal)

‹MKB 30 Index The value calculated by multiplying the Index value with 100.000. If the ‹MKB 30 Index is at 33.000 level, the nominal value of the contract is 33.000 x 100.000= 3.300 NTL

Choosing of the futures contract

Correct timingIn buy-sell transactions under a futures contract, being right about the direction the prices will move is not always enough. It is also required to be right about the time the price movements will come to pass. When the position is opened the prices at maturity of the contract may be realized in line with the price assumptions, however, the reverse price movements

that would be generated at mid-maturity may generate losses that may not be covered in short term, and this would require closing of the position before maturity that would generate profit.

The Liquidity factorOne of the most important points that investors in transacting in the market should know is that some contracts and maturities are more actively transacted, therefore are liquid at a higher level.

CONTRACTS TO BE TRANSACTED IN THE FUTURES MARKET

Name of Contract Size of Contract

ConclusionTo restructure the Turkish financial markets in a more modern way, an instrument that has not yet been launched in the markets has been introduced. The most significant characteristic of this market is that it allows the real sector to minimize future risks and show the perspective of the future on markets. For healthy operation of these markets, the market should not be manipulated with shallow transaction volume and the trust in the market should not be shaken. To prevent speculators from such actions, the biggest responsibility lies with corporate investors. The hard lessons earned from the bad experiences in the last 10 years in the ‹MKB should be taken into consideration in the Futures Market and corporate investors should operate as market regulators, so that the actual prices are reliable. Otherwise, after a while these markets would start to be perceived as gambling clubs.

A NEW TOOL IN SUPPORTING AND INCITING R&D ACTIVITIES: R&D ALLOWANCE

IntroductionAccumulation of information by R&D constitutes a propulsive power of technological development and economic strategies of countries concentrates on activating the economic potential through effective use of new technologies and R&D activities.

One of the most important factors for our country to develop and to have a say in the world is to go in pace with tech-nological improvement. Since the accu-mulation of knowledge is the base for technological improvements, various provisions were added in our tax laws in order to incite and support R&D activities nearly 20 years ago. In the scope of these

provisions, a delay of payment by 3 years of a definite amount of the income and corporate taxes calculated on the declaration on the condition that they do not exceed the amount of expenses made for these activities were permitted. However, this application in our country which had provide a great advantage to the firms in high inflation years lost its importance after 3-month temporary tax periods were accepted and inflation rate was decreased. Therefore a need was emerged for supporting the activities in question with new and effective tools.

R&D AllowanceSince ensuring an increase in the share of R&D expenses in gross national income is very important in developing our country and increasing its competitive advantage, 14th article of Corporation Tax Code was modified by the 31st article and 89th article of the Income Tax Code was modified by the 28th article of the 5228 numbered law which was put in force after being pub-lished in official gazette dated 31.07.2004 and numbered 25539.

According to these adjustments made in Income Tax Code and Corporation Tax Code, R&D allowance, which is calculated as the 40 % of the R&D expenses speci-fically in search of new technology and knowledge that are made within their enterprises, can be discounted from commercial income in determining corporate and income tax base. However, R&D allowance shall not be calculated over expenses that are not directly related to R&D and depreciation that is calculated over economic assets that are not used exclusively for R&D activities.

Application of Exception Within The Framework of Corporation Tax General Communiqué Numbered 86The Communiqué regarding the adjustments and explanations about the modifications made by the Law numbered 5228 as to provisions of Income Tax Code numbered 193 and Corporate Tax Code numbered 5422 which are related to “R&D allowance” and the subjects possible to cause hesitation in the application of R&D was put in force in official gazette dated 20.02.2005 and numbered 25733.

Below are adjustments and explanations in this Communiqué.

N ‹ S A N 2 0 0 520

The Scope of R&D ActivitiesThe activities made for obtaining new technical information which will enable science and technology to develop in order to remove uncertainties in scientific and technological field and to enlighten them, the activities made for researching and developing new production processes, methods, and works, the activities made for developing new methods and producing new techniques for developing new products, goods, materials, vehicles, equipments, processes and systems, activities made for researching techni-ques/technologies which increase the performance, standard, and quality or decreasing the cost of a product, and the software developing activities based on genuine design shall be considered research and development. On the other hand, market research or sales promotion, quality control, researches in human sciences, petroleum, natural gas, mine reserves searching and drilling activities, the use of invented or already developed processes, formal changes (esthetic and visual changes such as shape, color and decoration, which are not for the aims mentioned above) routine activities which do not cause scientific and technological change, (software, program, and routine adjustments of manufactured prototypes used for routine data gathering, routine analyses), researching expenses as to establishment and formation during establishment, studies for protecting intellectual property rights for the product developed as a result of the project, and distributing the copies of the prototype as a sample and consumer tests which are advertising oriented cannot be assessed in the scope of R&D.

The Scope of R&D ActivitiesR&D activities actually will terminate when the tests end and initial production is in process. As of the moment that the product obtained as a result of R&D is marketable, R&D project is considered as being finished and the expenses made from this date on will not be assessed in the scope of R&D expenses. On the other hand, the operations made for developing the product which is obtained as a result of a project will be assessed a new R&D project.

R&D ExpensesExpense types relevant with the expenses within the scope of R&D project are

determined under 7 different groups. These are raw material and supply, personnel expenses, overhead costs, outsourcing expenses, tax, duty and fees, depreciation and depletion shares and financing expenses.

Application of R&D AllowanceTaxpayers will be able to deduct R&D allowance which is 40% of their R&D expenses from the profit calculated on the declaration in the period according to common principles. They will be able to benefit from R&D allowance on both the annual and temporary tax declarations thereafter they start R&D activity. Taxpayers will book R&D expenses separately from the expenses related to their operations therefore enabling the correct calculation of R&D allowance.

Special Topics In The Application of R&D Allowance

1) The Condition of Outsourcing Expenses Towards R&D AllowancesThe activities subject to the R&D development should be done basically within the enterprise. However on the condition that determining actual use and distributing common expenses according to this, R&D activities, although they belong to one institution, made in R&D department used commonly with another institutions will assessed to be made within the enterprise. An exception to this arrangement is the situation in which technical and professional assistance is taken from domestic or foreign technical personnel during the project and doing some analyses abroad. In this case, payments made accordingly will be assessed within the scope of R&D expenses.

2) The Documents Required From Taxpayers Related With R&D Allowancea. Documents to be required related to R&D projectUntil the end of the month following the date in which the temporary tax declaration on which R&D allowance is given, the report on the continuing R&D activity which is prepared according to the format in the attachment numbered one of Communiqué will be submitted to the Ministry of Finance General Directorate of Revenues by hand or by mail. After the general assessment of report by Ministry

of Finance, the report will be sent to Turkey Scientific and Technical Research Institute (TUB‹TAK) or /and universities and institutions mastered in the field in which the project is done in the purpose of determining whether the project is exclusively in search of new information and technology. Following this, a notification will be sent to pay an amount of 0.3% of the project budget to the institution which makes the inspection but the amount will not exceed 15.000 YTL.

b) Documents to be required together with annual income and corporation tax declarationTaxpayers benefited from R&D allowance are required to give sworn fiscal consultancy certification report which indicates that R&D allowance benefited was calculated and applied correctly, to the tax office to which they are responsible in the time period defined in the related regulations. On the other hand, on the condition that R&D allowance is given place in the full certification reports, there is no need to separately prepare a certifi-cation report as to the R&D allowance.

3) Applications To Be Made In the Transition Period as To the R&D AllowanceProvisions of Income Tax Code and Corporate Tax Code about tax delay before they were modified by 5228 numbered law will be applied on the subject of R&D expenses made until 31.07.2004. There will not be a new technical inspection on the continuing expenses of R&D allowance of the projects for which have been applied in previous periods to benefit from tax delay and technical inspection and assessment of which had been done by expert institutions or which will benefit from tax delay in 2004. The applications related with R&D projects which have started after 31.07.2004 and are not within the scope of tax delay will be made to the ministry within 3 months following the publication of this Communiqué.

4) Investment Allowance and R&D Allowance Utilizing investment allowance for fixed assets subject to depreciation does not constitute a barrier to benefit from R&D allowance. What is more in cases when corporate tax liables that benefit from the R&D allowance utilize investment allowance in the same period, first R&D

V E R G ‹ D E G Ü N D E M

allowance and then investment allowance will be applied.

5) Ar-Ge Expenditures in “Teknokent”sProvided that the firm owns an operation place, expenditures compatible with the Corporate Tax General Communiqué no: 86 made where the center of the firm exists or in a separate place or in R&D depart-ments in “Teknokent”s are within the scope of investment allowance. Moreover when a profit is generated out of R&D activities and if the exemption in the temporary article of Law Regarding the Technological Development Regions numbered 4691 is utilized in accordance with this profit, expenditures aimed at making the profit that will be in the exemption’ frame will not be included in the coverage of R&D allowance.

6) R&D Support Provided from Other FirmsSince aids provided from other firms upon payback as capital support have debt character, they will not be added to the commercial income. Within the related legislation, amounts of support provided as donation plus those received from other firms in this nature will be added to the commercial income as a part of the income. Accordingly, R&D expenditures whose costs are covered with such support will be taken into consideration in the calculation of R&D allowance.

7) Distribution of the Profit that Benefit from the R&D AllowanceIf the profit that is not involved in the corporate tax base on account of R&D allowance is distributed, %10 withholding should be applied to the distributed profit in accordance with the 6-b paragraph of the 94th article of the Income Tax Code.

ConclusionAs R&D is a crucial expense item for firms and improvements due to R&D devel-opments shall significantly contribute to our economy, the state should undertake fundamental duties.Hence, changes were made relating to the R&D allowance in the 89th article of the Income Tax Code and the 14th article of the Corporate Tax Code via the law numbered 5228 published on the Official Gazette dated 31.07.2004 and numbered 25539 and effective from the date it was published. As a consequence a new

incentive practice was initiated.It is possible to say that these arrangements in the R&D allowance area brought with the law numbered 5228 are critical steps taken towards the improvement of our economy in the long-run although the arrangements are new and expected outcomes are hard to visualize for the moment.

N ‹ S A N 2 0 0 5 21

N ‹ S A N 2 0 0 5

V E R G ‹ D E G Ü N D E M

22

Resmi Gazeteden...

Derya YALIM

20.02.2005, 86 Seri Numaral› Kurumlar Vergisi Genel Tebli¤i Resmi Gazete’de yay›mland›.

Tebli¤ ile, mükelleflerin iflletmeleri bünyesinde gerçeklefltirdikleri yeni teknoloji ve bilgi aray›fl›na yönelik araflt›rma ve gelifltirme harcamalar› üzerinden hesaplanacak Ar-Ge indi-riminin uygulanmas›na iliflkin usul ve esaslar belirlenmifltir. 5228 say›l› Kanun öncesinde, an›lan giderler için, Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 89 ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun (KVK) 14 üncü maddeleri kapsam›nda gelir veya kurumlar vergisinin % 20’sinin (harcama tutar›n› aflmamak kofluluyla) ödenmesi üç y›l süreyle ertelenmek-teydi. An›lan Kanunla yap›lan düzen-leme ile bu uygulamaya son verilmifl ve bu tür giderlerin % 40’›n›n, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri taraf›ndan, Ar-Ge indirimi ad›yla, y›ll›k beyanname ile beyan edilen gelirden indirilmesi benimsenmifltir. Ar-Ge indirimi, Ar-Ge faaliyetine baflland›¤› andan itibaren hem y›ll›k beyannamede hem de geçici vergi beyannamelerinde uygulana-bilecektir. Alan›nda uzman kurulufllarca haz›rlanan “Ar-Ge Projesi De¤er-lendirme Raporunun” olumsuz olmas› halinde, Ar-Ge indirimi dolay›s›yla eksik ödenen vergilerle ilgili olarak gerekli tarhiyat yap›lacakt›r. Uygulama

için bir geçifl dönemi olmas› sebebiyle, 2004 y›l› için, 31.07.2004 tarihinden önce yap›lan harcamalarla ilgili olarak, vergi ertelemesi sa¤layan eski hükümler, bu tarihten sonra yap›lacak harcamalarla ilgili olarak ta, harcamalar›n % 40’n›n indirimine olanak sa¤layan yeni hüküm-ler uygulanacakt›r. 5228 say›l› Kanunun yürürlük tarihinden sonra bafllat›lan ve vergi ertelemesi uygulamas› kapsa-m›nda bulunmayan Ar-Ge projeleriyle ilgili baflvurular, bu Tebli¤in yay›m›n› müteakip 3 ay içinde Bakanl›¤a yap›labilecektir. Ar-Ge faaliyetlerinde kullan›lan amortismana tabi iktisadi k›ymetler için yat›r›m indiriminden yararlan›lm›fl olmas›, Ar-Ge indiri-minden yararlan›lmas›na engel teflkil etmemektedir. Ar-Ge indiriminden yararlanacak kurumlar vergisi mükel-leflerinin ayn› zamanda yat›r›m indirimi istisnas›ndan yararlanmas› halinde, öncelikle Ar-Ge indirimi daha sonra da yat›r›m indirimi uygulanacakt›r. Di¤er taraftan, tebli¤’de ayr›ca teknokentlerde yap›lan Ar-Ge harcamalar›na iliflkin usul ve esaslar belirtilmifltir. Teknokent-lerdeki Ar-Ge faaliyetlerinden bir kazanç do¤mas› ve bu kazançla ilgili olarak 4691 say›l› Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanununun Geçici 2’nci maddesinde öngörülen istisnadan yararlan›lacak olmas› durumunda, istisna uygulanacak kazanc›n elde edilmesine yönelik olarak yap›lan harcamalar Ar-Ge indirimi kapsam›nda de¤erlendirilmeyecektir. Ancak, tekno-kentlerde yürütülen Ar-Ge faaliyet-lerinin iflletmenin kendi faaliyetiyle ilgili olmas› ve 4691 say›l› Kanunla öngörülen istisnaya konu olmamas› durumunda, bu tür harcamalar Ar-Ge indirimi kapsam›nda de¤erlendiri-lecektir. Teknokentlerde yürütülen ve Ar-Ge indiriminden yararlan›lan proje sonucunda elde edilen ürünün veya hakk›n sat›lmas› durumunda, giderleri di¤er kazançlardan indirim konusu yap›lm›fl olan bu proje dolay›s›yla elde edilen kazançla ilgili olarak 4691 say›l›

Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanunu-nun Geçici 2’nci maddesinde öngörülen istisnadan yararlan›lmas› söz konusu olmayacakt›r.

28.02.2005, 345 Seri Numaral› Vergi Usul Kanunu Genel Tebli¤i Resmi Gazete’de yay›mland›.

Yeni düzenlemeye göre, ilan yolu ile tebli¤ edilecek vergi veya ceza miktar-lar›n›n ilan›nda, bu Tebli¤de belirtilen flekilde de¤ifliklik yap›lacakt›r. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren mükellefler, 31.12.2004 tarihinden sonra bafllayacak hesap dönemlerinde, Vergi Usul Kanu-nu hükümleri çerçevesinde defter, belge ve kay›t düzenine uyacaklard›r. 2005 hesap döneminden itibaren serbest bölgelerde ticari faaliyette bulunan bütün gerçek ve tüzel kifliler (daha önce iflletme hesab› esas›na göre defter tutan mükellefler dahil olmak üzere) herhangi bir hadde ba¤l› kalmaks›z›n, Vergi Usul Kanunu hükümlerine uygun olarak bilanço esas›na göre defter tutacaklard›r. Ayr›ca, 28.02.2005 tarihinden itibaren, düzenleme tarihi bulunan ancak fiili sevk tarihi bulunmayan sevk irsaliyeleri için idarece özel usulsüzlük cezas› de¤il, ikinci derece usulsüzlük cezas› kesile-cektir. Vergi Usul Kanununun 240 ›nc› maddesinin (A) bendi gere¤ince tafl›ma irsaliyesi bulundurmak zorunda olan mükellefler farkl› adreslerde bulunan birden çok al›c›ya eflya tafl›nmas› s›ras›nda tek bir “Tafl›ma ‹rsaliyesi” düzenleyebilecek ve irsaliyenin “al›c› adresi” bölümüne de “ekli listedeki muhtelif müflteriler” ibaresinin yazabi-leceklerdir. Söz konusu ekli listede, tafl›ma irsaliyesinin seri ve s›ra numa-ras›, göndericinin ad›-soyad›, unvan›, gönderinin cinsi ve miktar› (adet, a¤›rl›k vb.), al›c›n›n ad›-soyad› ve gönderinin var›fl merkezi ile ücreti yer alacakt›r. 01.01.2005 tarihinden itibaren kay›tlar›n YTL olarak tutulabilmesi için bilgisayar

N ‹ S A N 2 0 0 5 23

yaz›l›mlar›yla ilgili olarak yap›lan harcamalarla yeni yaz›l›m programlar› al›nmas›n›n zorunlu oldu¤u hallerde, mükelleflerin bu dönüflüm nedeniyle yapm›fl olduklar› yaz›l›m harcamalar› ile ilgili olarak 2004 ve 2005 takvim y›llar›na ait kazanc›n tespitinde dikkate al›nacak amortisman oran›n›n, % 100 olarak belirlenmifltir. Ticari amaçla kullan›lan araçlar için iktisap edilen lastiklerin, faaliyet gösterilen sektörün çal›flma flartlar› gere¤i tahsis edildi¤i hizmette kullan›lmaya haz›r hale geldi¤i tarih itibar›yla faydal› ömrünün bir y›ldan daha az olmas› halinde amortis-mana tabi tutulmas› mümkün olmaya-ca¤›ndan kay›tlara do¤rudan gider olarak intikal ettirilebilece¤i tabiidir. Vergi ve ceza ihbarnameleri ile ödeme emirlerinin ilanen tebli¤inde uyulmas› gereken kurallar›n yeniden belirlendi¤i ve enflasyon düzeltmesinde esas al›nan parasal ve parasal olmayan kalemlerin gösterildi¤i listelerde yap›lan baz› de¤ifliklikler aç›klanm›flt›r.

02.03.2005, 94 Seri Numaral› Katma De¤er Vergisi Genel Tebli¤i Resmi Gazete’de yay›mland›.

5281 say›l› Kanunla Katma De¤er Vergisi Kanununa eklenen geçici 23 üncü madde ile Milli E¤itim Bakan-l›¤›na bilgisayar ve donan›mlar›n›n bedelsiz teslimleri ile bunlara iliflkin yaz›l›m teslimi ve hizmetleri, bu mal ve hizmetlerin ba¤›fl› yapacak olanlara teslim ve ifas› 31.12.2010 tarihine kadar katma de¤er vergisinden istisna edilmifltir. ‹l veya ‹lçe Milli E¤itim Müdürlükleri bünyesindeki koordina-törlükler taraf›ndan adlar›na bedelsiz bilgisayar ve donan›mlar› ile bunlara iliflkin yaz›l›mlar›n teslim ve/veya ifas›nda bulunmak amac›yla istisna belgesi düzenlenen katma de¤er vergisi mükellefleri söz konusu mal ve hiz-metleri katma de¤er vergisi ödeyerek

ya da katma de¤er vergisi ödemeksizin temin edebileceklerdir. Milli E¤itim Bakanl›¤›na bedelsiz teslim ve/veya ifa edecekleri bilgisayarlar ve donan›mlar› ile bunlara iliflkin yaz›l›mlar› katma de¤er vergisi ödemeksizin temin etmek isteyen mükellefler adlar›na düzen-lenmifl olan istisna belgesi ve ekini sat›c›lara ibraz ederek istisna kapsa-m›nda ifllem yap›lmas›n› talep edecek-lerdir. Bu flekilde talepte bulunulma-mas› durumunda ise istisna kapsam›nda ifllem yap›lmayacakt›r. Geçici 23 üncü maddesinin ikinci f›kras›nda “Bu kapsamda yap›lan teslim ve hizmet ifalar› için yüklenilen vergiler, vergiye tabi ifllemler nedeniyle hesaplanan vergiden indirilir. ‹ndirimle giderile-meyen vergiler iade edilmez.” denil-mifltir. Bu hüküm uyar›nca, katma de¤er vergisi ödeyerek sat›n ald›klar› bilgisa-yar ve donan›mlar› ile bunlara iliflkin yaz›l›mlar› Milli E¤itim Bakanl›¤›na bedelsiz teslim ve/veya ifa eden mükellefler ile bedelsiz teslim ve/veya ifada bulunacak bu kifli veya kurulufl-lara istisna kapsam›nda sat›fl yapan mükellefler, yüklendikleri vergileri Katma De¤er Vergisi Kanununun 29 ve 34 üncü maddelerindeki genel esas-lar dâhilinde indirim konusu yapacak-lard›r. Di¤er taraftan, Kanunun geçici 23 üncü maddesi hükmü uyar›nca katma de¤er vergisinden istisna edilen söz konusu teslim ve hizmetler nedeniyle yüklenilen ve indirim konusu yap›lacak olan verginin iadesi talep edileme-yecektir.

02.03.2005, 2005/8551 Say›l› Bakanlar Kurulu Karar›, Resmi Gazete’de yay›mland›.

Vergi idaresince tahakkuk ettirilmifl ancak vadesinde ödenmemifl vergi borçlar› için, 6183 say›l› Amme Alacak-lar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Kanunun 51 inci maddesi hükmüne dayan›larak ödemede gecikilen süreler için tahsil edilen ve ayl›k % 4 olarak uygulanan

gecikme zamm›n›n oran›, 02.03.2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, ayl›k % 3 olarak yeniden belirlenmifl bulunmaktad›r. Ödemede gecikilen bir aydan daha k›sa süreler ile gecikme süresinin bir aydan daha k›sa parças› için yap›lacak hesaplamalarda da, belirlenen ayl›k oran›n bir günlü¤e isabet eden k›sm›, günlük gecikme zam-m› olarak dikkate al›nacakt›r.

03.03.2005, 346 Seri Numaral› Vergi Usul Kanunu Genel Tebli¤i Resmi Gazete’de yay›mland›.

Tebli¤’e göre, 31.12.2004 tarihi itiba-riyle aktif toplam› 200 milyar Türk Liras›n› (200.000 YTL) veya 2004 he-sap dönemine ait cirolar› toplam› 400 milyar Türk Liras›n› (400.000 YTL) aflan ticari, zirai ve mesleki faaliyet-lerinden dolay› gerçek usulde vergilen-dirilen Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi mükellefleri, Y›ll›k Gelir Vergisi Beyannamesi, Kurumlar Vergisi Beyan-namesi ve Geçici Vergi Beyanname-lerini elektronik ortamda göndermek zorundad›rlar. Özel tüketim vergisi, özel iletiflim vergisi ve flans oyunlar› vergisi mükellefleri, yukar›da yer alan hadlerle s›n›rl› olmaks›z›n Özel Tüketim Vergisi Beyannamesi, Özel ‹letiflim Vergisi Beyannamesi ve fians Oyunlar› Vergisi Beyannamesini elektronik ortamda göndermek zorundad›rlar. Bu Tebli¤ ile beyannamelerini elektronik ortamda verme zorunlulu¤u getirilen mükellefler d›fl›nda kalan ve tam otomasyonlu vergi dairelerine ba¤l› bulunan mükelleflerin de beyannamelerini, 340 S›ra Numaral› Vergi Usul Kanunu Genel Tebli¤i ve 15 S›ra Numaral› Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde belirlenen usul ve esaslar dahilinde elektronik ortamda göndere-ceklerdir. Mükellefler, 2004 y›l›na iliflkin olup, 15 Mart 2005 tarihine kadar verilecek olan Y›ll›k Gelir Vergisi Beyannamesini ve 15 Nisan 2005 tari-

N ‹ S A N 2 0 0 5

V E R G ‹ D E G Ü N D E M

24

hine kadar verilecek olan Kurumlar Vergisi Beyannamesini, 2005 y›l›n›n birinci geçici vergi dönemine iliflkin olup, 10 May›s 2005 tarihine kadar verilecek olan Geçici Vergi Beyan-namesini, 15-30 Nisan 2005 dönemine iliflkin olup, 10 May›s 2005 tarihine kadar verilecek olan (1) say›l› listeye ait Özel Tüketim Vergisi Beyanna-mesini, 1-30 Nisan 2005 dönemine iliflkin olup, 15 May›s 2005 tarihine kadar verilecek olan (2/b), (3) ve (4) say›l› listelere ait Özel Tüketim Vergisi Beyannamelerini, Nisan 2005 dönemine iliflkin olup, 15 May›s 2005 tarihine kadar verilecek olan Özel ‹letiflim Vergisi Beyannamesini, Nisan 2005 dönemine iliflkin olup, 20 May›s 2005 tarihine kadar verilecek olan fians Oyun-lar› Vergisi Beyannamesini elektronik ortamda vereceklerdir. Söz konusu dönemleri izleyen dönemlerde verilecek ilgili beyannamelerin de elektronik ortamda gönderilmesi zorunludur.

04.03.2005, 434 Seri Numaral› Tahsilât Genel Tebli¤i Resmi Gazete’de yay›mland›.

6183 say›l› Amme Alacaklar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Kanun’un 48 inci maddesi hükmü ile, vergi borcunun vadesinde ödenmesinin veya haciz uygulanmas›n›n ya da haczedilmifl mallar›n paraya çevrilmesinin borçluyu çok zor duruma düflürece¤i durumlarda, borçlu taraf›ndan yaz› ile istenmifl ve teminat gösterilmifl olmak kofluluyla, vergi borçlar›n›n befl y›l› geçmemek üzere ve faiz al›narak tecil edilebilmesini mümkün k›l›nm›flt›r. Halen y›ll›k % 36 olarak uygulanmakta olan tecil faizi oran› bu Tebli¤in yay›m› tarihinden itibaren y›ll›k % 30 olarak belirlenmifltir. Bu Tebli¤in yay›m› tarihinden önceki müracaatlara dayan›larak tecil edilecek olan amme alacaklar›na müracaat tarihlerinden bu Tebli¤in yay›m› tarihine kadar (bu tarih hariç) geçen süre için geçerli olan oranlar, bu Tebli¤in yay›m›

tarihinden itibaren % 30 oran›nda tecil faizi uygulanmas› gerekmektedir. Ayn› flekilde, bu Tebli¤in yay›m› tarihinden önce tecil edilmifl ve tecil flartlar›na uygun olarak ödenmekte olan amme alacaklar›n›n bu Tebli¤in yay›m› tari-hinden sonra ödenmesi gereken taksit tutarlar›na; bu Tebli¤in yay›m› tarihin-den itibaren de % 30 oran›nda tecil faizi uygulanacakt›r.

KonuNo Tarih

25N ‹ S A N 2 0 0 5

S ‹ R K Ü L E R - ‹ N D E K S *

* Yukar›daki tablo, 27.01.2005-02.03.2005 tarihleri aras›nda yay›mlanan Sirkülerleri içermekte olup, taraf›n›zca daha kolay takibi amac›yla haz›rlanm›flt›r.

023 27.01.2005

024 27.01.2005

025 27.01.2005

026 01.02.2005

027 02.02.2005

028 02.02.2005

029 04.02.2005

030 08.02.2005

031 08.02.2005

032 08.02.2005

033 09.02.2005

034 11.02.2005

035 11.02.2005

036 15.02.2005

037 17.02.2005

038 18.02.2005

039 22.02.2005

040 25.02.2005

041 25.02.2005

042 28.02.2005

043 02.03.2005

044 02.03.2005

Borsada rayici bulunmayan yabanc› paralar ile bu paralarla olan senetli ve senetsiz alacak ve borçlar›n 31.12.2004 tarihi itibar›yla de¤erlemesinde kullan›lacak kurlar Maliye Bakanl›¤›’nca aç›kland›

Bankalar, sigorta flirketleri ve sermaye piyasas› arac› kurumlar›n›n, bildirim yükümlülüklerini Ocak 2005 ay› sonuna kadar yerine getirmeleri gerekiyor

Finansal Faaliyet Harçlar›n›n, bu harc› ödemekle yükümlü kurumlar taraf›ndan 31.01.2005 tarihine kadar ödenmesi gerekiyor

Geçici vergi beyannamelerinin verilme süresi, 15.02.2005 tarihine kadar uzat›ld›

Maliye Bakanl›¤›, (14) numaral› VUK Sirküleri ile, bilançolar üzerinde yap›lacak enflasyon düzeltmesi uygulamas›na iliflkin çeflitli aç›klamalar yapt›

‹çki ve sigaradan al›nan Özel Tüketim Vergisi tutarlar› önemli oranlarda art›r›ld›

Devlet ‹statistik Enstitüsü, baz› vergi uygulamalar›nda da kullan›lan fiyat endekslerinin tespiti ile ilgili olarak önemli de¤ifliklikler yapt›

‹flyerlerinin, 2005 y›l›nda, özürlü, eski hükümlü ve terör ma¤duru çal›flt›rma yükümlülükleri ile ilgili Bakanlar Kurulu Karar›, Resmi Gazete’de yay›mland›

Yurtd›fl› Ç›k›fl Harc›ndan muaf tutulanlar›n kapsam› geniflletildi

2004 y›l›n›n son geçici vergilendirme dönemine iliflkin finansman gider k›s›tlamas› oran›, Maliye Bakanl›¤›’nca % 9,1 olarak aç›kland›

Yat›r›mlar›n ve istihdam›n çeflitli araçlarla desteklenmesine iliflkin 5084 say›l› Kanundan yararlanabileceklerin kapsam› geniflletiliyor

2005 y›l› vergi uygulamalar›nda, D‹E taraf›ndan 1994 y›l› baz al›narak tespit ve ilan edilecek TEFE’nin kullan›lmas› gerekiyor

‹ndirimli orana tabi teslim ve hizmetlerle ilgili olarak 2004 y›l›nda yüklenilen ancak ayn› y›l içinde indirilemeyen KDV’nin nakden iadesinin usul ve esaslar›

Maliye Bakanl›¤›, (15) numaral› VUK Sirküleri ile, vergi beyannamelerini elektronik ortamda do¤rudan kendileri gönderebilecek mükelleflerin kapsam›n› geniflletti

2005 y›l›nda, vergiye tabi her bir ka¤›t için hesaplanacak Damga Vergisinin tutar›, 800.000 YTL’yi aflamayacak

Ocak/2005 ay›na iliflkin Katma De¤er Vergisi beyannamesinin verilme süresi uzat›ld›

Maliye Bakanl›¤›, Ar-Ge harcamalar›n›n gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde indirim konusu yap›labilmesi ile ilgili aç›klamalar yapt›

Akaryak›t istasyonlar›n›n pompalar›n›n ödeme kaydedici cihazlara ba¤lanmas› için verilen süre Maliye Bakanl›¤›’nca bir kez daha uzat›ld› : Son tarih, 28.03.2005

‹nternet üzerinden gönderilecek vergi beyannamelerine eklenmesi gereken mali tablolar›n örnekleri, Maliye Bakanl›¤› taraf›ndan aç›kland›

Maliye Bakanl›¤›, (345) s›ra numaral› VUK Genel Tebli¤i ile, çeflitli vergi uygulamalar› ile ilgili aç›klamalar yapt›

Maliye Bakanl›¤›, baz› vergi beyannamelerinin elektronik ortamda (internet üzerinden) gönderilmesini zorunlu k›ld›

Gelir vergisi mükellefleri için beyan dönemi bafllad›

N ‹ S A N 2 0 0 5

Concerning Tax April 2005PRACTICAL INFORMATION

The upper limit for drawing up of retail sales slips or payment recording device voucher (as of 01.01.2005) 480 YTLIncome Tax Withholding Applied on the progress payments paid to those performing multi-year construction and repair work %5Income Tax levied on rental fees paid for places of business %22Income tax withholding levied on leasing transactions within the framework of the Financial Leasing Act %1Income tax withholding levied on independent professional payments %22Income tax withholding levied on interests paid over deposit accounts (with a maximum maturity of 3 months) %18Income tax withholding levied on interests paid over deposit accounts (with a maximum maturity of 6 months) %16Income tax withholding levied on interests paid over deposit accounts (with a maximum maturity of 1 year) %12Income tax withholding levied on interests paid over deposit accounts (with a minimum maturity of 1 year) %7Income tax withholding levied on interests paid over foreign exchange deposit accounts (with a maximum maturity of 1 year) %24Income tax withholding levied on interests paid over foreign exchange deposit accounts (with a minimum maturity of 1 year) %18Income tax withholding levied on interest income from government bonds and treasury bills (in TL or issued over foreign exchange) % 0Income tax withholding levied on repo gains %22The upper limit to be sought for the furniture, fittings and fixtures to be directly expense-recorded (as of 01.01.2005) 480 YTLThe amount exempted from income tax in rental fees paid for housing (2004) 2.000 YTLDefault interest %64Disability allowance (year 2005, for 1st degree disabled) 480 YTLDisability allowance (year 2005, for 2nd degree disabled) 240 YTLDisability allowance (year 2005, for 3rd degree disabled) 120 YTL

THE RATES OF REVALUATION APPLICABLE FOR THE LAST (3) YEARSFor the year 2004 %11,2For the Year 2003 %28,5For the Year 2002 %59Note: Taxpayers who apply special fiscal years, shall take as basis the rate corresponding to the calendar year on which the special fiscal year has begun.

DISCOUNT AND INTEREST RATES APPLICABLE ON THE REDISCOUNT AND ADVANCE TRANSACTIONS

Applicable Against Notes With Maturity of not more than (92) days (Published in the Official Gazette dated 13.01.2005)Rate of Discount Applicable on Rediscount Transactions (Annual) 32%Rate of Discount Applicable on Advance Transactions 35%Note: Pursuant to Tax Procedures Code Series No. 238, 35% rate will be taken as basis during therediscount of the notes payable and notes receivable through imputed discount method.

DOMESTIC DAILY ALLOWANCES EXEMPTED FROM INCOME TAX

Gross Salary Total to be Paid as of Daily Allowance Exempted01.01.2005 (YTL) from Income Tax (YTL)866,95 and higher 27,60859,73- 866,94 24778,60- 859,72 21,60666,45- 778,59 19,20522,69- 666,44 16,80522,68 and lower 15,60

THE RATES OF DEFERMENT INTEREST AND DELAY SURCHARGES TO BE CALCULATED PURSUANT TO LAW 6183Rates of Delay Interest (Period) Rate (%)21.12.2000-30.03.2001 331.03.2001-01.02.2002 602.02.2002-11.11.2003 5As of 12.11.2003 3Rates of Delay Surcharge (Period) Rate (%)02.12.2000-28.03.2001 529.03.2001-30.01.2002 1031.01.2002-11.11.2003 7As of 12.11.2003 4

RATES OF INVESTMENT ALLOWANCE (FOR 2005)Place of Investment Rate of Investment Allowance (%)Investments in Normal Regions 40Investments in Sectors of Special Significance 100Investments to be Realized in Regions of Priority in Development 100Investments to be Realized in Organized Industrial Zones 100Investments Exceeding US$ 250 million 200* The rates shown in the above table are for the investment expenditures to be realized within the framework of the incentive certificates for which application has been submitted prior to 24.04.2003. The rate of discount of 40% will be applicable for all investment expenditures to be realized without the support of investment expenditures, disregarding the place and type of investment.

TEMPORARY TAX RATES (FOR 2005)For Income Lax Liables %20For Corporation tax Liables %30

CHILDREN ALLOWANCE TOTALS EXEMPTED FROM INCOME TAX (As of 01.01.2005)

Children Allowance exempted from Income tax for each child, (0-6 ages) 20,05 YTLOthers 10,03 YTL

MEAL ALLOWANCE EXEMPTED FROM INCOME TAX/DAILY

As of 01.01.2005 (Excluding VAT) 7,50 YTL

STAMP DUTY RATES TO BE LEVIED OVER DOCUMENTS RELATING TO CERTAIN TRANSACTIONS (2005)

On Wages 0.6%On Rent Contracts 0.15%(over the rental fee to be determined according to the contract period) Tender Awards 0.45%Balance Sheets 14 YTLProfit/Loss Statements 7 YTLAnnual Income Tax Returns 18 YTLAnnual Corporation tax Returns 24 YTLIncome Withholding Tax Returns 12 YTL

INCOME TAX TARIFF APPLICABLE ON INCOME (for the year 2005)

Income Brackets Tax Rate (%)

Up to YTL 6.600, 20

For YTL 15.000: for the first YTL 6.600, YTL 1.320, for above: 25

For YTL 30.000: for the first YTL 15.000, YTL 3.420, for above: 30

For YTL 78.000: for the first YTL 30.000, YTL 7.920, for above: 35

For more than YTL 78.000: for the first YTL 78.000, YTL 24.720, for above: 40* During the taxation of the wage income, the tax rates referred to above shall be applied through reduction by 5 points.

PENALTIES OF NON-COMPLIANCE ENVISAGED FOR CERTAIN ACTS (year 2005)

Acts of Non-Compliance Penalty TotalFailure to Issue and to Receive invoices, expense 10%(of the amount required

receipts, independent professional vouchers and to be specified in the invoice)

producer’s receipts 118 YTL

Failure to Issue and to Receive invoices, expense receiptsindependent professional vouchers, producers’ receipts (for non-tax liables) 23,6 YTLFailure to keep available or to display tax plates 118 YTLFailure to comply with the obligations concerning tax account number (for each transaction of non-compliance) 140 YTLFailure to comply with the obligation of notification concerning tax account numbers 550 YTLFailure to provide the information requested by the authorities(1st Class Merchants) 1180 YTLFailure to comply with the uniform chart of accounts and the procedures and principles concerning financial statements 2700 YTL

MINIMUM WAGE TOTALS (01.01.2005)

Gross Total 488,70SSK Premium 68,42Unemployment Insurance Premium 4,90Income Tax Base 415,38Income Tax 62,31Stamp Duty 2,93Withholdings Total 138,56Net Total 350,14

UPPER AND LOWER LIMITS TAKEN AS BASIS IN THE CALCULATION OF THE INSURANCE PREMIUM (As of 01.07.2005)

Upper Limit (As of 01.01.2005) 3.176,70 YTLLower Limit (As of 01.01.2005) 488,70 YTL

UNEMPLOYMENT INSURANCE PREMIUM TOTALS (between 01.01.2005 - 31.12.2005)

From the Worker 1%From the Employer 2%Government Contribution 1%

SEVERANCE INDEMNITY TOTALS EXEMPTED FROM INCOME TAX As of 01.07.2003 1.389.950.000.-As of 01.07.2004 1.574.740.000.-As of 01.07.2005 1648,90 YTL

26

27N ‹ S A N 2 0 0 5

Vergi Hakk›nda Nisan 2005Perakende Sat›fl Fifli veya Ödeme Kaydedici Cihaz Fifli Düzenleme Üst S›n›r› (01.01.2005’den itibaren) 480 YTLY›llara sari inflaat ve onarma ifllerini yapanlara ödenen istihkak bedelleri üzerinden yap›lan Gelir Vergisi Stopaj› % 5‹flyeri kira ödemelerinden yap›lan Gelir Vergisi Stopaj› % 22Finansal Kiralama Kanunu kapsam›ndaki kiralama ifllemlerindenyap›lan Gelir Vergisi Stopaj› % 1Serbest Meslek kazançlar› üzerinden yap›lan Gelir Vergisi Stopaj› % 22Mevduat hesaplar›na ödenen faizler üzerinden yap›lan Gelir Vergisi stopaj› (3 aya kadar vadeli) %18Mevduat hesaplar›na ödenen faizler üzerinden yap›lan Gelir Vergisi stopaj› (6 aya kadar vadeli) % 16Mevduat hesaplar›na ödenen faizler üzerinden yap›lan Gelir Vergisi stopaj› (1 y›la kadar vadeli) % 12Mevduat hesaplar›na ödenen faizler üzerinden yap›lan Gelir Vergisi stopaj› (1 y›ldan uzun vadeli) % 7Döviz tevdiat hesaplar›na ödenen faizler üzerinden yap›lan Gelir Vergisi stopaj› (1 y›la kadar vadeli) % 24Döviz tevdiat hesaplar›na ödenen faizler üzerinden yap›lan Gelir Vergisi stopaj› (1 y›l ve daha uzun vadeli) % 18Hazine Bonosu ve Devlet Tahvili faiz gelirleri üzerinden yap›lan Gelir Vergisi stopaj› (TL veya yabanc› para cinsinden ihraç edilmifl) % 0Repo kazançlar› üzerinden yap›lan Gelir Vergisi stopaj› % 22Do¤rudan gider yaz›labilecek demirbafllar için aranacak üst s›n›r (01.01.2005’den itibaren) 480 YTLKonut kira gelirlerinde gelir vergisinden istisna edilen tutar (2005) 2.000 YTLTemerrüt Faizi % 64Sakatl›k indirimi (2005 y›l›, 1.derece sakatlar) 480 YTLSakatl›k indirimi (2005 y›l›, 2.derece sakatlar) 240 YTLSakatl›k indirimi (2005 y›l›, 3.derece sakatlar) 120 YTL

01.01.2005 tarihinden itibaren (KDV hariç) 7,50 YTL

PRAT‹K B‹LG‹LER

SON (3) YILIN YEN‹DEN DE⁄ERLEME ORANLARI2004 Y›l› için % 11,22003 Y›l› için % 28,52002 Y›l› için % 59Not: Özel hesap dönemine tabi olan mükllefler, de¤erleme ifllemlerinde, özel hesap döneminin bafllad›¤› takvim y›l›na ait oran› esas alacaklard›r.

REESKONT VE AVANS ‹fiLEMLER‹NDE UYGULANACAK ISKONTO VE FA‹Z ORANLARI

Vadelerine En Çok (92) Gün Kalan Senetler Karfl›l›¤›nda Yap›lacak;(13.01.2005 tarihli Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r.)Reeskont ‹fllemlerinde Uygulanacak ‹skonto Oran› (Y›ll›k) % 32Avans ‹fllemlerinde Uygulanacak Faiz Oran› (Y›ll›k) % 35Not: 238 Seri No’lu VUK Genel Tebli¤i uyar›nca alacak ve borç senetlerinin iç iskonto yöntemiyle reeskontu iflleminde, 13.01.2005 tarihinden itibaren % 35 oran› esas al›nacakt›r.

GEL‹R VERG‹S‹NDEN ‹ST‹SNA YURT ‹Ç‹ GÜNDEL‹K TUTARLARI(01.01.2005 tarihinden itibaren)

Brüt Gelir Vergisinden ‹stisnaAyl›k Tutar› Gündelik Tutar› (YTL)866,95 ve fazlas› 27,60859,73- 866,94 24778,60- 859,72 21,60666,45- 778,59 19,20522,69- 666,44 16,80522,68 ve daha afla¤›s› 15,60

6183 SAYILI YASAYA GÖRE HESAPLANACAK TEC‹L FA‹Z‹ VE GEC‹KME ZAMMI ORANLARI

Tecil Faizi Oranlar› (Dönem) Oran (%)21.12.2000-30.03.2001 331.03.2001-01.02.2002 602.02.2002-11.11.2003 512.11.2003 ‘den itibaren 3Gecikme Zamm› Oranlar› (Dönem) Oran (%)02.12.2000-28.03.2001 529.03.2001-30.01.2002 1031.01.2002-11.11.2003 712.11.2003’den itibaren 4

YATIRIM ‹ND‹R‹M‹ ORANLARI (2005 YILI)Yat›r›m Yeri Yat›r›m ‹ndirim Oran› (%)Normal yörelerde yap›lacak yat›r›mlar 40Özel önem tafl›yan sektör yat›r›mlar› 100Kalk›nmada öncelikli yörelerde yap›lacak yat›r›mlar 100Organize sanayi bölgelerinde yap›lacak yat›r›mlar 100250 Milyon USD’n› aflan yat›r›mlar 200* Yukar›daki tabloda gösterilen oranlar, 24.04.2003 tarihinden önce müracaat edilmifl teflvik belgeleri kapsam›nda yap›lacak yat›r›m harcamalar› içindir. 24.04.2003 tarihinden sonra, teflvik belgesiz olarak yap›lacak tüm yat›r›m harcamalar› için, yat›r›m yerine, tutar›na ve türüne bak›lmaks›z›n %40 indirim oran› uygulanacakt›r.

GEÇ‹C‹ VERG‹ ORANLARI (2005 YILI)Gelir Vergisi Mükelleflerinde % 20Kurumlar Vergisi Mükelleflerinde % 30

GEL‹R VERG‹S‹NDEN ‹ST‹SNA ED‹LM‹fi ÇOCUK YARDIMI TUTARI(01.01.2005 tarihinden itibaren)

0-6 yafl grubunda her bir çocuk için 20,05 YTLDi¤erleri 10,03 YTL

BAZI F‹‹LLER ‹Ç‹N ÖNGÖRÜLEN ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARI(2005)

Usulsüzlük Fiilleri Ceza Tutar› (YTL)Fatura, gider pusulas›, serbest meslek makbuzu, faturada belirtilmesi gereken

müstahsil makbuzu verilmemesi ve al›nmamas› bedelin %10’u (asgari 118 YTL)

Fatura, gider pusulas›, serbest meslek makbuzu, müstahsil makbuzuverilmemesi ve al›nmamas› (vergi mükellefi olmayanlar için) 23,6Vergi levhas› bulundurulmamas› veya as›lmamas› 118Vergi kimlik numaras› ile ilgili mecburiyetlere uyulmamas›(her bir ifllem için) 140Vergi kimlik numaras› ile ilgili bildirim mecburiyetine uyulmamas› 550Yetkililerce istenilen bilgilerin verilmemesi (1. s›n›f tüccarlar) 1180Tek düzen hesap plan›na ve mali tablolara iliflkin usul veesaslara uyulmamas› 2700

ASGAR‹ ÜCRET (01.01.2005 tarihinden itibaren)

Ödemeler/Kesintiler 16 yafl›n›tamamlam›fl iflçiler

Brüt Tutar 488,70SSK Primi (%14) 68,42‹flsizlik Sigortas› Primi (%1) 4,90Gelir Vergisi Matrah› 415,38Gelir Vergisi (%15) 62,31Damga Vergisi (Binde 6) 2,93Kesintiler Toplam› 138,56Net Ödenecek Tutar 350,14

S‹GORTA PR‹M‹NE ESAS TAVAN VE TABAN KAZANÇ TUTARLARI (2005)

Tavan (01.01.2005 tarihinden itibaren) 3.176,70 YTLTaban (01.01.2005 tarihinden itibaren) 488,70 YTL

‹fiS‹ZL‹K S‹GORTASI PR‹M‹ ORANLARI (01.01.2005 -31.12.2005 tarihleri aras›nda)‹flçiden % 1‹flverenden % 2Devlet Katk›s› % 1

GEL‹R VERG‹S‹NDEN ‹ST‹SNA KIDEM TAZM‹NATI TUTARLARI01.07.2003 tarihinden itibaren 1.389.950.000.-01.07.2004 tarihinden itibaren 1.574.740.000.-01.01.2005 tarihinden itibaren 1648,90 YTL

GEL‹R VERG‹S‹NDEN ‹ST‹SNA YEMEK YARDIMI TUTARI/GÜNLÜK (2005)

BAZI ‹fiLEMLERLE ‹LG‹L‹ KA⁄ITLAR ÜZER‹NDEN ALINACAK DAMGA VERG‹S‹ ORANLARI/TUTARLARI (2005)

Ücretlerde Binde 6Kira Mukavelenamelerinde Binde 1,5(mukavele süresine göre belirlenecek kira üzerinden)‹hale kararlar› Binde 4,5Bilançolar 14 YTLKar-zarar cetvelleri 7 YTLY›ll›k gelir vergisi beyannameleri 18 YTLKurumlar vergisi beyannameleri 24 YTLMuhtasar beyannameler 12 YTL

GEL‹RLERE UYGULANACAK GEL‹R VERG‹S‹ TAR‹FES‹(2005 y›l›)

Gelir Dilimi Vergi Oran›(%)

6.600 Yeni Türk Liras›na kadar 20

15.000 Yeni Türk Liras›n›n 6.600 liras› için 1.320 lira, fazlas› 25

30.000 Yeni Türk Liras›n›n 15.000 liras› için 3.420 lira, fazlas› 30

78.000 Yeni Türk Liras›n›n 30.000 liras› için 7.920 lira, fazlas› 35

78.000 Yeni Türk Liras›ndan fazlas›n›n 78.000 liras› için 24.720 lira, fazlas› 40Not: Ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde, yukar›daki tarifede yer alan vergi oranlar› 5 puan indirilmek suretiyle uygulanacakt›r.