erozyon - mustafa kemal Üniversitesi · kumul tespİt ÇaliŞmalari rÜzgar erozyonu Önleme...

EROZYON

•Türkiye; coğrafi konumu,

topografik yapısı, iklimi, yanlış

tarım uygulamaları, mera ve

orman tahribatı ve toprakların

erozyona duyarlı olması

sebepleri ile dünya üzerinde

erozyona maruz ülkeler

arasında yer almaktadır.

•Türkiye;küresel iklim

değişikliğine bağlı

olumsuzluklardan en fazla

etkilenecek ülkeler arasında

gösterilmektedir.

GENEL DURUM

Genel Durum • Türkiye; iklim, topoğrafya ve toprak özellikleri nedeniyle çok farklı ekosistemlere sahiptir.

Eğimin %15’den yukarı olduğu yerler % 62,5’dir.

Toprakların %67’si sığ ve çok sığdır.

MEVCUT DURUM

Topraklarımızın %40’ı 0-20cm, %33’ü 20-50cm derinliktedir.

%2’si alkali ve tuzlu olup bitki yetişmesine uygun değildir.

Ülkemizin %37,3’ünde yarıkurak iklim şartları hüküm

sürmektedir.

Ülkenin %56’sı 1000 metrenin üzerindedir.

Yukarıdaki nedenlerden dolayı Türkiye’de yetişme muhiti

özellikleri çok kısa mesafelerde değişmektedir. Bu durum aynı

zamanda biyolojik çeşitliliğin fazla olmasının nedenidir.

MEVCUT DURUM

15

Ülkemizde kurak ve yarı kurak alan miktarı 51 milyon

hektardır. (%65)

KURAKLIK HARİTASI

Yağışlar genelde yetersiz ve düzensizdir.

Yıllık Yağış

Ortalama:

632mm

Rize:2269mm

Iğdır:231mm

16

İKLİM HARİTASI

Çölleşmenin en önemli

sebeplerinden biri erozyondur. Orman alanlarının %54’ü, Tarım alanlarının %59’u, Meraların %64’ünde, orta ve şiddetli erozyon mevcuttur.

TÜRKİYE’DE EROZYON

Genel Durum

19.12.2012

Olayıdır.

ve Birikmesi

Erozyon ;

Bitki örtüsünün olmaması veya tahrip edilmesi nedeniyle , su ve rüzgâr etkisiyle;

Şayet , insanın tabiattaki toprak su bitki arasındaki dengeyi bozucu

nitelikteki müdahalesi sonucu meydana geliyorsa hızlandırılmış erozyon

19.12.2012

EROZYONUN ÇEŞİTLERİ

• Su erozyonu

• Rüzgar erozyonu

• Çığ erozyonu

• Yerçekimi erozyonu

• Buzul erozyonu

SU EROZYONUNA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

İKLİM :

İklimin erozyon üzerine etkisi yağış , sıcaklık ve rüzgarla olmaktadır.

Bunların içerisinde en önemlisi yağıştır. yağışında şekli şiddeti, süresi

ve zamanı erozyona farklı etki yapmaktadır.

İKLİM :

İklimin erozyon üzerine etkisi yağış ,

sıcaklık ve rüzgarla olmaktadır. Bunların

içerisinde en önemlisi yağıştır.

yağışında şekli şiddeti, süresi ve zamanı

erozyona farklı etki yapmaktadır.

İKLİM :

İklimin erozyon üzerine etkisi yağış , sıcaklık ve rüzgarla olmaktadır.

Bunların içerisinde en önemlisi yağıştır. yağışında şekli şiddeti, süresi

ve zamanı erozyona farklı etki yapmaktadır.

VEJETASYON ve ÖLÜ ÖRTÜ :

Bitki Örtüsü toprağa ulaşan yağışın miktarını, şiddetini ve mekanik

etkisini azaltmaktadır. Bitki örtüsünün sıklığı, kapalılığı ve

boyu yüzeysel akışın önünde mekanik bir engel oluşturur.

TOPOGRAFYA :

Yamacın eğimi ve uzunluğu erozyonda önemlidir. Erozyonun şiddeti

bakımından eğim çok daha önemlidir. Eğimin % 5 ‘den %10’a çıkması

erozyon miktarında 3 kat, % 15’e çıkması 5 kat artış yapmaktadır.


• ANAKAYA –TOPRAK

Ana materyalin , toprak erozyonunun etkileyen özellikleri;

toprakların erodibilitesi ( erozyon eğilim değeri) ve toprakların

ıslanabilme yetenekleridir. Örneğin granit, diorit, gnays ve

şistler erozyona karşı hassastır. Bazalt, gabro ve andezit gibi

ana materyaller erozyona karşı son derece dayanıklıdır.

Toprağın fiziksel özellikleri yüzeysel akış miktarını

etkilemektedir. Toprağın tekst ürü, sitrik türü, nem ve organik

madde miktarı erozyona etki eden faktörler arasında yer

almaktadır.

İNSAN FAKTÖRÜ

Tabiatı en çok tahrip eden de en çok imar edende insandır.

19.12.2012


19.12.2012


TOPOGRAFYA :

Yamacın eğimi ve uzunluğu erozyonda önemlidir. Erozyonun şiddeti

bakımından eğim çok daha önemlidir. Eğimin % 5 ‘den %10’a çıkması

erozyon miktarında 3 kat, % 15’e çıkması 5 kat artış yapmaktadır.

25


19.12.2012

• YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELE TERASLAR

İş gücü İle yapılan Teraslar

Makineli Teraslar

ÖRME ÇİT

ÇİZGİ OT EKİMİ

DİĞER TESİSLER

• OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE

EŞİKLER Kuru Duvar eşikler

Örme Eşikler

Kafes Tel Eşikler

Çuvallı seddeler

Harçlı Yapılar

SU EROZYONU İLE MÜCADELE

27

YÜZEY EROZYONU İLE MÜCADELEDE

1-TERASLAR :Arazi üzerinde, meyil ve bölge hidroliği

gereklerine göre aralıkları belli edilen, toprak ve suyu

satıh üzerinde tutmaya yarayan, tesviye eğrilerine

paralel (su tutucu) veya havzadan suyu erozyona

sebep olmayacak şekilde dışarı boşaltan kanallardır.

28

İnşa edilecek terasların aralık mesafelerinin ve yerlerinin arazide

işaretlenmesi işlemidir.

APLİKASYON

29

Eğimli(Akıtıcı) Teraslar: Esas itibariyle eğimli yamaçlar üzerinde, ani

sel tahribatının ve toprak erozyonunun önlenmesi amacı ile tesis edilen

teraslardır.


30


31


32

Eğimsiz Teraslar: Tesviye eğrilerine paralel sıfır meyilli teraslardır.

Yüzeysel akışa geçen suların tamamen tutulması ve arazinin ön görülen

kültürel önlemlere hazır hale getirilmesi için tesis edilirler.


33

TERASLAR

19.12.2012

TERASLAR

İŞGÜCÜ İLE YAPILAN


ÇALI DEMETLİ TERAS:

• Çalı demetli teraslar meyilli, rüzgar erozyonuna hassas, ince

kumlu yapıda, ince materyal taşınan yamaçların stabil hale

getirilmesinde kullanılır. Yamaç arazide kazı tabanının içe doğru

meyli % 10 olacak şekilde bir hendek açılır.

• Bu hendek üzerine civardan temin edilen her türlü dallar demetler

halinde yatırılır. Demetlerin ucu topraktan dışardadır. Daha sonra,

bu terasın üzerine toprak çekilerek tam bir gradoni tipi terasa

dönüştürülür.

• Teras üzerinden toprak sıkıştırılarak % 35-40 meyil verilir. Daha

sonra açılan çukurlara projesinde belirtilen fidanlar dikilir. Bu

metotda kazık kullanılmamaktadır.

Çalı demetli terasın üzerine fidan dikilecekse, çalı demetleri terasa

yerleştirilirken, fidan dikilecek yerin çalı demetleri ile

kapatılmamasına dikkat edilmelidir.

37


38

ÇALI DEMETLİ TERAS:

39


ÇALI DEMETLİ TERAS

40



• .

41


19.12.2012




ÖRME ÇİT TESİSİ :

Toprağı gevşek çürük yamaçlarda, toprağın taşınmasını önlemek

için çoğu yerlerde örme çitler yapılır. Bu çitler, yağmur sularının akışını yavaşlatarak toprağın aşınmasını ve taşınmasını önlerler.

Örme çitlerin inşaatında ince çapları 4-6 cm. olan 90-100 cm.

boyunda kazıklar kullanılır. Çakılan kazıkların birbirine olan

mesafesi 30-40 cm. olmalıdır. Sıralar arasındaki mesafe 1-1.5

metredir.

Kazık çakmada kılavuz kazık kullanılması ve toprağın tavda

olması kazık çakılmasını kolaylaştırır. Ayrıca, sürgün verme

özelliği olan kazıklar tercih edilmelidir.

43


ÖRME ÇİT :

Kazıkların üçte ikisi toprağa girmelidir. Toprağın gevşek ve yamaç

eğiminin fazlalığı oranında kazıklar derin çakılmalıdır. Kazıklar

yamaca ne tam düşey, ne de araziye dik olmalı bunun ikisinin

arası yönde ve daha ziyade yukarı doğru çakılmalıdır

Örme çitlerin tesis zamanı genellikle İlkbahardır. Çünkü, ağaç

budama bu mevsimde yapılır. Ayrıca, yağışların bol olması

nedeniyle toprak yumuşak olduğu için kazıkların çakılması bu

mevsimde daha kolaydır.

Kazık çakma ve örme işlemleri tamamlandıktan sonra çitlerin

arkası toprakla doldurulur ve üst kısımlarına da ağaç nevilerinden

uygun olanları dikilir.

44

49


ÖRME ÇİT

TERASLAR MİNİ EKSKAVATÖR

Palet aralığı maksimum 170 cm

Gücü 24-50Hp


51

MAKİNE İLE YAPILAN

TERASLAR

AĞRI 2010


52


TERASLAR


53


TERASLAR

AĞRI 2010


54


TERASLAR

AĞRI 2010 MALATYA 2010


55

Akan yamaçların ıslahında önce mekanik önlemlerle toprağın

durdurulması ,daha sonra o kısımda uygun bir bitki örtüsünün

geliştirilmesi ile ıslah çalışmalarına devamlılık kazandırılması

gerekir

ÇÜRÜK YAMAÇLARIN SAĞLAMLAŞTIRILMASI

56

OYUNTU EROZYONU İLE MÜCADELE

ÇEVİRME HENDEĞİ

57


• Kuru duvar eşikler, harçsız olarak inşa edilen enine

yapılardır. Fazla su taşımayan mecralarda, küçük

oyuntularda inşa edilirler.

Kuru duvar eşikler, genel olarak su toplama havzası

100 hektardan küçük olan derelerin (sel yarıntısı, sel

dereciği) ıslahında kullanılır.

58


Kuru Duvar Eşikler

59


60


19.12.2012


62


63

Biyolojik Yapılar: Çalı Demetli Canlı Eşikler Dere yataklarında kullanılacak enine yapıların tesisinde sürgün

verme yeteneği yüksek canlı bitki malzemesi kullanılarak oluşturulan yapılardır.

Örme canlı eşik ve çalı demetli canlı eşik olmak üzere iki çeşittir. Oyuntu kenarları doğal şev açısına uygun düzeltilir. Oyuntu eksenine dik olarak 25-30 cm. derinliğinde ve 30 cm. genişliğinde bir hendek açılır.

Bu hendeğin içerisine 1.00-1.50 m. uzunluğunda, çapları 6-15 cm. olan kazıklar, 0.30-0.50 m. ara ile çakılır, bozuk meşe baltalıklarının imarında, seyreltme ve teklemelerden elde edilen Meşe, Söğüt veya Kavak dalları ile kazıkların arası örülür. Kazıkların en az üçte biri sürgün verecek ağaç türlerinden seçilmelidir. Kazıklar en az 1/3’ü toprağa girecek şekilde çakıldıktan sonra araları örülür ve sonra çitin arkası doldurulur ve gerekirse kazıklar latalarla veya tellerle birbirlerine bağlanır ve mansap tarafına çakılacak payandalarla kuvvetlendirilir


64


65

ÇUVALLI TOPRAK SEDDE

66

KAFES TEL EŞİK


67


68


69


KAFES TEL EŞİK

70


71


HARÇLI YAPILAR

72


HARÇLI YAPILAR

73

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ

Yeterli bitki örtüsü bulunmayan,

arazilerde, gevşek yapıdaki kuru ve

ince bünyeli toprağın şiddetli

rüzgarların etkisi yerinden

oynatılarak taşınmasını engelleme

için yapılan faaliyetlerdir.

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ • Rüzgar erozyonu ile mücadele yöntemleri üç bölümde ele alınmaktadır:

• 1- İDARİ ÖNLEMLER

• Eğitim

• Tarım alanlarının kabiliyet sınıfına uygun kullanılması

• Meralarda otlatmanın bitki örtüsünü bozmayacak şekilde yapılması

• Tarla kenarlarındaki vejetasyonun korunması

• Tarım alanlarında anızların yakılmaması

• 2- KÜLTÜREL ÖNLEMLER

• Mevcut vejetasyonun korunması ve geliştirilmesi

• Bozulmuş mera alanlarının ıslahı ve münavebeli otlatma sistemi kullanılması

• Tarım alanlarında içinde baklagillerinde olduğu nöbetleşe ekim yönteminin kullanılması

• Tarım alanlarında uygun toprak işleme yöntemlerinin kullanılması

• Sulu tarım uygulamaları

• Çok yıllık yem bitkileri ekimi

• Tarım alanlarında nadas- hububat şeritvari ekim yönteminin kullanılması

74

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ •

• 3- MEKANİK ÖNLEMLER

•

• Koruyucu orman kuşakları oluşturulması

• Rüzgar perdeleri tesisi

• Kumul tespit çalışmaları

75

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ •

• KUMUL TESBİT ÇALIŞMALARI

• 1. Ön Kumul Oluşturma

• 2. Yüzeysel Kum Hareketlerinin Önlenmesi

• Cansız materyal ile stabilizasyon

• Dal örtüsü sermek

• Çit sistemi kurmak

• Canlı materyal İle stabilizasyon

• Otlandırmak

• Çalılandırmak

• 3.Daimi Stabilizasyon(Ağaçlandırma)

76

77

Koruyucu Orman Kuşakları: Tarım arazilerini ve çiftlikleri korumak,

kumulları tespit etmek gayesi ile 30-60 metre genişliğinde, 10-30 ağaç

sırasından oluşan koruyucu orman kuşakları tesis edilir.


78

Koruyucu orman kuşakları sırtların üzerinde ve yerleşim yerlerinin

etrafında tesis edilir.


79

Rüzgar perdeleri 350 metre aralıklarla tesis edilir.


80

Tarım ve Mera Alanlarında:

Koruyucu orman kuşakları oluşturulması Rüzgar perdeleri tesisi


81

Yol kenarlarına rüzgar erozyonuna önlem olarak tesis

edilen rüzgar perdeleri 3 sıra olarak dikilir.


82

Tarım alanlarında rüzgar perdesi uygulamaları


83

Rüzgar erozyonuna karşı tesis edilen yol kenarı

ağaçlandırmaları.


84

KUMUL TESPİT ÇALIŞMALARI


85


Ön eksibenin ( ön kumulun ) tespiti


86


Ön eksibenin ( ön kumulun ) tespiti


87



Yüzeysel kum hareketlerinin önlenmesi için yapılan çalışmalar

88

Yüzeysel kum hareketlerinin önlenmesi için yapılan

çalışmalar



89



Yüzeysel kum hareketlerinin önlenmesi için yapılan

çalışmalar (Cansız materyal ile stabilizasyon)

90

Ebu cehil Çalısı (Calligonum poligonoides

RÜZGAR EROZYONU ÖNLEME FAALİYETLERİ Yüzeysel kum hareketlerinin önlenmesi için yapılan

çalışmalar(Canlı materyal İle stabilizasyon)

Daimi stabilizasyon (Ağaçlandırma)



92




93




94

Kumul alanlarda çok yıllık yem bitkilerinin kullanılması



95

IĞDIR- ARALIK

2004 2008

İran, Nahcivan ve Ermenistan gibi üç komşu ülkeye sınırı olan

Iğdır-Aralık İlçesi’ndeki sahanın genişliği 13.542 hektar dır.


96

2004 2008

IĞDIR- ARALIK


97

2004 2008

IĞDIR- ARALIK


98

Karapınar ,1960'lı yıllarda şiddetli rüzgar erozyonu nedeniyle göç

tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır.

KONYA-KARAPINAR


99

KONYA-KARAPINAR

İlk olarak 13 000 Ha saha kontrol altına alınarak ıslah çalışmalarına

başlanmıştır.


100

Alanın bir kısmı ıslah edilerek arazi sahiplerine iade edilmiştir.

KONYA-KARAPINAR


101

Manisa- Beyoba / Sazoba

1988-1989 yıllarında Tiyenli, Değnekler Köyleri ve Kumkuyucak

Kasabası arasında kalan 297 hektarlık alanda, 1996 yılında Beyoba,

Sazoba köyleri sınırında 145 hektar sahada rüzgar erozyonu tedbirleri

alınmıştır.


102

Manisa- Beyoba / Sazoba


103

Manisa- Beyoba/Sazoba

Sahaya 196 bin fıstıkçamı, 34 bin yalancı akasya, 10 bin Okaliptus,

5 bin badem ve 4 bin 500 adet de Kıbrıs akasyası fidanı dikildi.


104

• Adana / Karataş

• Adana / Akyatan

• Antalya/Side-Sorgun

• Antalya / Kadriye-Belek

• Antalya / Konyaaltı

• Antalya / Yeniceköy

• Muğla / Kale

• Antalya / Ovagelemiş

• Muğla / Kumluova

• İstanbul / Durusu

• İstanbul / Ağva

• Sinop / Sarıkum

KIYI KUMULLARINDA YAPILAN RÜZGAR EROZYONU İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI

105

ADANA - AKYATAN

Çalışmalar sonucunda, 2065 hektar alan kumun etkisinden

arındırılarak ağaçlandırılmıştır.


106

FETHİYE-KALKAN

Bu bölgede 1350 hektarlık Fethiye-Kumluova ve 1100 hektarlık

Kaş-Ovagelemiş Projesi uygulanmıştır.


107

İSTANBUL- TERKOS-AĞAÇLI

Karadeniz Bölgesi’ndeki en geniş kumul sahası olup, İstanbul’un

su ihtiyacını sağlayan Terkos Gölü’nü doldurduğundan önem

taşımaktadır. 2102 hektarlık İstanbul-Çatalca Terkos Durusu

Kumulu Projesi uygulanmıştır.


109

Mayıs 2010

Aralık 2010

erozyon - mustafa kemal Üniversitesi · kumul tespİt ÇaliŞmalari rÜzgar erozyonu Önleme...

Documents